› pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ...

23
İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI Aktif Yaşam Derneği, 2013

Transcript of › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ...

Page 1: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE

ARAŞTIRMASI Aktif Yaşam Derneği, 2013

Page 2: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

RAPORDA ÖNE ÇIKANLAR

Türkiye’de ilköğretim öğrencilerinin %12’si fazla kilolu ya da obez

kategorisinde yer alıyor. Öğrencilerin %71’i normal sınırlar

içerisindeyken %17’si zayıf kategorisinde.

Fazla kilolu kategorisi yaş ile artış gösteriyor. 7 – 12 yaş arasının

%12’si fazla kilolu ya da obez iken 55 yaş üstü nüfusun %66,3’ü bu

kategoride yer alıyor.

Öğrencilerin %90’ı hayatlarında yeteri kadar aktif olduklarına

inanıyor.

Türkiye’deki ilköğretim öğrencilerin günlük aktivite düzeyleri

önerilen rakamların oldukça altında kalıyor. İlköğretim öğrencileri

günlük ortalama 10330 adım atıyor. Bu rakam erkek öğrencilerde

10924, kız öğrencilerde 9733.

Erkeklerin %94’ü ve kızların %85’i günde önerilen adım sayısını

geçemiyor.

Türkiye’de öğrenciler hafta sonları daha inaktif. Okul günlerinde

ortalama 11192 adım atan öğrenciler, okul harici günlerde

yaklaşık %15 daha az adım atıyor.

Öğrencilerin ailelerinin yarısından çoğu spor yapmıyor.

Öğrencilerin %61’i ailesi ile birlikte spor yapmıyor.

Televizyon ile birlikte bilgisayar kullanımı öğrenciler için en yoğun

yapılan ev aktivilerinden. Çocukların büyük bir bölümü evde

geçen zamanlarının büyük bir kısımlarını inaktif olarak geçiriyor.

Düzenli Fiziksel

Aktivite

Düzenli fiziksel aktivite

yapmak kalp-damar

hastalıklarına, yüksek

tansiyon, diyabet, kalp

krizi, kolon ve göğüs

kanseri gibi hastalıklara

yakalanma riskinizi

azaltır.

Sağlıklı yaşam için

tavsiye edilen fiziksel

aktivite miktarları;

Çocuklar ve gençler:

Gelişme dönemi için

uygun olan miktar

mümkünse haftanın her

günü, günde 60 dakika.

Tavsiye edilen 60 dakika,

gün içinde 15'er dakikalık

parçalar halinde

yapılabilir.

Yetişkinler: Haftanın en

az 5 günü, tercihen her

günü, günde 30 dakika

tempolu yürüyüş,

bisiklete binme, yüzme

gibi orta şiddette fiziksel

aktivite. Tavsiye edilen

30 dakika, gün içinde

10'ar dakikalık parçalar

halinde yapılabilir.

Page 3: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

GİRİŞ

FİZİKSEL AKTİVİTE NEDİR?

Fiziksel aktivite enerji kullanarak vücut hareketlerini anlatmak için kullanılan uluslararası bir terimdir.

Fiziksel aktivite günlük yaşam içerisinde kas ve eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimi ile gerçekleşen, kalp

ve solunum hızını arttıran ve farklı şiddetlerde yorgunlukla sonuçlanan aktiviteler olarak tanımlanabilir.

Gün içerisinde yaptığımız her aktivite fiziksel aktivite değildir. Fiziksel aktiviteler, vücudumuzun hareketli

olduğu ve ısındığı aktivitelerdir. Örneğin, bisiklete binmek, merdiven çıkmak, yürümek, dans etmek,

atletizm, temizlik yapmak, yüzme, tenis, voleybol vb. aktivitelere katılmak birer fiziksel aktivitedir.

“Fiziksel aktivite”, “egzersiz” ve “aktif yaşam”

Her üç terim de istemli olarak hareket ederek enerji harcamamızı açıklamak için kullanılır. Fiziksel aktivite

daha çok bahçe işleri, işe, okula ve eve giderken yapılan yürüyüşler gibi aktiviteleri içerir. Egzersiz, düzenli

yapılan yürüyüş, koşu veya ağırlık antrenmanları gibi planlı aktivitelerdir.

Aktif yaşam ise günlük yaşantımızın mümkün olabilen her anında fiziksel olarak aktif olmayı ifade eder.

Diğer bir deyişle, gerek planlı ve düzenli yapılan egzersizler, gerekse plansız aktivitelerle günlük yaşamı

elden geldiğince fiziksel olarak aktif geçiren birey, aktif bir yaşam sürüyor demektir.

Düzenli fiziksel aktivite çocukların;

Stresi azaltmalarını, kendilerini daha iyi hissetmelerini ve öğrenmeye daha hazır olmalarını sağlar,

Sağlıklı kemik ve kas kitlesine sahip olmalarına ve sağlıklı vücut ağırlıklarını korumalarına yardımcı olur,

Denge ve esnekliklerini geliştirir, koordinasyonlarını artırır,

Kan basıncı ve kolesterol düzeylerinin düşük kalmasını sağlar,

TipII şeker hastalığına yakalanma risklerini azaltır,

İleri yaşlarda kalp-damar hastalığı geçirme risklerini düşürür.

Page 4: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

ARKA PLAN VE AMAÇ

Son 100-150 yıldır büyük ölçüde değişime uğrayan gündelik yaşam alışkanlıkları, günümüz toplumunu

hareketsizleştirdi. İnsanlar daha az yürümeye, daha az el emeğini kullanmaya, diğer bir ifade ile daha az

aktif olmaya başladı. 19. yüzyılda birçok iş fiziksel aktivite gerektirirken 20. yüzyılda fiziksel aktivite bir boş

zaman uğraşı halini aldı.

Hareketsizliğin ise oldukça ağır bedelleri var. Yılda 3,2 milyon insanın ölümünden sorumlu olan fiziksel

inaktivite ya da bir başka deyişle hareketsizlik, DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) raporlarında ölüme neden olan

risk faktörleri arasında 4.sırada yer alıyor.

Hareketsiz yaşamdan en çok etkilenen ise çocuklar. Genç yaşlarda aktif bir yaşam biçiminin benimsenmesi,

ileri yaşlarda daha sağlıklı, daha keyifli ve kaliteli bir yaşam sürmede önemli bir yere sahip. Bir yandan kemik

ve kas kitlesinin sağlıklı olmasını, tip 2 şeker hastalığı ve kalp hastalıkları riskinin azaltılmasını, şişmanlığın

önüne geçilmesini sağlarken, diğer yandan çocukta anksiyete ve depresyon gibi ruhsal problemlerin

belirtilerinin azaltılmasına yardımcı oluyor.

Bu anlamda, günümüz çocuklarının ilgi, algı ve beklenti dünyalarını anlamak, çocukları harekete teşvik

edecek fiziki ve sosyal şartların yaratılmasında oldukça önemli bir basamağı oluştuyor.

Dünyanın pek çok ülkesinde genel olarak toplumun tamamının ve özelde çeşitli toplumsal kesimlerin fiziksel

aktivite düzey ve alışkanlıklarına ilişkin araştırmalar olmakla birlikte, Türkiye toplumunu ilköğretim

düzeyince temsil eden bir fiziksel aktivite araştırması bulunmuyor. İlköğretim çağındaki çocukların fiziksel

aktivite düzey, alışkanlık ve beklentilerine dair kapsamlı bir verinin olmaması, bu alanda sağlıklı stratejiler

belirlemenin ve uygulamalar gerçekleştirmenin önünde önemli bir engel teşkil ediyor.

İlköğretim Öğrencileri Fiziksel Aktivite Araştırması bu ihtiyaçtan hareketle, Türkiye’de ilköğretim

öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite algılarını resmetmek, fiziksel aktivite alışkanlık ve düzeylerini

belirleyerek öğrencilerin aktivite düzeylerinin, beslenme pratikleri ve okul başarıları ile ilişkisini ortaya

çıkarmak amacıyla gerçekleştirildi.

Page 5: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

YÖNTEM VE ÖRNEKLEM

Araştırmada iki aşamalı bir yöntem benimsendi. 2010 – 2011 ve 2011 – 2012 eğitim öğretim yıllarında

öğrencilerin fiziksel aktivite düzeyleri ölçüldü ve öğrenciler ile yüz yüze anket çalışması yapıldı.

Birincisi aşamada 600 öğrencinin fiziksel aktivite düzeyleri bir haftalık süre ile Kenz Lifecorder Plus

akselerometre cihazı ile ölçüldü. Günlük ve saatlik bazdaki adım sayılarından, fiziksel aktivite düzeyleri

belirlendi ve günün hangi saatlerini daha aktif geçirdikleri saptandı. İlköğretim öğrencilerinin olması gereken

aktivite düzeyine göre nerede oldukları ortaya çıkarıldı. İkinci aşamada öğrencilere yüz yüze anket

uygulaması yapıldı. Bu safhadaki amaç, öğrencilerin fiziksel aktiviteye ve beslenmeye ilişkin algı, tutum ve

davranışlarını resmetmekti.

Araştırmada, Türkiye’deki ilköğretim öğrencileri evren olarak kabul edildi ve örneklem seçimi bu evreni

temsil edecek şekilde tasarlandı ve Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması dikkate alındı (NUTS 12).

Kod Düzey 1 (12 Bölge) Düzey 2 (26 Alt Bölge)

TR1 İstanbul İ tanbul Alt Bölgesi

TR2 Batı Marmara Tekirdağ Alt Bölgesi, Balıkesir Alt Bölgesi

TR3 Ege İzmir Alt Bölgesi, Aydın Alt Bölgesi, Manisa Alt Bölgesi

TR4 Doğu Marmara Bursa Alt Bölgesi, Kocaeli Alt Bölgesi

TR5 Batı Anadolu Ankara Alt Bölgesi, Konya Alt Bölgesi

TR6 Akdeniz Antalya Alt Bölgesi, Adana Alt Bölgesi, Hatay Alt Bölgesi

TR7 Orta Anadolu Kırıkkale Alt Bölgesi, Kayseri Alt Bölgesi

TR8 Batı Karadeniz Zonguldak Alt Bölgesi, Kastamonu Alt Bölgesi, Samsun Alt Bölgesi

TR9 Doğu Karadeniz Trabzon Alt Bölgesi

TRA Kuzeydoğu Anadolu Erzurum Alt Bölgesi, Ağrı Alt Bölgesi

TRB Ortadoğu Anadolu Malatya Alt Bölgesi, Van Alt Bölgesi

TRC Güneydoğu Anadolu Gaziantep Alt Bölgesi, Şanlıurfa Alt Bölgesi, Mardin Alt Bölgesi

Bölgesel temsili göz önünde bulundurarak bölgelerdeki ilköğretim öğrenci nüfusuna göre örneklem

tabakalandırıldı. Belirlenen okullarda, öğrenci numaralarına göre rastgele örneklem seçimi ile her okulda en

az 50 öğrenciye ulaşılması hedeflendi.

Page 6: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Bölge Kodu Bölge Şehir Toplam İlköğretim Okul Sayısı Örnekleme Giren Okul Sayısı

TR1 İstanbul İstanbul 1663 2

TR2 Batı Marmara Çanakkale 1167 1

TR3 Ege İzmir 3690 3

TR4 Doğu Marmara Bursa 2007 2

TR5 Batı Anadolu Ankara 2086 2

TR6 Akdeniz Antalya 3928 4

TR7 Orta Anadolu Kayseri 2357 2

TR8 Batı Karadeniz Samsun 2937 3

TR9 Doğu Karadeniz Trabzon 1311 1

TRA Kuzeydoğu Anadolu Erzurum 2673 2

TRB Ortadoğu Anadolu Malatya 3380 3

TRC Güneydoğu Anadolu Diyarbakır 5598 5

TR 32797 30

Belirlenen tabakalar çerçevesinde uygulama okullarından alınan öğrenci numaralarından rastgele örneklem

seçimi metodu ile görüşmeler sağlandı. Bu sayede, araştırmanın örneklem seçimindeki güvenilirliğinin

arttırılması hedeflendi. Planlanan örneklem evreni %95 güven aralığında %2.5’lik hata ile temsil edildi.

Page 7: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

SONUÇ GRAFİKLERİ

Araştırma verileri aşağıdaki BMI hesaplamasına göre düzenlendi.1

BMI BMI Persentil Durum

<18,5 <5th Zayıf

18.5-24.9 arası 5 th-85

th arası Normal

25-29.9 arası 85th

– <95th arası Fazla Kilolu

30 veya fazla >95th Obez

Araştırma sonuçlarına göre ilköğretim öğrencileri fazla kilolu olma eşiğine yakın. Şu an için

ortalamada normal kabul edilen sınırlar içerisinde olsalar bile, beden kitle indeksleri (BKİ) fazla

kiloluk limiti ile parallel seyrediyor.

1 Presentil çocuğun yaşıtları arasında boy ve kilo olarak sıralamasını gösteren değerdir. Persentil Değeri aynı yaşlardaki

100 çocuk arasında sıralamasını gösterir. Persentiller, belirli yaş grubundaki kız ve erkek çocuklarının boy ve kilo olarak dağılımını gösterir. Persentil Örneği; 2 yaş bir erkek çocuğun ağırlığı 46. persentil ise, kilosu o yaştaki erkek çocuklarının %46 ından fazla, %54 ünden ise daha az demektir.

17,3 18,2 18,9 19,6 20,8

16,5 17,4 17,2 18,8 18,7

13,6 13,7 13,9 14,2 14,5

7 Yaş 8 Yaş 9 Yaş 10 Yaş 11 Yaş

Yaşlara Göre Beden Kitle İndeksi

Fazla Kiloluluk Limiti Beden Kitle İndeksi Zayıflık Limiti

Page 8: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Türkiye’de ilköğretim öğrencilerinin %12’si fazla kilolu ya da obez kategorisinde yer alıyor. Öğrencilerin %71’inormal sınırlar içerisindeyken %17’si zayıf kategorisinde. BMI hesaplaması çocuklarda yaş ve cinsiyete gore yapılıyor.

Aktif Yaşam Derneği’nin 2009 yılında yaptığı Aktif Yaşam Araştırması’nın verileri ile kıyaslandığında 7 – 12 yaş fazla kilolu ve obez kategorisinin 15 – 19 yaş kategorisinden daha yüksek olduğu gözüküyor. Fazla kilolu kategorisi yaş ile artış gösteriyor. 7 – 12 yaş arasının %12’si fazla kilolu ya da obez iken 55 yaş üstü nüfusun %66,3’ü bu kategoride yer alıyor.

Zayıf 17%

Normal 71%

Fazla Kilolu 6%

Obez 6%

Beden Kitle İndeksi Dağılımı

12 11 17,3

29,2 35,5

55,9 63,2 66,3

7 - 12 15 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 44 45 - 54 55 +

Yaşa Göre Fazla Kilolu / Obez Kategorisi

Page 9: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Yeni jenerasyon okula daha kilolu başlıyor. 7 – 8 yaşta fazla kilolu veya obez kategorisinde yer alanlar, tüm 7 – 8 yaş kategorisinin %16’sını oluştururken, bu oran 10 – 11 yaşta %9. Bu da ilköğretim öğrencilerinin gelecek nesillerde okullara daha kilolu başlayacağını işaret ediyor.

17%

13%

66%

77%

8%

6%

8%

3%

7 - 8Yaş

10 - 11Yaş

Doğum Tarihine Göre Beden Kitle İndeksi

Zayıf Normal Fazla Kilolu Obez

Page 10: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Çocuk obezitesi küresel bir problem. OECD ülkeleri arasında çocuk obezitesinin en yüksek olduğu ülke %25 ile Amerika. Arkasından sırası ile Kanada, İspanya ve İngiltere geliyor. OECD ülkeleri arasında Türkiye çocuk obezitesinde orta sıralarda.

5,9%

7,5%

7,8%

8,5%

8,9%

10,1%

11,1%

11,1%

11,2%

11,4%

11,4%

11,6%

12,0%

12,5%

12,8%

13,0%

13,7%

14,3%

14,9%

17,0%

17,4%

18,0%

18,4%

18,8%

19,3%

25,1%

44,0%

49,6%

47,2%

45,3%

37,3%

52,0%

46,9%

47,7%

46,3%

46,7%

51,4%

38,2%

47,6%

46,0%

47,7%

53,6%

61,0%

59,1%

55,1%

58,9%

46,3%

51,6%

61,3%

53,6%

60,0%

68,0%

Rusya…

Estonya

Hollanda

Polonya

İsviçre

Çek…

Belçika

İsrail

İsveç

Danimarka

Almanya

Fransa

Türkiye

Norveç

Avusturya

Macaristan

İrlanda

Finlandiya

Slovenya

Yunanistan

İtalya

Portekiz

İngiltere

İspanya

Kanada

Amerika

Fazla Kilolu + Obez Karşılaştırması

Yetiştin Çocuk

Page 11: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Yetişkin obezitesinin ile çocuk obezitesi istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde ilişkili. Uygulanan regresyon analizine göre çocuk obezitesinin yüksek olduğu ülkelerdeki yetişkinler, yüksek kilolu olma eğiliminde (Bkz. Ek.1).

Öğrencilerin büyük bir bölümü hayatlarında yeteri kadar aktif olduklarına inanıyor. Her 10 öğrenciden 9’u yeterli kadar aktif olduğuna inanırken, 10 öğrenciden 8’i arkadaşlarına oranla daha aktif olduğu söylüyor.

81%

19%

Arkadaşlarınla kıyasladığında yeteri kadar aktif misin?

Evet Hayır

91%

9%

Yeteri kadar aktif misin?

Evet Hayır

Page 12: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

İlköğretim öğrencileri günlük ortalama 10330 adım atıyor. Bu rakam erkek öğrencilerde 10924, kız öğrencilerde 9733. Bu yaş grubu için önerilen adım sayısının erkekler için 15000, kızlar için 12000

olduğu2 düşünülürse, Türkiye’deki ilköğretim öğrencilerin günlük aktivite düzeylerinin önerilen rakamların oldukça altında olduğu söylenebilir.

İlköğretim öğrencileri günlük adım sayılarına göre düşük, orta ve yüksek olmak üzere 3 gruba ayrıldı. En çok adım atan %25, en az adım atan %25 ve ortadaki %50’nin adım sayıları kategorik olarak değerlendirildi. Bu değerlendirmeye göre en çok adım atan çocuklar bile önerilen günlük adım sayısının altında. Bunun yanında, en az adım atan kategori, en çok adım atanların ortalama yarısı kadar adım atıyor.

2 *Cathrine T. L. & friends (2011) How many steps/day are enough? for children and adolescents, International Journal

of Behavioral Nutrition and Physical Activity , 8:78

10924

9733

Erkek

Kız

Günlük ortalama adım sayısı

7263

10357

13352

Düşük Orta Yüksek

Aktivite Kategorilerine Göre Adım Sayıları

Page 13: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Erkeklerin %94’ü ve kızların %85’i günde önerilen adım sayısını geçemiyor. Erkeklerin sadece %28’ive kızların %16’sı, bir haftalık süre içerinde, en az 1 kez önerilen adım sayısını geçebiliyor.

94%

85%

6%

15%

Erkek

Kız

Ortalama Adım Sayısına Göre Önerilen Adım Sayısını Geçebilenler

Düşük Normal

72%

84%

28%

16%

Erkek

Kız

Haftanın En Az Bir Günü Önerilen Adım Sayısını Geçebilenler

Düşük Normal

Page 14: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Amerika ve İsveç’te benzer yöntemler ve aynı yaştaki kişiler yapılan araştırmalara göre Türkiye’deki çocuklar daha az aktif. Amerika’da benzer aynı yaştaki erkek çocuklar ortalama 16.000 adım bandında iken, bu rakam İsveç’te 12.000, Türkiye’de ise 10.500.

Benzer bir biçimde Amerika’da kız çocuklarının adım sayıları 14.000 bandında seyrediyor. Bu sayı İsveçte 11.000 ve Türkiye’de 9.500 bandında. Türkiye’deki ilköğretim öğrencileri, diğer iki ülke ile kıyaslandığında anlamlı bir şekilde inaktif.

11,4 11,0 11,0 11,1 10,3 10,0

13,1 13,5 12,9 12,5 12,5 12,0

16,5 15,8 16,4

18,1 16,8

16,0

7 8 9 10 11 12

Yaş

Erkeklerin Ortalama Günlük Adım Sayısı / 1000

Türkiye ABD İsveç

9,6 10,2

9,5 9,8 9,4 10,6

11,2 10,9 11 11,1 11,2 10,6

14 14,3 14,5 14,9

13,3 13

7 8 9 10 11 12

Yaş

Kızların Ortalama Günlük Adım Sayısı / 1000

Türkiye ABD İsveç

Page 15: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Günlük adım sayıları beden kitle indeksi kategorilerine göre bakıldığında, fazla kilolu ve obez çocukların günlük önerilen limitlerin altında kalma riskinin daha fazla olduğu gözüküyor. Başka bir deyişle, fazla kilolu çocuklar, önerilen adım sayısına ulaşmada, normal ve zayıf çocuklara göre daha şanssız.

Günlük adım miktarı dağılımına göre belirlenen fiziksel aktivite kategorilerinin beden kitle indeksi ortalamalarına bakıldığı zaman, daha az aktif olan öğrencilerin daha kilolu oldukları, tam tersine daha aktif öğrencilerin daha az kilolu oldukları görülüyor. Başka bir deyişle fiziksel aktivite ile beden kitle indeksi ilişkisel.

Obez

FazlaKilolu

Normal

Zayıf

94%

94%

89%

89%

6%

6%

11%

11%

BKİ Kategorilerine Göre Günlük Adım Sayısı Ortalamaları

Altında Normal

18,4 17,5 17,4

Düşük Orta Yüksek

Aktivite Kategorisine Göre Beden Kitle İndeksi

Page 16: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Türkiye’de öğrencilerin fiziksel aktivite düzeyleri oldukça düşük olmasının yanında, bu düşüklük hafta sonlarında daha da belirginleşiyor. Okul günlerinde ortalama 11192 adım atan öğrenciler, okul harici günlerde yaklaşık %15 daha az adım atıyor.

Sabahçı öğrencilerin adım sayıları öğlenci öğrencilere göre yüksek. Fiziksel aktivite düzeylerindeki bu yükselişin en temel sebebi, sabahçı öğrencilerin güne daha erken başlaması ve gündüzleri daha uzun süre kullanabilmesi. Yatma saatleri benzerlik gösterse de sabahçı öğrenciler güne daha erken başlıyor.

9456

11192

Hafta Sonları

Okul Günleri

Günlük Ortalama Adım Sayısı

10.429 10.117

Sabahçı Öğlenci

Eğitim Zamanına Göre Günlük Adım Sayısı

Page 17: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Öğrencilerin ailelerinin yarısından çoğu spor yapmıyor. Öğrencilerin sadece %45’i ailesinin spor yaptığını belirtiyor. Aile ile birlikte spor yapma oranlarına bakıldığında, ebeveynlerin çocuklara spor yapma anlamında örnek oluşturmadığı görülüyor. Öğrencilerin %61’i ailesi ile birlikte spor yapmıyor.

Öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin düşük olmasının en önemli nedenlerinden bir tanesi ailenin spora uzak olması. Ailesi ile birlikte spor yapan çocuklar yapmayanlara göre daha zayıf. Ailenin spor bağlamında çocuklara model olabilmesi, çocukların fiziksel aktiviteye ilişkin tutum ve davranışlarını etkiliyor.

17,94

18,22

Ailesi ile spor yapanlar

Ailesi ile spor yapmayanlar

Aile ile Birlikte Spor Yapma Durumuna Göre Beden Kitle İndeksi

45% 55%

Ailem spor aktivitesi yapıyor

Evet Hayır

39%

61%

Ailemle birlikte spor aktivitesi yapıyorum

Evet Hayır

Page 18: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Öğrencilerin yarısına yakını haftasonları ev dışında 2 saatten az vakit geçiriyor. Bu oran hafta içinde daha da düşüyor. Öğrencilern %23’ü okul sonrası dışarıda oyun oynamıyor.

5%

14%

58%

23%

Okul günlerinde dışarıda oynama zamanları

5 saat ya da dahafazla

3 & 4 saat arası

1 &2 saat arası

Hiçbir zaman

24%

28%

39%

9%

Haftasonları dışarıda oynama zamanları

5 saat ya dadaha fazla

3 & 4 saat arası

1 &2 saat arası

Hiçbir zaman

Page 19: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Öğrenciler evde ekran başında vakit geçiriyor. Öğrencilerin %65’i hergün düzenli olarak televizyon seyrettiğini söylüyor. Hiç izlemeyen veya sadece haftasonu seyredenler bütün öğrencilerin %9’u. Öğrencilerin %56’sı günde en az 2 saat televizyon izliyor.

Televizyon ile birlikte bilgisayar kullanımı öğrenciler için en yoğun yapılan ev aktivilerinden. Televizyon ile birlikte de değerlendirildiğinde, çocukların çok büyük bir bölümü, evde geçen zamanlarının büyük bir kısımlarını inaktif olarak geçiriyor.

65% 7%

19%

7%

2%

TV İzleme Sıklığı

Hergün Haftada 5-6 gün

Haftada 1-4 gün Sadece haftasonları

Hiç

12%

88%

56%

30%

Hiç

En az 1 saat

En az 2 saat

En az 3 saat

Dün kaç saat TV izledin?

20%

6%

24% 33%

17%

Bilgisayar Kullanma Sıklığı

Hergün Haftada 5 -6 gün

Haftada 1 - 4 gün Sadece haftasonları

Hiç

39%

61%

26%

12%

Hiç

En az 1 saat

En az 2 saat

En az 3 saat

Dün kaç saatini bilgisayar başında oturarak geçirdin?

Page 20: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu spor yapmak için gerekli olabilecek ip ve top benzeri teknik ekipmana sahip. Aynı zamanda öğrencilerin büyük bir çoğunluğu birlikte spor yapabilecek arkadaşlarının olduğu söylüyor. Öğrencilerin büyük bir bölümü ailelerinin spor yapmalarına kızmadığını söylüyor. Ancak öğrencilerin ortalama %25’i spor yaparken sakatlanmaktan ya da hastalanmaktan korktuğunu belirtiyor.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın uygulamaya koyduğu adrese dayalı okul kayıt sistemi öğrencilerin okula gitme alışkanlıklarını değiştirdiği gözüküyor. Öğrencilerin %73’ü okula yürüyerek gidip geldiğini söylerken, araç ile okula giden öğrenci bütün öğrencilerin %23’ü.

92%

90%

84%

74%

32%

31%

22%

17%

5%

Birlikte spor yapabileceğin arkadaşların var mı?

Okulunda spor yapmak için ip – top benzeri …

Okulunda spor yapmak için uygun alan var mı?

Bilgisayar oynamayı spor yapmaktan daha çok…

Spor yaparken sakatlanmaktan korkuyor musun?

Spor yaparken hastalanmaktan korkuyor musun?

Derslerin spor yapmana engel oluyor mu?

Spor yapmana ailen kızıyor mu?

İmkanlar ve Sınırlılıklar

73%

23%

3%

1% Okula nasıl gidiyorsun?

Yürüyerek

Araç ile

Otobüs durağına yürüyerek

Diğer

Page 21: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Öğrencilerin hemen hemen tamamı beden eğitimi derslerini sevdiğini söylüyor. Beden eğitimi dersini sevmediğini belirten öğrenciler bütün öğrencilerin %3’ünü oluşturuyor.

Öğrenciler arasında takım sporları çok yaygın. En sevilen spor aktivitlerin başında basketbol geliyor. Basketbol hem erkekler hem de kızlar için benzer şekilde seviliyor. Futbolu erkek, voleybolu daha çok kızlar tercih ediyor.

97%

3%

Beden Eğitimi derslerini seviyor musun?

Evet Hayır

25%

29%

10% 11% 8% 8%

6%

1% 1% 0%

18%

9%

24%

12% 15%

10% 8%

2% 1% 1%

21% 20% 17%

11% 11% 9%

7%

1% 1% 1%

Basketbol Futbol Voleybol Diğer SporAktiviteleri

Dış MekanOyunları

Yüzme Diğer SporAktiviteleri

Jimnastik Atletizm Badminton

En Sevilen Spor Aktiviteleri

Erkekler Kızlar Toplam

Page 22: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

Çocukların en sevdiği sokak oyunlarının başında %30 ile kovalamaca gibi ebeleme oyunları geliyor. Yine futbol ve voleybol sokakta en çok oynanan oyunlar arasında. Yakartop ve istop gibi top oyunları da çocuk arasında popular.

0,3

2,0

2,3

5,0

6,3

7,0

7,7

17,0

21,9

30,5

Masaüstü oyunları

Bisiklete binmek

Taş oyunları

Basketbol

Diğerleri

İp bağlama oyunları

Voleybol

Top oyunları

Futbol

Ebeleme oyunları

En Sevilen Sokak Oyunları

Page 23: › pdf › cocuklarda-fiziksel-aktivite-arastirmasi.pdf · İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASISağlıklı yaşam için tavsiye edilen fiziksel aktivite

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ FİZİKSEL AKTİVİTE ARAŞTIRMASI

EKLER EK 1. Çocuk / Yetişkin Obezitesi Regresyon Analizi

Model Özeti

Model R R Kare Düzeltilmiş R Kare

Standart

Hata

1 ,727a ,528 ,508 5,10055

a. Prediktör: (Sabit), Çocuk Obezitesi

Katsayılara

Model

Standart Olmayan Katsayı

Standart Katsayı

Coefficients

t Sig. B Standart Sapma Beta

1 (Sabit) 35,012 3,218 10,878 ,000

Çocuk Obezitesi 1,199 ,231 ,727 5,181 ,000

a. Bağımsız Değişken: Yetişkin Obezitesi