นางเอเดยน คณาสทธ โรงเรยนบานกาเกาะระโยง อ าเภอเมอง จงหวดสรนทร

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทร เขต 1

ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

เรอง หนวยของสงมชวตและการด ารงชวตของพช

ชนมธยมศกษาปท 1

ข

ค าน า

ชดกจกรรมน จดท าขนเพอใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รหสวชา ว 23101 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ชนมธยมศกษาปท 1 เรอง หนวยของชวตและชวตพช ซงเปนชดกจกรรมทเนนทกษะการท าโครงงานวทยาศาสตรควบคกบการฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร นกเรยนสามารถปฏบตกจกรรมไดตามความสนใจ ชดกจกรรมการเรยนรนม จ านวน 8 ชด เวลาเรยน 24 ชวโมง ดงน 1. ชดกจกรรมท 1 เรอง กลองจลทรรศน (เวลา 3 ชวโมง) 2. ชดกจกรรมท 2 เรอง โครงสรางหนาทและสวนประกอบของเซลล (เวลา 3 ชวโมง) 3. ชดกจกรรมท 3 เรอง การเคลอนทของสารผานเยอหมเซลล (เวลา 3 ชวโมง) 4. ชดกจกรรมท 4 เรอง กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช (เวลา 3 ชวโมง) 5. ชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช (เวลา 3 ชวโมง) 6. ชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช (เวลา 3 ชวโมง) 7. ชดกจกรรมท 7 เรอง การเจรญเตบโตและการตอบสนองตอสงเราของพช (เวลา 3 ชวโมง) 8. ชดกจกรรมท 8 เรอง เทคโนโลยชวภาพทเกยวของกบพช (เวลา 3 ชวโมง) ชดกจกรรมนเปนชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช ในการใชชดกจกรรม ใหนกเรยนปฏบตตามค าชแจงของชดกจกรรมแตละชดอยางละเอยดโดยปฏบตกจกรรมตามล าดบทของชดกจกรรม

ค

สารบญ เรอง หนา ปก ............................................................................................................................................ ก ค าน า ......................................................................................................................................... ข สารบญ ..................................................................................................................................... ค สารบญภาพประกอบ .................................................................................................................. ง สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร ...................................................................................... จ ค าชแจงส าหรบคร ..................................................................................................................... ฉ ค าชแจงส าหรบนกเรยน .................................................................................................................. ช แผนผงการจดกลมการเรยน ........................................................................................................... ซ ชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช ...................................................................... 1 ใบความรท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช ................................................................................ 2 กจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช ............................................................................... 10 ตอนท 1 เรอง ขนรากมลกษณะอยางไร .................................................................. 10 ตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าของพช ........................................................... 12 แนวการตอบกจกรรมท 5 ............................................................................................................... 14 เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 5 .................................................................................................. 19 บรรณานกรม .................................................................................................................................. 21

ง

สารบญภาพประกอบ

ภาพท หนา ภาพท 5.1 ลกษณะของขนรากพช .................................................................................................. 1 ภาพท 5.2 ลกษณะของขนรากและโครงสรางของรากพช ........................................................ 3 ภาพท 5.3 ทศทางการดดซมน าและแรธาตเขาสรากพช ............................................................. 3 ภาพท 5.4 ทศทางการล าเลยงน าจากรากขนสล าตนและทศทางการคายน าออกทางปากใบ ...... 4 ภาพท 5.5 กลวย .............................................................................................................................. 6 ภาพท 5.6 แครอท ........................................................................................................................... 6 ภาพท 5.7 ขาวโพด ........................................................................................................................ 6 ภาพท 5.8 ทศทางการล าเลยงสารในพช ....................................................................................... 6 ภาพท 5.9 รากและล าตนพชใบเลยงเดยว ................................................................................. 7 ภาพท 5.10 รากและล าตนพชใบเลยงค .................................................................................... 8 ภาพท 5.11 การทดสอบการคายน าของพช ................................................................................... 8 ภาพท 5.12 การแชผกกระสง ................................................................................................. 12 ภาพท 5.13 การตดล าตนผกกระสงตามขวาง และตดตามยาว ................................................. 12

จ

ชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช มสวนประกอบทส าคญดงน 1. เปนชดกจกรรมทใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 9 และ 10 (ในเลมคมอการใช) 2. ใบความรท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช 3. ใบกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช ตอนท 1 เรอง ขนรากมลกษณะอยางไร ( 1 ชวโมง) ตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าของพช ( 2 ชวโมง) 4. แนวการตอบกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช 5. เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช

สวนประกอบของชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช

ฉ

ค าชแจงส าหรบคร

การใชชดกจกรรมเพอใหบรรลผลตามจดประสงคทก าหนดไว สงทครผสอนตองเตรยม มดงน 1. ศกษาแผนการจดการเรยนรท 9 และ 10 ในคมอการใชชดกจกรรมใหละเอยด 2. ศกษาเนอหาและค าชแจงในการใชชดกจกรรมแตละชด และปฏบตตามขนตอนใน ค าชแจงของกจกรรมตามล าดบอยาขามขนตอนใดขนตอนหนง 3. ครเตรยมวสดอปกรณในชดกจกรรมไวลวงหนากอนท าการเรยนการสอน 4. ครจดชนเรยนโดยแบงนกเรยนออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน ตามแผนผงทก าหนดไว โดยมหวหนาประจ าทกกลม ผน ากลมอาจมการผลดเปลยนกนแตละกลมควรเปนกลมเดมเพอจะไดท างานทตอเนองกน 5. ครตองชแจงใหนกเรยนมความซอสตยตอตนเอง และรบทบาทหนาทของตนในกลม โดยไมใหดเฉลยกอน หลงจากปฏบตกจกรรมเสรจแลวจงเปดดเฉลยไดและมการแลกเปลยนกนตรวจตามเกณฑการใหคะแนนทก าหนดไวในแตละกจกรรม 6. การจดกจกรรมการเรยนการสอนใชกระบวนการสบเสาะหาความร แบงออกเปน 5 ขนตอน คอ 1) ขนสรางความสนใจ 2) ขนส ารวจและคนหา 3) ขนอธบายและลงขอสรป 4) ขนขยายความร 5) ขนประเมนผล 7. ชดกจกรรมท 4 เปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรในเนอหาประจ าหนวย ซงบรณาการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และสอดแทรกความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตรไปพรอม ๆ กน 8. ขณะทนกเรยนปฏบตกจกรรมครตองคอยดแลและแนะน าการปฏบตงานอยางใกลชด เมอนกเรยนพบปญหาในการเรยนจะไดชวยแกไขปญหาไดทนท 9. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวใหนกเรยนเกบสอและวสดอปกรณของ แตละกลมใหเรยบรอย โดยเนนการเกบและดแลรกษาความสะอาดฝกใหเปนระเบยบจนเปนนสย 10. เมอสนสดการเรยนชดกจกรรมท 8 แลวใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 40 ขอ ซงเปนแบบทดสอบคขนานกบแบบทดสอบกอนเรยน 11. แจงผลการเรยนจากการปฏบตกจกรรมทนททตรวจเสรจแลว

ช

ค าชแจงส าหรบนกเรยน

การใชชดกจกรรมนกเรยนควรทราบถงบทบาทของตนเองดงน 1. ศกษาค าชแจงในการใชชดกจกรรมแตละชดอยางละเอยด 2. ศกษาใบความรท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช แลวปฏบตกจกรรมตาม ใบกจกรรม ดงน ตอนท 1 เรอง ขนรากมลกษณะอยางไร ( 1 ชวโมง) ตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าของพช ( 2 ชวโมง) 3. นกเรยนตองตงใจปฏบตกจกรรมอยางจรงจงไมเลนหรอท าใหลาชา

4. กจกรรมการทดลองตองท าตามขนตอนทกขนตอนดวยความระมดระวงเพราะ อปกรณอาจแตกหรอเสยหายได

5. หลงท ากจกรรมเสรจแลวใหนกเรยนสงผลงานการท ากจกรรมใหครตรวจหรอ แลกเปลยนกนตรวจกอนทจะด าเนนการศกษากจกรรมตอไป ถามอะไรช ารดเสยหายตองแจงใหครทราบทนท 6. เมอท ากจกรรมเสรจทง 8 ชดแลวใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน 40 ขอ เพอประเมนความรหลงเรยน

ซ

แผนผงการจดกลมการเรยน

การประเมนผล 1. ประเมนจากการท าแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน จ านวน 40 ขอ 2. ประเมนผลจากการท ากจกรรมท 5 ตอนท ขนรากมลกษณะอยางไร ตามเกณฑ การประเมนทก าหนด 3. ประเมนการท ากจกรรมการทดลองตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าของพช ตามเกณฑการประเมนทก าหนด 4. สงเกตความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมและพฤตกรรมการท างานกลมทกครงทเรยน

โตะคร

กลมท 7

กลมท 1

กลมท 6

กลมท 2

กลมท 3

กลมท 8

กลมท 5 กลมท 4

1

ชดกจกรรมท 5 เรองยอยท 5 การล าเลยงของสารในพช

ใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 9 – 10 (เวลา 3 ชวโมง)

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนท ากจกรรมท 5 ตอนท 1 เรอง ขนรากมลกษณะอยางไร ตอบค าถามแลวสรปผลการศกษา 2. ใหนกเรยนท ากจกรรมท 5 ตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าในพช ตอบค าถามแลวสรปผลการศกษา 3. ศกษาใบความรท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช แลวรวมกนอภปราย และเสนอแนะแนวทางการท าโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบการล าเลยงของสารในพชและการน าความรไปใชประโยชน 4. ตรวจค าตอบจากแนวการตอบ

ภาพท 5.1 ลกษณะของขนรากพช

ทมาของภาพ : http://images.google.co.th

2

ใบความรท 5

เรอง การล าเลยงของสารในพช

จดประสงคการเรยนร

เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง การล าเลยงของสารในพชแลว สามารถ 1. สงเกตและอธบายลกษณะของขนรากพชทมผลตอการล าเลยงน าและแรธาตในพชได 2. อธบายกระบวนการล าเลยงน าและแรธาตในพชได 3. อธบายกระบวนการคายน าของพชได 4. ทดลอง เปรยบเทยบและอธบายโครงสรางของระบบทอล าเลยงในพชได 5. เสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบการล าเลยงของสารในพชและ

บอกประเภทของโครงงานวทยาศาสตรได

1. การล าเลยงของสารในพช

การงอกของรากพชตองอาศยน า อณหภมและอากาศในปรมาณทเหมาะสม น าและแรธาตจากดนจะเขาสเซลลขนรากดวยกระบวนการออสโมซสและการแพร จากนนจะเคลอนทเขาสเซลลหนงไปสอกเซลลขางเคยงจนถงทอล าเลยงน า (Xylem) ซงจะอยตรงกลางของราก น าและแรธาตจะล าเลยงขนไปสใบเพอใชในการสงเคราะหแสงตอไป สารอาหารทสรางไดจะถกล าเลยงจากใบไปสสวนตาง ๆ ของพชทางทอล าเลยงอาหาร (Phloem) สดานลางของพช

1.1 ขนราก ขนราก (Root hair) คอ เซลลทท าหนาทดดน าและแรธาตเขาสรากพช จะพบบรเวณเหนอปลายหมวกรากขนมาเลกนอย มลกษณะเปนเซลลยาวและบางเหมอนขนเสนเลก ๆ หรอเปนฝอยบาง ๆ จ านวนมากอยปลายราก การเปลยนรปรางของเซลลลกษณะน ท าใหรากมพนทผวสมผสกบน าและแรธาตมากขน จงท าใหน าและแรธาตเขาสรากพชไดมากขน

3

ภาพท 5.2 ลกษณะของขนรากและโครงสรางของรากพช

(ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. (2551). : 49)

น าจากดนจะขาสเซลลขนรากและแพรตอไปยงเนอเยอทอล าลยงน าในรากได ดวยกระบวนการออสโมซสและการแพร สวนแรธาตจะลายในน าเขาสเซลลขนรากและเซลลเนอเยอล าเลยงน าไดโดยการล าเลยงแบบแอคทฟ (Active transport) ซงตองอาศยพลงงาน จากเซลลขนรากชวยในการแพร แรธาตทส าคญทพชตองการไดแก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ถาพชขาดธาตไนโตรเจน จะท าใหใบเหลองซด เจรญเตบโตชา ถาขาดธาตฟอสฟอรส ล าตนจะแคระแกรน ใบเลก ขาดธาตโพแทสเซยมจะท าใหล าตนแคระแกรนและมผลตอการออกดอกและผลของพช

ภาพท 5.3 ทศทางการดดซมน าและแรธาตเขาสรากพช (ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. 2551 : 50)

(ทมา ปรบปรงจาก : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. (2551). หนงสอเรยนสาระ การเรยนรพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. รตนธรา การพมพ : กรงเทพฯ.)

4

1.2 การล าเลยงน าและแรธาตในพช น าและแรธาตเขาสรากไดโดยกระบวนการออสโมซสผานทางเซลลขนราก และจะ

แพรตอไปยงเซลลถดไปเรอย ๆ จนถงทอล าเลยงน า (Xylem) ซงอยตรงกลางรากและเปนทอยาวตอเนองไปสล าตน กง กานและใบ การทน าและแรธาตจากรากขนไปสยอดพชไดนนเปนเพราะมแรงดงทเกดจากการคายน าของใบดงดดใหน าและแรธาตล าเลยงขนไปไดตลอดเวลา คลายกบการทเราดดน าจากขวดหรอจากแกวโดยใชหลอดดด

1.3 การคายน าของพช (Transpiration) การคายน าของพชสวนใหญออกทางปากใบ (Stoma) เพอรกษาอณหภมของใบไม

ไมใหรอนจด และยงชวยเรงใหการดดน าขนมาไดตลอดเวลา ซงจะมแรธาตละลายปนมากบน าดวย ใบจงไดรบแรธาตตาง ๆ ส าหรบใชเปนวตถดบในการสรางอาหาร

1.3.1 ขนตอนการดดน าของพช การดดน าของพชจะมความสมพนธกนกบการปดเปดของปากใบ โดยน าจะ

ออสโมซสเขาสรากพช แลวเขาสล าตน ไปสสวนตาง ๆ และใบพช ท าใหความเขมขนของน าในเซลลคมมมาก เซลลจะเตงขน ท าใหปากใบเปดท าใหน าถกคายออกในรปของไอน า ดงน

ปากใบจะเปดในเวลากลางวน

เซลลคมเตงขน

น าออสโมซสเขาสเซลลคม

ความเขมขนของสารละลายในเซลลมาก โดยเฉพาะเซลลคม เกดการสงเคราะหดวยแสง

น าออสโมซสเขาสเซลลของใบ

น าจากดนออสโมซสเขาสราก และถกสงตอผานล าตนไปยงใบตลอดเวลา

ภาพท 5.4 ทศทางการล าเลยงน าจากรากขนสล าตนและทศทางการคายน าออกทางปากใบ (ทมาของภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. ม.ป.ป. : 55)

5

1.3.2 ปจจยทมผลตอการคายน าของพช การคายน าของพช เกยวของกบปจจยหลายอยาง ดงน 1) ชนดของพช พชบางชนดมปากใบมากการคายน าจะมากดวย 2) แสงสวาง ถาความเขมของแสงมากปากใบจะเปดกวาง ท าใหคายน าไดมาก 3) อณหภมของอากาศ ถาอณหภมของอากาศสง การคายน าจะเกดไดมาก เพอระบายความรอนออกจากตนพช 4) ความชนในอากาศ ถาความชนในอากาศสง การคายน าจะคายไดนอยถาหาก ความชนในอากาศต าการคายน าจะเปนไปไดมาก 5) ความกดดนของอากาศ อากาศทมความกดดนต า ความหนาแนนของอากาศจะนอย น าจงระเหยออกจากตนพชไดงาย ท าใหอตราการคายน าสง 6) ลม ถาในวนทมลมแรง ปากใบจะปด ท าใหพชคายน าไดนอย 7) ปรมาณน าในดน ถามน านอย จะท าใหการคายน านอย

(ทมา ปรบปรงจาก : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. (2551). หนงสอเรยนสาระ การเรยนรพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. รตนธราการพมพ : กรงเทพฯ.)

1.4 การล าลยงสารอาหารในพช สารอาหารทพชสรางขน คอ น าตาลกลโคส ซงอยในรปของสารละลายจะถกล าเลยงจากใบไปสสวนตาง ๆ ของพชผานทางทอล าเลยงอาหาร (Phloem) ซงการล าเลยงจากเซลลของใบไปสเซลลขางเคยงตอ ๆ กนไปดวยกระบวนการแพร การล าเลยงอาหารเปนการเคลอนทจากดานบนของล าตนพชสดานลางไปเลยงสวนของล าตน ราก และบางสวนล าเลยงไปเลยงดอกและผล ถาตดทอล าเลยงอาหารของพชโดยลอกเปลอกนอกออก เชน การตอนกงพช จะมรากงอกออกมา เมอพชสรางอาหารไดมาก พชจะล าเลยงอาหารไปเกบไวทสวนตาง ๆ ดงน 1) สวนผลทสะสมอาหาร เชน มะมวง กลวย เงาะ ล าไย ขนน 2) สวนของรากทสะสมอาหาร เชน ผกกาดหว มนเทศ แครอท 3) สวนของเมลดทสะสมอาหาร เชน ขาว ขาวโพด ถว 4) สวนของล าตนทสะสมอาหาร เชน ออย 5) สวนของล าตนใตดนทสะสมอาหาร เชน เผอก มนฝรง หวหอม ขมน ขา 6) สวนของดอกทท าหนาทสะสมอาหาร เชน ดอกแค ดอกกระเจยว

6

ภาพท 5.5 กลวย ภาพท 5.6 แครอท ภาพท 5.7 ขาวโพด

ทมาของภาพ : http://images.google.co.th

อาหารทสะสมอยนจะอยในรปตาง ๆ กน เชน แปง น าตาล ไขมน โปรตน ซงมนษยและสตวน ามาใชเปนอาหาร และยงมสารอน ๆ ทพชสรางได เชน น ายางพารา น ามนสน เปนตน ดงนนการล าเลยงน าและแรธาตของพชจงมทศทางตรงขามกน โดยน ามทศขนจากรากสล าตนพช สวนการล าเลยงอาหารมทศลงจากใบสรากพช ดงภาพท 40

ภาพท 5.8 ทศทางการล าเลยงสารในพช ทมาของภาพ : http://images.google.co.th

(ทมา ปรบปรงจาก : ถนด ศรบญเรองและคณะ. (ม.ป.ป.). วทยาศาสตร ม. 1. อกษรเจรญทศน : กรงเทพฯ)

7

2. โครงสรางของระบบทอล าเลยงในพช

การจดเรยงตวของทอล าเลยงน า (Xylem) และทอล าเลยงอาหาร (Phloem) ในรากและล าตนของพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคแตกตางกนดงน

2.1 ลกษณะทอล าเลยงของพชใบเลยงเดยว ราก : ระบบล าเลยงของพชใบเลยงเดยว ทอล าเลยงน าจะเรยงอยรอบแกนไม (Pith)

และทอล าเลยงอาหาร จะแทรกกระจายอยระหวางทอล าเลยงน า ล าตน : ระบบล าเลยงของพชใบเลยงเดยว ทอล าเลยงน าและทอล าเลยงอาหารจะอย

กระจดกระจายทวล าตน

ภาพท 5.9 รากและล าตนพชใบเลยงเดยว (ทมาของภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. ม.ป.ป. : 61)

2.1 ลกษณะทอล าเลยงของพชใบเลยงค ราก : ระบบล าเลยงของพชใบเลยงค ทอล าเลยงน าจะเรยงตวเปนแฉก 2 -5 แฉก

ออกมาจากกงกลางของราก สวนทอล าเลยงอาหาร จะแทรกอยระหวางแฉกของทอล าเลยงน า ล าตน : ระบบล าเลยงของพชใบเลยงค ทอล าเลยงน าและทอล าเลยงอาหารจะรวมอย

ดวยกน เรยงตวเปนระเบยบเปนวงรอบล าตน โดยทอล าเลยงอาหารอยดานนอก ทอล าเลยงน าอยดานใน มเนอเยอ (Cambium) แทรกอยระหวางทอล าเลยงทงสอง

8

ภาพท 5.10 รากและล าตนพชใบเลยงค (ทมาของภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. ม.ป.ป. : 61)

9

กจกรรมท 5

เรอง การล าเลยงของสารในพช

จดประสงคการเรยนร เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง การล าเลยงของสารในพชแลว สามารถ 1. สงเกตและอธบายการล าเลยงของสารในพชโดยผานขนรากและรากพชได 2. อธบายขนตอนของการล าเลยงน าและแรธาตในพชได

3. ทดลอง เปรยบเทยบและอธบายโครงสรางของระบบทอล าเลยงในพชได 4. บอกประเภทของโครงงานวทยาศาสตรได ค าชแจง

1. ใหนกเรยนแบงกลมออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถ ควรเปนกลมเดม 2. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนรบอปกรณการทดลองและชดกจกรรมท 5 แลว ท ากจกรรมท 5 ตอนท 1 และตอนท 2 ตอนท 1 เรอง ขนรากมลกษณะอยางไร

1. ก าหนดปญหา ................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. 2. ตงสมมตฐาน ................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. อปกรณ 1) เมลดถวด าทมรากงอก กลมละ 1 – 2 ตนตอกลม 2) แวนขยาย จ านวน 1 อน ตอกลม 3) ส าล จ านวน 2 แผน ตอกลม 4) กระดาษสด า จ านวน 1 แผน ตอกลม

10

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเซลลขนรากของพช โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) เพาะเมลดถวด าทแชน าไว 1 คน วางบนส าลใสในจานแกวแลวปดดวยส าลอกแผนหนง 2) น าเมลดถวด าทมรากงอกออกมา วางบนกระดาษสด า สงเกตโดยใชแวนขยาย 3) วาดภาพต าแหนงและลกษณะของขนราก 6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ภาพวาดของขนราก ลกษณะของขนรากทสงเกตเหน

7. ค าถามทายการทดลอง 1) เซลลขนรากมลกษณะอยางไร ............................................................................................................................................................. 2) ลกษณะและรปรางของขนรากมผลดตอพชอยางไร............................................................................................................................................................. 3) ถาเซลลขนรากของพชถกท าลายจะเกดผลอยางไรกบพช............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. สรปผลการศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. (ทมา ปรบปรงจาก : ศรลกษณ ผลวฒนะและคณะ. (2545). วทยาศาสตร ชวงชนท 3 (ม. 1 – 3). นยมวทยา : กรงเทพฯ)

11

ตอนท 2 เรอง ลกษณะทอล าเลยงน าของพช

1. ก าหนดปญหา ................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. 2. ตงสมมตฐาน ................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. อปกรณ 1) ผกกระสง จ านวน 1 ตน ตอกลม น าไปแชในน า 2) น าหมกสแดง จ านวน 2 หยด ผสมน า ปรมาตร 100 ลกบาศกเซนตเมตร 3) กลองพลาสตก 1 ใบ ตอกลม 4) มดโกน 1 ดามตอกลม

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาการล าเลยงน าและแรธาตในพช โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าผกกระสงทมราก 1 ตน มาลางใหสะอาด 2) น าไปแชในน าหมกสแดงผสมน า ปรมาตร 100 ลกบาศกเซนตเมตร นาน 30 นาท (ควรใหนกเรยนเตรยมไวลวงหนา) 3) น าตนผกกระสงมาตดเปนทอน ๆ ตามขวางและตามยาว แลวน าไปสองดวยกลองจลทรรศน 4) วาดภาพแสดงต าแหนงทตดสแดง

ภาพท 5.12 การแชผกกระสง ภาพท 5.13 การตดล าตนผกกระสงตามขวาง และตดตามยาว (ทมาของภาพ : สภาวด สมครสมาน(ถายภาพ). 2551) (ทมาของภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. ม.ป.ป. : 61)

12

6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ลกษณะภาพทสงเกต ลกษณะของของล าตนทสงเกตเหน ภาพตดตามขวาง

ภาพตดตามยาว

7. ค าถามทายการทดลอง 1) เมอแชตนผกกระสงในน าหมกสแดง นาน 30 นาท จะสงเกตเหนล าตนเปนอยางไร ............................................................................................................................................................. 2) จากการทดลองกลมสแดงรอบ ๆ ตนตดตามขวาง คออะไร............................................................................................................................................................. 3) จากการสงเกตภาพตดตามยาวของล าตน กลมเซลลเนอเยอล าเลยงน ามลกษณะอยางไร............................................................................................................................................................. 4) หมกสแดงเขาสรากและเคลอนทสล าตนของพชดวยวธใด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5) จากการทดลองน นกเรยนคดวาจะน าไปใชในชวตประจ าวนไดอยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. สรปผลการศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 9. ใหนกเรยนเสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบการล าเลยงของสารในพช ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

14

แนวการตอบกจกรรมท 5

เรอง การล าเลยงของสารในพช จดประสงคการเรยนร เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง การล าเลยงของสารในพชแลว สามารถ

1. สงเกตและอธบายลกษณะของขนรากพชทมผลตอการล าเลยงน าและแรธาตในพชได 2. อธบายกระบวนการล าเลยงน าและแรธาตในพชได 3. อธบายกระบวนการคายน าของพชได 4. ทดลอง เปรยบเทยบและอธบายโครงสรางของระบบทอล าเลยงในพชได 5. เสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบการล าเลยงของสารในพชและ

บอกประเภทของโครงงานวทยาศาสตรได ค าชแจง

1. ใหนกเรยนแบงกลมออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถ ควรเปนกลมเดม 2. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนรบอปกรณการทดลองและชดกจกรรมท 5 แลว ท ากจกรรมท 5 ตอนท 1 และตอนท 2 ตอนท 1 เรอง ลกษณะของขนราก

1. ก าหนดปญหา ขนรากมลกษณะอยางไรและท าหนาทใด 2. ตงสมมตฐาน ถาขนรากมลกษณะเปนฝอยเลก ๆ รอบ ๆ ราก ดงนน เมอสงเกตดวยแวนขยายจะพบโครงสรางนซงท าหนาทในการดดน าและแรธาตจากดน 3. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร ตวแปรตน คอ ลกษณะของขนราก ตวแปรตาม คอ ขนรากมลกษณะเปนฝอยเลก ๆ รอบ ๆ ราก เมอใชแวนขยายสองด ตวแปรควบคม คอ เมลดถวด าทแชน า 1 คน 4. อปกรณ 1) เมลดถวด าทมรากงอก กลมละ 1 – 2 ตนตอกลม 2) แวนขยาย จ านวน 1 อน ตอกลม 3) ส าล จ านวน 2 แผน ตอกลม 4) กระดาษสด า จ านวน 1 แผน ตอกลม

15

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเซลลขนรากของพช โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) เพาะเมลดถวด าทแชน าไว 1 คน วางบนส าลใสในจานแกวแลวปดดวยส าลอกแผนหนง 2) น าเมลดถวด าทมรากงอกออกมา วางบนกระดาษสด า สงเกตโดยใชแวนขยาย 3) วาดภาพต าแหนงและลกษณะของขนราก 6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ภาพวาดของขนราก ลกษณะของขนรากทสงเกตเหน

ขนรากมลกษณะเปนฝอยเลก ๆ รอบ ๆ ราก ท าหนาทในการดดน าและแรธาตจากดน

7. ค าถามทายการทดลอง 1) เซลลขนรากมลกษณะอยางไร ขนรากมลกษณะเปนฝอยเลก ๆ รอบ ๆ ราก ท าหนาทในการดดน าและแรธาตจากดน 2) ลกษณะและรปรางของขนรากมผลดตอพชอยางไร ลกษณะฝอยเลก ๆ ของขนรากชวยในการเพมพนทในการดดน าของพชใหมากขน 3) ถาเซลลขนรากของพชถกท าลายจะเกดผลอยางไรกบพช พชจะไมสามารถดดน าไดและท าใหพชตายได 8. สรปผลการศกษา ขนรากมลกษณะเปนฝอยเลก ๆ รอบ ๆ ราก ท าหนาทในการดดน าและแรธาตจากดนลกษณะฝอยเลก ๆ ของขนรากชวยในการเพมพนทในการดดน าของพชใหมากขน (ทมา ปรบปรงจาก : ศรลกษณ ผลวฒนะและคณะ. (2545). วทยาศาสตร ชวงชนท 3 (ม. 1 – 3). นยมวทยา : กรงเทพฯ)

16

ตอนท 2 เรอง การล าเลยงน าและแรธาตของพช

1. ก าหนดปญหา ทอล าเลยงน าของพชจะมลกษณะเปนอยางไร เมอดภายใตกลองจลทรรศน 2. ตงสมมตฐาน ถาทอล าเลยงน าของพชมลกษณะเปนทอยาว ๆ จากรากขนไปสล าตนพช เมอดภายใตกลองจลทรรศนจะพบลกษณะน 3. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร ตวแปรตน คอ ลกษณะทอล าเลยงน า ตวแปรตาม คอ ทอล าเลยงน ามลกษณะเปนทอยาว ๆ เมอใชสองดภายใตกลองจลทรรศน ตวแปรควบคม คอ ตนผกกระสงทแชน าหมกสแดง ระยะเวลาการแช 30 นาท จ านวนหยดของน าหมกสแดง 4. อปกรณ 1) ผกกระสง จ านวน 1 ตน ตอกลม 2) น าหมกสแดง จ านวน 2 หยด ผสมน า ปรมาตร 100 ลกบาศกเซนตเมตร 3) กลองพลาสตก 1 ใบ ตอกลม 4) มดโกน 1 ดามตอกลม

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาการล าเลยงน าและแรธาตในพช โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าผกกระสงทมราก 1 ตน มาลางใหสะอาด 2) น าไปแชในน าหมกสแดงผสมน า ปรมาตร 100 ลกบาศกเซนตเมตร นาน 30 นาท (ควรใหนกเรยนเตรยมไวลวงหนา) 3) น าตนผกกระสงมาตดเปนทอน ๆ ตามขวางและตามยาว แลวน าไปสองดวยกลองจลทรรศน 4) วาดภาพแสดงต าแหนงทตดสแดง

17

6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ลกษณะภาพทสงเกต ลกษณะของของล าตนทสงเกตเหน ภาพตดตามขวาง

เมอสงเกตในภาพตดตามขวางลกษณะของทอล าเลยงน าบรเวณทมสแดงจะเปนกระจกอยรอบ ๆ ตน

ภาพตดตามยาว

เมอสงเกตภาพตดตามยาวจะเหนเปนทอล าเลยงสแดงยาว ขนไปตามล าตน

7. ค าถามทายการทดลอง 1) เมอแชตนผกกระสงในน าหมกสแดง นาน 30 นาท จะสงเกตเหนล าตนเปนอยางไร ล าตนจะมสแดงยาวจากรากถงล าตนและใบ 2) จากการทดลองกลมสแดงรอบ ๆ ตนตดตามขวาง คออะไร ทอล าเลยงน า 3) จากการสงเกตภาพตดตามยาวของล าตน กลมเซลลเนอเยอล าเลยงน ามลกษณะอยางไร เปนทอยาวตอเนองกนทงล าตน 4) หมกสแดงเขาสรากและเคลอนทสล าตนของพชดวยวธใด ดวยวธการแพรและการออสโมซส

ภาพท 40 การแชผกกระสง ภาพท 40 การตดล าตนผกกระสงตามขวาง และตดตามยาว (ทมาภาพ : สภาวด สมครสมาน (ถายภาพ). 2551) (ทมาภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. (ม.ป.ป.) : 61)

18

5) จากการทดลองน นกเรยนคดวาจะน าไปใชในชวตประจ าวนไดอยางไร ในการปกจนดอกไม ถาตองการยดอายของดอกไมใหสดนานควรเตมน าในแจกนดอกไม จะท าใหดอกไมสดไดนานหลายวน

8. สรปผลการศกษา ทอล าเลยงน าของพชเมอสงเกตดวยกลองจลทรรศนมลกษณะเปนทอยาว ๆ จากรากขนไป สล าตนพช และอยกระจดกระจายหรอเปนกระจกอยรอบ ๆ ตน

9. ใหนกเรยนเสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบการล าเลยงของสารในพช โครงงานเรอง ดอกไมสดสวยดวยโอเอซสจากกาบมะพราว, โครงงานเรอง สารสมชะลอความเหยวของผก, น ามะพราวชะลอความเหยวของผกช เปนโครงงานประเภททดลอง

19

เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 5

เรอง การล าเลยงของสารในพช

ขอ รายการประเมน ระดบคะแนน ตอนท 1 (10 คะแนน)

1 -3 ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

4-5 ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 1 รายการ

3

ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 2 รายการ

2

ไมไดท าการทดลองตามขนตอนและไมมการบนทกผลการทดลองหรอบนทกผลการทดลองไมครบสวน ผดมากกวา 2 รายการ

1

7 (1- 3)

ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

8 สรปผลการศกษาไดถกตองตรงตามผลการทดลอง 1 ไมไดสรปผลการศกษาหรอสรปแตไมถกตอง 0

20

ขอ รายการประเมน ระดบคะแนน ตอนท 2 (15 คะแนน)

1 - 3 ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

4-5 ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 1 รายการ

3

ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 2 รายการ

2

ไมไดท าการทดลองตามขนตอนและไมมการบนทกผลการทดลองหรอบนทกผลการทดลองไมครบสวน ผดมากกวา 2 รายการ

1

7 (1- 5)

ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

8 สรปผลการศกษาไดถกตองตรงตามผลการทดลอง 1 ไมไดสรปผลการศกษาหรอสรปแตไมถกตอง 0

9 บอกชอโครงงานทสอดคลองกบการล าเลยงของสารในพชได 2 ชอขนไป และบอกประเภทของโครงงานไดถกตอง

3

บอกชอโครงงานทสอดคลองกบการล าเลยงของสารในพชได 1 ชอ และบอกประเภทของโครงงานไดถกตอง

2

บอกชอโครงงานทสอดคลองกบการล าเลยงของสารในพชได 1 ชอ แตไมไดบอกประเภทของโครงงาน

1

บอกชอโครงงานทสอดคลองกบการล าเลยงของสารในพชไมได หรอบอกแตไมสอดคลองและบอกประเภทของโครงงานไมได

0

รวมตอนท 1 และ 2 (10+15) = 25 คะแนน สรปผลการประเมน

ดมาก (21 – 25 คะแนน) ด (16 – 20 คะแนน) ปานกลาง (11 – 15 คะแนน) ผาน (6 – 10 คะแนน) ตองปรบปรง (ต ากวา 6 คะแนน) ผประเมน ............................................ (............................................)

21

บรรณานกรม กนก จนทรขจร และคณะ. (2533). วทยาศาสตร ม.1. พมพครงท 5. นนทบร : ไทยรวมเกลา. กระทรวงศกษาธการ. (2544). เอกสารประกอบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 คมอการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : องคการรบสง สนคาและพสดภณฑ. . (2545). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 . พมพครงท 3. กรงเทพฯ :

ครสภาลาดพราว. กฤษณย ปตรตน. (2548). ผลการใชชดฝกเพอสงเสรมความสามารถในการท าโครงงาน วทยาศาสตรทพฒนามาจากภมปญญาทองถนของนกเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย จงหวดแมฮองสอน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวทยาศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. กณฑร เพชรทวพรเดช และนตยา บญม. (2548). วทยาศาสตร ม.1. เลม 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. เกรก ทวมกลาง. (2546). แบบฝกปฏบตการท าโครงงาน คมอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ชวงชนท 2 (ประถมศกษาปท 4- 6). : กรงเทพฯ : สถาพรบคส. จกฬพล สวางอารมณ. (2543). ผลการใชชดกจกรรมฝกท าโครงงานวทยาศาสตรทมตอ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 4. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน บณฑตวทยาลย มหาวทยาบรพา. ชาตร เกดธรรม. (2547). เทคนคการสอนแบบโครงงาน. กรงเทพฯ : ชมรมเดก. เตอนใจ ไชยโย. (2545). ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถในการท า โครงงานวทยาศาสตรของนกเรยนทไดรบการสอนโดยการใชแบบฝกคดหวขอและ วางแผนการท าโครงงานวทยาศาสตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวทยาศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถนด ศรบญเรอง. (2549). วทยาศาสตร ม.1 เลม 1. พมพครงท 7. นนทบร : ไทยรวมเกลา. . (2551). วทยาศาสตร ม.1. เลม 1. นนทบร : ไทยรวมเกลา. ถวลย มาศจรสและมณ เรองข า. (2549). แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนโครงงาน. กรงเทพฯ : ดวงกมลสมย.

22

บญชา แสนทว และคณะ. (2546). วทยาศาสตร เลม 1 ชวงชนท 3 ชน ม.1. กรงเทพฯ : วฒนาพาณช. ประดบ นาคแกว และดาวลย เสรมบญสข. (2551). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : ส านกพมพแมค . ปนศกด ชมเกษยน และปยาณ สมคด. (2545). วทยาศาสตร 2 ชวงชนท 3 (ม.1-ม.3). นนทบร : ไทยรมเกลา. พเยาว ยนดสข และคณะ. (2546). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ. พมพนธ เดชะคปต. (2545). พฤตกรรมการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ

(วพ)จ ากด . (2551). การสอนคดดวยโครงงาน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พมพพนธ เดชะคปต และคณะ. (2548). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพ วชาการ. . (2550). สดยอดคมอครแผนการจดการเรยนรรายชวโมง. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนา คณภาพวชาการ. พระ พนาสภน. (2551). แมค ม.ตน. กรงเทพฯ : ซวแอลการพมพ. โรงเรยนบานกาเกาะระโยง. (2551). แผนปฏบตการประจ าปการศกษา 2551. กลมบรหารงานทวไป. . (2550). หลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง ครงท 2). ฝายวชาการ. ลขต ฉตรสกล และคณะ. (2533). วทยาศาสตร เลม 2. กรงเทพฯ : วฒนาพาณช. วมลรตน สนทรโรจน. (2550). นวตกรรมตามแนวคดแบบ Backward Design.กรงเทพฯ : ชางทอง. ศรลกษณ ผลวฒนะ. (2545). วทยาศาสตร ชวงชนท 3 (ม.1-ม.3). กรงเทพฯ : นยมวทยา สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). ชวตกบสงแวดลอม

สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. สมพงศ จนทรโพธศร. (2549). โครงงานวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษา. : กรงเทพฯ : เจาพระยาระบบการพมพ.