2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის...

74
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება (ISFED) 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართვ ელობის ორგანოების არჩევნენის მონიტორინგის საბოლოო ანგარიში 2014 წელი  თბილისი

description

სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიისსაერთაშორისო საზოგადოება (ISFED)

Transcript of 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის...

  • (ISFED)

    2014

    2014

  • samarTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSoriso sazogadoebis 2014 wlis saarCevno proeqtebi xor-cieldeboda amerikeli xalxis mxardaWeriT, amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saa-gentos (USAID) , saqarTveloSi niderlandebis samefos saelCos da fond Ria sazogadoeba saqarTvelos fi-nansuri mxardaWeriT. angariSSi gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvnis samarTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSoriso sazogadoebas da SesaZlebelia ar gamoxatavdes USAID-is an amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobis, niderlandebis samefos saelCos da fond Ria sazogadoeba saqarTvelos Sexedulebebs.

    nino lomjaria Tamar barTaiaelene niJaraZe

    nino xiTariSviliTaTia qinqlaZe

    nino janaSia

    dizaini: Temo maWavariani

  • I 4

    V. 18

    IX. 28 28

    29 30

    - 32

    33

    34

    35

    35

    36

    39

    40

    VI. 20

    20

    25

    X. / 42

    XIII. 70

    VII. 26

    XI. 44

    44

    55 59

    XIV. 72

    VIII. 27

    XII. 60

    60

    65

    66

    IV. 14

    II 6

    III. 12

  • 4

    I. winamdebare angariSi warmoadgens samarTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSoriso sazoga-doebis (SemdgomSi samarTliani arCevnebi) 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis monitoringis Sedegebs. 2014 wlis adgilobrivi

    TviTmmarTvelobis arCevnebze samarTliani arCev-nebi, rogorc erT-erTi yvelaze farTo qselis mqone sadamkvirveblo organizacia, aqtiurad iyo CarTuli rogorc winasaarCevno, aseve, arCevnebis dRisa da arCevnebis Semdgomi periodis monitoringis pro-

  • 5

    1 samarTlianma arCevnebma arCevnebis dRis angariSgeba damkvirveblebisagan teqsturi Setyobinebebis gziT ganaxorciela. amasTan, mobiluri jgufebi aRWurvilni iyvnen planSeturi kompiuterebiT, ramac SesaZlebeli gaxada saarCevno ubnebidan nivTieri mtkicebulebebis swrafad mowodeba foto- da vid-eomasalis meSveobiT.2 pirveli turis winasaarCevno periodis monitoringi daiwyo 1 aprils da dasrulda 14 ivniss.3 arCevnebis meore turis winasaarCevno periodis monitoringi moicavda 23 ivnisidan 11 ivlisis CaTvliT periods.4 igulisxmeba merebi da gamgeblebi.5 TviTmmarTveli qalaqebi- rusTavi, mcxeTa, gori, ozurgeTi; TviTmmarTveli Temebi- xoni, baRdaTi, Terjola, tyibuli, lanCxuTi, xulo, axmeta.6 TviTmmarTveli Temebi - baTumi, foTi, qobuleTi, Telavi, yvareli, martvili, TianeTi

    cesSi. samarTliani arCevnebi daakvirda 2014 wlis 15 ivnisis arCevnebs, 29 ivnisis ganmeorebiT arCev-nebsa da 12 ivliss gamarTul, arCevnebis meore turs. arCevnebis monitoringi organizaciam, iseve, ro-gorc wina arCevnebi, ganaxorciela axali meTodebisa

    da inovaciuri teqnologiebis gamoyenebiT.1

    2014 wlis 15 ivnisis arCevnebis winasaarCevno peri-odis monitoringi, arCevnebamde TiTqmis sami Tvis2

    ganmavlobaSi, organizaciis 73 grZelvadiani damk-virveblis meSveobiT, saqarTvelos yvela saarCev-no olqSi mimdinareobda. winasaarCevno periodis dakvirvebis ZiriTad sfero iyo iseTi sakiTxebi, rogoric aris administraciuli resursebis gamoy-eneba, saarCevno administraciebisa da politikuri partiebis saqmianoba, amomrCevelTa siebis formire-bis procesi, politikuri niSniT zewolis, muqarisa da mosyidvis faqtebi.

    12 ivlisis arCevnebis meore turis winasaarCev-no periodis monitoringi3 organizaciis 28 gr-Zelvadianma damkvirvebelma ganaxorciela yvela im saarCevno olqSi, sadac kandidatebma4 ver gadalaxes (50%+1) saarCevno barieri.

    arCevnebis dRis dakvirveba moicavda oTx ZiriT-ad komponents: ubnis gaxsna da mowyoba, kenWisyris procesi, xmebis daTvla da Sedegebis Sejamebis pro-cesi. 15 ivnisis arCevnebis dRis monitoringi mTe-li saqarTvelos masStabiT, 1030 saarCevno ubanze ganxorcielda, xmebis paraleluri daTvlis (PVT) meTodologiiT. 300 moklevadiani damkvirvebe-li mivlenili iyo SemTxveviTi principiT SerCeul saarCevno ubanze, mTeli saqarTvelos masStabiT, 349 moklevadiani damkvirvebeli - SemTxveviT SerCeul saarCevno ubnebze qalaq TbilisSi, 9 moklevadiani damkvirvebeli - SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebisTvis adaptirebul saarCevno ubnebze qalaq TbilisSi, romlebic statistikur SerCevaSi ar mox-vda. 11 TviTmmarTvel qalaqSi organizaciam 372 mok-levadiani damkvirvebeli yvela saarCevno ubanze

    ganaTavsa. moklevadian damkvirveblebTan erTad, arCevnebis dRis sadamkvirveblo misia 80 mobiluri jgufis, 73 olqis damkvirveblis, 20 iuristisa da 20 operatorisagan Sedgeboda.

    29 ivnisis ganmeorebiT arCevnebze, arCevnebis dRes organizacia daakvirda 14 moklevadiani damkvirve-blis, 9 olqis damkvirveblis da 4 mobiluri jgu-fis meSveobiT, saqarTvelos 9 saarCevno olqSi.

    12 ivliss, arCevnebis meore turisTvis, samar-Tliani arCevnebis sadamkvirveblo misia 740 mok-levadiani damkvirveblis, 32 mobiluri jgufis da saolqo saarCevno komisiebSi mivlenili 21 dam-kvirveblisgan Sedgeboda. iseve, rogorc pirvel turze, arCevnebis meore turzec, organizaciam dak-virvebis meTodologiad xmebis paraleluri daTvla gamoiyena. 350 moklevadiani damkvirvebeli Tbilis-Si mivlenili iyo SemTxveviTi SerCevis principiT gamovlenil saarCevno ubnebze, 390 moklevadiani damkvirvebeli daakvirda arCevnebis dRes 4 TviT-mmarTvel qalaqsa da 7 TviTmmarTvel TemSi arse-bul yvela saarCevno ubanze5. 7 saarCevno olqSi,6 arCevnebis dRes akvirdebodnen mobiluri jgufebi. moklevadiani damkvirveblebis garda, meore turze, arCevnebis dRes, organizacias centralur ofisSi, incidentebisa da SMS-centrebSi ganTavsebuli yav-da 15 operatori da 15 iuristi.

    15 ivnisis arCevnebis pirveli turis Semdgomi pe-riodis monitoringi samarTlianma arCevnebma ga-naxorciela 73 olqis damkvirveblisa da iuristebis meSveobiT. organizacia daakvirda saarCevno ad-ministraciis saqmianobas, saolqo saarCevno komis-iebSi saCivrebis ganxilvisa da Sedegebis Sejamebis process. meore turis arCevnebisTvis, arCevnebis Semdgom, saolqo saarCevno komisiebSi mimdinare procesebs organizaciis 28 olqis damkvirvebeli akvirdeboda.

  • 6

    2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCev-nebs win uZRoda saarCevno kanonmdeblobis reform-is morigi talRa. pozitiurad vafasebT parlamentSi saarCevno sakiTxebze momuSave interfraqciuli jgu-fis Seqmnas, sadac yvela dainteresebul pirs hqonda SesaZlebloba waredgina sakanonmdeblo rekomenda-ciebi da monawileoba mieRo ganxilvebSi. Tumca, in-terfraqciuli jgufi, miuxedavad arasamTavrobo organizaciebis rekomendaciisa, dagvianebiT Seiqmna. Sesabamisad, saarCevno sistemasTan dakavSirebiT, in-terfraqciulma jgufma fundamenturi da sistemuri cvlilebebis ganxorcieleba ver moaxerxa, rac, orga-nizaciis SefasebiT, adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebisaTvis prioritetul sakiTxs warmoadgenda.

    calsaxad misasalmebelia merebisa da gamgeblebis pirdapiri wesiT arCevis SemoReba, rac adgilobrivi TviTmmarTvelobis mimdinare reformis monapovaria. mniSvnelovani, pozitiuri cvilileba, romelic saarCevno reformis farglebSi arasamTavrobo or-ganizaciebis rekomendaciiT ganxorcielda, merebis/gamgeblebis arCevnebisTvis 50%+1 barieris daweseba warmoadgenda. aseve, proporciuli sistemiT deputa-tebis asarCevad yvela sakrebulosTvis Tanabari, 4%-iani barieris SemoReba. aRniSnuli siaxle dadebiTad unda Sefasdes, Tumca, mxolod es cvlileba ver uz-runvelyofs samarTliani saarCevno sistemis arsebo-bas.

    samarTliani arCevnebi kritikulad afasebs saarCev-no kodeqsSi Setanil cvlilebas, romlis ZaliTac sainiciativo jgufebs ar miecaT merebis da gamge-blebis kandidaturebis dasaxelebis ufleba, rac calsaxad uaryofiT gavlenas axdens konkurentul saarCevno garemoze. aseve, uaryofiTad vafasebT ar-Ceuli merisTvis/gamgeblisTvis sakrebulos mier undoblobis gamocxadebis meqanizmis SemoRebas,

    rac akninebs am Tanamdebobis pirTa pirdapiri wesiT arCevis mniSvnelobas.

    reformis Sedegad, gauqmda saarCevno kodeqsiT dad-genili moTxovna, 2014 wlis TviTmmarTvelobis arCev-nebisaTvis amomrCevelTa biometruli registraciis ganxorcielebis Taobaze, rac 2013 wels saarCevno kodeqsSi ganxorcielebuli cvlilebebidan, yvelaze mniSvnelovani miRweva iyo. nacvlad amomrCevelTa biometruli registraciisa, saxelmwifo servisebis ganviTarebis saagentos Tavis bazaSi arsebuli amom-rCevelTa suraTebis Sedareba da am gziT, siebSi ar-sebuli gaorebis gasworeba daevala.7,,samarTliani arCevnebis SefasebiT, aRniSnuli procedura ar war-moadgens amomrCevelTa biometrul registracias da Sesabamisad, man ver uzrunvelyo maRali sandoobis mqone amomrCevelTa siis Sedgena. Cveni azriT, amom-rCevelTa siebTan dakavSirebuli problemis gadaW-ris erTaderTi gza biometruli registraciaa, rac dagegmili iyo, magram ar ganxorcielda.

    aseve, interfraqciuli jgufis formatSi ar moxda iseTi mniSvnelovani sakiTxis ganxilva rogoricaa, magaliTad, saarCevno administraciis dakomple-qtebis wesis cvlilebebi.

    aqedan gamomdinare, mniSvnelovnad migvaCnia, gagr-Zeldes saarCevno reformis kuTxiT muSaoba, raTa miviRoT ufro samarTliani saarCevno garemo da aR-moifxvras kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebi.

    centraluri saarCevno komisiisa da zogadad, saarCevno administraciis saqmianoba, saerTo jam-Si, damakmayofilebli iyo. samarTliani arCev-nebis kritika daimsaxura ceskos calkeulma gad-awyvetilebebma, maT Soris gadawyvetilebebma da ceskos qmedebebma, romlebic Seexeboda saarCevno

    7 ix. saqarTvelos organuli kanoni ,,saqarTvelos saarCevno kodeqsis 1841 muxli.

    II.

  • 7

    subieqtebis registracias, baTili biuletenebis ga-daTvlas, religiuri organizaciis warmomadgenlis mxridan agitaciis faqts.

    rogorc aRiniSna, kritikas imsaxurebs ceskos gad-awyvetilebebi saarCevno subieqtebis registra-ciasTan dakavSirebiT. aRniSnuli gadawyvetilebe-bi ,,samarTlianma arCevnebma uaryofiTad Seafasa, vinaidan igi xels ar uwyobda saqarTvelos saarCevno kanonmdeblobis erTgvarovan gamoyenebas da swori praqtikis Camoyalibebas. kerZod, saarCevno kodeq-sis 167-e muxli, romelic gamgeblobisa da merobis kandidatebisgan bolo ori wlis ganmavlobaSi mud-mivad cxovrebis cenzs adgens, ceskom opoziciuri partiebis kandidatebis sawinaaRmdegod da saxeli-suflebo politikuri gaerTianebebis sasargeblod ganmarta.

    2014 wlis 3 ivniss, ceskom aseve miiRo dadgenileba,8 romliTac gansazRvra partiuli saarCevno regis-traciis gauqmebis safuZvlebi. am siaxliT moixsna ramdenime opoziciuri partiis mier wardgenili pro-porciuli siis registraciis gauqmebis safrTxe, ra-mac dadebiTi gavlena moaxdina arCevnebis konkuren-tul garemoSi warmarTvaze. Tumca, unda aRiniSnos, rom samarTlebrivad dadgenileba winaaRmdegobaSi modis saarCevno kodeqsis 145-e muxlis me-6 pun-qtTan, romliTac calsaxad aris gansazRvruli par-tiuli siis saarCevno registraciis gauqmebis sa-fuZveli da norma ar iTvaliswinebs am wesidan raime gamonaklisis daSvebas.

    aseve, aRsaniSnavia, ceskos gadawyvetileba, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis qorepiskopo-

    8 dadgenileba ix. Semdeg bmulze: https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2362713&lang=ge

  • 8

    sis, iakobis mier sakvirao qadagebis dros, kanonsawi-naaRmdego agitaciis niSnebis Semcveli mowodebebis gavrcelebasTan dakavSirebiT. centralurma saarCev-no komisiam miiCnia, rom qorepiskoposis mier gaweuli agitacia ar warmoadgenda kanonsawinaaRmdego qmede-bas, vinaidan, igi am SemTxvevaSi, qadagebda ara eklesiis saxeliT, aramed, rogorc calkeuli sasuliero piri. ,,samarTliani arCevnebis SefasebiT, centraluri saarCevno komisiis mier normis amgvari interpreta-cia moklebulia yovelgvar samarTlebriv safuZvels. konkretulad romeli subieqti SeiZleba ganvixiloT religiuri organizaciis warmomadgenlad, saarCevno kodeqsiT dadgenili SezRudvis miznebisTvis, inter-pretaciis sagania. Tumca, gansaxilvel SemTxvevaSi, saarCevno kanonmdeblobis miznebisTvis qorepisko-posi unda aRiqmebodes marTlmadidebeli eklesiis warmomadgenlad. misi statusis mqone sasuliero ier-arqis eklesiasTan amgvari kavSiris arsebobas adas-turebs saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos

    samociqulo avtokefalur marTlmadidebel eklesias Soris dadebuli konstituciuri SeTanxmeba. aRniSnu-li SeTanxmebis Sesabamisad, eklesias specialuri uflebamosilebis gareSe warmoadgenen: saeklesio kreba, saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, wmida sino-di da saqarTvelos sapatriarqo (qorepiskoposisa da mdivnis saxiT), rac gulisxmobs, rom qorepiskoposis mier, misi statusisa da uflebamosilebis farglebSi, gakeTebuli sajaro gamoxatva unda aRiqmebodes reli-giuri organizaciis poziciad.

    kritikas imsaxurebs, aseve, ceskos pozicia arCevnebis dRes dafiqsirebul baTil biuletenebTan dakavSire-biT. TviTmmarTvelobis arCevnebis dros, erT-erT problemur sakiTxad gamoikveTa baTili biuletenebis sakmaod maRali procentuli maCvenebeli. aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT, samarTlianma arCevnebma centralur saarCevno komisias miawoda im saarCevno ubnebis sia, sadac arCevnebis pirveli turis Sedegad baTili biuletenebis saeWvod maRali procentuli maCvenebeli dafiqsirda. samwuxarod, CvenTvis gauge-baria, Tu rogor moxda saarCevno administraciis mier aRniSnuli mizezebis Seswavla. kerZod, moxda Tu ara baTili biuletenebis xelaxali gadaTvla, Tu cesko sakiTxis Seswavlis dros, saubno saarCevno komisiebis mier zepir axsna-ganmartebas daeyrdno. miuxedavad Cveni rekomendaciisa, samarTliani arCevnebi da sxva sadamkvirveblo organizaciebi ar iyvnen miwveulni faqtebis gamokvlevisa da Seswavlis procesze mon-itoringis gansaxorcieleblad. metic, aRniSnul saqmesTan dakavSirebiT, cesko sadamkvirveblo orga-nizaciebTan mimarTebaSi arakonstruqciuli aRmoCn-da, centralurma saarCevno komisiam Cvens mowodebas, gadaTvliliyo aRniSnuli ubnebi, mosaxleobis Sec-domaSi Seyvanis mizanmimarTuli mcdeloba uwoda da arakompetenturobaSi dagvdo brali. migvaCnia, rom nacvlad sadamkvirveblo organizaciebis kritikisa, ceskos mier sakuTari iniciativiT problemuri ub-nebis gadaTvla gaaqarwylebda im eWvebs, romlebic arCevnebSi CarTul sxvadasxva mxares da sadamkvirve-blo organizaciebs safuZvlianad gauCndaT, didi ra-odenobis baTili biuletenebisa da arasaTanadod Sed-genili Sedegebis Semajamebeli oqmebis gamo.

  • 9

    winasaarCevno periodis monitoringis dros, admin-istraciuli resursis aramiznobrivad gamoyenebis faqtebs xSiri da masStaburi xasiaTi ar hqonia. samar-Tliani arCevnebis dakvirvebiT, sul 11 msgavsi SemTxveva dafiqsirda. administraciuli resursis ga-moyeneba, ZiriTadad, mmarTveli partiis sasargeblod xdeboda, rac metwilad gamoixateboda saxelmwifo da adgilobrivi biujetis cvlilebaSi da arauflebamo-sili pirebis winasaarCevno kampaniaSi monawileobaSi.

    organizaciam, aseve, daafiqsira saarCevno kampani-aSi CarTuli an maTTan dakavSirebuli pirebis mier amomrCevelTaTvis sxvadasxva saxis saCuqris an fu-ladi Tanxis gadacemis faqtebi, rac amomrCevlis mo-syidvis niSnebs Seicavs. aRniSnuli faqtebi asaxuli iyo winasaarCevno periodis monitoringis angariSebSi, aseve, xdeboda informaciis miwodeba Tavisufali da samarTliani arCevnebisaTvis uwyebaTaSorisi komi-siisa da saxelmwifo auditis samsaxurisTvis, Tumca, auditis samsaxurma aRniSnul qmedebebSi samarTal-darRvevis niSnebi ver dainaxa. organizaciis Sefase-biT, mniSvnelovania, xelisuflebam gaataros qmediTi RonisZiebebi, Seiswavlos savaraudo mosyidvis faqte-bi, raTa, erTi mxriv, moxdes kanonmdeblobiT dadge-nili moTxovnebis dacva, xolo meore mxriv, amgvar-ma precendentebma uaryofiTi gavlena ar moaxdinos saarCevno garemoze.

    2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis winasaarCevno periodis dros, masobrivi informaci-is saSualebebs SesaZlebloba hqondaT Tavisuflad da daubrkoleblad gaevrcelebinaT nebismieri in-formacia. mediasaSualebebi sakmaod dabalansebulad aSuqebdnen winasaarCevno Sexvedrebsa da politikur debatebs. mosaxleobas Tanabrad hqonda wvdoma yve-la mediasaSualebaze, maT Soris imazec, romelic xe-lisuflebis mimarT kritikulad iyo ganwyobili. ar dafiqsirebula saxelmwifo struqturebis mxridan Jurnalistebze zewolis, maTTvis profesiul saqmi-anobaSi xelis SeSlis faqtebi, Tu ar CavTvliT ram-

    denime SemTxvevas regionebSi, rodesac Jurnalistebs kandidatebis RonisZiebebze daswrebis ufleba Seez-RudaT.

    samarTlianma arCevnebma 2014 wlis 15 ivnisis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis ken-Wisyris dRis procesi pozitiurad Seafasa, vinaidan kenWisyris procesTan dakavSirebuli proceduru-li xasiaTis darRvevebi Semcirebuli iyo, rogorc 2010 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis, aseve 2013 wlis saprezidento arCevnebTan SedarebiT. aqve, unda aRiniSnos, rom wina arCevnebisagan gansxvavebiT, ram-denime saarCevno ubanze dafiqsirda iseTi mniSvnelo-vani darRvevebi, rogoric aris fizikuri Zaladoba, biuletenebis Cayra da masalebis gataceba/dazianeba.

  • 10

    Tumca, vinaidan am tipis darRvevebs masStaburi xas-iaTi ar hqonia da saarCevno administraciam moaxdina Sesabamisi reagireba, migvaCnia, rom aRniSnul dar-Rvevebs ar mouxdenia zegavlena arCevnebis saboloo Sedegebze. amasTan, wina arCevnebisagan gansxvave-biT, arCevnebis pirvel turSi naklebad dafiqsirda saarCevno siebTan dakavSirebuli xarvezebi. Tumca, gamoikveTa axali tendencia, rodesac saarCevno sub-ieqtebi warmomadgenlis an damkvirveblis statusiT imyofebodnen saarCevno ubnebze. SesamCnevi iyo, aseve, saarCevno ubnebze ukanono agitaciis SemTx-vevebi. xazgasasmelia is garemoeba, rom arCevnebis dRes, erT-erT yvelaze mniSvnelovan da sayuradRe-bo tendenciad gamoikveTa Sedegebis Semajamebeli oqmebis Sedgenis procesi, kerZod, baTili biuleten-ebis maRali maCvenebeli da xarvezebis sakmaod didi raodenoba Sedegebis Semajamebel oqmebSi9.

    samarTliani arCevnebi miiCnevs, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis meore turi mniS-vnelovani precedenti iyo qarTuli arCevnebis is-toriaSi. meore turis Catarebis saWiroebam daadas-tura, rom saqarTveloSi konkurentuli saarCevno

    garemo viTardeba, ra drosac arc erT partias, maT Soris arc mmarTvel Zalas, garantirebuli ar aqvs arCevnebSi gamarjveba pirvelive turSi. migvaCnia, rom am faqtiT, qveyanaSi, arCevnebis Catarebis ufro demokratiuli standarti Seiqmna.

    2014 wlis 29 ivniss, ganmeorebiT arCevnebze samar-Tliani arCevnebis damkvirveblebis mier mowodebu-li informaciiT, saarCevno ubnebis gaxsnis, xmis micemis, xmis daTvlisa da Sedegebis Sejamebis pro-cesi mimdinareobda mSvidad da organizebulad. mniS-vnelovan darRvevebs adgili ar hqonia. organizaci-is damkvirveblebma daafiqsiresarauflebamosili pirebis yofnis ramdenime faqti, aseve - mcire teqni-kuri xasiaTis xarvezebi, romelzec saarCevno admin-istraciam Sesabamisi reagireba moaxdina.

    rac Seexeba 12 ivliss, meore turis arCevnebis dRis Sefasebas, samarTliani arCevnebis PVT meTod-ologiiT miRebuli informaciis analizis safuZ-velze SegviZlia davaskvnaT, rom kenWisyris da xmis daTvlis procesma organizebul da mSvid garemoSi Caiara. ramdenime ubanze gamovlinda iseTi saxis pro-

    9 ix. informacia http://www.isfed.ge/main/726/geo/v

  • 11

    ceduruli xarvezebi, romlebic gavlenas ver moax-denda arCevnebis saboloo Sedegebze. aRsaniSnavia isic, rom arCevnebis pirvel turTan SedarebiT, meo-re turSi Sedegebis Semajamebel oqmebSi xarvezebi mniSvnelovnad Semcirda. calkeul saarCevno olqeb-Si, saarCevno ubnebis gareT dafiqsirda politikuri partiebis aqtivistebs Soris fizikuri da sityvieri dapirispirebis faqtebi. Tumca, gamomdinare iqedan, rom aRniSnuli SemTxvevebi saarCevno ubnebis gareT moxda, isini ver moxvda samarTliani arCevnebis PVT meTodologiiT dakvirvebis arealSi. arCev-nebis dRes gamoikveTa erTi sayuradRebo tenden-cia, rodesac me-19 saarCevno olqis10 73-e saarCev-no ubanze misuli 140 amomrCeveli ar iyo saarCevno siebSi registrirebuli. amaTgan 53-ma amomrCevelma ganacxada, rom 15 ivnisis, arCevnebis pirvel turSi miiRo kenWisyraSi monawileoba.

    samarTliani arCevnebis damkvirveblebma arCev-nebis pirveli turis, ganmeorebiTi arCevnebis da arCevnebis meore turis kenWisyris, xmis daTvlis procedurebis darRvevasa da Semajamebeli oqmebis SedgenasTan dakavSirebiT 238 saCivari waradgines saubno da saolqo komisiebSi. saCivrebi Seexeboda

    iseT darRvevebs, rogoricaa saarCevno dokumentaci-is arasaTanadod Sedgena/warmoeba, Semajamebeli oqmebis arasaTanadod Sedgena, Semajamebeli oqmebis gadakeTeba, biuletenebis raodenobasa da amomrCev-elTa xelmowerebs Soris disbalansi, arasaTanado dokumentaciiT xmis micema, damkvirveblis ufle-bebis SezRudva, masalis daluqvis wesis darRveva, markirebis procedurebis darRveva da sxv. samar-Tliani arCevnebis damkvirveblebma samarTlebrivi reagireba moaxdines sul 403 darRvevaze. darRveve-bis umetesoba gamowveuli iyo saarCevno komisiis wevrebis araprofesionalizmiT da kvalifikaciis naklebobiT, gansakuTrebiT balansis dadgenisa da Semajamebeli oqmebis SedgenasTan dakavSirebiT.

    saCivrebis ganxilva gamWvirvaled mimdinareobda, kerZod, organizaciis warmomadgenlebs SesaZleblo-ba hqondaT daswrebodnen saCivrebis ganxilvas da daefiqsirebinaT organizaciis pozicia wardgenil saCivrebze. Tumca, umetes SemTxvevaSi, saarCev-no komisiebi Tavs aridebdnen saarCevno doku-mentaciis saTanadod gamokvlevas, kenWisyris Sedegebis gadasinjvas da mxolod komisiis wevre-bis axsna-ganmartebis safuZvelze iRebdnen gad-awyvetilebas. amasTan, mTel rig SemTxvevebSi, gad-awyvetilebebi ar iyo saTanadod dasabuTebuli.

    statistikis mixedviT, SemaSfoTebelia genderuli disbalansi da qalTa araadekvaturad dabali ra-odenoba adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomad-genlobiT da aRmasrulebel organoebSi. 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis Sede-gebidan gamomdinare, sakrebuloebSi proporciuli wesiT qalTa warmomadgenloba 15% Seadgens, xolo maJoritaruli wesiT - 8%. rac Seexeba meris arCev-nebs, dasaxelebuli qali kandidatebidan verc erTma kandidatma ver gaimarjva, xolo gamgeblobis kandi-datebidan mxolod erTi iqna arCeuli gamgeblis Ta-namdebobaze. es mdgomareoba cxadyofs, rom qalTa warmomadgenloba politikur cxovrebaSi kvlav erT-erT problemur sakiTxad rCeba.

    10 rusTavi (17 ubani), gldani (7 ubani), isani (6 ubani), samgori (6 ubani), gori (6 ubani), axmeta (5 ubani), saburTalo (4 ubani), naZaladevi (4 ubani), xulo (4 ubani), ozurgeTi (3 ubani), vake (2 ubani), krwanisi (2 ubani) da TiTo ubani mTawmindis, CuRureTis, Terjolis, baRdaTis, xonis, tyibulis da lanCxuTis saarCevno olqebSi.

  • 12

    2013-2014 wlebSi mimdinare TviTmmarTvelobis kod-eqsis SemuSavebisa da saarCevno kodeqsis reformis procesSi, arsebobda fundamenturi sakanonmdeblo cvlilebebis molodini, Tumca reformis saboloo Sedegebi ar Seesabameba xelisuflebis mier Tavda-pirvelad gacxadebul, ambiciur gegmebs. aseve aR-saniSnavia, rom arasamTavrobo seqtoris mTeli rigi rekomendaciebisa, romlebic mniSvnelovani cvlile-bebis ganxorcielebaze iyo orientirebuli, reform-is procesSi ar iqna gaTvaliswinebuli.

    adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis moax-

    III.

    loebasTan erTad (Tebervali, marti, aprilis dasawy-isi), SedarebiT gaxSirda im adamianebis sagamoZiebo struqturebSi dabareba (dakiTxva an bralis way-eneba), romlebic aqtiur partiul saqmianobas eweod-nen. 2014 wlis 14 aprils, uwyebaTaSorisma komisiam prokuraturas mouwoda sagamoZiebo moqmedebebis farglebSi, kenWisyris dRemde Tavi Seekavebina im pir-Ta dakiTxvisgan, romlebic 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoTa winasaarCevno kampan-iaSi uSualod iyvnen CarTulni, garda im SemTxvebi-sa, rodesac saxeze iyo gadaudebeli aucilebloba an iqmneboda saproceso vadis darRvevis safrTxe. aRsan-

  • 13

    iSnavia, rom saqarTvelos premier-ministrma, adgilo-brivi TviTmmarTvelobis arCevnebTan dakavSirebiT, saarCevno kampaniaSi CarTul pirTa mimarT samarTle-brivi procedurebis ganxorcielebaze moratoriu-mi gamoacxada, raTa, misi gancxadebiT, yvela partias srulfasovani kampaniis warmoebis SesaZlebloba mis-cemoda.11 miuxedavad gamocxadebuli moratoriumisa, winasaarCevno periodSi moxda erTiani nacionaluri moZraobis saarCevno Stabis xelmZRvanelis - gigi ugulavas dakaveba, maSin, roca 2 dRiT adre, sasamarT-lom saWirod ar CaTvala misTvis gadaadgilebis ufleba SeezRuda. es faqti erTiani nacionaluri moZraobis mier oponentebze politikur zewolad iqna aRqmuli.

    moqmedi kanonmdebloba, winasaarCevno periodSi, samarTlebrivi procedurebis ganxorcielebaze mor-atoriumis gamocxadebis SesaZleblobas ar iTval-iswinebs. moratoriumis gamocxadeba xelisuflebis politikuri nebis gamoxatuleba iyo imasTan dakav-SirebiT, rom saarCevno procesebSi CarTul pirebs srulfasovani kampania ewarmoebinaT da kiTxvebi am adamianebis Tavisuflebis SezRudvis faqtebze ar ga-Ceniliyo.

    winasaarCevno periodSi, gamoikveTa kandidatebze sa-varaudo zewolisa da aRniSnuli zewolis Sedegad kandidaturebis moxsnis araerTi faqti, romelic samarTaldamcavma organoebma arasakmarisad Seiswav-les. gavrcelebuli informaciis Tanaxmad, sxvadasxva opoziciuri partiis/saarCevno blokis kandidatebi arCevnebSi monawileobaze uars, savaraudod, zewolis Sedegad ambobdnen da sakuTar kandidaturebs regis-traciidan xsnidnen. dazaralebulebi, ZiriTadad, ar akonkretebdnen, Tu vin axdenda maTze zewolas. kan-didatebze savaraudo zewolis faqtebze vfiqrobT, rom Sesabamisi saxelmwifo organoebis reagireba ara-sakmarisi da araefeqturi iyo. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrom, safuZvliani gamoZiebis gareSe, uaryo saarCevno kandidatebze zewolis faqtebi da masSi policielTa SesaZlo monawileoba. am fonze, Zaladobis, zewolis upirobo dagmobisa da efeqturi gamoZiebis Catarebis aucileblobaze xazgasmis na-cvlad, aramarTebuli iyo saqarTvelos premier-min-

    istris gancxadeba, rom qarTuli ocneba arc erT regionsa da qalaqSi ar dauSvebda sxva politikuri Zalis gamarjvebas.12 prokuraturis informaciiT, sa-varaudo zewolis 80 faqtidan 76 SemTxvevaSi darRve-va ar dadasturda. gamoZieba daiwyo mxolod 4 faqtze.

    migvaCnia, rom jansaRi konkurencia samarTliani arCevnebis aucilebeli winapirobaa da adgilobriv doneze, konkurentebis Camocilebis mcdelobebma ukiduresad negatiuri gavlena moaxdina samarTliani winasaarCevno garemos Camoyalibebaze.

    11 informacia ix. Semdeg bmulze http://civil.ge/geo/article.php?id=28070

    12 informacia ix. Semdeg bmulze http://ick.ge/articles/18289-i.html

  • 14

    2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoe-bis arCevnebisTvis, kanonmdeblobaSi ganxorcielda garkveuli cvlilebebi. samarTliani arCevnebi aqti-urad iyo CarTuli sakanonmdeblo reformis procesSi da partnior organizaciebTan - saqarTvelos axal-gazrda iuristTa asociaciasTan da saerTaSoriso gamWvirvaloba-saqarTvelosTan erTad, mTeli rigi rekomendaciebi waradgina Sesabamis samuSao jgufebSi.

    saarCevno kodeqsSi ganxorcielebuli cvlilebebi

    saarCevno kodeqsSi da sxva sakanonmdeblo aqtebSi Se-vida Semdegi ZiriTadi cvlilebebi:

    IV. ganxorcielebuli cvlilebebis dadebiTi mxareebi

    saarCevno sistema

    calsaxad dadebiTad unda Sefasdes xelisu-flebis gadawyvetileba merebis/gamgeblebis arCevnebisTvis 50%+1 barieris dadgenis Sesax-eb, rac uzrunvelyofs adgilobrivi aRmasrule-beli organos arCevas mosaxleobis umravleso-bis mier;13

    aseve, dadebiTad unda Sefasdes is faqti, rom yvela sakrebulos asarCevad dawesda 4%-iani

    13 saqarTvelos organuli kanoni ,,saqarTvelos saarCevno kodeqsi muxli 169.

  • 15

    barieri. aqamde, mxolod Tbilisis sakrebulo airCeoda 4%-iani barieriT, xolo sxva munici-palitetebSi barieri 5% iyo;

    15-mde gaizarda proporciuli wesiT arCeuli deputatebis raodenoba TviTmmarTvel TemSi (aqamde, maTi raodenoba Seadgenda 10 deputats).

    sxva sakiTxebi

    aikrZala partiis/saarCevno blokis/sainiciati-vo jgufis saarCevno Stabis im SenobaSi ganTavse-ba, sadac saolqo saarCevno komisiaa ganTavsebu-li;

    dadginda, rom saarCevno ubnisTvis unda gamoiyos iseTi Senoba-nageboba, romelic xelmisawvdomi iqneba yvela amomrCevlisaTvis, xolo aseTis ararsebobis SemTxvevaSi, saarCevno ubnisTvis gamoyofili Senoba-nageboba, sadac es SesaZle-belia, misi gadamcemi organos mier, kenWisyris dRisTvis unda adaptirdes yvela amomrCevli-saTvis xelmisawvdomobis uzrunvelsayofad;14

    pozitiurad unda Sefasdes politikaSi qalTa ra-odenobis gazrdis mizniT politikuri partiebis waxaliseba, maTTvis dafinansebis gazrdis gziT. am mizniT, cvlileba Sevida moqalaqeTa politi-kuri gaerTianebebis Sesaxeb kanonis 30-e muxlSi, romlis Tanaxmad, partia/bloki, romelic saxel-mwifo biujetidan iRebs dafinansebas, miiRebs danamats sabazo dafinansebis 30%-is odenobiT, Tu adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebi-sTvis wardgenil siaSi, romlis safuZvelzec miiRo dafinanseba, kandidatTa yovel aTeulSi gansxvavebuli sqesi warmodgenili iqneba, sul cota, 30%-iT. aqamde arsebuli regulaciiT, par-tia miiRebda dafinansebaze 10%-ian danamats, Tu partiul siaSi yovel 10 kandidatSi gansxvavebu-li sqesi warmodgenili iqneboda, sul cota, 20%-iT.

    ganxorcielebuli cvlilebebis uaryofiTi mxaree-bi

    saarCevno sistema

    migvaCnia, rom saarCevno reformis kuTxiT, saarCevno sistema prioritetul sakiTxs war-moadgens, vinaidan, saarCevno sistemam unda uz-runvelyos samarTliani arCevnebis Catareba da amomrCevelTa nebis proporciulad gardasaxva mandatebSi. interfraqciulma jgufma, miuxeda-vad Temis mniSvnelobisa, ar gaiTvaliswina siste-masTan dakavSirebuli rekomendaciebi im mizeziT, rom arCevnebamde mcire dro iyo darCenili sistemis Sesacvlelad. Tumca, swored sakiTxis sirTulidan da mniSvnelobidan gamomdinare, jer kidev 2013 wlis interfraqciuli jgufis muSao-bisas movuwodeT xelisuflebas, pirvel rigSi, saarCevno sistemis ganxilva daewyo. samwuxarod,

    es rCeva ar iqna gaTvaliswinebuli da mxolod 2014 wlis ianvarSi moxda saarCevno sakiTxebze mo-muSave interfraqciuli jgufis Sekreba da Temis garSemo pirveli Ria msjeloba. Sesabamisad, ro-gorc mosalodneli iyo, sistemasTan mimarTebiT arsebiTi cvlilebebi ar ganxorcielda, drois simciris mizeziT.

    miuxedavad arasamTavrobo seqtoris rekomen-daciisa, arCevani gakeTebuliyo mravalmandatian maJoritarul olqebze, aRniSnuli olqebi isev

    14 aRniSnuli cvlileba ZalaSi Seva 2016 wlis morigi saparlamento arCevnebis daniSvnis dRidan, mux. 58 (11)

  • 16

    erTmandatianad darCa. Sesabamisad, migvaCnia, rom arsebuli saarCevno sistema ver uzrunve-lyofs amomrCevelTa xmebis mandatebSi propor-ciulad asaxvas da mmarTveli partiis interese-bzea morgebuli.

    Cven mier wardgenili rekomendaciebis mizani iyo, iseTi saarCevno sistemis miReba, romelic gadaW-rida moqmedi saarCevno sistemiT arsebul proble-mebs, kerZod, ukeT asaxavda saqarTvelos moqalaqe-Ta mier arCevnebSi gamovlenil nebas, minimumamde Seamcirebda amomrCevelTa dakarguli xmebis ode-nobas, gazrdida amomrCevelTa ndobas da uzrun-velyofda mcire partiebis da damoukidebeli kan-didatebis warmomadgenlobas TviTmmarTvelobis organoebSi.15

    ganxorcielebuli cvlilebiT, sainiciativo

    jgufebs aekrZalaT meris/gamgeblis kandida-tis dasaxelebis ufleba. Zlieri da stabiluri adgilobrivi TviTmmarTvelobis Camoyalibebi-sTvis TviTmmarTvelobis organoebis arCevnebi erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia. amomrCevlebs unda hqondeT kandidatebs Soris farTo arCev-anis saSualeba, rom SeZlon maTTvis sasurveli da misaRebi kandidatis arCeva. adgilobriv do-neze SeiZleba iyos bevri warmatebuli da gavle-niani piri, romelic sargeblobs mosaxleobis mx-ardaWeriT, magram ar aris arcerTi politikuri partiis wevri. Sesabamisad, aseT pirebs ar eqne-baT SesaZlebloba monawileoba miiRon arCevneb-Si, rogorc damoukidebelma kandidatebma. aseTi SezRudva calsaxad uaryofiT gavlenas axdens saarCevnoo garemoze da gaugebaria ra mizans em-saxureba.

    15 saarCevno sistemasTan dakavSirebuli rekomendaciebi ix. Semdeg bmulze http://www.electionsportal.ge/uploads/reforms/11/saarchevnosistema_recom_GEO.pdf

  • 17

    amomrCevelTa siebi

    gauqmda amomrCevelTa biometruli regis-traciis moTxovna, rac didi xnis ganmavlobaSi warmoadgenda, rogorc arasamTavrobo organi-zaciebis, iseve ara-saparlamento politikuri partiebis moTxovnas. 2013 wels, saarCevno kode-qsSi ganxorcielebuli cvlilebebidan erT-erTi yvelaze mniSvnelovani cvlileba swored amom-rCevelTa biometruli registracia iyo adgilo-brivi TviTmmarTvelobis arCevnebisTvis, rasac unda uzrunveleyo amomrCevelTa zusti raode-nobis dadgena da siebSi arsebuli uzustobebis gasworeba.

    migvaCnia, rom amomrCevelTa siebTan dakavSirebuli problemis gadaWris erTaderT gzas biometruli reg-istracia warmoadgens, rac dagegmili iyo da ver ganx-orcielda.

    sxva sakiTxebi

    miuxedavad imisa, rom mosaxleobis umravlesoba pirdapiri wesiT irCevs merebsa da gamgeblebs, am cvlilebis mniSvnelobas akninebs adgilobrivi TviTmmarTvelobis kodeqsis is norma, romliTac sakrebulos SeuZlia mosaxleobis absoluturi umravlesobis mier arCeul Tanamdebobis pirs undobloba gamoucxados da gadaayenos. gamge-blisTvis/ merisTvis undoblobis gamocxadebis

    inicireba SeuZlia sakrebulos siiTi Semadgenlo-bis aranakleb naxevarze mets an municipalitetSi registrirebul amomrCevelTa aranakleb 20%-s. gamgeblisTvis/merisTvis undobloba gamocxa-debulad CaiTvleba, Tu iniciativas mxars dauW-ers sakrebulos siiTi Semadgenlobis aranakleb ori mesamedi. gamgeblisTvis/merisTvis undob-lobis gamocxadeba iwvevs misi uflebamosilebis Sewyvetas.16 samarTlianma arCevnebma araerTx-el mouwoda xelisuflebas, gaeuqmebina es norma, Tumca, es rekomendacia ar iqna gaTvaliswinebuli.

    aRsaniSnavia, rom interfraqciulma jgufma saer-Tod ar ganixila erT-erTi mniSvnelovani sakiTxi saarCevno administraciis dakompleqteba. 2013 wlis martSi Seqmnili interfraqciuli jgufis gansaxilveli sakiTxebis siaSi es Temac Sedioda, Tumca, sakiTxi ar ganxilula arc maSin da arc axla. mizezad, am SemTxvevaSic, drois simcire da Temis kompleqsuroba dasaxelda.

    miuxedavad imisa, rom sakanonmdeblo reformis far-glebSi ganxorcielebuli calkeuli cvlilebebi namdvilad dadebiTad unda Sefasdes, saerTo jamSi, saarCevno kanonmdeblobis fundamenturi cvlileba, rac mniSvnelovnad gaaumjobesebda saarCevno gare-mos da ris molodinic hqonda arasamTavrobo seqtors da zogadad sazogadoebas, migvaCnia, rom am dromde ar ganxorcielebula.

    16 saqarTvelos organuli kanoni ,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis kodeqsi, muxli 51.

  • 18

    2013 wlis 25 ivlisis N864 organuli kanoniT, saarCev-no kodeqsSi ganxorcielda cvlilebebi, romliTac Seicvala 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebisTvis, amomrCevelTa erTiani siis formire-bis wesi. ganxorcielebuli cvlilebebiT, erT-er-Ti mniSvnelovani sakiTxi iyo amomrCevelTa siebis biometruli registracia, romlis formireba/Sed-gena daevala saxelmwifo servisebis ganviTarebis saagentos, 2014 wlis 15 martamde.

    amomrCevelTa biometruli registraciis proces-Si, saagento, pirvel etapze, moaxdenda saarCevno uflebis mqone moqalaqeebisTvis, mas Semdeg rac

    V. isini uflebamosil pirs warudgendnen piradobis damadasturebeli dokumentis asls, biometruli fotosuraTebis gadaRebas, xolo meore etapze, mo-qalaqis verbaluri gamokiTxviT moxdeboda arse-buli monacemebis eleqtronul bazaSi arsebul mo-nacemebTan Sedareba da gadamowmebuli monacemebis kopireba axal anketaSi. arsebobda molodini, rom aRniSnuli procedurebis gavlis Semdeg, amom-rCevelTa erTian siaSi arsebuli monacemebi gada-mowmdeboda da amiT amomrCevelTa siebis sizuste iqneboda uzrunvelyofili.

    2014 wlis 7 martis N2093 organuli kanoniT, kvlav

  • 19

    Seicvala amomrCevelTa siebis formirebis wesi da nacvlad amomrCevelTa biometruli registraciisa, saxelmwifo servisebis ganviTarebis saagentos ba-zaSi arsebuli suraTebis Sedareba da am gziT siebSi arsebuli gaorebis gasworeba daevala.17 savaraudo gaorebis dadgenis SemTxvevaSi, saagentos individ-ualurad unda Seeswavla yoveli konkretuli saqme da araswori monacemebis gamovlenisas, mieRo kanon-mdeblobiT gaTvaliswinebuli gadawyvetileba. gar-da amisa, samagido siebs, romliTac registratorebi sargebloben arCevnebis dRes, daemata amomrCevlis fotosuraTi da arCevnebis dRes, garda sxva monace-mebisa, moxda ubanze misuli amomrCevlis Sedareba samagido siaSi arsebul fotosuraTTan.

    samarTliani arCevnebis SefasebiT, saagentos bazaSi arsebuli fotosuraTebis Sedareba ar war-moadgens amomrCevelTa biometrul registracias da Sesabamisad, ver uzrunvelyofs maRali sandoo-bis mqone amomrCevelTa siis Sedgenas. amiT ver moxdeba siebSi arsebuli uzustobebis srulad gasworeba. Cveni azriT, amomrCevelTa siebTan da-kavSirebuli problemis gadaWris erTaderT gzas biometruli registracia warmoadgens, rac dage-gmili iyo da ver ganxorcielda.

    fotosuraTiani saarCevno siebis Sedgenis mizniT, saxelmwifo servisebis ganviTarebis saagentom ga-naxorciela samoqalaqo reestris bazebSi fotosu-raTebisa da sxva monacemebis gaorebis aRmofxvris proeqti. saagentom, proeqtis farglebSi, Seiswavla 4 348 919 monacemi. aRniSnuli monacemebidan, bazaSi aRmoCnda 9 595 savaraudo gaoreba, romelic gadaig-zavna uflebamosil organoebTan. aqedan 5 537 SemTx-vevaSi, ar dadasturda gaoreba, xolo 3 271 SemTx-vevaSi, arsebuli gaoreba aRmoifxvra.18

    adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebisTvis kvlav problemad rCeba im amomrCevlebis sakiTxi, romlebic registrirebulni arian misamarTis mi-TiTebis gareSe, agreTve sacxovrebeli adgilis mixedviT registraciidan moxsnili amomrCevlebi da is pirebi, romlis registraciac Zaladakargu-lad gamocxadda, saxelmwifo servisebis ganviTare-bis saagentos gadawyvetilebiT. ganxorcielebuli

    cvlilebebiT, aRniSnul pirebs, 2014 wlis adgilo-brivi TviTmmarTvelobis arCevnebSi monawileobisT-vis, 2014 wlis 28 maisamde unda miemarTaT saxel-mwifo servisebis ganviTarebis saagentosTvis da unda gaevloT registracia sacxovrebeli adgilis mixedviT. iusticiis ministris brZanebis safuZvel-ze, aRniSnuli pirebi gaTavisuflebulni iyvnen pi-radobis mowmobis an/da fotosuraTis safasuris gadaxdisgan. iusticiis saministros informaci-iT, umisamarTod registrirebuli amomrCevlebis saerTod raodenoba Seadgenda 42 259 pirs, xolo registraciidan moxsnili amomrCevlebis raode-noba - 101 165 pirs. aRniSnuli pirebidan, xelaxali registracia gaiara mxolod 12 048 moqalaqem, maT Soris 3 353-ma umisamarTod registrirebulma da 7 757-ma registraciidan moxsnilma amomrCevelma.19

    migvaCnia, rom gadawyvetileba registraciidan moxsnil amomrCevelTa xelaxali registraciis Sesaxeb, calsaxad wingadadgmuli nabiji iyo amom-rCevelTa siis daxvewis TvalsazrisiT, Tumca reg-istracia gavlili amomrCevlebis raodenoba mian-iSnebs imaze, rom xelisuflebis mier warmoebuli kampania ar iyo sakmarisi imisTvis, rom yvelas es-argebla konstituciiT daculi aqtiuri saarCev-no uflebiT.

    17 ix. saqarTvelos organuli kanoni ,,saqarTvelos saarCevno kodeqsis 1841 muxli.18 ix. informacia: http://www.justice.gov.ge/News/Detail?newsId=456719 ix. informacia: http://www.justice.gov.ge/News/Detail?newsId=4567

  • 20

    adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis wina-saarCevno kampaniis oficialurad dawyebis Semdeg, samarTliani arCevnebi saqarTvelos yvela saarCev-no olqSi, grZelvadiani damkvirveblebis meSveobiT, akvirdeboda ceskos, saolqo da masSi Semavali saubno saarCevno komisiebis saqmianobas.

    centraluri saarCevno komisia xels uwyobda saarCev-no procesebSi CarTul mxareebTan, politikur par-tiebTan, adgilobriv da saerTaSoriso sadamkvir-veblo organizaciebTan TanamSromluri garemos Camoyalibebas. sxvadasxva samuSao Sexvedris format-Si, cesko periodulad warudgenda mxareebs Tavisi saqmianobis Sesaxeb angariSs, aseve, iRebda informacias maTgan saarCevno procesebis mimdinareobis Taobaze.

    centraluri saarCevno komisia aqtiurad monawile-obda eTnikuri umciresobebisa da SezRuduli Sesa-Zleblobis mqone pirTa arCevnebSi CarTulobis uzrun-velyofasTan dakavSirebul RonisZiebebSi. am mizniT, xdeboda amomrCevelTa informireba iseT mniSvnelo-van sakiTxebze, rogoricaa kenWisyris procedurebi, arCevnebis Sedegebis Sejameba da sxv.20

    misasalmebelia, rom 2014 wlis adgilobrivi TviT-mmarTvelobis arCevnebisTvis, saarCevno ubnebis garkveuli nawilis adaptireba moxda SezRuduli Ses-aZleblobis mqone pirebisTvis da ceskos saitze gan-Tavsebuli rukis meSveobiT, maT SesaZlebloba hqon-daT am ubnebis koordinatebi moeZiaT.21 miuxedavad aRniSnuli pozitiuri iniciativisa, Tanabari saarCev-no garemos uzrunvelyofisTvis aucilebelia adap-tirebuli saarCevno ubnebis raodenobis gazrda, raTa kenWisyris dRes, yvela amomrCevels hqondes sakuTari arCevanis dafiqsirebis SesaZlebloba.

    VI. 31 maiss, saarCevno administraciis moxeleebma xeli moaweres eTikis kodeqss, romelsac saarCevno admin-istraciis 48 064 moxele SeuerTda.22 eTikis kodeqsi saarCevno administraciis wevrebisTvis kanonis dacvis, miukerZoeblobis, damoukideblobis, gamWvirvalobi-sa da profesionalizmis principebs awesebs. migvaCnia, rom saarCevno administraciis moxeleebisTvis msgav-si tipis qcevis wesebis arseboba xels uwyobs maTTvis profesiuli saqmianobis maRali standartebis Seqmnas, aseve, maTi rolisa da pasuxismgeblobis gazrdas sazo-gadoebisa da saxelmwifos winaSe.

    miuxedavad aRniSnuli pozitiuri iniciativebisa, ceskos ramdenime gadawyvetileba organizaciam kriti-kulad Seafasa. maT Soris, aRsaniSnavia:

    saarCevno subieqtebis arasaTanado registracia

    problemur sakiTxs warmoadgenda ceskos gad-awyvetilebebi saarCevno subieqtebis registra-ciasTan dakavSirebiT, rac samarTlianma arCevnebma uaryofiTad Seafasa, vinaidan igi xels ar uwyobda saqarTvelos saarCevno kanonmdeblobis erTgvarovan gamoyenebas da swori praqtikis Camoyalibebas. kerZod, saarCevno kodeqsis 167-e muxli, romelic gamgeblo-bisa da merobis kandidatebisgan bolo ori wlis gan-mavlobaSi mudmivad cxovrebis cenzs adgens, ceskom opoziciuri partiebis kandidatebis sawinaaRmdegod da saxelisuflebo politikuri gaerTianebebis sa-sargeblod ganmarta.

    kerZod, 2014 wlis 17 maisis gankargulebiT, 20 rus-Tavis saolqo saarCevno komisiis Tavmjdomarem saarCevno registraciaSi gaatara bloki qarTuli oc-nebis TviTmmarTveli qalaqis rusTavis merobis kan-didati - daviT jiqia. aRsaniSnavia, rom daviT jiqias bolos 2 wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi ar ucx-ovria, igi saswavleblad imyofeboda did britaneTSi,

    20. ix. informacia:. http://cesko02-01.itdc.ge/ge/mediisatvis-4-ge/pres-relizebi-13-ge/treningi-arasamtavrobo-organizaciebisa-da-saxalxo-damcvelis-ofisis-warmomadgenlebistvis.pag.21ix. veb gverdis Sesaxeb informacia: http://map.cec.gov.ge/22 ix. informacia: http://www.cesko.ge/ge/mediisatvis-4-ge/pres-relizebi-13-ge/ceskos-saolqo-da-saubno-saarchevno-komisiebis-wevrebma-etikis-kodeqss-moaweres-xeli-3463.page.

  • 21

    uwyvetad 2012 wlis 30 maisidan, 2012 wlis 26 noembram-de. igi ayvanili iyo sakonsulo aRricxvaze 2012 wlis 10 seqtembridan. aseve, 2012 wlis saparlamento arCev-nebisTvis, daviT jiqias amomrCevelTa erTian siaSi ufiqsirdeba sakonsulo aRricxva.

    2014 wlis 17 maiss, foTis 70 saolqo saarCevno komisi-is Tavmjdomaris gankargulebiT, saarCevno registra-ciaSi gatarda bloki qarTuli ocnebis TviTmmarTve-li qalaqis foTis merobis kandidati - irakli kakulia. 2009-2012 wlebSi, irakli kakulia iyo erT-erTi yazax-uri kompaniis direqtori da aRniSnuli periodis gan-mavlobaSi, mas hqonda yazaxeTis binadrobis mowmoba muSaobis uflebiT. igi sakonsulo aRricxvaze imyofe-boda 2012 wlis 29 agvistodan da mas 2012 wlis saparla-mento da 2013 wlis saprezidento arCevnebis faqto-briv mdgomareobaSi miTiTebuli hqonda sakonsulo aRricxva.

    saqarTvelos organuli kanonis saarCevno kodeqsis 167-e muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, merad SeiZle-ba airCes saqarTvelos moqalaqe, romelsac saqarTve-loSi ucxovria 5 wels mainc da arCevnebis daniSvnis dRemde bolo 2 wlis ganmavlobaSi mudmivad cxovrobs saqarTveloSi. aRsaniSnavia, rom saarCevno miznebisT-vis sacxovrebeli adgilis definicia ar aris gansaz-Rvruli saarCevno kodeqsiT. samoqalaqo kodeqsis me-20 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, fizikuri piris sacxovrebel adgilad miiCneva adgili, romelsac igi Cveulebriv sacxovreblad irCevs. saqarTvelos mo-qalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa reg-istraciis, piradobis mowmobisa da saqarTvelos mo-qalaqis pasportis gacemis wesis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-12 muxlis Tanaxmad, piradobis mowmoba adas-turebs piris saqarTvelos moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovrebel adgils. pirs SeiZleba hqondes ram-denime sacxovrebeli adgili, magram registracia unda gaiaros erT-erTi maTganis mixedviT. mudmivi sacx-ovrebeli adgili ki gulisxmobs adgils, sadac piri mudmivad cxovrobs.

    migvaCnia, rom kanoniT dadgenilia bolo 2 wlis gan-mavlobaSi mudmivad cxovrebis piroba da ara reg-

    istraciis damadasturebeli dokumentaciis wardge-na. aRniSnuli piroba, rasakvirvelia, gulisxmobs ara saqarTvelos teritoriaze fizikurad mudmiv yofnas, aramed mudmivad saqarTveloSi cxovrebas, gonivruli vadiT qveynidan gasvlis gaTvaliswinebiT da CarTu-lobas qveynis sazogadoebriv da politikur cxovreba-Si. Sesabamisad, maSin, roca moqalaqe aRniSnuli 2 wlis manZilze 1/4 drois ganmavlobaSi gasulia qveynidan, is ver CaiTvleba mudmivad saqarTveloSi mcxovrebad.

    erT-erTi kandidati - daviT jiqia, axsna-ganmartebiT werilSi miuTiTebs sagadasaxado kodeqsis 34-e mux-lze23, romelic akeTebs sagadasaxado miznebisTvis rezidentis gansazRvrebas. migvaCnia, rom saarCevno miznebisTvis aRniSnuli muxli ararelevanturia.

    aRsaniSnavia, rom msgavs situaciaSi, 2014 wlis 19 aprils, goris 32 saolqo saarCevno komisiis Tavmj-domaris gankargulebiT, qalaq goris merobis kandi-datad registraciaze, kanonis Sesabamisad, uari eTqva irakli oqruaSvils. aRniSnuli daadastura rogorc centralurma saarCevno komisiam, aseve, saqalaqo da saapelacio sasamarTloebma. saapelacio sasamarT-lom ganmarta, rom kandidati arCevnebis daniSvnis dRemde bolo 2 wlis ganmavlobaSi fizikurad unda imyofebodes saqarTveloSi, uSualod unda monawil-eobdes qveynis Cveulebriv, yoveldRiur cxovreba-Si. sasamarTlom ganmarta, rom raime gamonakliss, am

    23 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 34-e muxli: 2. saqarTvelos rezidentad, mTeli mimdinare sagadasaxado wlis ganmavlobaSi, iTvleba fizikuri piri, romelic faqtobrivad imyofeba saqarTvelos teritoriaze 183 dRe an met xans nebismieri uwyveti 12 kalendaruli Tvis periodSi, romelic mTavrdeba am sagadasaxado wels, an fizikuri piri, romelic am sagadasaxa-do wlis ganmavlobaSi imyofeboda ucxo qveyanaSi saqarTvelos saxelmwifo samsaxurSi. 3. saqarTvelos teritoriaze faqtobrivad yofnis drod iTvleba dro, romlis ganmavlobaSic fizikuri piri imyofeboda saqarTveloSi, agreTve dro, romliTac igi gavida saqarTvelos farglebis gareT specialurad samkurnalod, dasasveneblad, mivlinebiT an saswavleblad.

  • 22

    kuTxiT, kanoni ar adgens. Sesabamisad, saswavleblad an SvebulebiT saqarTvelos farglebs gareT xangrZlivi periodiT wasvla, (rac aRemateba garkveul gonivrul vadas, romlis ganmavlobaSic, qveynidan droebiT gasv-la ar daarRvevs mudmivad cxovrebis cenzs) ar war-moadgens gamonakliss.

    rusTavisa da foTis saolqo saarCevno komisiebis gadawyvetilebebi gasaCivrda ceskoSi, magram ceskom araTu arasaTanadod ganmarta 2-wliani cxovrebis cenzi, aramed ar isargebla Seqmnili situaciiT, raTa, rogorc saarCevno administraciis umaRles organos, daezustebina Sesabamisi muxlis ganmarteba. saarCevno kodeqsis 30-e muxlis meore punqtis Tanaxmad, ceskos SeuZlia dadgenilebis miReba gamonaklis SemTxvevebSi, arCevnebis dawyebidan mis dasrulebamde, Tu aucile-beli aRmoCnda kanoniT ganusazRvreli da arCevnebis CatarebisTvis aucilebeli sakiTxebis gadawyveta.

    ceskos dadgenileba partiuli siis saarCveno regis-traciis gauqmebis Sesaxeb

    winasaarCevno kampaniis periodSi, adgili hqonda opoziciuri partiebis mier proporciuli siiT ward-

    genili kandidatebis mier, savaraudo zewolis Sede-gad, kandidaturebis moxsnas, ramac rig SemTxvevebSi, Seqmna registrirebuli partiuli siebis gauqmebis sa-frTxe24. aRniSnulTan dakavSirebiT, 2014 wlis 3 ivniss, vice-premierma kaxi kalaZem mouwoda ceskos gamo-suliyo inciativiT im normis Secvlis Sesaxeb, rome-lic Seexeboda partiuli siis registraciidan moxsnas siiT wardgenili kandidatebis dadgenili raodenobis Semcirebis SemTxvevaSi.25

    am gancxadebis sapasuxod, 2014 wlis 3 ivniss, ceskom miiRo dadgenileba,26 romliTac gansazRvra parti-uli saarCevno registraciis gauqmebis safuZvlebi, im SemTxvevaSi Tu partiul siebSi saarCevno kodeqsiT dadgenil minimumze naklebi kandidati darCeba. am si-axliT moixsna ramdenime opoziciuri partiis mier wardgenili proporciuli siis registraciis gauqme-bis safrTxe, ramac dadebiTi gavlena moaxdina arCev-nebis konkurentul garemoSi warmarTvaze.

    miuxedavad imisa, rom miRebuli dadgenileba pozi-tiurad aisaxa mimdinare politikur da saarCevno mov-lenebze, unda aRiniSnos, rom samarTlebrivad dadge-nileba winaaRmdegobaSi modis saarCevno kodeqsis

    24 ix. angariSis III Tavi kandidatebze savaraudo zewolis SemTxvevebi 25 ix. veb gverdis Sesaxeb informacia: http://www.isfed.ge/main/677/geo/26 dadgenileba ix. Semdeg bmulze: https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2362713&lang=ge

  • 23

    145-e muxlis me-6 punqtTan, romliTac calsaxad aris gansazRvruli partiuli siis saarCevno registraciis gauqmebis safuZveli da norma ar iTvaliswinebs am wesidan raime gamonaklisis daSvebas. Sesabamisad, aseTi gamonaklisebis dadgena unda moxdes saarCevno kod-eqsiT da ara ceskos dadgenilebiT, romelic kanon-qvemdebare normatiuli aqtia da unda Seesabamebodes saarCevno kodeqss, rogorc mis zemdgom normatiul aqts.

    ceskos gadawyvetileba qorepiskopos iakobis wina-saarCevno agitaciaSi monawileobasTan dakavSire-biT

    mediaSi gavrcelebuli informaciiT, saqarTvelos kaTolikos-patriarqis qorepiskoposma iakobma (kon-stantine iakobiSvilma) sakvirao qadagebis dros, kan-onsawinaaRmdego agitaciis niSnebis Semcveli politi-kuri mowodebebi gaakeTa.

    qorepiskoposi, sakvirao qadagebisas, mrevls mou-wodebda aqtiurad mieRoT monawileoba TviTmmarT-velobis arCevnebSi da ar daeSvaT konkretuli poli-tikuri subieqtis gamarjveba: unda mivideT yvelani arCevnebze da Cveni arCevani gavakeToT, rom is adami-anebi, romlebic ar inanieben, rac gaukeTes qveyanas, Rirseba rogor ahyares ers, mobrunebas rom apireben isev ise, raRacas uari unda eTqvas. amasTan, qorepis-koposi iakobi akritikebs yofili xelisuflebis poli-tikas: dRes rom isev xelisuflebaSi mobruneba un-daT, ras gvpirdebian, rom mobrundebian?! da akeTebs garkveul miniSnebebs imaze Tu romel politikur Zalas unda dauWiros mxari amomrCevelma: ar vlapa-rakob, rom romeli Zalac aris, yvelaferi ise xdeba, rom mosawonia. xalxma am arCevnebze aCvena, rom gul-dawyvetilia, magram gansxvavebas yvela vxedavT, - ga-nacxada qorepiskoposma qadagebisas.

    am saqmesTan dakavSirebiT, saqarTvelos centralur saarCevno komisiaSi samarTlianma arCevnebma, sxva arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebTan erTad, waradgines gancxadeba27, qorepiskoposi iako-bis mier, winasaarCevno agitaciaSi saarCevno kanonmde-blobis darRveviT monawileobis faqtis Seswavlisa da Sesabamisi samarTlebrivi reagirebis moxdenis mizniT.

    centraluri saarCevno komisiis ganmartebiT, saarCev-no kodeqsi winasaarCevno agitaciaSi monawileobas ukrZalavs religiur organizacias - mocemul SemTx-vevaSi, saqarTvelos samociqulo avtokefalur marTl-madideblur eklesias da ara calkeul sasuliero pirebs. qorepiskoposi ki saqarTvelos saxelmwifosa da samociqulo avtokefalur marTlmadidebel eklesias Soris konstituciuri SeTanxmebis me-7 punqtis Tanax-mad, aris kaTolikos-patriarqis moadgile sasuliero piri. misi, rogorc calke sasuliero piris mimarTva (qa-dageba) mrevlisadmi, ar warmoadgens eklesiis saxeliT gakeTebul gancxadebas da am gancxadebis Sinaarsis Se-sabamisad, aRniSnuli qmedeba ver iqneba ganxiluli ad-ministraciul samarTaldarRvevad im safuZvlis gamo, rom agitaciaSi monawileobis ufleba akrZaluli aris ara calkeuli sasuliero pirebisTvis, aramed eklesi-isTvis, rogorc religiuri organizaciisTvis.

    samarTliani arCevnebis SefasebiT, centraluri saarCevno komisiis mier, normis amgvari interpretacia yovelgvar samarTlebriv safuZvels aris moklebuli. konkretulad romeli subieqtebi SeiZleba ganvixiloT religiuri organizaciis warmomadgenlad, saarCevno kodeqsiT dadgenili SezRudvis miznebisTvis, inter-pretaciis sagania. Tumca, gansaxilvel SemTxvevaSi, saarCevno kanonmdeblobis miznebisTvis qorepiskoposi unda aRiqmebodes marTlmadidebeli eklesiis warmo-madgenlad. misi statusis mqone sasuliero ierarqis eklesiasTan amgvari kavSiris arsebobas adasturebs saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samoci-qulo avtokefalur marTlmadidebel eklesias Soris dadebuli konstituciuri SeTanxmeba, romlis Sesa-bamisadac: eklesias specialuri uflebamosilebis gareSe warmoadgenen: saeklesio kreba, saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, wmida sinodi da saqarTvelos sapatriarqo (qorepiskoposisa da mdivnis saxiT), rac gulisxmobs, rom qorepiskoposis mier misi statusisa da uflebamosilebis farglebSi gakeTebuli sajaro gamoxatva unda aRiqmebodes religiuri organizaciis poziciad.

    religiuri organizaciebis liderebis sajaro gamosv-la nebismieri formiT, maT Soris sakvirao qadageba, Tavis TavSi moicavs amomrCevelTan komunikaciis kom-ponents da warmoadgens sajaro moqmedebas. miT ufro,

    27 ix. gancxadebis sruli versia: http://www.isfed.ge/main/739/geo/

  • 24

    rodesac is farTod Suqdeba mediasaSualebebis mier. Sesabamisad, qorepiskoposis sajaro moqmedeba, rome-lic warmoadgens saqarTvelos samociqulo avtoke-falur marTlmadidebel eklesias, aRqmuli unda iyos religiuri organizaciis mier ganxorcielebul poli-tikur agitaciad, romelic akrZalulia saarCevno ko-deqsiT.

    ceskos pozicia baTili biuletenebis gadaTvlasTan dakavSirebiT

    arCevnebis pirvel turSi erT-erTi yvelze problema-turi sakiTxi didi raodenobiT baTili biuletenebi iyo28. aRniSnulTan dakavSirebiT, organizaciam cen-tralur saarCevno komisias problemur saarCevno ub-nebze Sedegebis xelaxali gadaTvlisken mouwoda. pro-cesis gamWvirvalobisa da sandoobis gazrdis mizniT, organizacia, aseve, iTxovda xelaxal gadaTvlaze dain-teresebuli mxareebis, maT Soris arasamTavrobo se-qtoris, saerTaSoriso organizaciebisa da saarCevno subieqtebis warmomadgenlebis miwvevas. aRsaniSnavia is faqti, rom samarTlianma arCevnebma gancxadebis

    gamoqveynebamde ramdenime dRiT adre, centralur saarCevno komisias miawoda im saarCevno ubnebis sia, sadac baTili biuletenebis sakmaod maRali procen-tuli maCvenebeli dafiqsirda. kerZod, organizaci-am ceskos rekomendaciiT mimarTa, dainteresebul mxareTa TandaswrebiT, gamWvirvaled gadaeTvala 66 saarCevno ubnis 109 Sedegebis Semajamebeli oqmis Sedegebi, sadac baTili biuletenebis procentulma maCvenebelma 15% an meti Seadgina. aRniSnuli ubnebis CamonaTvali ixileT danarTSi.

    centraluri saarCevno komisiis gancxadebiT, maT Seis-wavles 66 saarCevno ubnis 109 Semajamebeli oqmi da baTili biuletenebis didi raodenobis mizezad ram-denime garemoeba dasaxelda. maT Soris, ceskos infor-maciiT, 63 saarCevno ubnis SemTxvevaSi, umeteswilad amomrCevlebma Semoxazes erTze meti kandidati, an gadaxazes yvela kandidati. amasTan, rig SemTxveveb-Si, amomrCevlebma xma misces mxolod erTi saxis bi-uleteniT da danarCeni ori carieli datoves.

    samwuxarod, CvenTvis gaugebaria, Tu rogor moxda

    28 ix. gancxadebis sruli versia: http://www.isfed.ge/main/726/geo/

  • 25

    saarCevno administraciis mier aRniSnuli mize-zebis Seswavla, kerZod, moxda Tu ara baTili bi-uletenebis xelaxali gadaTvla, Tu cesko sakiTxis Seswavlis dros saubno saarCevno komisiebis mier zepir axsna-ganmartebas daeyrdno. miuxedavad Cveni rekomendaciisa, samarTliani arCevnebi da sxva sadam-kvirveblo organizaciebi ar iyvnen miwveulni faqtebis gamokvlevisa da Seswavlis procesze monitoringis gansaxorcieleblad.

    2 ivliss, aRniSnuli sakiTxis erToblivi ganxilvis dros, centralurma saarCevno komisiam Cvens mowode-bas, gadaTvliliyo aRniSnuli ubnebi, mosaxleobis SecdomaSi Seyvanis mizanmimarTuli mcdeloba uwoda da arakompetenturobaSi dagvdo brali. migvaCnia, rom nacvlad sadamkvirveblo organizaciebis kritikisa, ceskos mier sakuTari iniciativiT problemuri ubnebis gadaTvla gaaqarwylebda im eWvebs, romlebic arCevneb-Si CarTul sxvadasxva mxares da sadamkvirveblo or-ganizaciebs safuZvlianad gauCndaT didi raodenobis baTili biuletenebisa da arasaTanadod Sedgenili Se-degebis Semajamebeli oqmebis gamo.

    amasTanave, mniSvnelovania aRiniSnos, rom samar-Tliani arCevnebi ver gaiziarebs ceskos zogierTi wevris mier gamoTqmul mosazrebas imis Taobaze, rom sadamkvirveblo organizaciebi Casafrebul pozicia-Si imyofebian saCivrebis wardgenis dros da cdiloben nebismieri umniSvnelo faqti Tu gadawyvetileba gaas-aCivron zemdgom saarCevno administraciaSi da/an sa-samarTloSi.

    samarTliani arCevnebis grZelvadiani damkvirveble-bi, saolqo da saubno saarCevno komisiis sxdomebis mon-itoringis dros, ZiriTadad akvirdebodnen komisiebis Seqmnis, dakompleqtebis, sxdomebis mimdinareobisa da gadawyvetilebebis miRebis process.

    monitoringis Sedegad, gamovlinda, rom saolqo saarCevno komisiebma saarCevno kodeqsiT dadgenili wesis dacviT, kerZod ki 2014 wlis 6 aprilamde, gamoa-

    qveynes saarCevno ubnebis nomrebi, maTi misamarTebi da sxva rekvizitebi. rac Seexeba axalSeqmnili saubno saarCevno komisiebis pirveli sxdomebis gamarTvas, es procesi, ceskos informaciiT, daiwyo 24 aprils. saarCevno RonisZiebaTa grafikis mixedviT, saubno saarCevno komisiis pirveli sxdoma unda gamarTuliyo 26 aprilamde, Tumca duSeTis N28-e saarCevno olqis sam saarCevno ubanze da yazbegis N29-e saarCevno olqSi Semaval yvela ubanze pirveli sxdomebi kanonis moTx-ovnaTa darRveviT Catarda.29

    29 ix. informacia: http://www.cesko.ge/ge/mediisatvis-4-ge/pres-relizebi-13-ge/saubno-saarchevno-komisiebshi-pirveli-sxdoma-gaimarta-1461.page

  • 26

    Tavisufali da samarTliani arCevnebisTvis uwye-baTaSorisi komisiis formati mniSvnelovania wina-saarCevno periodSi, radgan politikur partiebsa da arasamTavrobo organizaciebs sxvadasxva darRvevaze yuradRebis droulad gamaxvilebis da prevenciuli meqanizmebisa da rekomendaciebis SemuSavebis Sesa-Zlebloba aqvT.

    samwuxarod, aRniSnulma komisiam 2014 wlis TviTmmarT-velobis arCevnebisTvis muSaoba dagvianebiT, kano-niT dadgenili vadebis darRveviT daiwyo. 2014 wlis 7 marts, saarCevno kodeqsSi miRebuli cvlilebebis Tanaxmad, uwyebaTaSorisi komisia unda Seqmniliyo da muSaoba daewyo aRniSnuli cvlilebebis amoqmedebidan 10 kalendaruli dRis vadaSi. cvlilebebi 2014 wlis 14 martidan, anu kanonis gamoqveynebis dRidan amoqmed-da, Sesabamisad, komisia 2014 wlis 24 martamde unda Se-qmniliyo. Tumca komisiis pirveli sxdoma mxolod 11 aprils Catarda.

    kidev erTi problematuri sakiTxi, romelic komisiis muSaobisas gamoikveTa, komisiis wevrebis winasaarCev-no agitaciaSi CarTulobas ukavSirdeba. samarTlian arCevnebs miaCnia, rom miuxedavad imisa, rom kanonmde-bloba ar ukrZalavs ministrebs da ministris moadg-ileebs saarCevno kampaniaSi CarTvasa da agitacias, ama Tu im kandidatis sasargeblod, meti obieqturobisa da neitralurobisTvis, komisiam unda gamoxatos politi-kuri neba da im pirebs, romlebic komisiaSi saTaTbiro

    VII

    xmis uflebiT monawileoben, unda mouwodos ar Caer-Ton winasaarCevno kampaniaSi. uwyebaTaSoris komisias mxolod arasavaldebulo rekomendaciebis gacemis uflebamosileba aqvs da ar gaaCnia raime meqanizmi aR-niSnuli rekomendaciebis aRsrulebis uzrunvelsay-ofad. Sesabamisad, Tu komisiis wevrebi ar miiRebdnen monawileobas winasaarCevno agitaciaSi, es gazrdida ndobas Tavad am komisiis mimarT da mis mier gacemuli rekomendaciebis legitimurobis xarisxs. miuxedavad imisa, rom 2014 wlis TviTmmarTvelobis arCevnebis wi-nasaarCevno periodSi, komisiis wevrebis agitaciaSi aqtiuri CarTuloba ar dafiqsirebula, migvaCnia, rom komisiis obieqturi muSaobisTvis, aRniSnuli sakiTxis daregulireba kanonmdeblobiT unda moxdes.

    Tavisufali da samarTliani arCevnebisTvis uwye-baTaSorisi komisia iqmneba sajaro mosamsaxuree-bis mier, saqarTvelos saarCevno kanonmdeblobis darRvevis prevenciisa da darRvevebze reagirebis mizniT.30 marTalia, komisias aranairi uflebamosile-ba ara aqvs mis mier gacemuli rekomendaciebis aR-srulebis TvalsazrisiT, magram iqmneba STabeWdileba, rom is ar interesdeba aRniSnuli rekomendaciebis implementaciis monitoringiT da mxolod infor-maciis sxdomaze mosmeniTa da rekomendaciebis for-maluri gacemiT Semoifargleba. aRsaniSnavia, rom komisias ar warmoudgenia aranairi angariSi imis Sesax-eb, Tu ra gavlena moaxdina uSualod komisiis muSaobam winasaarCevno garemos gaumjosebaze.

    30 saarCevno kodeqsis 48-e muxlis me-3 punqti

  • 27

    VIII. saxelmwifo auditis samsaxurSi arsebuli, politi-kuri partiebis finansuri saqmianobis monitoringis departamentis saqmianoba, 2014 wels, dadebiTad Sei-Zleba Sefasdes. 2012 wlisgan gansxvavebiT, samsax-uris saqmianobaSi ar SeimCneoda gansxvavebuli mid-goma sxvadasxva partiis mimarT. aRsaniSnavia, rom saqmianobis gamWvirvalobis uz-runvelsayofad, mimdinare wlis gazafxulze, saxel-mwifo auditis samsaxurma Seqmna politikuri da-finansebis kanonierebasa da gamWvirvalobaze monitoringis sakiTxebze momuSave droebiTi sa-konsultacio komisia, romlis wevrebic adgilo-brivi Tu saerTaSoriso organizaciebis warmomad-genlebi arian. es komisia winasaarCevno periodSi

    regularulad iRebda informacias politikuri par-tiebis finansuri saqmianobis monitoringis samsax-uris muSaobis Sesaxeb.

    2014 wlis TviTmmarTvelobis arCevnebisTvis, se-qtembris monacemebiT, saxelmwifo auditis samsax-uris mier, Sedgenilia samarTaldarRvevis 131 oqmi. aqedan, dajarimebulia 3 partia da 2 iuridiuli da 2 fizikuri piri, Sewyda 2 saqme da 2 oqmi ganxilvis sta-diaSia. 120 damoukidebeli kandidatis winaaRmdeg Sedgenili oqmebidan, samarTaldamrRvevad cnobili iqna yvela, saidanac dajarimda 2, Sewyda 24 saqme da SeniSvna gamoecxada 66 pirs. 28 saqme isev ganxilvis stadiaSia da seqtembris monacemebiT, muSaoba daax-loebiT 50 saqmeze grZeldeba.

  • 28

    incidenti, romelic arCevnebis gamocxadebamde moxda da rasac SesaZloa negatiuri Tu pozitiuri gavlena moexdina saarCevno garemoze. samarTliani arCevne-bi, arCevnebis pirvel turSi, dakvirvebas saqarTve-los yvela saarCevno olqSi 73 grZelvadiani damkvir-veblis meSveobiT axorcielebda, xolo meore turSi daakvirda 28 saarCevno olqs, sadac arCevnebis meore turi gaimarTa. grZelvadiani damkvirveblebi, Tavi-anTi saqmianobisas, xelmZRvaneloben sadamkvirveblo organizaciebisaTvis dadgenili saerTaSoriso stand-artebiT,31 rac pirvel rigSi, procesis srulyofilad,

    IX.

    saqarTvelos prezidentis 2014 wlis 10 aprilis gan-kargulebiT, adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmo-madgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebis arCevne-bi 2014 wlis 15 ivnisisTvis dainiSna.

    samarTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSo-riso sazogadoebam adgilobrivi TviTmmarTvelo-bebis arCevnebze dakvirveba 2014 wlis 1 aprils daiwyo, Tumca, angariSSi moxvda, aseve, yvela is movlena Tu

    31 samarTliani arCevnebi dakvirvebis procesSi xelmZRvanelobs saerTaSoriso deklaraciiT arapartiuli saarCevno dakvirvebisa da samoqalaqo monitoringis globaluri princi-pebis Sesaxeb, deklaracia ixileT Semdeg bmulze: http://www.gndem.org/declaration-of-global-principles; xolo Sefasebebis dros eyrdnoba da iziarebs euTos kopenhagenis dokumentis princi-pebsa da suliskveTebas

  • 29

    obieqturad, gamWvirvaled da miukerZoeblad dakvir-vebas gulisxmobs. dakvirveba xorcieldeboda Semdegi mimarTulebebiT:

    saarCevno administraciis monitoringi, rac Zir-iTadad gulisxmobs saarCevno administraciis da-kompleqtebis processa da saqmianobaze dakvirve-bas;

    politikuri partiebis/saarCevno subieqtebis mier gamarTuli, sajaro Sexvedrebisa da sxva politi-kuri saqmianobis dakvirveba, agreTve maT mier amom-rCevlisaTvis micemuli dapirebebis monitoringi;

    administraciuli resursis aramiznobrivad gamoy-enebis faqtebis gamovlena da Seswavla;

    politikuri niSniT zewola/muqaris, politikuri saqmianobisaTvis xelis SeSlisa da amomrCevlis mosyidvis SemTxvevebis gamovlena da saTanado re-agireba.

    grZelvadiani damkvirveblebi winasaarCevno pro-cesebze dakvirvebas specialurad SemuSavebuli ele-qtronuli kiTxvarebis meSveobiT axorcielebdnen. monitoringis dawyebamde, winasaarCevno procesis da-kvirvebisa da angariSgebis meTodologiasTan dakav-SirebiT, organizaciis 73 grZelvadian damkvirvebels ordRiani treningebi Cautarda 2 etapad.

    samarTliani arCevnebi, winasaarCevno kampaniis ganmavlobaSi, akvirdeboda politikuri partiebis, saarCevno subieqtobis kandidatebis/subieqtebis mier, administraciuli resursebis aramiznobrivad gamoy-enebas. maT Soris, ramdenad kanonierad gamoiyeneboda saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi TviTm-

    marTvelobis, aseve, saxelmwifo dafinansebaze myofi organoebis Senobebi, materialuri an/da adamianuri resursebi, saarCevno miznebisTvis.

    winasaarCevno periodis monitoringis dros, admin-istraciuli resursis aramiznobrivad gamoyenebis faqtebs xSiri da masStaburi xasiaTi ar hqonia. samar-Tliani arCevnebis dakvirvebiT, sul 11 aseTi SemTxveva dafiqsirda. administraciuli resursi, ZiriTadad, mmarTveli partiis sasargeblod gamoiyeneboda.

    samarTliani arCevnebis dakvirvebiT, winasaarCevno kampaniis periodSi, mmarTveli gundis mier araerTi socialur-infrastruqturuli proeqtis inicireba da biujetis cvlileba daemTxva aqtiur winasaarCevno periods. biujetis cvlileba, formalurad, saarCevno kanonmdeblobis32 darRveviT ar momxdara, Tumca sxva-dasxva proeqtis dawyebawinasaarCevno kampaniis peri-odSi, SesaZloa aRqmul iqnas, rogorc winasaarCevno kampaniis nawili da Seicavdes saxelmwifo biujetis politikuri mizniT gamoyenebis safrTxes. vTvliT, rom aRniSnuli proeqtebis ganxorcieleba, politiku-ri nebis arsebobis SemTxvevaSi, SeiZleboda saarCevno kampaniis dawyebamde, gegmazomierad da Tanmimdevru-lad, rac aRar warmoSobda eWvebs saxelmwifo saxsre-bis winasaarCevnod gamoyenebis Sesaxeb.

    samarTliani arCevnebis dakvirvebiT, administraci-uli resursis aramiznobrivad gamoyenebis faqtebis monitoringis dros, gamovlinda SemTxvevebi, roca winasaarCevno kampania akrZalul dawesebulebebSi gaimarTa. gansakuTrebiT sagangaSo iyo is faqti, rom erT-erT SemTxvevaSi, adgilobrivi TviTmmarTvelo-bis arCevnebisTvis merobisa da maJoritarobis kandi-datTa, aseve partiuli siis formirebis sakiTxi pre-mier-ministris mier mowyobil Sexvedraze, mTavrobis kancelariis SenobaSi Catarda.33 centraluri saarCev-no komisiis gadawyvetilebiT, saqarTvelos mTavrobis kancelariis ufrosis, maia cqitiSvilis mimarT, Sedga administraciul samarTaldarRvevaTa oqmi.34

    32 saqarTvelos saarCevno kodeqsiT dadgenili wesis Tanaxmad, arCevnebis dRemde me-60 dRidan arCevnebis dRis CaTvliT akrZalulia iseTi proeqtebis ganxorcieleba, romlebic mana-mde ar iyo gaTvaliswinebuli saxelmwifo/adgilobriv biujetSi, aseve, im socialuri gasacemlebis odenobis zrda an/da daweseba, romlebic arCevnebis dRemde aranakleb 60 dRiT adre gaTvaliswinebuli ar iyo saqarTvelos kanonmdeblobiT.

    33 saarCevno kampaniis Catareba kanoniT akrZalul dawesebulebebSi gamoiwvevs dajarimebas 1 000 laris odenobiT. amave kanonis 45-e muxlis me-5 punqtis Tanaxmad, winasaarCevno kampaniis (agitaciis) Catareba akrZalulia saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis dawesebulebebSi

    34 ix. informacia: http://www.cesko.ge/ge/mediisatvis-4-ge/pres-relizebi-13-ge/ceskos-gancxadeba-administraciuli-samartaldargvevis-faqttan-dakavshirebit.page

  • 30

    migvaCnia, centraluri saarCevno komisiis mxridan, mmarTveli partiis sasargeblod administraciuli resursis gamoyenebis faqtze, Sesabamisi sanqciis dakisreba pozitiuri precedentia da saarCevno ad-ministraciis damoukideblobas usvams xazs. Tumca, vfiqrobT, rom ceskos mxridan jarimis adresati arasworad iyo gansazRvruli. vinaidan politsabWos wevrebi uSualod premier-ministrTan iyvnen mi-wveulni Sexvedraze, savaraudod, swored misi ne-barTviT moxdeboda mTavrobis kancelariis Seno-bis gamoyeneba winasaarCevno miznebisTvis. amasTan, aRsaniSnavia, rom mTavrobis kancelarias, rogorc mTavrobis erT-erT struqturul erTeuls, uSu-alod premier-ministri xelmZRvanelobs35, xolo rac Seexeba kancelariis ufross, igi premier-minis-tris daqvemdebarebuli piria. aqedan gamomdinare, migvaCnia, rom kanonmdeblobiT dadgenili moTxovne-bi daarRvia uSualod premier-ministrma da ceskos, swored mis mimarT unda Seedgina samarTaldarRveva-Ta oqmi.

    winasaarCevno periodis ganmavlobaSi, aseve dafiq-sirda saarCevno administraciis moxeleebis monaw-ileoba agitaciaSi. aRniSnul SemTxvevebs adgili hqonda, gurjaanis N12 saolqo da N5 saubno saarCev-no komisiebSi da krwanisis N30 saubno saarCevno komisiaSi. Tumca, aRsaniSnavia is faqti, rom Sesabami-sma saolqo saarCevno komisiebma saTanado reagireba moaxdines aRniSnul darRvevebze da saarCevno komi-siis wevrebs kanonmdeblobiT dadgenili pasuxismge-bloba daakisres.

    samarTliani arCevnebis dakvirvebiT, adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebisTvis gamovlinda, saarCevno kampaniaSi CarTuli an maTTan dakavSire-buli pirebis mier, amomrCevlebisTvis sxvadasxva saxis saCuqris an fuladi Tanxis gadacemis ramden-ime faqti, rac amomrCevlis mosyidvis niSnebs Sei-cavs.

    qareli - saCuqrebi devnilTa ojaxebs

    2014 wlis 17 aprils, qarelis municipalitetis gamge-blis movaleobis Semsrulebeli, zaza guliaSvili iZulebiT gadaadgilebul pirebs Sexvda. igi qar-Tuli ocnebis mxardamWeria da adgilobrivi TviT-mmarTvelobis arCevnebzec amave partiis mier iyo wardgenili kandidatad. guliaSvilma axalsoflis, moxisisa da agaris dasaxlebaSi mcxovreb devnilTa ojaxebs saaRdgomo saCuqrebi gadasca. aseve moinaxu-la axalsofelSi mcxovrebi uxucesi moqalaqe - olia polikaSvili da mas fuladi Tanxa, 100 lari, gadas-ca. aRniSnuli informacia qarelis municipalitetma gaavrcela socialur qselebSi36.

    qareli - saCuqrebi omis veteranebs

    2014 wlis 9 maiss, qarelis municipalitetis gamgeb-lis movaleobis Semsrulebelma zaza guliaSvilma da socialuri samsaxuris ufrosma zaza gaCeCilaZem, qarelis raionSi mcxovrebi, meore msoflio omis yve-la monawile moinaxules da gamarjvebis dRe miulo-ces. samarTliani arCevnebis informaciiT, qarelis raionSi mcxovreb 22 veterans zaza guliaSvilma pi-radad gadasca fuladi Tanxa, 100 laris odenobiT.37

    axmeta

    2014 wlis 30 aprils, axmetis municipalitetis gamge-blis movaleobis Semsrulebeli beqa baidauri, gam-geobis administraciuli samsaxuris ufrosi da qarTuli ocneba -demokratiuli saqarTvelos adg-ilobrivi Stabis Tavmjdomare mamuka xolegaSvili, gamgeobis TanamSromlebTan erTad, TuSeTSi imyofe-bodnen mosaxleobisTvis saaRdgomo kalaTebisa da medikamentebis gadasacemad.

    gamgeblis movaleobis Semsrulebeli da misi Tanxm-lebi pirebi TuSeTSi vertmfreniT gafrindnen. vertmfreni ekuTvnis aviakompania ,,TuSeTs, romel-mac municipalitetis gamgeobis mier gamocxadebul tenderSi gaimarjva da mas gamgeobisTvis momsaxure-bis gawevis valdebuleba ekisreba.38

    35 ix. saqarTvelos kanoni ,,mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb, muxli 13.36 ix. informacia Semdeg bmulze: https://www.facebook.com/qarelismunicipalitetis.gamgeoba?fref=t37 fotomasalis sanaxavad ix. bmuli: https://www.facebook.com/qarelismunicipalitetis.gamgeoba/media_set?set=a.230423190486475.1073742026.100005563870073&type=138 ix. informacia Sedmeg bmulze: http://ick.ge/articles/18045-i.html

  • 31

    aRniSnul faqtTan dakavSirebiT samarTliani arCev-nebis koordinatori esaubra axmetis municipalite-tis gamgeblis movaleobis Semsrulebels beqa baid-aurs. misi gancxadebiT, sursaTi da medikamentebi saxelmwifom SeiZina, am RonisZiebisTvis biujetidan iyo Tanxebi gamoyofili, raTa produqtebi vertm-frenis saSualebiT TuSeTSi CaetanaT.

    am faqtTan dakavSirebiT, 2014 wlis 3 maiss, erTian-ma nacionalurma moZraobam mimarTa saqarTvelos iusticiis saministrosTan arsebul, Tavisufali da samarTliani arCevnebisTvis uwyebaTaSoris komisias, raTa Sesabamis organoebs SeeswavlaT mamuka xoleg-aSvilis mier administraciuli resursis savaraudo gamoyenebis faqti.

    mTavrobis kancelariis regionebsa da adgilo-brivi TviTmmarTvelobis organoebTan urTierTo-bis departamentma Seiswavla aRniSnuli sakiTxi da saarCevno kanonmdeblobis darRvevis dadasturebis Semdgom Sesabamisi reagireba moaxdina. kerZod, axme-tis municipalitetis administraciuli samsaxuris ufrosi mamuka xolegaSvili gaTavisuflda dakave-buli Tanamdebobidan.39

    aspinZa

    samarTliani arCevnebis informaciiT, 9 maiss, fa-Sizmze gamarjvebis 69e wlisTavTan dakavSirebiT gamarTul RonisZiebaze, aspinZis municipalitetis moqmedma gamgebelma da amave dros qarTuli oc-nebis gamgeblobis kandidatma - levan cabaZem omis veteranebs saCuqrebi da misaloci baraTebi gadasca. aseve acnoba, rom sapensio baraTebze daericxebaT fuladi Tanxa.

    adigeni

    9 maisTan dakavSirebiT gamarTul RonisZiebaze, adi-genis municipalitetis gamgeblis movaleobis Sems-rulebelma zaqaria endelaZem, romelic amave dros koalicia qarTuli ocnebis gamgeblobis kandida-tia, TiToeul omis veterans saCuqrad gadasca 50 lari, Semdeg ki miiwvia sadilze. misi TqmiT, aRniSnu-

    li Tanxis gadacema winaswar iyo gaTvaliswinebuli biujetSi. 40

    baTumi

    2014 wlis 30 aprils, baTumis biblioTekaSi bib-lioTekis kvireulis farglebSi, gaimarTa bib-lioTekarebis dajildoeba. biblioTekarebs saCuqrebi, meriis biujetidan, baTumis merobis mov-aleobis Semsrulebelma da baTumis merobis kandi-datma giorgi ermakovma gadasca.

    aRsaniSnavia, rom socialuri qselis (feisbukis) meSveobiT, giorgi ermakovi aqtiur saarCevno kam-panias awarmoebda da misi, rogorc merobis kandi-datis gverdze, meriis biujetiT dafinansebuli am RonisZiebis fotoebic daido. gverdi, romelsac Tavdapirvelad giorgi ermakovi - baTumis merobis kandidati erqva, Seicvala saTauriT - giorgi ermakovi/Giorgi Ermakovi Official-iT.

    xelvaCauri

    2014 wlis 14 maiss, blokis ,,arasaparlamento opozi-cia - kaxa kukava, fiqria CixraZe-s wevrma merab Ro-RoberiZem, romelic saarCevno blokis pirveli kan-didati iyo xelvaCauris partiul siaSi, mosaxleobas ucxo qveynis humanitaruli daxmareba gadasca.

    39 ix. informacia Semdeg bmulze: http://www.justice.gov.ge/Multimedia/Files/document/Rekomendaciebi/IATF%20%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%98%2005.05.2014.pdf 40 ix. informacia Semdeg bmulze: http://sknews.ge/index.php?newsid=3642#.U227O4F_sl9

  • 32

    merab RoRoberiZe arasamTvarobo organizacia saqarTvelos korufciasTan brZolis sainfor-macio centris xelmZRvanelia. man samarTliani arCevnebis koordinatorTan saubarSi aRniSna, rom swored am saqmianobis farglebSi miiRo monawileo-ba humanitaruli daxmarebis gadacemaSi. RoRober-iZis ganacxadebiT, man saCuqrebi mosaxleobas mis kandidatad daregistrirebamde gadasca, Tumca misi saarCevno miznebi xelvaCauris raionSi gacxadebu-li iyo.

    samarTliani arCevnebis mier gamovlenili, sa-varaudo mosyidvis faqtebi asaxuli iyo wina-saarCevno periodis monitoringis angariSebSi. aseve, periodulad xdeboda informaciis miwode-ba Tavisufali da samarTliani arCevnebisaTvis uwyebaTaSorisi komisiisa da saxelmwifo audi-tis samsaxurisTvis, romelsac aRniSnulze ara-nairi samarTlebrivi reagireba ar mouxdenia. organizaciis SefasebiT, mniSvnelovania, xelisu-flebam gaataros qmediTi RonisZiebebi, Seiswavlos savaraudo mosyidvis faqtebi, imisTvis, rom erTi mxriv, moxdes kanonmdeblobiT dadgenili moTx-ovnebis dacva, xolo meore mxriv, amgvarma prece-dentebma uaryofiTi gavlena ar moaxdinon saarCev-no garemos mimdinareobaze.

    41 ix. arasamTavrobo organizaciebi TerTmet saarCevno olqSi kandidatebze zewolis SemTxvevebs exmaurebian: http://www.isfed.ge/main/655/geo/

    42ix. arasamTavrobo organizaciebi winasaarCevnod momxdar ramdenime faqts exmaurebian: http://www.isfed.ge/main/685/geo/

    -

    samarTliani arCevnebi, winasaarCevno periodis monitoringis dros, savaraudo politikuri niSniT zewola-muqaris faqtebis gamosavlenad akvirdebo-da, xdeboda Tu ara:

    saxelmwifo dawesebulebis TanamSromlebze, amomrCevlebze, politikuri partiebis warmo-madgenlebze, saarCevno subieqtobis kandidateb-ze savaraudo politikuri niSniT muqara an zewo-la;

    Zaladobis sxvadasxva formiT amomrCevlebis, sajaro moxeleebis, politikuri partiebis, saarCevno subieqtebisa da sxva pirTa saqmianobis SezRudva.

    samarTlianma arCevnebma aRricxa saarCevno subi-eqtebis mimarT zewola-muqaris 50-ze meti SemTxveva. 41

    saqarTvelos sxvadasxva saarCevno olqSi, 6 opozi-ciuri partiis kandidatebis moxsnis 50-mde faqts hqonda adgili. aseve, zewolis faqti dafiqsirda marneulSi, rodesac saolqo komisiis Tavmjdomares erTiani nacionaluri moZraobis liderebi da aq-tivistebi SeeWrnen kabinetSi da komisiis Tavmj-domareze fsiqologiuri zewolis moxdenas Seecad-nen.42

    mniSvnelovania, rom opoziciur partiebze savaraudo zewola muqariTa da daSinebebiT, agreTve sxvadasxva saxis garigebiT xorcieldeboda. partiebisagan miRe-buli informaciiT, kandidatebs emuqrebodnen ojaxis wevrebis samsaxuridan gaTavisuflebiT, pirdebodnen braldebuli axloblebisTvis saproceso garigebis gaformebas, ukavSirdebodnen dafaruli nomridan da kandidaturis moxsnas sTxovdnen. aRsaniSnavia, rom Tavad dazaralebulebi, ZiriTadad, ar akonkretebd-nen Tu vin axdenda maTze zewolas.

    saarCevno subieqtebis mier kandidaturebis moxsna erTgvar tendenciad iqca. garda imisa, rom samarTal-

  • 33

    43 prokuraturis gancxadeba saarCevno subieqtebis mimarT ganxorcielebul SesaZlo zewolebTan dakavSirebiT: http://pog.gov.ge/geo/news?info_id=501

    44 saqarTvelos saarCevno kodeqsi saqarTvelos organuli kanonis 145-e muxlis me-6 punqti aregulirebs partiuli siis registraciis gauqmebis sakiTxs, kerZod, v qvepunqtis Tanaxmad, registraciis gauqmebis erT-erTi safuZvelia Tu arCevnebis dRemde

    araugvianes me-2 dRisa registrirebul partiul siaSi kandidatTa raodenoba kanoniT dadgenil minimumze naklebi aRmoCnda.

    (Tu saarCevno olqSi amomrCevelTa raodenoba aRemateba 75 000-s, proporciul siaSi minimum 15 kandidati unda iyos, xolo Tu 75 000-ze naklebi, maSin minimum 10 kandidati.)

    45 centraluri saarCevno komisiis gadawyvetilebis Sesaxeb informacia ix. saarCevno administraciis TavSi, gv. 18

    46 deputat nugzar wiklaurze, gigi ugulavasa da zurab WiaberaSvilze Tavdasxmis faqti. ix. damatebiTi informacia: http://www.isfed.ge/main/569/geo/; http://www.isfed.ge/main/577/geo/ gv. 15; http://www.isfed.ge/main/684/geo/ gv 18.

    47 ix. gamoxmaureba zugdidSi momxdar incidentTan dakavSirebiT: http://www.isfed.ge/main/694/geo/

    48 ix. gamoxmaureba zugdidSi momxdar incidentTan dakavSirebiT: http://www.isfed.ge/main/694/geo/

    49 ix. ,,samarTliani arCevnebis winasaarCevno monitoringis mesame angariSi, gv 21: http://www.isfed.ge/main/684/geo/

    damcavi da sagamoZiebo uwyebebis qmedeba ar iyo adek-vaturi aRniSnul faqtebTan dakavSirebiT, 31 maiss, saqarTvelos premier-ministrma gaakeTa gancxadeba, rom qarTuli ocneba ar dauSvebda arcerT regionSi, sxva politikuri Zalis gamarjvebas. msgavsi gancxa-debebi uaryofiTad aisaxeba winasaarCevno garemoze. jansaRi konkurencia samarTliani arCevnebis erT-er-Ti aucilebeli winapirobaa, Sesabamisad, aRniSnuli gancxadebebi adgilobriv doneze konkurentebis ama Tu im gziT CamoSorebis erTgvar waxalisebasac ki ax-dens.

    kandidatebze savaraudo zewolis faqtebTan dakav-SirebiT, Sesabamisi saxelmwifo organoebis reagire-ba arasakmarisi da araefeqturi iyo. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrom, yovelgvari gamoZiebis gareSe, uaryo saarCevno kandidatebze zewolis SemTxvevebi da maTSi policielTa SesaZlo monawil-eoba. arasamTvrobo organizaciebis mier gakeTebuli gancxadebisa da araerTi mowodebis Semdeg, prokura-turam ganacxada, rom maTi informaciiT, savaraudo zewolis 80 faqtidan, 76 SemTxvevaSi darRveva ar da-dasturda, xolo gamoZieba mxolod 4 faqtze daiwyo.43

    garda imisa, rom adamianis mimarT muqara da zewola sisxlis samarTlis danaSaulia, mniSvnelovania is garemoebac, rom partiul siebSi arsebul kandidat-Ta registraciis gauqmebas SeeZlo gamoewvia parti-uli siebis gauqmeba.44 aRniSnuli faqti ki iwvevda sa-fuZvlian eWvs, rom opoziciis kandidatebze zewola partiebis siebis registraciidan moxsnas isaxavda miznad, Tumca centraluri saarCevno komisiis gad-awyvetilebiT, msgavsi safrTxe aRmoifxvra.45

    winasaarCevno periodSi, samarTliani arCevnebis angariSebSi moxvda savaraudod politikuri niSniT fizikuri angariSsworebis 5 faqti. maT Soris sami er-Tiani nacionaluri moZraobis liderebis winaaRmdeg

    mimarTuli46, xolo or SemTxvevaSi koalicia qarTu-li ocnebisa da nacionaluri moZraobis aqtiviste-bi daupirispirdnen erTmaneTs.47

    pirveli faqti zugdidSi moxda, rodesac 2014 wlis 6 ivniss, erTiani nacionaluri moZraobis zugdi-dis saarCevno StabTan mimdinare aqcia sityvier da fizikur dapirispirebaSi gadaizarda. saprotesto aq-cias marTavdnen 2008 wels gauCinarebuli, Tavdacvis saministros dazvervis oficris, paata qardavas ojaxis wevrebi da axloblebi, Tumca aqcias SeuerTd-nen qarTuli ocnebis zugdidis Stabis axalgazrdu-li frTis warmomadgenlebi da mxardamWerebi. isini cdilobdnen ofisSi SeWras, Tumca maT amis saSuale-ba adgilze mobilizebulma samarTaldamcvelebma ar misces.

    aRsaniSnavia, rom samarTaldamcavma organoebma efeqturad imuSaves da mniSvnelovnad Seuwyves xeli daZabulobis ganmuxtvas. incidentis dros, sapatru-lo policiam wvrilmani xulignobisa da policiisT-vis daumorCileblobis braldebiT ori piri daakava, romelTagan erT-erTs, 7 maiss, zugdidis raionul-ma sasamarTlom, jarimis saxiT, 400 laris gadaxda daakisra. 48

    meore faqti ki rusTavSi moxda. 28 maiss, qalaq rus-TavSi, arasamTavrobo organizacia ,,sidas ofisSi, koalicia qarTuli ocnebis wevrebis treningis mimdinareobisas, ofisSi SeiWrnen saarCevno blok erTiani nacionaluri moZraobis wevrebi, rasac mxareebs Soris sityvieri dapirispireba mohyva. SemTxvevis adgilze gamoiZaxes sapatrulo polici-is TanamSromlebi, ris Semdegac situacia ganimuxta, Tumca treningis gagrZeleba veRar moxerxda.49

    adamianebis janmrTelobis ganzrax dazianeba sisxlis samarTlis danaSaulia, Tumca problemas kidev ufro amZafrebs is faqti, rom dapirispirebis mizezi poli-tikuri Sexedulebebi xdeba. samarTliani da daculi

  • 34

    winasaarCevno garemos uzrunvelyofis mizniT, mniS-vnelovania, xelisuflebam daicvas winasaarCevno kampaniaSi CarTuli yvela piris usafrTxoeba.

    sayuradReboa isic, rom jer kidev gauxsnelia 31 martis SemTxveva, rodesac daudgenelma pirebma sxeulis dazianeba miayenes erTiani nacionaluri moZraobis kidev erT warmomadgenels, parlamentis wevrs, nugzar wiklaurs. aRniSnul SemTxvevaSic, dazaralebuli Tavdasxmis motivad mis politikur saqmianobas asaxelebs. amgvar faqtebze gamoZiebis gaWianureba xels ar uwyobs politikurad moti-virebuli Tavdasxmebis prevencias.

    winasaarCevno periodSi, dafiqsirda saarCevno su-bieqtebisTvis kampaniis warmoebisas, xelis SeSlis faqtebi. msgavsi 11 faqtidan 9 erTiani naciona-luri moZraobis mier gamarTuli Sexvedrebis wi-naaRmdeg iyo mimarTuli. TiTo-TiTo faqti ki saqa-rTvelos gzis merobis kandidatisa da Coxatauris municipalitetis sof. guTurSi, sainiciativo jgu-fis mier wardgenili maJoritarobis kandidatis wi-naaRmdeg. 50

    kampaniis gawevis xelSeSlis faqtebis geografiuli gadanawileba:

    kerZod, kontraqciebisa Tu dapirispirebis fonze warimarTa erTiani nacionaluri moZraobis Sex-vedrebi mosaxleobasTan TelavSi, zugdidSi, anak-liaSi, axalcixeSi, baTumsa da cagerSi.51 sxvadasxva sazogadoebrivi moZraobisa da koalicia qarTu-li ocnebis aqtivistebi cdilobdnen aRniSnuli Sexvedrebis CaSlas da partiis warmomadgenlebs ar aZlevdnen saSualebas, CaetarebinaT dagegmili Sexvedrebi.

    samarTaldamcavTa mxridan reagireba, rig SemTx-vevebSi, ar iyo adekvaturi da ver xdeboda wina-saarCevno Sexvedrebis usafrTxo garemoSi Catare-ba da mxareebs Soris dapirispirebis Tavidan acileba. arc damrRvevTaTvis Sefardebuli sasje-li da jarima iyo adekvaturi. rogorc wesi, daka-vebuli pirebi 100-lariani jarimiT Tavisuflde-bodnen, rac ver uzrunvelyofda SemdgomSi msgavsi kontraqciebisas dapirispirebis Tavidan acile-bas. magaliTad, 2014 wlis 7 ivniss erTiani nacio-naluri moZraobis Sexvedris CaSlasTan dakav-SirebiT, saqme aRiZra mxolod cemis faqtze da ara winasaarCevno kampaniis xelis SeSlaze, rac ufro msubuqi pasuxismgeblobis Sefardebas gulisxmob-da. migvaCnia, rom samarTaldamcavi organoebis mx-ridan, saqmis aRZvra sisxlis samarTlis kodeqsis 125-e muxlis safuZvelze araswori iyo, vinaidan aRniSnul SemTxvevaSi, adgili hqonda winasaarCev-

    50 ix. ,,samarTliani arCevnebis winasaarCevno monitoringis meore da mesame angariSi: http://www.isfed.ge/main/607/geo/ ; http://www.isfed.ge/main/684/geo/

    51 ix. ,,samarTliani arCevnebis gancxadebebi: http://www.isfed.ge/main/570/geo/ ; http://www.isfed.ge/main/696/geo/

  • 35

    no kampaniis ukanonod xelSeSlas, rac amave kode-qsis 161-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis niSnebs Seicavda.

    TviTmmarTvelobis arCevnebis monitoringisas, gam-ovlinda savaraudo politikuri niSniT samsaxuridan gaTavisuflebis 4 faqti. kerZod, gurjaanis gamgebel-ma, emzar jiquraSvilma, Tanamdebobidan gaaTavisufla arCevnebSi misi politikuri mowinaaRmdegis 2 mxar-damWeri, romlebic kaWreTis teritoriul organoSi iyvnen dasaqmebulni. savaraudod, politikuri Sexed-

    ulebebis gamo moxda bloki burjanaZe - gaerTianebu-li opoziciis mxardamWeris gaTavisufleba axmetaSi.52

    arCevnebis meore turis winasaarCevno periodSi ki, Terjolis gamgeblis moadgilem zewola moaxdina sof. Wognaris rwmunebulze, romelmac zewolis Sedegad, dawera gancxadeba da gaTavisuflda Tanamdebobidan. 53

    aRsaniSnavia, rom gasul wlebTan SedarebiT, saja-ro moxeleTa gaTavisuflebis faqtebma iklo. Tumca, migvaCnia, rom winasaarCevno periodSi maqsimalurad unda SeizRudos sakadro cvlilebebi TviTmmarTve-lobebSi, raTa aman raime saxis gavlena ar moaxdinos winasaarCevno procesebze. politikuri niSniT gaTavi-suflebis faqtebiT ki Sesabamisi organoebi unda dain-teresdnen.

    52 ix. ,,samarTliani arCevnebis winasaarCevno monitoringis mesame angariSi gv. 12 : http://www.isfed.ge/main/684/geo/

    53 ix. adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis meore turis winasaarCevno periodis Sefaseba gv.5: http://www.isfed.ge/main/740/geo/

  • 36

    winasaarCevno periodi politikurad aqtiuri pire-bis dakiTxvebisa da dapatimrebis faqtebiT daiwyo. monitoringis dasawyisSi samarTlianma arCevnebma daafiqsira 6 aseTi SemTxveva.54

    2014 wlis 14 aprils, Tavisufali da samarTliani arCev-nebisTvis uwyebaTaSorisi komisiis gacemuli rekomen-daciis Tanaxmad, xelisuflebam gamoxata politiku-ri neba da im pirTa mimarT, vinc uSualod CarTulni iyvnen 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis wi-nasaarCevno kampaniaSi, gamoacxada moratoriumi, raTa ar momxdariyo maTi dakaveba sagamoZiebo moqmedebis farglebSi, garda im SemTxvevebisa, rodesac saxeze iyo gadaudebeli aucilebloba an iqmneboda saproceso vadebis darRvevis safrTxe.55

    miuxedavad aRniSnuli pozitiuri iniciativisa, 2014 wlis 3 ivliss, Tbilisis yofili meri - gigi ugu-lava Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi daakaves. prokuraturis gancxadebiT, misi dakaveba gadaude-beli aucileblobiT iyo gamowveuli, radgan arse-bobda braldebulis mimalvis safrTxe. ama wlis 4

    ivliss, Tbilisis saqalaqo sasamarTlom gigi ugula-vas, aRkveTis RonisZiebis saxiT, patimroba Seufar-da. moratoriumis pirobebis darRvevis SemTxvevaSi, samarTaldamcavma organoebma unda daasabuTon, namd-vilad arsebobda Tu ara piris dakavebis gadaudebeli aucilebloba. aRsaniSnavia, rom 2 ivliss, dakavebam-de ori dRiT adre, Tbilisis saqalaqo sasamarTlos sisxlis samarTlis kolegiam ar daakmayofila proku-raturis Suamdgomloba, braldebul gigi ugulavas mimarT pasportisa da piradobis mowmobis gamomZie-blisaTvis Cabarebis valdebulebis dakisrebis Tao-baze,56 radgan warmodgenili garemoebebis gaTval-iswinebiT, sasamarTlom ar miiCnia aucileblad gigi ugulavasTvis sazRvargareT gadaadgilebis SezRudva.

    saqarTvelos organuli kanonis saarCevno kodeqsis 45-e muxlis, me-4 punqtis Tanaxmad, winasaarCevno ag-itaciis gawevisa da agitaciaSi monawileobis ufleba

    54 2014 wlis 10 Tebervals, prokuraturam samsaxurebrivi uflebamosilebis borotad gamoyenebis braldebiT xonis municipalitetis gamgebeli zurab jibuxaia da moadgile besarion WeliZe daakava. saqme exeba 2010 wels xonis municipalitetSi ukanonod moWril xe-tyes. erTiani nacionaluri moZraobis informaciiT, zurab jibuxaia TviTmmarTvelobis arCevnebze gamgeblis postze partiis kandidati unda yofiliyo. aRkveTis RonisZiebis saxiT patimrobis Sefardeba gamoricxavs maT uSualo da aqtiuri monawileobis miRebis SesaZleblobas winasaarCevno kampaniaSi.2014 wlis 11 Tebervals, finansTa saministros sagamoZiebo samsaxurma TaRliTobis, samsaxurebrivi uflebamosilebis borotad gamoyenebis da kanoniT akrZaluli saCuqris miRebis faqtze duSeTis sakreb-ulos Tavmjdomaris moadgile zurab otiaSvili daakava. erTiani nacionaluri moZraoba otiaSvilis dakavebas mis partiul saqmianobas ukavSirebs, vinaidan igi dagegmil partiis Sida praimerSi savaraudo kandidatad saxeldeboda.28 marts, 19 saaTze, sakuTar kabinetSi finansTa saministros sagamoZiebo samsaxurma sofel xalas rwmunebuli malxaz diasamiZe daakava. igi erTiani nacionaluri moZraobis mxardamWeria da amave partiis mier TviTmmarTvelobis arCevnebSi maJoritari deputatobis erT-erT kandidatad moiazreba. diasamiZes bralad edeba 2013 wels citrusisTvis gamoyofili saxelmwifo subsidiebis miTviseba.55 ix. Tavisufali da samarTliani arCevnebisTvis uwyebaTaSorisi komisiis 2014 wlis 14 aprilis rekomendacia: http://goo.gl/Gvpr0T56 ix. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos gancxadeba: http://tcc.gov.ge/index.php?m=443&newsid=629

  • 37

    ara aqvs saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis sajaro moxeleebs - samuSao saaTebis ganmavlobaSi, an/da rodesac isi-ni uSualod asruleben samsaxurebriv funqciebs. saarCevno kodeqsis 79-e muxlis Tanaxmad, kanonis moTxovnaTa darRveviT winasaarCevno agitaciaSi monawileobis miReba gamoiwvevs dajarimebas 2 000 laris odenobiT.

    winasaarCevno periodSi, arauflebamosili pirebis mier agitaciis ramdenime faqti gamovlinda:

    1. kaspis municipalitetis sof. gomSi teritoriuli organos rwmunebuli kaxaber kaciaSvili da aRniSnu-li organos specialisti marina lomiaSvili erT-er-Ti sakrebulos wevrobis kandidatis, aleqsi biZinaS-vilis mxardasaWerad xelmowerebs agrovebdnen, 2014 wlis 22 aprilidan 5 maisamde periodSi;

    2. 2014 wlis 27 maiss, q. mcxeTaSi koalicia qarTuli ocnebis winasaarCevno Sexvedras, samuSao saaTebSi, eswrebodnen adgilobrivi TviTmmarTvelobis saja-ro moxeleebi. maT Soris, mcxeTis gamgeobis janmr-T