Temat: Zagadnienia z zakresu BHP.

1.BHP- bezpieczeństwo i higiena pracy.

Jest to zbiór zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania strony.

2.BHP obejmują następujące zagadnienia z zakresu:

-medycyny pracy

-ergonomi pracy

-ekonomiki pracy

-psychologii pracy

-bezpieczeństwa technicznego

Ad.1

Medycyna pracy – specjalność lekarska, której przedmiotem jest badanie wpływu środowiska pracy na pacjenta, diagnostyka, leczenie i profilaktyka chorób zawodowych. Lekarz medycyny pracy zajmuje się badaniami profilaktycznych pracowników (wstępne, okresowe, kontrolne), prowadzeniem poradni zakładowej dla pracowników z gabinetami specjalistycznymi, przeprowadzeniem badań uczniów, badań kierowców, osób pracujących na morzu (marynarzy, rybaków), nurków i płetwonurków oraz badań osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń.

Służba medycy pracy została stworzona dla ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy.

Zadaniem służby medycyny pracy jest tagże sprawowanie opieki zdrowotnej i kontrola ich zdrowia.

Ad.2

nauka o pracy, czyli dyscyplina naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka. Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu: człowiek - maszyna - warunki otoczenia, aby wykonywana ona była przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie, co uzyskuje się m.in. poprzez eliminację źródeł chorób zawodowych

Ergonomia pracy to związek między człowiekiem a jego zajęciem sprzętem oraz otoczeniem.

Stanowisko dostosowane przez pracownika do swoich własnych preferencji i wymagań nazywamy ergonomicznym.

Ad.3

Jest to relacja pomiędzy nakładami na pracę a uzyskiwanymi z tego tytułu efektami.

Ad.4

Jest to działem psychologii zajmujący się różnymi aspektami zarządzania i zasobami ludzkimi.

Jakie obowiązki ponosi pracodawca w dziedzinie BHP.

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

8) Odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy.9) Eliminowanie zagrożeń.10)Uwzględnianie młodocianych pracowników.11)Zapewnienie wykonywania poleceń społecznego inspektora pracy.12) Poddawania pracowników badaniom wstępnym , okresowym.13)Zapewnienie pracownikom w warunkach uciążliwych posiłków i napojów.14)Pracodawca ma obowiązek przeszkolenia pracownika w zakresie BHP.15)Musi dostarczyć pracownikom środków ochrony indywidualnej.16)Dostarczenie pracowniką odzieży i obuwie do pracy.

Obowiązki pracownika względem pracodawcy.Zasady przepisów BHP.

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy, stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony

indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem, poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i

stosować się do wskazań lekarskich, niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo

zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Prawa pracownika w zakresie BHP.

1)Prawo do odmowy wykonywania pracy jeżeli warunki nie są korzystne.2)Prawo do przerwy w czasie pracy.

Klasyfikacja zagrożeń podczas pracy.

1)Porządek na miejscu pracy.

2)Porażenie prądem elektrycznym.

3)Hałas !!

4) Zagrożenia biologiczne.

5)Zagrożenia socjologiczne.

Temat: Ochrona środowiska.

1)Ochrona środowiska – dział zajmujący się ochroną gleby i wody.

2)Prawo ochrony środowiska ( nazwa ustawy ) dziennik ustaw numer 62 pozycja 627.

3)Elementy ochrony środowiska- recykling.

4) Recykling- jest to  jedna z metod ochrony środowiska naturalnego. Jej celem jest ograniczenie zużycia surowcównaturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.

5)Utylizacja- odpadów polega na:

Recykling

Składowanie wysypiska

6) Oznaczenie opakowań papierowych

Symbol recyklingu

Symbol zielony punkt

Symbol że produkt jest łatwopalny

Produkt nie może być wyrzucany do kosza na śmieci

Temat: Wypadki przy pracy- pierwsza pomoc.

1)Pierwsza pomoc

Pomoc udzielana na miejscu wypadku najczęściej przez świadków zdarzenia przed przybyciem służby ratowniczo medycznej.

2)Ocena stanu poszkodowanego oraz weryfikacja czynności życiowych.

-sprawdzamy czy poszkodowany jest przytomny.

-sprawdzamy czy oddycha.

-sprawdzamy czy jest tętno.

-Pozycje poszkodowanego w pierwszej pomocy

Pozycja zastanwya przy prawdopodobieństwu złamanego kręgosłupa

Pozycja autoprzetoczeniowa- uniesione nogi pozycja leżąca dla poprawienia krążenia mózgowego.

Pozycja pół siedząca- plecy oparte o stabilny przedmiot.

Pozycja leżąca z nogami ugiętymi w kolanach- pozycja przy urazach brzusznych

Pozycja boczna ustalona-pozycja ułatwiająca oddychanie i krążenie zapewnia drożność dróg oddechowych. Pozycja ta zabezpiecza poszkodowanego nieprzytomnego z zachowanymi czynnościami życiowymi.

-Resuscytacja krążeniowo oddechowa.

3) Przy pracy z urządzenia elektrycznymi największe zagrożenie jest porażenie się prądem elektrycznym.

4)objawy.

-ból

-utrata przytomności

-poparzenia skóry

-zaburzenia oddychania

5) W przypadku porażenia prądem:

-wyłączamy źródło prądu ( w miarę możliwości )

-w przypadku braku możliwości odłączenia źródła prądu odsuwamy poszkodowanego od źródła za pomocą przedmiotów będących izolatorami ( nie przewodzącymi prąd ).

-Ocena stanu poszkodowanego

-Wezwanie zespołu medycznego ( karetkę pogotowia )

Temat: Ochrona pracownika podczas wykonywania pracy zawodowej.

1)Zagrożenie

-nierozważna i nie zgodna z zasadami BHP praca innych osób.

-Hałas

-Związki chemiczne

-promieniowanie

-wibracje

-porażeniem prądem elektrycznym.

-zapylenie

-czynniki chemiczne

2)środki ochrony indywidualnej.

-okulary ochronne ( zmniejszające promieniowanie )

-odzież ochronna

-odzież robocza

-rękawice

-buty ochronne

-ochrona twarzy

-gaśnica

-apteczka

3)Środki ochrony zbiorowej.

To rozwiązania techniczne stosowane w urządzeniach są przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi przed szkodliwymi czynnikami występującymi osobno bądź łącznie w miejscu pracy.

-urządzenia ostrzegające

-wentylatory pomieszczeń

-klimatyzatory pomieszczeń

-środki bezpiecznego dojścia

-środki do odłączania energi ( skrzynka z bezpiecznikami ).

KONIEC !!!!!!!!!!!!!!!

Temat: Rozpowszechnianie programów komputerowych.

1)Prawa autorskie

-Zespół norm i aktów prawnych mających na celu zabezpieczenie wytworów ludzkiej działalności przed nielegalnym kopiowaniem, rozpowszechnianiem i czerpaniem korzyści materialnej.

-Prawa autorskie obejmują dzieła:

Muzyczne

Plastyczne

Oprogramowanie komputerowe

2)Ochrona prawa autorskiego reguluje ustawa z 4 lutego 1994r.

3)Ustawa o prawie i prawach konkretnych dziennik ustaw numer 24 z 4 lutego 1994r. nowelizacja 9

maj 2007r. dziennik ustaw numer 99 5 czerwca 2007 z pozycji 662.

Wykonywanie zmian w programie

Przykłady naruszenia praw autorskich:

1.Kopiowanie bez zgody autora programu, muzyki (jeśli ma tak zastrzeżone)2.Rozpowszechnianie bez zgody autora programu, muzyki (jeśli ma tak zastrzeżone)3.Podawanie się za twórcę utowu4.Przedpremierowe wypuszczenie (np programu) bez zgody autora (jesśli tam ma zastrzeżone prawa)5.Podszywanie się pod Autora np : Książki ,filmu6. podpisywanie się pod cudzym utworem7.Ściąganie piosenek, filmów, oprogramowania8.włamywanie się na czyjeś konta np : Konto bankowe , pocztę9.nielegalne korzystanie z e-podręczników10.nielegalna emisja utworów

Piractwo komputerowe to łamanie praw autorskich, nielegalne posługiwanie się programami

komputerowymi bez zgody autora lub producenta i bez ujszczenia odpowiedniej opłaty

Nie podlega prawu autorskiemu:

-proste informacje prasowe ( stwierdzenie faktu )

-informacie o wypadkach

-prognoza pogody

-program radiowy i telewizyjny

-ustawy

-rozporządzenia

-dokumenty urzędowe

-materiały urzędowe

-opublikowane opisy patentowe

Podczas korzystania z programów komputerowych obowiązują konkretne zasady:

Zasady te to licencja.

Temat: Licencje oprogramowania.

1)Podstawowe rodzaje licencji:

-licencja freeware

 licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu

źródłowego. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest

całkowicie darmowa jedynie do użytku domowego).

-public romeit

 w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń

wynikających z uprawnień, które mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te

wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. 

-shareware

rodzaj licencji oraz oprogramowanie rozpowszechniane na jej zasadach, która zezwala na bezpłatne

korzystanie z oprogramowania przez okres próbny (zazwyczaj 1 miesiąc), który ma zachęcić

użytkownika do zakupu oprogramowania. W przypadku korzystania z oprogramowania w sposób

niekomercyjny licencja typu shareware umożliwia przedłużanie tego okresu (w celach

propagandowo-reklamowych).

-GNU I GPL

-licencja grupowa sitr

-licencja jednostanowiskowa

-licencja na obszar

Formy ograniczeń w licencjach.

-trialware

-demo

-post card ware

Temat: systemy liczb

0 1 > 2 znaki

333B= 2664b

21B= 168b

37B= 269b

333b= 41,625B

271b= 33,875B

37b= 4,625B

416b= 52B

Praca domowa

Z system 2 na system 10

100100100=

110110110=

10000100001=

101011110=

100001=

01110=

00000000001=

101=

333=101001101

256=100000000

1024=10000000000

711=1011000111

369=1011110001

12=1100

156=10011100

1-bit

0-bit

1B=8b

Kilo-[K]

K=1024

1KB=1*1024B=1024B

[M]-mega

[M]=k*k

[G]=k*k*k=M*k

[T]-tera

[T]=k*k*k*k=M*k*k=M*M=G*M

Zadanie:

321kB=321*1024 B

33MB=33*1024 KB

256GB= 256*1024*1024 KB

256GB=256* b

151TB=151*1024*1024*1024 GB

151GB= 151*1024 KB

Od 5TB= B

5TB=5*1024 MB

5TB= b

Zadanie

Łoblicz ilę plików wielkości 6 mega bajtów zmieści się w pamięci typu flesch mający pojemność pamięci 1gb.

Zadanie

Ile plików pojemnośći 356kB pomieści maciesz dyskowa której łączna pojemnośc to 3TB

Zadanie

Mając łącze internetowe o przepustowości dla odbioru danych 256Kb/s i wysyłania 128kb/s oblicz ile danych może odebrać w czasie 3 min i 8 min oraz ile danych możemy wysłać w ciągu 12 min

180*256

60*3=46080

Dla 8 min

Pd

33kB= MB

126MB= GB

371GB= TB

371GB= MB

100kB= MB

322MB= TB

System łusemkowy:

System szesnastkowy:

EF6(16)= (10)

2F8(16)=103(2)

5AF(16)= (8)

326(8)= (16)

522(8)= (10)

616(8)= (2)

DEF(16)= (8)

23F(16)= (2)

11101(2)= (16)

W komputerach przesyłanie danych o pamięci lub urządzeń wejścia/ wyjścia dokonuje się na słowa:

W systemach komputerowych jest to podstawowa porcja informacji.

Słowo zawiera podstawową liczbę bajtów natomiast długość słowa wyraża się w bitach.

Długość słowa zależy od długości rejestru procesora ( architektury procesora ).

Słowo- Word - długość słowa 16 bitów-wartość- jedno słowo=2bajty=16bitów

Dwu słowo-double Word ( deword)-32bity-wartość-jedno dwu słowo=4bajty=32bity

Cztero słowo-quadword(Word)-długość-64bity-jedno cztero słowo-8bajtów=64bity.

W technice komputerowej bity stosuje się do określania szerokości magistrali lub prędkości transmisji natomiast bajty [B] służą do wyrażania pojemności pamięci.

( ATI HD4870 1024MB/2566 )

Temat układy cyfrowe.

Układy cyfrowe w urządzeniach automatyki stosuje się układy elektroniczne których przekaźniki stanowią podstawowe elementy przełączające

Takie układy są dość złożone logicznie a szybkość działania jest stosunkowo niewielka. Niekorzystne są ta gżę pobór mocy , masa , rozmiar i koszty produkcji.

Najpowszechniejsze dziś układy cyfrowe to układy wytwarzane w technologii mikroelektronicznej i są to układy scalone.

Cyfrowe układy scalone wytwarza się jako układy monolityczne

Rozróżniamy układy scalone bipolarne wykorzystujące tranzystory bipolarne o oznaczeniu NPN lub PNP i tranzystory unipolarne gdzie wykorzystuje się tranzystory unipolarne.

Układy cyfrowe są układami elektronicznymi w których sygnały napięciowe przyjmują określoną liczbę stanów z przypisanymi wartościami liczbowymi.

Informacja w układach cyfrowych zakodowana jest za pomocą ciągu cyfr.

Sygnały elektryczne w systemach liczbowych istnieją w dwóch wartościach

Poziom niski oznaczany literą L

Poziom H

W układach sekwencyjnych stan wejść nie opisuje jednoznacznie stanu wyjścia stan wyjść zależy od poprzednich stanów wejść zapamiętanych w pamięci układu.

Podstawowe pojęcia z zakresu elektroniki i elektrotechniki.

Co to jest prąd elektryczny?

Prąd elektryczny to uporządkowany ruch ładunków elektrycznych (dodatnich lub ujemnych). Nośnikami tych ładunków mogą być elektrony lub jony. W obwodach elektrycznych, w których nośnikami ładunków są elektrony, przyjmuje się umowny kierunek przepływu prądu, który z przyczyn historycznych jest przeciwny do kierunku rzeczywistego.

Co to jest napięcie prądu elektrycznego?

Napięcie elektryczne – różnica potencjałów elektrycznych między dwoma punktami obwodu elektrycznego lub pola elektrycznego. Symbolem napięcia jest U. Napięcie elektryczne jest to stosunek pracy wykonanej podczas przenoszenia ładunku elektrycznego między punktami, dla których określa się napięcie, do wartości tego ładunku. Wyraża to wzór

przy czym zakłada się, że przenoszony ładunek jest na tyle mały, iż nie wpływa znacząco na zewnętrzne pole elektryczne[1].

W przypadku źródła napięcia (prądu) elektrycznego napięcie jest jego najważniejszym parametrem i określa zdolność źródła energii elektrycznej do wykonania pracy. Napięcie mierzone na zaciskach źródła napięcia jest mniejsze od siły elektromotorycznej źródła. Różnica ta spowodowana jest spadkiem napięcia na oporze wewnętrznym źródła.

Zależność pomiędzy spadkami napięć i siłami elektromotorycznymi w obwodach elektrycznych opisuje drugie prawo Kirchhoffa.

Rodzaje i charakterystyka prądów?

Prąd stały:

jest to prąd, którego wartość natężenia jest stała w funkcji czasu. W obwodzie elektrony poruszają się w sposób ciągły, w jednym kierunku.

Prąd zmienny:

jest to prąd, którego wartość natężenia jest zmienna w funkcji czasu. Elektrony poruszają się na przemian w jednym i drugim kierunku w przewodzie i we wszystkich elementach składowych obwodu.

Prąd okresowo zmienny:

jest to prąd zmienny, którego zmiany powtarzają się w czasie.

Prąd przemienny:

jest to prąd zmienny, którego kierunek przepływu zmienia się w czasie.

Prąd okresowo przemienny:

jest to prąd przemienny, którego zmiany powtarzają się w czasie.

Prąd sinusoidalny:

jest to prąd przemienny, którego wartość i kierunek natężenia, zmieniają się jak funkcja sinus (cosinus)

Podstawowe elementy układów elektronicznych?

1. Obwód elektryczny tworzą elementy połączone ze sobą, że istnieje co najmniej jedna droga przepływu prądu. Przedstawieniem graficznym obwodu jest schemat pokazujący połączenie elementów za pomocą znormalizowanych graficznych symboli.

2. Obwód elektryczny składa się z:

-elementów źródłowych nazywanych też elementami aktywnymi(czynnymi),

-elementów odbiorczych nazywanych też elementami pasywnymi(biernymi).

3. Do elementów odbiorczych( pasywnych) zalicza się:

-rezystory,

-cewki i kondensatory,

-przetworniki energii elektrycznej np. silniki.

Do łączenia elementów na schemacie używa się przewodów łączących.

Symbole niektórych elementów obwodu elektrycznego

Co to jest rezystor?

rezystor(opornik) to najczesciej uzywne elementy elektroniczne.Są zbudowane  z zwinietego przewodnika o pewnej rezystancji. W opornikach zachodzi zmiana energii elektronicznej na energie cieplna o niewielkim stopniu energa magnetyczna(sa zwiniete jak zwolnica, wiec maja zdolnosc gromadzenia energii magnetycznej).Rezystor charaktrzyzuje sie:rezystancja własciwa(okreslona jako iloraz przylozonego napiecia i natezenia płynącego pradu( prawo Ohma), maksymalna moc, jaka moze byc wydzielona w postaci ciepla, tolerancja, czyli maksymalna niepewnosc wyrazona w procentach wartosci rezystancji znamieniowej i napiecie graniczne, czyli maksymalna wartosc napiecia, jaka moze byc odlozona na danym oporniku..s

Co to jest kondensator?

Kondensator to układ dwóch ustawionych obok siebie i odizolowanych przewodników. Zazwyczaj składa się on z dwóch cienkich folii metalowych oddzielonych warstwą izolatora. Folie te pełnią rolę tzw. okładek kondensatora. Jeżeli do obu okładek dołączymy źródło prądu, to przez chwilę elektrony płyną od jednej okładki przez baterię do drugiej okładki. Na jednej okładce wytwarza się więc nadmiar elektronów, na drugiej – niedomiar. Mówimy wówczas, że kondensator został naładowany. Kondensator może gromadzić energię pola elektrostatycznego. Parametrem charakteryzującym zdolność kondensatora do gromadzenia ładunków jest pojemność elektryczna, którego jednostką jest farad (pojemność kondensatora C to stosunek ładunku zgromadzonego na jego okładkach do napięcia panującego między nimi; wzór" C = Q /U). 

Co to jest dioda?

Dioda – dwuzaciskowy (dwuelektrodowy) element elektroniczny, który przewodzi prąd elektryczny w sposób niesymetryczny, to jest bardziej w jednym kierunku niż w przeciwnym.

Historycznie pierwszymi diodami były detektory kryształkowe i diody próżniowe. Obecnie najczęściej spotykanym rodzajem są diody półprzewodnikowe, zbudowane z dwóch warstw odmiennie domieszkowanego półprzewodnika, tworzących razem złącze p-n.

Istotą działania większości diod jest przewodzenie prądu w jednym kierunku (zwanym kierunkiem przewodzenia) i blokowanie jego przepływu w drugim. Właściwość tę wykorzystuje się do prostowania napięcia przemiennego orazdemodulacji sygnałów w odbiornikach radiowych.

Poprzez odpowiedni dobór materiałów oraz parametrów wytwarzania złącza p-n można zmienić charakterystykę diody, dzięki czemu może się ona zachowywać w sposób bardziej skomplikowany niż prosty zawór elektryczny. Przykładem są diody Zenera (używane do stabilizowania napięcia), diody pojemnościowe (używane w obwodach strojenia), diody tunelowe (używane w generatorach mikrofalowych) czy LED (emitujące światło).

Co to jest cewka?

Cewka (zwojnica, solenoid, rzadziej induktor) – element elektroniczny bierny.

Cewka składa się z pewnej liczby zwojów przewodnika nawiniętych np. na powierzchni walca (cewka cylindryczna), na powierzchni pierścienia (cewka toroidalna) lub na płaszczyźnie (cewka spiralna lub płaska). Wewnątrz lub na zewnątrz zwojów może znajdować się rdzeń z materiału magnetycznego, diamagnetycznego lub ferromagnetycznego.

Temat: Elementy elektroniczne stosowane w urządzeniach techniki komputerowej.

1)Elementy elektroniczne są wykonane z różnych materiałów oraz w różnych technologiach.

Elementy układów elektronicznych:

-elementy bierne

Rezystor- opornik rezystory dzielimy w zależności od charakterystykę prądowo napięciową

Rezystory liniowe

Rezystory nieliniowe

Rezystory służą do ograniczenia prądu w układzie oraz do ustalenia odpowiednio.

Parametrem rezystora jest rezystancja oznaczania dużą literą { R } liczona w omach.

Kondensator element pojemnościowy układu elektrycznego.

Kondensator zbudowany jest z dwóch przewodników rozdzielonych warstwą dielektryków. Wprowadzone napięcie do okładzin kondensatora powoduje zgromadzenie się na nich ładunku elektrycznego.

Kondensatory może podzielic na

Kondensatory blokujące sprzęgające i przeciw zakłucające taki podział to podział ze względu na przeznaczenie.

Podział ze względu na budowę

Ceramiczne

Elektroniczne

Mikowe

Powietrzne

Parametrem kondensatora jest pojemność oznaczoną literą C wyrażona w faradach np.:100F

Cewka to element indukcyjny obwodu elektrycznego. Składa się ze zwoju drutu przewodzącego

Zwoje nawinięte są obok siebie na powierzchni walca ( cewka cylindryczna ) lub na powierzchni pierścienia ( cewka toroidalna ) cewki możemy podzielic na jedno warstwowe lub wielo warstwowe wewnątrz cewki może znajdować się materiał ferromagnetyczny.

Symbol cewki oznaczany jest wielka literą L wyrażana w henrach { H }.

Cewka gromadzi energię wytwarzane w polu magnetycznym w połączeniu z kondensatorem tworzy obwód rezonansowy co w efekcie najczęściej jest filtrem wydzielającym konkretne pasmo częstotliwości.

Transformator skąłda się z dwóch sprzężonych magnetycznie cewek nawiniętych na wspólny rdzeń.

Transformatorów używamy do zwiększania lub zmieniania napięciach w obwodach prądu zmiennego.

Podzieł transformatorów ze względu na zastosowanie:

Transformatory energetyczne występują w sieciach wysokiego napięcia. Służą do przesyłania energii elektrycznej na duże odległoci

Transformatory małej mocy stosowane w urządzenia elektrycznych i elektronicznych

Np.: w zasilaczu

Transformatory specjalne przystosowane do zastosowań specjalnych.

Podstawowy parametrem transformatora jest przekładnia czyli liczba która określa stosunek napięcia na itd…

Dioda dwuzaciskowy element elektroniczny zbudowany ze złącza pół przewodnikowego Est to element niesymetryczny to znaczy w jedną stronę przewodzi prąd w drugą nie.

Najczęściej diody stosuje się do prostowania napięcia przemiennego taka dioda nazywa się diodą prostowniczą.

Np.: dioda świecąca inaczej zwana LED

Diody emitujące promieniowanie. Diody emitujące promieniowanie w zakresie światła widzialnego np.: wskaźniki świetlne wyświetlacze numeryczne.

Foto diody jest to dioda reagująca na promieniowanie świetlne .

Tranzystor to trój zaciskowy element elektroniczny półprzewodnikowy r

Rozróżniamy tranzystory bipolarne i polowe

Tranzystor bipolarny ma trzy wyprowadzenia ( baza emiter kolektor ) zbudowany jest z 3 warstw półprzewodnika o przeciwnym trybie przewodnictwa

Tranzystor ten pracuje w następujących stanach:

Przewodzenia jako wzmacniacz sygnału

Zaporowym łącznik stan logiczny 0

Nasycenia jako łącznik stan logiczny 1 Inwersja czyli odwrócenie ( dławik sygnału )

Tranzystor polowy ma trzy wyprowadzenia G- bramka D -dren S- źródło.

Tranzystory polowe mogą występować jako złączone lub z izolowaną bramką.

W tranzystorach polowych z izolowana bramką między źródłem i drenem powstaje kanał.

Zastosowanie tranzystorów polowych:

Procesory

Układ elektroniczny to zminiaturyzowany układ elektryczny zawierający od setek do milionów podstawowych elementów elektronicznych głównie tranzystorów i diod.

Układy cyfrowe oparte na układach scalonych stanowią podstawę techniki komputerowej.

Element elektroniczny wykonany z kwarcu zmienia swoja strukturę pod wpływem prądu

Służy do stabilizacji drgań generatorów elektronicznych.

( w komputerach generator drgań używany jest do taktowania procesora )

Rezonator kwarcowy oznacza się literą { X }

Parametrem określającym działanie rezonatora jest

Temat: procedura uruchamiania komputera.

1)system bios jest to oprogramowanie najniższego poziomu ( Basic input output system ).

Bios zawiera podstawowe sterowniki do obsługi podstawowych urządzeń takich jak klawiatura karta graficzna płyta główna sterowniki dysku twardego

System bios zapisany jest w pamieci typu flesch zwanej pamięcią ROM.

Bios ma wbudowaną procedurę post która pozwala na testowanie magistrali systemowej oraz podstawowych urządzeń związków pracujących.

Post wysyła sygnał reset na wszystkie urządzenia i zaczyna testować po kolei urządzenia.

Jeżeli sygnał nie powróci to post jest przerywana i wyświetlany jest kod błędów.

Bios często zwraca błedy występujące przy uruchamiania komputera za pomocą sekwencji dźwięków z głośnika systemowego.

P.D

Sygnały akustyczne

Wypisać sekwencje akustyczne dla biosu z firmy ami award Phoenix

Dostep do systemu bios zabezpieczony jest hasłem administratora bądź użytkownika.

Przykładowe hasła dla systemu bios :

DLA AMI

A.M.I

Bios310

KILLCEMOS

ESMOSPWD

DLA AWARD :

PASSWORD

Biostar

ALFAROME

award

Temat: urządzenia peryferyjne- drukarki

1)Co to jest drukarka komputerowa.

Odp: Drukarka – urządzenie współpracujące z komputerem oraz innymi urządzeniami, służące

do przenoszenia danego tekstu, obrazu na różne nośniki druku (papier, folia, płótno itp.). Niektóre drukarki potrafią również pracować bez komputera, np. drukować zdjęcia wykonane cyfrowym aparatem fotograficznym (po podłączeniu go do drukarki lub po włożeniu karty pamięci z zapisanymi zdjęciami do wbudowanego w drukarkę slotu).

Mianem drukarki określa się też sterownik w systemie operacyjnym, natomiast samo urządzenie określane jest jako urządzenie drukujące.

2)Rodzaje drukarek komputerowych.

-Drukarka igłowa

-Drukarka atramentowa.

-Drukarka laserowa.

-Drukarka głowicowa.

-Drukarka stało-atramentowa.

-Drukarka sublimacyjna.

-Drukarka termiczna.

-Drukarka termo-transferowa.

-Drukarka wierszowa.

3)Przeznaczenie drukarek.

urządzenie wyjściowe, służy do przenoszenia różnych danych z komputera na papier.

4)Zasada działania różnych rodzajów drukarek komputerowych.

Temat: Bramki logiczne.

1)Bramka logiczna to element układów elektronicznych realizujących pewną funkcję logiczną. Argumenty funkcji i sama funkcja mogą przyjmować jedną z dwóch wartości 0 i 1.

2)Rodzaje bramek logicznych.

-NOT-bramka NOT realizuje funkcję którą oznaczymy y=a ( kreska na górze ). Bramka not często oznaczana jest negatorem lub inwerterem ponieważ odwraca na wyjściu poziom dostarczonego sygnału. Kułko na wyjściu przy symbolu oznacza negację sygnału . Bramki not zawiera układ scalony typu TTL7404.

-Bramka AND- Wykonuje iloczyn. Bramka ta realizuje operację iloczynu w technice cyfrowej iloczyn oznaczamy y=AB lub y= A*B . TTL7408.

-Bramka NAND

Bramka NAND to bramka logiczna, która realizuje funkcję NAND. Znaczenie bramki przedstawia poniższa tablica prawdy:

Bramki NAND wykorzystywane są – obok bramek NOR – w pamięciach flash. W stosunku do pamięci NOR pamięć NAND ma krótszy czas zapisu i kasowania, większą gęstość upakowania danych, korzystniejszy stosunek kosztu pamięci do jej pojemności oraz dziesięciokrotnie większą wytrzymałość.

Bramki NAND wytwarzane są w technologii CMOS i TTL.

-Bramka NOR

Binegacja, jednoczesne zaprzeczenie (także funktor Peirce'a, strzałka Peirce'a, NOR) – jeden z funktorów zdaniowych rachunku zdań; dwuargumentowa funkcja boolowska(funktor logiczny) realizująca zaprzeczoną sumę logiczną (NOT OR) – jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy oba składniki są fałszywe. Często przedstawiana pionowa kreska "|" przechodząca przez symbol alternatywy "∨"; dwóch argumentów, co oznacza jej logiczną negację. Inne

przedstawienie to ⊽ (U+22BD). Odpowiada wyrażeniu „ani ... ani”. Jego znaczenie przedstawia poniższa tablica prawdy:

Korzystając z jednego z aksjomatów algebry Boole'a :

-Bramka EXOR

Synteza układu logicznego, w którym mają być wykorzystane elementy EXOR może polegać na podstawieniu zadanej funkcji w postaci np. minimalnej alternatywnej, a następnie na takim jej przekształceniu (faktoryzacji), aby tożsamości (13) i (14) pozwoliły zapisać ją w postaci zawierającej operację sumy mod 2. Jest to jednak metoda typowo intuicyjna i nie zawsze prowadzi do otrzymania optymalnego układu. Bardziej sformalizowana metoda syntezy polega na uzyskaniu i realizacji wielomianowej postaci zadanej funkcji logicznej. Układ logiczny realizujący wielomianową postać funkcji jest bardzo często znacznie prostszy od układu realizującego postać minimalną lub koniunkcyjną tej funkcji.

-Bramka OR

Alternatywa lub suma logiczna – to w logice matematycznej:

1. Działanie dwuargumentowe  określone w dowolnym zbiorze zdań bądź w zbiorze funkcji

zdaniowych, które zdaniom (funkcjom zdaniowym)   i   przypisuje zdanie (funkcję

zdaniową) prawdziwe wtedy i tylko wtedy gdy prawdziwe jest przynajmniej jedno ze zdań

(funkcji)   i 

2. Dwuargumentowy spójnik zdaniowy, oznaczany   (łac.  ) o znaczeniu

odpowiadającemu wyżej zdefiniowanemu działaniu określonemu w zbiorze  .

Od poprzedniej definicji różni się tym, że jest definiowany na poziomie syntaktycznym,

dzięki czemu unika się określania jego dziedziny.

3. Zdanie logiczne  postaci  , gdzie   i   są zdaniami.

Uproszczony schemat bramki logicznejOR – sumy bitowej

Alternatywa pozostaje w ścisłym związku z dodawaniem zbiorów (patrz algebra zbiorów). Dlatego zdanie utworzone z innych zdań przy użyciu alternatywy jest też nazywane sumą logiczną. Alternatywa jest prawdziwa, jeżeli którekolwiek z jej zdań składowych jest prawdziwe. W przeciwnym razie alternatywa zdań jest fałszywa

Temat: Informatyczne systemy komputerowe.

1)co to jest system informatyczny.

System informatyczny – jest to zbiór powiązanych ze sobą elementów, którego funkcją jest przetwarzanie danych przy użyciu techniki komputerowej.

2)elementy składowe systemu informatycznego.

sprzęt  – obecnie głównie komputery, oraz

urządzenia służące do przechowywania danych

urządzenia służące do komunikacji między sprzętowymi elementami systemu

urządzenia służące do komunikacji między ludźmi a komputerami

urządzenia służące do odbierania danych ze świata zewnętrznego – nie od ludzi (na

przykład czujniki elektroniczne, kamery, skanery)

urządzenia służące do wywierania wpływu przez systemy informatyczne na świat

zewnętrzny – elementy wykonawcze (na przykład silniki sterowane

komputerowo, robotyprzemysłowe, podłączony do komputera ekspres do kawy,

sterowniki urządzeń mechanicznych)

urządzenia służące do przetwarzania danych niebędące komputerami

oprogramowanie

zasoby osobowe – ludzie

elementy organizacyjne – czyli procedury (procedury organizacyjne – termin z zarządzania)

korzystania z systemu informatycznego, instrukcje robocze itp.

elementy informacyjne; bazy wiedzy – ontologie dziedziny/dziedzin, w których używany jest

system informatyczny – na przykład podręcznik księgowania w wypadku systemu finansowo-

księgowego

3)oprogramowanie wspomagające :

CRM-System CRM ((ang.) Customer Relationship Management) – system informatyczny, który

automatyzuje i wspomaga procesy na styku klient-organizacja w zakresie pozyskania oraz utrzymania (obsługi) klienta, czyli system wspomagający pracę działów:

marketingu ,

sprzedaży,

obsługi klienta,

klienta.

Kompleksowe rozwiązanie wspomagające zarządzanie relacjami z klientami powinno zapewnić wspomaganie wszystkich faz kontaktu klienta z organizacją, począwszy od rozpoznania jego potrzeb i identyfikację, poprzez zawarcie transakcji, na usłudze posprzedażnej skończywszy. Składają się na nie trzy rodzaje systemu CRM:

interaktywny,

operacyjny,

analityczny.

ERP-W drugiej połowie lat 90-tych pojawiło się określenie ERP (Enterprise Resource

Planning)Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa. Pojęcie zostało wprowadzone przez Gartnera, wiodącą firmę badawczą w dziedzinie wykorzystania technologii informatycznych. ERP jest systemem obejmującym całość procesów produkcji i dystrybucji, który integruje obszary działania przedsiębiorstwa, usprawnia przepływ krytycznych dla jego funkcjonowania informacji i pozwala błyskawicznie odpowiadać na zmiany popytu. Informacje te są uaktualniane w czasie rzeczywistym i dostępne w momencie podejmowania decyzji. Jednymi z istotniejszych wyróżników systemów ERP jest zastosowanie, dwukierunkowych mechanizmów optymalizujących planowanie oraz wbudowana w system możliwość integracji z zewnętrznymi podmiotami (dostawcami, klientami, podwykonawcami) w ramach łańcucha dostaw i sprzedaży. Ponadto, w systemach ERP stosowane są mechanizmy umożliwiające symulowanie różnorodnych działań i analizę ich skutków, w tym finansowych. Jako jeden z wyróżników przyjęto, że system ERP powinien posiadać budowę modułową a nie monolityczną, która umożliwia oddzielne instalowanie i wdrażanie wybranych modułów.SCM-Zarządzanie łańcuchem dostaw (ang. Supply Chain Management (SCM)) – rozwiązania

informatyczne, które służą przedsiębiorstwu do zarządzania sieciowym łańcuchem dostaw. Dzięki nim możliwa jest synchronizacja przepływu materiałów pomiędzy poszczególnymi kooperantami, co wyraźnie ułatwia firmie dostosowanie się do określonego popytu rynkowego. Zajmują się przepływem informacji, produktów i usług. Wewnętrzne SCM obejmuje zagadnienia związane z zaopatrzeniem, produkcją i dystrybucją. Zewnętrzne SCM integruje przedsiębiorstwo z jego dostawcami i klientami.

Rozwiązania SCM wykorzystuje się przede wszystkim w fazie projektowania produktu, wyboru źródeł zaopatrzenia, przewidywania popytu na wyroby, oraz sterowania ich dystrybucją. Zawierają bowiem specjalistyczne narzędzia, które umożliwiają nadzór nad poszczególnymi działaniami logistycznymi firmy.

4)system komputerowy

-co to jest system komputerowy

System komputerowy (ang. computer system) – układ współdziałania dwóch składowych: sprzętu komputerowego orazoprogramowania, działających coraz częściej również w ramach sieci komputerowej. Można mówić o następujących poziomach takiego systemu: sprzęt komputerowy, system operacyjny (oprogramowanie systemowe), oprogramowanie użytkowe (aplikacje). W pełni zautomatyzowany system komputerowy działa bez udziału człowieka.

Organizacja systemu komputerowego to opis zależności sprzętowych, przedstawienie poszczególnych podzespołów komputera, który funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracuje ze sobą – by osiągnąć określony cel. Organizacja systemu komputerowego określa zasady, reguły, cele oraz sposób wspomagania działań poszczególnych podzespołów.

-warstwy systemu komputerowego

Struktura systemu komputerowego składa się z pięciu zasadniczych warstw tj. warstwa sprzętowa, system operacyjny, programy narzędziowe, programy użytkowe i użytkownicy.

Sprzęt – zapewnia podstawowe możliwości obliczeniowe (procesor, pamięć, urządzenia wejścia/wyjścia) – podstawowe zasoby systemu komputerowego.

Oprogramowanie systemowe – kontroluje i koordynuje działanie zasobów sprzętowych przez zastosowanie różnych programów użytkowych dla różnych użytkowników. Warstwa tworzona przez twórców systemu operacyjnego – są to zazwyczaj wysoko wyspecjalizowani eksperci.

Oprogramowanie narzędziowe – dogodne interfejsy użytkowe wspomagające zarządzanie zasobami sprzętowymi oraz usprawniające, modyfikujące oprogramowanie systemowe, zazwyczaj pisane przez niezależnych programistów, którzy mają na celu usprawnienia wykonywania programów w bardziej wygodny i wydajny sposób, a przy tym często eliminują błędy czy też niedociągnięcia oprogramowania systemowego.

Oprogramowanie użytkowe – określają sposoby użycia zasobów systemowych do rozwiązywania problemów obliczeniowych zadanych przez użytkownika (kompilatory, systemy baz danych, gry, oprogramowanie biurowe), tworzone przez programistów.

Użytkownicy – ludzie, maszyny, inne komputery, mający bezpośredni kontakt z oprogramowaniem użytkowym.

-związek systemu komputerowego z systemem informatycznym.

-oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym.

System operacyjny (ang. Operating System, skrót OS) - oprogramowanie zarządzające sprzętem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.

W celu uruchamiania i kontroli zadań użytkownika system operacyjny zajmuje się:

planowaniem oraz przydziałem czasu procesora poszczególnym zadaniom, kontrolą i przydziałem pamięci operacyjnej dla uruchomionych zadań, dostarcza mechanizmy do synchronizacji zadań i komunikacji pomiędzy zadaniami, obsługuje sprzęt oraz zapewnia równolegle wykonywanym zadaniom jednolity, wolny od

interferencji dostęp do sprzętu.

Dodatkowe przykładowe zadania, którymi może ale nie musi zajmować się system operacyjny to:

ustalanie połączeń sieciowych, zarządzanie plikami.

Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne ułatwiające komunikacje maszyny z użytkownikiem.

-podstawowe zadania oprogramowania zarządzającego systemem komputerowym.

Dodatkowe przykładowe zadania, którymi może, ale nie musi, zajmować się system operacyjny to:

ustalanie połączeń sieciowych

zarządzanie plikami.

Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne ułatwiające komunikacje maszyny z użytkownikiem.

-przykłady oprogramowania zarządzającego systemem komputerowym.

Temat: Urządzenia peryferyjne.

1)monitor

Monitor komputerowy – ogólna nazwa jednego z urządzeń wyjścia do bezpośredniej komunikacji operatora z komputerem. Zadaniem monitora jest natychmiastowa wizualizacja wyników pracy komputera.

Obecnie używane monitory to ekrany komputerowe, obsługiwane przez komputer zwykle za pośrednictwem karty graficznej.

Od około 2005 roku rynek zdominowały monitory LCD. W najtańszych modelach sygnał jest nadal przesyłany analogowo przez złącze D-Sub. Bardziej bogato wyposażone modele posiadają gniazda cyfrowe, takie jak DVI, HDMI, DisplayPort, pozwalające uzyskać znacznie lepszą jakość obrazu i wyższe rozdzielczości.

Pierwszy polski komputer XYZ z 1958 r. używał synchroskopu, wyświetlającego na ekranie oscyloskopu, zawartość 16 słów pamięci w postaci 16 rzędów po 36 jasnych i ciemnych punktów. Następnie używany był dalekopis (np. ZAM 41) lub elektryczna maszyna do pisania (np. Odra 1305). Rolę monitora komputera domowego przeważnie pełnił telewizor.

W latach dziewięćdziesiątych i w pierwszych latach XXI wieku był najczęściej podłączany do gniazda 15-pinowego D-Sub. Do monitora sygnały przesyłane były w postaci analogowej (sygnały RGB). W tych czasach do profesjonalnych zastosowań graficznych stosowano specjalne karty graficzne i monitory, podłączane karty graficznej za pośrednictwem złącz BNC, a każdy z kolorów był przesyłany oddzielnie, co zmniejszało liczbę zniekształceń.

Pierwszy polski komputer XYZ z 1958 r. używał synchroskopu, wyświetlającego na ekranie oscyloskopu, zawartość 16 słów pamięci w postaci 16 rzędów po 36 jasnych i ciemnych punktów. Następnie używany był dalekopis (np. ZAM 41) lub elektryczna maszyna do pisania (np. Odra 1305). Rolę monitora komputera domowego przeważnie pełnił telewizor.

W latach dziewięćdziesiątych i w pierwszych latach XXI wieku był najczęściej podłączany do gniazda 15-pinowego D-Sub. Do monitora sygnały przesyłane były w postaci analogowej (sygnały RGB). W tych czasach do profesjonalnych zastosowań graficznych stosowano specjalne karty graficzne i monitory, podłączane karty graficznej za pośrednictwem złącz BNC, a każdy z kolorów był przesyłany oddzielnie, co zmniejszało liczbę zniekształceń.

Monitor CRT

obszar faktycznie wykorzystywany jest mniejszy od nominalnego, np. monitor 15" faktycznie ma ekran od ok. 13,8" do 14" (w zależności od producenta)

posiada mniejszą plamkę i bezwładność, dla monitorów CRT już w połowie lat 90. (1994-1996) wycofano z produkcji monitory z plamką powyżej 0.28 (przekątna plamki), z handlu takie monitory zniknęły kilka lat później

posiada lepsze odwzorowanie kolorów są większe, obecnie monitory 14" już nie występują, a monitory 15" są już prawie

całkowicie wycofane z rynku (pozostały tylko nieliczne z bardzo dobrymi parametrami, UVGA i XVGA z plamką poniżej 0,25 mm)

dominują monitory CRT 17" i 19" rozdzielczość można ustawiać dynamicznie bez problemów związanych ze

skalowaniem monitory CRT są ciężkie, zajmują dużo miejsca, ale cały czas są niezastąpione dla

profesjonalnych aplikacji CAD/CAM

Monitor LCD

jest zdecydowanie mniejszy gabarytowo niż CRT zużywa mniej energii elektrycznej jest wolny od efektu migotania w pierwszych modelach ekranów LCD występuje tzw. efekt smużenia, co oznacza, że

niepoprawnie wyświetlany jest szybko zmieniający się obraz (filmy, gry) oferuje pracę w różnych rozdzielczościach – np. 800x600, 1280x1024 czy 1920x1080 pikseli

(konstrukcja full HD), lecz przystosowany jest do jednej rozdzielczości tzw. natywnej. Jej zmiana możliwa jest tylko w dół i działa na zasadzie skalowania, co znacznie pogarsza jakość obrazu - powoduje jego rozmycie.

nie odkształca obrazu – obraz jest odwzorowywany na niemal płaskiej powierzchni optycznie ma większą przekątną niż analogiczne monitory CRT (np. LCD 15" jest w

przybliżeniu równy CRT 16,5"), ze względu na to, że nie ma tzw. martwego pola generuje słabsze pole magnetyczne i według wielu użytkowników jest mniej szkodliwy dla

wzroku, a w rzeczywistości zależy to od ustawionych parametrów. czas reakcji jest nieporównywalnie większy niż w monitorach CRT (istnieją monitory LCD o

porównywalnym do CRT czasie reakcji, jednak są to modele z najwyższej półki z matrycami

MVA i PVA, chociaż popularyzują się i tanieją bardzo szybko). Wysoki czas reakcji wiąże się ze smużeniem (opisanym w punkcie 4).

większość modeli LCD, zwłaszcza matryce typu TN, nie potrafi poprawnie odwzorować czerni na monitorze (jest to spowodowane koniecznością podświetlania powierzchni monitora od tyłu na całej powierzchni ekranu). Matryce typu IPS również mają problemy z dobrym odwzorowaniem czerni. Ten problem praktycznie nie występuje w matrycach typu VA. Różnice w głębi czerni wynikają z różnego sposobu ułożenia kryształów na matrycy.

w małej części modeli LCD czasami pojawiają się martwe lub zablokowane piksele lub subpiksele. Martwy piksel nie reaguje na podawane napięcie. Jest widoczny na ekranie w postaci czarnej kropki. Piksel zblokowany bez przerwy świeci pełną jasnością i nie reaguje na zmiany napięcia. Jest widoczny jako biały punkt lub jeśli zblokowany jest subpiksel - jako punkt czerwony, zielony lub niebieski.

Rodzaje monitorów LCD

IPS MVA PVA S-PVA TFT TN

2)klawiatura

Klawiatura komputerowa – uporządkowany zestaw klawiszy służący do ręcznego sterowania urządzeniem lub ręcznego wprowadzania danych. W zależności od spełnianej funkcji klawiatura zawiera różnego rodzaju klawisze – alfabetyczne, cyfrowe, znaków specjalnych, funkcji specjalnych, o znaczeniu definiowanym przez użytkownika.

Klawiatury występują w najróżniejszych urządzeniach domowych – maszynach do pisania, klawiszowych instrumentach muzycznych, kalkulatorach, telefonach, tokenach; w szczególności jest to jeden z podzespołów wejściowych komputera. Aktualnie używane modele klawiatur komputerowych mają około 100 klawiszy. Coraz częściej w klawiatury komputerowe wbudowuje się dodatkowe elementy sterujące (gładzik, dodatkowe przyciski, pokrętła, suwaki i in.), kontrolne (diody świecące) i inne (np. czytnik kart pamięci, porty USB, gniazda do zestawu słuchawkowego) – najczęściej do obsługi multimediów.

Klawiatury mogą mieć najróżniejszą konstrukcję:

mechaniczne, historycznie najstarsze – ruch klawisza za pomocą mniej lub bardziej skomplikowanego systemu dźwigni, cięgien itp. układów mechanicznych bezpośrednio wykonuje czynność użyteczną (np. napęd dźwigni w maszynie do pisania, przestawienie tarczy w arytmometrze mechanicznym)

stykowe – ruch klawisza powoduje bezpośrednio zwarcie (lub, rzadziej, rozwarcie) w układzie elektrycznym/elektronicznym:

o sprężynowao membranowa – wykonana jest z kilku warstw: warstwa z nadrukiem graficznym

wykonana z poliestru lub poliwęglanu, warstwa laminująca, warstwa poliestrowa z nadrukowanym obwodem drukowanym (technika druku – sitodruk, farby

przewodzące prąd), membrana oddzielająca, kolejna warstwa z nadrukowanym obwodem drukowanym i kolejna warstwa laminująca. Membrana oddziela obwody drukowane poza momentem, gdy naciskany jest przycisk.

o z gumą przewodzącą (obecnie najbardziej rozpowszechnione) – wciśnięcie klawisza powoduje dociśnięcie gumy przewodzącej do obwodu drukowanego, powodując znaczne obniżenie rezystancji pomiędzy końcówkami pola stykowego

bezstykowa: o optoelektroniczna – ruch klawisza powoduje wsunięcie lub wysunięcie przesłony

do/z transoptorao pojemnościowa – obecnie stosowana rzadko – klawisz połączony jest z elementem

zmieniającym pojemność współpracującego kondensatora najczęściej poprzez wsunięcie się między okładziny

o kontaktronowa – naciśnięcie klawisza powoduje przysunięcie magnesu do kontaktronu wymuszając zwarcie styków

ekranowa: o dotykowa – na ekranie wyświetlany jest układ klawiszy, dotknięcie zaznaczonego

miejsca jest równoznaczne z wprowadzeniem znaku, konieczne jest posiadanie specjalnego monitora dotykowego

o klasyczna – na ekranie wyświetlany jest układ klawiszy, kliknięcie myszką w wybranym miejscu jest równoznaczne z wybraniem znaku; wariant zbliżony do poprzedniego, ale nie wymaga specjalnego monitora. Zaletą klawiatur ekranowych w porównaniu z fizycznymi jest możliwość wizualnej prezentacji wielu zestawów znaków z różnych alfabetów.

Na klawiaturze komputerowej każde naciśnięcie lub puszczenie klawisza powoduje wysłanie sygnału do komputera. Każdy klawisz ma przypisaną własną parę sygnałów, zwanych „scancode”. Od pewnego czasu na rynku dostępne są klawiatury bezprzewodowe stosujące do komunikacji z komputerem podczerwień (musi być kontakt klawiatury z odbiornikiem sygnału) oraz fale radiowe (mogą to być znaczne odległości ok. 5 m). Najnowszym trendem jest łączenie klawiatur za pomocą standardu Bluetooth. Klawiatury wprowadzające znaki łacińskie występują najczęściej w tzw. układzie QWERTY (od pierwszych liter w lewym, górnym rogu klawiatury), rzadziej QWERTZ (klawiatury niemieckie czy polskie w tzw. układzie maszynistki) czy AZERTY (francuskie). Istnieją również inne układy klawiatur, między innymi klawiatura Dvoraka, której celem jest przyśpieszenie pisania.

Układ znaków na klawiaturze klawiatury komputerowe odziedziczyły po klawiaturach mechanicznych maszyn do pisania – występował tam problem blokujących się dźwigni podczas szybkiego pisania, który próbowano rozwiązać poprzez umieszczenie klawiszy z najczęściej powtarzającymi się sekwencjami liter w taki sposób, by leżały możliwie daleko od siebie. Obecnie produkuje się głównie klawiatury na łącze PS/2, USB albo bezprzewodowe. Długotrwała praca na klawiaturze może prowadzić do zespołu RSI.

82-klawiszowa – klawiatura typu PC i XT 84-klawiszowa – klawiatura typu AT 101-klawiszowa – klawiatura rozszerzona o klawisze numeryczne 104-klawiszowa – klawiatura 101 rozszerzona o dodatkowe klawisze dla menu Windows multimedialna – klawiatura 104 rozszerzona o dodatkowe klawisze. multimedialna – klawiatura 145 rozszerzona o dodatkowe klawisze, nowy moduł kodowania i

zapamiętywania klawiszy. Klawiatura jest w stanie zapamiętać ponad 230 różnych kombinacji.

Pierwszy komputer wyposażony w klawiaturę powstał w 1960 roku.

Klawiatura komputerowa

p • d • e

(układ QWERTY)Esc F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 PtSc ScLk Brk

InsHom

ePgUp Num / * -

Del End PgDn 7 8 9+

4 5 6

↑ 1 2 3Ent

← ↓ → 0 .

QWERTY / QWERTZ / AZERTY / Klawiatura Dvoraka standardowa klawiatura klawiatura multimedialna

Wnętrze klawiatury komputerowej

alfabet arabski na klawiaturze alfabet aramejski na klawiaturze alfabet grecki na klawiaturze alfabet gruziński na klawiaturze alfabet hebrajski na klawiaturze alfabet łaciński na klawiaturze

o belgijska klawiatura o brytyjsko-amerykańska klawiatura o duńska klawiatura o hiszpańska klawiatura o niderlandzka klawiatura o niemiecka klawiatura o polska klawiatura o szwedzka klawiatura o węgierska klawiatura o włoska klawiatura

alfabet ormiański na klawiaturze

cyrylica na klawiaturze o bułgarska klawiatura o rosyjska klawiatura o ukraińska klawiatura

pismo hinduskie na klawiaturze pismo chińskie na klawiaturze pismo koreańskie na klawiaturze pismo japońskie na klawiaturze pismo aramejskie na klawiaturze pismo Braille'a na klawiaturze

3)mysz

Mysz (z ang. mouse) – urządzenie wskazujące używane podczas pracy z interfejsem graficznym systemu komputerowego.

Mysz umożliwia poruszanie kursorem po ekranie monitora poprzez przesuwanie jej po powierzchni płaskiej. Mysz odczytuje zmianę swojego położenia względem podłoża i wysyła ją w formie danych cyfrowych do komputera, który dokonuje odpowiedniej zmiany położenia kursora na ekranie. Najczęściej wyposażona jest w dwa przyciski i kółko do przewijania ekranu, które może również pełnić rolę trzeciego przycisku.

Już w 1963 roku Douglas Engelbart stworzył prototyp obecnej myszy, był to drewniany przyrząd z dwoma kołami zębatymi umieszczonymi prostopadle do siebie. Pozwalało to na ruch względem dwóch osi. W 1968 zaprezentował model z trzema przyciskami. W 1972 Jack Hawley i Bill English skonstruowali mysz dla firmy Xerox. Pionierska mysz komputerowa

przeznaczona do nawigacji dla komputera personalnego była dostarczana wraz z Xerox 8010 Star Information System dopiero w roku 1981.

Gdy urządzenie wchodziło na polski rynek proponowano nazwę manipulator stołokulotoczny, która jednak się nie przyjęła[1][2].

Mysz mechaniczna (mysz "kulkowa")

Wewnętrzny mechanizm myszy mechanicznej

Najstarszym typem myszy jest mysz mechaniczna. W urządzeniu tym wykorzystuje się metalową (ciężką) kulkę pokrytą gumą (substancją o dużym współczynniku tarcia względem większości materiałów) oraz system rolek. Kulka pod wpływem tarcia o powierzchnię, po której przesuwamy mysz, obraca się i powoduje obrót dwóch prostopadle umieszczonych rolek. Ruch ten jest interpretowany elektronicznie. Rolki poruszają talerzyki o pewnej (najczęściej 32 lub 36) liczbie otworów rozłożonych równo na brzegu talerzyka. Obrót talerzyka powoduje przecinanie strumienia światła (podczerwieni), który odbierany jest przez czujnik. Ponieważ znany musi być kierunek prowadzenia myszy, czyli kierunek obrotu talerzyka, stosuje się na jedną oś dwa czujniki umieszczone w pewnym odstępie od siebie, oświetlane jedną lub dwiema podczerwonymi diodami elektroluminescencyjnymi (LED). Sygnał z czujników jest doprowadzany do wstępnej postaci cyfrowej przez komparator napięcia. Impulsy z czujników są zliczane w danym przedziale czasu i jest to przekazywane do komputera, w sposób nazywany protokołem komunikacji (najczęściej PS/2). Ze względu na to, że do poruszania kulką myszy potrzebna jest równa powierzchnia o odpowiednio dużym tarciu, stosuje się specjalne podkładki. W trakcie używania myszy brud z podkładki przenosi się na kulkę i wałki. Powoduje to problemy z działaniem urządzenia i wymusza jego czyszczenie co jakiś czas.

Mysz diodowa (mysz optyczna)

Mysz diodowa, widok w ciemności

Rozebrany sensor myszy optycznej

Nowszym rozwiązaniem jest tzw. mysz optyczna. W podstawie takiej myszy zainstalowana jest jedna lub więcej diod elektroluminescencyjnych oświetlających powierzchnię pod myszą, soczewka ogniskująca oraz matryca CCD. Mysz tego typu posiada także specjalizowany procesor DSP (zazwyczaj zintegrowany z matrycą) służący do analizowania względnych zmian w położeniu mocno powiększonego obrazu powierzchni. Zaletą tego rozwiązania jest brak mechaniki, która łatwo ulega zanieczyszczeniu i wymaga częstej konserwacji oraz to, że mysz działa na prawie każdej powierzchni (oprócz szkła i lustra) i teoretycznie nie wymaga podkładki. Wadą tego typu urządzeń jest jednak wrażliwość na silne światło dzienne, które padając z boku może zakłócać pracę myszki. Meble lepiej odbijające światło mogą powodować lekkie problemy.

Mysz laserowa

Mysz laserowa firmy Logitech przeznaczona specjalnie dla graczy. Obok zestaw wymiennych odważników by użytkownik mógł indywidualnie dopasować ciężar myszy.

Jednym z najnowszych rozwiązań jest zastosowanie diody laserowej zamiast diod świecących, co jeszcze bardziej podnosi rozdzielczość myszy, a tym samym jej czułość. Zaletą tego rozwiązania jest brak mechaniki, która łatwo ulega zanieczyszczeniu i wymaga częstej konserwacji oraz to, że mysz działa bezproblemowo na praktycznie każdej powierzchni (oprócz szkła, granitu i lakierowanego drewna). Nie świeci w oczy światłem widocznym. Firma A4Tech zaprezentowała w czerwcu 2012 roku technologię Holeless, która pozwala na konstrukcję myszek bez otworu na laser. Dzięki temu rozwiązaniu, sensor laserowy jest chroniony przed zabrudzeniami, a myszka może pracować na każdej powierzchni - zarówno mokrej jak i brudnej[3].

Mysz przewodowa

Najbardziej rozpowszechniony typ myszy, podłączony do komputera za pomocą kabla.

Mysz bezprzewodowa

Mysz bezprzewodowa nie wymaga przewodowego podłączenia do komputera. Do komputera podłączony jest moduł. Pomiędzy modułem a myszą dane przesyłane są przy pomocy fal radiowych (Bluetooth lub własny protokół) lub w starszych modelach za pomocą podczerwieni.

Interfejs

Złącze PS/2 w kolorze zielonym (drugie takie samo złącze, w kolorze fioletowym, przeznaczone jest do podłączenia klawiatury)

USB (przez kabel lub odbiornik sygnału od myszki) Bluetooth (bezpośrednio do np. laptopa lub innego odbiornika Bluetooth) Port szeregowy (RS-232) , noszący również oznaczenia COM1, COM2 itp. Teraz rzadko

używane.

Komunikacja z komputerem

Mysz, jako układ odwzorowujący ruch ręki użytkownika, mierzy chwilową prędkość ruchu (inaczej niż touchpad lub akcelerometr). Co około 10 milisekund jest oznaczana liczba jednostek długości ruchu zwanych mickey, dla każdej osi oddzielnie i jeżeli ma ona niezerową wartość, jest przekazywana w formie pakietów danych do komputera. Liczby te są proporcjonalne do pikseli (jednostek długości ekranu). Sterownik myszy mnoży je przez ustawiony przez użytkownika współczynnik (tzw. "prędkość") oraz drugi współczynnik obliczony z uśrednienia kilku chwilowych przesunięć ("przyspieszenie"). Tak obliczone przesunięcie jest dodawane do aktualnej, bezwzględnej pozycji kursora na ekranie.

Protokół komunikacyjny myszy (dawniej protokół szeregowy, dziś jest to część protokołu PS/2) składa się z kilku typów pakietów danych. Zawierają one dane o czasie, naciskanych i zwalnianych przyciskach, a także o przesunięciu (a w przypadku urządzeń posiadających własny układ odniesienia, o położeniu) w każdej z mierzonych osi. Podstawowy ruch myszy odbywa się względem osi X/Y. Ruch kółka może być reprezentowany przez oś Z, jednak w wielu myszach dla komputerów PC jest on przybliżony danymi o naciskaniu wirtualnych przycisków. Protokół PS/2 umożliwia jednak dokładne odwzorowanie wielu osi ruchu, czego przykładem jest, odkryta niedawno, możliwość odczytu gestów multitouch w urządzeniach touchpad.

Kształt

Pierwsze modele miały kształt prostopadłościanu z dwoma przyciskami. Z czasem zaczęto projektować myszy ergonomiczne, dopasowane kształtem do dłoni.

Mysz do gier

Charakteryzuje się większą liczbą programowalnych przycisków, często z możliwością przypisywania do nich makr. Zwykle posiada większą czułość i częstotliwość próbkowania niż myszy przeznaczone do pracy biurowej. W tym wypadku producent dba też o kształt myszy aby zapewnić jej użytkownikowi jak najlepsze doświadczenie związane z jej używaniem.

Mysz wertykalna

Kolejnym rodzajem myszy jest tzw. mysz wertykalna (ang. vertical mouse, V-Mouse). Urządzenie wyglądem przypomina długopis, czujnik optyczny znajduje się w dolnej części. Mysz jest lekka, trzymana w ręku a nie opierana na stole co pozwala na pracę na zakrzywionych i miękkich powierzchniach.

4)dysk twardy

Dysk twardy, napęd dysku twardego (ang. hard disk drive) – rodzaj pamięci masowej, wykorzystujący nośnik magnetyczny do przechowywania danych. Nazwa "dysk twardy" wynika z zastosowania twardego materiału jako podłoża dla właściwego nośnika, w odróżnieniu od dyskietek (ang. floppy disk, czyli miękki dysk), w których nośnik magnetyczny naniesiono na podłoże elastyczne.

Pojemność dysków wynosi od 5 MB (przez 10 MB, 20 MB i 40 MB – dyski MFM w komputerach klasy XT 808x i 286) do 4 TB [1] i 6 TB (w laptopach 20-2000 GB). Opracowano również miniaturowe dyski twarde typu Microdrive, o pojemnościach od kilkuset MB do kilku GB, przeznaczone dla cyfrowych aparatów fotograficznych i innych urządzeń przenośnych.

Dla dysków twardych najważniejsze są następujące parametry: pojemność, szybkość transmisji danych, czas dostępu do danych, prędkość obrotowa dysków magnetycznych (obr/min.) oraz średni czas bezawaryjnej pracy (MTBF).

Kilka dysków twardych można łączyć w macierz dyskową, dzięki czemu można zwiększyć niezawodność przechowywania danych, dostępną przestrzeń na dane, zwiększyć szybkość odczytu/zapisu.

Historia

Jeden z modeli twardych dysków IBM do komputerów klasy mainframe

Użycie sztywnych talerzy i uszczelnienie jednostki umożliwia większą precyzję zapisu niż na dyskietce, w wyniku czego dysk twardy może zgromadzić o wiele więcej danych niż dyskietka. Ma również krótszy czas dostępu do danych i szybszy transfer.

4 września 1956 firma IBM skonstruowała pierwszy 24-calowy dysk twardy o nazwie RAMAC 350. Miał on pojemność 5 MB.

W 1980 firma Seagate wprowadziła na rynek pierwszy dysk 5.25", ST-506 o pojemności 5 MB. W 1983 pojawiły się komputery IBM PC/XT z dyskami 5 i 10 MB. W 1986 został opracowany kontroler IDE (Integrated Drive Electronics). W 1987 rozpoczęła się era dysków 3,5 cala. W 2003 dysk twardy w typowym stanowisku pracy mógł zgromadzić od 60 do 500 GB danych,

obracać się z prędkością 5400 do 10 000 obrotów na minutę (taka prędkość obrotowa jest możliwa dzięki zastosowaniu łożyskowania FDB). W wydajnych serwerach i High-End-owych stacjach roboczych stosowane były dyski SCSI o prędkościach obrotowych na poziomie 15.000 obrotów na minutę.

W 2006 dzięki technologii zapisu prostopadłego możliwe jest przetrzymywanie na dysku ponad 1 TB danych. Standardem staje się złącze SATA i SAS oraz technologia optymalizacji odczytu NCQ. Stacje dyskietek zaczęły przegrywać z pamięciami USB do których złącza montuje się z przodu obudowy.

W 2008 pojawiły się dyski SSD. Na początku technologia ta była bagatelizowana przez dużych graczy (np. Western Digital). Jednak stosunkowo duże zainteresowanie rynku mimo bardzo wysokiej ceny, duża wydajność dzięki minimalnemu czasowi dostępu do danych oraz malejąca cena za MB szybko zmieniła ich nastawienie.

Na początku 2009 wyprodukowane zostały dyski o pojemność 2 TB. Pojawiły się wersje dysków Green, czyli ekologicznych o dynamicznej zmianie prędkości obrotowych. Rozwijany jest standard SATA 3 na potrzeby dysków SSD.

W październiku 2010 Western Digital wyprodukowała dysk twardy Caviar Green o pojemności 3 TB

Pod koniec 2011 Hitachi wyprodukowała dysk twardy o pojemności 4 TB

Od marca 2012 roku na rynku pozostało jedynie 3 producentów dysków twardych: Western Digital, Seagate Technology oraz Toshiba.

W marcu 2013 Seagate Technology uzyskiwało sprzedaż na poziomie nawet 8 dysków na sekundę i jako pierwsza uzyskała całkowitą sprzedaż dysków przekraczającą 2 mld sztuk [2][3].

W listopadzie 2013 roku Western Digital pokazał dysk o pojemności 6 TB wypełniony helem, który w porównaniu do dysku wypełnionego powietrzem pobierał o 49% mniej energii, w przeliczeniu na jeden TB pojemności.

Budowa

Sześć dysków twardych o wymiarach 8″, 5.25″, 3.5″, 2.5″, 1.8″, i 1″

Dysk twardy po zdjęciu pokrywy

Schemat budowy dysku twardego

Ruch głowicy

Głowica z bliska

Dysk twardy składa się z zamkniętego w obudowie, wirującego talerza (dysku) lub zespołu talerzy, wykonanych najczęściej ze stopów aluminium, o wypolerowanej powierzchni, pokrytej nośnikiem magnetycznym o grubości kilku mikrometrów, oraz z głowic elektromagnetycznych umożliwiających zapis i odczyt danych. Na każdą powierzchnię talerza dysku przypada po jednej głowicy odczytu i zapisu. Głowice są umieszczone na elastycznych ramionach i w stanie spoczynku stykają się z talerzem blisko jego osi. W czasie pracy unoszą się, a ich odległość nad talerzem jest stabilizowana dzięki sile aerodynamicznej powstałej w wyniku szybkich obrotów talerza. Jest to najpopularniejsze obecnie rozwiązanie (są też inne sposoby prowadzenia głowic nad talerzami)[potrzebne źródło].

Ramię głowicy dysku ustawia głowice w odpowiedniej odległości od osi obrotu talerza w celu odczytu lub zapisu danych na odpowiednim cylindrze. Pierwsze konstrukcje (do ok. 200MB) były wyposażone w silnik krokowy, stosowany uprzednio w stacjach dyskietek. Wzrost liczby cylindrów na dysku oraz konieczność zwiększenia szybkości dysków wymusił wprowadzenie innych rozwiązań. Najpopularniejszym obecnie jest tzw. voice coil czyli cewka, wzorowana na układzie magnetodynamicznym stosowanym w głośnikach. Umieszczona w silnym polu magnetycznym cewka porusza się i zajmuje położenie zgodnie z przepływającym przez nią prądem, ustawiając ramię w odpowiedniej pozycji. Dzięki temu czas przejścia między kolejnymi ścieżkami jest nawet krótszy niż 1 milisekunda, a przy większych odległościach nie przekracza kilkudziesięciu milisekund. Układ regulujący prądem zmienia natężenie prądu, tak by głowica ustabilizowała jak najszybciej swe położenia w zadanej odległości od środka talerza (nad wyznaczonym cylindrem).

Informacja jest zapisywana na dysk przez przesyłanie strumienia elektromagnetycznego przez antenę albo głowicę zapisującą, która jest bardzo blisko magnetycznie polaryzowalnego materiału, zmieniającego swoją polaryzacją magnetyczną wraz ze strumieniem indukcji magnetycznej. Informacja może być z powrotem odczytana w odwrotny sposób, gdyż zmienne pole magnetyczne powoduje indukowanie napięcia elektrycznego w cewce głowicy lub zmianę oporu w głowicy magnetyczno-oporowej.

Ramiona połączone są zworą i poruszają się razem. Zwora kieruje głowicami promieniowo po talerzach a w miarę rotacji talerzy, daje każdej głowicy dostęp do całości jej talerza.

Zintegrowana elektronika kontroluje ruch zwory, obroty dysku, oraz przygotowuje odczyty i zapisy na rozkaz od kontrolera dysku. Nowoczesne układy elektroniczne są zdolne do skutecznego szeregowania odczytów i zapisów na przestrzeni dysku oraz do zastępowania uszkodzonych sektorów zapasowymi.

nośnik talerza uszkodzony przez głowicę

Fragmenty rozbitego talerza 2,5-calowego HDD

Obudowa chroni części napędu od pyłu, pary wodnej, i innych źródeł zanieczyszczenia. Jakiekolwiek zanieczyszczenie głowic lub talerzy może doprowadzić do uszkodzenia głowicy (head crash), awarii dysku, w której głowica uszkadza talerz, ścierając cienką warstwę magnetyczną. Awarie głowicy mogą również być spowodowane przez błąd elektroniczny, uszkodzenie, błędy produkcyjne dysku lub zużycie.

CHS (cylinder, head, sector) ECHS (Extended cylinder, head, sector) LBA (Logical Block Adressing) MZR (Multiple Zone Recording) CKD Count Key Data (w komputerach mainframe) ECKD Enhanced CKD

Jako główną linię podziału można podać FBA (Fixed Block Address) – CKD (Count Key Data), przy czym wszystkie komputery poza maszynami klasy mainframe używają obecnie dysków FBA. Przez wiele lat dyski FBA miały jednakowy rozmiar sektora wynoszący 512 bajtów (netto + 8 B na sektor ID), obecnie przy pojemnościach terabajtowych, producenci przechodzą na większe rozmiary sektora, które są obsługiwane przez relatywnie najnowsze wersje systemów operacyjnych. Dyski CKD są nadal z powodzeniem używane przez instalacje mainframe, przy czym od kilkunastu lat są to wyłącznie dyski emulowane przez macierze dyskowe.

Western Digital Seagate

Toshiba

Firmy obecnie niezajmujące się produkcją dysków twardych:

Samsung - Dział dysków twardych został wykupiony przez firmę Seagate w 2011 roku) Hitachi Global Storage Technologies - Firma Western Digital zakupiła dział dysków twardych

tej firmy w marcu 2012 roku Maxtor - Dział dysków twardych został wykupiony przez firmę Seagate w 2006 roku IBM - dział dysków twardych przejęty w 2003 roku przez Hitachi Global Storage Technologies Fujitsu - Dział dysków twardych został przejęty przez firmę Toshiba w 2009 roku Quantum - Dział dysków przejęty przez Maxtor w 2000 roku NeXuS Thomson

5)napędy

Napęd optyczny (ang. Optical Disc Drive - ODD) – jest to urządzenie, które za pomocą wiązki lasera odczytuje lub zapisuje dane na tzw. nośnikach optycznych.

Do najpopularniejszych napędów optycznych zalicza się (chronologicznie):

CD-ROM - napęd czytający płyty CD w formatach CD-R, CD-ROM, CD-RW, CD-DA, CD-Extra, CD-TEXT, Photo-CD, Video-CD, Multisession CD

nagrywarka CD - napęd czytający oraz zapisujący płyty CD w wyżej wymienionych formatach DVD-ROM - napęd czytający płyty CD (patrz CD-ROM) oraz DVD w formatach DVD±R,

DVD±RW, DVD±R DL, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-Video combo CD/DVD - napęd będący hybrydą nagrywarki CD oraz DVD-ROM nagrywarka DVD - napęd czytający oraz nagrywający płyty CD oraz DVD w formatach DVD±R,

DVD±RW, DVD±R DL, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-Video combo Blu-ray - napęd będący hybrydą nagrywarki DVD oraz czytający płyty Blu-ray w

formatach BD-ROM, BD-R, BD-RE nagrywarka Blu-ray napęd czytający oraz nagrywający płyty CD, DVD oraz Blu-ray

We wszystkich powyższych napędach, podstawowym formatem nośnika są płyty o średnicy 12cm (występują też pochodne o średnicy 8cm oraz nośniki w kształcie kart kredytowych). Prędkość napędów optycznych podaje się w wielokrotnościach podstawowej prędkości 1x, która odpowiada przepustowości 150 kB/s (napędy CD), 1350 kB/s (napędy DVD) lub 4500 kB/s (napędy Blu-ray). Np. maksymalny transfer CD-ROM-u o prędkości 8x wynosi 1,2 MB/s. Stały, niezależnie od rodzaju technologii nośnika, jest czas potrzebny na odczyt (zapis) całkowicie zapełnionego nośnika odpowiadający mnożnikowi, np. dla mnożnika 4x jest to ok. 22 minut (dla strategii ze stałą prędkością liniową).

Do napędów optycznych można zaliczyć też mniej znane napędy magnetooptyczne.

Napęd optyczny może znajdować się we wnętrzu komputera. Jest wówczas podłączony za pomocą interfejsu ATA, SATA lub SCSI. Może też stanowić odrębne, zewnętrzne urządzenie, podłączane do komputera za pomocą złącza USB, FireWire, SCSI, eSATA lub do sieci komputerowej poprzez złącze LAN.

Popularne prędkości napędów CD/DVD/Blu-ray

Prędkość CD DVD Blu-rayCzas

zapisu/odczytupełnego nośnika

kB/s MB/s kB/s MB/s kB/s MB/s minuty

1x 150 0,15 1350 1,32 4500 4,3 70

2x 300 0,29 2700 2,64 9000 8,6 47

4x 600 0,59 5400 5,27 18000 17,2 22

8x 1200 1,17 10800 10,55 36000 34,4 16

12x 1800 1,76 16200 15,82 54000 51,6 7

16x 2400 2,34 21600 21,09 72000 68,8 6

24x* 3600 3,52 32400 31,64 108000 103,2 4

40x* 6000 5,86 54000 52,73 180000 172,0 2,5

42x* 6300 6,15 56700 55,37

48x* 7200 7,03 64800 63,28 2

52x* 7800 7,62 70200 68,55

Historia w skrócie:

1982 – opracowanie przez firmy Philips® i SONY® formatu CD-DA;

1984 – pojawienie się pierwszych komputerowych czytników CD-ROM, x1 (150KB/s);

1985 – opracowanie standardu CD-ROM (zapis nie tylko dźwięku, ale i danych);

1985 – wprowadzenie uniwersalnej normy ISO-9660;

1987 – wprowadzenie kolejno CD-I oraz CD-ROM XA;

1990 – opracowanie CD-R (płyty zapisywalne)

6)głośnik systemowy

PC Speaker (ang. głośnik PC) – jest najstarszym systemem dźwiękowym w komputerach PC. Składa się z jednego głośnika, zazwyczaj przytwierdzonego do obudowy. Wymyśliła i wyprodukowała go firma IBM – pierwszym komputerem wyposażonym w głośnik był PC 5150 (sierpień 1981 r.)[1]. Faktycznie był używany w grach oraz innych aplikacjach, zanim w 1990 r. pojawiły się bardziej zaawansowane technologicznie karty dźwiękowe o nazwie Sound Blaster firmy Creative Technology, które były przeznaczone do podłączenia do płyty głównej przez szynę danych typu ISA. Jednakże, jeszcze przez kilka lat po tym, jak karty dźwiękowe stawały się coraz popularniejsze i szeroko dostępne, producenci gier tworzyli dźwięki i muzykę dla PC Speakera po to, by nie tracić klientów, którzy nie mieli kart dźwiękowych. Było to po części spowodowane faktem, że karty dźwiękowe początkowo nie miały standardów i były w znacznym stopniu niezgodne między sobą. PC Speaker był jedynym systemem dźwiękowym, który można było uznać za uniwersalny.

PC speaker charakteryzuje się niemożnością grania więcej niż jednego tonu na raz. Z tego powodu często był nazywany beeperem (buczkiem), szczególnie, gdy karty muzyczne stały się powszechnie dostępne. Innym określeniem jest głośniczek systemowy. Pomimo swoich ograniczeń, PC speaker zaczął być używany w niekonwencjonalny sposób do kreowania wrażenia muzyki polifonicznej bądź efektów dźwiękowych w grach komputerowych, takich jak w seria gier przygodowych firmy LucasArts w połowie lat 90. Niektóre programy, takie jak MP (Module Player, 1989), ScreamTracker, Impulse Tracker, a nawet sterowniki Microsoft Windows mogły grać 4-bitowy dźwięk PCM za pomocą PC speakera, z użyciem modulacji szerokości impulsu (PWM). Jednakże, ze względu na to, w jaki sposób PC speaker jest sterowany, te efekty często powodują zauważalne spowolnienie i zazwyczaj nie działają w komputerach, które są szybsze niż te, dla których program był pierwotnie napisany.

Wszystkie nowoczesne systemy operacyjne zawierają API z rdzennym dźwiękiem tak, że aplikacje nie muszą już znać specyfiki każdej karty dźwiękowej. Równocześnie, używanie sprzętu dźwiękowego wysokiej jakości stało się powszechne. Obecnie, PC speaker używany jest tylko do sygnałów ostrzegawczych niskiego poziomu takich jak błędy przy uruchamianiu, chociaż mogą ciągle być wykorzystane w pełni, gdy zachodzi taka potrzeba, tak długo jak nie są zredukowane do miniaturowego głośnika piezoelektrycznego którego własności akustyczne są tak różne od zwykłego głośnika z papierową membraną, że większość zwykłych „sztuczek” pseudopolifonicznych nie brzmi należycie.

7)pamięci typu flesz

Pamięć flash (ang. flash memory) – rodzaj nieulotnej pamięci komputerowej, stanowiącej rozwinięcie konstrukcyjne i kontynuację pamięci typu EEPROM. Dostęp do danych zapisanych w pamięci flash wykorzystuje tzw. stronicowanie pamięci: operacje odczytu, zapisu lub kasowania wykonywane są jednocześnie na ustalonej konstrukcyjnie liczbie komórek, pogrupowanych w strukturę będącą wielokrotnością słowa maszynowego (bajtu). Cechą wyróżniającą pamięć flash jest wykorzystanie technologii komórek wielostanowych (ang. multi level cell, MLC).

W zależności od wykorzystanego typu bramki logicznej, można wyróżnić dwa rodzaje pamięci flash:

pamięć flash typu NOR – wykorzystuje funktor binegacji logicznej (NOR) pamięć flash typu NAND – wykorzystuje funktor dysjunkcji logicznej (NAND)

Pamięć flash typu NOR umożliwia bezpośredni dostęp do każdej komórki pamięci, ale ma stosunkowo długie czasy zapisu i kasowania. Z tego względu nadaje się do przechowywania danych, które nie wymagają częstej aktualizacji, jak np. firmware różnego rodzaju urządzeń. Wytrzymuje od 10 do 100 tys. cykli programowania. Stosowano ją w pierwszych wersjach kart pamięci CompactFlash, ale później zastąpiono tańszymi pamięciami flash typu NAND.

Pamięć flash typu NAND, w stosunku do pamięci typu NOR, ma krótszy czas zapisu i kasowania, większą gęstość upakowania danych, korzystniejszy stosunek kosztu do pojemności oraz dziesięciokrotnie większą trwałość. Jednak główną cechą pamięci tego typu jest sekwencyjny dostęp do danych. Ogranicza to zakres zastosowań tylko jako pamięć masowa, np. w kartach pamięci. Pierwszą kartą pamięci opartą na pamięci flash typu NAND, była karta SmartMedia. Później zaczęto ich używać także w innych typach kart pamięciowych, np. MultiMedia Card, Secure Digital, Memory Stick i xD Picture Card oraz w pamięciach USB (pendrive).

Początki

Pamięć flash, zarówno typu NOR, jak i NAND, skonstruował jako pierwszy, ok. 1980 roku, dr Fujio Masuoka, zatrudniony w firmie Toshiba [1] .

Do masowej produkcji jako pierwsza wprowadziła ją firma Intel w roku 1988 – była to pamięć flash typu NOR.

W roku 1989 pojawiły się pamięci flash typu NAND firm Samsung i Toshiba.

Ograniczenia

By można było zapisać komórkę pamięci flash, należy ją wcześniej skasować. Nie jest możliwe ponowne zapisanie danych do już zapisanej komórki. Jakkolwiek można odczytać i zapisać dowolną komórkę pamięci, to operacja kasowania umożliwia skasowanie tylko całych bloków komórek. Nie można skasować pojedynczej komórki. Z tego powodu zapis danych nie jest w pełni swobodny. Pamięci te umożliwiają odczyt i zapis dowolnej komórki, ale już nie swobodne kasowanie i nadpisanie zawartości.

Powyższe ograniczenia powodują pewne trudności w obsłudze dostępu do danych w pamięciach masowych. Zapis musi być skoordynowany z operacją kasowania bloków pamięci. Zazwyczaj jeśli plik ma zostać zaktualizowany lub nadpisany, system zarządzania pamięcią tworzy nową kopię pliku w innym miejscu, oznaczając tylko poprzednią wersję jako bezużyteczną. Taka wersja pliku nadal zajmuje wolne miejsce, jest ono zwalniane jeśli operacja kasowania jest możliwa, czyli w danym bloku pamięci nie ma fragmentu innego pliku. W celu efektywniejszego kasowania bloków pamięci możliwe jest też przenoszenie części innych plików (nie wymagających modyfikacji) w inne miejsce, tak by blok nadawał się do skasowania. Dodatkową komplikacją jest fakt, że operacja kasowania jest znacznie dłuższa niż operacja zapisu i odczytu.

Standardowe pamięci EEPROM pozwalają zapisywać lub kasować tylko jedną komórkę pamięci na raz, co oznacza, że pamięci flash są znacznie szybsze, jeśli system je wykorzystujący zapisuje i odczytuje komórki o różnych adresach w tym samym czasie. Wszystkie rodzaje pamięci EEPROM, w tym pamięci flash, mają technologicznie ograniczoną liczbę cykli kasowania (zapisu) – przekroczenie tej liczby powoduje nieodwracalne uszkodzenia.

Zastosowanie

Pamięci flash są powszechnie stosowane we wszelkich kartach pamięci, pamięciach USB (pendrive) oraz pamięciach SSD (dysk SSD).

Obecnie w użyciu są następujące karty pamięci stosujące jako nośnik danych pamięć flash:

MultiMedia Card (MMC) Secure Digital (SD) Memory Stick (MS) CompactFlash (CF) SmartMedia (SM) xD Picture Card (xD)

Ponadto są używane do przechowywania programów i danych w urządzeniach wbudowanych (ang. embedded), gdzie są stosowane zamiast popularnych kiedyś pamięci typu EPROM i PROM.

8)mikrofon

Mikrofon – przetwornik elektroakustyczny służący do przetwarzania fal dźwiękowych na przemienny prąd elektryczny.

Słowo mikrofon po raz pierwszy pojawiło się w słownikach pod koniec XVII wieku, oznaczając "instrument zwiększający głośność dźwięku", czyli trąbkę przystawianą do ucha. Pierwszy mikrofon został skonstruowany w 1827 roku przez Charlesa Wheatstone'a. Jednak pierwsze mikrofony, tzw. mikrofony kwasowe, które pojawiły się w latach 70. XIX wieku za sprawą Graya i Bella wykorzystano w początkach telefonii [1]

Ze względu na zastosowany typ przetwornika elektroakustycznego, mikrofony dzielimy na:

Mikrofon kwasowy

W latach 70. XIX wieku za sprawą Graya i Bella pojawiły się pierwsze mikrofony kwasowe, w których połączona z membraną iglica porusza się w rozcieńczonym kwasie. Wykorzystano je wówczas w raczkującej telefonii.

Mikrofon stykowy (węglowy)

Mikrofon węglowy marki Grundig

Mikrofony węglowe zostały opracowane przez Thomasa Alvę Edisona jako rozwinięcie mikrofonu kwasowego, w którym kwas zastąpiono granulkami węgla, zmieniającymi swą rezystencję pod wpływem ciśnienia wywieranego przez membranę na granulat. Stosowano je przeważnie w telefonach.

Zakres przetwarzania jest bardzo wąski, węższy niż widmo mowy ludzkiej, a zniekształcenia w porównaniu do innych typów mikrofonów są bardzo duże. Jednak konstrukcja mikrofonów jest bardzo prosta, więc są one prawie bezawaryjne, posiadają one także dużą skuteczność oraz są trwałe i tanie.

Przepływ prądu moduluje się poprzez zmianę rezystancji elektrycznej spowodowanej poruszaniem się części mechanicznych mikrofonu. Mikrofony są podłużne, w których komorę tworzy płaska nieruchoma elektroda węglowa, odizolowana od ścianki pudełka, pierścień filcowy oraz membrana węglowa oparta na krawędzi pudełka i dociśnięta do niego przykrywka z otworami. Pierścień filcowy tłumi drgania własne membrany. Prąd elektryczny doprowadzany jest do wkładki za pośrednictwem sprężyn stykowych w mikrotelefonie i płynie przez pudełko, membranę i proszek do elektrody nieruchomej. Zmiany rezystancji wkładki są proporcjonalne do zmiany zgniotu proszku, czyli do wychylania się membrany.

Mikrofon piezoelektryczny

Pod względem elektrycznym mikrofony piezoelektryczne są kondensatorami. Przetwarzają one sygnał akustyczny w sygnał napięciowy. Są bardzo wrażliwe na wilgoć i zmiany temperatury, gdyż zbyt wysoka temperatura powoduje trwałe zmiany w ich działaniu. Wykazują one także bardzo dużą impedancję wewnętrzną o charakterze pojemnościowym, co utrudnia łączenie ich długimi przewodami. Szeroko natomiast stosowane są jako mikrofony, a ściślej - przetworniki, w instrumentach akustycznych. Szczególnie wiernie odtwarzają wysokie tony i są także stosowane jako czujniki ultradźwięków.

Mikrofon dynamiczny (magnetoelektryczny)

Mikrofon dynamiczny marki Sennheiser

Drgania powietrza wytwarzane przez fale dźwiękowe poruszają cienką elastyczną membranę i połączoną z nią cewkę umieszczoną w silnym polu magnetycznym wytwarzanym przez magnes. W wyniku tego generowane jest napięcie na zaciskach cewki - siła elektrodynamiczna, czyli drgania umieszczonej pomiędzy biegunami magnesu cewki, wzbudzają w niej prąd elektryczny o częstotliwości odpowiadającej częstości drgań fal dźwiękowych.

Podstawową zaletą tej konstrukcji jest prostota i brak konieczności zewnętrznego zasilania. Aby uzyskać wyższe napięcie na wyjściu mikrofonu, należy zastosować cewkę o większej ilości zwojów, która z kolei jest cięższa i ma większą rezystancję, a zatem i większą bezwładność i szumy termiczne, co w konsekwencji utrudni mikrofonowi przetwarzanie wyższych częstotliwości i szybkich impulsów.

W. C. Wenete oraz A. C. Thuras z firmy Bell Labs opatentowali w 1931 roku mikrofon dynamiczny. Wewnątrz mikrofonu magnetoelektrycznego, pomiędzy biegunami magnesu stałego, znajduje się cewka przymocowana do membrany. W mikrofonach cewkowych fale dźwiękowe, wprawiając membranę w drgania, powodują poruszanie się cewki w polu

magnesu i indukują w niej prąd. W mikrofonach wstęgowych membrana jest jednocześnie przewodnikiem w którym indukuje się prąd.

Mikrofon cewkowy - głównymi elementami cewkowych mikrofonów są nabiegunnik będący źródłem stałego pola magnetycznego oraz membrana uformowana do postaci kulistej czaszy (często specjalnie pofałdowanej, aby zwiększyć obszar podatności), do której z kolei przymocowana jest cewka nawinięta metodą bezszkieletową. Ruch membrany pod wpływem fali mechanicznej powoduje ruch cewki w polu magnetycznym nabiegunnika, co powoduje powstanie w obszarze cewki sił elektromotorycznych, które z kolei powodują przepływ prądu.

Mikrofony te cechuje dobra kierunkowość i skuteczność, uwydatnianie mniejszych częstotliwości akustycznych i rezystancja w granicach kilkuset Ω.

Mikrofon wstęgowy - odbiornik energii akustycznej stanowi tutaj cienka wstęga aluminiowa, zawieszona między nabiegunnikami magnesu. Tylko jedna strona wstęgi jest otwarta i wystawiona na działanie fal akustycznych. Druga strona jest osłonięta szczelną obudową, zakończoną długą rurką, zwinięta spiralnie w pudle stanowiącym podstawę mikrofonu. Wstęga mikrofonu wykonana jest z paska blachy aluminiowej, pofałdowanego na całej długości, w celu nadania większej giętkości w kierunku ruchu i sztywnienia w kierunku poprzecznym dla zabezpieczenia przed skręcaniem. Ze względu na dużą wrażliwość wstęga jest podatna na wszelkie ruchy powietrza i przy silniejszym podmuchu może ulec trwałemu odkształceniu, a nawet zerwaniu. Dla ochrony przed tym mikrofony osłania się drucianą siatką.

Mikrofon pojemnościowy (elektrostatyczny)

Mikrofony pojemnościowe do zastosowań transmisyjnych marki Audio Technica

Mikrofon pojemnościowy składa się z dwóch elektrod podłączonych do źródła napięcia stałego. Jedna z elektrod jest nieruchoma, natomiast drugą stanowi membrana wystawiona na działanie fal dźwiękowych, które wprawiają ją w drgania. Elektrody mikrofonu pełnią rolę okładek kondensatora więc zmiana odległości pomiędzy elektrodami powoduje zmianę pojemności takiego kondensatora, co z kolei powoduje powstanie składowej zmiennej w stałym napięciu zasilającym kondensator. Jej częstotliwość jest równa częstotliwości padającej fali dźwiękowej. Aby uzyskać duży sygnał wyjściowy, membrana mikrofonu musi być na dość wysokim potencjale względem elektrody nieruchomej. Zwykle jest to napięcie 48V, doprowadzone z zewnątrz ekranowanym kablem zasilającym, który jest jednocześnie kablem sygnałowym (tzw. zasilanie Phantom).

Charakterystyczną cechą mikrofonów pojemnościowych jest bardzo mała masa (a więc i bezwładność) układu drgającego, w formie membrany wykonanej z bardzo cienkiej folii.

Pozwala to na skonstruowanie mikrofonów wiernie przetwarzających przebiegi impulsowe i przenoszących równomiernie szerokie pasmo częstotliwości[2].

Wykorzystuje się je głównie w celach profesjonalnych.

Mikrofon pojemnościowy elektretowy

Osobny artykuł: Mikrofon elektretowy.

Mikrofon elektretowy jest odmianą mikrofonu pojemnościowego, którego membrana albo nieruchoma okładzina wykonana jest z elektretu – dielektryka o trwałej polaryzacji elektrycznej, przez co zbędne jest zasilanie phantom, choć czasem jest używane, ale nie służy wówczas do polaryzacji dielektryka, lecz do zasilania wbudowanego przedwzmacniacza[3].

Mikrofon pojemnościowy wielkiej częstotliwości (w.cz.)

Tego typu mikrofony zawierają generator wysokiej częstotliwości oraz układ symetrycznego modulatora i demodulatora. Zmiana pojemności między elektrodami mikrofonu powoduje modulowanie amplitudy przebiegów w.cz., z których po demodulacji otrzymuje się przebieg małej częstotliwości (m.cz.), odpowiadający zmianom ciśnienia akustycznego na membranie. Dzięki zastosowaniu symetrycznych układów mostkowych i wysokiej częstotliwości prądu modulowanego, mikrofony te mają bardzo dobre parametry i niskie szumy własne.

Mikrofon laserowy

Wiązka lasera odbijając się od drgającej powierzchni pada na element światłoczuły odbiornika. Wartość sygnału jest zależna od miejsca padania wiązki odbitej na elemencie światłoczułym. Dzięki wysokiej spójności wiązki lasera, membrana może znajdować się w znacznej odległości od nadajnika i odbiornika wiązki laserowej. Drgającą powierzchnią może być na przykład szyba w oknie - stąd możliwe są zastosowania tego typu mikrofonu przez służby specjalne.

Mikrofon światłowodowy

Wiązka światła przesyłana przez pierwszy światłowód po odbiciu od środka membrany pada na początek drugiego światłowodu.

Drgania membrany powodują zmiany natężenia światła, które następnie zostają zamienione na sygnał elektryczny.

Ze względu na małą masę membrany, która może być wykonana z cienkiej folii metalowej charakterystyka częstotliwościowa takiego przetwornika jest podobna jak mikrofonu pojemnościowego.

System bezprzewodowy mikrofonów różnego typu

Zasadnicza różnica w konstrukcji mikrofonu bezprzewodowego polega jedynie na innym sposobie przesyłania sygnału. W miejsce przewodu zastosowano nadajnik wbudowany w obudowę lub osobną przymocowaną do wykonawcy lub instrumentu oraz odbiornik znajdujący się w pobliżu stołu mikserskiego. Najczęściej stosowanymi nadajnikami

pracującymi w systemie modulacji częstotliwościowej FM w pasmach UHF (470-950MHz) lub VHF (170-240 MHz). Ten sam kanał na którym pracuje mikrofon należy wybrać w odbiorniku.

Mikrofony bezprzewodowe umożliwiają swobodne poruszanie się, likwidują plątaninę kabli, pozwalają na szybką instalację nagłośnienia, zapewniają wyższy poziom bezpieczeństwa dzięki izolacji galwanicznej. Niestety urządzenia te są bardzo drogie, należy wymieniać baterie, istnieje także możliwość występowania zaników sygnału spowodowanych odbiciami od ścian pomieszczenia. Zdarzają się także sytuacje, że odbiornik odbiera sygnały postronne pochodzące z innych nadajników.

Jakość dźwięku zależy głównie od przetworników mikrofonowych użytych w zestawie. Bardzo często producenci dają nam możliwość wyboru główki, która będzie zainstalowana, a w jej nazwie zawarty jest symbol jej przewodowego odpowiednika. Transmisja radiowa wprowadza również pewną degradację sygnału.

Parametry mikrofonów

Każdy mikrofon ma pewne cechy, od których jest uzależniona techniczna i artystyczna strona nagrania. Są to przede wszystkim:

impedancja wyjściowa mikrofonu (impedancja wewnętrzna) - impedancja zmierzona przy wyjściu z mikrofonu traktowanego jako źródło prądowe. Wartość impedancji zmienia się w zakresie ok. 20-30% w zależności od częstotliwości. W dokumentacji podaje się najczęściej wartość znamionową modułu impedancji przy pobudzeniu o częstotliwości 1 kHz.

najmniejsza wartość impedancji obciążenia mikrofonu – określa minimalną impedancję wejścia wzmacniacza, do którego ma być podłączony mikrofon, przy której zachowane są prawidłowe warunki jego pracy. Jeśli impedancja ta nie jest podana w dokumentacji, można przyjąć, że powinna być co najmniej 5-krotnie większa od znamionowej impedancji wyjściowej mikrofonu.

Charakterystyki częstotliwościowe mikrofonów wokalowych: pojemnościowego Oktava 319 (u góry) i dynamicznego Shure SM58 (na dole)

skuteczność mikrofonu (czułość) – stosunek napięcia na nieobciążonym wyjściu mikrofonu do wartości ciśnienia akustycznego działającego na membranę. Skuteczność mikrofonu mierzy się w polu dalekim i wyraża w mV/Pa. Skuteczność mikrofonów dynamicznych wynosi

1-3 mV/Pa. W przypadku mikrofonów pojemnościowych skuteczność jest wyższa i wynosi 5-50 mV/Pa. Wpływa na poziom szumów.

charakterystyka częstotliwościowa – diagram zależności czułości mikrofonu (w dB) od częstotliwości (Hz) (zwykle w zakresie 20Hz-20 kHz). Czasami zamiast wykresu podaje się tylko pasmo przenoszenia (ang. frequency response), czyli zakres częstotliwości akustycznych skutecznie przetwarzanych przez mikrofon. Zakres ten jest ograniczony spadkiem skuteczności mikrofonu, określonym przez odpowiednią normę lub wymagania techniczne.

W przypadku mikrofonów wokalowych na wykresie można zauważyć kilkudecybelowe wyeksponowanie częstotliwości odpowiedzialnych za czytelność brzmienia (zwykle w zakresie 4-10 kHz), zwane prezencją (ang. presence peak). W przeciwieństwie do efektu zbliżeniowego zjawisko to nie ulega zmianie w zależności od odległości źródła od mikrofonu.

czułość – parametr przedstawiający zależność między ciśnieniem akustycznym wywieranym na membranie mikrofonu a napięciem wyjściowym (mV/Pa/1kHz =~ 1dB)

maksymalna wartość ciśnienia akustycznego SPL – maksymalna wartość ciśnienia jaką może przenieść mikrofon dla podanej wartości zniekształceń

napięcie szumów mikrofonu - napięcie na wyjściu mikrofonu zmierzone w warunkach zupełnej ciszy. Może być wyrażone w decybelach, zakładając, że jest równoważne napięciu wyjściowemu mikrofonu wytworzonemu sygnałem akustycznym o określonym poziomie ciśnienia, przyjmując poziom 20 μPa = 0 dB. Dla mikrofonów pojemnościowych wartość tego parametru wynosi 14-34 dB.

odstęp sygnału od szumu (S/N) - określa odstęp użytecznego sygnału fonicznego od szumu. Jest to wyrażona w decybelach różnica między napięciem na wyjściu mikrofonu przy ciśnieniu akustycznym równym 1 Pa (co odpowiada poziomowi ciśnienia 94 dB) a napięciem szumów mikrofonu. Wartość tego parametru w wypadku mikrofonów pojemnościowych wynosi 60-80 dB.

zakres dynamiczny – parametr określający przedział między wartością minimalną a maksymalną przenoszonego ciśnienia akustycznego.

wrażliwość mikrofonu na magnetyczne pola zakłócające – stosunek napięcia na wyjściu mikrofonu do zmiennego natężenia pola magnetycznego (mV/mA), bądź stosunek napięcia do zmiennej indukcji magnetycznej (uV/5uT). Typowa wartość dla dobrych mikrofonów dynamicznych wynosi 5uV/5uT przy częstotliwości 50 Hz.

wrażliwość mikrofonu na elektryczne pola zakłócające – wyrażana w mV/V. Typowa wartość dla dobrego mikrofonu pojemnościowego wynosi 0,4 uV/V.

W poniższej tabelce zgromadzono parametry czterech mikrofonów wyższej klasy:

Producent, model

AKG, C414B-ULSSennheiser,

MKH40P48U3AKG, C567E1

Sennheiser, MD 441 U

Typ przetwornika pojemnościowypojemnościowy

w. cz.pojemnościowy

elektretowydynamiczny

Charakterystyka kierunkowości

zmienna: kardioidalna,

hyperkardioidalna, dookólna

lub ósemkowa

kardioidalna dookólna superkardioidalna

Impedancja [Ω] 180 150 400 200

Skuteczność [mV/Pa] 12 25 10 >1,8

Pasmo przenoszenia

[Hz] 20-20000 40-20000 20-20000 30-20000

Poziom szumów własnych

według CCIR 468-2

[dB] 25 21 34 b.d.

Poziom szumów własnych

ważony, filtr A[dB] 14 12 21 b.d.

Maksymalny poziom dźwięku

[dB] 140 134 128 b.d.

Filtr obcięcia niskich

częstotliwości

[12 dB/okt.]

75 i 150 Hz 30 Hz b.d.korektor 5-

położeniowy

Zalecana impedancja obciążenia

[Ω] >600 >1000 >2000 >1000

Zasilanie phantom

[V] 9-52 (2mA) 44-52 (2mA) 9-52 (2mA) –

Dopuszczalna temperatura

[°C] -10 do +60 -10 do +70 -20 do +60 b.d.

Masa [g] 310 100 9+90 450

Wtyk XLR-3 XLR-3 XLR-3 XLR-3

Charakterystyka kierunkowości to wykres w układzie współrzędnych biegunowych przedstawiający skuteczność mikrofonu przy danej częstotliwości i kącie padania dźwięku, unormowany względem maksymalnej skuteczności mikrofonu. Ze względu na kształt charakterystyki kierunkowej, mikrofony dzieli się na: wszechkierunkowe (dookólne, kołowe), dwukierunkowe (ósemkowe) i jednokierunkowe.

Wszechkierunkowa(Omnidirectional)

Dwukierunkowa(Bidirectional)

Jednokierunkowa(Directional)

Mikrofony ciśnieniowe mają charakterystykę dookólną. Mikrofony gradientowe (np. mikrofon wstęgowy) mają charakterystykę ósemkową. Mikrofony ciśnieniowo-gradientowe i ciśnieniowo-gradientowo-interferencyjne mają charakterystykę jednokierunkową z największą skutecznością dla fal biegnących w kierunku membrany wzdłuż osi mikrofonu.

Pomiędzy charakterystyką wszechkierunkową a ósemkową wyróżnia się cztery pośrednie charakterystyki nerkowe.

SubkardioidalnaSubcardioid

KardioidalnaCardioid

SuperkardioidalnaSupercardioid

HiperkardioidalnaHypercardioid

Zdolność do kierunkowego odbierania dźwięku jest wyrażana liczbowo jako tzw. współczynnik kierunkowości. Określa on, ile razy większa moc akustyczna zostałaby odebrana przez mikrofon o charakterystyce dookólnej, o skuteczności takiej samej, jak dany mikrofon kierunkowy. Wartości tego współczynnika są następujące:

mikrofon o charakterystyce kardiodalnej – 3 mikrofon o charakterystyce superkardiodalnej – 3,7 mikrofon o charakterystyce hiperkardiodalnej – 4 mikrofon o charakterystyce shotgun – 6 (zmieniający się od 4 do 10 w zależności od

częstotliwości).

Ponieważ natężenie dźwięku maleje proporcjonalnie do kwadratu odległości, zastosowanie mikrofonu kierunkowego umożliwia zwiększenie odległości od źródła dźwięku o wartość równą pierwiastkowi ze współczynnika kierunkowości zastosowanego mikrofonu (1,7 przy zastosowaniu mikrofonu o charakterystyce kardiodalnej oraz w przybliżeniu 2 przy mikrofonach o charakterystyce super- i hiperkardiodalnej). Ważną cechą mikrofonów kierunkowych jest również to, że wykazują one minimum czułości w odniesieniu do

dźwięków napływających z określonych kierunków (180° w przypadku mikrofonów o charakterystyce kardioidalnej i 120° o charakterystyce superkardioidalnej). Ułatwia to posługiwanie się mikrofonami na estradzie.

Zmiana charakterystyki kierunkowości mikrofonu w zależności od częstotliwości

Charakterystyka kierunkowości mikrofonu zmienia się mniej lub bardziej wraz ze zmianą częstotliwości odbieranego dźwięku. Zmiany te są największe na krańcach zakresu częstotliwości przenoszonych przez dany mikrofon.

Membrana mikrofonu ma określoną średnicę (15-25 mm w wypadku studyjnych mikrofonów pojemnościowych). Fale o częstotliwościach większych od 5000 Hz (czyli o małej długości) padając prostopadle na membranę odbijają się od niej, co powoduje zwiększenie wartości ciśnienia akustycznego. Zwiększa się skuteczność mikrofonu w odniesieniu do fal padających prostopadle i mających długość współmierną z wymiarami membrany. Zjawisko to słabnie w miarę zmniejszania kąta padania fali na membranę mikrofonu.

W mikrofonach ciśnieniowo-gradientowych (o charakterystykach kardiodalnej, superkardiodalnej i hiperkardiodalnej) występuje tzw. efekt zbliżeniowy (ang. proximity effect), czyli zjawisko silnego uwydatnienia niskich tonów w wypadku zbliżenia źródła dźwięku do mikrofonu. Jest to spowodowane tym, że gradient ciśnienia fali kulistej ma większą wartość niż gradient ciśnienia fali płaskiej. Wokalista zbliżający mikrofon do ust jest źródłem "punktowym" fali kulistej w zakresie tonów niskich, a źródłem fal zbliżonych do płaskich w zakresie tonów średnich i wysokich. Zjawisko to daje bardzo znaczne uwypuklenie tonów niskich o około 10 dB przy częstotliwości 100 Hz oraz 5-6 dB przy częstotliwości 200 Hz i zmianie odległości źródła z 100 cm do 5 cm. Wiele typów mikrofonów estradowych ma wbudowany korektor tego efektu, włączany przełącznikiem znajdującym się na obudowie mikrofonu.

Na estradzie i w praktyce amatorskiej są stosowane najczęściej mikrofony o charakterystyce kardiodalnej i superkardiodalnej. W technice studyjnej są stosowane również mikrofony o charakterystyce kulistej, które odbierają lepiej dźwięki odbite i rozproszone, co ma duże znaczenie dla właściwego odtworzenia atmosfery akustycznej pomieszczenia. W studiach telewizyjnych są często stosowane mikrofony o wybitnych właściwościach kierunkowych.

Złącza

Złączami, które stosuje się mikrofonach są:

męskie złącze XLR-3 w mikrofonach profesjonalnych

wtyk Jack o średnicy 6,3 mm w mikrofonach konsumenckich; spotykane są także wtyki symetryczne (połączenia symetryczne), a w mikrofonach tańszych monofoniczne (połączenia niesymetryczne)

wtyk Jack mono o średnicy 3,5 mm w bardzo tanich mikrofonach bądź mikrofonach komputerowych

W niektórych mikrofonach przeznaczonych do urządzeń przenośnych używane są inne złącza, takie jak XLR-5 lub mini-XLR. Mikrofony wpinane w klapę marynarki mają złącza dostosowane do miniaturowych nadajników bezprzewodowych. Od 2005 roku pojawiły się profesjonalne mikrofony wyposażone w interfejs USB, przeznaczone do rejestracji dźwięku przez komputer bez udziału karty dźwiękowej.

Interfejs cyfrowy

Standard AES42, określający cyfrowy sposób transmisji sygnałów fonicznych przeznaczony dla mikrofonów, został opublikowany przez towarzystwo naukowe Audio Engineering Society. Jest rozwinięciem interfejsu cyfrowego AES/EBU (oznaczanego oficjalnie jako AES3), rozbudowanego o opcję zasilania i synchronizacji mikrofonów oraz przesyłania dodatkowych poleceń, takich jak zmiana charakterystyki kierunkowej, regulacja parametrów tłumika, filtra dolnozaporowego, wzmocnienia, czy zmiana polaryzacji.

W większości mikrofonów cyfrowych występuje konwencjonalna kapsuła z umieszczonym bezpośrednio za nią przetwornikiem analogowo-cyfrowym. Mikrofony zgodne ze standardem AES42 posiadają standardowe wyjście XLR-3, ale występujący tam sygnał ma postać cyfrową, a nie analogową. Mogą być podłączane do urządzeń zgodnych ze standardem AES42 lub do tradycyjnych urządzeń analogowych poprzez odpowiedni interfejs przejściowy.

Producenci

Popularnymi producentami mikrofonów są m.in.: Sennheiser, Shure, AKG Acoustics, Audio Technica, Georg Neumann i Beyerdynamic.

9)słuchawki

Konstrukcja

Ze względu na użyty przetwornik elektroakustyczny słuchawki dzieli się na:

elektromagnetyczne (czasem w skrócie nazywane "magnetycznymi"), z membraną z materiału ferromagnetycznego (najczęściej ze stali), której ruch wzbudzany jest przez zmiany pola magnetycznego w nieruchomej cewce znajdującej się w bezpośredniej bliskości membrany[1];

elektrodynamiczne (albo krótko "dynamiczne"), z membraną papierową lub z tworzywa sztucznego, której ruch wzbudzany jest przez przyklejoną do niej małą cewkę, umieszczoną w silnym stałym polu magnetycznym, poruszającą się wskutek przepływającego przez nią prądu zmiennego;

elektrostatyczne, z membraną wzbudzaną przez zmiany pola elektrycznego;

piezoelektryczne ("krystaliczne"), z membraną pobudzaną wskutek zjawiska piezoelektrycznego [2] .

elektrodynamiczne z kotwicą zrównoważoną (ang. Balanced Armature), z rdzeniem z miękkiej stali połączonym sztywno z membraną, znajdującym się pomiędzy nieruchomymi magnesami stałymi i nawiniętą wokół cewką[3].

Ze względu na konstrukcję słuchawki odróżnia się:

słuchawki wokółuszne (zamknięte, półotwarte lub otwarte), w których cała małżowina uszna zakryta jest wraz ze słuchawką w niewielkiej komorze

słuchawki nauszne (zamknięte, półotwarte lub otwarte), w których małżowina uszna przykryta jest słuchawką w niewielkiej komorze

słuchawki otwarte, których używa się poprzez zbliżenie ucha do membrany słuchawki tak, że małżowina ucha pozostaje odsłonięta

słuchawki półotwarte, o konstrukcji częściowo osłaniającej ucho[4]

słuchawki douszne, które wsuwa się (częściowo) do wnętrza kanału słuchowego [5] . słuchawki dokanałowe, które do poprawnego odsłuchu wymagają uszczelnienia kanału

słuchowego [6]

Słuchawki bywają czasem - zwłaszcza słuchawki nauszne - mocowane do sprężynującego pałąka, który trzyma je na głowie; czasem do pałąka mocowany jest dodatkowo miniaturowy mikrofon. Często słuchawki używane są parami, na lewe i prawe ucho, co umożliwia odsłuch stereofoniczny. W zastosowaniach wojskowych słuchawki wmontowywane bywają do wnętrza hełmu (hełmofonu)[7].

Słuchawka – przetwornik elektroakustyczny, mający za zadanie przekształcenie sygnału elektrycznego w słyszalną falę dźwiękową podobnie, jak czyni to głośnik; od głośnika jednak odróżnia słuchawkę sposób, w jaki jest wykorzystywana: słuchawka służy do indywidualnego odbioru dźwięku, najczęściej umieszcza się ją w bezpośredniej bliskości ludzkiego ucha, a nawet wewnątrz ucha.

Słowem słuchawka określa się także tzw. mikrotelefon, czyli uchwyt mieszczący zarówno samą słuchawkę, jak i mikrofon telefonu, a także czasem - jak w telefonach komórkowych - cały aparat.

10) głośniki

Głośnik

Głośnik dynamiczny w obudowie

Przekrój przez głośnik dynamiczny

Głośnik piezoelektryczny

Głośnik – przetwornik elektroakustyczny (odbiornik energii elektrycznej) przekształcający prąd elektryczny w falę akustyczną. Idealny głośnik przekształca zmienny prąd elektryczny o odpowiedniej częstotliwości na falę akustyczną proporcjonalnie i liniowo. Rzeczywisty zakres częstotliwości, w którym głośnik wytwarza falę ciśnienia proporcjonalnie do napięcia (z dopuszczalnym odchyleniem) nazywa się pasmem przenoszenia głośnika.

Potocznie głośnikiem nazywa się również zespół głośników zamknięty we wspólnej obudowie poprawnie nazywanej zestawem głośnikowym (kolumną głośnikową jest zespół zestawów głośnikowych połączonych w taki sposób (wzajemne ustawienie, korekcja poziomu, fazy i opóźnienia), aby uzyskać wymaganą charakterystykę kierunkowości).

Historia głośnika

Pierwszym głośnikiem był auxetophone, opatentowany przez Horacego Shorta z Londynu w 1898 roku. Po raz pierwszy użyto go publicznie na Wystawie Paryskiej w 1900 roku, aby nadać fonograficzny zapis arii operowych ze szczytu wieży Eiffla. Maszyna była poruszana sprężonym powietrzem i - według opowieści współczesnych - słychać ją było w całym Paryżu.

Pierwszy głośnik elektryczny - dictograph, prototyp większości dzisiejszych systemów, został skonstruowany w 1906 roku, przez Millera Reese'a Hutchinsona i Kelly'ego Turnera z Hutchinson Acoustic Co. z Nowego Jorku. Pierwszy raz publicznie użyto elektrycznych głośników we wrześniu 1912 roku, kiedy firma Bell Telephone Co. we współpracy z Western Electric zainstalowała dwa chłodzone wodą nadajniki głośnikowe, induktor i dziesięć głośników w teatrze Olympic w Chicago. Nie tylko wzmacniały one głos ze sceny, lecz transmitowały także na widownię efekty dźwiękowe spoza niej. Po raz pierwszy głośniki zostały wykorzystane jako element systemu nagłaśniającego na początku 1913 roku, kiedy gubernator stanu Oklahoma wygłosił mowę transmitowaną dla 345 osób odległych o 122 mile od miejsca nadawania.

W roku 1924 dwaj inżynierowie C.W. Rice i E.W. Kellog z firmy General Electric, opracowali konstrukcję (głośnik magnetoelektryczny), która przypomina dzisiejsze modele. Przełom polegał na wykorzystaniu magnesu, ruchomej cewki i membrany. Pierwsze kolumny, czyli głośniki zamknięte w obudowie opatentowano dopiero w 1958 roku.

Podział ze względu na zasadę działania

Magnetoelektryczne (dynamiczne) - w polu magnetycznym magnesu (rys. magnet) umieszcza się przewodnik (cewkę magnetyczną) (rys. Voice coil), w którym płynie prąd elektryczny. Oddziaływanie magnesu i przewodnika z prądem wywołuje ruch przewodnika, do którego przymocowana jest membrana (rys.cone). Cewka jest połączona sztywno z membraną a całość jest odpowiednio zawieszona (rys. spider i surround), tak aby zapewnić osiowy ruch cewki w szczelinie magnesu bez ocierania się o magnes.

Elektromagnetyczne - przepływ prądu o częstotliwości akustycznej powoduje powstanie zmiennego pola magnetycznego. Pole to magnesuje rdzeń ferromagnetyczny połączony z membraną. Przyciąganie i odpychanie rdzenia powoduje drgania membrany.

Elektrostatyczne - na naelektryzowaną membranę z cienkiej folii (mającą napyloną warstwę metaliczną z jednej lub dwu stron, bądź będącą elektretem) oddziałują dwie perforowane elektrody, umieszczone z obu stron folii (jedna elektroda ma odwróconą fazę sygnału o 180 stopni w stosunku do drugiej), w ten sposób wywołując drgania folii w takt sygnału.

Magnetostrykcyjne - pole magnetyczne wywołuje zmianę wymiarów materiału ferromagnetycznego (zjawisko magnetostrykcyjne). Ze względu na duże częstotliwości drgań własnych elementów ferromagnetycznych, tego typu głośniki stosowane są do otrzymywania ultradźwięków.

Piezoelektryczne - pole elektryczne wywołuje zmianę wymiarów materiału piezoelektrycznego, stosowane w głośnikach wysokotonowych i ultradźwiękowych,

Jonowe (bezmembranowe).

Parametry

Parametry Thiele’a-Smalla (parametry T-S)

Są to parametry opisujące zachowanie się głośnika w niskich częstotliwościach. Parametry te służą do obliczania objętości obudowy głośnika.

Podstawowe parametry:

Fs [Hz] - częstotliwość rezonansowa (pasmo przenoszenia) VAS [l] - objętość ekwiwalentna Qts - dobroć całkowita (wypadkowa)

Dodatkowe parametry:

Qms - dobroć mechaniczna Qes - dobroć elektryczna

Parametry elektro-mechaniczne głośnika

Mms [kg] - masa układu drgającego głośnika Cms [m/N] - podatność mechaniczna zawieszeń membrany (górnego i dolnego) Rms [kg/s] - rezystancja mechaniczna (zwana także współczynnikiem strat mechanicznych)

jest wielkością określającą straty (spowodowane tarciem wewnętrznym) w zawieszeniach membrany głośnika

Re [Ohm] - rezystancję cewki głośnika B*L [T*m] - współczynnik siły będący iloczynem indukcji w szczelinie i długości uzwojenia

pozostającej w szczelinie Le [mH] - indukcyjność cewki głośnika Sd [m^2] - czynna powierzchnia membrany

Parametry służące analizie zachowania głośnika przy sygnałach o dużej mocy

Xmax [mm] - maksymalne liniowe wychylenie membrany w jedną stronę Vd [l] - wychylenie objętościowe Xlim (czasem podawane jako Xmech lub Xdam) [mm] - wychylenie graniczne membrany w

jedną stronę (z punktu widzenia mechanicznego) Pe [W] - moc znamionowa głośnika

Dodatkowe parametry (przydatne przy konstruowaniu zestawów głośnikowych)

Z [Ohm] - impedancja znamionowa głośnika SPL [dB/W/m] - efektywność głośnika

Oznaczanie głośników

Głośniki oznacza się kodem literowo cyfrowym określającym powyższe parametry: Przykładowo Tonsil oznacza głośniki w następujący sposób:

gdn - głośnik dynamiczny niskotonowy gdm - głośnik dynamiczny średniotonowy gdmk - głośnik dynamiczny średniotonowy kopułkowy gdmt - głośnik dynamiczny średniotonowy tubowy gdw - głośnik dynamiczny wysokotonowy gdwk - głośnik dynamiczny wysokotonowy kopułkowy gdwt - głośnik dynamiczny wysokotonowy tubowy gds - głośnik dynamiczny szerokopasmowy gd - głośnik dynamiczny

Polaryzacja głośnika

Polaryzacja głośnika jest umowną formą określenia kierunku przepływu prądu, który spowoduje wzrost ciśnienia powietrza w kierunku roboczym, związane jest to z kierunkiem nawinięcia uzwojenia cewki. Początek cewki jest oznaczany na koszu głośnika (kropka, plus). Dla przetwornika magnetoelektrycznego odpowiada to wypchnięciu cewki z pola magnesu i ruchowi membrany w kierunku pierścienia mocującego głośnik do obudowy.

Polaryzacja głośnika jest istotna przy budowaniu zestawów głośnikowych oraz zestawów nagłaśniających w tym i układów stereofonicznych.

11)drukarki

Temat: Zasilacze komputerowe.

1)co to jest zasilacz komputerowy.

urządzenie, które służy do przetwarzania napięcia przemiennego dostarczanego z sieci energetycznej (100-127V w Ameryce Północnej, części Ameryki Południowej, Japonii i Tajwanie, 220-240V w pozostałej części świata) na niskie stabilizowane napięcia stałe, niezbędne do pracy pozostałych komponentów komputera.

Niektóre zasilacze posiadają przełącznik zmieniający napięcie wejściowe pomiędzy 230V i 115V, inne mogą pracować w szerokim zakresie napięcia zasilania.

Zasilacze komputerów są zasilaczami impulsowymi.

Najczęściej spotykane zasilacze komputerowe są zgodne ze standardem ATX. Standard określa kształt wtyczek, panujące napięcia, dopuszczalne natężenie prądu. Włączanie i wyłączenie zasilacza jest realizowane przez sygnał elektryczny z płyty głównej, co daje obsługę takich funkcji jak tryb czuwania, zdalne włączanie i wyłączanie komputera. Najnowsza wersja standardu ATX dla zasilaczy to 2.31 (z połowy 2008 roku).

2)zadanie zasilacza komputerowego w zestawie komputerowym.

Ma za zadanie dostarczyć energiędo komputera ( urządzeń ).

3)rodzaje zasilaczy komputerowych

-liniowe

Zasilacz transformatorowy (zasilacz liniowy) – zasilacz, w którym na wejściu zastosowano transformator transformujący wejściowe napięcie przemienne do takiej wartości, by (po wyprostowaniu i ewentualnej stabilizacji liniowej) na wyjściu zasilacza uzyskać żądane napięcie stałe. Zasilacze transformatorowe są zasilane z sieci elektroenergetycznej (najczęściej 230 V - 50 Hz) i służą zwykle do zasilania urządzeń o niskim napięciu.

-impulsowe

Zasilacz impulsowy – zasilacz zbudowany w oparciu o przetwornicę napięcia.

Pierwsza sekcja, występująca tylko w zasilaczach sieciowych, służy do przetworzenia napięcia przemiennego na napięcie jednokierunkowe i zmniejszenie jego zmian. Sekcja ta składa się z prostownika (zwykle mostka Graetza) i kondensatorów wygładzających tętnienia.

Napięcie stałe dociera do sekcji kluczującej. W zasilaczach impulsowych jako klucze wykorzystuje się tranzystory, przełączane między stanem nasycenia i zatkania przy pomocy impulsów sterujących o zmiennej długości (modulacja szerokości impulsów). Utworzony w ten sposób przebieg prostokątny napięcia trafia na uzwojenie pierwotne transformatora. Częstotliwość impulsów (dochodząca do setek kHz) jest o wiele większa od częstotliwości sieci energetycznej, dzięki temu transformatory stosowane w zasilaczach impulsowych mogą być znacznie mniejsze niż w przypadku tradycyjnych zasilaczy transformatorowych.

Napięcie wychodzące z uzwojenia wtórnego transformatora zasilacza impulsowego trafia do prostownika złożonego z diod pracujących z dużą częstotliwością. Tętnienia napięcia są wygładzane przez dławiki i kondensatory o dużej pojemności. Jeśli w transformatorze zastosowano kilka uzwojeń wtórnych, zasilacz dostarcza kilka różnych napięć wyjściowych.

Wyróżnia się następujące topologie zasilaczy impulsowych:

Flyback (dwutaktowy z gromadzeniem energii w polu magnetycznym rdzenia). W fazie pierwszej klucz tranzystorowy jest zwarty i poprzez uzwojenie pierwotne gromadzi energię w polu magnetycznym rdzenia transformatora. Kiedy tranzystor zostaje wyłączony, rdzeń oddaje energię poprzez indukcję na uzwojenie wtórne (flyback oznacza wyindukowanie impulsowego napięcia). Częstotliwość ładowania jest stała, ale czas trwania impulsów jest kontrolowany przez układ elektroniczny i jest zależny od obciążenia po stronie wtórnej. Topologia flyback wykorzystywana jest głównie w zasilaczach małej mocy, np. w ładowarkach do telefonów komórkowych. Pozwala na konstrukcję bardzo prostych zasilaczy, których jednak główną wadą jest niższa sprawność energetyczna (w porównaniu do innych topologii).

Half-bridge (pół-mostek) i full-bridge (pełny mostek) to układy pod względem konstrukcyjnym podobne do transformatora sieciowego, do działania potrzebują napięcia

przemiennego na uzwojeniu pierwotnym. Przebieg napięcia nie jest sinusoidalny lecz prostokątny, generowany przez 2 (w half-bridge) lub 4 (w full-bridge) tranzystory, ponieważ nie ma takiej potrzeby, zmniejsza to także straty i upraszcza układ. Parametry przebiegu są regulowane przez układ scalony w celu utrzymania stałego napięcia po stronie wtórnej w zależności od obciążenia. Do przełączania napięcia tranzystorami wykorzystuje się podział napięcia po mostku Graetza, za pomocą 2 kondensatorów połączonych szeregowo względem siebie, włączonych równolegle do napięcia. Dzięki temu otrzymuje się układ napięć taki jak w zasilaczu symetrycznym. Układ pół-mostkowy wykorzystywany jest w zasilaczach komputerowych przy mocach dochodzących do kilkuset watów. Układy pełnego mostka pozwalają na transformowanie mocy nawet powyżej 1 kW.

Buck (obniżyć) – topologia używana do zasilania napięciem stałym niższym niż wejściowe. Boost (zwiększyć) – topologia używana do zasilania napięciem stałym, które jest wyższe od

wejściowego.

Dodatkowo dla zasilaczy o mocy powyżej 75 W (w dowolnej topologii) stosuje się układy poprawiające współczynnik mocy oraz rozkładające obciążenie na cały okres napięcia (w porównaniu do zwykłego prostownika mostkowego).

Zalety zasilacza impulsowego:

Duża sprawność przekraczająca nawet 90%, istotna zwłaszcza przy zasilaniu z baterii lub akumulatora.

Małe rozmiary oraz niewielka masa, w stosunku do przenoszonej mocy, w porównaniu do zasilaczy transformatorowych.

Szeroki zakres napięcia wejściowego np. od 100 do 240 V, co umożliwia użytkowanie we wszystkich krajach świata.

Zabezpieczenia przed zwarciem wbudowane w układy kontrolne zasilacza. Odporność na zakłócenia z sieci. Odporność na krótkie zaniki napięcia. Niższy koszt wytworzenia.

Wady:

Źle skonstruowany lub zbudowany ze złej jakości elementów może powodować zakłócenia na wysokiej częstotliwości (kompatybilność elektromagnetyczna) oraz niestabilną pracę podłączonych urządzeń.

Skomplikowana budowa pod względem ilości części potrzebnych do pracy, przez co zasilacze impulsowe małej mocy były droższe niż tradycyjne. Na początku XXI wieku wprowadzono układy scalone, w wyniku czego nawet zasilacze o mocy kilku watów stały się tańsze od tradycyjnych.

W niektórych rozwiązaniach wymagane jest obciążenie wstępne.

4)podstawowe napięcia zasilaczy komputerowych i oznaczenia przewodów ich odpowiadających.

Jednym z parametrów zasilacza jest jego sprawność energetyczna. Sprawność to stosunek mocy zasilacza oddawanej na jego wyjściu, do mocy pobranej z sieci energetycznej. Różnica między mocą pobraną a oddawaną jest emitowana w postaci ciepła[2]. Sprawność wyraża się typowo w procentach. Im wyższa sprawność tym mniejsze straty energii w zasilaczu. Zasilacze o wysokiej sprawności wydzielają mniej ciepła, dzięki czemu można w nich montować wentylatory o mniejszej wydajności (cichsze).

Sprawność zasilaczy zależy od obciążenia zasilacza, osiągając najmniejszą sprawność dla małego i bardzo dużego obciążenia i waha się pomiędzy 40% a 85%[2]. W celu poprawy sprawności zasilaczy komputerowych wprowadzono serię certyfikatów 80 PLUS, które gwarantują sprawność zasilacza przekraczającą 80%[3].

Ważnym parametrem zasilacza jest zdolność do dostarczania stabilnych napięć poszczególnym podzespołom komputera, w pełnym zakresie pobieranej mocy jak i napięcia zasilania. Zakresy napięć określa norma ATX. Wynoszą one:

Napięcie Kolor kabla Minimum Maksimum

12 V 11,40 V 12,60 V

5 V 4,75 V 5,25 V

3,3 V 3,14 V 3,47 V

5)rodzaje złączy w zasilaczach płyt głównych typu ATX.

ATX (ang. Advanced Technology Extended) – standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych do nich.

Wtyczka zasilania płyty głównej ATX 2.0 (widok od spodu). Zasilacz można uruchomić łącząc punkt PS_ON (przewód zielony) z masą (przewód czarny).

Standard ATX został opatentowany przez firmę Intel w 1995 roku. Był to spory krok naprzód w porównaniu do wcześniejszych konstrukcji typu AT, które królowały przez wiele lat. Zalety tej zmiany były oczywiste, więc ATX wyparł swojego poprzednika z rynku stając się nowym standardem.

6)wartości napięć zasilających i odpowiadające im urządzenia.

Przetwornica napięcia, nazywana także konwerterem mocy lub przekształtnikiem napięcia – urządzenie elektryczne lub elektromechaniczne pozwalające na zasilanie odbiorników energii elektrycznej z układów zasilających, których parametry prądowo-napięciowe nie pozwalają na bezpośrednie połączenie z odbiornikiem. Zadaniem konwertera mocy jest zmiana wartości natężenia i napięcia w sposób odpowiadający wymaganiom zasilanego odbiornika, z możliwie najmniejszymi stratami mocy. Niskie straty mocy są równoznaczne z wysoką sprawnością konwertera.

Konwertery mocy stosowane są zarówno w układach wymagających wprowadzenia znacznych różnic pomiędzy napięciami (a zatem wielokrotnego podwyższenia lub obniżenia

napięcia), jak i wtedy gdy odbiornik wymaga określonej wartości napięcia zasilającego, której nie może zapewnić stosowane źródło prądu, np. rozładowująca się bateria ogniw. Zadaniem konwertera mocy może być również zmiana częstotliwości prądu przemiennego, bądź zmiana prądu stałego na prąd przemienny lub odwrotnie.