Έδρα:3η Σεπτεμβρίου 56,

104 33 Αθήνα,ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ

ΣΩΜΑΤΕΙΟΑριθμός 20/85

Πρωτοδικείο ΑθηνώνΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1985

13504/85ΑΦΜ 999753434

H γλαύκατων αποφοίτων

ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 �ΕΤΟΣ 310• ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 146 ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙΔΩΡΕΑΝ

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟΤΕΛΟΣ

Αριθμός Άδειας89

Κωδ.12221

Ταχ. ΓραφείοΑΘΗΝΑΣ 12 x+5

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΝΣΟΥΡΑΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Προβληματίστηκα τι τίτλο να βάλωστο κείμενο που μου ζήτησε να

ετοιμάσω για τη «Γλαύκα των Αποφοί-των» η Πρόεδρος του Συλλόγου μας η καΤούλα Χαρίτου Πεκλάρη, για το ανεπανά-ληπτο οδοιπορικό που ζήσαμε στη γενέ-θλια γη της Αιγύπτου από τις 30 Απριλί-ου μέχρι τις 6 Μαΐου 2018, στο πλαίσιοτου προγράμματος που συμφωνήθηκεμεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτουμε τίτλο «Νόστος, η Επιστροφή».Μια σκέψη ήταν να τιτλοφορήσω το κεί-μενο μου «επιστροφή στις ρίζες», άλληήταν «οδοιπορικό στην Αίγυπτο του σήμε-ρα» και διάφορα άλλα. Κατέληξα στοντίτλο με τον οποίο τιτλοφορείται το κείμε-νο μου, γιατί πράγματι σε κάθε βήμα μας,σε κάθε επίσκεψη ξυπνούσαν μέσα μου,και πιστεύω σε όλους όσοι συμμετείχανστην αποστολή, αναμνήσεις των παιδι-κών και εφηβικών μας χρόνων.Βέβαια δεν είχαμε την ευκαιρία να επι-

σκεφθούμε την Τάντα και τη Μανσούρα,τις πόλεις από τις οποίες προσωπικά έχωτις περισσότερες αναμνήσεις.Παρά το γεγονός αυτό, έντονα ζωντάνε-ψαν μέσα μου οι μνήμες όταν μια μέραστην Αλεξάνδρεια, η ξεναγός που ήτανστο λεωφορείο μας, μου ανέφερε ότι την

προηγούμενη ήταν στην Μανσούρα, είχεεπισκεφθεί το σχολείο μας και με πληρο-φόρησε ότι το κτίριο ανακαινίζεται. Αυτήη πληροφόρηση ήταν αρκετή για ναπεράσουν από το νου μου εν συντομία ταέξι χρόνια που περάσαμε εκεί και ναθυμηθώ φίλους και συμμαθητές.Για να αναφερθώ σε αυτό καθ’ εαυτό τοταξίδι, γενική είναι η ομολογία των 120ατόμων που συμμετείχαν ότι ήταν πάραπολύ καλά οργανωμένο και εμφανήςήταν η προσπάθεια των Αιγυπτίων οικο-δεσποτών να φέρουν σε πέρας την προ-σπάθειά τους και ομολογώ ότι το πέτυχανστον υπέρτατο βαθμό. Η προσπάθειάτους να μας εξυπηρετήσουν, η απόλυτηφιλοξενία που μας προσέφεραν και ηέννοια και αγωνία τους να μας προσφέ-ρουν ασφάλεια στις διακινήσεις μας ήτανεμφανής και δεν σημειώθηκε κάποιοπαρατράγουδο σε όλη τη διάρκεια τηςεκεί παραμονής μας, άσχετα αν κάποτε

Τα αγάλματα Αθηνάς και Ίσιδος κοσμούν την είσοδο της βιβλιοθήκης.

Αναμνηστική φωτογραφία στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Στο κέντρο ο διευθυντής της βιβλιοθήκης και αριστερά του ο Αιγύπτιος

Υφυπουργός Μετανάστευσης κ. Σαμίρ Τάχα που μας συνόδευε στο ταξίδι.

Η πρόσκληση για τη ναυτική βάση με το λογότυπο του προγράμματος

ΕΜΝΗΣΘΗΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ

1

H γλαύκατων αποφοίτων

τα μέτρα ασφαλείας μας ενοχλούσαν.Από την πρώτη στιγμή που πατήσαμε τοΑιγυπτιακό χώμα τα πάντα ήταν οργανω-μένα, από τα λεωφορεία μέχρι την υπο-δοχή στο ξενοδοχείο και την κατανομήστα δωμάτια.Οι μνήμες άρχισαν να ξυπνούν με τηνάφιξή μας στο ξενοδοχείο «Παλαιστίνη»στη Μοντάζα, στην παραλία της οποίαςπηγαίναμε τη δεκαετία του 60. Συνέχισανλίγο αργότερα καθ’ οδόν προς τη ναυτικήβάση Ρας Ελ Τιν, όπου έγινε η επίσημητελετή έναρξης του προγράμματος«Νόστος». Διασχίσαμε όλη την παραλια-κή της Αλεξάνδρειας, την Κορνίς. Σε όλοτο μήκος της η παραλιακή ήταν στολισμέ-νη με ελληνικές και κυπριακές σημαίεςκαι με το λογότυπο του προγράμματος«Νόστος, η επιστροφή». Βέβαια όλασχεδόν στην παραλία έχουν αλλάξει,αλλά τα τοπωνύμια είναι τα ίδια και στηβάση αυτών πήγα πολλά χρόνια πίσωόταν παραθερίζαμε στην πόλη του Αλε-ξάνδρου.Στην τελετή έναρξης, η οποία έγινε σεπολύ ζεστό και φιλικό κλίμα θυμήθηκα

τις πολύ στενές σχέσεις τηςΑιγύπτου με την Ελλάδα καιτην Κύπρο την εποχή τουΝάσερ, των πρωθυπουργώντης Ελλάδας και του Μακα-ρίου, σχέσεις που άρχισανεδώ και λίγα χρόνια να ανα-βιώνουν και να ξαναθερμαί-νονται. (Αχ, αυτά τα εμπλε-κόμενα συμφέροντα). Είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε τηΒιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και ναενημερωθούμε με λεπτομέρεια για τηλειτουργία της και το περιεχόμενο της.Είναι πράγματι ένα εντυπωσιακό έργοπου αξίζει να την επισκεφθεί ο κάθε έναςπου πάει στην Αλεξάνδρεια. Στη ναυτική βάση που επισκεφθήκαμεξανά. μας μίλησαν οι αρμόδιοι διοικητέςμε πολύ αγάπη για την Ελλάδα και τηνΚύπρο και εντύπωση προκάλεσε τογεγονός ότι Αιγύπτιοι αξιωματικοί τουναυτικού εκπαιδεύονται ή μετεκπαιδεύ-ονται στην Ελλάδα.Πολύ μεγάλη ήταν η συναισθηματικήφόρτιση της τεράστιας πλειοψηφίας των

120 εκδρομέων όταν στις 2/5/18 επισκε-φθήκαμε την έδρα του Πατριαρχείουστον ιερό ναό του Ευαγγελισμού και στησυνέχεια μας υποδέχτηκε ο ΠατριάρχηςΘεόδωρος ο 2ος και μας συγκίνησε ομεστός λόγος με τον οποίο μας υποδέ-

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κκ Θεόδωρο Β’ αριστερά με τον Γιώργο Παπακυριάκου αντιπρόσωπο της Κύπρου

και δεξιά με τον πρόεδρο του ΣΑΕ κ. Κώστα ΜιχαηλίδηΗ Μαίρη Παπακυριάκου και ο Dr Μιχαήλ

Βογιατζής Πρόεδρος των Αιγυπτιωτών Κύπρου

Στο ελληνικό νεκροταφείο ο τάφος του Καβάφη

Επίσκεψη στη φρεγάτα Μαχρούζα του Φαρούκ

Στο πολεμικό πλοίο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ

2

H γλαύκατων αποφοίτων

3

Ο αρχιεπίσκοπος Δαμιανός τιμάει τον Διοικητή του Σινά με το παράσημο της Aρχιεπισκοπής

Β. Βαγής, Τ. Χριστοφορίδης με τη σύζυγό του, Β. Πεκλάρηςκαι σύζυγος στον Ναυτικό Όμιλο Αλεξανδρείας

χτηκε και τα δώρα που μας προσέφερε.Η συναισθηματική φόρτιση έφθασε στοζενίθ της όταν επισκεφθήκαμε το ελληνι-κό τετράγωνο στο Σιάτμπι. Η πλειοψηφίατων εκδρομέων ήταν Αλεξανδρινοί καιεκεί είχαν την ευκαιρία να δουν το σχο-λείο τους, το προσκοπείο, το γήπεδο καινα ζήσουν νοερά τα παιδικά και εφηβικάτους χρόνια. Η φόρτιση συνεχίστηκε μετην επίσκεψη στο ελληνικό κοιμητήριοτης Αλεξάνδρειας.Η αποφόρτιση έγινε στον Ελληνικό ναυτι-κό όμιλο όπου ύστερα από ένα πλούσιογεύμα αρκετοί χόρεψαν και διασκέδασανμε τους ήχους ελληνικής μουσικής.Εντυπωσιακά επίσης ήταν το μουσείο τηςΑλεξάνδρειας, όπου εκεί εκτίθεται οπολιτισμός της Αιγύπτου από αρχαιοτά-των χρόνων μέχρι σήμερα και η ΑραβικήΑκαδημία Επιστημών και Τεχνολογίας.Είναι ένα πολύ καλά οργανωμένο, σεμεγάλη έκταση, Ακαδημαϊκό Κέντροαλλά το πλέον εντυπωσιακό είναι το Πλα-νητάριο.Οι αναμνήσεις συνέχισαν να ξυπνούν στοΚάιρο, στις πυραμίδες και τη σφίγγα πουτόσες φορές επισκεφθήκαμε είτε με την

οικογένεια είτε με το σχολείο ή το προ-σκοπείο. Η έκπληξη που μας περίμενεεκεί ήταν η επίσκεψη της ΥπουργούΜετανάστευσης της Αιγύπτου, ΝαμπίλαΜάκραμ, που είχε το γενικό πρόσταγμαγια την υλοποίηση του προγράμματος.Αυτό που με χαρά διαπίστωσα στις πυρα-μίδες είναι το γεγονός ότι οι καμηλιέρη-δες περιορίστηκαν σε συγκεκριμένοχώρο και δεν ενοχλούν τους επισκέπτες

όπως παλιά. Παράλληλα εμφανής είναι ηπαρουσία έφιππων αστυνομικών σε όλοτον χώρο για την επίβλεψη και την τήρη-ση της τάξης και ασφάλειας.Η επίσκεψή μας στον Ιερό Ναό του ΑγίουΓεωργίου στο παλιό Κάιρο έφερε νέεςσυγκινήσεις και αναμνήσεις. Όπωςγράφω και στην αρχή του κειμένου, τοκάθε βήμα, μας έφερνε πολλά χρόνιαπίσω και όλο και κάτι άλλο ερχόταν στονου μας.Το τελευταίο διήμερο ήταν περίοδος απο-

φόρτισης από τις αναμνήσεις. Η επίσκε-ψη μας στο Σιαρμ Ελ Σιέχ, για μένα του-λάχιστον ήταν η πρώτη, αλλά έχω τηνεντύπωση πως ήταν η πρώτη και γιαπολλούς άλλους από τις δύο ομάδεςΑιγυπτιωτών, της Ελλάδας και τηςΚύπρου. Η προσπάθεια των οργανωτώννα μας ευχαριστήσουν συνεχίστηκε τοβράδυ του Σαββάτου με την οργάνωσηβεδουίνικης βραδιάς και παραδοσια-

κούς χορούς και φαΐ το οποίο ήταν εξαί-ρετο.Η τελευταία ημέρα ήταν αφιερωμένη στημονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά,όπου μας υποδέχτηκε ο ηγούμενος καιξεναγηθήκαμε στην εκκλησία και στουςχώρους όπου φυλάσσονται οι θησαυροίτης Μονής που όντως είναι εντυπωσια-κοί.Διαπίστωσή μας είναι ότι καταβάλλεταιτεράστια προσπάθεια από την Αιγυπτιακήκυβέρνηση για την εμπέδωση της τάξης

Έξω από τον ναύσταθμο (Ρας Ελ Τιν) μαζί με το αρχηγείο του Ναυτικού

4

H γλαύκατων αποφοίτων

Πουλώντας γεύση, άρωμα και μόδαΟι Έλληνες υπήρξαν οι πρώτοι κατα-σκευαστές «αιγυπτιακού τσιγάρου» καιεισαγωγείς ανατολικών καπνών στηνΑμερική. Εκτός από τον Νέστορα Τσανα-κλή, από τους μεγαλύτερους καπνεργο-στασιάρχες υπήρξε ο Σωτήριος Ανάργυ-ρος που αρχικά εισήγαγε τα EgyptianDeities από την Αίγυπτο και στη συνέχεια,αφού εγκαταστάθηκε στην Αμερική συνέ-χισε τη δραστηριότητα του με τα Murad,Helmar and Mogul. To 1900 πουλάει τηνεπιχείρηση του στην Αμερική και επι-στρέφει στην Ελλάδα. Το 1928 ιδρύει την«Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή τωνΣπετσών». Επίσης δωρίζει στην Ελλάδα,τις παραμονές των βαλκανικών πολέμωνδυο πολεμικά αεροπλάνα.Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 βρί-σκουμε τον Αριστοτέλη Ωνάση στηνΑργεντινή να ασχολείται με την εισαγωγήτουρκικών καπνών και την παραγωγήτσιγάρων.Γνωστά είναι τα τσιγάρα με pink επιστό-μιο για γυναικεία χρήση.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟΤο 1876, η Τουρκική κυβέρνηση δημι-ούργησε το μονοπώλιο του καπνού μεσκοπό την αύξηση των κρατικών εσό-δων, κίνηση που ανάγκασε τους Έλληνεςκαπνέμπορους να διαλύσουν τις επιχει-ρήσεις τους και να εγκατασταθούν στηνΑίγυπτο, όπου οι τοπικές συνθήκες ήταν

ευνοϊκές για τη συνέχιση της δραστηριό-τητάς τους αφού, παρόλο που η Αίγυπτοςήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατο-ρίας, το καθεστώς του μονοπωλίου δενίσχυε λόγω της Βρετανικής στρατιωτικήςκατοχής της χώρας.Η εγκατάσταση και η προσαρμογή ήτανεύκολη αφού στην Αίγυπτο υπήρχανοργανωμένες ελληνικές κοινότητες, δενυπήρχε κρατικός έλεγχος στο εμπόριοκαι τη βιομηχανία, σε συνδυασμό μάλι-στα με το καθεστώς των διομολογήσεωνπου ευνοούσε την οικονομική δραστη-ριότητα των ξένων, ενώ το ζεστό και ξερόκλίμα του Καΐρου ευνοούσε την εγκατά-σταση βιομηχανιών επεξεργασίας τηςπρώτης ύλης, του καπνού.Όταν λοιπόν στα μέσα της δεκαετίας του19ου αιώνα έκανε την εμφάνισή του τοχειροποίητο τσιγάρο σε βάρος τωνπαλιών τρόπων καπνίσματος, οι πρωτο-πόροι Έλληνες καπνέμποροι άρπαξαντην ευκαιρία λανσάροντας στην παγκό-σμια αγορά το πολυτελείας χειροποίητοαιγυπτιακό τσιγάρο με τη μοναδικήγεύση του από τα καλύτερα ανατολικάκαπνά.Το ερώτημα παραμένει, γιατί δεν προτί-μησαν την Ελλάδα σαν χώρα εγκατάστα-σης και παραγωγής του χειροποίητου τσι-γάρου αφού η πρώτη ύλη ήταν ελληνική;

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣΤα πρώτα καπνοπωλεία ήτανε συγκε-ντρωμένα στην περιοχή Μούσκι. Οικαπνέμποροι τύλιγαν μόνοι τους, μαζί μεδυο-τρεις εργάτες τα τσιγάρα που προο-ρίζονταν για την εξυπηρέτηση των πελα-τών τους.Ήταν οικογενειακές επιχειρήσεις και ητύχη τους συνδεόταν άμεσα με τους ιδιο-κτήτες. Στην πρώτη φάση η βιομηχανίαχειροποίητου τσιγάρου δε χρειαζότανμεγάλα κεφάλαια και παράλληλα με τηνπώληση καπνών, αποτελούσε μια ιδανι-κή μορφή για τις ελληνικές επιχειρήσειςοικογενειακού χαρακτήρα.Όταν στα μέσα του 19ου αιώνα η ζήτησηγια χειροποίητα τσιγάρα άρχισε στηνΕυρώπη και στην Αμερική, οι ελληνικέςεπιχειρήσεις της Αιγύπτου γρήγορα προ-σαρμόστηκαν στις νέες συνθήκες καιήταν έτοιμες να καλύψουν το κενό. Ωςπρωτοπόρες δεν συνάντησαν οργανωμέ-νη αντίδραση από τις χώρες εισαγωγήςκαι έτσι σε μικρό χρονικό διάστημα κατά-φεραν να εφοδιάζουν την παγκόσμιααγορά με το περίφημο χειροποίητο αιγυ-πτιακό τσιγάρο.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣΤα καλύτερα καπνά από την Τουρκία, τηνΕλλάδα και τη Βουλγαρία - χαρμάνια τωνκαπνών Σαμψούντας, Καβάλας, Ξάνθης,και Σμύρνης - αποτελούν το μυστικό τηςυπεροχής του αιγυπτιακού τσιγάρου,αφού επέτρεπαν στους κατασκευαστές

ΜΕΡΟΣ Γ’

και της ασφάλειας στη χώρα και σε σημαντικόβαθμό αυτό έχει επιτευχθεί. Αργά το βράδυ, με βαριά καρδιά, πήραμε τοδρόμο της επιστροφής για τη Λάρνακα και τηνΑθήνα. Έφθασε το τέλος ενός ταξιδιού που δεθέλαμε να τελειώσει, έφθασε το τέλος ενός ονεί-ρου που δεν θέλαμε να ξυπνήσουμε. Όλα όμωςέχουν ένα τέλος.Με το τέλος αυτό νομίζω ότι χρωστούμε έναμεγάλο ευχαριστώ στην Υπουργό Μετανάστευ-σης της Αιγύπτου κα Ναμπίλα Μάκραμ, τονΑναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών της Ελλά-

δας αρμόδιο για θέματα αποδήμων κο ΤέρενςΚουίκ και τον Προεδρικό Επίτροπο της Κύπρουγια θέματα αποδήμων κο Φώτη Φωτίου. Είναιαυτοί που συνέλαβαν την ιδέα του προγράμμα-τος και την εισηγήθηκαν στους αρχηγούς τωντριών χωρών, οι οποίοι την υιοθέτησαν και έτσιμας δόθηκε η ευκαιρία να ζήσουμε ένα ανεπα-νάληπτο και αξέχαστο ταξίδι.

Γιώργος ΠαπακυριάκουΜέλος του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Κύπρου Μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων Γυμνασίου

Μανσούρας ΑιγύπτουΜνημείο αφιερωμένοστον Γεώργιο Αβέρωφ

Σάββατο 13 ΟκτωβρίουΕπίσκεψη στο θωρηκτό Αβέρωφ. Πληροφορίες από το Δ.Σ.

Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Ε Σ Ε Κ Δ Η Λ Ω Σ Ε Ι Σ ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΣ

12/9/2018 10/10/2018 14/11/2018

Ιωάννης Ζήλληςιστοριοδίφης

zillis02@otenet.gr

5

H γλαύκατων αποφοίτων

να χρησιμοποιούν όλες τις εκλεκτές ποι-κιλίες καπνών για τα μίγματα, ώστε ναπροσδίδουν στο τσιγάρο άρωμα καιγεύση άγνωστα έως τότε.Μέχρι το 1884 η εισαγωγή ελληνικούκαπνού στην Αίγυπτο απαγορευόταν. Ηεμπορική και τελωνειακή σύμβαση του1884 επέτρεψε την εισαγωγή ελληνικούκαπνού, επιτρέποντας παράλληλα ωςαντάλλαγμα στις Αιγυπτιακές αρχές ναψάχνουν για παράνομο καπνό στα ελλη-νικά καπνομάγαζα, ενέργεια που θεωρή-θηκε προδοτική και ταπεινωτική για τουςΈλληνες της Αιγύπτου.Το1890, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση με διά-ταγμα, που ήταν αποτέλεσμα συνδυασμέ-νων προσπαθειών των Ελλήνων καπνε-μπόρων και της Ελληνικής Κυβέρνησης,θα απαγορεύσει την καπνοκαλλιέργειαστην Αίγυπτο αφού τα αιγυπτιακά καπνάήταν κατώτατης ποιότητας ακατάλληλαγια την κατασκευή των αιγυπτιακών χει-ροποίητων τσιγάρων, αυξάνονταςπαράλληλα και τα δημόσια έσοδα από τηναύξηση των τελωνειακών δασμών.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΗ επιτυχημένη και κερδοφόρα επιχείρη-ση του χειροποίητου αιγυπτιακού τσιγά-ρου σύντομα έγινε στόχος. Πολύ γρήγορακυκλοφορούν οι απομιμήσεις των αιγυ-πτιακών τσιγάρων σε ευρωπαϊκές χώρεςκαι στην Αμερική, όπου χρησιμοποιείτοτο όνομα «αιγυπτιακό τσιγάρο», χωρίςόμως να παράγεται στην Αίγυπτο.Για τη μείωση του κόστους παραγωγήςπαρατηρούμε τη νόθευση των αρωματι-κών τουρκικών καπνών με την εισαγωγήκατώτερης ποιότητας καπνών από τηΣοβιετική Ένωση, την Κίνα και την Ιαπω-νία.Από το 1906 παρατηρούμε επίσης τη μεί-ωση της εξαγωγής τσιγάρων από τηνΑίγυπτο που οφειλόταν κυρίως στουςδασμούς που επέβαλλαν οι ευρωπαϊκέςχώρες και ιδιαίτερα η Γερμανία πουαπορροφούσε περίπου το μισό των εξα-γωγών. Επιπλέον η αιγυπτιακή κυβέρνη-ση, για λόγους δημοσιονομικής πολιτι-κής, αρνιόταν την επιστροφή των τελώνεπί των εισαγομένων καπνών (draw-back). Μόνο τον Νοέμβριο του 1926, ότανπλέον το αιγυπτιακό τσιγάρο άρχισε ναεκτοπίζεται από την παγκόσμια αγορά, ηεπιστροφή του drawback έφτασε στο100%.

Όπως είπε και ο Νέστωρ Τσανακλής,Οκτώβριος του 1924, «Εχάσαμεν διαπαντός την εξαγωγήν». Εκείνη τη χρόνιαη εξαγωγή είχε πέσει στο χαμηλότεροσημείο της στα 171.910 χιλιόγραμμα από702.813 χιλιόγραμμα το 1905.Οι ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και οιαρμένικες της Αιγύπτου που ξεκίνησανως οικογενειακές, δεν μπόρεσαν ναξεφύγουν από το στενό οικογενειακότους χαρακτήρα με αποτέλεσμα η διάρ-κεια ζωής τους να είναι περιορισμένη.Στις αρχές του 1900 έχουμε την εισβολήτου οργανωμένου διεθνούς κεφαλαίουστην ανερχόμενη αιγυπτιακή αγορά ηοποία δε βρήκε καμία αντίσταση από τιςελληνικές και αρμένικες επιχειρήσεις μεαποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος τους νααπορροφηθεί σταδιακά από την Eastern.Το 1907 η British American Tobacco Co.(ΤΒΑ), αργότερα Eastern Tobacco Co,αγοράζει την Maspero Freres Limited,το μοναδικό αγγλικό οίκο στην Αίγυπτο,και σταδιακά τις ελληνικές εταιρείες S.A.des Tabacs et Cigarettes Papatheolo-gos και Σ. Μαυρίδης Ltd. και τις αρμένι-κες εταιρείες Gamsaragan, Melkonian,Soussa και Kivork Ipekian Ltd. Οι υπό-λοιπες ελληνικές συνέχισαν την κατα-σκευή χειροποίητων τσιγάρων με εξαί-ρεση την καπνοβιομηχανία των αδελφώνΚουταρέλλη, η οποία και αυτή με τησειρά της εγκατέστησε μηχανές για ναγίνει πιο ανταγωνιστική στην εσωτερικήαγορά.Τα τσιγάρα με ανατολικά καπνά άρχισανσταδιακά να χάνουν την ηγεμονία τους μετην εξάπλωση των αμερικανικώνκαπνών Βιρτζίνια. Σιγά σιγά, οι ανά τονκόσμο ελληνικές επιχειρήσεις συρρι-κνώνονται, σταματούν τη λειτουργία τουςή εξαγοράζονται από τις πολυεθνικές τουκλάδου.

ΛΙΘΟΓΡΑΦΕΙΑ / ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑΟι ανάγκες της καπνοβιομηχανίας σε τσι-γαρόχαρτο μονόχρωμο, δίχρωμο καιτέλος τρίχρωμο ή καλλιτεχνικά διακο-σμημένο, κουτιά συσκευασίας, χαρτονέ-νια και τσίγκινα, λιθογραφημένα μεπολύχρωμες ανατολίτικες και φαραωνι-κές παραστάσεις και διαφημιστικό υλικό,ευνόησαν τη βιομηχανία λιθογραφείων/τυπογραφείων. Οι Έλληνες ίδρυσανπρώτοι λιθογραφεία για την κοπή του τσι-γαρόχαρτου και την προσαρμογή του σε

ταινίες και σωλήνες με τα σήματα τωνκαταστημάτων και τα πολύχρωμα και ντι-ζαϊνάτα κουτιά χαρτονένια ή τσίγκινα /μεταλλικά και τις αντίστοιχες ετικέτες καιτις μικρές φωτογραφίες καλλιτεχνίδων,επιστόμιο από φελλό, χρυσό (22 καρα-τιών) άχυρο, αλουμίνιο, κ.λπ. Οι Έλληνεςκαπνοβιομήχανοι Παπαθεολόγου, Τόκ-κος, Πρωτόππαπας, Μελαχροινός, κ.ά.συνοδεύουν τα τσιγάρα με ασπρόμαυρεςκαι επιχρωματισμένες φωτογραφίες μερετρό εικόνες καλλονών. Στο οπισθό-καρτο τυπώνονται προσφορές δώρων,κουπονιών κ.ά.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣΟι συνθήκες εργασίας των καπνεργατώνστα πρώτα χρόνια ανάπτυξης της αιγυ-πτιακής καπνοβιομηχανίας και η εισβολήτων σιγαροποιητικών μηχανών αργότε-ρα, δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθή-κες για μια σειρά οργανωμένων κοινω-νικών αγώνων.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύν-θεση του εργατικού δυναμικού, απόΈλληνες, Αρμένιους και Αιγύπτιους μιακαι οι δυο πρώτες ομάδες είχαν γιαεργοδότες τους ομοεθνείς τους. Ανάλυσητου φαινομένου είναι αντικείμενο άλληςέρευνας σχετικό με την πορεία του εργα-τικού κινήματος και τη συμβολή - συμμε-τοχή των ξένων υπηκόων στο αιγυπτιακόσυνδικαλιστικό κίνημα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΣτα πενήντα χρόνια ηγεμονίας τους ταχειροποίητα αιγυπτιακά τσιγάρα κέρδι-σαν τις προτιμήσεις βασιλέων, αρχηγώνκρατών, ηθοποιών και της ελίτ κάθε επο-χής. Τα χειροποίητα αιγυπτιακά τσιγάραμε τα ανατολικά καπνά άρχισαν σταδιακάνα χάνουν την ηγεμονία τους με την εξά-πλωση των αμερικανικών καπνών Βιρ-τζίνια που τα προωθούσαν αμερικανικέςπολυεθνικές. Σιγά σιγά, οι ανά τον κόσμοελληνικές επιχειρήσεις συρρικνώνονται,σταματούν τη λειτουργία τους, αφού οιπερισσότερες ήταν οικογενειακού χαρα-κτήρα ή εξαγοράζονται από τις πολυεθνι-κές του κλάδου.Σήμερα μόνο τα συλλεκτικά πλέον τσίγκι-να κουτιά και οι πικάντικες κάρτες θυμί-ζουν το ένδοξο παρελθόν του χειροποίη-του «αιγυπτιακού τσιγάρου» με τα «τουρ-κικά καπνά», δημιούργημα όμως τηςελληνικής πρωτοβουλίας της διασποράς.

H γλαύκατων αποφοίτων

6

Κάιρο Αιγύπτου, 15 Μαρτίου 1926: Γεν-νιέται από πατέρα Κονιτσιώτη, τον ΘωμάΔιαμάντη και μητέρα Τριπολιτσιώτισσα,την Αικατερίνη Γρίβα, η Φωτεινή (Φανήγια τους Αιγυπτιώτες φίλους της). Χαρι-σματικό παιδί πλουσίων γονιών (ο πατέ-ρας της ήταν ιδιοκτήτης του πρώτουκαφέ-εστιατορίου που λειτούργησε στιςΠυραμίδες), δεν στερήθηκε τίποτα. Όχιμόνον σε πολυτελή διαβίωση, αλλά καισε μόρφωση: ξένες γλώσσες (γαλλικά,αγγλικά, ιταλικά) και βεβαίως ελληνικήπαιδεία. Ακολούθησε τη βασική τηςεκπαίδευση στο Αχιλλοπούλειο τουΚαΐρου και μετά στο ξακουστό Γυμνάσιοτης Μανσούρας, από όπου αποφοίτησε το1945, πρώτη μεταξύ αρίστων. Μετά απόεξετάσεις, γίνεται δεκτή στο Πανεπιστή-μιο Leeds του Ηνωμένου Βασιλείου γιασπουδές Χημείας. Και τότε έγινε η μεγά-λη ανατροπή. Δύο χρόνια νωρίτερα, το 1943, σε ένααπό τα γεύματα που παρέθετε ο πατέραςτης προς τιμήν των Ηπειρωτών αξιωμα-τικών που υπηρετούσαν στον ελληνικόστρατό στην Αίγυπτο, η Φωτεινή γνώρι-σε, θαύμασε, ερωτεύτηκε και λογοδόθη-κε με τον δικηγόρο και ήρωα της Γκρα-μπάλας (βλέπε Γενική Στρατιωτική Επι-θεώρησις, έτος Α΄, Αριθ. 1, Σεπτέμβριος1950), του Αλβανικού μετώπου και τηςμάχης της Κρήτης έφεδρο λοχαγό, Αγα-θοκλή Κωνσταντινίδη. Τον Αγαθοκλήόμως επέλεξαν οι Άγγλοι το 1943 να στεί-λουν ως αλεξιπτωτιστή στην γερμανο-κρατούμενη Ήπειρο για να οργανώσειεκεί την αντίσταση. Στα χρόνια που ακο-λούθησαν, με τον Αγαθοκλή στα ηπειρω-τικά βουνά εναντίον των Γερμανών αλλάκαι εναντίον των κομμουνιστών στονεμφύλιο, η Φωτεινή έχασε τα ίχνη του.Και ξαφνικά (1946), λαμβάνει επιστολήτου Αγαθοκλή που της γνωστοποιεί ότιείναι εν ζωή, είναι βουλευτής Ιωαννίνωνκαι την προσκαλεί στην Αθήνα για νασπουδάσει νομική. Η Φωτεινή αλλάζεικατεύθυνση, έρχεται στην Αθήνα, εγγρά-φεται στη Νομική και τελειώνει το πρώτοέτος.

Ακολουθεί ο γάμος της με τον Αγαθοκλήτο 1947, οπότε διακόπτει τις σπουδές τηςκαι έρχεται στα παγωμένα, καθημαγμέ-να, φτωχικά Γιάννενα με τους κομμουνι-στές να τα χτυπάνε από το Πέραμα. Έρχε-ται στο πελώριο σπίτι του Αγαθοκλή στηνσυνοικία του Κουραμπά, με τα πολλά τουδωμάτια να φιλοξενούν ανταρτόπλη-κτους. Και όλοι περιμένουν το καλομα-θημένο πλουσιοκόριτσο να κάνει μετα-βολή και να επιστρέψει στην άνεση τουηλιόλουστου Καΐρου. Όμως εκείνη έμει-νε, έβγαλε νερό από το πηγάδι και τοζέστανε στο καζάνι με τα ξύλα, συγχρω-τίστηκε με όλους τους αποδιωγμένουςαπό τον εμφύλιο και από τα χωριά τουςανθρώπους, και τους έδειξε ότι μπορείνα υπάρξει ομορφιά, ελπίδα και ευκαιρίαγια ανοδική πορεία ακόμη και μέσα απότα χαλάσματα του τόπου τους. Στα πρώτα εκείνα δύσκολα χρόνια του΄48 -΄55, η νεαρή μέτοικος συνέφαγε καισυζήτησε με του ιθύνοντες της εποχής,από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τονΓεώργιο Παπανδρέου έως τον Σπύρο τονΜαρκεζίνη και τον Σεραφείμ, χωρίς κύμ-βαλα αλαλάζοντα, πάντα με μετριοφρο-σύνη, λογική και κομψότητα που χαρα-κτήριζε εσαεί όλες τις πράξεις της.Ο κάθε άνθρωπος είχε διάφορους τρό-

πους συνεισφοράς στην πατρίδα εκεί-νους τους δύσκολους χρόνους. ΤηςΦωτεινής η συνεισφορά συνίστατο στονα βοηθήσει όχι μόνον τους κατατρεγμέ-νους «φιλοξενούμενους» στο σπιτικό τηςνα βρουν πάλι βηματισμό μετά από τονπόλεμο, αλλά και εκείνους που έφθαναναπό τα χωριά κατά δεκάδες και γέμιζαντην αυλή περιμένοντας να δουν τον βου-λευτή Αγαθοκλή. Μετά το 1956, που οΑγαθοκλής τερμάτισε την βουλευτικήπορεία του, η Φωτεινή θέλησε να υπηρε-τήσει χωρίς καμία αυτοπροβολή ή έπαρ-ση τα Γιάννενα που λάτρεψε και πουέπρεπε να προχωρήσουν στην νέαεποχή. Έτσι έδωσε ώθηση στον Οδηγισμό (προ-σκοπίνες), αναλαμβάνοντας θέση εφό-ρου έως το 1966, ο οποίος προσέφερε

σωστή ενασχόληση και ψυχαγωγία στιςΓιαννιωτοπούλες της εποχής, που τότεάλλες διεξόδους δεν είχανε. Συγχρόνωςσυμμετείχε (1965-1971) εξαιρετικά ενερ-γά στα πρώτα Διοικητικά Συμβούλια τηςΕταιρίας Ηπειρωτικών Μελετών (ΕΗΜ),όταν υπό τον διακεκριμένο ΚωνσταντίνοΦρόντζο, η ΕΗΜ οργάνωνε τα πρώταμεγάλα πολιτιστικά της δρώμενα: ταΔωδωναία, τον χορευτικό όμιλο, τις θεα-τρικές παραστάσεις, την διάσωση τωνπαραδοσιακών ενδυμασιών. Η προσή-λωσή της στα ιδεώδη και στους στόχουςτης ΕΗΜ παρέμεινε αμείωτη και αργότε-ρα (1995-2004), έθεσε τις πολιτισμικέςκαι νομικές γνώσεις της στην υπηρεσίατης Εταιρίας ως μέλος και πάλι του Διοι-κητικού Συμβουλίου. Το 1970 απεφάσισε ότι «Στην ζωή δεν θαπρέπει να αφήνεις εκκρεμότητες» καιγια αυτό ενεγράφη και πάλι και φοίτησεως παρελθόντων ετών φοιτήτρια στηνΝομική Σχολή Αθηνών, από όπου απε-φοίτησε το 1974. Μετά το θάνατο του Αγα-θοκλή, το 1977, αναλαμβάνει το δικηγο-ρικό του γραφείο και εξασκεί την δικηγο-ρία για 25 περίπου έτη. Κατά την ενάσκη-ση του επαγγέλματός της δεν δέχθηκε ναυπερασπίσει αδικούντες, παρά μόνοναναξιοπαθούντες και κατατρεγμένους: τοήθος και η κοινωνική της υπόσταση δεντης επέτρεπε άλλη συμπεριφορά.Το 1979 ανοίγει ένα άλλο κεφάλαιο, όταν

Φωτεινή (Φανή) Διαμάντη - Κωνσταντινίδου:

Ένα βιογραφικό αλλιώτικο από τα άλλα…Με την

ενδυμασία της αποφοίτησης

το 1945

Φωτογραφίαδιαβατηρίουτης Φωτει-νής (1994)

για την τελευταίαεπίσκεψή

της στοΚάιρο.

H γλαύκατων αποφοίτων

7

Το Δ.Σ. του συλλόγου μας αισθάνεται την ανάγκη να σας πειένα μεγάλο ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας. Είναι πραγμα-τικά πολύ συγκινητικό να νιώθετε και να εκφράζετε τόσοευγενικά συναισθήματα για την γενέτειρα των γονιών σας,της Φωτεινής (Φανή) Διαμάντη - Κωνσταντινίδου και τουΓεωργίου Ανδριώτη, τη Μανσούρα μια πόλη της Αιγύπτουονομαστή για τον ελληνικό της πληθυσμό και ιδιαίτερα για τοσχολείο της από το οποίο αποφοίτησαν σημερινοί λαμπροί

επιστήμονες και εκλεκτά στελέχη της κοινωνίας.Θα θέλαμε να σας πούμε ακόμη ότι είναι μεγάλη η χαρά μαςπου είσαστε μέλη του συλλόγου μας.Θα ήταν τιμή για εμάς μια πιο στενή επαφή και συνεργασίαμαζί σας μέσα από τις δραστηριότητες και εκδηλώσεις τουσυλλόγου μας. Περιμένουμε νέα επικοινωνία.

Σας ευχαριστούμετο Δ.Σ.

χρίστηκε επίτιμος υποπρόξενος της Γαλ-λίας για την Ήπειρο και την ΔυτικήΕλλάδα, ένα αξίωμα στο οποίο για 20περίπου έτη πρόσφερε τις υπηρεσίες τηςσυνδυάζοντας την νομική της παιδεία μεεκείνη της γνώσης της γαλλικής ως σχε-δόν μητρικής της γλώσσας. ΕξυπηρέτησεΓάλλους πολίτες, Έλληνες φοιτητές πουθα σπούδαζαν ή είχαν σπουδάσει στηνΓαλλία, Έλληνες εργάτες του Βελγίου, τηςΓαλλίας και της Ελβετίας. Νύχτες ολό-κληρες μετέφραζε σχετικά έγγραφα γιανα προλάβει προθεσμίες, χωρίς ποτέ ναδεχθεί καμία αμοιβή για τον δικό τηςμεταφραστικό κόπο. Λειτούργημα το

θεωρούσε και αυτό, όπως και όλες τιςενασχολήσεις της από την αρχή και ως τοτέλος της. Το λειτούργημα αμοιβές δενεπιδέχεται...Ο κύκλος της ζωής της έκλεισε ήρεμαστα 91 της, μια Κυριακή πρωί, 4 Μαρτίου2018. Στα τελευταία της έλεγε ότι είχεμεγαλώσει πολλά παιδιά. Περίεργο,αφού είχε αναθρέψει, κατά έναν πράγ-ματι εξαιρετικό τρόπο, μόνον δύο κόρες,την Ελένη-‘Ισιδα (καθηγήτρια Πανεπι-στημίου) και την Αικατερίνη-Κλεοπάτρα(αρχιτέκτονα), καθώς και έναν εγγονό,τον Αγαθοκλή (επίκουρο καθηγητή στοCity University του Λονδίνου). Μήπως

νοερά αριθμούσε κάποιες που δήλωσανότι την θρήνησαν, τον Μάρτιο αυτόν, ωςδεύτερη μητέρα τους; Κάποιες που έλε-γαν: «Μία μητέρα μας γέννησε, αλλά μίαΦωτεινή μας διαμόρφωσε». Μιά μοναδι-κή, πραγματική Ελληνίδα μας αποχαιρέ-τισε αθόρυβα, αφήνοντάς μας την πίκραεναγκαλισμένη με έναν ανείπωτο θαυμα-σμό για την προσωπικότητά της, για ταέργα και για τις ημέρες της.

Ελένη- Ίσις Α. Κωνσταντινίδου Ομότιμη Καθηγήτρια Γεωπονίας

Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ευχαριστήριο

Μόλις κυκλοφόρησε από τιςεκδόσεις «Πικραμένος» το μυθι-στόρημα του μέλους μας και αγα-πημένης μας Άννας Καλατζιάν, τοΤίμημα του Λάθους, που μπορεί-τε να το παραγγείλετε στο βιβλιο-πωλείο της γειτονιάς σας. Η Άννα Καλατζιάν υπογράφει τοπρώτο της μυθιστόρημα, με φρέ-σκια διάθεση, αλλά και βαθιάγνώση των πολιτικοκοινωνικώνσυνθηκών του μεταπολεμικού και

μεταπολιτευτικού κόσμου στην Ελλάδα και στις ελληνικέςπαροικίες της Αιγύπτου. Το Τίμημα του Λάθους αποτελεί μιακαλή συντροφιά στον αναγνώστη που ρίχνει φως στις καρδιέςτων ανθρώπων και δεν φοβάται τη σκιά του. Η Άννα Καλατζιάν γεννήθηκε στη Μανσούρα της Αιγύπτου,όπου και έμεινε μέχρι και τα δεκαοκτώ της χρόνια, τελειώνο-ντας τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στα Ελληνικά Εκπαιδευτή-ρια Μανσούρας. Σπούδασε Κοινωνιολογία στο Α μερικανικόΠανεπιστήμιο Καΐρου και Συμβουλευτική Ψυχολογία στο BallState University, Ιντιάνα, ΗΠΑ. Εργάστηκε στα Κέντρα ΨυχικήςΥγιεινής και Κοινωνικών Ερευνών, στην Ελληνοαμερικανική

Ένωση ως καθηγήτρια και βοηθός Διευθυντού Αγγλικών Σπου-δών και ως Ακαδημαϊκή Σύμβουλος και καθηγήτρια στο DereeCollege. Τώρα είναι συνταξιούχος και ασχολείται με τη συγγρα-φή. Είναι παντρεμένη και έχει τρία παιδιά.

«Το Τίμημα του Λάθους»

Το Δ.Σ. του Συλλόγου Αποφοίτων Μάνσουρας εύχονται

ένα καλό και δροσερό καλοκαίρι σε όλους!

8

H γλαύκατων αποφοίτων

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ:ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΝΣΟΥΡΑΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥΕΚΔΟΤΗΣ: ΤΟΥΛΑ ΧΑΡΙΤΟΥ-ΠΕΚΛΑΡΗpanagpek@gmail.com

ΤΑ ΕΝΥΠΟΓΡΑΦΑ ΑΡΘΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΤΟΥΣ.Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΤΗΣ ΓΛΑΥΚΑΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΑΙ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ

Για συνδρομές και προσφορές στον αριθμό της ΕΘΝΙΚΗΣ

Ε.Τ.Ε. 169/772259-17ΙΒΑΝ GR4601101690000016977225917

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ: www.mansouraglafka.gr

H γλαύκατων αποφοίτων

1 φωτογραφία 1.000 λέξεις!

Τούλα Χαρίτου-Πεκλάρη (Πρόεδρος-Ταμίας)τηλ.: 210 8625842 κιν.: 6977 897764

Λιλίκα Νικολοπούλου(Αντιπρόεδρος -Γεν. Γραμματέας)τηλ.: 210 6745832 κιν.: 697272319

Τζόνυ Χριστοφίδης (Βοηθός Ταμία) κιν.: 6976597978

Σούλα Παπαδοπούλου (Βοηθός Ταμία) κιν.: 6973982282

Καίτη Αστρά (Σύμβουλος Καλλιτεχνικών)τηλ.: 210 6849957 κιν.: 6979 757001

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Ιού�νιος 1945, ημέρα αποφοίτησης(από το αρχείο της Φωτεινή (Φανή)

Διαμάντη - Κωνσταντινίδου)

Για άλλη μια φορά αναγνωρίστηκε η λογοτεχνική καιποιητική αξία, της αγαπημένης μας ποιήτριας Ολυ-μπίας Καράγιωργα. Ο Σταμάτης Κραουνάκης χρη-σιμοποίησε τη δική της μετάφραση του κειμένου τουFEDERICO GARCIA LORCA «Ντουέντε», στην εξαι-ρετική, επιτυχημένη παράσταση που πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Τέχνης, τονΙανουάριο (επαναλαμβάνεται από τον Απρίλιο μέχρι τέλος Μαΐου). Το βιβλίο κυκλο-φορεί από το βιβλιοπωλείο «Εστία» σε έβδομη έκδοση. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!

Προσφορές• Η Ελένη Ίσις Κωνσταντινίδου και η Αι-

κατερίνη Κωνσταντινίδου προσφέρουν100€ στη μνήμη της μητέρας τουςΦωτεινής (Φανή) Διαμάντη - Κωνστα-ντινίδου

Με λύπη μας πληροφορήκαμε την απώλεια αγαπημένωνμελών μας:

• Στις 4 Μαρτίου απεβίωσε η Φωτεινή (Φανή) Διαμάντη - Κωνσταντινίδου απόφοιτοςτου 1945.

• Tου Γιώργου Θεοδωρίδη ο οποίος διέμενε στην Κύπρο, απόφοιτος του 1961.• Tης Ειρήνης συζύγου του Ιωάννη Μαμάκου. Η Πρόεδρος και το Δ.Σ. του Συλλόγου Αποφοίτων Γυμνασίου Μανσούρας εκφρά-ζουν τα θερμά τους συλλυπητήρια στις οικογένειές τους και συμπαρίστανται στοβαρύ πένθος τους. Ο Σύλλογός μας στη μνήμη τους προσφέρει 200 € στην Πρόνοια.

Π έ ν θ η

Ντουέντε