Tema 03: KËRKESA, OFERTA DHE EKUILIBRI I TREGUT

Lënda: Mikroekonomia I

Mësimdhënës: Dr. Florentina Xhelili Krasniqi

• Kërkesa dhe kurba e kërkesës

• Oferta dhe kurba e ofertës

• Ekuilibri

• Disekuilibri

• Kërkesa, oferta dhe politikat qeveritare

Ekonomistët përdorin modelin e kërkesës dhe të ofertës për të analizuar tregjet konkurruese.

• Kërkesa dhe oferta i referohen sjelljes së njerëzve…..se si ata bashkëveprojnë njëri me tjetrin në tregje.

• Tregu paraqet grupin e blerësve dhe të shitësve të të mirave dhe shërbimeve të caktuara.

Blerësit përcaktojnë kërkesën.

Shitësit përcaktojnë ofertën.

KËRKESA

• Kërkesa përfaqëson sasinë e produktit që konsumatorët janë të gatshëm dhe në gjendje të blejnë me çmime të ndryshme (për çdo çmim të mundshëm) gjatë një periudhe të dhënë kohore.

• Sasia e kërkuar përfaqëson sasinë e produktit që konsumatorët do të blejnë me një çmim të caktuar gjatë një periudhe të dhënë kohore.

Veprimin e ligjit të kërkesës e shpjegojnë dy aspekte:

–Efekti i zëvendësimit dhe–Efekti i të ardhurave

Ligji i kërkesësKur çmimet e produkteve ulen, sasia që blerësit

janë të gatshëm të blejnë rritet dhe kur çmimet rriten sasia e kërkuar zvogëlohet, me kusht që faktorët tjerë të mbesin të pandryshuar.

Çmimi i produktit x Tregu

$1.00

1.50

2.00

2.50

8

6

4

2

Paraqitja tabelare - kërkesa

Sasia e kërkuar

(konsumatori x)

13

10

7

4

Kurba e kërkesës është grafik që shpreh raportin mes çmimit të së mirave dhe sasisë së kërkuar.

Kurba e kërkesës

Çmimi

0

$2.50

2.00

1.50

1.00

0.50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sasia

1. rënja eçmimit ...

2. ... rritje ne sasine e kërkuar .

P Q

1.00$

1.50

2.00

2.50

8

6

4

2

Lëvizje përgjatë kurbës

A

B

C

D

• Të ardhurat e konsumatorëve • Çmimet e mallrave të lidhur• Shijet dhe preferencat e

konsumatorëve• Pritjet e konsumatorëve• Numri i blerësve

Faktorët që përcaktojnë kërkesën:

Zhvendosja e kurbës së kërkesës

Zhvendosja e kurbës së kërkesës

Çmimi

Sasia

Rritjakërkesës

Zvogëlimikërkesës

Kurba e kërkesës, D 3

Kurba e kërkesësD 1

Kurba ekërkesës D 2

0

• Ndryshimi në kërkesë – zhvendosje e kurbës së

kërkesës

• Ndryshimi në sasinë e kërkuar – lëvizje përgjatë

kurbës së kërkesës

2. Nëse ka ndryshim në kërkesë, a do të ketë zhvendosje apo lëvizje përgjat kurbës së kërkesës ?

Pyetje për diskutim :

3. Analizo faktorët që përcaktojnë kërkesën. Në cilat raste kurba e kërkesës do të zhvendoset majtas?

1. Cila nga fjalia e mëposhtme është e thënë saktë: a) Nëse çmimi i një produkti x është 15

Euro, sasia e kërkuar është 20 ;

b) Nëse çmimi i një produkti x është 15 Euro, kërkesa është 20.

OFERTA

• Oferta përfaqëson sasinë e produktit që shitësit janë të gatshëm dhe në gjendje ta ofrojnë me çmime të ndryshme për një periudhe të dhënë kohore.

• Sasia e ofruar përfaqëson sasinë e produktit që shitësit e ofrojnë në treg me një çmim të caktuar për një periudhe të dhënë kohore.

Arësyet janë:

• Me rritjen e prodhimit rriten edhe kostot;

• Me rritjen e çmimit është më profitabile të prodhohet;

• Nëse çmimet mbesin të larta do të nxiten edhe prodhuesit e rinj për të prodhuar. (në periudhë afatgjatë)

•

Ligji i ofertësKur çmimet e produkteve rriten, sasia që shitësit

janë të gatshëm të ofrojnë në treg rritet dhe anasjelltas, me kusht që faktorët tjerë të mbesin të pandryshuar.

Kurba e ofertës është grafik që shpreh raportin mes çmimit të së mirave dhe sasisë së ofruar.

Çmimi i produktit x Sasia e ofruar

(Firma x)

1.00 $

1.50

2.00

2.50

1

2

3

4

Paraqitja tabelare - oferta

Tregu

1

4

7

10

Kurba e ofertës

0

2.50

2.00

1.50

1.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Çmimi

Sasia

1. rritja eçmimit ...

2. ... rritje ne sasine e ofruar.

P Q1.00$

1.50

2.00

2.50

1

2

3

4

Lëvizje përgjatë kurbësA

B

C

D

oferta

• Çmimet e inputeve • Teknologjia• Çmimet e mallrave të lidhur• Pritjet e ofruesve• Numri i ofruesve

Faktorët që përcaktojnë ofertën:

Zhvendosja e

kurbës së ofertës

Zhvendosja e kurbës së ofertës

Çmimi

Sasia

Rritjaofertës

Zvogëlimiofertës

0

S3

S1 S2

• Ndryshimi në ofertë – zhvendosje e kurbës së

ofertës

• Ndryshimi në sasinë e ofruar – lëvizje përgjatë

kurbës së ofertës

2. Nëse ka ndryshim në sasinë e ofruar a do të ketë zhvendosje apo lëvizje përgjat kurbës së kërkesës ?

Pyetje për diskutim :

3. Analizo faktorët që përcaktojnë ofertën. Në cilat raste kurba e ofertës do të zhvendoset dajthtas?

1. Cila nga fjalia e mëposhtme është e thënë saktë: a) Nëse çmimi i një produkti x është 10

Euro, sasia e ofruar është 25 ;

b) Nëse çmimi i një produkti x është 10 Euro, oferta është 25.

EKUILIBRI I TREGUT

TreguÇmimi

1.00 $

1.50

2.00

2.50

1

4

7

10

Tregu

13

10

7

4

Çmimi

1.00 $

1.50

2.00

2.50

Kërkesa Oferta

Tregu

Ekuilibri i kërkesës dhe ofertës

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Sasiaekuilibër

Çmimi ekuilibër Ekuilibri

Oferta

Kërkesa

$2.00

Çmimi

Sasia

E

Tregu disekuilibër

0

Oferta

Kërkesa

(a) Tejkalimi i ofertës

Sasia e kërkuar

Sasia eofruar

Tepricë

4

$2.50

10

2.00

7

Çmimi

Sasia

S>D

Tregu disekuilibër

0

Oferta

Kërkesa

(b)Tejkalimi i kërkesës

Sasia eofruar

Sasia e kërkuar

1.50

10

$2.00

74

Mungesë

Çmimi

Sasia

D>S

Si ndikon rritja e kërkesës në ekuilibër?

0

Oferta

D

D

2.00

7

Ekuilibri i ri$2.50

10

E

E’

Çmimi

Sasia

p* q*

Si ndikon zvogëlimi i kërkesës në ekuilibër?

0

Oferta

D

D

2.00

7

Ekuilibri i ri

$2.50

10

E

E’

Çmimi

Sasia

p* q*

Si ndikon rritja e ofertës në ekuilibër?

0

Kerkesa

Ekuilibri ri

Ekuilibri fillestar

S1

S2

2.00

7

$2.50

4

E

E’

Çmimi

Sasia

p* q*

Si ndikon zvogëlimi i ofertës në ekuilibër?

0

Kerkesa

Ekuilibri ri

Ekuilibri fillestar

S1

S2

2.00

7

$2.50

4

E

E’

Çmimi

Sasia

p* q*

Zhvendosja e njëkohshme e kurbave

• Nëse kërkesa dhe oferta zhvendosen në të njejtin drejtim, elementi për të cilin kemi siguri se në çfarë drjetimi do t’i ndryshojë madhësia , është sasia.

• Nëse kërkesa dhe oferta zhvendosen në drejtime të kundërta, elementi për të cilin kemi siguri se në çfarë drjetimi do t’I ndryshojë madhësia , është çmimi.

1. Supozohet se ka ardhur deri te një ngritje e madhe e punësimit që ka shkaktuar rritjen e të ardhurave të konsumatorit. Çfarë do tëndodhë me çmimin ekuilibër?

Pyetje për diskutim:

2. Supozohet se në kushte të tjera të pandryshuara si rezultat i motit të favorshëm, të korrat e grurit janë më të larta në krahasim me parashikimet. Çfarë do tëndodhë me çmimin ekuilibër?

3. Nëse kërkesa dhe oferta zhvendosen në të njejtin drejtim me madhësi të njejtë, çfarë ndodh me çmimin ekuilibër?

KËRKESA, OFERTA DHE POLITIKAT QEVERITARE

• Ndërhyrja e shtetit në mekanizmin e kërkesës dhe ofertës mund të jetë në natyrën e mekanizmin konkurrencial (sistemi fiskal) ose jashtë natyrës së tij (rastet e çmimeve tavan dhe dysheme)

Ndikimi i një takse në mekanizmin konkurrencial

D

S1

S

Q’

P’

E’

E

P

Nëse oferta është më elastike se kërkesa, konsumatori do të paguajë pjesën më të madhe të taksës dhe anasjelltas.

P

• Çmimi maksimal (tavan) - nën çmimin ekuilibër

• Çmimi minimal (dysheme) - mbi çmimin ekuilibër

Çmimi maksimal (tavan)

(a) Çmimi maksimal (tavan) i benzinës

Sasia ebenzines

0

Çmimi ibenzines

D

P*

Q*

S

D’

Q’

P’Çmimi tavan

Çmimi minimal (dysheme)

(a) Çmimi minimal (dysheme) i pagës orare

Numri ipunëtorëve

0

Pagaorare

D

W*

L*

S

w’Paga orare minimale

L’

F JJ K

E

Çfarë do të rezultojë nga aplikimi i pagave

minimale nga qeveria, si masë disekuilibruese?

Pyetje për diskutim:

Tema në vijim: Elasticiteti i kërkesës dhe ofertës