МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын...

32
МОНГОЛ-ОРОСЫН ХУВЬ НИЙЛҮҮЛСЭН “УЛААНБААТАР ТӨМӨР ЗАМ” НИЙГЭМЛЭГ <ҮЛ ЭВДЭХ СОРИЛТЫН 1 ДҮГЭЭР ТҮВШИН> МЭРГЭЖИЛТЭН БЭЛТГЭХ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР 2019 ОН УЛААНБААТАР ХОТ

Transcript of МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын...

Page 1: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

МОНГОЛ-ОРОСЫН ХУВЬ НИЙЛҮҮЛСЭН “УЛААНБААТАР ТӨМӨР ЗАМ” НИЙГЭМЛЭГ

<ҮЛ ЭВДЭХ СОРИЛТЫН 1 ДҮГЭЭР ТҮВШИН>

МЭРГЭЖИЛТЭН БЭЛТГЭХ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР

2019 ОН

УЛААНБААТАР ХОТ

Page 2: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

НЭР ТОМЪЁОНЫ ТАЙЛБАР:

1. Суурь шалгалт: Материал судлал, боловсруулах технологи болон согогийн төрлүүд, MNS ISO 9712:2007 стандартын дагуу мэргэшүүлэх ба баталгаажуулах тогтолцоо

2. Горилогч: Зохих ёсоор мэргэшсэн ажилтныг дагалдан ажлын туршлагатай болсон, мэргэших баталгаажуулагдах хүсэлтэй хувь хүн

3. Гэрчилгээ (сертификат): Нэр бүхий хүн гэрчилгээ дээр нь тодорхойлсон ур чадвартай болохыг гэрчлэх, олон улсын стандартын заалтуудын дагуу хэвлэн гаргасан баримт бичиг

4. Шалгалтын комисс:Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй,үл эвдэх сорилын2 дугаар түвшин ба түүнээс дээш баталгаажуулалтын эрх бүхий мэргэжилтэн нар

5. Баталгаажуулалт (гэрчилгээжүүлэлт): Арга, түвшин ба үйлдвэрийн салбарт мэргэшүүлэх шаардлага биелэгдсэнийг хянаж гэрчилгээ олгоход чиглэсэн үйл ажиллагааны журам

6. Мэргэшүүлэлт: Үл эвдэх сорилын ажлыг зохих түвшинд гүйцэтгэхэд шаардлагатай биеийн чадавхи, мэдлэг, дадлага, сургалт ба туршлагаа үзүүлэх сургууль

7. Мэргэшүүлэх шалгалт: Горилогчийн ерөнхий, мэргэжлийн болон дадлагын мэдлэгийг үнэлэхээр шалгалтын комиссоос зохион байгуулах шалгалт

8. Тасалдсан хугацаа: Гэрчилгээнийхээ хамрах хүрээний үйлдвэрийн салбар, аргад хамаатай ажил үүргийг ажилтан биечлэн гүйцэтгэхээс хөндийрсөн буюу ажлаа өөрчилсөн тасралтгүй нэг жил эсвэл тасалдалтай бол нийтдээ хоёр жилээс хэтэрсэн хугацаа

9. Сорьц: Тодорхой хэрэглээний салбарт нийтлэг шалгагддаг бүтээгдэхүүнийг төлөөлөх боломжтой, радиографын зураг, өгөгдлийн бүрдлийг багтаасан, дадлагын шалгалтад ашиглах дээж

10. Сорьцын загвар тайлан: Горилогчийн шалгалт өгсөн тайланд үнэлгээ өгөхөд жиших загвар хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн төрөл, тохируулга, аргын хэлбэр, сорьц гэх мэт) гарах хамгийн оновчтой үр дүнг заасан үлгэр жишээ тайлан

11. Сургалтын хөтөлбөр: Тодорхой түвшний боловсрол эзэмшүүлэхэд чиглэсэн сурах, сургах үйл ажиллагааны агуулга, зохион байгуулалтыг тодорхойлсон цогц баримт бичиг.

12. Сургалтын төлөвлөгөө: Сургалтын хөтөлбөрөөр заагдах хичээлүүдийн жагсаалт бөгөөд тэдгээрийн нэр, код, ангилал, заагдах улирал, кредит зэрэг мэдээллийг агуулсан баримт бичиг.

13. Хөтөлбөрөөр эзэмших мэдлэг, ур чадвар:Горилогч тухайн хөтөлбөрөөр суралцаад төгсөх үедээ эзэмшсэн байх мэдлэг, ур чадвар жагсаалт.

14. Мэдлэг: Танин мэдэхүйн үйл ажиллагааны үр дүнд бий болох ойлголт. 15. Боловсрол: Үйл явц,үр дүн, үнэт зүйлс,үзэгдэл. 16. Агуулга: Мэдлэг, чадвар, дадлын цогц. 17. Чадавхи: Тодорхой мэдлэг, боловсролыг тусгаж хүлээн авах суурь, үндсэн чадварын түвшин. 18. Чадвар: Мэдлэгийг практикт хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны илрэл. 19. Дадал: Чадварын өндөр түвшин, туршлага. 20. Чадамж:Боловсролын суурь, үндсэн чадварын нэгдэл. 21. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар: Горилогч тухайн хичээлийг судлаад олж авах мэдлэг, ур

чадварын жагсаалт. 22. Хичээлийн хөтөлбөр: Сургалтын төлөвлөгөөнд байгаа хичээлийн талаар шаардлагатай

мэдээллийг агуулсан бичиг баримт. 23. Үнэлгээний судалгаа: Энэ нь горилогчийн эзэмшсэн мэдлэг чадварыг үнэлэх зорилгоор авдаг

мэдээлэл цуглуулах санал асуулгын хэлбэртэй үйл ажиллагаа бөгөөд нэг, эсвэл хэд хэдэн үе шаттай байж болно.

24. Үнэлгээ: Энэ нь үнэлгээний судалгаагаар цуглуулсан мэдээллийг боловсруулах үйл ажиллагаа бөгөөд үүний үр дүнгээр горилогчийн мэдлэг, ур чадварыг үзүүлэлт бүрээр үнэлж, шаардлагатай үзүүлэлтийн дагуу хөтөлбөрт сайжруулалт хийнэ.

Page 3: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

НЭГ. ХӨТӨЛБӨРИЙН ЕРӨНХИЙ ТАНИЛЦУУЛГА

1.1.Хөтөлбөрийн нэр: Үл эвдэх сорилтын 1-р түвшин

1.1.1. Хөтөлбөрийн мэргэших чиглэл

1: Соронзон бөөмийн сорилт 2: Хэт авианы сорилт

3: Хуйларсан гүйдлийн сорилт

4: Гадна үзлэгийн сорилт

5. Доргионт оношилгооны сорилт

1.2. Хөтөлбөрийн индекс:

1.3. Сургалт явуулах хэлбэр: Өдөр, эчнээ

1.4. Хөтөлбөрийг хариуцах, сургууль, салбарын нэр:УБТЗ-ын Техникийн бодлого, зураг төсөл, инженерийн алба,Төмөр замындээд сургууль.

1.5. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэх хугацаа:

1.6. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгжийн хаяг: Төмөр замын Дээд Сургууль

1.7. Сургалт явуулж ирсэн түүх, туршлага:

УБТЗ-д Зүтгүүрийн аж ахуйн алба, Замын аж ахуйн алба, Вагоны аж ахуйн алба, Зорчигч тээврийн

албаны 5 аж ахуйн нэгж хэсэгт үл эвдэх сорилтын үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд эдгээр нь тус

бүрдээ үл эвдэх сорилтын ажлын зохион байгуулалтыг хангаж ажиллдаг.

1954 оноос УБТЗ-д Үл эвдэх сорилын үйл ажиллагаа нэвтэрсэн ба ОХУ-ын “Микроакустик”

“Спектро” зэрэг компаниас УЗД-64, ДФ 201.1 гэх мэт цөөн тооны багаж хэрэгслийг авч ашиглаж

эхэлсэн. Тухайн үед багажны ашиглалт, техникийн нөхцөлийн талаар ОХУ-ын мэргэжилтнүүдээс

заавар зөвлөгөө авч сэв шалгагчид бие даан суралцаж байв. Үл эвдэх сорилтын шаардлага,

хэрэгцээний дагуу операторуудын ажлын орон тоо нэмэгдэж ажлын цар хүрээ өргөжин тэлж байгаа

боловч нэгдсэн аюулгүй ажиллагааны системийн бодлогогүй өнөөдрийг хүрчээ.

1954-2005 он хүртэл УБТЗ-д ажилладаг үл эвдэх сорилтын ажилтнууд зөвхөн Төмөр замын

мэргэжилтэй хүмүүс байсан ба эдгээр нь үл эвдэх сорилтын чиглэлээр ямар нэгэн тусгай мэргэжилгүй,

дадлага, туршлага хуримтлуулах замаар ажиллаж ирсэн байдаг. Энэ нь үл эвдэх сорилтын цаашдын

хөгжил, ажилтнуудын ур чадварыг нэмэгдүүлэхэд хүндрэл учруулж байна.

2005 оноос УБТЗ-ын үл эвдэх сорилтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг зарим аж ахуйн нэгж Үл эвдэх

сорилтын Монголын нийгэмлэгтэй хамтын ажиллагаатай ажиллаж цөөн тооны ажилтнуудыг

баталгаажуулж эхэлсэн. Энэхүү ажил нь зөвхөн зарим нэг байгууллага дээр явагдаж байсан ба тус

тусдаа системгүй төлөвлөн хийж байсан.

УБТЗ-ын үл эвдэх сорилтын үйл ажиллагаа явуулдаг нэгжүүдэд тоног төхөөрөмж, багаж

хэрэгсэлийг ОХУ-аас худалдан авч нийлүүлдэг ба эдгээр багажийг 1-3 жил тутам ОХУ-ын метрологийн

лабораторид өндөр зардлаар баталгаажуулах зайлшгүй шаардлага тулгардаг.

Төмөр замын ашиглалтын парк хуучирч металлын ядралт, цуцалт ихээхэн явагдаж байгаа

бөгөөд сүүлийн жилүүдэд металлын шинж чанараас шалтгаалсан гэмтэл тогтмол өсч байгаа нь

судалгаагаар харагдаж байна. 2003 оноос хойш УБТЗ-ын салбар нэгжүүдээс Монгол улсад Металл

судлал, Үл эвдэх сорилтын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг итгэмжлэгдсэн лабораторт туршилт

Page 4: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

шинжилгээ, хяналт хийлгүүлэхээр 168 удаагийн санал хүсэлт хүргүүлж тодорхой зардал гаргасан

байна.

УБТЗ-д Металл судлал, үл эвдэх сорилын чиглэлээр лаборатори, метрологийн төвүүд байгуулах

хүний нөөц, суурь бүтэц байгаа хэдий ч нэгдсэн бодлого, арга зүйн зохион байгуулалт байхгүйгээс

өнөөдрийг хүртэл шийдэгдээгүй байна.

УБТЗ-ын үл эвдэх сорилтын чиглэлээр ажилбар явуулдаг аж ахуйн нэгжүүд нь нэгдсэн зохион

байгуулалт, удирдлагагүйгээр тус тусдаа бие даасан явцуу үйл ажиллагаа явуулж байгаа нь

мэргэшлийн хувьд үл эвдэх сорилтын удирдлага, хяналтын нэгдсэн систем бий болгох, цаашид үл

эвдэх сорилтыг орчин үеийн шаардлагад нийцүүлэн хөгжүүлэх, үүний үр дүнд галт тэрэгний

хөдөлгөөний аюулгүй ажиллагааны эрсдлийг бууруулах зүй ёсны шаардлага байгааг харуулж байна.

Аж ахуйн нэгжүүдэд үл эвдэх сорилтын үйл ажиллагаа явуулдаг үл эвдэх сорилтын операторууд

нь засварын үндсэн технологийн чиглэлээр өөр өөр ажлын байранд засварын мастер, бригадын дарга

нарын шууд удирдлаганд ажилладаг нь мэргэшлийн хувьд шийдвэр гаргах эрх зүйн боломж нь

хязгаарлагдмал байдлаар ажиллаж байна.

ОХУ-ын төмөр замын байгууллага болон Монгол Улсад үл эвдэх сорилтоор үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүд нь энэ чиглэлийн мэргэшлийн эрх бүхий ажилтны шууд удирдлаганд байдаг ба операторууд хөндлөнгийн хяналт тавьж бие даан шийдвэр гаргадаг буюу хараат бус байдлаар ажилладаг.

Орчин үеийн техник технологийн хөгжилтэй уялдан төмөр замын зүтгүүр ба вагоны системүүд шинэчлэгдэн өөрчлөгдөж, электроник, микропроцессорын системүүд өргөн хэрэглэгдэх болж байна. Иймд орчин үеийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн, өндөр мэдлэг чадвартай, тоног төхөөрөмжийн ашиглалт засвар, найдвартай ажиллагааг хариуцсан, бие даан тооцоо судалгаа хийх чадвартай мэргэжлийн инженерийн эрэлт хэрэгцээ асар их байна.

ХОЁР. АЖИЛТНУУДЫН СУРГАЛТ, МЭРГЭШҮҮЛЭЛТ

Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн “УБТЗ” нийгэмлэгийн хүрээнд “Төмөр замын техникийн

оношилгоо, сорилт, хэмжил зүйн үйл ажиллагаанд тавигдах ерөнхий шаардлага” байгууллагын

стандарт батлагдан хэрэгжиж эхэлсэнээр үл эвдэх сорилтын 1-р түвшний мэргэжилтэн бэлтгэж эрх

олгох боломж бүрдэж байгаа юм. Сургалтыг MNSISO 9712:2007 стандартын дагуу явуулж

аттестатчилах ба дараах төрлөөр зохион байгуулна. Үүнд:

- Хэт авианы сорилт - Соронзон бөөмийн сорилт - Хуйларсан гүйдлийн сорилт - Гадна үзлэгийн сорилт - Доргионт оношилгооны сорилт

Эдгээр үндсэн чиглэлүүдээр үл эвдэх сорилын мэргэжилтэн бэлтгэх ба 3 жилийн эрх олгож

аттестатчилна. Монгол Улсын MNS ISO 9712:2007 Үл эвдэх сорилт – Ажилтны мэргэшүүлэлт ба

баталгаажуулалт стандартын 6 дугаар зүйлд зааснаар үл эвдэх сорилтын нэг буюу хэд хэдэн түвшин

байна. Үүнд:

Page 5: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

Үл эвдэх сорилтын 1 дүгээр түвшин

Үл эвдэх сорилтын 1 дүгээр түвшний сертификаттай хувь хүн нь 2 дугаар буюу 3 дугаар түвшинтэй мэргэжилтнийг дагалдаж буюу бие дааж бичмэл зааврын дагуу үл эвдэх сорилын ажилгүйцэтгэхээр мэргэшсэн хүн байна. Доорх ажил үүргийг гүйцэтгэх чадвартай байвал зохино. - тоног төхөөрөмжийг угсарч байрлуулах - сорилт хийх - бичмэл заавраар сорилтын үр дүнг баримтжуулсан шалгуураар ангилж бичих - үр дүнгээр тайлан бичих. Үл эвдэх сорилтын 2 дугаар түвшин

Үл эвдэх сорилтын 2 дугаар түвшний сертификаттай боловсруулсан буюу хүлээн зөвшөөрөгдсөн технологийн картын дагуу үл эвдэх сорилын ажлыг бие даан хийхээр мэргэшсэн доорх ажил үүргийг гүйцэтгэх чадвартай хүн байна. - сорилд тохирох аргачлалыг сонгох - багаж төхөөрөмжийг угсарч байрлуулах - сорилт хийх ба хийлгэх - холбогдох стандарт, код, техникийн нөхцөл дээр үндэслэн үр дүнг тайлбарлах ба үнэлэх - 2 дугаар түвшний сертификаттай хувь хүний сорилт хийх арга буюу аргачлалыг хэрэглэх хязгаарыг тодорхойлох - баталгаажуулалтын үзүүлэлт буюу журамд зохицсон үл эвдэх сорилтын ажлын параметрыг тохируулах - үл эвдэх сорилтын заавар бэлтгэх - 1 дүгээр түвшний мэргэжилтний бүх ажил үүргийг хийх буюу дагалдуулах чадалтай. - 2 дугаар түвшнээс доош түвшинтэй ажилтныг аргачилсан заавраар хангах - үл эвдэх сорилтын үр дүнг тайлагнах Үл эвдэх сорилтын 3 дугаар түвшин

Үл эвдэх сорилтын 3 дугаар түвшний сертификаттай хувь хүн нь сертификат эзэмшсэн аргуудаараа үл эвдэх сорилын ямар ч ажлыг бие даан гүйцэтгэхээр итгэмжлэгдэх ба түүний ажил үүрэгт дараах зүйлс хамаарна. - сорилтын багаж төхөөрөмж ба хүмүүсийг бүрэн хариуцах - үл эвдэх сорилтын аргачлал ба технологийн карт зохиох ба батлах - технологийн карт, техникийн нөцхөл, стандарт, кодыг тайлбарлах - тодорхой бүтээгдэхүүнийг шалгахад ашиглах арга, аргачлал, технологийн картыг сонгох Мөн түүнчлэн: - ашиглаж байгаа технологийн карт, техникийн нөхцөл, стандарт, кодоор үр дүнг тайлбарлах ба үнэлэх - холбогдох материал, бэлтгэх ба үйлдвэрлэх технологийн талаарх суурь мэдлэг нь арга сонгож хэрэглэх, аргачлал боловсруулах, боломжгүй нөхцөлд хүлээн авах шалгуур зохиоход хангалттай байх - үл эвдэх сорилтын бусад аргуудаар ерөнхий мэдлэгтэй байх - 1 дүгээр ба 2 дугаар түвшний мэргэжилтний бүх ажил үүргийг гүйцэтгэх ба дагалдуулах чадвартай байх - нэгдүгээр ба хоёрдугаар түвшний ажилтныг бэлтгэх чадвартай байна - баталгаажуулалтын байгууллагын зөвшөөрөлтэй бол 1 дүгээр ба 2 дугаар түвшний ажилтны мэргэшүүлэх шалгалт зохион байгуулах ба түүнд хяналт тавина.

Page 6: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ГУРАВ. ХӨТӨЛБӨРИЙГ БОЛОВСРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ

Үл эвдэх сорилтын мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтыг орчин үеийн түвшинд хүргэх, дотоодын нөөц бололцоогоор мэргэжилтэн бэлтгэх ажлыг хэрэгжүүлэх, сургалтын шинэ технологийг нэвтрүүлж, өндөр мэдлэг чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэх шаардлагатай болсон тул энэхүү сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулсан. Монгол Улсад “Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлого”-ыг баталж, томоохон уул уурхайн ордуудыг ашиглах, тус ордуудаас бүтээгдэхүүн экспортлох зорилгоор хэд хэдэн үе шаттайгаар төмөр замын нэгдсэн сүлжээг өргөжүүлэх бодлого баримталж байгаа өнөөгийн нөхцөлд төмөр замын автоматикийн систем, хөдлөх бүрэлдэхүүн, зам төмрийн эвдрэл, гэмтэл саатлыг богино хугацаанд оношлох, засварлах, техникийн үйлчилгээг хийх өндөр мэдлэг, чадвартай, техникийн боловсон хүчин бэлтгэх зорилтод энэхүү хөтөлбөр чиглэж байна.

Аливаа тээврийн байгууллагын гол зорилт бол үйлчлүүлэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн аюулгүй, ая тухтай, шуурхай үйлчилгээг ард иргэд, албан байгууллагуудад хүргэх явдал билээ. Галт тэрэгний хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж, төмөр замын тээх нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх чадварыг ихэсгэх зориулалттай зүтгүүр ба вагоны байгууламжгүйгээр төмөр замын тээврийн үйл ажиллагааг, хөгжлийг төсөөлөх боломжгүй юм. 2013 оны 03-р сарын 28–ны өдөр УБТЗ-ын хэмжээнд анх удаа Тээврийн хяналтын албанаас үл эвдэх сорилтын үйл ажиллагаа явуулдаг салбар нэгжүүдийн мэргэжлийн ажилтнуудын уулзалт зөвлөгөөнийг “Үл эвдэх сорилт-Аюулгүй ажиллагаа” сэдвийн хүрээнд хийж аюулгүй ажиллагааны удирдлагын системийг бий болгох асуудлыг хөндөж тавьсан. УБТЗ-ын даргын 2014 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн А-88 тоот тушаалаар томилогдсон “Үл эвдэх сорилтын орон тооны бус зөвлөл”-ийн гишүүд “УБТЗ-аас үл эвдэх сорилтын чиглэлээр баримтлах техникийн бодлого” дунд хугацааны баримт бичиг, хөтөлбөрийг боловсруулан гаргасан. Энэхүү бодлогын баримт бичгийн хэрэгжилтийн хүрээнд УБТЗ-д үл эвдэх сорилын чиглэлээр 5 үндсэн шийдлийг боловсруулж хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж дүгнэсэн. Үүнд:

1. Үл эвдэх сорилтын удирдлагын нэгдсэн систем бий болгох 2. Ажилтнуудын сургалт, мэргэшүүлэлтийн шинэ тогтолцоог бий болгох 3. Үл эвдэх сорилтын багаж хэрэгслийн баталгаажуулалт, нийлүүлэлтийн талаар эргэх системийг

бий болгох 4. Металл судлал, үл эвдэх сорилтын лаборатори байгуулах, гэрчилгээ авах ажлыг зохион

байгуулах 5. Үл эвдэх сорилтын арга зүйн баримт бичгүүдийг олон улсын болон Монгол Улсын стандартад

нийцүүлж боловсруулах

Энэхүү бодлогын баримт бичиг батлагдан гарсан боловч тодорхой хариуцан гүйцэтгэх

чиглэлгүй эдүгээг хүрсэн ба 2017 оны 5 дугаар сард Техникийн бодлого, зураг төсөл, инженерийн

албанд үл эвдэх сорилтын инженерийн орон тоо батлагдан гарсан нь бодлогын баримт бичгийн

хэрэгжилтийг дахин хөндөх боломж бүрдүүлсэн.

Эдгээр саналыг хэрэгжүүлэх үндэслэл, томъёолол, арга техникт тулгуурлан ажилтнуудын

сургалт, мэргэшүүлэлтийн шинэ тогтолцоог бий болгохын тулд үл эвдэх сорилтын 1 дүгээр түвшний

мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэх арга хэмжээг авч байна.

Энэхүү сургалтын хөтөлбөрийг үл эвдэх сорилтын 2-р түвшний эрх бүхий мэргэжилтнүүд MNS

ISO TR 25107-2013 стандартын шаардлагад нийцүүлэн төмөр замын салбарт ажиллах соронзон

бөөм, хэт авиа, хуйларсан гүйдэл, доргионт оношилгоо, гадна үзлэгийн сорилтын аргаар 1 дүгээр

түвшний мэргэжилтэнд зориулж боловсрууллаа.

Page 7: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ДӨРӨВ. 1. ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

Хичээлийн нэр: Соронзон бөөмийн сорилт 1-р түвшин

Хичээлийн код: TD301

Кредит цаг: 1.5 кр

Улирал: Дурын

Хичээлийн задаргаа: 1:0:1:3 (Лекц: семинар: лаборатори: бие даалт)

Заах багш:

UNILMS хаяг: GT07

E-мэйл:

Утас:

Ажлын өрөө: Б байр-123 тоот

Ажиллах цаг: Даваа-Баасан, 8:15-16:15

1.Хичээлийн танилцуулга товч агуулга:

Уг хичээлээр материалын нэгэн төрлийн байдал,согог, химийн найрлага, цаашилбал

хүчдэл төвлөрлийн бүсийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүнийг эвдэхгүйгээр оношлох үл

эвдэх сорилтын аргуудын /соронзон бөөмийн сорилтын/ талаар судална .

Хичээлийн зорилго:

Горилогчидод үл эвдэх сорилтын үндсэн аргуудын физик үндэс, тэдгээрт ашиглагдах

багаж хэрэгслийн талаарх мэдлэг олгох, үйлдвэрлэлийн болон үйл ажиллагааны үе шатанд

төрөл бүрийн материал, бүтээгдэхүүнд хяналт тавих хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох

чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой.

Хичээлийг зохион байгуулах хэлбэр, арга зүй:

Хичээлийг лекц, лаборатори (инженерийн оновчтой шийдэл хайх боломжтой

өгөгдлийг горилогч бүрт өгөн дүгнэлт бичүүлэх)-ийн хэлбэрээр, суралцагчдын оролцоонд

тулгуурласан идэвхитэй аргуудыг хичээлийн хэлбэрээс хамааруулан сонгоно.

Давуу тал, онцлог:

Уг хичээл нь үл эвдэх сорилтын тухайн аргаар мэргэших ажиллагсдад төмөр замын

хөдлөх бүрэлдэхүүн, замын төхөөрөмж байгууламж тэдгээрийн эд ангийн гадаад байдал,

геометр хэмжээс, физик шинж чанар, металлын согог гэмтлийг оношлох үл эвдэх сорилтын

аргуудыг лабораторийн ажлын хүрээнд тухайн мэргэжлийн депо, зам хэмжигч вагон дээр

гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай.

Page 8: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

2. Үндсэн сурах бичиг

1. Түмэндэмбэрэл, Б., болон бусад. (2014). Үл эвдэх сорилтын физик, техникийн үндэс.

2. Толмачев, И. И.,Булынко (2017). Основы дефектологии, физические основы и

технология магнитного контроля

3. Нэмэлт унших материалууд:

1. Каневский, И. Н., Сальникова. Е.Н., (2007). Неразрушающие методы контроля

2. Ермолов, И. Н., (1988). Методы и средства неразрушающего контроля качества.

3. Тухайн багаж төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, технологийн карт

4. Хичээлийн залгамж холбоо: Машины эд анги / ME205/, Материал судлал / MS201/

5. Хичээлийн үр дүн:

Мэдлэг:

М1 Материалын үйлдвэрлэлийн болон технологийн /ашиглалтын/ согог, тэдгээрийн үүсэх нөхцөл /СDIО1.2./

М2 Үл эвдэх сорилтын үндсэн аргууд болон тэдгээрийн физик үндсийг мэдэх /СDIО 1.2, 2.2/

М3 Арга бүрд ашиглагдах багаж хэрэгслийн ажиллах зарчим, технологи ажиллагааг мэдэж авах /СDIО 2.4, 3.3/

М4 Горилогч үйлдвэрлэлийн, технологийн болон ашиглалтын үеийн согог (тухайлбал цутгах явцад үүсэх согог, механик боловсруулалтаар үүссэн согог, металуудын холболтын согог, ашиглалтын үед үүссэн согог)-г тодорхойлохдоо хамгийн үр дүнтэй үл эвдэх сорилтын аргыг сонгох чадвар эзэмших. /CDIO 4.1/

Чадвар:

Ч1 Хөдлөх бүрэлдэхүүн, төхөөрөмж байгууламжид гадна үзлэг хийж илэрсэн гэмтэл согогийг холбогдох техникийн баримт бичигт тусгагдсан стандарт нормтой харьцуулан дүгнэх. /СDIО 2.3, 2.4/

Ч2 Багаж тоног төхөөрөмжийг тогтоосон эталон загварыг ашиглан тохируулж сурах мөн туслах материал хэрэгслийг зохих технологийн дагуу бэлтгэх./СDIО2.2/

Ч3 Сорилтод оруулах эд анги, зангилааг технологийн дагуу бэлтгэх. Сорилтыг гүйцэтгэх/ СDIО 2.2, 2.3, 3.1/

Ч4 Техникийн баримт бичиг хөтлөх чадвар ./СDIО4.1/ Хандлага, харилцаа:

Х1 Аливаа үйл явц, үзэгдэлд шинжлэх ухаанчаар бодитоор хандан бие даан шийдвэр гаргах хандлага төлөвших / СDIО 2.2, 2.5/

Х2 Аливаа туршилт, судалгааг технологийн дагуу зөв явуулах, үр дүнд үнэнчээр хандах / СDIО 2.5, 3.2./

Х3 Өөрийн гаргасан шийдвэрт хариуцлага хүлээх хандлага төлөвших / СDIО 2.5/

Х4 Аливаа техникийн шинэ шийдэл болон инновацийг бий болгох хандлага / СDIО 4.2./

Page 9: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

6. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар ба хичээлийн агуулгын хамаарал

Хичээлийн цөм агуулга

мэд

лэг

ча

дв

ар

ха

нд

ла

га

Үл эвдэх сорилын физик үндэс, металын согогуудын төрөл

ангилал

М1

Багаж тоног төхөөрөмжүүдийн бүтэц, ажиллагаа, сонголт,

технологийн дараалал

М2

Багаж тоног төхөөрөмжийн тохиргоо, үл эвдэх сорилтын аргаар

оношлох

Ч2 Х2

Үйлдвэрийн болон ашиглалтын стандарт нормтой харьцуулан

дүгнэлт гаргах

Ч4

Х3

7. Сургалтын арга зүй

Хичээлийн

хэлбэр

Арга зүй Тайлбар, тодорхойлолт

Лекц

Интерактив лекц

• Лекц орохоос өмнө цахим хэлбэрээр

мэргэших ажиллагсдад Word-н файлаар

Лекц 1–8 өгнө.

•Мэргэших ажиллагсдад лекцийн хичээлд

ирэхдээ өгөгдсөн хичээлийг уншиж судлан,

тэмдэглэл хийж, дэлгэрүүлэн, асуулт

боловсруулан ирж мэдээлэл солилцоно.

• Багш хувиарт цаг дээр лекцийг

зураг, схем, видео, үзүүлэн байдлаар

харуулж, тайлбарлана. Горилогч шинэ

мэдээллийг тэмдэглэж авна.

Уламжлалт арга • Тооцоо, томъёоны гаргалгааг

самбарт хийж үзүүлэх, батлах

PPP (Presentation, Practice

and Production)-ийн арга

• Лекц бүрээр presentation бэлдэж ирэх

ба зарим лекцэнд видео, үзүүлэн бэлтгэн

тайлбарлан ярьж, тодорхой мэдээлэл өгч

Page 10: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

харилцан мэдээлэл солилцоно.

Дадлага

Асуудалд суурилсан арга Лабораторийн ажил дээр үл эвдэх сорилтын

багажийг ашиглан эд ангийн гэмтэл согогийг

илрүүлснээр онолын мэдлэгээ амьдралд

ашиглах, бусадтай харилцах болон хамтран

ажиллах чадвар сайжирч, асуудал

шийдвэрлэх дадал эзэмшинэ.

8.Лекц, практикийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

д/

д Модуль /Үндсэн

сурах бичгийн

харгалзах бүлэг/

Сэдэв Лекц

Цаг

Практик

Цаг

I Үл эвдэх сорилтын

удиртгал хичээл Соронзон бөөмийн сорилтын удиртгал хичээл 2 2

II

Соронзон бөөмийн

сорилтын физик

зарчим

Цахилгаан ба соронзон үзэгдлүүдийн ерөнхий

ойлголт 2 2

III Бүтээгдэхүүний

талаарх мэдлэг

Технологийн согог /гагнуур, цувилт, давталт /

түүний илэрц

Шалгалтын үзүүлэлт

2 2

IV Багаж хэрэгсэл Багаж хэрэгсэл,түүний тохиргоо үйлчилгээ 2 2

V Шалгалтын өмнөх

мэдээлэл, шалгалт

Бичмэл заавар ашиглах

Гадаргуугийн бэлтгэл, цэвэрлэгээ, өнгөлгөө

Шалгах процесс

Шалгалтын дараах ажиллагаа /соронзгүйжүүлэлт,

биеийг цэвэрлэх/

2 2

VI Үнэлгээ ба тайлан

Эталон сорьц ашигласан ажиглах нөхцөл

Илэрцийн чанарыг шалгаж магадлах

Гагнуур, цувилт, давталтын ба цутгуурын бүтээгдэхүүний согогийн тайлан

2 2

VII Багажийн

магадалгаа Багажийг шалгаж магадлах 2 2

VIII Аюулгүй ажиллагаа

Цахилгаан, хими, хэт ягаан цацрагийн эрсдэл

Хүрээлэн буй орчны эрсдэл түүнийг арилгах

2 2

Нийт цаг 16 16

Page 11: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ДӨРӨВ. 2. ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

Хичээлийн нэр: Хуйларсан гүйдлийн сорилт 1-р түвшин

Хичээлийн код: TD301

Кредит цаг: 1.5 кр

Улирал: Дурын

Хичээлийн задаргаа: 1:0:1:3 (Лекц: семинар: лаборатори: бие даалт)

Заах багш:

UNILMS хаяг: GT07

E-мэйл:

Утас:

Ажлын өрөө: Б байр-123 тоот

Ажиллах цаг: Даваа-Баасан, 8:15-16:15

1.Хичээлийн танилцуулга товч агуулга:

Уг хичээлээр материалын нэгэн төрлийн байдал, согог, химийн найрлага, цаашилбал

хүчдэл төвлөрлийн бүсийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүнийг эвдэхгүйгээр оношлох үл

эвдэх сорилтын аргуудын /Хуйларсан гүйдлийн сорилтын/ талаар судална .

Хичээлийн зорилго:

Горилогчидод үл эвдэх сорилтын үндсэн аргуудын физик үндэс, тэдгээрт ашиглагдах

багаж хэрэгслийн талаарх мэдлэг олгох, үйлдвэрлэлийн болон үйл ажиллагааны үе шатанд

төрөл бүрийн материал, бүтээгдэхүүнд хяналт тавих хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох

чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой.

Хичээлийг зохион байгуулах хэлбэр, арга зүй:

Хичээлийг лекц, лаборатори(инженерийн оновчтой шийдэл хайх боломжтой

өгөгдлийг горилогч бүрт өгөн дүгнэлт бичүүлэх)-ийн хэлбэрээр, суралцагчдын оролцоонд

тулгуурласан идэвхитэй аргуудыг хичээлийн хэлбэрээс хамааруулан сонгоно.

Давуу тал, онцлог:

Уг хичээл нь үл эвдэх сорилтын тухайн аргаар мэргэших ажиллагсдадтөмөр замын

хөдлөх бүрэлдэхүүн, замын төхөөрөмж байгууламж тэдгээрийн эд ангийн гадаад байдал,

геометр хэмжээс, физик шинж чанар, металлын согог гэмтлийг оношлох үл эвдэх сорилтын

аргуудыг лабораторийн ажлын хүрээнд тухайн мэргэжлийн депо, зам хэмжигч вагон дээр

гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай.

Page 12: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

2. Үндсэн сурах бичиг

1. Түмэндэмбэрэл, Б., болон бусад. (2014). Үл эвдэх сорилтын физик, техникийн үндэс.

2. Троицкий ,В. А.(2011). Вихретоковый контроль

3. Нэмэлт унших материалууд:

1. Каневский, И. Н., Сальникова. Е.Н., (2007). Неразрушающие методы контроля

2. Ермолов, И. Н., (1988). Методы и средства неразрушающего контроля качества.

3. Тухайн багаж төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, технологийн карт

4. Хичээлийн залгамж холбоо: Машины эд анги / ME205/, Материал судлал / MS201/

5. Хичээлийн үр дүн:

Мэдлэг:

М1 Материалын үйлдвэрлэлийн болон технологийн /ашиглалтын/ согог, тэдгээрийн үүсэх нөхцөл /СDIО1.2./

М2 Үл эвдэх сорилтын үндсэн аргууд болон тэдгээрийн физик үндсийг мэдэх /СDIО 1.2, 2.2/

М3 Арга бүрд ашиглагдах багаж хэрэгслийн ажиллах зарчим, технологи ажиллагааг мэдэж авах /СDIО 2.4, 3.3/

М4 Горилогч үйлдвэрлэлийн, технологийн болон ашиглалтын үеийн согог (тухайлбал цутгах явцад үүсэх согог, механик боловсруулалтаар үүссэн согог, металуудын холболтын согог, ашиглалтын үед үүссэн согог)-г тодорхойлохдоо хамгийн үр дүнтэй үл эвдэх сорилтын аргыг сонгох чадвар эзэмших. /CDIO 4.1/

Чадвар:

Ч1 Хөдлөх бүрэлдэхүүн, төхөөрөмж байгууламжид гадна үзлэг хийж илэрсэн гэмтэл согогийг холбогдох техникийн баримт бичигт тусгагдсан стандарт нормтой харьцуулан дүгнэх. /СDIО 2.3, 2.4/

Ч2 Багаж тоног төхөөрөмжийг тогтоосон эталон загварыг ашиглан тохируулж сурах мөн туслах материал хэрэгслийг зохих технологийн дагуу бэлтгэх./СDIО2.2/

Ч3 Сорилтод оруулах эд анги, зангилааг технологийн дагуу бэлтгэх. Сорилтыг гүйцэтгэх/ СDIО 2.2, 2.3, 3.1/

Ч4 Техникийн баримт бичиг хөтлөх чадвар ./СDIО4.1/ Хандлага, харилцаа:

Х1 Аливаа үйл явц, үзэгдэлд шинжлэх ухаанчаар бодитоор хандан бие даан шийдвэр гаргах хандлага төлөвших / СDIО 2.2, 2.5/

Х2 Аливаа туршилт, судалгааг технологийн дагуу зөв явуулах, үр дүнд үнэнчээр хандах / СDIО 2.5, 3.2./

Х3 Өөрийн гаргасан шийдвэрт хариуцлага хүлээх хандлага төлөвших / СDIО 2.5/

Х4 Аливаа техникийн шинэ шийдэл болон инновацийг бий болгох хандлага / СDIО 4.2./

Page 13: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

6. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар ба хичээлийн агуулгын хамаарал

Хичээлийн цөм агуулга

мэд

лэг

ча

дв

ар

хан

дл

ага

Үл эвдэх сорилтын физик үндэс, металлын согогуудын төрөл

ангилал

М1

Багаж тоног төхөөрөмжүүдийн бүтэц, ажиллагаа, сонголт,

технологийн дараалал

М2

Багаж тоног төхөөрөмжийн тохиргоо, үл эвдэх сорилтын аргаар

оношлох

Ч2 Х2

Үйлдвэрийн болон ашиглалтын стандарт нормтой харьцуулан

дүгнэлт гаргах

Ч4

Х3

7. Сургалтын арга зүй

Хичээлийн

хэлбэр

Арга зүй Тайлбар, тодорхойлолт

Лекц

Интерактив лекц

• Лекц орохоос өмнө цахим хэлбэрээр

мэргэших ажиллагсдад Word-н файлаар

Лекц 1–8 өгнө.

• Мэргэших ажиллагсдад лекцийн хичээлд

ирэхдээ өгөгдсөн хичээлийг уншиж судлан,

тэмдэглэл хийж, дэлгэрүүлэн, асуулт

боловсруулан ирж мэдээлэл солилцоно.

• Багш хувиарт цаг дээр лекцийг

зураг, схем, видео, үзүүлэн байдлаар

харуулж, тайлбарлана. Горилогч шинэ

мэдээллийг тэмдэглэж авна.

Уламжлалт арга • Тооцоо, томъёоны гаргалгааг

самбарт хийж үзүүлэх, батлах

PPP (Presentation, Practice

and Production)-ийн арга

• Лекц бүрээр presentation бэлдэж ирэх

ба зарим лекцэнд видео, үзүүлэн бэлтгэн

тайлбарлан ярьж, тодорхой мэдээлэл өгч

Page 14: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

харилцан мэдээлэл солилцоно.

Дадлага

Асуудалд суурилсан арга Лабораторийн ажил дээр үл эвдэх сорилтын

багажийг ашиглан эд ангийн гэмтэл согогийг

илрүүлснээр онолын мэдлэгээ амьдралд

ашиглах, бусадтай харилцах болон хамтран

ажиллах чадвар сайжирч, асуудал

шийдвэрлэх дадал эзэмшинэ.

8.Лекц, практикийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

д/

д

Модуль /Үндсэн

сурах бичгийн

харгалзах бүлэг/

Сэдэв

Лекц

Цаг

Практик

Цаг

I Үл эвдэх сорилтын

удиртгал хичээл Хуйларсан гүйдлийн сорилтын удиртгал хичээл 2

II

Хуйларсан

гүйдлийн сорилтын

физик зарчим

Цахилгаан ба соронзон үзэгдлүүдийн ерөнхий

ойлголт

-тогтмол гүйдэл: гүйдэл, хүчдэл, эсэргүүцэл,

дамжуулал, Омын хууль, хувийн эсэргүүцэл,

цахилгаан дамжуулах чадвар, нэгжүүд

-хувьсах гүйдэл: Синусоид гүйдэл ба хүчдэл,

амплитуд, давтамж, үе, фаз.

- соронзон зүй

- цахилгаан соронзон

4 2

III Бүтээгдэхүүний

талаарх мэдлэг

Хуйларсан гүйдлийн сорилтын хэрэглээ

Металыг ялгаж ангилах

Физик үзүүлэлтүүдийн хэмжилт: цахилгаан

дамжуулалт, ферритийн агуулга, бүрээсийн зузаан

гэх мэт.

Гэмтэлийн бүртгэлт /согог/

4 4

IV Багаж хэрэгсэл Багаж хэрэгсэл, түүний тохиргоо үйлчилгээ 2

Page 15: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

V

Шалгалтын өмнөх

мэдээлэл,

Бүтээгдэхүүний өгөгдөл:

Ангилал, металлургийн нөхцөл, хэлбэр.

Урьдчилан таамаглах согогийн байрлал,

бүтээгдэхүүний үндсэн үүрэг, шалгалтын хүрээ.

Шалгалтын нөхцлийн мэдээлэл: температур, чийг,

нэвтрэх боломж, ашиглах байдал, цахилгаан ба

соронзон нөлөө

2

Шалгалт

Жишиг блок: хийц, үйлдвэрлэл, хадгалалт

Ажиллагааны нөхцөл: Өдөөлтийн давтамж

Толгойн хурд, толгойн цэвэрлэгээ, толгойн

хэлбэлзэл ба төвлөрөл

Шалгалт, тохируулгын муруй

Тохируулга

Журам, заавар

2 12

VI Үнэлгээ ба тайлан Шалгалтын тайлан

2 2

VII Чанарын асуудлууд Багажийг шалгах магадлах, аюулгүй ажиллагаа

2

Нийт цаг 20 20

Page 16: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ДӨРӨВ. 3. ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

Хичээлийн нэр: Хэт авианы сорилт 1-р түвшин

Хичээлийн код: TD301

Кредит цаг: 1.5 кр

Улирал: Дурын

Хичээлийн задаргаа: 1:0:1:3 (Лекц: семинар: лаборатори: бие даалт)

Заах багш:

UNILMS хаяг: GT07

E-мэйл:

Утас:

Ажлын өрөө: Б байр-123 тоот

Ажиллах цаг: Даваа-Баасан, 8:15-16:15

1.Хичээлийн танилцуулга товч агуулга:

Уг хичээлээр материалын нэгэн төрлийн байдал,согог, химийн найрлага, цаашилбал

хүчдэл төвлөрлийн бүсийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүнийг эвдэхгүйгээр оношлох үл

эвдэх сорилтын аргуудын /Хэт авианы сорилтын/ талаар судална .

Хичээлийн зорилго:

Горилогчидод үл эвдэх сорилын үндсэн аргуудын физик үндэс, тэдгээрт ашиглагдах

багаж хэрэгслийн талаарх мэдлэг олгох, үйлдвэрлэлийн болон үйл ажиллагааны үе шатанд

төрөл бүрийн материал, бүтээгдэхүүнд хяналт тавих хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох

чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой.

Хичээлийг зохион байгуулах хэлбэр, арга зүй:

Хичээлийг лекц, лаборатори (инженерийн оновчтой шийдэл хайх боломжтой

өгөгдлийг горилогч бүрт өгөн дүгнэлт бичүүлэх)-ийн хэлбэрээр, суралцагчдын оролцоонд

тулгуурласан идэвхитэй аргуудыг хичээлийн хэлбэрээс хамааруулан сонгоно.

Давуу тал, онцлог:

Уг хичээл нь үл эвдэх сорилтын тухайн аргаар мэргэших ажиллагсдадтөмөр замын

хөдлөх бүрэлдэхүүн, замын төхөөрөмж байгууламж тэдгээрийн эд ангийн гадаад байдал,

геометр хэмжээс, физик шинж чанар, металлын согог гэмтлийг оношлох үл эвдэх сорилтын

аргуудыг лаборатори ажлын хүрээнд тухайн мэргэжлийн депо, зам хэмжигч вагон дээр

гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай.

Page 17: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

2. Үндсэн сурах бичиг

1. Түмэндэмбэрэл, Б., болон бусад. (2014). Үл эвдэх сорилын физик, техникийн үндэс.

2. Троицкий ,В. А., Попов В.Ю (2010). Ультразвуковой контроль сварных соединений

3. Нэмэлт унших материалууд:

1. Каневский, И. Н., Сальникова. Е.Н., (2007). Неразрушающие методы контроля

2. Ермолов, И. Н., (1988). Методы и средства неразрушающего контроля качества.

3. Тухайн багаж төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, технологийн карт

4. Хичээлийн залгамж холбоо: Машины эд анги / ME205/, Материал судлал / MS201/

5. Хичээлийн үр дүн:

Мэдлэг:

М1 Материалын үйлдвэрлэлийн болон технологийн /ашиглалтын/ согог, тэдгээрийн үүсэх нөхцөл /СDIО1.2./

М2 Үл эвдэх сорилтын үндсэн аргууд болон тэдгээрийн физик үндсийг мэдэх /СDIО 1.2, 2.2/

М3 Арга бүрд ашиглагдах багаж хэрэгслийн ажиллах зарчим, технологи ажиллагааг мэдэж авах /СDIО 2.4, 3.3/

М4 Горилогч үйлдвэрлэлийн, технологийн болон ашиглалтын үеийн согог (тухайлбал цутгах явцад үүсэх согог, механик боловсруулалтаар үүссэн согог, металлуудын холболтын согог, ашиглалтын үед үүссэн согог)-г тодорхойлохдоо хамгийн үр дүнтэй үл эвдэх сорилтын аргыг сонгох чадвар эзэмших. /CDIO 4.1/

Чадвар:

Ч1 Хөдлөх бүрэлдэхүүн, төхөөрөмж байгууламжид гадна үзлэг хийж илэрсэн гэмтэл согогийг холбогдох техникийн баримт бичигт тусгагдсан стандарт нормтой харьцуулан дүгнэх. /СDIО 2.3, 2.4/

Ч2 Багаж тоног төхөөрөмжийг тогтоосон эталон загварыг ашиглан тохируулж сурах мөн туслах материал хэрэгслийг зохих технологийн дагуу бэлтгэх./СDIО2.2/

Ч3 Сорилтод оруулах эд анги, зангилааг технологийн дагуу бэлтгэх. Сорилтыг гүйцэтгэх/ СDIО 2.2, 2.3, 3.1/

Ч4 Техникийн баримт бичиг хөтлөх чадвар ./СDIО4.1/ Хандлага, харилцаа:

Х1 Аливаа үйл явц, үзэгдэлд шинжлэх ухаанчаар бодитоор хандан бие даан шийдвэр гаргах хандлага төлөвших / СDIО 2.2, 2.5/

Х2 Аливаа туршилт, судалгааг технологийн дагуу зөв явуулах, үр дүнд үнэнчээр хандах / СDIО 2.5, 3.2./

Х3 Өөрийн гаргасан шийдвэрт хариуцлага хүлээх хандлага төлөвших / СDIО 2.5/

Х4 Аливаа техникийн шинэ шийдэл болон инновацийг бий болгох хандлага / СDIО 4.2./

Page 18: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

6. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар ба хичээлийн агуулгын хамаарал

Хичээлийн цөм агуулга

мэд

лэг

ча

дв

ар

хан

дл

ага

Үл эвдэх сорилтын физик үндэс, металлын согогуудын төрөл

ангилал

М1

Багаж тоног төхөөрөмжүүдийн бүтэц, ажиллагаа, сонголт,

технологийн дараалал

М2

Багаж тоног төхөөрөмжийн тохиргоо, үл эвдэх сорилтын аргаар

оношлох

Ч2 Х2

Үйлдвэрийн болон ашиглалтын стандарт нормтой харьцуулан

дүгнэлт гаргах

Ч4

Х3

7. Сургалтын арга зүй

Хичээлийн

хэлбэр

Арга зүй Тайлбар, тодорхойлолт

Лекц

Интерактив лекц

• Лекц орохоос өмнө цахим

хэлбэрээр мэргэших ажиллагсдадWord-

н файлаар Лекц 1–8 өгнө.

•Мэргэших ажиллагсдад лекцийн

хичээлд ирэхдээ өгөгдсөн хичээлийг

уншиж судлан, тэмдэглэл хийж,

дэлгэрүүлэн, асуулт боловсруулан ирж

мэдээлэл солилцоно.

• Багш хувиарт цаг дээр лекцийг

зураг, схем, видео, үзүүлэн байдлаар

харуулж, тайлбарлана. Горилогч шинэ

мэдээллийг тэмдэглэж авна.

Уламжлалт арга • Тооцоо, томъёоны гаргалгааг

самбарт хийж үзүүлэх, батлах

PPP (Presentation, Practice • Лекц бүрээр presentation бэлдэж

Page 19: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

and Production)-ийн арга ирэх ба зарим лекцэнд видео, үзүүлэн

бэлтгэн тайлбарлан ярьж, тодорхой

мэдээлэл өгч харилцан мэдээлэл

солилцоно.

Дадлага

Асуудалд суурилсан арга Лабораторийн ажил дээр үл эвдэх

сорилтын багажийг ашиглан эд ангийн

гэмтэл согогийг илрүүлснээр онолын

мэдлэгээ амьдралд ашиглах, бусадтай

харилцах болон хамтран ажиллах

чадвар сайжирч, асуудал шийдвэрлэх

дадал эзэмшинэ.

8.Лекц, практикийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

д/

д

Модуль /Үндсэн

сурах бичгийн

харгалзах бүлэг/

Сэдэв Лекц

Цаг

Практик

Цаг

I ҮЭС-н удиртгал

хичээл Хэт авианы сорилтын удиртгал хичээл 2

II

Хэт авианы

сорилтын физик

зарчим

Физик тодорхойлолт ба түгээмэл үзүүлэлт:

Синусоид хөдөлгөөн, ампилтуд, үе, давтамж,

долгионы хурд, тархах хурд

Долгион түүний төрөл ангилал:

Дагуу долгион, хөдлөн долгион, гадаргуун долгион,

релейн долгион, ялтсын буюу лэмбийн долгион

Ойлт ба хугарал: эгц тусгал, нэвтрэлт ба ойлт,

налуу тусгал, Снеллийн хууль, хязгаарын өнцөг,

горимын хувирал

Хэт авианы долгионыг дамжуулах ба хүлээн авах:

Пьезоцахилгаан үзэгдэл, ферро-цахилгаан,

соронзон индукци

Хувиргуурын үзүүлэлт:

Материал, хэмжээ, пьезоцахилгаан тогтмол

Дугуй хувиргуурын багцын үзүүлэлт

Хувиргуурын давтамж ба диаметрийн нөлөө

8

Page 20: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

Ойрын орон

Алсын орон

Багцын өргөсөлт

III Бүтээгдэхүүний

талаарх мэдлэг

Үйлдвэрийн процесстой холбоотой төрөл бүрийн

согог

Биеийн геометр ба бүтцийн нөлөө

2

IV Багаж хэрэгсэл

Толгойн төрөл /шулуун, өнцгөн, хос кристалт/

Багаж /аналог ба дижитал/

Импульсийн генератор

Хүлээн авагч ба өсгөгч

Мужийн тохиргоо

А хайлтын үзүүлбэр

В, С хайлтаар үзүүлэх

6 6

V

Шалгалтын өмнөх

мэдээлэл, Заавар бичих 2

Шалгалт

Жишиг блок: хийц, үйлдвэрлэл, хадгалалт

Ажиллагааны нөхцөл: Өдөөлтийн давтамж

Толгойн хурд, толгойн цэвэрлэгээ, толгойн

хэлбэлзэл ба төвлөрөл

Шалгалт, тохируулгын муруй

Тохируулга

Журам, заавар

8 16

VI Үнэлгээ ба тайлан Согог бүртгэх, байрлал тогтоох

2 4

VII Чанарын асуудлууд Багажийг шалгах магадлах, аюулгүй ажиллагаа

2

Нийт цаг 32 26

Page 21: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ДӨРӨВ. 4. ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

Хичээлийн нэр: Гадна үзлэгийн сорилт 1-р түвшин

Хичээлийн код: TD301

Кредит цаг: 1.5 кр

Улирал: Дурын

Хичээлийн задаргаа: 1:0:1:3 (Лекц: семинар: лаборатори: бие даалт)

Заах багш:

UNILMS хаяг: GT07

E-мэйл:

Утас:

Ажлын өрөө: Б байр-123 тоот

Ажиллах цаг: Даваа-Баасан, 8:15-16:15

1.Хичээлийн танилцуулга товч агуулга:

Уг хичээлээр материалын геометр хэмжээс, нэгэн төрлийн байдал, согог, химийн

найрлага, цаашилбал хүчдэл төвлөрлийн бүсийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүнийг

эвдэхгүйгээр оношлох үл эвдэх сорилтын аргуудын /Гадна үзлэгийн сорилтын/ талаар

судална .

Хичээлийн зорилго:

Горилогчидод үл эвдэх сорилтын үндсэн аргуудын физик үндэс, тэдгээрт ашиглагдах

багаж хэрэгслийн талаарх мэдлэг олгох, үйлдвэрлэлийн болон үйл ажиллагааны үе шатанд

төрөл бүрийн материал, бүтээгдэхүүнд хяналт тавих хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох

чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой.

Хичээлийг зохион байгуулах хэлбэр, арга зүй:

Хичээлийг лекц, лаборатори (инженерийн оновчтой шийдэл хайх боломжтой

өгөгдлийг горилогч бүрт өгөн дүгнэлт бичүүлэх)-ийн хэлбэрээр, суралцагчдын оролцоонд

тулгуурласан идэвхитэй аргуудыг хичээлийн хэлбэрээс хамааруулан сонгоно.

Давуу тал, онцлог:

Уг хичээл нь үл эвдэх сорилтын тухайн аргаар мэргэших ажиллагсдад төмөр замын

хөдлөх бүрэлдэхүүн, замын төхөөрөмж байгууламж тэдгээрийн эд ангийн гадаад байдал,

геометр хэмжээс, физик шинж чанар, металлын согог гэмтлийг оношлох үл эвдэх сорилтын

аргуудыг лаборатори ажлын хүрээнд тухайн мэргэжлийн депо, зам хэмжигч вагон дээр

гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай.

Page 22: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

2. Үндсэн сурах бичиг

1. Түмэндэмбэрэл, Б., болон бусад. (2014). Үл эвдэх сорилтын физик, техникийн үндэс.

2. Алешина ,Н. П.,(2004). Сварка. Резка. Контроль

3. Нэмэлт унших материалууд:

1. Каневский, И. Н., Сальникова. Е.Н., (2007). Неразрушающие методы контроля

2. Ермолов, И. Н., (1988). Методы и средства неразрушающего контроля качества.

3. Тухайн багаж төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, технологийн карт

4. Хичээлийн залгамж холбоо: Машины эд анги / ME205/, Материал судлал / MS201/

5. Хичээлийн үр дүн:

Мэдлэг:

М1 Материалын үйлдвэрлэлийн болон технологийн /ашиглалтын/ согог, тэдгээрийн үүсэх нөхцөл /СDIО1.2./

М2 Үл эвдэх сорилтын үндсэн аргууд болон тэдгээрийн физик үндсийг мэдэх /СDIО 1.2, 2.2/

М3 Арга бүрд ашиглагдах багаж хэрэгслийн ажиллах зарчим, технологи ажиллагааг мэдэж авах /СDIО 2.4, 3.3/

М4 Горилогч үйлдвэрлэлийн, технологийн болон ашиглалтын үеийн согог (тухайлбал цутгах явцад үүсэх согог, механик боловсруулалтаар үүссэн согог, металуудын холболтын согог, ашиглалтын үед үүссэн согог)-г тодорхойлохдоо хамгийн үр дүнтэй үл эвдэх сорилтын аргыг сонгох чадвар эзэмших. /CDIO 4.1/

Чадвар:

Ч1 Хөдлөх бүрэлдэхүүн, төхөөрөмж байгууламжид гадна үзлэг хийж илэрсэн гэмтэл согогийг холбогдох техникийн баримт бичигт тусгагдсан стандарт нормтой харьцуулан дүгнэх. /СDIО 2.3, 2.4/

Ч2 Багаж тоног төхөөрөмжийг тогтоосон эталон загварыг ашиглан тохируулж сурах мөн туслах материал хэрэгслийг зохих технологийн дагуу бэлтгэх./СDIО2.2/

Ч3 Сорилтод оруулах эд анги, зангилааг технологийн дагуу бэлтгэх. Сорилтыг гүйцэтгэх/СDIО 2.2, 2.3, 3.1/

Ч4 Техникийн баримт бичиг хөтлөх чадвар ./СDIО4.1/ Хандлага, харилцаа:

Х1 Аливаа үйл явц, үзэгдэлд шинжлэх ухаанчаар бодитоор хандан бие даан шийдвэр гаргах хандлага төлөвших /СDIО 2.2, 2.5/

Х2 Аливаа туршилт, судалгааг технологийн дагуу зөв явуулах, үр дүнд үнэнчээр хандах /СDIО 2.5, 3.2./

Х3 Өөрийн гаргасан шийдвэрт хариуцлага хүлээх хандлага төлөвших /СDIО 2.5/

Х4 Аливаа техникийн шинэ шийдэл болон инновацийг бий болгох хандлага /СDIО 4.2./

Page 23: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

6. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар ба хичээлийн агуулгын хамаарал

Хичээлийн цөм агуулга

мэд

лэг

ча

дв

ар

хан

дл

ага

Үл эвдэх сорилтын физик үндэс, металын согогуудын төрөл

ангилал

М1

Багаж тоног төхөөрөмжүүдийн бүтэц, ажиллагаа, сонголт,

технологийн дараалал

М2

Багаж тоног төхөөрөмжийн тохиргоо, үл эвдэх сорилтын аргаар

оношлох

Ч2 Х2

Үйлдвэрийн болон ашиглалтын стандарт нормтой харьцуулан

дүгнэлт гаргах

Ч4

Х3

7. Сургалтын арга зүй

Хичээлийн

хэлбэр

Арга зүй Тайлбар, тодорхойлолт

Лекц

Интерактив лекц

• Лекц орохоос өмнө цахим хэлбэрээр

мэргэших ажиллагсдадWord-н файлаар

Лекц 1–8 өгнө.

•Мэргэших ажиллагсдад лекцийн хичээлд

ирэхдээ өгөгдсөн хичээлийг уншиж судлан,

тэмдэглэл хийж, дэлгэрүүлэн, асуулт

боловсруулан ирж мэдээлэл солилцоно.

• Багш хувиарт цаг дээр лекцийг

зураг, схем, видео, үзүүлэн байдлаар

харуулж, тайлбарлана. Оюутан шинэ

мэдээллийг тэмдэглэж авна.

Уламжлалт арга • Тооцоо, томъёоны гаргалгааг

самбарт хийж үзүүлэх, батлах

PPP (Presentation, Practice

and Production)-ийн арга

• Лекц бүрээр presentation бэлдэж ирэх

ба зарим лекцэнд видео, үзүүлэн бэлтгэн

Page 24: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

тайлбарлан ярьж, тодорхой мэдээлэл өгч

харилцан мэдээлэл солилцоно.

Дадлага

Асуудалд суурилсан арга Лабораторийн ажил дээр ҮЭС-н багажийг

ашиглан эд ангийн гэмтэл согогийг

илрүүлснээр онолын мэдлэгээ амьдралд

ашиглах, бусадтай харилцах болон хамтран

ажиллах чадвар сайжирч, асуудал

шийдвэрлэх дадал эзэмшинэ.

8.Лекц, практикийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

д/

д

Модуль /Үндсэн

сурах бичгийн

харгалзах бүлэг/

Сэдэв

Лекц

Цаг

Практик

Цаг

I ҮЭС-н удиртгал

хичээл Гадна үзлэг сорилтын удиртгал хичээл 2

II

Гадна үзлэг

сорилтын физик

зарчим

Гадна үзлэг сорилтын багаж

Нүдний хараа

Гэрэлтэлт: дамжуулах , ойлгох, шингээх

Фотометр

Гэрлийн түвшин

Гэрлийн хэмжилт

Оптик зарчим

Харааны мэдрэх чадвар

Материалын онцлог шинж чанар

Өнгө

Гадаргуугийн нөхцөл

Гадаргуугийн бэлтгэл

Хүрээлэн буй орчины хүчин зүйл

Шууд ба хөндий арга

2 2

Page 25: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

III Бүтээгдэхүүний

талаарх мэдлэг

ТЗ-н салбарт ажиллахад хэрэг болох гадна

үзлэгийн сорилтоор бүртгэгдэх гол согогуудын

тойм.

Ашиглах стандарт

Жишиг стандарт

2 2

IV Багаж хэрэгсэл

Толь

Томруулдаг шил

Бороскоп

Шилэн оптикийн дуран

Гэрэл зураг ба видео:

Дүрсийн камер, гэрлийн үүсгүүр ба тусгай

гэрэлтүүлэг

Багаж , хэв, шугам гэх мэт тусгай багаж хэрэгсэл

Автомат систем

Компьютер ашигласан систем

Үлгэр загвар

Ялгах чадварын дээд зааг

Тусгай багаж хэрэгсэл

Багажийн магадлагаа

2 2

V

Шалгалтын өгөгдөл

Шалгалтын заавар

Бичмэл журам

Шалгах бие

Шалгалтын хамрах хүрээ

Шалгалтын арга ба гүйцэтгэх дэс дараалал

Гадаргуугийн нөхцөл

Гадаргуугийн бэлтгэл

Хүлцэх шалгуур

Гэрэлтүүлэг

Гадна үзлэгийн сорилтын багаж

2

2

Page 26: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

Жишиг стандарт

Шалгалт

Багажаар шалгах дадлагын сургалт ба мэдэгдэх

согогтой шалгалтын сорьц дээр шалгалтыг

гүйцэтгэх, багаж ба шалгалтын үзүүлэлтийг

багтаасан заавар журамыг ашиглах

2 4

VI Үнэлгээ ба тайлан Шалгалтын үр дүнг тайлагнах

2 2

VII Чанарын асуудлууд Аюулгүй ажиллагаа

2

Нийт цаг 16 14

Page 27: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ДӨРӨВ. 5. ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

Хичээлийн нэр: Доргионт оношилгооны сорилт 1-р түвшин

Хичээлийн код: TD301

Кредит цаг: 1.5 кр

Улирал: Дурын

Хичээлийн задаргаа: 1:0:1:3 (Лекц: семинар: лаборатори: бие даалт)

Заах багш:

UNILMS хаяг: GT07

E-мэйл:

Утас:

Ажлын өрөө: Б байр-123 тоот

Ажиллах цаг: Даваа-Баасан, 8:15-16:15

1.Хичээлийн танилцуулга товч агуулга:

Уг хичээлээр материалын нэгэн төрлийн байдал, согог, химийн найрлага, цаашилбал

хүчдэл төвлөрлийн бүсийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүнийг эвдэхгүйгээр оношлох үл

эвдэх сорилтын аргуудын /доргионт оношилгооны сорилтын/ талаар судална .

Хичээлийн зорилго:

Горилогчидод үл эвдэх сорилтын үндсэн аргуудын физик үндэс, тэдгээрт ашиглагдах

багаж хэрэгслийн талаарх мэдлэг олгох, үйлдвэрлэлийн болон үйл ажиллагааны үе шатанд

төрөл бүрийн материал, бүтээгдэхүүнд хяналт тавих хамгийн тохиромжтой аргыг сонгох

чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой.

Хичээлийг зохион байгуулах хэлбэр, арга зүй:

Хичээлийг лекц, лаборатори (инженерийн оновчтой шийдэл хайх боломжтой

өгөгдлийг горилогч бүрт өгөн дүгнэлт бичүүлэх )-ийн хэлбэрээр, суралцагчдын оролцоонд

тулгуурласан идэвхитэй аргуудыг хичээлийн хэлбэрээс хамааруулан сонгоно.

Давуу тал, онцлог:

Уг хичээл нь үл эвдэх сорилтын тухайн аргаар мэргэших ажиллагсдад төмөр замын

хөдлөх бүрэлдэхүүн, замын төхөөрөмж байгууламж тэдгээрийн эд ангийн гадаад байдал,

геометр хэмжээс, физик шинж чанар, металлын согог гэмтлийг оношлох үл эвдэх сорилтын

аргуудыг лабораторийн ажлын хүрээнд тухайн мэргэжлийн депо, зам хэмжигч вагон дээр

гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай.

Page 28: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

2. Үндсэн сурах бичиг

1. Түмэндэмбэрэл, Б., болон бусад. (2014). Үл эвдэх сорилтын физик, техникийн үндэс.

2. Герике, Б.Л., Часть 1, Часть 2., (1999). Мониторинг и диагностика технического состояния

машинных агрегатов

3. Нэмэлт унших материалууд:

1. Каневский, И. Н., Сальникова. Е.Н., (2007). Неразрушающие методы контроля

2. Ермолов, И. Н., (1988). Методы и средства неразрушающего контроля качества.

3. Тухайн багаж төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, технологийн карт

4. Хичээлийн залгамж холбоо: Машины эд анги / ME205/, Материал судлал / MS201/

5. Хичээлийн үр дүн:

Мэдлэг:

М1 Материалын үйлдвэрлэлийн болон технологийн /ашиглалтын/ согог, тэдгээрийн үүсэх нөхцөл /СDIО1.2./

М2 Үл эвдэх сорилтын үндсэн аргууд болон тэдгээрийн физик үндсийг мэдэх /СDIО 1.2, 2.2/

М3 Арга бүрд ашиглагдах багаж хэрэгслийн ажиллах зарчим, технологи ажиллагааг мэдэж авах /СDIО 2.4, 3.3/

М4 Горилогч үйлдвэрлэлийн, технологийн болон ашиглалтын үеийн согог (тухайлбал цутгах явцад үүсэх согог, механик боловсруулалтаар үүссэн согог, металуудын холболтын согог, ашиглалтын үед үүссэн согог)-г тодорхойлохдоо хамгийн үр дүнтэй үл эвдэх сорилтын аргыг сонгох чадвар эзэмших. /CDIO 4.1/

Чадвар:

Ч1 Хөдлөх бүрэлдэхүүн, төхөөрөмж байгууламжид гадна үзлэг хийж илэрсэн гэмтэл согогийг холбогдох техникийн баримт бичигт тусгагдсан стандарт нормтой харьцуулан дүгнэх. /СDIО 2.3, 2.4/

Ч2 Багаж тоног төхөөрөмжийг тогтоосон эталон загварыг ашиглан тохируулж сурах мөн туслах материал хэрэгслийг зохих технологийн дагуу бэлтгэх./СDIО2.2/

Ч3 Сорилтод оруулах эд анги, зангилааг технологийн дагуу бэлтгэх. Сорилтыг гүйцэтгэх/ СDIО 2.2, 2.3, 3.1/

Ч4 Техникийн баримт бичиг хөтлөх чадвар ./СDIО4.1/ Хандлага, харилцаа:

Х1 Аливаа үйл явц, үзэгдэлд шинжлэх ухаанчаар бодитоор хандан бие даан шийдвэр гаргах хандлага төлөвших / СDIО 2.2, 2.5/

Х2 Аливаа туршилт, судалгааг технологийн дагуу зөв явуулах, үр дүнд үнэнчээр хандах / СDIО 2.5, 3.2./

Х3 Өөрийн гаргасан шийдвэрт хариуцлага хүлээх хандлага төлөвших /СDIО 2.5/

Х4 Аливаа техникийн шинэ шийдэл болон инновацийг бий болгох хандлага /СDIО 4.2./

Page 29: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

6. Хичээлээр эзэмших мэдлэг, ур чадвар ба хичээлийн агуулгын хамаарал

Хичээлийн цөм агуулга

мэд

лэг

ча

дв

ар

хан

дл

ага

Үл эвдэх сорилтын физик үндэс, металын согогуудын төрөл

ангилал

М1

Багаж тоног төхөөрөмжүүдийн бүтэц, ажиллагаа, сонголт,

технологийн дараалал

М2

Багаж тоног төхөөрөмжийн тохиргоо, үл эвдэх сорилтын аргаар

оношлох

Ч2 Х2

Үйлдвэрийн болон ашиглалтын стандарт нормтой харьцуулан

дүгнэлт гаргах

Ч4

Х3

7. Сургалтын арга зүй

Хичээлийн

хэлбэр

Арга зүй Тайлбар, тодорхойлолт

Лекц

Интерактив лекц

• Лекц орохоос өмнө цахим хэлбэрээр

мэргэших ажиллагсдад Word-н файлаар

Лекц 1–8 өгнө.

•Мэргэших ажиллагсдад лекцийн хичээлд

ирэхдээ өгөгдсөн хичээлийг уншиж судлан,

тэмдэглэл хийж, дэлгэрүүлэн, асуулт

боловсруулан ирж мэдээлэл солилцоно.

• Багш хувиарт цаг дээр лекцийг

зураг, схем, видео, үзүүлэн байдлаар

харуулж, тайлбарлана. Горилогч шинэ

мэдээллийг тэмдэглэж авна.

Уламжлалт арга • Тооцоо, томъёоны гаргалгааг

самбарт хийж үзүүлэх, батлах

PPP (Presentation, Practice

and Production)-ийн арга

• Лекц бүрээр presentation бэлдэж ирэх

ба зарим лекцэнд видео, үзүүлэн бэлтгэн

тайлбарлан ярьж, тодорхой мэдээлэл өгч

Page 30: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

харилцан мэдээлэл солилцоно.

Дадлага

Асуудалд суурилсан арга Лабораторийн ажил дээр үл эвдэх сорилтын

багажийг ашиглан эд ангийн гэмтэл согогийг

илрүүлснээр онолын мэдлэгээ амьдралд

ашиглах, бусадтай харилцах болон хамтран

ажиллах чадвар сайжирч, асуудал

шийдвэрлэх дадал эзэмшинэ.

8.Лекц, практикийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

д/

д Модуль /Үндсэн сурах

бичгийн харгалзах

бүлэг/

Сэдэв Лекц

Цаг

Практик

Цаг

I Үл эвдэх сорилтын

удиртгал хичээл

Доргионт оношилгооны сорилтын удиртгал

хичээл 2 2

II

Доргионт оношилгооны

сорилтын физик

зарчим

Доргионт оношилгооны физикийн үндэс 2 2

III Бүтээгдэхүүний

талаарх мэдлэг

Доргилтын параметр үзүүлэлтээр гэмтэл

оношлох аргачлал, түүний илэрц

Шалгалтын үзүүлэлт

2 2

IV Багаж хэрэгсэл Багаж хэрэгсэл,түүний тохиргоо үйлчилгээ 2 2

V Шалгалтын өмнөх

мэдээлэл, шалгалт

Доргионт оношилгооны норматив баримт бичиг

Шалгах процесс

Шалгалтын дараах ажиллагаа

2 2

VI Үнэлгээ ба тайлан

Эталон сорьц ашигласан ажиглах нөхцөл

Дохиоллуудын тоон боловсруулалт

Өнхрөх холхивч, арааны гэмтлүүд

2 2

VII Багажийн магадалгаа Багажийг шалгаж магадлах 2 2

VIII Аюулгүй ажиллагаа

Дуу чимээ, доргилтыг бууруулах

Хүрээлэн буй орчны эрсдэл түүнийг арилгах

2 2

Нийт цаг 16 16

Page 31: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

ТАВ. ХӨТӨЛБӨРИЙН БАГШЛАХ БҮРЭЛДЭХҮҮНИЙ СУДАЛГАА

Мэргэжлийн суурь ба мэргэжлийн хичээлийн багш нарын судалгаа

Хүснэгт. Үндсэн салбарын багш нарын судалгаа

Мэргэших чиглэл:

№ Овог нэр Үндсэн

мэргэжил

Эрдмийн цол,

зэрэг

Сургуульд

ажилласан

жил

Заах боломжтой

хичээлийн код

1 Б.Түвшинтөр Вагоны инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хуйларсан гүйдэл

Доргионт оношилгоо

Гадна үзлэг

2 С.Мөнхалдар Вагоны инженер Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хуйларсан гүйдэл

Доргионт оношилгоо

Гадна үзлэг

3 Т.Шинэбаяр

Материалын

технологич

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Соронзон бөөм

Хэт авиа

Хуйларсан гүйдэл

Гадна үзлэг

4 Н.Улаанхүү Зүтгүүрийн

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хэт авиа

Доргионт оношилгоо

Гадна үзлэг

5 Н.Батхүрэл

Материалын

технологич

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хэт авиа

Хуйларсан гүйдэл

Гадна үзлэг

6 Ш.Гантөмөр

Металл

судлалын

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хэт авиа

Хуйларсан гүйдэл

Гадна үзлэг

7

П.Баттөгс

Машин

механизмын

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Хэт авиа

Хуйларсан гүйдэл

Гадна үзлэг

8 Д.Эрдэнэсүх Зүтгүүрийн

инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Соронзон бөөм

Хэт авиа

Гадна үзлэг

9 Б.Баяр Вагоны инженер

Үл эвдэх сорилтын 2-р түвшин

Соронзон бөөм

Хэт авиа

Гадна үзлэг

Page 32: МОНГОЛ ОРОСЫН ХУВЬ ... - ubtz.mn · хариулт бөгөөд дадлагын шалгалтын өгөгдсөн тодорхой нөхцөлд (багажийн

Хүснэгт. Бусад салбарын багш нарын судалгаа

№ Овог нэр Үндсэн

мэргэжил

Эрдмийн цол,

зэрэг

Сургуульд

ажилласан

жил

Заах боломжтой

хичээл

1

2

3

4

5