Postanak života i

uslovi života na Zemlji

Uslovi života na ZemljiUslovi života na Zemlji

Smatra se da je Sunčev sistem nastao pre oko deset milijardi godina. Planeta Zemlja formirala se pre oko 4.6 milijardi godina. Od tada su na njoj nastajali i menjali se različiti uslovi u skladu sa kosmičkim uticajima i promenama koje su se zbivale u toku geološkog vremena. To je pre oko četiri milijarde godina dovelo do pojave života. Promene na Zemlji u različitim stadijumima njenog razvitka uslovljavali su različiti činioci:

- promenljivi intenzitet Sunčeve energije, - promene klime; - pomeranje magnetnih polova i promena njihovog položaja zavisno od stanja i promena na Suncu; - promena brzine rotacije Zemlje, koja je uticala na pomeranje u površinskim slojevima litosfere i

na druge geološke i biološke procese planetarnih razmera; - vulkanska aktivnost, kosmičko zračenje, pojava slobodnog kiseonika u atmosferi i obrazovanje

zaštitnog ozonskog sloja itd.

Promene stanja životne sredine i uslova života tokom geološkog vremena Promene stanja životne sredine i uslova života tokom geološkog vremena pokazuju paleogeografski podaci. Oni govore o nastanku, evoluciji i nestanku pokazuju paleogeografski podaci. Oni govore o nastanku, evoluciji i nestanku praokeana Tetisa, obrazovanju kontinenata razdvajanjem jedinstvenog kopna praokeana Tetisa, obrazovanju kontinenata razdvajanjem jedinstvenog kopna Pangee,formiranju planinskih lanaca, promenama klime, promenama rasporeda Pangee,formiranju planinskih lanaca, promenama klime, promenama rasporeda vodenih površina, o eroziji i sedimentaciji koje nastaju kao rezultat vodenih površina, o eroziji i sedimentaciji koje nastaju kao rezultat kombinovanog delovanja promena temperature, uticaja vodenih masa ili kombinovanog delovanja promena temperature, uticaja vodenih masa ili atmosferskih padavina, obrazovanja lednika i strujanja vazdušnih masa. Svi ovi atmosferskih padavina, obrazovanja lednika i strujanja vazdušnih masa. Svi ovi činioci utiču na promene uslova života i raspored živog sveta na planeti.činioci utiču na promene uslova života i raspored živog sveta na planeti.

Atmosfera je pretrpela korenite promene u toku evolucije. U početku sa daleko Atmosfera je pretrpela korenite promene u toku evolucije. U početku sa daleko manjom količinom COmanjom količinom CO22 i bez prisustva O i bez prisustva O22, nije bila ograničena ozonskim , nije bila ograničena ozonskim slojem na spoljašnjoj površini, pa je kosmičko zračenje dopiralo do površine slojem na spoljašnjoj površini, pa je kosmičko zračenje dopiralo do površine Zemlje i prodiralo duboko u vodene basene. Pojava organizama sa hlorofilom Zemlje i prodiralo duboko u vodene basene. Pojava organizama sa hlorofilom dovela je do promene u sastavu atmosfere i do obrazovanja ozonskog sloja. dovela je do promene u sastavu atmosfere i do obrazovanja ozonskog sloja. Time su se uslovi za život na Zemlji izmenili i organizmi koji su živeli u vodi Time su se uslovi za život na Zemlji izmenili i organizmi koji su živeli u vodi mogli su da nasele kopno.mogli su da nasele kopno.

Uslovi života na Zemlji danas rezultat su dugotrajnih promena i međusobnih Uslovi života na Zemlji danas rezultat su dugotrajnih promena i međusobnih uticaja spoljašnje sredine i živih bića.uticaja spoljašnje sredine i živih bića.

Pojava čoveka i njegovo delovanje na prirodu izmenili su uslove života na Zemlji, Pojava čoveka i njegovo delovanje na prirodu izmenili su uslove života na Zemlji, što se odrazilo na živi svet i stanje biosfere u celini.što se odrazilo na živi svet i stanje biosfere u celini.

Današnji izgled planete Zemlje i stanje na njoj rezultat su i uticaja organizama koji je naseljavaju.

Mars Jupiter Merkur NeptunMars Jupiter Merkur Neptun

Pluton SaturnZemlja

Geološka vremenska skalaGeološka vremenska skala

POSTANAK ŽIVOTA I FILOGENETSKI RAZVOJ ŽIVOG SVETAPOSTANAK ŽIVOTA I FILOGENETSKI RAZVOJ ŽIVOG SVETA

Živa bića na Zemlji pojavila su se posle veoma duge hemijske evolucije materije. Živa bića na Zemlji pojavila su se posle veoma duge hemijske evolucije materije. Ovaj proces odvijao se u tri etape: Ovaj proces odvijao se u tri etape:

- lagani proces obrazovanja manjih, relativno jednostavnih molekula, - lagani proces obrazovanja manjih, relativno jednostavnih molekula, aminokiselina, i drugih organskih kiselina i baza i prostih šećera, monosaharidaaminokiselina, i drugih organskih kiselina i baza i prostih šećera, monosaharida

- međusobno povezivanje ovakvih molekula i obrazovanje manjih polimera - međusobno povezivanje ovakvih molekula i obrazovanje manjih polimera određene strukture;određene strukture;

- povezivanje i organizovanje polimera u relativno stabilnu funkcionalnu celinu i - povezivanje i organizovanje polimera u relativno stabilnu funkcionalnu celinu i obrazovanje najjednostavnijih živih sistema.obrazovanje najjednostavnijih živih sistema.

Smatra se da je život nastao kada se u vodenim basenima prvobitne Zemlje Smatra se da je život nastao kada se u vodenim basenima prvobitne Zemlje obrazovala dovoljna količina organskih supstancija. Do njihovog obrazovanja obrazovala dovoljna količina organskih supstancija. Do njihovog obrazovanja došlo je u toku hemijskih reakcija između C, H, O i N. Tako su nastala prosta došlo je u toku hemijskih reakcija između C, H, O i N. Tako su nastala prosta neorganska jedinjenja-voda i ugljen-dioksid, ali i organska jedinjenja kao što neorganska jedinjenja-voda i ugljen-dioksid, ali i organska jedinjenja kao što su amonijak, metan, proste aminokiseline i druga. Delovanjem energije su amonijak, metan, proste aminokiseline i druga. Delovanjem energije ultravioletnog i kosmičkog zračenja od ovakvih prostih jedinjenja u vodi su se ultravioletnog i kosmičkog zračenja od ovakvih prostih jedinjenja u vodi su se obrazovala i neka složenija jedinjenja,kao što su proste organske kiseline i obrazovala i neka složenija jedinjenja,kao što su proste organske kiseline i baze.baze.

Ruski naučnik Oparin postavio je teoriju o postanku života iz Ruski naučnik Oparin postavio je teoriju o postanku života iz sluzavih belančevinastih kapljica, koacervata, na jednoj određenoj sluzavih belančevinastih kapljica, koacervata, na jednoj određenoj etapi Zemljine istorije. Prema ovoj teoriji različite hemijske etapi Zemljine istorije. Prema ovoj teoriji različite hemijske reakcije u toplim vodama praokeana dovele su do nastajanja reakcije u toplim vodama praokeana dovele su do nastajanja sistema u kojima su preovladavale belančevine. U vidu loptastih sistema u kojima su preovladavale belančevine. U vidu loptastih tvorevina nagomilali su se u vodi. Iz koacervatnih kapljica, tokom tvorevina nagomilali su se u vodi. Iz koacervatnih kapljica, tokom dugog vremena, obrazovali su se jednoćelijski organizmi.dugog vremena, obrazovali su se jednoćelijski organizmi.

Britanski naučnik Holdejn postavio je sličnu teoriju, ali su se po Britanski naučnik Holdejn postavio je sličnu teoriju, ali su se po njemu prvo obrazovali nukleotidi, koji su polimerizacijom njemu prvo obrazovali nukleotidi, koji su polimerizacijom obrazovali veoma kratke molekule nukleinskih kiselina, verovatno obrazovali veoma kratke molekule nukleinskih kiselina, verovatno ribonukleinske kiseline. One su mogle da određuju redosled ribonukleinske kiseline. One su mogle da određuju redosled aminokiselina pri obrazovanju polipeptidnih lanaca. To je moralo aminokiselina pri obrazovanju polipeptidnih lanaca. To je moralo da se događa u prisustvu energije i enzima u elementarnom obliku.da se događa u prisustvu energije i enzima u elementarnom obliku.

Povezivanjem stavova ovih naučnika došlo se do jedinstvene Povezivanjem stavova ovih naučnika došlo se do jedinstvene Oparin - Holdejnove teorije.Oparin - Holdejnove teorije.

Pre oko četiri milijarde godina pojavio se život na Zemlji.Pre oko četiri milijarde godina pojavio se život na Zemlji. Najstariji poznati fosilni tragovi organizama nađeni su u Najstariji poznati fosilni tragovi organizama nađeni su u

sedimentnim naslagama od pre oko 3,2 milijarde godina. Jedni su sedimentnim naslagama od pre oko 3,2 milijarde godina. Jedni su bili tipa bakterija, a drugi verovatno tipa modrozelenih algi. To bili tipa bakterija, a drugi verovatno tipa modrozelenih algi. To znači da je razvoj organskog sveta krenuo u dva pravca: ka znači da je razvoj organskog sveta krenuo u dva pravca: ka biljkama i ka životinjama.biljkama i ka životinjama.

Izučavanjem starosti geoloških slojeva i fosilnih ostataka u njima, Izučavanjem starosti geoloških slojeva i fosilnih ostataka u njima, različitim metodama može se odrediti starost Zemlje i vreme kada različitim metodama može se odrediti starost Zemlje i vreme kada su pojedini organizmi živeli na njoj. To je geološko vreme. su pojedini organizmi živeli na njoj. To je geološko vreme. Geohronološka tabela u milionima godina omogućava praćenje Geohronološka tabela u milionima godina omogućava praćenje pojavljivanja i nestajanja različitih grupa organizama. Na osnovu pojavljivanja i nestajanja različitih grupa organizama. Na osnovu starosti fosila smatra se da su se višećelijski organizmi pojavili pre starosti fosila smatra se da su se višećelijski organizmi pojavili pre oko dve milijarde godina.oko dve milijarde godina.

Filogenetski razvoj biljaka može se pratiti počev od nekih algi i gljiva, čiji su Filogenetski razvoj biljaka može se pratiti počev od nekih algi i gljiva, čiji su fosili nađeni u Finskoj i Kanadi u slojevima starim oko 1,7 milijardi godina. fosili nađeni u Finskoj i Kanadi u slojevima starim oko 1,7 milijardi godina. Prve biljke sa hlorofilom bile su jednoćelijske planktonske zelene i modrozelene Prve biljke sa hlorofilom bile su jednoćelijske planktonske zelene i modrozelene alge. Višećelijske zelene i mrke alge, koje su živele pričvršćene za morsko dno, alge. Višećelijske zelene i mrke alge, koje su živele pričvršćene za morsko dno, pojavile su se pre nešto više od milijardu godina. Tek pre oko 500 miliona pojavile su se pre nešto više od milijardu godina. Tek pre oko 500 miliona godina pojavile su se prve kopnene biljke. Paprati i golosemenice se javljaju pre godina pojavile su se prve kopnene biljke. Paprati i golosemenice se javljaju pre oko 350 miliona godina, a pre oko 240 miliona godina pojavile su se i oko 350 miliona godina, a pre oko 240 miliona godina pojavile su se i skrivenosemenice.skrivenosemenice.

Filogenetski razvoj životinja počinje od iste grupe prvobitnih jednoćelijskih Filogenetski razvoj životinja počinje od iste grupe prvobitnih jednoćelijskih sistema od kojih su se razvile i biljke. Najstariji fosilni tragovi životinjskih sistema od kojih su se razvile i biljke. Najstariji fosilni tragovi životinjskih organizama počinju iz prekambrijuma i stari su nešto preko 800 miliona godina. organizama počinju iz prekambrijuma i stari su nešto preko 800 miliona godina. U kambrijumu, pre oko 550 miliona godina, u morima su živeli svi U kambrijumu, pre oko 550 miliona godina, u morima su živeli svi beskičmenjaci koji su se uopšte pojavili na Zemlji. Iz tog perioda potiču: beskičmenjaci koji su se uopšte pojavili na Zemlji. Iz tog perioda potiču: sunđeri, dupljari, crvi, mekušci, zglavkari i bodljokošci. U vreme kada su se sunđeri, dupljari, crvi, mekušci, zglavkari i bodljokošci. U vreme kada su se biljke pojavile na kopnu, pre 460 miliona godina, razvili su se i prvi kopneni biljke pojavile na kopnu, pre 460 miliona godina, razvili su se i prvi kopneni beskičmenjaci. Prve suvozemne životinje bile su slične današnjim skorpijama. beskičmenjaci. Prve suvozemne životinje bile su slične današnjim skorpijama. Tada su se, verovatno u slatkoj vodi, pojavili i primitivni kičmenjaci. Njihov Tada su se, verovatno u slatkoj vodi, pojavili i primitivni kičmenjaci. Njihov razvoj bio je brz i oni su verovatno tek kasnije naselili slane vode.razvoj bio je brz i oni su verovatno tek kasnije naselili slane vode.

Beskrilni insekti nastali su pre oko 400 miliona godina. Brzi razvoj krilatih Beskrilni insekti nastali su pre oko 400 miliona godina. Brzi razvoj krilatih insekata vezan je za nagli razvoj cvetnica.insekata vezan je za nagli razvoj cvetnica.

Kičmenjaci su se pojavili na kopnu u karbonu, pre oko 350 miliona godina. Kičmenjaci su se pojavili na kopnu u karbonu, pre oko 350 miliona godina. Njihovi preci su ribe šakoperke, od kojih su se razvili primitivni vodozemci Njihovi preci su ribe šakoperke, od kojih su se razvili primitivni vodozemci stegocefali..

Od njih vode poreklo današnji vodozemci i gmizavci. U mezozoiku n Zemlji su Od njih vode poreklo današnji vodozemci i gmizavci. U mezozoiku n Zemlji su živeli dinosauri i mnogi drugi gmizavci od kojih su pre oko 140 miliona godina živeli dinosauri i mnogi drugi gmizavci od kojih su pre oko 140 miliona godina nastale ptice. Od posebne grupe prastarih gmizavaca nastali su prvi sisari. Kada nastale ptice. Od posebne grupe prastarih gmizavaca nastali su prvi sisari. Kada su izumrli dinosauri, pre oko 70 miliona godina, razvijaju se ptice, sisari i su izumrli dinosauri, pre oko 70 miliona godina, razvijaju se ptice, sisari i inekti. Primati su se pojavili na Zemlji pre oko 55 miliona godina, a zajednički inekti. Primati su se pojavili na Zemlji pre oko 55 miliona godina, a zajednički predak majmuna i čoveka, predak majmuna i čoveka, Ramapitekus, verovatno pre 14 do 30 miliona , verovatno pre 14 do 30 miliona godina. godina. Homo sapiens, svestan čovek, živi na Zemlji od pre oko 40 000 godina., svestan čovek, živi na Zemlji od pre oko 40 000 godina.

Raznovrsni živi svet koji danas naseljava Zemlju obuhvata oko 350 do 400 Raznovrsni živi svet koji danas naseljava Zemlju obuhvata oko 350 do 400 hiljada vrsta biljaka i oko 1,5 milion životinjskih vrsta. Smatra se da se svake hiljada vrsta biljaka i oko 1,5 milion životinjskih vrsta. Smatra se da se svake godine pronađe i opiše još oko 10 000 do 12 000 novih vrsta.godine pronađe i opiše još oko 10 000 do 12 000 novih vrsta.

Oko 95% životinjskih vrsta pripada beskičmenjacima. Samo zglavkara ima oko Oko 95% životinjskih vrsta pripada beskičmenjacima. Samo zglavkara ima oko milion vrsta, a kičmenjaka 45 000. Ako se tome dodaju i vrste koje su nekada milion vrsta, a kičmenjaka 45 000. Ako se tome dodaju i vrste koje su nekada živele na Zemlji, njihov ukupan broj je daleko veći.živele na Zemlji, njihov ukupan broj je daleko veći.