Хүний экологийн ул мөр

59
ХҮМҮҮНИЙ ЭКОЛОГИЙН УЛ МӨР

Transcript of Хүний экологийн ул мөр

Page 1: Хүний экологийн ул мөр

ХҮМҮҮНИЙ ЭКОЛОГИЙН УЛ МӨР

Page 2: Хүний экологийн ул мөр

Экологийн ул мөр гэж юу вэ?

Ус, мод, хүнс, цаас, хувцас, цахилгаан, шатахуун, түлш гэхчилэн хүний амьдралын бүхий л хэрэглээ нь байгаль орчинд ямар нэг ул мөр үлдээдэг. Хэрэглэсэн юм бүхний ард заавал муу ул мөр үлддэг.

Үүнийг экологийн ул

мөр гэнэ.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 3: Хүний экологийн ул мөр

• Экологийн ул мөрийг глобал га(гга)нэгжээр илэрхийлдэг.

• Дэлхийн нэг хүний экологийн ул мөр 1,8 гга болон түүнээс доош байвал дэлхийн даацын хүрээнд байна гэсэн үг.

• 2010 оны байдлаар дэлхийн нэг хүний экологийн ул мөр нь 2,7 гга болчихоод байна.

• Монгол хүний экологийн ул мөрийг 5,5 гга гэж тооцоолжээ.

Хүмүүний экологийн ул мөр хэрээсхэтэрчээ!!!

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 4: Хүний экологийн ул мөр

Хүмүүний хэрэглээг даах дэлхийн нөөц 1970-аадоны дундаас хойш хомсдож эхлэв.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 5: Хүний экологийн ул мөр

экологийн ул• Дэлхийнмөрийн үнэлгээнээс

төрөлхтөнийүзвэл хүнхэрэглээг хангахынтулд20102050

гэхэд 1,5онгэхэддэлхий шиг 2

дэлхий, манай дэлхийшаардлагатай болжээ.

Харамсалтай нь дэлхий маань ганц учир амьдралын хэв маяг, дадал зуршлаа өөрчлөхөөс өөр арга байхгүй. Энэ нь дэлхийн хүн бүхэнд хамаатай асуудал юм.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 6: Хүний экологийн ул мөр

ДЭЛХИЙН ДУЛААРАЛ

Дэлхийн дулаарал нь агаар мандал дахь хүлэмжийн хийн өсөлтөөс

шалтгаалж байна!!!Энэ нь хүний экологийн ул мөр

ихэссэнтэй холбоотой!!!Байгаль Хамгаалах Сан

Page 7: Хүний экологийн ул мөр

Чийдэн, компъютер асаах, машинаар явах, мал адуулах, амьсгалах гээд бидний бүхий л үйлдэл агаар мандалд хүлэмжийн хий ялгаруулж байдаг.

Агаар мандал дахь хүлэмжийн хий нь нарны илчийг барьж дэлхийг яг хүлэмж мэт дулаан байлгадаг.

Page 8: Хүний экологийн ул мөр

Дэлхийн температур сүүлийн 30 жилд Цельсийн

0,7 хэмээр нэмэгдсэн.Монголын

дулаарлын хурд үүнээс 3 дахин их буюу 2,1 хэмээр

дулаарсан.

Сүүлийн 30 жилд Хойд туйлын 2.5 сая

км талбай бүхий мөс хайлжээ.

Хөрс хуурайшин цөлжиж байна. Дэлхийн газрын

хөрсний элэгдлийн хурд сэргээлтээсээ 18 дахин их байна.

Сүүлийн 34 жилд агаар мандал дахь хүлэмжийн хийн агууламж 70% нэмэгдсэн. Үүнээс нүүрсхүчлийн хий 80% нэмэгджээ.

Үүний муу үр дагаврууд:

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 9: Хүний экологийн ул мөр

Грийнландын арлын мөсний хэмжээ(Хиймэл дагуулаас авсан зураг)

Байгаль Хамгаалах Сан

Дэлхийн цэвэр усны 10%-ийг эзэлж байсан энэ их мөсний ердөө 3 % нь үлджээ (2013 оны байдлаар)

Page 10: Хүний экологийн ул мөр

Аляскийн Мкартины мөсөн уул хайлжээ

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 11: Хүний экологийн ул мөр

Учир нь нүүрсхүчлийн хийнээс 23 дахин хүчтэй дулааруулагч метан хийн 37%, 300 дахин дулааруулагч азотын дутуу ислийн 65% нь мал аж ахуйгаас ялгарч байна.

Дэлхийн дулаарлын 80% нь махны хэрэглээтэй холбоотой

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 12: Хүний экологийн ул мөр

Хүн төрөлхтний усны ул мөр

• Дэлхийн нийт усны 97%нь далайн давстай ус,

ердөө 3% нь цэвэр ус юм.• Энэхүү 3%-ийн цэвэр усны

98.8% нь цас мөсөн бүрхүүл, газрын гүнд байдаг учир хэрэглэх боломжгүй.

• Дэлхийн цэвэр усны ердөө 0,3% -ийг бүрдүүлдэг нуур, гол мөрний усыг хүн шууд хэрэглэх боломжтой

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 13: Хүний экологийн ул мөр

Бидний үлдээж буй усны экологийн ул мөр

Монгол улсын 2007 оны усны тооллогоор: 5128 гол горхийн 852 нь ширгэж,

9306 булгийн 2277 нь,7474 нуур цөөрмийн 1181 нь,429 рашаан усны 60 нь хатаж үгүй болжээ .

Өөрөөр хэлвэл манай орны гол горхины 16%, булаг шандын 21.8%, нуур тойрмын 28.0% нь ширгэжээ.Гүний усны түвшин 3-5 м доошилж, мөнх цасны 40% нь хайлжээ.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 14: Хүний экологийн ул мөр

Хөвсгөл нуурын сав газрын экологи

агаарын жилийн дундаж температур 20C хэмээр дулаарсан.хур тундасны түвшин буураххандлага ажиглагдсан. Бэлчээрлэлтийн улмаас нийт ургамлын ургац буурсан. цэвдэг гэсч эхэлсэн, хөрсний чийг буурсан зэрэг нь үржил шимгүй нутаг болж хувирахад хүргэж байна.

Монгол улсын асар том баялаг

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 15: Хүний экологийн ул мөр

Хөвсгөл нуур цэнгэг усны нөөцөөрөөдэлхийн 1%, Монгол орны 70%-ийг эзэлдэг.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 16: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Хөвсгөл нуурын сав газар ийнхүү уур амьсгалын өөрчлөлт болон газар ашиглалтын тогтворгүй үйл ажиллагаанаас болж хурдацтай хувирч байгааг судалгаагаар тогтоосон байна!!!

Хөвсгөл нуурын сав газрын экологи

Page 17: Хүний экологийн ул мөр

“Бод → хэрэглэ→ хэмнэ” Нэгдсэн үндэстний байгууллага (НҮБ) хүн төрөлхтөнд уриалж

байна.Нэгдсэн үндэстний байгууллага бол бүх дэлхийн засгийн газар

гэсэн үг.

Page 18: Хүний экологийн ул мөр

Хүнсний бүтээгдхүүн бий болгоход эрчим хүчний, хөргөлтийн, тээврийн, агуулахын, худалдааны гээд олон ул мөр үлддэг. Үүнээс зөвхөн усны ул мөрийг авч үзье.

Хүнсний бүтээгдхүүн Зарцуулж буй цэвэр ус, л

1 кг шоколад үйлдвэрлэхэд 17 1001 кг үхрийн мах бий болоход 15 4151 кг хонь, ямааны мах бий болоход 8 7631 кг гахайн мах бий болоход 5 9881 кг цөцгийн тос 5 5531 кг тахианы мах бий болоход 4 3251 кг өндгөнд 3 2651 ш гамбургерт 2 4001 кг талханд 1 6081 л сүү бий болоход 1 0201 кг жимсэнд 9621 кг төмс 3871 кг хүнсний ногоонд 322

Байгаль Хамгаалах Сан Хэрэглэхийн өмнө бод!

Page 19: Хүний экологийн ул мөр

Хүнсний бүтээгдхүүн бий болгоход усны экологийн ямар ул мөр үлдэх вэ?

Хэрэглэхийн өмнө бод!

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 20: Хүний экологийн ул мөр

Шоколад үйлдвэрлэлийн усны ул мөр

1кг какао буурцагнаас 800 г какао нухаш гаргаж авахад 24000 л ус зарцуулна.

470 г какао тос 530 г какао нунтаг

1 кг какаоны тос үйлдвэрлэхэд 34000 л

1кг какаоны нунтаг үйлдвэрлэхэд 15600 л ус хэрэглэнэ.

Какао буурцаг

Page 21: Хүний экологийн ул мөр

Шоколадны найрлага:

Шоколад үйлдвэрлэлийн усны ул мөр

40% какао нухаш

20% какао тос

40% элсэн чихэр9600 л ус

6800 л ус

1 кг шоколад

17 100 л ус зарцуулна.

100 г шоколад

1700 л ус зарцуулна.

720 л ус

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 22: Хүний экологийн ул мөр

Талх үйлдвэрлэлийн усны ул мөр

1827 л ус зарцуулна.

1 кг буудай 1 кг талх

1608 л ус зарцуулна.

Хэрэглэхийн өмнө бод!Байгаль Хамгаалах Сан

Page 23: Хүний экологийн ул мөр

Хүнсний экологийн ул мөр

1 кг шоколад, талх үйлдвэрлэхэд хүний хүч хөдөлмөр, цахилгаан эрчим хүч, хөргүүр, тээврийн ихээхэн зардал гардаг гэвэл аливаа хүнсний болон бусад бүтээгдхүүний экологийн ул мөр байгаль орчинд халтай юм.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 24: Хүний экологийн ул мөр

Экологийн ул мөрөө яаж багасгах вэ?

Тухайн зүйлийг хэрэглээгүй тохиолдолд тэдгээрийг үйлдвэрлэх, бий болгоход зарцуулдаг ус болон бусад бүх зардлыг та хэмнэлээ гэсэн үг.

“Идэхийн өмнө бодох” гэдэг нь эдгээрээс алийг нь сонговол байгаль орчиндоо ээлтэй

амьдарч болохыг бодоорой гэсэн үг.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 25: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Усны экологийн ул мөрөө бууруулахын тулд:• Ахуйн хэрэглээндээ зарцуулдаг усыг ариг гамтай хэрэглэж

хувцас, цагаан хэрэглэлийг аль болох бороо, цасны усаар угаах.

• Нуур, тойром, голын усыг цэвэрлэх ажлыг хүн бүр өөрсдийн санаачилгаар тогтмол хийж байх.

• Нуур, гол мөрний усыг малын хөл, шавхай, машин болон хувцас угаах, хог хаягдал зэргээр бохирдуулахгүй байх.

• Хогийн сав бие засах газрыг голын эх, усны ундаргаас хол байрлуулах.

• Гол, усны ойролцоо бие засахгүй байх.• Усны эхний мод ургамлыг сүйтгэхгүй байх, мод бут тарих.• Загас жараахайг нь барих хөнөөхөөс зайлсхийх.• Бороо, цасны усыг хуримтлуулж оршин буй газартаа усан

санюмуу усны нөөц бий болгон ногоон байгууламжаа услах.

Page 26: Хүний экологийн ул мөр

Хүн төрөлхтний ойн ул мөр

Жилд хүн бүр 1 ширхэг, байгууллага 5 ширхэг мод тарих үүрэгтэй.(Монгол улсын Ойн тухай хуулиас)

Ой мод нь хүлэмжийн хийг шингээж агаарыг цэвэршүүлдэг “дэлхийн уушиг, монгол орны уушиг” юм.

1 га ой (100м х 100 м) хоногт 4800 хүний ялгаруулсан нүүрсхүчлийн хийг шингээж, 7200-12000 хүний амьсгалах хүчилтөрөгчийг бий болгодог.

Мод бол зөвхөн түлш, эсвэл ашиг олох гэсэн бизнесийн хэрэгсэл биш.

Мод бол амьдрал буцалж буй амьд орчин юм.

Мод огтлох нь амь хөнөөж устгаж буй хэрэг юм.

Байгаль Хамгаалах Сан

Муу үйл зовлонгийн шалтгаан Сайн үйл жаргалын үндэс

Page 27: Хүний экологийн ул мөр

Ойд үлдээж буй хүмүүнийэкологийн ул мөр

• Дэлхийн хуурай газрын талыг бүрхэж байсан ойгоос одоо дөнгөж ¼ нь үлдсэн.

• Хоёр уушигныхаа нэгийг нь бүтэн, нөгөөгийнх нь хагасыг тайруулсан хүн амьд явах билүү.

• Монгол орны ойн 42% нь устжээ.• 1971-1997 онд 2700 орчим

түймэр гарч, 14 сая га орчим талбай шатжээ.

• Сүүлийн 5 жилд 798 түймэр гарч2.1 сая га газрын ой шатжээ.

Модгүй болсон талбайгаас асар их

хүлэмжийн хий ялгардаг.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 28: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

• Монгол улсад 1980-2008 онд 32,9 сая шоо метр мод бэлтгэсний улмаас ойн талбай 1,2 сая гаруй га-аар хорогдсон байна.

• Жилд дунджаар улсын ойн сангийн 13.4%- тай тэнцэх ойн талбай түймэрт нэрвэгдэж байна.

• Ойн түймэр гарч буй шалтгааны 90 гаруй хувь нь хүмүүсийн тамхи, шүдэнзний галыг бүрэн унтралгүй өвслөг хуурай хучаасанд хаяснаас, мөн ил задгай гал түлж хяналтгүй орхисноос, үнс нурмыг зориулалтын бус саванд хийсэн буюу ил задгай хаяснаас үүдэлтэй (Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг– Ойн газар).

Page 29: Хүний экологийн ул мөр

Монгол орны ойн тархалт

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 30: Хүний экологийн ул мөр

Ойн тухай хуулийг хэрэгжүүлж жилд хүн бүр 1, сургууль, албан байгууллага 5 ш мод тарих.Банз, модоор хашаа барихыг бүрмөсөн зогсоох.Ил задгай гал гаргахгүй байж түймрээс сэргийлэх.Унаангийг түлшинд хэрэглэх замаар залуу мод ургах талбайг нэмэгдүүлэхЦаасны үргүй хэрэглээг багасгах

Байгаль Хамгаалах Сан

Экологийн ул мөрөө бууруулахын тулд:

Page 31: Хүний экологийн ул мөр

Цаасаа хэмнэж,модоо гамная.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 32: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

• Монгол цаас үйлдвэрлэдэггүй орон тул цаасны экологийн ул мөрийг бууруулах нь иргэн бүрийн ухамсарт үүрэг байх ёстой.

• Сурагчид дэвтрийг ар өвөргүй бичиж хэрэглэх, сурах бичгийг дээр нь бичилгүй гамтай хэрэглэх замаар 1 номыг 3 хичээлийн жил дамжин хэрэглэх.

• Таримал модоор үйлдвэрлэсэн болон цаасыгдахин боловсруулж гаргасан цаас хэрэглэх.

• 1 кг-аар савласан 25 цаасан ууттай гурилын оронд 25 кг-ийн шуудайтай гурил авбал 25 ширхэг цаасан уут хэмнэнэ, энэ хэмжээгээр цаасны экологийн ул мөр буурна.

Page 33: Хүний экологийн ул мөр

Хөрс, ургамалд үлдээж буй хүмүүнийэкологийн ул мөр

Эх нутгийнхаа нэн эмзэг хөрсийг эзний ёсоор энхрийлж хайрлацгаая.

Газрын гадаргын өнгөн хэсэгт байх ургамал ургах шим тэжээлт бодисыг агуулсан сэвсгэр үе давхаргыг хөрс гэнэ.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 34: Хүний экологийн ул мөр

Хөрсөнд үлдээж буймонголчуудын экологийн ул мөр

Дараагийн 50 жил ийм маягаар үргэлжилвэл эх орон маань африкийн амьдралгүй халуун цөл лугаа болох магадлал их байна.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 35: Хүний экологийн ул мөр

Малжиж баяжих уриа ямарул мөр үлдээж байна вэ?

Монгол орны бэлчээрийн даац наанадаж 4дахин хэтэрчээ.Зүлэг ширэг зонхилсон бэлчээрийн нөхцөлд Монгол орон богод шилжүүснээр 25 сая малын бэлчээрийн даацтай гэж тогтоосон.Монгол орны бэлчээрийн ургамлын 87% нь малын хөлөөр талхлагдаж, 50% нь нөхөн сэргэхгүй болсныг монголын 11, ОХУ-ын 4 хүрээлэнгийн 10 жилийн судалгаа баталгаажуулжээ.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 36: Хүний экологийн ул мөр

Ийнхүү бэлчээрийн ургамлын 50% ньнөхөн сэргэхгүй болсон одоогийн нөхцөлд12.5 сая мал, 87% нь малын хөлөөр талхлагдсаныг тооцвол сайндаа 6-8 сая мал бэлчээх байтал 40 гаруй сая мал адгуулж байгаагийн 44% нь ямаа байна.Өнгөрсөн 60 жилийн хугацаанд монголын бэлчээрийн өндөр шимт ургамлын ургац 1.5-2.3 дахин буурсан (Батима, 2006) судалгааг авч үзсэн ч малын тоог наанадаж 2 дахин багасгахгүйгээр хөрсний элэгдэл доройтлыг бууруулж чадахгүй юм.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 37: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

• АНУ-ын Байгаль орчны шинжлэх ухаан (Environmental Science) номонд орсон судалгаанаас үзвэл 2050 он гэхэд монголын дулаарал Цельсийн 3 хэм болж өсөх ба одоогийнхоос илүү хуурайших юм (Environmental Science, 2008 он, хуудас 323).• Ийнхүү хөрс, ургамал, ус, бэлчээрийн ноцтой өөрчлөлт, хямралтай нөхцөлд мал аж ахуй эрхлэх мал аж ахуй эрхлэх ажил цаашид үндсээрээ өөрчлөгдөх шаардлагатай болж байна.

Page 38: Хүний экологийн ул мөр

Бэлчээрийн даацад тохируулан малын тоог цөөлж, сүргийн бүтцийг зөв болгохЦаашид мал ахуй нь амьжиргааны эх үүсвэр байх аргагүйд хүрч буй бодит байдлыг сайтар ухаарч амьдралын өөр эх үүсвэрүүдийг бий болгож хөгжүүлэх, тухайлбал эко сум болж дотоодын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, органик газар тариалан эрхэлж сумынхаа хэрэгцээг бүрэн, цаашлаад аймаг, эх орныхоо хэрэгцээний тодорхой хувийг хангах, тарьсан модоор модны хэрэгцээг хангах гм.Зүлэг хөрс гэмтээж машины болон явган хүний зам гаргахгүй байхТоглоомын талбайг тусгайлсан газарт хашиж байгуулах Ил задгай бие засахгүй байхХаа сайгүй хог хаяхыг зогсоох

Байгаль Хамгаалах Сан

Хөрсний экологийн ул мөрөө бууруулахын тулд:

Page 39: Хүний экологийн ул мөр

Гэр, сургууль дээрээ цэцэг тарьж, хашааг зүлэгжүүлэх, хашаандаа мод, бут тарьж цэвэр цэмцгэр

замгаргаж

амьдарцгаая! Хашаандааявган зүлэг хамгаалах.

Экологийн ул мөрөө бууруулахынтулд:

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 40: Хүний экологийн ул мөр

Хоол, хүнс

байгальдихээхэн

байгаль орчинд ээлтэй буюу сөрөг нөлөө багатай.Харин махны хэрэглээ нь

хорхөнөөлтэй.Яагаад гэвэл мал амьтан нь ус, бэлчээр, хөрс, ургамал зэрэг иххэмжээний байгалийн нөөц хэрэглэдэг. Мөн хүлэмжийн хий ихээр ялгаруулдаг.

Хоол хүнсний хэрэглээг өөрчлөх замаар экологийн ул мөрийг ихээхэн бууруулах боломжтой.

Ургамлын гаралтай хүнс нь

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 41: Хүний экологийн ул мөр

Жилд ялгаруулах хүлэмжийн хийн хэмжээ(Нүүрсхүчлийн хийд шилжүүлснээр)

Махан хоолтон 6,7 тонн

Зөвхөн сү ү, цагаан идээ,

ногоогоор хооллогч

цагаан хоолтон 1,2 тонн

Хүнсний ногоогоор

дагнанхооллогч

190 кг

Аль нь байгальд ээлтэй ухаалиг хэрэглээ вэ гэдгийг “идэхээсээ өмнө бод” гэж НҮБ

уриалж байна.

Уур амьсгалын өөрчлөлтийг саармагжуулах НҮБ-ын удирдамж(Дадал зуршлаа өөрчилцгөөе)

Page 42: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Хоол хүнсний экологийн ул мөр• Дэлхийн дулаарлын 80% нь махны хэрэглээтэй

холбоотой.• Махаар хоол хийхэд хүнсний ногооноос 16

дахин их түлш, эрчим хүч зарцуулж, 24 дахин их хүлэмжийн хий ялгардаг.

• Бид 1 кг нь 15 тонн цэвэр ус, дээрээс нь эрчим хүч, хөргөлт, тээврийн үнэмлэхүй зардлаар бүтсэн үмх махаар эх дэлхийгээ, эх орноо солиход хүрч байна.

• Мах идсэний гайгаар дэлхийд жилд зүрхнийөвчнөөр 17 сая хүн амиа алдаж байна.

Page 43: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Хөрсний экологийн ул мөрөө бууруулахын тулд:

• Орон нутагтаа тарьж ургуулсан, үйлдвэрлэсэн органик хүнсхэрэглэх.

• Өрх бүр хашаандаа хүнсний ногоо тарьж сурах, хүнсэндээ ногоог голлож хэрэглэх.

• Хүүхдийг багаас нь газар хэмээх шавхагдашгүй эх булгаас хэрхэн амьдрал бий болгох, тухайлбал төмс, хүнсний ногоо, жимс тариалах эрдэм ухаанд сургаж, энэхүү мөнхийн өв хөрөнгийг тэдэнд өвлүүлэх замаар орон нутагт нь суурьшуулах, мал маллахаас өөр амьжиргааны бусад аргыг 21-р зууны иргэдэд өвлүүлэх

• Махны хэрэглээг багасгах.• Хог хаягдлын 36%-ийг хоол хүнсний хаягдал эзэлдэг. Хүнсний

ногоо, жимсний хальсыг ахуйн хогноос тусгаарлаж малын тэжээл болон ургамлын бордоонд эргүүлэн ашиглах.

Page 44: Хүний экологийн ул мөр

ХОГ ХАЯГДАЛ

Хог хаягдал нь газар хөрс, нуур, голынусыгбузарлан буртаглаж, олон төрлийн өвчин үүсгэх,

мөн нян, химийн хорт бодис үүсэх нөхцөл болдог.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 45: Хүний экологийн ул мөр

Хог хаягдлын экологийн ул мөр

Гялгар уут, хуванцар зэрэг хог хаягдлыг шувуу, мал, амьтан идэж үхдэг.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 46: Хүний экологийн ул мөр

Үхэр, малын баас нь хөрс, усыг бохирдуулж, ногоон ургамал ургах талбайг хумиж байна. Аргалыг түлшинд хэрэглэснээр:

малын бэлчээр нэмэгдэж, хөрс цэвэршин ногоон

талбай ихэссэнээр хүлэмжийн хий шингээх боломж сайжирч,

түлшний модны хэрэглээ багасна.

Хог хаягдлын экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 47: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Хог хаягдлын экологийн ул мөр

• Монгол бол хог хаягдал боловсруулдаггүй орон. Иймд дахин боловсруулах боломжгүй асар их сав боодлын хог новш гадаадаас оруулж ирдэг бүтэлгүй хэрэгцээгээ багасгаж гадаадад үйлдвэрлэсэн хүнс, буёад зүйлийг аль болох хэрэглэхгүй байх.

Page 48: Хүний экологийн ул мөр

Зарим хог хаягдал хөрсөн дээр хадгалагдах хугацаа

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 49: Хүний экологийн ул мөр

Манай улс хүнснийхээ80%-ийг ньавдаг савасар

учир баглаа

их

гадаадаас

гадаадын боодлын хаягдалМонгол оронд урсан

орчныгиржбайгаль бохирдуулдаг.

Хог хаягдлын экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 50: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

• Хог хаягдлыг аль болох багасгаж, боломжтойгнь эргүүлэн ашиглах.

• Гадаадад үйлдвэрлэсэн хүнсний зүйл хэрэглэхийг аль болох багасгах.

• Цөөн хувцсыг цэвэрхэн өмсөх, даавуун торхэрэглэх

• Хогийг зөвхөн хогийн саванд ангилан хийж занших.

• Бүтээгдэхүүний сав боодлыг эргүүлэн ашиглах

• Шаардлагагүй зүйлсийг худалдан авахгүй байх,зөвхөн хэрэгтэй юмаа авах

Экологийн ул мөрөө бууруулахын тулд:

Page 51: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

УХААЛИГ ХЭРЭГЛЭЭ

Ухаалиг хэрэглээ бүхэнэкологийн ул мөрийг бууруулна.

Хүн зөвхөн дотооддоо ариусч байж л, өөрөөр хэлбэл ухамсарлаж байж л гадаад үйлдлээ өөрчилж чадна.

Page 52: Хүний экологийн ул мөр

Зарим ухаалиг хэрэглээ

Нар, салхины сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр ашиглах.

Шатахуун бага зарцуулдаг тээврийн хэрэгсэл сонгох.

Олон хувцас хэрэглэхгүй, цөөн хувцасыг арчлаад удаан өмсөх.Хүн ямар нэгэн зүйлийг хэрэглэсэн л бол түүнээс заавал ул мөр үлдэнэ. Иймд онцын шаардлагагүй зүйлийг авахгүй, хэрэглэхгүй байх.

Page 53: Хүний экологийн ул мөр

Эрчим хүч хэмнэхГэр, сургуульдаа эрчим хүчний хэмнэлтэй цахилгаан хэрэгсэл ашиглах. Эрчим хүч зарцуулалтын тэмдэглэгээА хамгийн багаG хамгийн их(B-гээс доош бол хэрэглэхгүй байх)

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 54: Хүний экологийн ул мөр

Байгаль Хамгаалах Сан

• Зурагтаар шаардлагатай зүйлээ үзээдунтрааж байх.

• Байгалийн гэрэлтэй үед байгуулага ба гэрийн чийдэнг асаахгүй байх.

• Овор багатай зүйлд угаалгын машинажиллуулалгүй гараар угаах.

• Хөргөгчийг олон дахин онгойлгохгүй байх.

• Цахилгаан хэрэгслүүдийг ашиглаждуусмагц залгуураар нь салгаж хэвшихх.

Эрчим хүч хэмнэх

Page 55: Хүний экологийн ул мөр

Сууцыг сайн дулаалах10 см ноос дулаан барих чадвараараа 4м зузаан бетон ханатай тэнцэнэ.12 см хөөсөнцөр хавтангаар ханыг нэмж дулаалахад дулааны алдагдал 3,5 дахин буурна.Чулуун хөвөн 50 гаруй жил болсон ч дулаан тусгаарлах шинж чанараа алддаггүй.Цонхны шилийг давхарлахад дулаан алдалт 33% багасна.Давхар хаалга, үүдний амбаар нь хаалганы дулаан алдалтыг 50% хүртэл бууруулна.

Сууцны дулаан алдалтыг бууруулах

Байшингийн дулаан алдалтБайгаль Хамгаалах Сан

Page 56: Хүний экологийн ул мөр

Түрүү үеийн монголчуудын амьдралын зарчимбол “ардаа ул мөр үлдээхгүй байх” явдал юм.

Тэд ардаа бууц, жорлон, ухсан нүх, үнс нурам, сүйтгэсэн ой, бохирлосон гол ус, тэр бүүхэл нэр алдар ч үлдээхээс зайлсхийж явжээ.

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 57: Хүний экологийн ул мөр

Бид ардаа асар том ул мөр үлдээнамьдарцгааж байна!!!

Малчид бэлчээрийн даац хэтрүүлэн малөсгөж, сүргийн тал хувь нь ямаа болсноор:Монгол орны нутгийн 79.2% нь цөлжиж,

бэлчээрийн 87% нь талхлагдаж,бэлчээрийн ургамлын 50% нь дахин

сэргэхээргүй устсан байна.Цөлжилтийн 87% нь хүний үйлажиллагаанаас шалтгаалжээ

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 58: Хүний экологийн ул мөр

Монголчууд бид сүүлийн жилүүдэд олзны хойноос улайрч, онгон байгалиа зүйл бүрээр сүйтгэснээр:

ойн санг 42% дундалж,говийн бүсэд заг, харганыг түлж сүйтгэснээр 145 000 га газар элсэн манхан болон хувирч, ан амьтныг устгаж, цагаан мөөг, самар, жимс,эмийн ургамлын нэлээдийг ахин харахааргүйболгожээ.

Бид ардаа асар том ул мөр үлдээнамьдарцгааж байна!!!

Байгаль Хамгаалах Сан

Page 59: Хүний экологийн ул мөр

Амьдралын хэв маяг, дадал зуршлаа өөрчилж, байгаль орчинд

үлдээх ул мөрөө багасгаж,эх дэлхийдээ ээлтэй амьдаръя!