Труды Отдела древнерусской литературы

387
'IG А К А Д Е М И Я Н А У К С С С Р И Н С Т И Т У Т Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы У Ш К И Н С К И Й Д О М ) Т Р Д Ы О Т Д Е Л А Д Р Е В Н Е Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы XXVI Д Р Е В Н Е Р У С С К А Я Л И Т Е Р А Т У Р А И Р У С С К А Я К У Л Ь Т У Р А XVIII-XX в в . « » Л Е Н И Н Г Р А Д С К О Е О Т Д Е Л Е Н И Е Л е н и н г р а д 1971

Transcript of Труды Отдела древнерусской литературы

  • 'IG

    ( )

    .

    XXVI

    XVIIIXX .

    1 9 7 1

  • . . , . . ( ), . .

    71 (II .)

  • , .

    ,

    .

    ,

    .

    .

    .

    ,

    VIX ., . .

    , .

    . XVI I I . X IX . , , ,

    , , , , . .

    , ,

    , ,

    . , ,

    ,

    , .

    : , , . .

    ,

    .

    XV I I IXX .

    .

    , , ,

    , ,

    .

    .

    . .

    ,

  • 4 . .

    .

    , . . .

    ,

    .

    ' ,

    X IX , X IX . ( , X IX .).

    .

    . , ,

    .

    X IX ., X IX . .

    .

    , .

    X IX . , , , .

    . X IX . ,

    ; .

    . , ;

    , , .

    . ,

    .

    . XVI I ., . . , . ,

    .

    , ,

    XVI I . .

    ( , , , XI I , XI I I , XV .) XVI I .

    H. M. .

    1811 ., 30 X IX ., . H. M. ,

    , ,

    ,

    X IX . . ,

    . , ,

    . , ( . . ,^ . .) , , , .

    . ,

  • 5

    ,

    ,

    .

    ,1 . , . .

    , , .

    ~

    , , . .

    ,

    , .

    ,

    .2 ,

    ,

    . , ,

    . .

    : . . . , , .

    3

    .

    4

    . .

    ,

    , .

    , ,

    , .5

    ,6

    , ,

    .

    7 ,

    : . . . , .

    8

    .

    , ,

    .9 ,

    , , ,

    .10 .

    : ,

    ; , .

    11

    , 1832 ., 1833 . ,

    1 .: . . , . . ., . XII, . ., . 261 .

    2 . . . . ., 1889, . 58.

    3 , . . ( 1832 ) .

    .: . , , . . . , . 2, ., 1911, . 60 61 .

    4 . . . . . (1828) . , . 215.5 . . .

    (1852).. , . 1. ., 1911, . 207.6 , . 218.

    7 . . . (1832) . , . 102.8 , . 105.

    9 , . 174.

    10 , . 203. , . 95.

  • 6 . .

    , , , ,

    . '2

    , .

    .

    ; ( ) ,

    . ,

    ,

    , ,

    , ,

    .13

    : . . . ,

    .14 ,

    : , .

    15

    : . . . ,

    ; , .

    17

    : , , . .

    18

    , ,

    .

    .

    ,

    ,

    . ,

    .

    ,

    , ,

    ,

    . ,

    : , . , . ,

    ,

    . ,

    .

    12 : Ptersborug est la fentre par laquell la Russie re

    garde en Europe" ( ).13 . . . . . . . ,

    . 1, . 99.14 . .: . . . , 1906,

    . 12.15 , . 13.

    10 , . 10.

    17 . . . , . I, 1913, . 216.

    18 . .: . . , . 13.

  • 7

    ,

    , ,

    , ,

    , X IX . ,

    . , , ( , , , , ), ( ),

    , , .

    , : , , ,

    , .

    , ,

    X IX . , , , .

    .

    ,

    .

    , , ,

    ,

    , .

    .

    .

    ,

    , 1969 . ,

    .

    . . .

  • . .

    , ,

    ( , , , , , , . .). (167 ) : . . . . . . . .

    ( , 1966).

    X IXXX .1 ,

    , ,

    ,

    ( . . ) . , XV I IXIX . , XX ., . . . ( , , ., 1967). : ( . 41), , ( ) ( . 73), ( ) ( . 281), , ( . 322).

    , ,

    ,

    . , , ,

    ,

    ,

    .

    , ,

    ,

    .

    ( , , , . . ) , ( ,

    1 ,

    (1960 .), : . . . , ., 1967.

  • 9

    ) , .

    ,

    .

    ,

    XVI I XVI I I ., ,

    . XVI I . ; .

    2

    .

    : , , . ,

    ,

    ,

    .

    ( ) . 3 ,

    ( . 663) : : ,

    .4 ,

    : , , ; , ( F. I. 4, XV .). XVI I I . : , .5

    ( 1076 .,6 . 362363) , : ( , . 120) ( , . 174). ( . 322) : , : , ( . 564). : ( . 383); : ( . 370). : ( . 352). : , ( , . 285). , ( . 75), ,

    2 . . , , .

    XV I IXIX . . , 1899, . 110. ( : ) .3 . . . ., 1957. ( : ) .

    4 . . . . , 1893,

    . 40. ( : ) .0 . . .: , ,

    XV I I IXX . . ., 1961, . 34. ( : . ) .

    6 1076 . . . . , ., 1965. ( : ) .

  • 11

    : , ( . 15, . 1 ) ; . . . ( . 25, . 1 5 ) . : ( . 17, . 22 ) , . ( . 751 , . 212, 216, 418 ) .

    ( , . 74) , ,

    ( . 352353) , , : ( , . 154; . , . 38; , . 52 ) .

    7 56: , : . . . ( . 7, . 16) ; 56, . 7: .

    10 ,

    : , ( , . 124). , , X I X . , , , ,

    : ( . 194).

    ,

    . . . . .

    ,

    .

    X V I I . : , ( , . 124 . . , . 5, . 3 1 ) ; ( , . 1 2 1 . . . 20, . 16 . 22, . 14) ; , ( , . 133 . . , . 7, . 7 , . I I , . 9 ) ; ( , . 84 . . 2, . 2 0 ) ; ( , . 85 . , . 6, . 7 ) ; , ( , , 98 . . , . 12, . 4 8 ) ; , ( , . 139 . . , . 15, . 14 . . 6, . 3 9 ) ; ( , . 94 . . , . 10, . 10 . , . 10, . 7) . . ,

    , ,

    : ( , 51 ) , ( . 122), ( . 304) . .

    , . . ,

    ,0 . . 1280 ,

    . I. M., 1880, . 31,378.

  • 12 . .

    . ,

    ,

    ,

    . ,

    ,

    ( , . 15, . 11) : , ( , . 265). . , , ,

    ( . 6, . 26) : , , , ( , , . 24). XVII . : , ( , . 93) : , , ( . 438).

    ( , . 7, . 3 , . 6, . 41) : , , ,

    , .

    ,

    ; , ( , . 6364). XVI I . , : , ( ., . 335), : , ( , . 465) : , ( ) .

    ( . 18, . 2) , . : , ( . 308). . ( . 7, . 6) : , . XVI I . : , ( , . 124). : ( . , . 7, . 12) : , ( . 736).

    , ,

    ,

    .

    ,

    , ,

    , ,

    , .

    ,

    .

  • .

    .

    1.

    ,

    ,

    .

    . , ,

    ; , . 1812

    ,

    . 20 X IX .

    .

    . 20 .

    , .

    .

    1 , 1)

    ; 2) ;3) ; 4) .

    , ,

    ,

    ,

    . : , II , I ( ), , , ,

    ,

    ,

    .

    H. M. , ,

    2

    : ,

    1 .: . . , . 2. . ., 1961, . 168.

    2 , 1802, 24, .289308.

    \

  • 14 M.

    , .

    . ,

    , .

    , ,

    ,

    ,

    .

    ,

    .

    ,

    .

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    ,

    , .

    .

    ,

    .

    ,

    , ,

    ,

    .

    . : .

    3

    ( , , , ) .

    2.

    ,

    . X .

    3

    .: . . , . .; . . .

  • 15

    , ,

    ,

    .

    4

    ( . 912) , , : , , .

    , , .

    .

    5

    ( . 972) , . , ,

    .

    , , ,

    : , ; , , . , . ,

    , : , ." . . ,

    .

    7

    .

    . ,

    ,

    . , ,

    , .

    , , ,

    , , ,

    .

    8

    ,

    , ,

    .

    9

    , ,

    , .

    ; , .

    10

    , :

    . ., 1966, . 7697. ( : . . ) . ( ) .: . . . , . ., 1958, . 7079.

    4 .: . . , 7577.

    , .

    5 , . 1. , . ., 1950,

    . 24.

    , . 50.7 . . , . 77.

    8 , ,

    . .: H. M. . , . I. 3 ., ., 1830, . 154, 166. ( : H. M. ) .

    9 .: , . . , . 73.

    10 . : . , . . . .

    : XV I I I . . ., 1964. . 7475,

  • 16 M.

    H. M.

    } , , , . "

    .

    .

    12

    , ,

    ,

    , , , ,

    .

    13

    , ;

    .

    14

    ,

    .

    X IX . .

    15

    ,

    .

    , ,

    .16

    (1812) . , ; ,

    :

    .

    17

    , ,

    . . 18181820 .18 . .

    , , ,

    .

    ,

    .

    . , ,

    19

    .20

    ,

    , ,

    , ,

    ,

    11 , . 1, . 29.

    12 . . , . I, . 164.

    13 , . 1, . 46.

    14 . . , . I, . 199.

    15 .

    , ( . , 1807, . 21).16 . . 19 .

    , 1962, 1, . 92.17 , ., 1812, . 1, . 56.

    18 . : . . " .

    . . , 1884, . 73.19 . . . . . . . .

    ., 1956, . 73. ( : . . ) .20 H. M. , . 1, . 151.

  • 17

    ( : ; . . . , ; . .. ; ).

    ( IV) . ,

    ,

    .

    ,

    , ,

    .

    ,

    ( XVI I ) , ( IX ) .

    ,

    . (1821)

    ,

    .

    , :

    , ,

    ,

    .

    , ! ,

    I ; .

    21

    , ,

    .

    . :

    ,

    .

    2

    ,

    ,

    .

    ,

    . . , . . .23

    (1822) ,

    24

    , .

    | . , , . 80.

    , . 81 .

    . . (1826) . . ,

    .

    .: . A. H . . . . . . . . . , . 76, ., 1949, . 15 .

    2 , XXVI

  • IS M.

    : , ( ) , , .

    ,

    , .

    , , ,

    , ,

    : , , , ,

    25

    , , . . .

    , . .

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    , } . , ,

    ,

    .

    . ,

    .

    26

    , ,

    .

    27

    , '

    . '8

    :

    , .29

    , ,

    ,

    .

    ,

    , .

    .

    .

    : , X . , ,

    25 , jaTem ,

    ( . . : . . . ., 1959, . 43,26 .

    . M. M , I, . 107.27 .; . . . . ., 1965, . 333

    28 ' /

    ( . . , . 75) ( . 110 1823 . . , ., . 10, ., 1965, . 52). ( : . . ) .

    24 . . 2. . 1963 . 109

  • 19

    .

    , ,

    ,

    . , ,

    ,

    , . ,

    , , ,

    .

    , , ,

    .

    30

    ,

    .

    . ,

    ( ) , .

    31

    3 .

    ,

    ,

    .

    , .

    , , ,

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    , ,

    .

    , ,

    ,

    ,

    . ,

    , .

    ,

    ,

    , , ,

    : , ?

    10 ., : , 1825, . 99, 3, . 309.

    "" .: . . . . : . . . 17991949. , . .1951, . 200. . . ( . . , . 10, . 555)

    2*

  • 20 M.

    , ,

    .

    , ,

    . , ,

    XI XIII ., , , .

    ,

    ,

    , .

    83, .

    ,

    .

    , . 1103 . : , , , ; , , ,

    , , ? , ?.32

    .

    ,

    .

    ,

    .

    I ( , , ) , ,

    , .

    , ,

    ( , ),

    .

    ,

    , . . 1825 .,

    .

    ,

    (1822), (1822). . .

    (1819) ,

    .

    ; :

    , . 1, . 163 183.

  • 21

    ! .

    1*1

    :

    .

    .

    34

    . ,

    ,

    :

    : , ! . , ,

    ; : . .

    35

    , , , ,

    XI I I ., .

    ,

    1825 . . ,

    . . . ,

    ,

    , ,

    .

    , . ,

    ,

    .

    , ,

    , .

    ,

    ,

    .

    , , ,

    ,

    , .

    ,

    , , ,

    .

    , ,36

    .

    X ,

    :

    33 . , . . . ., 1965, . 112.

    , . 108.35 , . 111,

    39 . : . . . . . . ., 1963.

    274279.

  • 22 M.

    , .

    ,

    .37

    , ,

    . , ,

    ( IIII) , . , ,

    :

    .

    ,

    : , !3"

    . :

    ' ! .

    39

    , , ,

    ,

    ,

    : : .

    ,

    : .40

    ; ( X I I I ) .

    , ,

    .

    ,

    .

    : , , ! .

    41

    . ,

    , , ,

    :

    ,

    .42

    1068 .

    . . , 1958, . 90. ( :S7 . . . .

    ) .38

    , . 89..19

    , . 90.40

    .

    41 , . 114.

    42

    , . 115

  • 23

    , ,

    . . , ,

    .

    ,

    \

  • 24 M.

    :

    ; , , ? ,

    ! .

    50

    , ,

    ,

    .

    51

    ,

    .

    ,

    , ,

    , .

    ,

    , ,

    , ,

    .

    52

    . ,

    :

    ? , ! ..

    :

    ! w

    ,

    , ,

    , .

    . , ,

    .

    54

    ,

    ,

    , .

    .

    . ,

    , :

    ,

    .

    55

    ,0 .

    51 .

    12 , . 1, . 162.

    '3 . , . 127.

    '4 , . 128, .'5 . . . , . 112.

  • 25

    :

    ,

    .

    56

    .67 ,

    .

    4.

    ,

    . ,

    , .

    : .

    ; .

    .

    .

    .

    ,

    . ,

    ,

    , ,

    ,

    . ,

    , ,

    .

    , ,

    (1019). , ,

    ,

    ,

    .

    : , . ,

    , , .

    . : , ". : ?". , .

    . , , .123. . , . 135.

  • 26 M.

    : , " . , ,

    , ,

    /18 ,

    , . , ,

    , , ,

    , , .40

    .

    , ,

    .

    60

    : . .

    .61

    .

    .

    ,

    .

    . : !, . ,

    , ,

    ,

    : ! ,

    .02

    ,

    , . ,

    . , :

    D "'

    :

    / '1

    , ,

    , , ,

    58 , . 1, . 98.

    6 D. Z 1 . Russische (ostslawische) Volkskunde. BerlinLeipzig, 1927, S. 256.

    L. M l l e r , Studien zur altrussischen Legende der Heiligen Boris und Gleb, I I .Zeitschrift fr slavische Philologie, XXX , 1962. S. 37. ( : L. Mller).

    60 . , . 26, . 17: , ,

    , (L. M l l e r , S. 37 f.).01 , . 1, . 98.

    02 . . , . 83. , . 82.

    04 , 1823, . 25, 17, . 351.

  • 27

    :

    ,

    ,

    ; ,

    .

    05

    , ,

    X I X ., .

    6

    ,

    . , .

    .

    . . (1823) , , ,

    .

    ,

    1015 1019 . ,

    .

  • 23 M.

    ,

    .

    , ; .

    71 ,

    , ,

    , : , , .7

    .

    , .

    . ,

    , , *.

    , , ,

    , .

    ,

    .

    .

    , ira .

    ,

    ,

    , ,

    .

    ,

    X IVXV ., .

    , 1318 . ,

    73

    . .

    .

    ,

    , .

    ,

    .

    ! , ,

    !

    , ,

    ,

    1812 .: ,

    .74

    71 1798 . . . *

    ( , 1798, . 18, . 281287).72 . . , . 179.

    73 . . , . IV, . V I I .

    74 . . , . 101.

  • 29

    :

    . '0

    .

    ,

    . ,

    ,

    ,

    .

    . ,

    .

    5.

    , .

    X . . 945 ., , . ,

    .

    , ,

    ,

    . ,

    .

    .

    \ ' , . , ,

    .

    70

    980 . .

    77

    1128 . : , . . .

    . .

    , . . ,

    . , : ,

    " . ,

    , ,

    ./

    ,

    , , , ,

    ,

    .

    . ,

    , . 102.70 (' , ,

    , , . .

    . . , . 76.77 , . 1, . 54.

    78 . . 1, . 2, . 2 , . , 1927, . 300.

  • 30 M.

    .

    73 , ,

    ,

    .

    ,

    .

    X V I I I . . , ( . 1772 .) . , ,

    ,

    . ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    . .

    ,

    ( , , . . ) .

    .

    ,

    , , .

    ,

    .

    :

    ;

    ,

    .R?

    ,

    ,

    79 . . , . I, . IX.

    80 , 1800, . 6.

    81 . . , . 78. . . : !

    , . 59, . 19 .82 . , . 85

  • 31

    . ,

    :

    , .

    .

    , ,

    ,

    . ,

    , :

    . .. ,

    , ,

    ,

    ,

    :

    . .. . . . . ..

    83

    .

    : , .

    81

    ,

    .

    ,

    , .

    ,

    , ,

    , . ,85 ,

    ,

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    .

    : .

    ,

    , X . ,

    ,

    , . 80

    , . 90.85 . , M M. , . . .

  • 32 M.

    a , .80 ,

    , , ,

    .

    .

    87

    1803 . M. M. .

    . ( 1812 1816 .).

    (1816 .). . . 1825 . , .

    (1831 .). . . (1825 .). .

    88

    , , ,

    . . ,

    , : .

    , .

    d9

    , ,

    , .

    ,

    , ,

    ,

    , .

    , , ,

    ; . ..

    90

    .

    , . .

    ( , . .., 1822). , , .

    , ,

    , .91

    ,

    , , .

    .

    , .

    80 .: . . . , . 78. . 75

    , ,

    .

    97 . . . .:

    . . , 1967, . 7679.88 . . , . 7, ., 1964, . 501.

    83 . : . R a a b . Die altrussische Chronikerzhlung von der Blendung Vasil'kos und

    ihr Widerhall in der Dekabristendichtung. Zeitschrift fr Slawistik, X I I I (1968), S. 666,80 . . , . 122.

    31 . , . ..

    1949, . 12.

  • A. M. , . .

    XX .

    , ,

    : ; . , . ,

    , .1

    ,

    , ,

    . , .

    ( ) .

    , ,

    , ,

    , ,

    .

    , ,2

    . .

    . ,

    : , . ,

    ' , 20 . . .

    .

    XV I I IXIX .

    ?

    ?

    .

    ,

    . ,

    , ,

    . ,

    1 . . . ., 1928, . 70.

    2 .: . . , . ,

    . 3, ., 1963, . 175.3 , XXVI

  • 34 . M. , . .

    .

    .

    . , , .

    ,

    , 10 .

    , , ( , .

    ,

    ,

    . ( , , ) X I X . ,

    .

    . : , , , ,

    . , ,

    , , .'

    : , , ,

    , .

    . . . . ,

    .4 ,

    , , ,

    , ,

    , ~

    , . , . , . , ,

    ,

    . . .

    ,

    , . . .

    ,

    .

    . " : ! , .

    5

    , : , . .: , !.'' ,

    ,

    ,7 ,

    .

    , ,

    , .

    ,

    3 . . , . 7.

    4 . . ., 1933, . 29.

    5 . . . . ., 1965, . 295.

    . , . . . , . 1, , .,1955, . 183. ( ) .

    7 . , . . . ., 1913, . 3.

  • 35

    ,

    .

    . ( , ) ( ), , XVI IXVIII ., , .

    ,

    , .

    ,

    .

    .

    ,

    , , .

    ,

    .

    .

    ,

    .

    * *

    .

    . :

    , ,

    : ?

    .

    8

    ( . , 149150)

    , ,

    , ( .12). ,

    .

    , ,

    .

    .

    . . , ,

    , : . . , . . ,

    .9 ,

    8 , . 1936. (

    ) .9 , . . . , 1943, . 77.

    3*

  • 36 A. M. , . .

    , ,

    ,10 , ,

    ( ) , ( ),

    .

    11

    ,

    , .

    ,

    .

    ? ,

    . ,

    , ,

    , , ,

    , . .

    ,

    .

    . . ,12 . . ( ),13

    . . ,14 . .

    15 .

    ( , ) ,

    .

    ,

    , , ,

    ,

    , ( ) . , , , ,

    , , , ,

    ,

    ,

    , , .

    .

    ,

    .

    ,

    . ,

    10 , . 95.

    11 . . . . , 1936, . 209.

    12 . . . .

    . ., 1947.13 . . . .

    . . , 1936.14 . : . . . 1)

    . , III, . , 1924; 2) . , VI I I , . , 1932; 3) . , I. ., 1935.

    15 . . . 1) . . 2 . 1963;

    2) . ., 1965.

  • 37

    . ,

    . ,