หนังสือ ๔๐ ปี...
-
Upload
galyainstitute- -
Category
Documents
-
view
250 -
download
9
description
Transcript of หนังสือ ๔๐ ปี...
สถาบนกลยาณราชนครนทร
วสยทศนเปนผนำ�วช�ก�รและบรก�รระดบช�ต ด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต
ภ�ยในป พ.ศ.2554
พนธกจพฒน� ถ�ยทอดองคคว�มร เทคโนโลย และใหบรก�รด�นนตจตเวช
และวกฤตสขภ�พจตต�มม�ตรฐ�น
คานยมหลก (Core Value)มงมน จดแนวคด จตพฒน� เนนลกค� ผ�นระบบ ครบทม
ตลอดระยะเวล� ๔๐ ป ทผ�นม� จ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวชสสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร จะเหนไดว� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรมเป�หม�ยในก�รใหบรก�รทง
ผปวยนตจตเวชและผปวยจตเวชทวไป รวมทงครอบครว ผดแลและผไดรบผลกระทบ
จ�กผปวย โดยมก�รพฒน�ทดอย�งตอเนอง ทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร บคล�กร
ก�รปรบแนวคดระบบก�รจ�ยเงนงบประม�ณหรอก�รจ�ยเงนแบบเหม�รวม และด�น
ก�รจดก�รขอมลข�วส�รและเทคโนโลยต�งๆ ตลอดจนก�รพฒน�ด�นอ�ค�รสถ�นท
สงอำ�นวยคว�มสะดวกต�งๆ จวบจนปจจบนส�ม�รถผลตผลง�นและนวตกรรมทมคณภ�พ
ตอบสนองตอคว�มตองก�รของสงคม รวมทงมงเนนก�รพฒน�ง�นบรก�รด�นนตจตเวชและ
วกฤตสขภ�พจตสคว�มเปนเลศ โดยอ�ศยองคคว�มรจ�กก�รวจยควบคไปกบก�รพฒน�
ในด�นต�งๆ เพอเพมศกยภ�พก�รบรก�รใหเท�เทยมกบน�น�ช�ตตอไป
ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอขอบคณข�ร�ชก�ร
ทกท�นทชวยเหลอง�นของกรมสขภ�พจตม�กม�ยหล�ยเรอง ก�รมง�นม�กถ�มองใน
แงด คอเปนโอก�สในก�รสร�งคว�มเจรญก�วหน� พฒน�ตนเอง สร�งคว�มภ�คภมใจ
และคว�มสำ�เรจในอน�คต จงขออวยพรใหท�นทงหล�ยประสบคว�มสข มกำ�ลงใจในก�ร
ทำ�ง�นใหสำ�เรจ เปนกำ�ลงทเขมแขงและทำ�ง�นสำ�คญๆของกรมสขภ�พจตตอไป
สาสนแสดงความยนดนายแพทยอภชย มงคล อธบดกรมสขภาพจต
ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
(น�ยอภชย มงคล)
อธบดกรมสขภ�พจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
1
ข�วดในอดตเมอ ๔๐ ปทผ�นม�ซงสร�งคว�มหวงใหแกผปวยนตจตเวช คอ ก�รกอตง
โรงพย�บ�ลนตจตเวชโดยเรมใหบรก�รม�ตงแตวนท ๒๔ กนย�ยน พ.ศ. ๒๕๑๔ เปนตนม�
นบว�เปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งแหงแรกและแหงเดยวของประเทศไทยทใหก�รดแลผปวย
จตเวชทเกยวของกบคด จ�กวนนนถงวนน ในน�มสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ภ�ยหลง
ก�รปรบองคกรใหมคว�มคลองตว ก�รใหบรก�รด�นนตจตเวชกยงคงเปนภ�รกจหลก โดย
ใหก�รบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชทเกยวของกบคด รวมกบก�รปกปองและพทกษสทธ เพอให
ผปวยดงกล�วไดรบก�รยอมรบและมสทธเท�เทยมกบคนอนๆ ทวไปในสงคม ดงนนก�ร
ผลกดนใหมและประก�ศใช พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ในประเทศไทยจงเปน
อกผลง�นหนงทสำ�คญของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร นอกจ�กน บทบ�ทก�รเปนผนำ�
ด�นก�รพฒน�ง�นวกฤตสขภ�พจตยงไดสร�งผลง�นทโดดเดน มคณค�และเปนประโยชน
ตอสงคมในวงกว�ง
ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอรวมแสดง
คว�มชนชมและยนด รวมทงขออวยพรใหผบรห�รและบคล�กรทกท�น ประสบแตคว�มรงเรอง
ขย�ยง�นในด�นจตเวช นตจตเวช และวกฤตสขภ�พจตใหกว�งขว�ง มคว�มวฒน�ถ�วร
เพอรองรบก�รพฒน�ประเทศในยคตอไป
สาสนแสดงความยนดนายแพทยเกยรตภม วงศรจต รองอธบดกรมสขภาพจต
ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
(น�ยเกยรตภม วงศรจต)
รองอธบดกรมสขภ�พจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
2
สาสนแสดงความยนดนายแพทยอทธพล สงแขง รองอธบดกรมสขภาพจต
ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
ง�นในหน�ทรบผดชอบของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร มคว�มสำ�คญยงตอก�ร
พฒน�ง�นของกรมสขภ�พจต เนองจ�กมภ�รกจสำ�คญในก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวช
และวกฤตสขภ�พจต สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงมบทบ�ทสำ�คญในด�นก�รวจย
และถ�ยทอดเทคโนโลยด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต ซงเปนปจจยสำ�คญในก�รดแล
ชวยเหลอทงผปวยจตเวชทวไปและผปวยนตจตเวช รวมทงพฒน�บคล�กรด�นสขภ�พจตให
มคว�มรคว�มส�ม�รถใหอยในระดบส�กล ดงนน จ�กผลง�นคว�มสำ�เรจทผ�นม�จงแสดง
ใหเหนถงคว�มรวมมอรวมใจและเสยสละของช�วสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ในก�รปฏบต
ภ�ระหน�ทดวยคว�มอตส�หะ มงมนและตงใจม�โดยตลอด
ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอสงคว�ม
ปร�รถน�ด และขอใหกำ�ลงใจแกข�ร�ชก�รและเจ�หน�ทของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
ทกท�น ในก�รทจะปฏบตหน�ทพฒน�ด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตใหบรรลเป�หม�ย
และเจรญก�วหน�สบตอไป
(น�ยอทธพล สงแขง)
รองอธบดกรมสขภ�พจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
3
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
ก�รพฒน�ง�นด�นสขภ�พจตและจตเวช โดยเฉพ�ะง�นด�นนตจตเวชและวกฤต
สขภ�พจตนบเปนภ�รกจทสำ�คญของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ในก�รรวมพฒน�ง�น
ต�มนโยบ�ยของกรมสขภ�พจต เพอพฒน�สงคมและประเทศช�ต สงคมจะเจรญก�วหน�
ไดเพยงใดขนอยกบคณภ�พของประช�ชนเปนสำ�คญ ก�รสงเสรมด�นก�รดแลสขภ�พจต
และจตเวช ทงในคนปกตทวไป ผปวยจตเวชและผปวยนตจตเวช จงมคว�มสำ�คญเปนอย�ง
ยง ดงนน สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจงมงเนนก�รพฒน�ง�นอย�งเปนระบบ เพอแกไข
ปญห�และตอบสนองตอคว�มตองก�รของผรบบรก�รทงด�นจตเวชทวไป นตจตเวชและ
วกฤตสขภ�พจต ทำ�ใหมผลง�นก�วหน�และประสบคว�มสำ�เรจดวยดม�โดยตลอด
ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอแสดงคว�มยนด
และขอสงคว�มปร�รถน�ดม�ยงบคล�กรและผทเกยวของทกท�นดวยคว�มจรงใจ
มคว�มภมใจทเหนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรมก�รพฒน�และก�วหน�อย�งตอเนอง
จงหวงเปนอย�งยงว� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจะส�ม�รถพฒน�ง�นด�นนตจตเวชและ
วกฤตสขภ�พจตสคว�มเปนเลศไดในอน�คตอนใกลน
สาสนแสดงความยนดนายแพทยทว ตงเสร รองอธบดกรมสขภาพจต
ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
(น�ยทว ตงเสร)
รองอธบดกรมสขภ�พจต
4
คำานำา
โรงพย�บ�ลนตจตเวช ไดเปดใหบรก�รครงแรกตงแตวนท ๒๔ กนย�ยน ๒๕๑๔
และตอม�ไดรบพระกรณ�โปรดเกล�โปรดกระหมอมจ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอ
เจ�ฟ�กลย�ณวฒน� กรมหลวงนร�ธว�สร�ชนครนทรประท�นน�มโรงพย�บ�ลนตจตเวชใหมว�
“สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร” และทรงประกอบพธเปดเมอวนอ�ทตยท ๑๖ มถน�ยน ๒๕๔๕
ดงนน ในโอก�สทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเวยนม�ครบรอบ ๔๐ ป ในวนท
๑๖ มถน�ยน ๒๕๕๔ น เพอเปนก�รรำ�ลกถงบทบ�ทหน�ทของโรงพย�บ�ลนตจตเวชและ
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรทผ�นม� รวมทงบทบ�ทหน�ททจะพฒน�ตอไปในอน�คต
คณะทำ�ง�นจดทำ�หนงสอทระลก ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงไดจดทำ�หนงสอ
“สสบปนตจตเวช: เลศลำ�ในไทย ก�วไกลสส�กล ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร” ขน โดยรวบรวมผลง�นทกระทำ�ต�มภ�รกจหลกทสำ�คญเกยวกบก�รพฒน�
ง�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตของแตละวช�ชพ ซงไดสงสมประสบก�รณและองคคว�มร
เพอมงหวงใหเกดก�รพฒน�ง�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตในระดบประเทศ รวมทง
ก�รรวบรวมน�น�ทศนะจ�ก คว�มทรงจำ� แงคด และมมมองต�งๆ ทงในอดตและตอไป
ในอน�คต ของอดตผบรห�รและผปฏบตง�นทผ�นม� ซงจะเปนเครองเตอนคว�มจำ�และ
เปนแนวท�งในก�รพฒน�ใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรก�วตอไปในอน�คตอย�งมงคง
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
5
สารบญ
หน�
ผปวยจตเวชกบปญห�ในกระบวนก�รยตธรรมท�งอ�ญ� ๙
นตจตเวช : จ�กง�นบรก�รเชงรบสก�รคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก ๒๑
สคว�มเปนเลศทงสองด�น...คว�มฝนจะเปนจรงไดหรอ ๕๓
เสนท�งสคว�มเปนเลศด�นนตจตเวช ๕๗
อตลกษณและเอกลกษณของนตจตวทย�ในประเทศไทย ๖๑
สงคมสงเคร�ะหนตจตเวช : กว�จะสงผปวยถงฝง ๖๙
บทบ�ทพย�บ�ลนตจตเวช : จ�กปจจบนสอน�คต ๗๕
กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชเชงรก ๘๑
จ�กง�นบรก�รนตจตเวชชมชนส...ผจดก�รร�ยกรณ ๘๗
วกฤตสขภ�พจตจ�กอดตสผลลพธในอน�คต ๙๓
น�น�ทศนะ...สอน�คตทศวรรษท ๕ ๑๐๓
น�น�กจกรรม ๑๑๕
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
7
ผปวยจตเวชกบปญหาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา*
ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส**
ผปวยจตเวชหรอผทมคว�มผดปกตท�งจต เปนผทมโอก�สกอใหเกดอนตร�ย
ทงตอตนเองและผอน ซงบคคลในครอบครวจะตองชวยกนดแลและห�กคว�มผดปกต
ท�งจตนนเปนม�กขน กจำ�เปนจะไดรบก�รบำ�บดรกษ�โดยแพทยผเชยวช�ญในส�ข�นนๆ
รวมทงม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทจะเข�ม�ชวยดแลอกท�งหนงดวย แตปญห�ทเกดขนใน
กระบวนก�รยตธรรมและยงคงเปนปญห�อย กคอคว�มเข�ใจทไมตรงกนระหว�งจตแพทย
กบนกกฎหม�ยรวมทงสอมวลชนดวยเกยวกบอ�ก�รท�งจตเวชของผปวยในแตละกรณ
ดงทพบอยบอยครงว�ในบ�งครงสอจะพ�ดหวข�วรวมทงลงคว�มเหนไปแลวว� ผกระทำ�ผด
อนเกดจ�กคว�มเบยงเบนท�งเพศนนเปนโรคจต ซงถ�ห�กนกกฎหม�ยเข�ใจเชนนนดวย
กอ�จสงผลใหผกระทำ�ผดไดรบก�รยกเวนโทษ ในขณะทจตแพทยจะใหคว�มเหนว� ผทม
คว�มเบยงเบนท�งเพศเปนผปวยจตเวช ทมคว�มผดปกตท�งบคลกภ�พ แตไมถงขนเปน
โรคจต ซงถ�เปนเชนนน ท�งกฎหม�ยจะไมถอเปนเหตยกเวนโทษ เพร�ะถอว�เข�เหล�นน
กระทำ�ผดในขณะทยงรผดชอบ แตในกรณตรงข�มทจตแพทยมคว�มเหนตรงกนว�
ผกระทำ�ผดหรอผทกำ�ลงจะกระทำ�ผด มอ�ก�รของโรคจต เพร�ะมอ�ก�รหลงผด (delusion)
หว�ดระแวง (paranoid) สมควรไดรบก�รบำ�บดรกษ�โดยดวน สอบ�งฉบบรวมทงบคล�กร
ในกระบวนก�รยตธรรมดวย กลบใหคว�มเหนว� ไมน�จะเปนโรคจตเพร�ะบคคลนนยง
ทำ�ง�นไดต�มปกตและยงว�งแผนในก�รกระทำ�คว�มผดได เหมอนเข�ใจว� คนทเปน
โรคจตหรอคนบ�นนจะตองบกพรองท�งด�นสตปญญ�ไปดวย เรองเหล�นห�กยงเข�ใจ
ไมตรงกน จะสงผลโดยตรงใหก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทงในประมวลกฎหม�ยอ�ญ�
และในประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�คล�ดเคลอนไปดวย ผเขยนจงมคว�มเหน
ว�บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมไมว�จะเปนตำ�รวจ อยก�ร ศ�ล ควรจะไดมก�ร
จดสมมน�ในเรองนรวมกบท�งกรมสขภ�พจต กระทรวงส�ธ�รณสข เพอทำ�คว�มเข�ใจ
* พมพเผยแพรครงแรกใน ดลพ�ห ปท ๕๔ เลม ๓, กนย�ยน – ธนว�คม ๒๕๕๐, หน� ๑๖-๒๕.
** ทปรกษ�ศนยกฎหม�ยสขภ�พและจรยศ�สตร คณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
9
รวมกนในเรองดงกล�ว เพอใหม�ตรก�รในก�รดแลและควบคมผปวยจตเวชเปนไปโดยเหม�ะสม
ยงจะมก�รประก�ศใชพระร�ชบญญตสขภ�พจตในประเทศไทยดวยแลว คงตองถอเปน
คว�มจำ�เปนอย�งยงทจะทำ�คว�มเข�ใจรวมกนในศ�สตรท�งด�นนตจตเวช บทคว�มน
คงมสวนชวยทำ�คว�มเข�ใจในปญห�ทเกดขน และกอใหเกดคว�มเข�ใจรวมกน อนจะนำ�ไปส
ก�รกำ�หนดแนวท�งทเหม�ะสมในก�รดแลผปวยจตเวชใหเกดคว�มปลอดภยทงผปวยจตเวชเอง
และปลอดภยกบสงคมโดยรวมดวย
๑ การดำาเนนคดอาญากบผตองหาหรอจำาเลยทมปญหาทางจตเวชและบทบาทของจตแพทย
ก�รดำ�เนนคดอ�ญ�โดยปกตจะผ�นขนตอนจ�กพนกง�นสอบสวน เมอสอบสวน
เสรจ พนกง�นสอบสวนหรอตำ�รวจจะสงเรองใหพนกง�นอยก�รเพอดำ�เนนก�รฟองรองและ
ศ�ลจะเปนองคกรสดท�ยททำ�หน�ทพจ�รณ�พพ�กษ�คดตอไป ในขนตอนต�งๆ เหล�น
ห�กพบว� ผทถกกล�วห�ว�กระทำ�คว�มผดมคว�มผดปกตท�งจตและไมอยในสภ�พทจะ
ตอสคดได กฎหม�ยจะกำ�หนดใหผนนไดรบก�รบำ�บดโดยจตแพทยเสยกอนจนกว�จะตอส
คดไดจงจะดำ�เนนก�รตอไป ซงจะกล�วถงในร�ยละเอยดดงน
๑.๑ ในขนการสอบสวนฟองรอง
ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� ม�ตร� ๑๔ ไดบญญตว�
“ในระหว�งทำ�ก�รสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจ�รณ� ถ�มเหตควร
เชอว�ผตองห�หรอจำ�เลยเปนผวกลจรตและไมส�ม�รถตอสคดได ใหพนกง�นสอบสวนหรอ
ศ�ลแลวแตกรณ สงใหพนกง�นแพทยตรวจผนน เสรจแลวใหเรยกพนกง�นแพทยผนนม�ให
ถอยคำ� หรอใหก�รว�ตรวจไดผลประก�รใด
ในกรณทพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลเหนว�ผตองห�หรอจำ�เลยเปน
ผวกลจรตและไมส�ม�รถตอสคดได ใหงดก�รสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจ�รณ�ไวจนกว�
ผนนห�ยวกลจรตหรอส�ม�รถจะตอสคดได และใหมอำ�น�จสงตวผนนไปยงโรงพย�บ�ล
โรคจต หรอมอบใหแกผอนบ�ล ข�หลวงประจำ�จงหวด หรอผอนทเตมใจไปดแลรกษ�กได
ต�มแตจะเหนสมควร
กรณทศ�ลงดก�รไตสวนมลฟองหรอพจ�รณ�ดงบญญตไวในวรรคกอน
ศ�ลจะสงจำ�หน�ยคดเสยชวคร�วกได”
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
10
บทบญญตในม�ตร� ๑๔ ของประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�
ดงกล�ว เปนกฎหม�ยซงไดใชบงคบม�น�น ถอยคำ�ทใชในตวบทจงเปนถอยคำ�ทระบไว
กว�งๆ เชน ใหสงตวผทวกลจรตไปยงโรงพย�บ�ลโรคจต เพร�ะในเวล�นนยงไมม
โรงพย�บ�ลทจะควบคมผปวยคดโดยเฉพ�ะ โรงพย�บ�ลจตเวชแหงแรกกคอโรงพย�บ�ล
คนเสยจรต ซงตอม�เปลยนชอเปนโรงพย�บ�ลโรคจตธนบร และเปลยนเปนสถ�บน
จตเวชศ�สตรสมเดจเจ�พระย�ในปจจบน จนกระทงในป พ.ศ. ๒๕๑๔ กระทรวงส�ธ�รณสข
จงไดสร�งโรงพย�บ�ลนตจตเวชขนใหเปนหนวยง�นททำ�หน�ทดงกล�ว ซงตอม�ในป
พ.ศ.๒๕๔๕ โรงพย�บ�ลนตจตเวชไดเปลยนชอเปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
แมมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� จะว�งหลกเกณฑไวเพอ
คมครองผปวยจตเวช โดยใหสงตวไปรบก�รบำ�บดรกษ�กอนจนกว�จะตอสคดได แตปญห�
ทเกดขนในท�งปฏบตกคอ คว�มเข�ใจทยงไมตรงกนระหว�งจตแพทยกบนกกฎหม�ยว�
อ�ก�รของผปวยจตเวชระดบใดทจะถอว� ส�ม�รถตอสคดไดแลวเพร�ะคว�มส�ม�รถใน
ก�รตอสคดไดหรอไม เปนขอกฎหม�ยซงนกกฎหม�ยจะตองเปนผวนจฉยม�กกว�จะให
จตแพทยเปนผลงคว�มเหน บทบ�ทของจตแพทยควรเปนเพยงผตรวจและสรปอ�ก�รของ
ผปวยจตเวชเพอเปนขอมลแกก�รปรบบทกฎหม�ย นกกฎหม�ยจงจำ�เปนตองมคว�มรท�ง
นตจตเวชอนจะทำ�ใหส�ม�รถปรบขอเทจจรงสขอกฎหม�ยได ปญห�ทเกดขนในท�งปฏบต
ตลอดม�กคอ ยงไมชดเจนว�ใครควรจะเปนผวนจฉยว�ผตองห�หรอจำ�เลยตอสคดไดแลว
ผเขยนเหนว� ถงเวล�แลวทหนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมจะหยบยกเรองนขนม�
สมมน�รวมกบจตแพทยและบคล�กรท�งด�นส�ธ�รณสข เพอทำ�คว�มเข�ใจรวมกนและ
ห�กเปนไปได ควรจะโยงหลกกฎหม�ยดงกล�วม�สอ�ก�รอนเปนขอเทจจรงทเปนอยของ
ผปวยจตเวช และกำ�หนดเปนต�ร�งใหจตแพทยส�ม�รถระบได จ�กนนจงนำ�ผลนนและ
คว�มเหนของจตแพทยม�ปรบเข�กบขอกฎหม�ยเพอวนจฉยตอไป
๑.๒ ขนตอนการพจารณาพพากษาคดของศาล
โดยหลกกฎหม�ยอ�ญ� บคคลจะตองรบผดในท�งอ�ญ�กตอเมอไดกระทำ�
ก�รทกฎหม�ยบญญตเปนคว�มผด คำ�ว� “กระทำ�” ในคว�มหม�ยของกฎหม�ยกคอ
ก�รเคลอนไหวหรอไมเคลอนไหวร�งก�ยภ�ยใตบงคบของจตใจ ซงเรยกว�โดยรสำ�นก ดงนน
ก�รเคลอนไหวร�งก�ยของคนละเมอ คนถกสะกดจตหรออ�ก�รจ�กโรคลมชก (epilepsy)
จงไมถอว�มก�รกระทำ�ในคว�มหม�ยของกฎหม�ย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
11
จ�กหลกกฎหม�ยดงกล�ว ห�กปร�กฏว�ผใดไดทำ�สงใดลงไปและจ�ก
ก�รตรวจวนจฉยท�งจตเวช พบว� ขณะทมก�รเคลอนไหวร�งก�ยนน จตใจของบคคลนน
ไมส�ม�รถบงคบก�รเคลอนไหวไดเชนเดยวกบกรณของโรคลมชกยอมตองถอว�ไมม
ก�รกระทำ�ในคว�มหม�ยของกฎหม�ย สงทแสดงออกจงไมถอว�ผดกฎหม�ย แตห�กไดผ�น
ขนของก�รกระทำ�ม�แลว เพยงแตผนนมคว�มผดปกตท�งจตถงขน�ดไมส�ม�รถรผดชอบ
หรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได และไดกระทำ�ผดไปในขณะทไมส�ม�รถรผดชอบ หรอ
ไมส�ม�รถบงคบตนเองไดนน กฎหม�ยจะพจ�รณ�เปนเหตยกเวนโทษ เพร�ะถอว�
ผกระทำ�ผดในสภ�วะจตใจเชนนนข�ดคว�มชว (Schuld or Culpability) บทกฎหม�ยท
บญญตเรองนไวไดแกประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๖๕ ซงบญญตว�
“ผใดกระทำ�คว�มผดในขณะไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบ
ตนเองไดเพร�ะมจตบกพรอง โรคจตหรอจตฟนเฟอน ผนนไมตองรบโทษสำ�หรบคว�มผดนน
แตถ�ผกระทำ�คว�มผดยงส�ม�รถรผดชอบอยบ�ง หรอยงส�ม�รถบงคบ
ตนเองไดบ�ง ผนนตองรบโทษสำ�หรบคว�มผดนน แตศ�ลจะลงโทษนอยกว�ทกฎหม�ย
กำ�หนดไวสำ�หรบคว�มผดนนเพยงใดกได”
จ�กบทบญญตม�ตร� ๖๕ ดงกล�ว กฎหม�ยจะยกเวนโทษใหกบผกระทำ�ผด
กตอเมอบคคลนนไดกระทำ�ผดในขณะทไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได
ซงมคว�มหม�ยดงน
การกระทำาผดในขณะไมสามารถรผดชอบ
ต�มคำ�อธบ�ยท�งตำ�ร� ไดอธบ�ยคว�มหม�ยกรณไมส�ม�รถรผดชอบ
ไวว� คอ ก�รทผกระทำ�ไมรว�ก�รกระทำ�นนผดหรอชอบดวยศลธรรม แตถ�ส�ม�รถรไดว�
เปนก�รกระทำ�ทไมควรกระทำ�กถอไดว�รผดชอบแลว คว�มรผดชอบนนจงมไดหม�ยคว�ม
ถงกบรว�ก�รกระทำ�นนถกหรอผดกฎหม�ย แตเปนก�รรผดชอบต�มศลธรรม ทำ�นองเดยว
กบก�รกระทำ�ของเดกซงยงข�ดคว�มรผดชอบ
การกระทำาผดในขณะไมสามารถบงคบตนเองได
สำ�หรบกรณผกระทำ�ไมส�ม�รถบงคบตนเองไดนน ไดมคำ�อธบ�ยว�
หม�ยถง ก�รกระทำ�ทผกระทำ�รว�ตนกำ�ลงทำ�อะไรอย ทงรว�ก�รกระทำ�นนเปนผดไมควร
กระทำ�แตไมส�ม�รถบงคบตนเองใหยบยงก�รกระทำ�นนเสยได คว�มไมส�ม�รถบงคบ
ตนเองไดในเรองน หม�ยคว�มว�จตใจของผกระทำ�ส�ม�รถบงคบก�รกระทำ�ไดโดยรสำ�นก
และรว�ผด แตผกระทำ�ไมส�ม�รถบงคบจตใจของตนไดเพร�ะคว�มบกพรองของจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
12
หลกกฎหม�ยดงกล�วข�งตน ถอเปนหลกกฎหม�ยทนำ�ม�ปรบใชกบกรณ
ของผปวยจตเวชทกระทำ�คว�มผด อนงก�รจะปรบใชหลกกฎหม�ยหรอขอกฎหม�ยดงกล�ว
ได จำ�เปนอย�งยงทจะตองใชคว�มรท�งจตเวชม�ยตขอเทจจรงเสยกอน เพอใหเกดคว�ม
เข�ใจทถกตอง จงจะส�ม�รถปรบขอกฎหม�ยได
๒ การจำาแนกหรอการแบงกลมของโรคทางจตเวช ก�รจะนำ�หลกกฎหม�ยม�ปรบใชไดเพอกำ�หนดม�ตรก�รทเหม�ะสมกบผปวย
จตเวชนน จำ�เปนอย�งยงทนกกฎหม�ยจะตองทำ�คว�มเข�ใจในศ�สตรท�งด�นจตเวชเปน
เบองตน เพอนำ�คว�มรดงกล�วม�ชวยพจ�รณ�ยตขอเทจจรงเสยกอนทจะนำ�ไปสก�รปรบ
บทกฎหม�ยทเกยวของ สำ�หรบก�รแบงกลมของโรคท�งจตเวช แพทยจะมองอ�ก�รท�งจต
ของบคคลในมมกว�ง เพร�ะมองในแงของก�รบำ�บดรกษ� ดงนนก�รจำ�แนกหรอแบงกลม
โรคท�งจตเวชต�มหลกส�กลซงจดทำ�โดยองคก�รอน�มยโลกต�มระบบ ICD-10
(International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th
Revision-1992) โดยไดแบงกลมของโรคท�งจตเวชเปน ๑๐ กลม ซงอ�จสรปไดโดยสงเขปดงน
กลมท ๑ ความผดปกตทางจตใจทเกดจากโรคทางกาย เชน โรคของสมอง
ก�รไดรบบ�ดเจบของสมองและรวมถงกลมทสมองทำ�หน�ทผดปกตไป (Organic including
symptomatic mental disorders) โรคในกลมน ไดแก โรคสมองเสอม (Dementia)
ชนดต�งๆ นอกจ�กโรคสมองเสอมแลว โรคในกลมนทพบรวมกบสมองเสอม กคออ�ก�ร
เพอคลง (Delirium) โรคกลมน เดมเรยกกนว� Organic Brain Syndrome
กลมท๒ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมเนองจากการใชสารออกฤทธตอ
จตและประสาท(Mentalandbehaviouraldisordersduetopsychoactivesubstanceuse)
ซงไดแก อ�ก�รและพฤตกรรมทเกดขนจ�กพษย�โดยเฉยบพลนหรออ�ก�รตดส�รเสพตด
รวมทงอ�ก�รทเกดจ�กก�รถอนย�ดวย
กลมท๓โรคจตเภทและหลงผด(Schizophrenia,Schizotypalanddelusional
disorders)เปนโรคทมคว�มผดปกตทแสดงถงคว�มยงเหยงท�งคว�มคดและประส�ทรบร
เปนพนฐ�นและก�รแสดงออกท�งอ�รมณไมสอดคลองกบสถ�นก�รณ หรอไมมอ�รมณท
แสดงออกไปในท�งใดท�งหนง คว�มรสกและสตปญญ�ยงมอยต�มปกต โรคนเดมจดอย
ในกลมโรคจตทไมไดเกดจ�กพย�ธสภ�พของสมอง (Non organic psychosis) แตปจจบน
คำ�ว�โรคจต (Psychosis) ไมไดจดเปนกลมใหญ ห�กแตอ�ก�รของโรคจต (Psychotic
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
13
disorder) อ�จเปนอ�ก�รทอยในกลมโรคหล�ยกลม โรคกลมนรวมเอ�กลมทมอ�ก�ร
หลงผด (Delusion disorders) ในเรองต�งๆ เข�ไวดวย เชน หลงผดคดว�มคนคอยจะทำ�ร�ย
หรอปองร�ย (Delusion of persecution) หลงผดคดว�มคนนนท�หรอพดเรองเกยวกบตน
(Delusion of reference) หลงผดคดว�ตนเปนคนสำ�คญ เชน คดว�ตนเปนพระเจ� หรอ
มห�เศรษฐ (Delusion of grandeur) เปนตน
กลมท๔ความผดปกตทางอารมณ(Moodoraffectivedisorders) โรคกลมน
เปนโรคทมก�รเปลยนแปลงพนฐ�นคออ�รมณ ตงแตอ�รมณเศร� (Depression) จนถง
อ�รมณครนเครง (Elation) ก�รเปลยนแปลงของอ�รมณดงกล�วจะเกดเปนพกๆ และเปน
ซำ�ๆ เมอเกดสภ�วะเครยด และคว�มผดปกตท�งอ�รมณดงกล�วอ�จเกดสลบกนไปใน
รปแบบต�งๆ เชน เศร� (Depressive) ไมสนก (hypomanic) และครนเครงเฮฮ� (manic)
ผสมกนหล�ยอ�รมณ เรยกว� Bipolar affective disorder โรคในกลมนพบในคนสงอ�ย
เปนสวนใหญ อ�จพบรวมกบอ�ก�รของโรคจต (Psychotic symptoms) คอมอ�ก�รหลงผด
ประส�ทหลอนรวมดวย หรอไมมอ�ก�รของโรคจตกได
กลมท ๕ กลมโรคประสาท โรคทเกดจากความเครยดและอาการของ
โรคทางกาย(Neuroticstress-relatedandsomatoformdisorders) โรคกลมนเปนกลมใหญม�ก
และพบในผปวยทวไปเปนสวนใหญ โรคประส�ทวตกกงวล (Generalised anxiety disorder)
พบไดม�กทสดมกมอ�ก�รตกใจง�ย เหงอออกม�ก ปวดศรษะ ใจสน วงเวยน อ�ก�ร
แนนทอง ทองอด กล�มเนอเกรง ตวสน กลวต�ยหรอกลวก�รประสบอบตเหต โรคประส�ทกลว
(Phobic anxiety disorder) เชน กลวคนม�ก ๆ กลวก�รเข�สม�คม (Social phobia)
กลวทโลงแจง (Agoraphobia) กลวเดนท�งคนเดยวกลวไปไหนคนเดยว
โรคประส�ทกลมน ทสำ�คญอกกลมหนงคออ�ก�รของโรคท�งก�ย (Somatoform
disorders) ผปวยจะรสกว�ตนเปนโรคของอวยวะต�งๆ ในร�งก�ยอยตลอดเวล� ตองไปห�หมอ
อยเรอยๆ ทงๆ ทหมอตรวจไมพบพย�ธสภ�พ (Hypochondriacal disorder) ผปวยใน
กลมนจะมอ�ก�รต�งๆ คล�ยมโรคท�งก�ย เชน ไอเรอรง ทองเสยบอยๆ ปวดทองเปนประจำ�
ถ�ยปสส�วะปวด ทองอด สะอก ถอนห�ยใจบอยๆ ปสส�วะบอย เปนตน
กลมท๖กลมพฤตกรรมทเกดจากความผดปกตทางสรรวทยา(Behavioural
syndromesassociatedwithphysiologicaldisturbancesandphysicalfactors)พฤตกรรม
กลมน ไดแก คว�มผดปกตในก�รกน (Eating disorders) ไดแกพวกไมอย�กกนอ�ห�ร
(Anorexia nervosa) รวมทงคว�มผดปกตในก�รนอน (Non organic sleep disordes)
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
14
ไดแกพวกนอนไมหลบ (Non Organic insomnia) หรอตรงกนข�ม นอนหลบไดทง
กล�งคนกล�งวน (Non organic hypersomnia) นอกจ�กนนยงมพวกขละเมอ (Sleepwalking-
Somnambulism) พวกนละเมอลกขนทำ�อะไรโดยไมรตว และพวกนอนฝนร�ย (Nightmares)
ฝนแตสงน�กลว พฤตกรรมท�งเพศไมปกต (Sexual dysfunction, non organic) ไดแกก�ร
ไมส�ม�รถจะมเพศสมพนธไดต�มตองก�ร เชน ไมมอ�รมณท�งเพศ (Lack or loss of
sexual desire) ไมมคว�มสขกบเพศสมพนธ (Lack of sexual enjoyment) หรออวยวะเพศ
ไมพรอม (เชน อวยวะเพศช�ยไมแขงตว ในหญงไมมก�รตนตวของอวยวะเพศ)
กลมท ๗ บคลกภาพและพฤตกรรมผดปกตในผใหญ (Disorders of adult
personality and behaviour) บคลกภ�พผดปกตในกลมน ไดแกกลมทแสดงออกโดย
พฤตกรรมผดปกตประเภทต�งๆ เชน บคลกภ�พหว�ดระแวง (Paranoid personality)
จะมลกษณะเปนคนอ�รมณหวนไหวม�ก ไมไวใจใคร หว�ดระแวงสงสย อจฉ�รษย� มองโลก
ในแงร�ย บคลกภ�พแยกตว (Schizoid personality) ไดแกคนทแยกตวจ�กสงคม ไมชอบ
คบห�สม�คมกบใคร ขอ�ย ชอบอยลำ�พงคนเดยว ไมชอบทำ�ง�นรวมกลม บคลกภ�พท
ตอต�นสงคม (Dissocial personality)
กลมท๘ปญญาออน(Mentalretardation) กลมปญญ�ออน หม�ยถง ภ�วะ
ทมระดบสตปญญ�ดอยหรอตำ�กว�ปกต ซงมส�เหตเกดขนในระหว�งก�รเจรญเตบโตใน
วยเดก ทำ�ใหเดกนนมคว�มส�ม�รถจำ�กดในด�นก�รเรยน ก�รปรบตวใหเข�กบสงคม
หรอมก�รเจรญเตบโตไมสมวย หรอทงสองอย�ง สวนส�เหตของปญญ�ออนอ�จแบงไดเปน
ส�เหตทมอยกอนปฏสนธ ไดแก บด�หรอม�รด�มประวตว�เคยมพนอง
เปนคนปญญ�ออนม�กอน
ส�เหตของก�รปฏสนธ เกดจ�กคว�มผดปกตของยนทปร�กฏในเดกท�ง
กรรมพนธ
ส�เหตขณะตงครรภ ไดแก ครรภแฝด ครรภทมนำ�หลอเดกม�กหรอนอย
เกนไป คว�มพก�รของเดก ตลอดจนโรคของม�รด�ในขณะตงครรภ
ส�เหตเกดระหว�งก�รคลอด ไดแก ก�รคลอดกอนกำ�หนด
ส�เหตทเกดภ�ยหลงคลอด โดยเฉพ�ะระยะหลงคลอดใหมๆ ซงสมองยง
เจรญเตบโตไมเตมท
กลมท๙ความผดปกตของการพฒนาการทางจต(DisordersofPsychological
development) ก�รพฒน�ก�รท�งจต ทดำ�เนนไปอย�งไมปกตมผลทำ�ใหมคว�มผดปกตของ
พฤตกรรมต�งๆ ในวยเดก เชน คว�มผดปกตเกยวกบก�รพดและก�รใชภ�ษ� เชน พดไมชด
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
15
พดตดอ�ง ออกเสยงคำ�บ�งคำ�บ�งกลมไมได อ�นและเขยนหนงสอไมได คดเลขไมได เปนตน
รวมถงโรคออตสซม (Childhood Autism)
กลมท๑๐พฤตกรรมและอารมณผดปกตทเกดในเดกและวยรน(Behavioural
andemotionaldisorderswithonsetusuallyoccurringinchildhoodandadolescence)
คว�มผดปกต หรอ โรคในกลมน เปนโรคทเกดในเดกและวยรนโดยเฉพ�ะ เชน ซนเกนขน�ด
อยไมสข (Hyperkinetic disorders) เดกกลมนทำ�อะไรโดยรวดเรวข�ดคว�มยงคด ชอบเสยง
อย�งบ�บน ไมคอยมวนย เปลยนคว�มสนใจบอย นอกจ�กนนยงมกลมโรคประส�ทวตก
กงวลในเดก (Anxiety disorder of childhood) และพฤตกรรมผดปกตอนๆ
จะเหนไดว�ก�รจำ�แนกโรคในท�งจตเวชนน มคว�มละเอยดม�ก เปนก�รแบง
ผปวยจตเวชเปนกลมๆ เพอใหเกดคว�มถกตองในก�รรกษ�โรค แตห�กผปวยจตเวชเหล�น
กระทำ�คว�มผดอ�ญ� ก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเพอลงโทษหรอยกเวนโทษจะตอง
พจ�รณ�ใหสอดคลองกบหลกกฎหม�ย ซงห�กวเคร�ะหปญห�ดงกล�วใหถองแท จะพบว�
ก�รจำ�แนกโรคท�งจตเวชในท�งก�รแพทยจะครอบคลมในลกษณะกว�ง โดยถอว�ผทม
คว�มผดปกตท�งจตทงหมดเปนผปวยไมว�คว�มผดปกตนนจะเกดจ�กปญญ�ออน (mental
retardation) โรคประส�ทวตกกงวล (neurosis) โรคจต (psychosis) คว�มผดปกตท�งเพศ
(sexual deviation) รวมถงผทตดย�เสพตดดวย เหล�นลวนเปนผปวยทควรจะไดรบก�ร
รกษ� แตห�กมองในแงกฎหม�ย กฎหม�ยจะไมลงโทษหรอยกเวนโทษใหในคว�มผดปกต
บ�งประเภทเท�นน โดยถอหลกว� คว�มเจบปวยหรอคว�มผดปกตท�งจตจะตองถงขน�ด
ทกระทำ�โดยไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองไดเท�นน กฎหม�ยจงจะยกเวน
โทษให เพร�ะโดยหลกทวไปเมอคนทำ�ผดกตองลงโทษ ก�รทจะไมลงโทษหรอลดโทษใหใคร
จะตองมเหตผลพเศษ และเหตผลพเศษในกรณทมคว�มผดปกตท�งจตนกคอ บคคลนน
จะตองมคว�มผดปกตขน�ดไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได ในขณะท
กระทำ�ผดนน ซงกรณทเข�หลกเกณฑดงกล�วไดแกผปวยโรคจตและผทปญญ�ออน
สำ�หรบผทมคว�มผดปกตท�งจตบ�งอย�ง เชน ผทเปนโรคประส�ท ผทม
บคลกภ�พผดปกต ผทมคว�มผดปกตท�งเพศ หรอผทตดย�เสพตดจงไมอยในข�ยทจะได
รบก�รยกเวนโทษต�มม�ตร� ๖๕ เวนแตผปวยดงกล�วจะมคว�มผดปกตอย�งอน เชน
มอ�ก�รของโรคจตปนอยดวย เหตผลทกฎหม�ยไมยกเวนโทษหรอลดโทษใหบคคลเหล�นก
เพร�ะว�บคคลเหล�นยงมคว�มรผดชอบหรอส�ม�รถบงคบตนเองไดอย แมว�จะมคว�ม
ผดปกตในท�งจตใจทจะชกนำ�ใหทำ�อะไรต�งไปจ�กคนธรรมด�ไดง�ย แตสงจงใจนนกไมถง
ขน�ดทำ�ใหคว�มรผดชอบและคว�มส�ม�รถบงคบตนเองสญเสยไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
16
๓ การสงตวผกระทำาผดไปรบการบำาบดรกษา ห�กผกระทำ�ผดพสจนไดว�ในขณะทกระทำ�ผดนนไดกระทำ�ไปโดยข�ดคว�มร
ผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได บคคลนนยอมไดรบก�รยกเวนโทษต�มหลกกฎหม�ย
อ�ญ�ในม�ตร� ๖๕ แตห�กก�รยกเวนโทษดงกล�ว ศ�ลเหนว� ก�รปลอยตวไปจะเปนก�ร
ไมปลอดภยกบประช�ชน ศ�ลจะสงใหคมตวไวในสถ�นพย�บ�ลกได ต�มบทบญญตใน
ประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๔๘ ซงบญญตว�
“ถ�ศ�ลเหนว� ก�รปลอยตวผมจตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอน ซงไมตอง
รบโทษหรอไดรบก�รลดโทษต�มม�ตร� ๖๕ จะเปนก�รไมปลอดภยแกประช�ชน ศ�ลจะ
สงใหไปคมตวไวในสถ�นพย�บ�ลกได และคำ�สงนศ�ลจะเพกถอนเสยเมอใดกได”
สถ�นพย�บ�ลทกล�วถงในม�ตร� ๔๘ โดยปกตจะสงไปทโรงพย�บ�ลนตจตเวช
หรอสถ�บนกลย�ร�ชนครนทร ซงผกระทำ�ผดทไดรบก�รยกเวนโทษจะถกควบคมตวไว
จนกว�จะห�ยเปนปกตหรออ�ก�รปวยทเล�ลงจนเปนทแนใจว�จะปลอดภยแกประช�ชน
แตบทบญญตดงกล�ว ยงข�ดร�ยละเอยดในวธปฏบตทชดเจน เชน ห�กผทศ�ลสงตวม�
นนห�ยจ�กโรคทเปนอยหรอมอ�ก�รทเล�ลงท�งโรงพย�บ�ลจะปลอยตวไดเลยหรอไม
หรอจะตองร�ยง�นกอนและปลอยเมอไดรบอนมตใหปลอยตวและถ�จะตองร�ยง�นจะตอง
ร�ยง�นกบใคร เหล�นน�จะมก�รกำ�หนดม�ตรก�รท�งปกครอง (administrative measure)
ใหชดเจนเพอผปฏบตจะไดถอปฏบตไดถกตอง
๔ มาตรการทางกฎหมายกอนการกระทำาผด โดยเหตผลทว�ก�รปองกนมใหเหตร�ยเกดขนยอมดกว�ก�รแกไขภ�ยหลง
ในหล�ยประเทศไดออกกฎหม�ยกำ�หนดม�ตรก�รทจะควบคม หรอจบตวผทเหนว�มคว�ม
ผดปกตท�งจตม�รบก�รบำ�บดรกษ� เปนม�ตรก�รบงคบซงมกเรยกกฎหม�ยในลกษณะนว�
“Commitment Law” โดยในประเทศทมกฎหม�ยสขภ�พจต (Mental Health Act) จะให
อำ�น�จบคล�กรท�งก�รแพทยหรอเจ�หน�ทของรฐส�ม�รถจบบคคลม�ตรวจและควบคม
ตวไวรกษ�เพอปองกนอนตร�ยทจะเกดกบผปวยเอง และปองกนเหตร�ยซงอ�จจะเกดกบ
สงคมโดยสวนรวม ถ�เหนว�บคคลใดมพฤตกรรมทเปนอนตร�ย (dangerous behavior)
ก�รมกฎหม�ยหรอม�ตรก�รดงกล�ว ถ�มองในแงของก�รปองกนยอมเปนเรองทด
แตสงหนงทตองคำ�นงควบคกนไปกคอสทธเสรภ�พสวนบคคลทจะถกกระทบ ดงนนก�รออก
กฎหม�ยประเภทนจงตองระบใหชดเจนว� กรณเชนไรทจะถอว�เปนพฤตกรรมทเปนอนตร�ย
สมควรทจะใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเข�ควบคมเพอจำ�กดเสรภ�พของบคคล
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
17
ต�มกฎหม�ยของประเทศสหรฐอเมรก�ไดกำ�หนดหลกเกณฑในก�รพจ�รณ�ว�
บคคลใดถอว�มพฤตกรรมทเปนอนตร�ย สมควรจะถกบงคบรกษ�ไวดงน
๑. ผปวยท�งจต (Mental illness patient)
๒. ข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจเกยวกบก�รรกษ� (lack the capacity to
make an informed decision about hospitalization)
๓. มพฤตกรรมทจะกออนตร�ยตอตนเองหรอผอน (is likely to cause harm to
self or others)
๔. มคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�อย�งเรงดวนเพอปองกนอนตร�ย
(needs immediate hospitalization to prevent such harm)
สวนประเทศองกฤษ บคคลทอยในข�ยตองถกบงคบรกษ�ไดแก
Mental disorder คอบคคลทมอ�ก�รปวยท�งจต (Mental illness) บคคลทม
พฒน�ก�รท�งจตบกพรองหรอไมสมบรณ (arrested or incomplete development of mind)
รวมถงบคคลทมพฤตกรรมผดปกตแบบ psychopathic disorder คอ ปญญ�คว�มคดปกต
แตสตทร�มและคว�มผดปกตท�งจตอนๆ หรอบคคลทไมส�ม�รถรผดชอบ (other disorder
or disability of mind) อนไดแก บคคลทมอ�ก�รตอไปน
๑. severe mental impairment หม�ยถง บคคลทก�รพฒน�ท�งจตบกพรองหรอ
ไมสมบรณรวมทงคว�มบกพรองของเช�วปญญ�และบกพรองในก�รปรบตวใหเข�กบสงคม
(impairment of intelligence and social functioning) ซงมคว�มสมพนธกบพฤตกรรมผด
ปกตแบบก�วร�วหรอข�ดคว�มรสกผดชอบชวดอย�งรนแรง (abnormally aggressive or
seriously irresponsible conduct) เชน บคคลปญญ�ออนซงมระดบเช�วปญญ�ตำ�กว� ๕๐
๒. mental impairment หม�ยถงบคคลทก�รพฒน�ท�งจตบกพรองหรอ
ไมสมบรณ (ไมรวมถงบคคลต�มขอ ๑) รวมทงมคว�มบกพรองอย�งชดเจนท�งเช�วปญญ�
และก�รปรบตวใหเข�กบสงคม ซงมคว�มสมพนธกบพฤตกรรมผดปกตแบบก�วร�วหรอ
ข�ดคว�มรสกผดชอบชวด เชน บคคลปญญ�ออนซงมระดบเช�วปญญ�ตงแต ๕๐
๓. psychopathic disorder หม�ยถงบคคลทมคว�มผดปกตทตอเนองหรอคว�ม
ไมส�ม�รถของจตใจ (ไมว�จะมคว�มบกพรองท�งสตปญญ�ดวยหรอไมกต�ม) ซงมผล
ใหเกดคว�มก�วร�วทผดปกตหรอคว�มประพฤตทไมรบผดชอบอย�งรนแรงของบคคลนน
เชน บคคลทมอ�ก�รผดปกตท�งจตเนองจ�กไมส�ม�รถรผดชอบ มคว�มผดปกตท�งจต
แบบก�วร�ว รนแรง ข�ดจรยธรรมและมโนธรรม (immoral conduct) มพฤตกรรม
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
18
ท�งเพศทผดปกต (sexual deviancy) หรอมคว�มผดปกตท�งจตเนองจ�กเสพสร�หรอ
ส�รเสพตด (dependence on alcohol or drugs) บคคลปญญ�ออน (mental retardation
or handicap) กลมอ�ก�รโรคจตเนองจ�กสมองสญเสยหน�ทก�รทำ�ง�นและไมส�ม�รถ
ทำ�ง�นไดอย�งปกต (organic brain syndrome)
สำ�หรบกรณของประเทศไทย ก�รปองกนไมใหบคคลวกลจรตกอเหตร�ยขนนน
ไมปร�กฏบทบญญตโดยตรง จะมอยกเชนทปร�กฏในประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๓๗๓
(ลหโทษ) ซงบญญตว�
“ผใดควบคมดแลบคคลวกลจรต ปลอยปละละเลยใหบคคลวกลจรตนนออกเทยว
ไปโดยลำ�พง ตองระว�งโทษปรบไมเกนห�รอยบ�ท”
สำ�หรบม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทจะนำ�ตวผปวยจตเวชทมภ�วะอนตร�ยหรอจำ�เปน
ตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ม�อยในสถ�นพย�บ�ลนน ต�มกฎหม�ยไทย ยงไมมบทบญญตใด
ทจะนำ�ม�ปรบใชบงคบไดโดยตรง ทงๆทในสงคมมผปวยจตเวชปะปนอยในสงคมและกไมอ�จ
ค�ดหม�ยไดว�จะกอเหตขนเมอใด ก�รเรยกรองใหมกฎหม�ยสขภ�พจตในประเทศไทยเพอ
คมครองสงคมโดยรวมและคมครองผปวยจตเวชเองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� จงถอเปนเรอง
ทควรแกก�รพจ�รณ� โดยเฉพ�ะในระยะหลงไดเกดคดสะเทอนขวญขนในหล�ยกรณ เชน
ก�รทผปวยจตเวชบกเข�ไปแทงเดกหล�ยๆ คนในโรงเรยน ผปวยจตเวชไลทำ�ร�ยหรอฆ�คน
ทำ�ใหเกดคำ�ถ�มว� ถ�เหนว�มพฤตกรรมทเปนอนตร�ยจ�กบคคลใด ทำ�ไมไมปองกนเสยกอน
โดยนำ�ตวผปวยจตเวชม�รบก�รบำ�บดรกษ�กอนทจะกอเหตร�ยขน เหตผลเหล�นทำ�ใหเกด
ก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตขน โดยมหลกก�รและเหตผลว�
“จากสภาพปญหาสงคมในปจจบนมผลใหบคคลมปญหาสขภาพจตมากขน
การเขาถงบรการสขภาพจตยงมขอจากดไมครอบคลมตงแตในระดบชมชน ประชาชน
สวนใหญยงขาดความรและยงมทศนคตดานลบตอผมความผดปกตทางจต ทาใหไมไดรบ
การรกษาและไมไดรบบรการเทยบเทากบความเจบปวยทางกาย มผลทาใหผมความผดปกต
ทางจตมอาการรนแรงจนเปนอนตรายตอตนเอง ผอน ทรพยสนและสงคม รวมทงกฎหมายท
เกยวของทมอยกระจดกระจายอยในกฎหมายอาญาหลายมาตราและยงไมนาไปสการปฏบต
ใหเปนไปในแนวทางเดยวกน
เพอเปนการคมครองสทธของผปวย ญาตและผดแล สทธในการบาบดรกษาและ
ศกดศรความเปนมนษย เพอใหผมความผดปกตทางจตใหไดรบการปฏบตเทาเทยมกบ
ประชาชนทวไป ไดรบการบาบดรกษาเทาเทยมกบการเจบปวยทางกาย สามารถอยในชมชนได
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
19
โดยทสงคมไดรบความปลอดภย อนเนองมาจากผมความผดปกตทางจตไดรบการดแลรกษา
ทมมาตรฐานอยางทวถงครอบคลมและมความตอเนอง ตลอดจนเพอสงเสรมสขภาพจต
ของประชาชานเปนการปองกนการเกดปญหาสขภาพจต จงจาเปนตองตราพระราชบญญต
ฉบบน”
จะเหนไดว�โดยหลกก�รและเหตผลของกฎหม�ยสขภ�พจตดงกล�วมงคมครองทง
ตวผปวยจตเวชเองและคว�มปลอดภยของสงคมดวย ก�รนำ�ตวผปวยจตเวชม�รบก�รบำ�บด
รกษ� จงตองคำ�นงถงทงสทธเสรภ�พสวนบคคลและภยนตร�ยทจะเกดแกส�ธ�รณะ
ในกฎหม�ยดงกล�ว จงกำ�หนดขอบงชไวว� บคคลทมคว�มผดปกตท�งจตอนจะตองถก
นำ�ตวม�บำ�บดรกษ� จะตองมภ�วะอนตร�ย หรอมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�
โดยผใดพบเหนบคคลซงมพฤตกรรมอนควรสงสยว�บคคลนนมลกษณะดงกล�ว ส�ม�รถ
แจงตอพนกง�นเจ�หน�ทท�งด�นส�ธ�รณสข หรอพนกง�นฝ�ยปกครองหรอตำ�รวจได
จ�กนนใหพนกง�นเจ�หน�ทนำ�ตวผปวยจตเวชนนไปยงสถ�นพย�บ�ลโดยไมชกช�
เพอรบก�รตรวจวนจฉยและประเมนอ�ก�รเบองตน โดยก�รประเมนตองแลวเสรจภ�ยใน
๔๘ ชวโมง นบแตเวล�ทบคคลนนม�ถง ห�กก�รประเมนในเบองตน ไมพบว�มภ�วะ
อนตร�ยหรอไมมเหตทจะตองไดรบก�รบำ�บดรกษ� กใหปลอยตวไป แตห�กประเมนแลว
ผลปร�กฏว� บคคลนนจำ�เปนจะตองไดรบก�รตรวจโดยละเอยดอกครง ใหเจ�พนกง�นสงตว
บคคลนนไปตรวจหรอดว�จะตองบำ�บดรกษ�ตอไปหรอไม ห�กตองรบตวไวบำ�บดรกษ�ตอไป
กจะตองจดใหมก�รประเมนอ�ก�รเปนระยะๆ ดวย
ก�รทกฎหม�ยกำ�หนดขนตอนต�งๆ ดงกล�วไวกเพอเปนก�รคมครองสทธ
เสรภ�พของบคคล ก�รประเมนเปนระยะๆ กเพอใหเกดคว�มชดเจนว�บคคลนนๆม
ภ�วะอนตร�ยจำ�เปนจะตองคมตวไวเพอก�รบำ�บดรกษ� ทงนเพอประโยชนของผปวยเองและ
ปองกนอนตร�ยทจะเกดกบสงคมโดยรวมดวย อกทงเพอไมใหเกดขอสงสยว� มก�รควบคม
ตวบคคลไวโดยไมชอบดวยกฎหม�ย
ก�รมกฎหม�ยสขภ�พจต จงถอเปนหนท�งหนงทจะชวยคมครองผปวยจตเวช
เองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� ในขณะเดยวกน กคมครองอนตร�ยทจะเกดแกสงคมดวย แต
นอกจ�กตวบทกฎหม�ยทมอยแลว ก�รจะทำ�ใหหลกก�รและเหตผลของกฎหม�ยบรรลคว�ม
มงหม�ยได บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมรวมทงสอมวลชนดวย จะตองมคว�มเข�ใจ
รวมกนในคว�มจรงเกยวกบผปวยจตเวช ศ�สตรท�งด�นนตจตเวชจงเปนคว�มรทควรแก
ก�รศกษ� ห�กผทเกยวของมคว�มเข�ใจรวมกน ปญห�ทมอยในกระบวนก�รยตธรรมคงจะ
คอยๆ ดขน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
20
นตจตเวช : จากงานบรการเชงรบสการคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก*
แพทยหญงดวงตา ไกรภสสรพงษ
รองผอานวยการฝายการแพทย สถาบนกลยาณราชนครนทร
บทนำา
จตแพทยและนกกฎหม�ยหล�ยท�นไดใหคว�มหม�ยของนตจตเวชไวหล�กหล�ย
ซงมก�รสรปว� “นตจตเวช เปนก�รนำ�เอ�หลกวช�ก�รท�งจตเวชศ�สตรไปประยกตใชเพอ
ประโยชนตอกระบวนก�รยตธรรม”๑ นตจตแพทยจงจำ�เปนตองปฏบตหน�ทเสมอนหนง
เปนเครองมอของระบบกฎหม�ย เพอวตถประสงคของระบบกฎหม�ย มใชเพอวตถประสงค
ท�งก�รแพทยเพยงอย�งเดยว นตจตแพทยยงมสวนชวยใหกระบวนก�รยตธรรมม
ประสทธภ�พ สร�งคว�มเปนธรรมในสงคมและเปนประโยชนตอสวนรวมม�กขน๒
ง�นนตจตเวชเรมตนจ�กก�รนำ�ประเดนคว�มเจบปวยดวยโรคจตเวชทเกยวของ
กบคดอ�ญ�เข�สกระบวนก�รพจ�รณ�คด โดยในประเทศองกฤษ ไดมก�รบนทกเกยวกบ
ก�รตดสนคดดวยวธพจ�รณ�เหตผลของคว�มวกลจรตครงแรกในป ค.ศ.๑๕๐๕ ตอม�ใน
ปค.ศ.๑๗๒๔ มก�รตอสคดของ Edward Arnold ในคดพย�ย�มฆ� Lord Onslow โดยมชอ
ว� “right versus wrong test” หรอ “wild beast test” ซงตองพสจนว�จำ�เลยสญเสยคว�ม
เข�ใจและคว�มจำ�โดยสนเชง ไมรว�ตนเองทำ�อะไร ไมต�งไปจ�กท�รก คนป�หรอสตวป�
จงไมสมควรทจะถกลงโทษ นบเปนกรณทใชเปนบรรทดฐ�นในก�รตอสคดว�จำ�เลยไมผด
ถ�พสจนไดว�มภ�วะวกลจรตโดยสนเชงม�กอนหน�แลว และในคดนไมมก�รเบกแพทยไป
เปนพย�น หลงจ�กนน ในป ค.ศ.๑๗๓๖ Lord Hale นกกฎหม�ยไดเสนอแนวคดว� “ทใด
ทคนข�ดคว�มเข�ใจโดยสนเชง ทนนกข�ดซงเจตจำ�นงเสร” ดงนนก�รพสจนว�จำ�เลยข�ด
เจตจำ�นงเสรอนเนองม�จ�กเข�วกลจรตในขณะกระทำ�ผดหรอเนองจ�กคว�มเปนผเย�วจน
ข�ดคว�มเข�ใจไมส�ม�รถแยกถกผด ดชวท�งบรรทดฐ�นท�งศลธรรม๓ จ�กร�ยละเอยด
ดงกล�วข�งตน ในป ค.ศ.๑๗๖๐ จงไดเรมมก�รเบกแพทย “หมอบ�” ไปเปนพย�นครง
แรกในคดของ Earl Ferrers โดย Dr.John Monro แพทยของโรงพย�บ�ล Bethlem ไป
* ตพมพในว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย ปท ๕๔ ฉบบผนวก ๑ ตล�คม ๒๕๕๒:๑๑๕-๑๓๘.
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
21
เบกคว�มในฐ�นะลงของจำ�เลยซงเคยรกษ�โรคจตของ Ferrers ม�กอนกอคด แตไมเคยตรวจ
สภ�พจตของจำ�เลยหลงจ�กกอคด ซงกอนป ค.ศ.๑๘๒๕ เกอบครงหนงของคดทแพทยไป
เบกคว�มนนเปนก�รเบกคว�มในฐ�นะของเพอนหรอแพทยทเคยดแลรกษ�จำ�เลยม�กอน
และเปนก�รเบกคว�มในฐ�นะพย�นทวไป ไมใชในฐ�นะพย�นผเชยวช�ญ ก�รเบกคว�ม
จตแพทยในฐ�นะพย�นผเชยวช�ญซงไดตรวจ
จำ�เลยหลงจ�กกอคดแลวเปนผลโดยตรงจ�กก�รพฒน�สถ�นบำ�บดรกษ�ท�งจต
(asylum) ในตนครสศตวรรษท ๑๙ ทำ�ใหจตแพทยมประสบก�รณท�งคลนกและเรมม
ก�รยอมรบแนวคว�มคดของ “ภ�วะวกลจรตบ�งสวน” เชน มคว�มคดหลงผด คลมคลง
มคว�มวกลจรตในด�นคณธรรมซงคว�มเข�ใจและกระบวนก�รใชคว�มคดของผปวยอ�จ
จะไมเสยห�ย คนทวไปจงไมส�ม�รถวนจฉยได ตองอ�ศยแพทยผเชยวช�ญเท�นน ดงนน
ในป ค.ศ.๑๘๐๐ กรณคดพย�ย�มฆ� George III ของ James Hadfield จงนบเปนคดแรกท
นำ�ขนตอสในชนศ�ล โดยอ�ศยแนวคว�มคดของ “ภ�วะวกลจรตบ�งสวน” ในคดน Thomas
Erskine ทปรกษ�ท�งกฎหม�ยของเข�ไดชใหเหนว�คว�มคดหลงผดของ Hadfield เกดขน
หลงจ�กทเข�ไดรบอบตเหตทศรษะอย�งตอเนองในระหว�งปฏบตหน�ทเปนทห�ร เข�ได
รบก�รตดสนว�ไมผดและถกสงไปรกษ�ทโรงพย�บ�ล Bethlem๔
หลงจ�กนน ในป ค.ศ.๑๘๓๘ Isacc Ray แพทยททำ�ง�นในกระบวนก�รยตธรรม
ช�วอเมรกนซงกล�ยเปนนตจตแพทยทมคว�มสำ�คญตอวงก�รนตจตเวชในระดบส�กลได
เขยนหนงสอ A Treatise on the Medical Jurisprudence of Insanity โดยในป ค.ศ.๑๘๔๓
ง�นเขยนของเข�ถกนำ�ม�อ�งองในก�รตอสคดของ M’Naghten ซงตงใจลอบยง Sir Robert
Peel น�ยกรฐมนตรองกฤษดวยคว�มคดหว�ดระแวงว�พรรครฐบ�ลองกฤษจะสงคนต�มฆ�
แตเข�ยงผดตวกระสนไปถก Edward Drummond เลข�นก�รน�ยกรฐมนตรองกฤษจนถงแก
คว�มต�ย คณะลกขนไดรวมตดสนว� Daniel M’Naghten ปวยเปนโรคจตจงไมผด คดนได
กอใหเกด M’Naghten Rules ทกำ�หนดม�ตรฐ�นท�งกฎหม�ยของภ�วะวกลจรตว�
หม�ยถงก�รข�ดคว�มส�ม�รถในก�รแยกถกผด ตอม�ในชวงครงหลงของศตวรรษท ๑๙
กระบวนก�รยตธรรมและสงคมไมใหก�รยอมรบก�รตอสคดในประเดนวกลจรต โดยสงคม
ไมเหนดวยกบบทบ�ทของแพทยททำ�ใหจำ�เลยตองถกกงขงในสถ�นบำ�บดรกษ�ท�งจตและ
ยกเวนคว�มผดใหกบอ�ชญ�กร จนกระทงในศตวรรษตอม�ไดมเหตก�รณท John Hinckley
ลอบสงห�รประธ�น�ธบด Ronal Reagan ในป ค.ศ.๑๙๘๒ คดนจำ�เลยไดรบก�รตดสนว�ไมม
คว�มผดเนองจ�กเปนคนวกลจรต และไดถกสงตวไปคมตวไวในโรงพย�บ�ล St.Elizabeths
กรงวอชงตนดซ จนถงปจจบน๔
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
22
งานนตจตเวชของประเทศไทยในอดต ง�นนตจตเวชทเปนระบบนนเรมตนในสมยรชก�ลท ๕ นบแตพระองคทรง
พระกรณ�โปรดเกล�ใหจดตง “โรงพย�บ�ลคนเสยจรต” ขนครงแรกเมอ ๑ พฤศจก�ยน ๒๔๓๒
สงกดกรมพย�บ�ล กระทรวงธรรมก�ร ผปวยจตเวชคดทรบไวในโรงพย�บ�ลยคนนซงม
ลกษณะกงโรงพย�บ�ลกงสถ�นทกกขง เปนผปวยทมพฤตกรรมเปนอนตร�ยตอผอน หรอ
เปนผกอคดมโทษ ถกนำ�สงคมตวโดยพลตระเวนหรอหวเมองหรอกระทรวงมห�ดไทยซง
เทยบไดกบตำ�รวจ นอกจ�กนยงมผปวยทถกสงม�จ�กกองมหนตโทษ กองลหโทษและศ�ล
นำ�ม�ฝ�ก ผทกอคดตองถกล�มโซหรออยในหองขง เมอผปวยอ�ก�รดขน หนวยง�นทนำ�สง
กม�รบตวกลบไป แนวท�งก�รรกษ�ในยคนนเนนคว�มเมตต�สงส�ร ดงคตไทยทว�
“อย�ถอคนบ� อย�ว�คนเม�”๕ จ�กหลกฐ�นทบนทกในหอสมดจดหม�ยเหตแหงช�ต
ท ร.๕ ศธ. ๘.๗ ก/๒ เรองสงตวอ�ยทวมเสยจรตม�ยงกรมพย�บ�ล ๒๘ มถน�ยน - ๕ กรกฎ�คม
ร.ศ.๑๑๓ (พ.ศ.๒๔๓๗) และท ร.๕ ศธ. ๘.๗/๙ เรองใหน�ยคลอยแพทยชแจงวธตรวจคน
เสยจรต ๑๕-๒๖ กนย�ยน ร.ศ.๑๒๒ (พ.ศ.๒๔๔๖) ทำ�ใหไดทร�บระบบง�นนตจตเวชสมย
นนว�ศ�ลพระร�ชอ�ญ�มคำ�สงใหหมอเฮส แพทยใหญตรวจอ�ก�รอ�ยทวมผร�ยทถกกล�ว
ห�ว�ฟนน�ยคลำ�ต�ย โดยหมอเฮสไดทำ�บนทกร�ยง�นศ�ลพระร�ชอ�ญ�ว�อ�ยทวมเปน
คนเสยจรตพดจ�เลอะเลอนไป ศ�ลฯจงมคำ�สงใหสงตวอ�ยทวมไปใหแพทยเจ�พนกง�น
รกษ� เมอห�ยคล�ยจรตเมอใดกใหแพทยเจ�พนกง�นสงตวอ�ยทวมคนกลบม�ศ�ล
เพอศ�ลพพ�กษ�คว�มอ�ยทวมตอไป กฎหม�ยทใชในสมยนน คอกฎหม�ยตร�ส�มดวง
โดยเฉพ�ะบทพระอยก�รลกษณะวว�ทด�ต คดอ�ยทวมคนเสยจรตนถอว�เปนผปวยจตเวช
คดร�ยแรกของประเทศไทยซงเทยบไดกบศ�ลสงจำ�เลยซงเชอไดว�วกลจรตไปรกษ�ยงสถ�น
พย�บ�ลจนกว�จะตอสคด ๖ ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔
ในปจจบน๖
ตอม�ในป พ.ศ.๒๔๕๕ มก�รจดสร�งโรงพย�บ�ลต�มแบบตะวนตกขนใหม
เปลยนชอโรงพย�บ�ลเปน “โรงพย�บ�ลโรคจตธนบร” เรมมก�รตรวจวนจฉยท�งจตเวช
ดวยวช�ก�รสมยใหม พรอมกบก�รมผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลโรคจตคนแรกทเปนคนไทย
คอ ศ�สตร�จ�รยหลวงวเชยรแพทย�คม และ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยฝน แสงสงแกว
ซงไดรบก�รยกยองว�เปน “บด�จตเวชศ�สตรของไทย” ต�มลำ�ดบ และ ในป พ.ศ.๒๔๙๗
“โรงพย�บ�ลโรคจตธนบร” ไดรบก�รเปลยนชอเปน “โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�”
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
23
สงกดกรมก�รแพทย กระทรวงส�ธ�รณสข โดยเชอว�ก�รเปลยนชอนจะทำ�ใหญ�ตและ
ผปวยสบ�ยใจ ประกอบกบทำ�ใหประช�ชนทวไปรสกมทศนคตทดขนกบโรงพย�บ�ลและ
ผปวย๗ ท�นอ�จ�รยฝน แสงสงแกว ไดอธบ�ยวธทจะตรวจสอบภ�วะแกลงทำ�ในผตองห�ท
วกลจรตหรอกล�วว�วกลจรตเพอจะไมถกดำ�เนนคดว�รไดไมย�ก แตตองใชเวล�อย�งนอย
๑๕ วน มบ�งร�ยทผตองห�หรอคนไขผนนเคยมประวตฆ�คนหรอชอบทำ�ร�ยชวตผอน
มบ�งร�ยแกลงทำ�เปนบ� ถงกบลงทนกนอจจ�ระ นกจบเอ�คว�มจรงไดไมย�ก พอเผลอคน
กกนอยเหมอนคนอนๆ กนอ�ห�รทตวเคยชอบ เอ�อจจ�ระใหกนกไมกน เร�ใชวธแอบด
หรอลอบสงเกต๘
นอกจ�กนยงกล�วถงกระบวนก�รในชนศ�ลทเกยวของไวดวยว� ศ�ลจะคอย
ตดต�มฟงผล แมครบกำ�หนดเวล�แลว ศ�ลกอ�จขอใหควบคมตวไวตอไปกได๙ ในชวง
เวล�นนประเทศไทยไดประก�ศใชกฎหม�ยลกษณะอ�ญ� ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ.๒๔๔๑) ซงม
กฎหม�ยทเกยวของกบง�นนตจตเวชหล�ยม�ตร�๙ เชน ม�ตร� ๔๖ วรรคแรกทมส�ระว�
ไมใหเอ�โทษแกผกระทำ�ผดในเวล�ทวกลจรต อนเกดจ�กสญญ�วปล�ส หรอเกดจ�ก
พย�ธสภ�พ เปนเหตใหไมส�ม�รถรผดชอบหรอยบยงตนเองไดในเวล�ทกระทำ�ผดสอดคลอง
กบประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕ วรรคหนงในปจจบน๑๐ สวนส�ระของม�ตร� ๔๖
วรรคสองมส�ระว� ใหสงผวกลจรตผนนซงอ�จจะเกดเหตภยนตร�ยแกผอนไปกกขงรกษ�ใน
โรงพย�บ�ลสำ�หรบคนวกลจรตหรอคมขงรกษ�ในทอน เพอปองกนอนตร�ยแกส�ธ�รณชน
สอดคลองกบส�ระของประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตรก�รเพอคว�มปลอดภยแกสงคมม�ตร�
๔๘๑๑ นอกจ�กนในม�ตร� ๔๗ แหงกฎหม�ยลกษณะอ�ญ�มเนอห�ส�ระว�ผกระทำ�ผดใน
เวล�วกลจรตทเกดจ�กสญญ�วปล�สหรอจ�กพย�ธสภ�พ ถ�ปร�กฏว�ในเวล�นนยงพอม
สตจะรผดชอบหรอยบยงได กควรตองโทษ แตศ�ลจะลดหยอนอ�ชญ�ใหเบ�บ�งลงกว�ท
กฎหม�ยกำ�หนดไวสำ�หรบคว�มผดนนกได สอดคลองกบส�ระของประมวลกฎหม�ยอ�ญ�
ม�ตร� ๖๕ วรรคสองเชนเดยวกน๙
แนวคดทจดใหมโรงพย�บ�ลจตเวชคดทรบผดชอบง�นนตจตเวช เรมขนเมอ
ปล�ยป พ.ศ.๒๔๙๖ เนองจ�กมสถตบคคลทแสดงอ�ก�รวกลจรต หรอสตวปล�สท�งก�ร
เมองคอนข�งม�ก รวมทงเจ�หน�ทตำ�รวจจบช�วญวนทกำ�ลงปนขนไปบนเครองบนบ ๑๗
ของอเมรกนไดหนงคน กรมตำ�รวจจงไดเสนอตอกระทรวงมห�ดไทยจดสร�งโรงพย�บ�ล
โรคจตขนต�งห�กเพอสะดวกในก�รควบคม ดพฤตก�รณและปองกนก�รกระทำ�ของ
ผตองห�หรอบคคลบ�งคนทแสดงวกลจรตออกท�งก�รเมองและท�งกระทำ�ผดคดอ�ญ�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
24
ระหว�งทดำ�เนนก�รศกษ�ห�สถ�นทและงบประม�ณนน กมเหตก�รณว�มบคคลวกลจรต
เข�ไปในท�อ�ก�ศย�นกรงเทพหล�ยครง โดยมพฤตก�รณซกซอนตวอยในเครองบนเพอ
เดนท�งไปต�งประเทศ กอใหเกดคว�มเสยห�ยตอเครองบนและผโดยส�ร ในเดอนตล�คม
พ.ศ.๒๕๐๖ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยฝน แสงสงแกว อธบดกรมก�รแพทยสมยนนพจ�รณ�
เหนคว�มจำ�เปนของก�รจดตงโรงพย�บ�ลโรคจตคดเพอรบผปวยโรคจตทมคว�มโนมเอยง
ทจะประกอบอ�ชญ�กรรม เปนภยตอชวตและทรพยสนของประช�ชน ใหเปนสถ�นททม
ผควบคมดแลกกกนโดยกวดขน เพอปองกนมใหหลบหนไปกอคว�มไมสงบสขแกประช�ชน
และเปนผลเสยห�ยตอคด กรมก�รแพทยจงไดจดทำ�โครงก�รโรงพย�บ�ลโรคจตคดเสนอตอ
พระบำ�ร�ศนร�ดร ปลดกระทรวงส�ธ�รณสข และไดมก�รสงเรองใหศนยปองกนอ�ชญ�กรรม
กรมตำ�รวจ กระทรวงมห�ดไทย สำ�นกง�นเลข�ธก�รของน�ยกรฐมนตร เพอนำ�เสนอตอ
คณะรฐมนตรพจ�รณ� เนองจ�กผแทนกระทรวงส�ธ�รณสขโดยกองโรงพย�บ�ลโรคจต
กรมก�รแพทยไดศกษ�ผลง�นของต�งประเทศ พบว�ง�นนตจตเวชทวโลกนนท�ง
ฝ�ยส�ธ�รณสขเปนผดำ�เนนก�ร จงไดเสนอโครงก�รนตจตเวชเข�สก�รพจ�รณ�ของ
คณะรฐมนตรซงมมตรบหลกก�รโครงก�รจดตงโรงพย�บ�ลนตจตเวช เมอวนท ๑๕ สงห�คม
พ.ศ.๒๕๑๐ โดยใชทดนทท�งจงหวดธนบรจดห�ให ณ บรเวณทงเนนทร�ย ตำ�บลทววฒน�
อำ�เภอตลงชน และไดรบบรจ�คทดนเพอทำ�ถนนท�งเข�จ�กน�งสงวน ไชยนวต
ก�รกอสร�งแลวเสรจในป พ.ศ.๒๕๑๔ ภ�ยใตก�รบรห�รของผอำ�นวยก�รท�นแรก คอ
น�ยแพทยยรรยง โพธ�ร�มก โดยผปวยคดร�ยแรกทรบไวเปนผตองห�หญงคดพย�ย�มฆ�
สถ�นตำ�รวจภธรอำ�เภอเมองฉะเชงเทร�สงตรวจสภ�พจต๑๒
ในป พ .ศ .๒๕๑๔ ผ อำ �นวยก�รโรงพย�บ�ลนต จ ต เวชคนถดม�คอ
น�ยแพทยสรนทร ปนรตน ท�นเปนผบกเบกและว�งร�กฐ�นง�นนตจตเวชทเปนระบบของ
ประเทศไทย นอกจ�กน ท�นยงเปนผว�งภมทศนของโรงพย�บ�ลนตจตเวช โดยจดใหสวน
ของหอผปวยและหนวยฟนฟสมรรถภ�พอยภ�ยในรวชนในสด แลวลอมรอบดวยบ�นพกของ
เจ�หน�ท โดยมสวนอำ�นวยก�รและบ�นพกผอำ�นวยก�รอยด�นหน�โรงพย�บ�ล
ก�รออกแบบเชนนกเพอใหเจ�หน�ทและครอบครวทำ�หน�ทเปนรว สอดสองปองกนมให
ผปวยหลบหน อกทงยงใหแนวคดในก�รออกแบบหอผปวยนตจตเวชแกสถ�ปนก เพอใหเกด
มนคงแขงแรงย�กตอก�รหลบหน ปลกตนไม ขดสระ เลยงปล� เลยงววเพอฟนฟสมรรถภ�พ
ของผปวยเนองจ�กผปวยในสมยนนสวนใหญม�จ�กภ�คเกษตรกรรม ผลตผลทไดกนำ�ม�ทำ�
อ�ห�รใหแกผปวย ท�นไดพฒน�บคล�กรส�ข�ต�งๆ ใหมคว�มรและทกษะในกระบวนก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
25
นตจตเวช สงเสรมใหจตแพทยไดไปศกษ�ดง�นด�นนตจตเวชทประเทศสหร�ชอ�ณ�จกร
ไดแก น�ยแพทยธำ�รง ทศน�ญชลและน�ยแพทยหมอมหลวงสมช�ย จกรพนธ ซงทงสอง
ท�นกไดเปนผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลนตจตเวชในเวล�ตอม� นอกจ�กน น�ยแพทยสรนทร ปนรตน
ยงไดถ�ยทอดประสบก�รณและองคคว�มรวช�นตจตเวชใหแกจตแพทยทศกษ�ใน
ประเทศไทยอย�งเตมท โดยมน�ยแพทยประทกษ ลขตเลอสรวง เปนนตจตแพทยรนสดท�ย
ทไดมโอก�สทำ�ง�นรวมกบท�น และยงจดใหมก�รประชมวช�ก�รสญจรรวมกบโรงพย�บ�ล
จตเวชในภมภ�ค ทำ�ใหมบรก�รนตจตเวชในภมภ�คเกดขน นอกจ�กนมก�รใหบรก�รบำ�บด
รกษ�ผตองขงจตเวชในเรอนจำ� และตรวจประเมนสภ�พจตของนกโทษประห�รรวม ทงได
เขยนตำ�ร�วช�นตจตเวชศ�สตรทถอดจ�กประสบก�รณตรงของท�นซงสอดคลองกบบรบท
สงคมไทยในสมยนน ผเขยนจงมคว�มเหนดวยอย�งยงกบน�ยแพทยประทกษ ลขตเลอสรวง
อดตนตจตแพทยประจำ�โรงพย�บ�ลนตจตเวชทมคว�มเหนว� “สมควรทพวกเร�คนรนหลง
จะขอเชดชท�นอ�จ�รยน�ยแพทยสรนทร ปนรตน คอ บด�แหงนตจตเวชไทย”๑๓
ในสวนของง�นนตจตเวชเดกนน จตแพทยทไดบกเบกในก�รตรวจวนจฉย
บำ�บดรกษ�และดแลเย�วชนทมคว�มผดปกตท�งจตภ�ยใตหนวยง�นของศ�ลคดเดกและ
เย�วชน คอ น�ยแพทยเชยร สรย�นนท ผอำ�นวยก�รกองแพทย ศ�ลคดเดกและเย�วชน
กระทรวงยตธรรมไดจดตงศ�ลคดเดกและเย�วชนกล�งกบสถ�นพนจและคมครองเดกและ
เย�วชนกล�งเปนครงแรกขนเมอวนท ๒๘ มกร�คม พ.ศ. ๒๔๙๕ หลงจ�กทไดมก�รประก�ศ
ใชพระร�ชบญญตจดตงศ�ลคดเดกและเย�วชน พ.ศ. ๒๔๙๔ และพระร�ชบญญตวธพจ�รณ�
คดเดกและเย�วชน พ.ศ. ๒๔๙๔ เพอใหแยกก�รปฏบตตอเดกและเย�วชนทกระทำ�ผดออก
จ�กก�รปฏบตสำ�หรบผใหญซงกระทำ�ผดกฎหม�ย โดยใหมก�รสบเส�ะและพนจขอเทจ
จรงเกยวกบเดกและเย�วชน โดยแพทยและพนกง�นคมประพฤตไปพรอมกบก�รสอบสวน
ขอเทจจรงเกยวกบก�รกระทำ�ผดซงทำ�ใหศ�ลไดทร�บส�เหตแหงก�รกระทำ�ผดกอนแลวจงใช
ม�ตรก�รแกไข เยยวย�เดกหรอเย�วชนดวยวธก�รทเหม�ะสมสำ�หรบแตละร�ย ตอม�ในป
พ.ศ. ๒๕๐๖ ไดมก�รปรบแกกฎหม�ยทงสองฉบบเพอใหก�รดำ�เนนคดอ�ญ�ซงอยในอำ�น�จ
พจ�รณ�พพ�กษ�คดเดกและเย�วชนเปนไปดวยคว�มรวดเรว
นตจตเวชของประเทศไทยในปจจบน เนองจ�กมก�รปฏรประบบร�ชก�รและไดรบพระกรณ�โปรดเกล�โปรดกระหมอม
จ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอ เจ�ฟ�กลย�ณวฒน� กรมหลวงนร�ธว�สร�ชนครนทรประท�น
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
26
น�มโรงพย�บ�ลนตจตเวชใหมว� “สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร” และทรงประกอบพธเปด
เมอวนอ�ทตยท ๑๖ มถน�ยน ๒๕๔๕๑๔ จงกอใหเกดก�รเปลยนแปลงระบบและขอบข�ยง�น
นตจตเวชของโรงพย�บ�ลนตจตเวชซงเดมเนนก�รใหบรก�ร แกกระบวนก�รยตธรรม เปนท
ศกษ�ดง�นของวช�ชพทเกยวของอนไดแก แพทย พย�บ�ล นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห
และนกกจกรรมบำ�บด ม�สก�รพฒน�ม�ตรฐ�นบรก�รและวช�ก�รนตจตเวช ก�รรวมเปน
คณะกรรมก�ร อนกรรมก�รทเกยวของกบก�รใชกฎหม�ยทนอกเหนอจ�กคดอ�ญ�และ
คดแพง เชนก�รเปนคณะอนกรรมก�รในชดต�งๆ ของหนวยง�นของกระทรวงยตธรรม
รวมทงขย�ยบทบ�ทไปสก�รผลกดนก�รปองกนก�รกอคดและก�รถกละเมดของผปวย
จตเวชดวยก�รผลกดนก�รร�ง ผ�นและบงคบใชกฎหม�ยสขภ�พจตเพอคมครองสทธผทม
คว�มผดปกตท�งจต๑๕,๑๖
ในป พ.ศ.๒๕๔๗ สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดจดทำ�ม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวช
เพอใชเปนม�ตรฐ�นบรก�รระดบประเทศ สำ�หรบหนวยง�นทงในและนอกกรมสขภ�พจต
โดยไดขอสรปจ�กก�รประชมปฏบตก�รของทมสหวช�ชพทปฏบตง�นบรก�รนตจตเวชจ�ก ๑๒
หนวยง�นทงในและนอกกรมสขภ�พจตและผ�นก�รตรวจสอบจ�กผทรงคณวฒ จำ�นวน ๑๔
ท�น๑๗ ก�รพฒน�บรก�รและวช�ก�รนตจตเวชไดใชกลยทธของก�รศกษ�วจยเพอนำ�ผลก�ร
ศกษ�ม�พฒน�ง�นไดดยงขน ไดแก ศกษ�อตร�คว�มส�ม�รถในก�รตอสคด ส�เหตของ
ก�รปวยซำ�ระหว�งพจ�รณ�คด และระยะเวล�เฉลยในก�รตอสคดของผปวยนตจตเวช
หลงจำ�หน�ยถงวนทศ�ลพพ�กษ� ผลก�รศกษ�นพบว�ยงมอตร�ของอ�ก�รกำ�เรบในระหว�ง
ก�รพจ�รณ�คดจนตองกลบม�รกษ�ซำ�รอยละ ๒๑ เนองจ�กข�ดก�รรกษ�อย�งตอเนอง
และข�ดก�รประเมนอ�ก�รและปรบแผนก�รรกษ�อนเนองจ�กก�รข�ดบรก�รจตเวช
ในเรอนจำ�๑๘
นอกจ�กน ผลก�รศกษ�เกยวกบก�รวนจฉยท�งนตจตเวชด�นคว�มรผดชอบ
คว�มจำ�เปนตองบำ�บดรกษ�และภ�วะอนตร�ยตอก�รดำ�เนนคดอ�ญ�ของผปวยนตจตเวช
พบว� ผตองห�ทสงตรวจประเมนอ�ก�รท�งจต จำ�นวน ๗๗ ร�ย คดสนสดในชนพนกง�น
สอบสวน จำ�นวน ๕ ร�ยพนกง�นสอบสวนไดสงสำ�นวนใหพนกง�นอยก�ร จำ�นวน ๗๒ ร�ย
พนกง�นอยก�รสงไมฟอง จำ�นวน ๒๒ ร�ย รวมผตองห�ทมคว�มผดปกตท�งจตทคดสนสด
กอนถงชนศ�ลรอยละ ๒๘.๕ สวนผลคำ�พพ�กษ�ของศ�ลรวมทงสน จำ�นวน ๒๗๔ ร�ยนน
โดยรวมศ�ลมคว�มเหนต�มทแพทยวนจฉยในประเดนคว�มรบผดชอบตอคดอ�ญ�
รอยละ ๔๙.๓ สวนในประเดนก�รบงคบรกษ�นน เพยงหนงในส�มของจำ�เลยทแพทย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
27
มคว�มเหนว�จำ�เปนตองไดรบก�รรกษ�ตอเนอง แลวศ�ลใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยสงให
จำ�เลยไปรกษ� นอกจ�กนมเพยงครงหนงของจำ�เลยทแพทยระบว�มภ�วะอนตร�ยแลวศ�ล
มคำ�สงบงคบรกษ�ต�มม�ตรก�รเพอคว�มปลอดภย๑๙ จ�กก�รศกษ�นชใหเหนว�พนกง�น
สอบสวนและอยก�รยงรบฟงคว�มคดเหนต�มร�ยง�นก�รตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชใน
ประเดนคว�มรบผดชอบในคดอ�ญ�เพอประกอบก�รพจ�รณ�สงไมฟอง เนองจ�กสทธนำ�
คดอ�ญ�ม�ฟองยอมระงบไปเมอมกฎหม�ยยกเวนโทษ ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�
คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๓๙๒๐ และประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕ วรรค ๑๑๑ ต�มลำ�ดบ
อย�งไรกต�มอ�จกล�วไดว�เมอมก�รปรบม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวชตงแตป
พ.ศ.๒๕๔๗ เปนตนม� ทำ�ใหศ�ลมคว�มเหนในประเดนคว�มรบผดชอบตอคดอ�ญ�
เพมขนจ�กก�รศกษ�เมอเกอบยสบปกอนประม�ณสบเปอรเซนต และศ�ลมคำ�สงบงคบรกษ�
เพมขน๒๑ นอกจ�กน จ�กก�รศกษ�ดงกล�ว พบว� ยงตองพฒน�รปแบบก�รร�ยง�นวนจฉย
ท�งนตจตเวช วธก�รเบกคว�มเปนพย�นตลอดจนมก�รถ�ยทอดคว�มรผ�นก�รอบรม
ประชม สมมน�เพอใหศ�ลมคว�มเข�ใจเกยวกบคว�มผดปกตของจำ�เลยทมผลตอก�รกอคด
และคว�มเหนตอก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเพอปองกนก�รกอคดซำ�อนเนองม�จ�ก
คว�มเจบปวยท�งจต ก�รศกษ�อตร�อ�ก�รท�งจตกำ�เรบ ก�รกลบม�รกษ�ซำ� ก�รกอคดซำ�
และก�รเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ�ของผกระทำ�ผดคดอ�ญ�ทมคว�มผดปกตท�งจตทศ�ลม
คำ�สงบงคบรกษ�แบบผปวยในเพอคว�มปลอดภยตอสงคมต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�
ม�ตร� ๔๘ เปนก�รศกษ�เปรยบเทยบผลของกระบวนก�รเตรยมจำ�หน�ยผปวยสชมชนกอน
และหลงก�รดำ�เนนก�รต�มแนวคด “ย�-จต-กจวตร-ปรบ-เตอน” พบว� อตร�ก�รกอคดซำ�
ก�รกลบม�รกษ�ซำ� ก�รเข�ถงบรก�รและก�รกำ�เรบของอ�ก�รท�งจตไมแตกต�งกน
สะทอนถงก�รว�งระบบเตรยมจำ�หน�ยทดของน�ยแพทยสรนทร ปนรตน เนองจ�กอตร�
ก�รกอคดซำ�มเพยงรอยละ ๔.๘ เท�นน อย�งไรกต�มกยงจะตองพฒน�ระบบก�รเตรยม
จำ�หน�ยและก�รตดต�มหลงจำ�หน�ยตอไป เนองจ�กประม�ณครงหนงของผปวยทจำ�หน�ย
สชมชนมอตร�ก�รกลบม�รกษ�ซำ�และก�รกำ�เรบของอ�ก�รท�งจต และยงไมส�ม�รถ
เข�รบบรก�รรกษ�ไดอย�งสมำ�เสมอถงหนงในส�ม๒๒
ก�รศกษ�ปจจยทเกยวของกบก�รกระทำ�ผดครงแรกและก�รกระทำ�ผดซำ�ของ
ผปวยนตจตเวช พบว� ผทกระทำ�ผดครงแรกและกระทำ�ผดซำ�สวนใหญไมไดรบก�รรกษ�
อย�งตอเนอง ก�รกระตนอ�รมณจ�กบคคลแวดลอมขณะกระทำ�ผดและก�รเสพส�รเสพตด
กอนกระทำ�ผดในผปวยทกระทำ�ผดซำ�มม�กกว�ผปวยทกระทำ�คว�มผดครงแรก๒๓ ในสวนของ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
28
ก�รพฒน�นตจตวทย�นนไดมก�รศกษ�เรองก�รประกอบอ�ชญ�กรรมกบคว�มรผดชอบ
ของผกระทำ�ผดนตจตเวชจำ�นวน ๓๔ คนโดยใชแบบประเมน Rogers Criminal Responsibility
Assessment Scale (R-CRAS) พบว� กลมทไมส�ม�รถรผดชอบขณะประกอบอ�ชญ�กรรม
มก�รสญเสยทงด�นก�รควบคมก�รรคดและก�รควบคมพฤตกรรม สวนกลมทส�ม�รถ
รผดชอบบ�งไมมก�รสญเสยด�นก�รควบคมก�รรคดแตสญเสยก�รควบคมพฤตกรรม
ก�รศกษ�นจะเปนพนฐ�นของก�รพฒน�เครองมอประเมนคว�มรผดชอบท�งอ�ญ�ของ
ผปวยนตจตเวชตอไป๒๔
นอกจ�กนยงไดศกษ�คณภ�พของแบบประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดพฤตกรรม
รนแรง HCR-20 ฉบบภ�ษ�ไทย๒๕ แมว�จะไดค�คะแนน cut-off point ในเบองตน
จ�กก�รศกษ�ในผปวยในกต�ม แตกยงคงจำ�เปนตองพฒน�และทดสอบเครองมอใน
กลมตวอย�งจำ�นวนม�กขน และมก�รตดต�มผลในชมชนตอไปซงค�ดหวงว�จะไดเครองมอ
ประเมนพฤตกรรมรนแรงทส�ม�รถนำ�ม�ใชตดต�มระดบคว�มเสยงของผปวยนตจตเวช
ทศ�ลสงม�บงคบรกษ�ต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ กอนจำ�หน�ยสชมชน
สวนก�รศกษ�ในผปวยนตจตเวชเดกและวยรนทสงม�จ�กกระบวนก�รยตธรรมนน สวนหนง
ตองก�รผลก�รวนจฉยเพอประกอบก�รพจ�รณ�ของศ�ลซงพบว�คว�มเจบปวยท�งจตเวช
มผลตอก�รประกอบคด อกสวนหนงสงม�เพอก�รรกษ� โดยพบว� เย�วชนเกอบทงหมด
มปญห�เสพส�รเสพตดหล�ยชนด๒๖ นอกจ�กนยงไดมก�รพฒน�โปรแกรมกลมเตรยม
ตอสคด๒๗ เพอใชในกระบวนก�รเตรยมผปวยนตจตเวชใหส�ม�รถตอสคดไดสำ�เรจ
ตงแตป พ.ศ.๒๕๕๑ เปนตนม� กรมสขภ�พจตไดมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรพฒน�ง�นด�นนตจตเวชใหเปนศนยแหงคว�มเปนเลศเฉพ�ะท�งด�นนตจตเวช
โดยตองพฒน�ใหไดต�มกรอบม�ตรฐ�นระบบบรก�รทมคว�มเปนเลศเฉพ�ะท�งสขภ�พ
จตและจตเวชทกรมสขภ�พจตไดกำ�หนดเปนแนวท�งไว ๑๗ ประเดน๒๘ ซงกำ�ลงอยระหว�ง
ดำ�เนนก�รพฒน�ง�นอย�งตอเนอง โดยในปงบประม�ณ พ.ศ.๒๕๕๒ สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรมแผนก�รปรบปรงม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวชฉบบพ.ศ.๒๕๔๗ โดยจะถอด
องคคว�มรจ�กประสบก�รณทำ�ง�นในชวงห�ปทผ�นม�และบรณ�ก�รบทบญญตของ
พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ สวนทเกยวของกบผปวยคดไปสวธก�รปฏบต
นอกจ�กนยงมแผนก�รพฒน�คมอก�รใชแบบประเมน HCR-20 ฉบบภ�ษ�ไทย รวมถง
มก�รปรบปรงโปรแกรมกลมเตรยมตอสคดโดยถอดองคคว�มรจ�กประสบก�รณก�รนำ�
โปรแกรมกลมเตรยมตอสคดฉบบเดม๒๗ ไปใชท�งคลนก
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
29
ในก�รใหบรก�รนตจตเวชนน จตแพทยจำ�เปนตองทำ�ง�นรวมกบทมสหวช�ชพ
ก�รใหคว�มเหนใดๆ ตอกระบวนก�รยตธรรมตองอยบนพนฐ�นของก�รไดขอมล หลกฐ�น
ทส�ม�รถอธบ�ยลกษณะท�งคลนกไดและเชอมโยงกบจดประสงคต�มประเดนกฎหม�ย
ทกระบวนก�รยตธรรมตองก�ร ดงนนจงตองมระบบร�ยง�นและวธก�รสอส�รทเปลยน
จ�กภ�ษ�ท�งก�รแพทยเปนภ�ษ�ท�งสงคมทวไป ตองมคว�มเปนกล�งและเทยงธรรม
ห�กประเดนใดทไมส�ม�รถยนยนใหคว�มเหนไดเนองจ�กขอมลไมพอ จตแพทยก
ไมจำ�เปนตอง “ฟนธง” ซงเมอปร�กฏหลกฐ�นท�งคดอนๆ ในภ�ยหลงทขดหรอแยงกบ
คว�มเหนของจตแพทยทไดใหไวแลวกบกระบวนก�รยตธรรมกจะทำ�ใหกระบวนก�รยตธรรม
ไมเชอถอจตแพทยได
ประสบก�รณของก�รเบกคว�มเปนพย�นผเชยวช�ญนน พบว� จตแพทยส�ม�รถ
ตอบคำ�ถ�มไดม�กกว� “ใช” หรอ “ไมใช” จตแพทยตองทำ�หน�ทใหคว�มร คว�มกระจ�ง
ตอกระบวนก�รยตธรรม ตองอธบ�ยดวยภ�ษ�ทง�ยตอคว�มเข�ใจ ควรเชอมโยงระหว�ง
ขอมลและก�รวนจฉยท�งคลนกกบพฤตก�รณแหงคดหรอจดประสงคของก�รเปนพย�นใน
แตละคดใหได ทสำ�คญควรทำ�หน�ทเสนอคว�มเหนตอศ�ลในกรณทเกยวของกบม�ตรก�ร
ก�รรกษ�ทเหม�ะสมเนองจ�กจตแพทยเปนผทมขอมลท�งคลนกและท�งสงคมของผปวย
ม�กกว�ศ�ล ทงนเพอเปนก�รปองกนก�รกอคดซำ�ในคดอ�ญ�และเปนก�รชวยใหผปวยได
รบก�รปฏบตทเหม�ะสมและมศกดศรแหงคว�มเปนมนษย ห�กมขอสงสย ขอโตแยงหรอ
มหนงสอสอบถ�มกระบวนก�รตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชจ�กกระบวนยตธรรมโดยตรงกด
หรอสอบถ�มผ�นแพทยสภ�กด หนวยง�นใหบรก�รนตจตเวชควรห�ส�เหตแหงขอสงสย
ขอโตแยงดงกล�ว วธก�รสอส�รโดยตรงดวยว�จ�กอนมก�รโตตอบโดยหนงสอนน นอกจ�ก
จะไดทร�บมมมองทแตกต�งกนเนองจ�กต�งฝ�ยต�งมคว�มเชยวช�ญเฉพ�ะง�นของตนเอง
แลวยงเปนโอก�สทจะไดแลกเปลยนโลกทศนและคว�มร รวมทงเปนก�รสร�งสมพนธภ�พ
ทดระหว�งบคล�กรและหนวยง�นต�งสงกดทมคว�มแตกต�งในก�รทำ�ง�นอกดวย
ก�รไดขอมลทแทจรงดงกล�ว ส�ม�รถนำ�ม�พฒน�ระบบง�นนตจตเวชใหเชอมโยง
กบระบบง�นของกระบวนก�รยตธรรมไดดขนอนจะเปนประโยชนตอก�รเกดคว�มยตธรรม
ตอก�รพจ�รณ�คดหรอขอพพ�ทท�งกฎหม�ย เนองจ�กนตจตแพทยและหนวยง�นทให
บรก�รนตจตเวชในประเทศไทยมคว�มจำ�กดอย�งม�ก ดงนนทมใหบรก�รนตจตเวชจงตอง
ใหบรก�รบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชทมปญห�ท�งกฎหม�ยไปพรอมกน ก�รใหบรก�รแบบ
องครวมตอเนองเปนหลกก�รในก�รปฏบตง�น โดยเฉพ�ะก�รปองกนมใหผปวยกอคดซำ�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
30
ก�รทำ�ใหผปวยจตเวชคดส�ม�รถกลบไปใชชวตในชมชนไดโดยเปนทยอมรบของชมชน
ไมเปนอนตร�ยตอชมชนและพงตนเองได ก�รเยยวย�จตใจของเหยอทเกดจ�กก�รกระทำ�
ของผปวย ก�รคมครองผปวยทถกเอ�รดเอ�เปรยบเนองดวยมคว�มออนแอเกดขนจ�ก
คว�มเจบปวยท�งจตเวชโดยก�รเปนพย�นศ�ลอ�ญ�ในฐ�นะพย�นของผปวยทเปนเหยอ
และก�รเปนพย�นศ�ลแพงในกรณทมก�รรองขอใหผปวยเปนคนไรคว�มส�ม�รถ เสมอนไร
คว�มส�ม�รถ หรอ ก�รพสจนคว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�น เปนตน ก�รทำ�ง�นดงกล�วจำ�เปน
ตองมคว�มกระตอรอรน ตองมก�รทำ�ง�นรวมกบครอบครวของผปวยจตเวชคดและเจ�หน�ท
ส�ธ�รณสข ตลอดจนเครอข�ยท�งสงคมโดยตองประส�นคว�มลงตวระหว�งประโยชนท
ผปวยจะไดรบกบก�รรกษ�คว�มลบของผปวย สวนบรก�รนตจตเวชทเกยวของกบก�ร
ใหคว�มเหนเรองเวชปฏบตท�งจตเวชในประเทศไทยนนมคว�มแตกต�งจ�กบรบทของ
ต�งประเทศ กล�วคอ บทบ�ทในประเดนนของประเทศไทยเปนของแพทยสภ� และ
ร�ชวทย�ลยจตแพทยแหงประเทศไทยไมใชหนวยบรก�รทใหบรก�รนตจตเวชทวไป
ในด�นก�รใหเอกส�รรบรองก�รเรยกรองค�เสยห�ยจ�กคว�มเจบปวยท�งจตจ�กก�ร
ทำ�ง�นกดหรอจ�กอบตเหตกดซงจะตองพสจนภ�วะแกลงทำ�รวมดวยนนกพบว�มกรณ
ดงกล�วจำ�นวนนอยม�ก นกเปนอกประเดนหนงทมคว�มแตกต�งกบต�งประเทศ
ในง�นบรก�รนตจตเวชท เกยวของกบง�นร�ชทณฑนน สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรไดรบเชญจ�กเรอนจำ�กล�งบ�งขว�งใหไปตรวจสภ�พจตนกโทษประห�ร
หลงจ�กคดถงทสดแลว โดยไดดำ�เนนก�รม�ตงแตสมยน�ยแพทยสรนทร ปนรตน
เปนผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลนตจตเวชดงทกล�วม�แลวข�งตน จนถงปจจบนในกรณน
นตจตแพทยจะตองใหคว�มเหนว�จำ�เลยวกลจรตหรอไม เนองจ�กประมวลกฎหม�ยวธ
พจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๒๔๘ ซงมเนอห�ส�ระว� ถ�นกโทษประห�รเกดวกลจรตกอน
ถกประห�รชวต กใหรอก�รประห�รชวตไวกอนจนกว�ผนนจะห�ย และถ�ห�กนกโทษผนน
ห�ยวกลจรตหลงจ�กหนงปนบจ�กวนพพ�กษ�ถงทสด กใหลดโทษประห�รชวตเหลอจำ�คก
ตลอดชวต ดงนนก�รตรวจสภ�พจตในกรณนจงตองมคว�มละเอยด รอบคอบและตองคำ�นง
ถงภ�วะแกลงทำ�ทกร�ย อย�งไรกด จ�กบนทกก�รตรวจสภ�พจตกรณดงกล�วยงไมพบว�
มนกโทษทแกลงวกลจรตเพอใหตนไดประโยชนจ�กขอกฎหม�ยม�ตร�น
ในท�งทฤษฎแลวยงมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๒๔๖(๑)
ทใหศ�ลมอำ�น�จสงใหทเล�ก�รบงคบใหจำ�คกไวกอนจนกว�เหตทจำ�เลยวกลจรตจะหมดไป
แตจ�กประสบก�รณก�รทำ�ง�นทผ�นม� พบว� มเพยงสองร�ยเท�นนทศ�ลสงตรวจต�ม
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
31
ม�ตร�น ทงสองร�ยเปนผทตองคดครอบครองส�รเสพตดและตรวจพบว�ไมวกลจรต
ในด�นก�รสงเสรมสขภ�พจตและก�รปองกนปญห�สขภ�พจตของผตองขงกอนปลอยนน
กรมสขภ�พจตโดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดรบงบประม�ณเพอพฒน�สขภ�พจต
ผตองขงในป พ.ศ.๒๕๔๔ และ พ.ศ.๒๕๔๖ จงไดมก�รศกษ�คว�มชกของคว�มผดปกต
ท�งจตเวชของผตองขงพบว�มคว�มชกของคว�มผดปกตท�งจตเวชของทกกลมโรคสงกว�
ประช�ชนไทยทวไปม�ก๒๙ ปญห�ตดส�รเสพตดเปนปญห�ทสำ�คญซงนำ�ไปสก�รกอคด
ในอตร�สงทสด และผตองขงเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ�ท�งจตเวชไดนอยม�ก นอกจ�กน
ยงไดจดอบรมอบรมเจ�หน�ทของเรอนจำ�ใหเปนคร ก. เพอถ�ยทอดคว�มรและใหบรก�ร
รวมกบก�รอบรมอ�ส�สมครสขภ�พจตผตองขง ซงเปนก�รนำ�แนวคดของง�นส�ธ�รณสข
มลฐ�นม�ประยกตใชในเรอนจำ� ดงนนในป พ.ศ.๒๕๔๔ จดทำ�โครงก�รนำ�รองก�รอบรม
หลกสตรก�รดแลสขภ�พจตผตองขงโดยมกจกรรมทพฒน�ผรบก�รอบรมทงด�นพทธพสย
เจตพสยและทกษะพสย มเนอห�คว�มรเรองสขภ�พจตและจตเวช ทกษะก�รสอส�รและ
ก�รประเมนท�งจตเวช ก�รชวยเหลอกรณจตเวชทวไปและกรณจตเวชฉกเฉน ก�รรจก
ตนเองและก�รจดก�รกบคว�มเครยด โรคท�งจตเวช ก�รปรกษ�เบองตนและก�รชวยเหลอ
ท�งจตเวชพนฐ�น ทำ�ใหผรบก�รอบรมมเจตคตทดตอตนเองและตอบทบ�ทของคว�มเปน
ผชวยเหลอ มคว�มกระตอรอรนในก�รปฏบตง�นเพมขน๓๐
ในป พ.ศ.๒๕๔๖ ไดขย�ยก�รอบรมหลกสตรก�รดแลสขภ�พจตผตองขงไป
ทวทกภ�คโดยวทย�กรของโรงพย�บ�ลจตเวช สงกดกรมสขภ�พจตใชหลกสตรทไดพฒน�
นำ�รองนนเปนคมอ ซงไดรบก�รตอบรบจ�กผเข�อบรมเปนอย�งด นอกจ�กนยงไดมก�ร
สำ�รวจสภ�วะสขภ�พจตและกลไกท�งจตของผตองขงและนกโทษไทยทวประเทศ พบว�
กลมตวอย�งมอตร�สขภ�พจตตำ�กว�คนปกตสงกว�ประช�กรกลมอนๆ ก�รศกษ�ประเภท
ของกลไกท�งจตในผตองขงและนกโทษทมคดแตกต�งกนเปนขอมลทน�จะส�ม�รถนำ�ไปส
ก�รพฒน�โปรแกรมฟนฟสมรรถภ�พจตใจของผตองขงและนกโทษต�มประเภทคว�มผด
ได๑๑ เปนทน�เสยด�ยทโครงก�รดงกล�วข�ดคว�มตอเนองแมว�จะมก�รเขยนโครงก�รเพอ
ของบประม�ณไปแลวกต�ม เดมทผเขยนมคว�มตงใจว�ถ�ห�กส�ม�รถทำ�โครงก�รได
ตอเนองกน�จะนำ�ไปสก�รพฒน�เรอนจำ�ตนแบบทมระบบก�รดแลสขภ�พจตและจตเวชของ
ผตองขงไดตงแตในระดบร�กหญ�ของเรอนจำ� โดยมรปแบบของชมชนชวยกนดแลตนเอง
เปนฐ�นและกจกรรมดงกล�วจะเปนก�รพฒน�คน สร�งคณค�ชวตใหแกผตองขงและนกโทษได
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
32
อย�งไรกต�ม ยงมกจกรรมทพฒน�สขภ�พจตผตองขงททำ�อยในง�นประจำ�
อยบ�ง เนองจ�กกรมสขภ�พจตไดลงน�มบนทกขอตกลงคว�มรวมมอกบกรมร�ชทณฑ
เมอวนท ๒๔ กนย�ยน พ.ศ.๒๕๔๖ใหนกวช�ก�รสขภ�พจต สงกดกรมสขภ�พจต
สนบสนนวทย�กรจดกจกรรมก�รเรยนรในขอบเขตเนอห�ก�รดแลสขภ�พจตใหกบ
นกโทษทเข�สกระบวนก�รเตรยมคว�มพรอมกอนปลอยตว๓๒ นอกจ�กนสถ�บน
กลย�ณร�ชนครนทรยงมกจกรรมตดต�มตรวจประเมนคว�มส�ม�รถในก�รตอสคด
ของผตองขงวกลจรตทศ�ลไดสงตรวจและร�ยง�นตอศ�ลเปนระยะ สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร จงจำ�เปนตองจำ�หน�ยผปวยทมภ�วะวกลจรตเรอรงและไมตอบสนองตอก�ร
รกษ�เท�ทควรบ�งร�ยกลบเรอนจำ� เนองจ�กไดรบก�รจดสรรงบประม�ณจำ�กดเทยบเท�
ก�รบรก�รจตเวชทวไปจงจำ�เปนตองมม�ตรก�รดงกล�ว กรมร�ชทณฑไดกำ�หนดใหรวม
ผตองขงทศ�ลสงตรวจใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�
คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔ จ�กทกเรอนจำ�ไวทเรอนจำ�พเศษธนบร เมอผตองขงส�ม�รถ
ตอสคดไดแลวกจะมหนงสอแจงใหศ�ลเจ�ของคดทร�บเพอย�ยผตองขงกลบเรอนจำ�ตนสงกด
และดำ�เนนต�มขนตอนก�รพจ�รณ�คดตอไป
ในกรณทผตองขงมคดไมร�ยแรงม�ก มสภ�พร�งก�ยททรดโทรมและยงมอ�ก�ร
ของโรคจตทสงผลใหตอสคดไมได สมควรจะไดรบก�รดแลอย�งใกลชดจ�กญ�ตและ
เข�รบบรก�รท�งก�รแพทยทพรอมม�กกว� ท�งสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรกจะทำ�หน�ท
ประส�นกบญ�ตเพอแจงใหทร�บ ทงประเมนเจตคตและคว�มส�ม�รถในก�รดแลผปวย
ในชมชน รวมทงประส�นแจงขอมลทงหมดใหศ�ลไดทร�บทงทเปนล�ยลกษณอกษรและ
มภ�พประกอบเพอใหศ�ลไดพจ�รณ�และสบขอเทจจรงเพมเตม บ�งร�ยศ�ลกใชอำ�น�จ
ท�งกฎหม�ยสงใหครอบครวรบไปดแล ก�รดำ�เนนง�นในลกษณะดงกล�วเปนก�รชวยให
ผปวยจตเวชทออนดอยไดรบก�รปฏบตอย�งมศกดศรของคว�มเปนมนษย เนองจ�กผปวย
และครอบครวไมส�ม�รถดำ�เนนก�รดวยตนเอง อกทงเจ�หน�ทของเรอนจำ�กคงไมส�ม�รถ
ดำ�เนนก�รได
จ�กประสบก�รณททำ�ง�นกบจำ�เลยทเปนผตองขงซงปวยดวยโรคจตเวชและ
กระทำ�ผดจ�กผลของคว�มเจบปวยนนพบว� พวกเข�เปนผทไมส�ม�รถคมครองสทธใน
ก�รตอสคดของตนเองไดเนองจ�กข�ดคว�มรตวว�ตนเองปวย ครอบครวกไมมคว�มรด�น
กฎหม�ยรวมทงมขอจำ�กดท�งเศรษฐฐ�นะไมส�ม�รถประกนตวผปวยได จงย�กทจะห�
ทน�ยคว�มว�คว�มให แมว�จะมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๗๓
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
33
กำ�หนดใหศ�ลถ�มจำ�เลยคดทมอตร�โทษประห�รชวตหรอในคดทจำ�เลยมอ�ยไมเกน
สบแปดปในวนทถกฟองตอศ�ลว�จำ�เลยมทน�ยคว�มหรอไมตงแตกอนเรมพจ�รณ�คด
ถ�ห�กจำ�เลยไมม กเปนหน�ทของศ�ลทตองตงทน�ยคว�มให หรอในกรณทคดมอตร�
โทษจำ�คก ถ�จำ�เลยไมมทน�ยคว�มและตองก�รทน�ยคว�มกใหศ�ลตงทน�ยคว�มให
เชนกนกต�ม๓๓ แตจำ�เลยทยงมอ�ก�รท�งจตโดยเฉพ�ะทเหลอแตอ�ก�ร negative symptom
ซงกระบวนก�รยตธรรมมกจะไมส�ม�รถแยกแยะไดว�เปนอ�ก�รของผปวย มกจะได
รบก�รประเมนว�เปนปกตรวมทงญ�ตของพวกเข�ซงข�ดก�รศกษ�อ�จจะไมเข�ใจสทธ
ดงกล�วกได ดงนน ก�รใหคว�มรแกญ�ตในก�รดำ�เนนก�รเพอตอสคดต�มสทธท�งกฎหม�ย
ดงกล�วจงเปนอกบทบ�ทหนงของทมนตจตเวช จงเหนไดว� บรบทของประเทศไทยม
คว�มแตกต�งกบบรบทของต�งประเทศทพฒน�แลว จงทำ�ใหไมส�ม�รถห�อ�นเนอห�
ดงกล�วในตำ�ร�นตจตเวชทผลตจ�กสำ�นกพมพของประเทศท�งตะวนตกไดเลย
ในด�นระบบก�รบรก�รนตจตเวชเดกและเย�วชนนนมคว�มเชอมโยงเกยวของ
กบระบบของศ�ลเย�วชนและครอบครว โดยไดมก�รจดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวขน
แทนศ�ลคดเดกและเย�วชนต�มพระร�ชบญญตจดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวและวธ
พจ�รณ�คดเย�วชนและครอบครว พ.ศ.๒๕๓๔ ซงศ�ลเย�วชนและครอบครวมอำ�น�จ
พจ�รณ�พพ�กษ�คดอ�ญ�ทเดกและเย�วชนกระทำ�ผด และคดเกยวกบครอบครวทมวธ
พจ�รณ�เปนพเศษแตกต�งจ�กคดธรรมด�๓๔ ในป พ.ศ.๒๕๓๗ ฯพณฯ น�ยประม�ณ ชนซอ
ประธ�นศ�ลฎก�และศ�สตร�จ�รยเรงธรรม ลดพล อธบดผพพ�กษ�ศ�ลเย�วชนและ
ครอบครวกล�งสมยนน ไดมก�รรวมกนกบคณะผพพ�กษ�สมทบของศ�ลคดเย�วชนและ
ครอบครวไดชวยกนจดห�งบประม�ณ เพอสร�งโรงพย�บ�ลตล�ก�รเฉลมพระเกยรตซงเปน
หนวยง�นหนงสงกดสำ�นกง�นศ�ลยตธรรม เพอรองรบภ�รกจของศ�ลเย�วชนและครอบครว
เปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งแหงแรกในประเทศไทยทใหบรก�รแกเดกและเย�วชนทกระทำ�ผด
และมปญห�ต�มคำ�สงศ�ล๓๕ นอกจ�กน ในสวนของกฎหม�ยนนไดมก�รแกไขพระร�ชบญญต
จดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวและวธพจ�รณ�คดเย�วชนและครอบครว (ฉบบท ๒)
พ.ศ.๒๕๔๓ เพมเตม เพอใหเข�กบสภ�พสงคมทเปลยนไปในเวล�ตอม�๒๘
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
34
การพฒนา ผลกดนและบงคบใชพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ : จากบรการเชงรบสการคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก กรมสขภ�พจตไดกำ�หนดกลยทธในก�รผลกดนใหมกฎหม�ยสขภ�พจตบงคบใช
ในประเทศไทยไวในแผนพฒน�สขภ�พจตต�มแผนก�รพฒน�เศรษฐกจและสงคมแหงช�ต
ฉบบท ๘ พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๔๓๖ ดงนน ในปพ.ศ.๒๕๔๐ น�ยแพทยอภชย มงคล ผอำ�นวยก�ร
โรงพย�บ�ลนตจตเวชในสมยนน จงไดจดตงหนวยง�นภ�ยในทรบผดชอบในก�รศกษ�
กฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศต�งๆ และจดใหมก�รสมมน�ในกลมผบรห�รของ
กรมสขภ�พจตขน ตอม�ในปพ.ศ.๒๕๔๑ น�ยแพทยเกยรตภม วงศรจต ผอำ�นวยก�ร
โรงพย�บ�ลนตจตเวชในสมยนนไดทำ�ก�รศกษ�เชงคณภ�พในผปฏบตง�นด�นกระบวนก�ร
ยตธรรมและผทปฏบตง�นด�นจตเวชและสขภ�พจต พบว� กลมตวอย�งมคว�มเหน
ตอประเดนขอบเขตก�รบงคบรกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตสอดคลองกน คอ ควรกำ�หนด
ขอบเขตก�รบงคบรกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตทมพฤตกรรมเปนอนตร�ยหรอมคว�ม
ก�วร�วรนแรงและข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอมในก�รรกษ�๓๗
กรมสขภ�พจตโดยโรงพย�บ�ลนตจตเวชเรมดำ�เนนก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต
อย�งเปนท�งก�รครงแรกในป พ.ศ.๒๕๔๒-๒๕๔๔ โดยใชชอว� “โครงก�รพจ�รณ�
ร�งกฎหม�ยสขภ�พจต” มก�รประชมคณะกรรมก�รร�งกฎหม�ย ๓ ครง ทำ�ก�ร
ประช�พจ�รณและปรบแก กอนสงใหกระทรวงส�ธ�รณสขเพอปรบแกกอนนำ�เสนอ
คณะรฐมนตร๓๘ รวมทงไดมก�รศกษ�เชงปรม�ณในกลมก�รแพทยและส�ธ�รณสข
กลมยตธรรมและก�รควบคม และกลมปกครองทองถนตอประเดนขอบเขตก�รบงคบ
รกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตในชวงเวล�ดงกล�ว๓๙ เปนทน�เสยด�ยทร�งกฎหม�ย
ฉบบนไมไดมก�รนำ�เสนอตอสภ�ผแทนร�ษฎร และในเวล�ตอม�คณะกรรมก�ร
ประส�นง�นสภ�ผแทนร�ษฎร สำ�นกเลข�ธก�รรฐมนตรมก�รขอขอมลเพมเตม
เมอวนท ๒๐ ตล�คม พ.ศ.๒๕๔๗ และอนกรรมก�รยตธรรมและสทธมนษยชน
วฒสภ�ไดเชญตวแทนกรมสขภ�พจตเข�ไปแสดงคว�มคดเหนเกยวกบกฎหม�ยสขภ�พจต
เมอวนท ๙ พฤศจก�ยน พ.ศ.๒๕๔๗ และไดใหคว�มเหนตอก�รผลกดนใหมกฎหม�ยสขภ�พจต
ทเนนก�รสงเสรมสขภ�พจต ก�รปองกนและก�รคมครองใหผทมคว�มผดปกตไดรบก�ร
รกษ� เพอคมครองประช�ชน ญ�ตและผดแลทจะไดรบคว�มเดอดรอนจ�กภ�วะอนตร�ย
จ�กคว�มผดปกตท�งจต๓๘
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
35
เมอกรมสขภ�พจตรบทร�บนโยบ�ยและแนวท�งก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต
จ�กองคก�รอน�มยโลกจงไดกำ�หนดนโยบ�ยและแผนก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต
พ.ศ.๒๕๔๘-๒๕๕๐ ขน โดยมจดประสงคเพอสร�งคว�มเข�ใจและคว�มตระหนกใน
ก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต พฒน�ร�งกฎหม�ยสขภ�พจตและผลกดนใหมกฎหม�ย
สขภ�พจตทส�ม�รถบงคบใชได กรมสขภ�พจต โดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดดำ�เนนก�ร
พฒน�ต�มเจตน�รมณและแนวท�งขององคก�รอน�มยโลก ๓ ฉบบ๔๐,๔๑,๔๒ ในปพ.ศ.๒๕๔๘
มก�รแตงตงและประชมผทรงคณวฒจ�กทกภ�คสวนในสงคมทมสวนไดสวนเสยกบผม
คว�มผดปกตท�งจตในก�รกำ�หนดกรอบประเดนกฎหม�ยสขภ�พจตและใหคว�มเหน
เพมเตมหลงจ�กทไดรบร�ยง�นก�รสรปก�รรบฟงคว�มคดของประช�ชนภ�คต�งๆ ทม
สวนไดสวนเสยกบก�รดแล และคมครองผมคว�มผดปกตท�งจตจ�กทวทกภ�คของประเทศ
หลงจ�กมก�รระดมคว�มคดเหนอย�งหล�กหล�ย จ�กนนไดเรมมก�รยกร�งกฎหม�ย
สขภ�พจตโดยคณะกรรมก�รยกร�งซงมก�รประชมครงแรกเมอวนท ๒ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๘
จนไดร�งกฎหม�ยสขภ�พจตเพอเสนอตอกระทรวงส�ธ�รณสขหลงไดรบก�รแกไขเปน
ร�งฉบบท ๒ แลวเสรจเมอวนท ๙ มกร�คม ๒๕๔๙ จ�กนนนำ�เข�สกระบวนก�ร
ทำ�ประช�พจ�รณทวประเทศ ๕ ครงระหว�งมกร�คมถงมน�คม ๒๕๔๙๑๕ รวมทงไดสำ�รวจ
คว�มคดเหนของจตแพทย พย�บ�ล นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห นกกจกรรมบำ�บดของ
โรงพย�บ�ลและสถ�บน สงกดกรมสขภ�พจตรวมทงแพทยและพย�บ�ลของโรงพย�บ�ล
ชมชนทวประเทศตอร�งกฎหม�ยสขภ�พจตฉบบประช�พจ�รณ๑๖
หลงจ�กนนไดนำ�คว�มคดเหนและขอเสนอแนะทงหมดเสนอตอคณะทปรกษ�และ
คณะทำ�ง�นพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตเพอขอขอเสนอแนะเพมเตม จ�กนนคณะกรรมก�ร
ยกร�งกฎหม�ยสขภ�พจตไดนำ�ขอเสนอทงหมดไปปรบแกจนไดร�งกฎหม�ยสขภ�พจต
ฉบบสมบรณเมอวนท ๓๐ กรกฎ�คม พ.ศ. ๒๕๔๙๑๕ พรอมทจะนำ�เสนอตอกระทรวง
ส�ธ�รณสข คณะรฐมนตรและสภ�ผแทนร�ษฎรต�มขนตอนตอไป ห�กแตกระแสสงคมท
จะใหคว�มสำ�คญตอก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตอยในระดบตำ� จนกระทงเกดเหตก�รณ
กรณผปวยโรคจตเภท กระทำ�คว�มรนแรงแทงนกเรยนบ�ดเจบส�หส ๔ คนในโรงเรยน
เอกชน ณ ใจกล�งกรงเทพมห�นครเมอวนท ๙ กนย�ยน ๒๕๔๙ ซงนอกจ�กจะมผลกระทบ
ตอจตใจของสงคมรวมทงผปวยโรคจตเวชและญ�ตในท�งลบแลว๔๓ สงคมยงมคว�มสนใจ
และตระหนกถงคว�มจำ�เปนตองปองกนอนตร�ยจ�กก�รกระทำ�ของผปวยโรคจตอย�งม�ก
แตเจตคตของสงคมเปนลกษณะของคว�มกลว โกรธแคนและรงเกยจเดยดฉนท กรมสขภ�พจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
36
จงไดเสนอตอส�ธ�รณชนถงคว�มสำ�คญของก�รมกฎหม�ยเพอคมครองคว�มปลอดภย
ของสงคม ก�รลดภ�วะอนตร�ยของผปวยโดยใหมกลไกในก�รนำ�ผปวยสก�รบำ�บดรกษ�
แตเมอเหตก�รณสงบ ผกระทำ�ผดไดถกควบคมตวในกระบวนก�รรกษ�และก�รดำ�เนนก�ร
ท�งคดอ�ญ�
ฝ�ยก�รเมองกมองข�มคว�มสำ�คญในก�รผลกดนกฎหม�ยสขภ�พจต
จนกระทงเกดเหตก�รณทกระตนคว�มสนใจของสงคมอกครงเมอมข�วว�มตำ�รวจจ�ก
สถ�นตำ�รวจนครบ�ลบ�งซอไดยนเรองตอศ�ลอ�ญ�เมอวนท ๒๖ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๐
ฟองโรงพย�บ�ลศรธญญ�ว�คมตวแพทย อ�จ�รยผสอนและเจ�ของโรงเรยนกวดวช�ไวโดย
มชอบดวยกฎหม�ย๔๔ และขอใหศ�ลไตสวนเพอปลอยตวบคคลในคำ�รองต�มกฎหม�ยวธ
พจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๙๐๔๕ ประเดนนไดทำ�ใหสงคมมทศนคตตอคว�มเจบปวยท�ง
จตเปลยนไปจ�กเดม เรมตระหนกรว�คว�มเจบปวยท�งจตเปนเรองใกลตว อ�จเกดกบใคร
กได ไมจำ�กดก�รศกษ� ฐ�นะท�งเศรษฐกจและสงคม รวมทงระดบสตปญญ� ขณะเดยวกน
กเรมตระหนกถงอปสรรคในก�รเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ� ผลกระทบทเสยห�ยทเกดกบ
ผปวยและครอบครว รวมทงเปนครงแรกทโรงพย�บ�ลจตเวชถกฟองโดยพนกง�นสอบสวน
ในกรณทรบผปวยไวรกษ�ต�มม�ตรฐ�นท�งก�รแพทย เหตก�รณทไดรบคว�มสนใจจ�ก
สงคมในระดบกว�งตอเนองทงสองเรองข�งตนเปนกรณตวอย�งทส�ม�รถทำ�ใหบคล�กรท
ไมไดทำ�ง�นด�นจตเวชและสขภ�พจตเข�ใจถงคว�มจำ�เปนในก�รตองมกลไกท�งกฎหม�ย
เพอคมครองสทธของผทมคว�มผดปกตท�งจตและกำ�หนดกระบวนก�รเพอใหผทม
คว�มผดปกตท�งจตทมภ�วะอนตร�ยและมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ไดรบก�ร
บำ�บดรกษ�ทไดม�ตรฐ�น ทงนเพอปองกนอนตร�ยทจะเกดกบผปวยและสงคมในก�รชแจง
ทกขนตอนของกระบวนก�รพฒน� ร�งและผ�นกฎหม�ยในเวล�ตอม�
เบองหนาและเบองหลงของการพฒนา การผานรางและการบงคบใช พ.ร.บ.สขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ กระบวนก�รพฒน�ร�ง พ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ...... ไดรบคว�มสนใจอกครง
จ�กฝ�ยก�รเมองในรฐบ�ลสมยฯพณฯ พลเอกสรยทธ จล�นนทเปนน�ยกรฐมนตร
ประกอบกบก�รตดต�มก�รดำ�เนนก�รอย�งใกลชดของอธบดกรมสขภ�พจตสมยนน คอ
น�ยแพทยหมอมหลวงสมช�ย จกรพนธ อกทงไดรบคว�มสนบสนนทงท�งตรงและ
ท�งออมจ�กปลดกระทรวงส�ธ�รณสข น�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจน รวมทง
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
37
น�ยแพทยอำ�พล จนด�วฒนะ เลข�ธก�รคณะกรรมก�รสขภ�พแหงช�ตทไดชวยผลกดน
ใหมก�รบรรจร�ง พ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ..... เข�สก�รประชมของสภ�นตบญญตแหงช�ต
ว�ระแรกเมอวนพธท ๑๔ พฤศจก�ยน พ.ศ. ๒๕๕๐๔๖,๔๗ อกทงไดเรงรดก�รประชมของ
คณะกรรม�ธก�รวส�มญพจ�รณ�ร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....ซงน�ยแพทยอำ�พล จนด�วฒนะ
เปนเลข�นก�รคณะกรรม�ธก�รวส�มญฯ ชดน โดยมน�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจน
น�ยแพทยอภชย มงคล กรมสขภ�พจต ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยรณชย คงสกนธ ไดเปน
คณะกรรมก�รในชดดงกล�ว๔๕ น�ยแพทยศรศกด ธตดลกรตน ผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร ผเขยนและพนตำ�รวจเอกศรโรจน เตชะมเกยรตชย จตแพทยกลมง�นจตเวช
และย�เสพตด โรงพย�บ�ลตำ�รวจไดรบมอบหม�ยจ�กคณะรฐมนตรใหชแจงและแสดง
คว�มคดเหนตอคณะกรรม�ธก�รวส�มญฯ ชดดงกล�ว๔๘
หลงจ�กทไดมก�รปรบแกร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....ครงสดท�ยแลวจงไดม
ก�รนำ�เข�เสนอตอสภ�นตบญญตแหงช�ตและไดมมตผ�นร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....
ในว�ระสองและว�ระส�มของก�รประชมสภ�นตบญญตแหงช�ตครงท ๗๓/๒๕๕๐ เมอ
วนพฤหสบดท ๒๐ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๕๐๔๙ จ�กนนกเข�สขนตอนก�รประก�ศและบงคบใช
ตอไป พระบ�ทสมเดจพระปรมนทรมห�ภมพลอดลยเดชมพระบรมร�ชโองก�รโปรดเกล�ฯ
ใหประก�ศใชพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ณ วนท ๑๓ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๑ และ
มก�รประก�ศในหนงสอร�ชกจจ�นเบกษ�เลมท ๒๕ ตอนท ๓๖ ก เมอวนท ๒๐ กมภ�พนธ
พ.ศ. ๒๕๕๑ ประกอบดวย ๕ หมวด ๕๓ ม�ตร� มผลบงคบใชต�มกฎหม�ยตงแต
วนท ๒๑ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๑๕๐ เปนตนม�
ในก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตโดยคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญต
สขภ�พจตทไดรบก�รแตงตงต�มคำ�สงของกรมสขภ�พจตท ๑๐๘๖/๒๕๔๘ ลงวนท ๒๘ ตล�คม
พ.ศ.๒๕๔๘ และคำ�สงท ๑๐๒๗/๒๕๔๘ ลงวนท ๖ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๘ (ร�ยน�ม
คณะกรรมก�รส�ม�รถดไดจ�กเวบไซท www.thaimentalhealthlaw.com) นน ขนตอนทใช
เวล�อภปร�ยกนน�นทสด คอ ก�รออกแบบกฎหม�ย ก�รออกแบบโครงสร�งของก�รบงคบใช
จ�กก�รศกษ�ม�ตรก�รท�งกฎหม�ยในก�รบงคบรกษ�ผปวยท�งจตอย�งละเอยดลกซง๕๑
และก�รมประสบก�รณจ�กก�รทำ�ง�นทเกยวกบก�รพฒน�กฎหม�ยหล�ยฉบบ รวมทง
ประสบก�รณตรงจ�กก�รปฏบตง�นในกระบวนก�รยตธรรมและก�รสมผสกบรปธรรม
ทเปนจรงในก�รปฏบตง�น เพอคมครองสทธของผมคว�มผดปกตท�งจตทเกยวของกบ
กฎหม�ยจงทำ�ใหก�รออกแบบกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศไทยโดยเฉพ�ะในกระบวนก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
38
นำ�ผปวยม�สก�รบงคบรกษ�ยงคงใหอำ�น�จในก�รพจ�รณ�ออกคำ�สงโดยคณะกรรมก�ร
ทมคว�มรและประสบก�รณในก�รดแลรกษ�ผปวยจรง ไมตองไปผ�นก�รสงเรองไปให
ศ�ลหรอคณะกรรมก�รฝ�ยปกครองเปนผพจ�รณ�และตดสนเหมอนในบ�งประเทศ๕๐
ซงไมสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย เมอผปวยหรอผดแลมคว�มเหนคดค�นคำ�สงของ
คณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ� กฎหม�ยกไดกำ�หนดกระบวนก�รคมครองสทธโดยใหมก�ร
อทธรณได ในฉบบร�งนนจะพบว�มก�รออกแบบใหอทธรณผ�นคณะกรรมก�รสขภ�พจต
ประจำ�เขตซงผแทนขององคกรผใชบรก�รและผดแลเปนคณะกรรมก�รดวย๑๕
เมอร�งกฎหม�ยฉบบดงกล�วผ�นขนตอนกลนกรองกอนนำ�เข�สก�รประชม
สภ�นตบญญตแหงช�ตว�ระแรกนนไดมก�รเสนอจ�ก น�ยบวรศกด อวรรณโณ ซงท�นเปน
คณะกรรมก�รกลนกรองในชดนนไดพจ�รณ�ว�อำ�น�จหน�ทของคณะกรรมก�รสขภ�พจต
เขตทสำ�คญ คอ ก�รอทธรณ สวนอำ�น�จหน�ทในก�รตดต�มกำ�กบก�รปฏบตง�นของ
สถ�นบำ�บดรกษ�ใหเปนไปต�มม�ตรฐ�นนนมหนวยง�นด�นบรห�รททำ�หน�ทน
ประจำ�อยแลว เพอไมใหก�รรบเรองและพจ�รณ�อทธรณเปนหล�ยม�ตรฐ�นและน�จะ
มจำ�นวนเรองทอทธรณไมม�ก ท�นจงไดเสนอใหตดสวนนออก แลวใหมคณะกรรมก�ร
อทธรณเพยงชดเดยว คณะกรรมก�รยกร�งจงไดนำ�คว�มคดเหนในสวนนและสวนอนๆ
ทคณะกรรมก�รกลนกรองไดใหคว�มเหนไวเพอใหคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญต
สขภ�พจตไปปรบ โดยไดเสนอคว�มคดเหนดงกล�วในก�รประชมของคณะกรรม�ธก�ร
วส�มญพจ�รณ�ร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ....
คณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตยงใหคว�มสำ�คญและใชเวล�
ในก�รอภปร�ยและยกร�งหมวดทว�ดวยสทธของผปวยอกดวย เพร�ะเหตว�หลกก�รของ
กฎหม�ยสขภ�พจตเปนก�รกำ�หนดม�ตรก�รเพอคมครองสงคมจ�กภยนตร�ยทจะเกดขน
จ�กผทมคว�มผดปกตท�งจตและมภ�วะอนตร�ยในขณะเดยวกนกเปนก�รคมครองผปวย
จตเวชเองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� โดยถอว�ผทจะตองถกนำ�ตวม�บำ�บดรกษ�นนเปนผปวย
มใชผตองห�เพร�ะเข�ยงไมไดกระทำ�ผด ดงนนกระบวนก�รบำ�บดรกษ�จงตองคำ�นงถง
สทธผปวยและศกดศรคว�มเปนมนษยเปนสำ�คญ พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑
จงมโครงสร�งใหมคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตซงมน�ยกรฐมนตรหรอรองน�ยก
รฐมนตรเปนประธ�นกรรมก�ร มรฐมนตรกระทรวงส�ธ�รณสขเปนรองประธ�น
มข�ร�ชก�รซงเปนผบรห�รระดบสงสดของหนวยง�นร�ชก�รจ�กหล�ยกระทรวงทเกยวของ
ผทรงคณวฒจ�กส�ข�วช�ชพต�งๆ ทเกยวของกบก�รดแลรกษ�ผมคว�มผดปกตท�งจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
39
และองคกรนตบคคลทเปนป�กเสยงแทนผปวยซงทำ�หน�ทในก�รกำ�หนดนโยบ�ยและ
ม�ตรก�รในก�รคมครองสทธของผมคว�มผดปกตท�งจต ก�รเข�ถงบรก�รท�งด�นสขภ�พ
และก�รอยรวมกนในสงคม ก�รว�ง กฎระเบยบ แบบหนงสอเพอก�รดำ�เนนก�รบงคบใช
กฎหม�ย ก�รแตงตงคณะอนกรรมก�รทเกยวของเปนตน
นอกจ�กนมก�รกำ�หนดหน�ท องคประกอบ และแนวท�งก�รดำ�เนนง�น
ของคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�ซงเปนคณะกรรมก�รในระดบปฏบตก�ร เพอให
ม�ตรก�รบงคบรกษ�บคคลทมคว�มผดปกตท�งจตทจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�
ไดรบก�รตรวจ ประเมน วนจฉยและมคำ�สงก�รรกษ�อย�งรอบคอบ องคประกอบ
ของคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�จงประกอบดวยวช�ชพท�งก�รแพทย ไดแก
จตแพทย แพทย พย�บ�ลจตเวช นกจตวทย�หรอนกสงคมสงเคร�ะหและวช�ชพท�ง
สงคม คอ นกกฎหม�ย ไดเคยมก�รเสนอคว�มคดเหนใหเพมองคประกอบของ
คณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�โดยเพมผแทนของผใชบรก�รและผดแล และ/หรอตวแทน
ขององคกรปกครองทองถนดวย แตตวแทนของผใชบรก�รและผดแล (ผปวยและญ�ต)
ซงเปนคณะทปรกษ�และคณะทำ�ง�นก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตไดเสนอคว�มคดเหน
ยนยนทจะขอใหคงองคประกอบเดมไว เนองจ�กเหนว�ผทจะม�ตดสนและออกคำ�สงบงคบ
รกษ�ตองเปนผทมคว�มร มคว�มเชยวช�ญ มประสบก�รณในก�รรกษ�และตองก�รใหก�ร
พจ�รณ�ไมขย�ยวงออกไป ตองก�รใหคำ�นงถงก�รรกษ�คว�มลบของผปวย คณะกรรมก�ร
ยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตใหคว�มเค�รพและคว�มสำ�คญตอคว�มคดเหนจ�กตวแทน
ของผมสวนไดสวนเสยโดยตรง คอ ผปวยและญ�ต จงคงองคประกอบของคณะกรรมก�ร
สถ�นบำ�บดรกษ�ไวต�มร�งเดม
รวมทง ยงไดใหคว�มสำ�คญตอสทธของผปวย โดยกำ�หนดขนม�เปนหมวด
เฉพ�ะทงนเพอใหผปวยจตเวชไดรบคว�มคมครองทชดเจนยงขน เพร�ะถอว�เปนผท
ออนดอยซงตองไดรบคว�มคมครองเปนพเศษ๕๐ ไดแก (๑) สทธของคว�มยนยอมทไดรบ
ก�รบอกกล�ว ก�รบำ�บดรกษ�จะกระทำ�ไดตอเมอไดรบคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอ
ผทใหคว�มยนยอมแทน ทงนผทใหคว�มยนยอมแทนนอกจ�กเปนบคคลทมบญญตใน
ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยแลวยงเปนผทดแลผปวยจรงๆ ในท�งพฤตนยซงกำ�หนด
จ�กประสบก�รณก�รดแลบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชท�งคลนกและในชมชน กฎหม�ยอนญ�ต
ใหมก�รบงคบรกษ�โดยไมจำ�เปนตองไดรบคว�มยนยอมโดยกำ�หนดขอบงชไว ๒ ประก�ร
คอ บคคลนนมภ�วะอนตร�ยหรอบคคลนนมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�และ
เข�เปนผข�ดคว�มส�มรถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอมรบก�รรกษ� (๒) สทธของก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
40
ไดรบก�รปกปดขอมลคว�มเจบปวยไวเปนคว�มลบ เนองจ�กนอกจ�กจะคมครองไมให
สทธสวนตวของผปวยไมถกละเมดแลวยงเปนก�รปองกนก�รเกดคว�มเสยห�ย และตร�บ�ป
ทจะเกดกบผปวยและครอบครวอกดวย ยกเวนในกรณทอ�จเกดอนตร�ยตอผปวยหรอผอน
เพอคว�มปลอดภยตอส�ธ�รณชน และมกฎหม�ยเฉพ�ะบญญตใหตองเปดเผย เชน เมอเปน
คำ�สงศ�ล (๓) สทธทจะไดรบก�รบำ�บดรกษ�ต�มม�ตรฐ�นท�งก�รแพทยโดยไดรบก�ร
สนบสนนจ�กรฐ มก�รกำ�หนดว�ก�รผกมดร�งก�ยหรอก�รแยกผปวยจะตองกระทำ�
ภ�ยใตม�ตรฐ�นวช�ชพ และใหทำ�ไดในกรณทปองกนก�รเกดอนตร�ยตอผปวยและบคคล
อนเท�นน สวนก�รบำ�บดรกษ�พเศษทตองลวงลำ�เข�ไปในร�งก�ยผปวยซงอ�จทำ�ใหเกด
ภ�วะแทรกซอนทเปนอนตร�ยหรออ�จเปนผลทำ�ใหไมส�ม�รถแกไขใหร�งก�ยกลบคนส
สภ�พเดมได เชน ก�รรกษ�ดวยไฟฟ� ก�รทำ�หมน ก�รผ�ตดระบบประส�ทและสมอง
จะกระทำ�ไดกตอเมอไดรบคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอผแทนเท�นน โดยผปวยหรอผแทน
จะตองไดรบคำ�อธบ�ยเกยวกบวธก�รรกษ� ประโยชนทจะไดรบ ผลดและภ�วะแทรกซอนท
จะเกดขน ยกเวนกรณฉกเฉนหรอมคว�มจำ�เปนอย�งยง เพอประโยชนของผปวย ห�กมไดรบ
ก�รรกษ�จะเกดอนตร�ย ก�รบำ�บดรกษ�ดงกล�วตองไดรบคว�มเหนชอบอย�งเปนเอกฉนท
จ�กคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�เท�นน คณะผบำ�บดรกษ�ตองปรบเปลยนจ�กเจตคต
และแนวปฏบตเดมทอ�จเคยใหจตแพทยเปนมผอำ�น�จตดสนใจแทน กรณทผปวยไมส�ม�รถ
ตดสนใจยนยอมไดหรอกรณทไมส�ม�รถตดต�มใหผมอำ�น�จตดสนใจแทนใหคว�มยนยอม
ไดม�เปนก�รปฏบตต�มบทบญญตของกฎหม�ย ผบำ�บดรกษ�เปนผทมคว�มรท�งวช�ก�ร
จตเวช มคว�มเชยวช�ญในก�รรกษ�ดวยวธก�รต�งๆ ทร�บขอบงช ผลด ผลเสยของก�ร
รกษ�ทเหม�ะสมกบผปวยแตละร�ย ในแตละหวงเวล� คำ�นงถงผลลพธของก�รรกษ�
เปนสำ�คญจงอ�จทำ�ใหมองข�มคว�มสำ�คญของก�รใหคว�มยนยอมในกรณททำ�หตถก�ร
ในขณะทบคคลต�งวช�ชพและสงคมทวไปมคว�มร และคว�มรบรทไมตรงกนกบผบำ�บด
รกษ�จงใหคว�มสำ�คญกบสทธของก�รไดรบก�รบอกกล�ว ก�รใหคว�มยนยอม และก�ร
ตดสนใจทผ�นก�รพจ�รณ�อย�งรอบคอบของคณะบคคลอย�งเปนเอกฉนท๔๖ และ (๔)
สทธทจะไดรบคว�มคมครองจ�กก�รวจยท�งคลนก ไดมก�รกำ�หนดหลกเกณฑว�ตองก�ร
วจยทผ�นก�รพจ�รณ�และเหนชอบจ�กคณะกรรมก�รจรยธรรมก�รวจยในคน ตองได
รบก�รอธบ�ยและคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอผแทนและส�ม�รถยตก�รเข�รวมก�รวจย
นนๆได ดงนน ก�รวจยทกระทำ�กบผปวยนตจตเวชจะตองมเหตผลและมจดมงหม�ยทชดเจน
เพอประโยชนตอผปวยและสงคม มใชเพยงเพอสร�งผลง�นวช�ก�รเท�นน๕๑
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
41
กระบวนก�รนำ�สงผทมคว�มผดปกตท�งจตทมภ�วะอนตร�ยและมคว�มจำ�เปน
ตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�และบคคลนนข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอม
รบก�รรกษ�เพอใหเข�สกระบวนก�รบำ�บดรกษ�นนไดคำ�นงถงบรบททเปนจรงในสงคมไทย
ซงมระบบบรก�รสขภ�พตงแตปฐมภมจนถงตตยภม หนวยบรก�รปฐมภมเปนหนวยบรก�ร
พนฐ�นทกระจ�ยอยทวประเทศ เจ�หน�ทส�ธ�รณสขในหนวยบรก�รดงกล�วมคว�ม
ใกลชดกบปญห� มคว�มสมพนธทแนบแนนกบชมชนและหนวยง�นอนๆ ในพนทเชน ตำ�รวจ
พนกง�นฝ�ยปกครอง ดงนนเมอมผพบเหนผปวยท�งจตซงมขอบงชตองไดรบก�รรกษ�
ดงกล�วในชมชนกส�ม�รถนำ�ตวเพอสงประเมนในเบองตนได เปนก�รเพมก�รเข�ถงบรก�ร
ใหแกผปวย นอกจ�กนก�รสงตอใหกบหนวยง�นทมคว�มเชยวช�ญเฉพ�ะท�งจตเวช (ในทน
คอ สถ�นบำ�บดรกษ�) กรณทแพทยและพย�บ�ลทประเมนอ�ก�รเบองตนเหนว�จะตอง
มคำ�สงบงคบรกษ�นนกออกแบบใหสอดคลองกบระบบสงตอทมก�รปฏบตเปนประจำ�อย
แลว ในพระร�ชบญญตฉบบนยงไดระบกระบวนก�รนำ�สงผทมคว�มผดปกตท�งจตซงม
ขอบงชตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ทถกคมตวในสถ�นคมตวของรฐ หรอคมคว�มประพฤตต�ม
คำ�สงศ�ลใหส�ม�รถเข�ถงบรก�รไดซงบทบญญตทเกยวของนกไดจ�กก�รศกษ�วจย๒๙และ
จ�กประสบก�รณตรงในก�รทำ�ง�นของคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตทได
สมผสถงผปวยกลมดงกล�วทมคว�มดอยโอก�สม�กกว�ผปวยทอยในสงคมทวไป
สวนในประเดนของก�รพจ�รณ�มคำ�สงบงคบรกษ�กไดมก�รกำ�หนดรปแบบ
และเกณฑใหบงคบรกษ�ในโรงพย�บ�ลและนอกโรงพย�บ�ล ใหมก�รทบทวนคำ�สง
บงคบรกษ�แบบผปวยในเปนระยะโดยคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�เอง ซงรปแบบน
เปนรปแบบทยดหยนและปฏบตไดง�ยกว�ทจะตองผ�นก�รพจ�รณ�จ�กคณะกรรมก�ร
ทบทวนสขภ�พจตทเปนองคกรภ�ยนอก๕๐ รวมทงในก�รสงจำ�หน�ยผปวยต�มคำ�สง
บงคบรกษ�ออกจ�กโรงพย�บ�ลกไดใหอำ�น�จแพทยผรกษ�ซงเปนวธก�รทปฏบตต�ม
ปกตอยแลว เพยงแตเพมก�รแจงใหคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�ทร�บ ก�รคงให
แพทยมอำ�น�จสงจำ�หน�ยผปวยออกจ�กโรงพย�บ�ลแทนก�รกำ�หนดใหคณะกรรมก�ร
สถ�นบำ�บดรกษ�พจ�รณ�และมคำ�สงจำ�หน�ยต�มร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต
พ.ศ.... ฉบบทผ�นมตคณะรฐมนตรนนไดรบก�รแกไขในทประชมคณะกรรมก�ร
กฤษฎก�ซงใหคว�มสำ�คญกบเสรภ�พของบคคลทจะอยในสงคม จงไดเปลยนส�ระ
ของบทบญญตในฉบบร�งเพอลดขนตอนก�รดำ�เนนก�รปลอยตวของผปวยสสงคม๔๖
มก�รกำ�หนดใหมก�รเตรยมคว�มพรอมกอนจำ�หน�ยและตดต�มผปวยทถกบงคบรกษ�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
42
แบบผปวยในหลงจำ�หน�ยไวในสวนก�รฟนฟสมรรถภ�พซงสอดคลองกบม�ตรฐ�นของ
โรงพย�บ�ลคณภ�พเรองก�รเตรยมจำ�หน�ยและก�รดแลตอเนองในหมวดก�รดแลรกษ�
ผปวย
แมว�จะมบทบญญตในประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔ ท
คมครองผตองห�หรอจำ�เลยทวกลจรตใหไดรบก�รตรวจและรกษ�จ�กแพทยจนกว�จะ
ตอสคดได๖ และประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ทกำ�หนดหลกเกณฑเกยวกบก�รพจ�รณ�คด
ผปวยจตเวชคดเกยวกบคว�มรบผดท�งอ�ญ�ต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕๑๑ และ
ม�ตร� ๕๖๕๔ รวมทงก�รสงคมตวบงคบรกษ�ในสถ�นพย�บ�ลกรณมภ�วะอนตร�ยต�ม
ประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘๑๐ และสงรกษ�ตวต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร�
๕๖(๔)๕๓ แลวกต�ม แตในท�งปฏบตกยงมปญห�อยหล�ยประก�ร เพอใหก�รดำ�เนนคด
กบผปวยจตเวชชดเจนขนจงไดมก�รกำ�หนดหมวดผปวยคดขนในพระร�ชบญญตสขภ�พจต
พ.ศ.๒๕๕๑๕๑ โดยกำ�หนดใหพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลสงตวผตองห�หรอจำ�เลยไปรบ
ก�รตรวจทสถ�นบำ�บดรกษ�พรอมทงร�ยละเอยดพฤตก�รณแหงคด เพอใหไดขอมลประกอบ
ก�รประชมวนจฉยท�งนตจตเวชโดยเรว เนองจ�กประสบก�รณตรงในก�รปฏบตง�นนน
พบว�หนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมไมเข�ใจคว�มจำ�เปนทคณะตรวจวนจฉยท�ง
นตจตเวชตองทร�บเกยวกบพฤตก�รณแหงคด เพอประกอบก�รประเมนคว�มส�ม�รถใน
ก�รตอสคด คว�มรบผดท�งอ�ญ�และภ�วะอนตร�ย จงทำ�ใหพบว�มก�รสงขอมลช�หรอ
ไมสงใหหรอสงใหไมครบ จงทำ�ใหไดขอมลไมเพยงพอตอก�รพจ�รณ�วนจฉยทครอบคลม
ถกตองและรวดเรว
นอกจ�กเหตผลดงกล�วแลวผเขยนยงไดแนวคดทใหมพนกง�นสอบสวน
หรอศ�ลสงร�ยละเอยดพฤตก�รณแหงคดม�พรอมกบก�รสงผตองห�หรอจำ�เลยไป
ตรวจสภ�พจตต�มทกฎหม�ยกำ�หนดนนเมอครงไดเปนหวหน�คณะศกษ�ดง�นระบบ
บรก�รจตเวช ณ เขตปกครองตนเองมองโกเลยใน ประเทศส�ธ�รณรฐประช�ชนจนเมอ
พ.ศ.๒๕๔๔ ซงหนวยบรก�รนตจตเวชส�ม�รถดำ�เนนก�รไดรวดเรวเนองจ�กมกฎหม�ยกำ�หนด
ก�รกำ�หนดใหมก�รประเมนและร�ยง�นคว�มส�ม�รถในก�รตอสคดเปนระยะในกรณท
ผปวยยงไมส�ม�รถตอสคดได และก�รร�ยง�นผลก�รบำ�บดรกษ�จำ�เลยทศ�ลสงรกษ�
เพอเปนก�รกำ�หนดตวชวดคณภ�พง�นบรก�รนตจตเวช ทงน ในอดตเมอไมมขอกำ�หนด
ดงกล�ว พบว�ข�ดก�รทบทวนกรณผปวยอย�งสมำ�เสมอทำ�ใหผปวยบ�งร�ยอยใน
โรงพย�บ�ลน�นกว�ทกฎหม�ยกำ�หนด หรอบ�งร�ยอยในโรงพย�บ�ลน�นเกนคว�ม
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
43
จำ�เปน นอกจ�กน ก�รจดทำ�ร�ยง�นตอศ�ลอย�งสมำ�เสมอยงเปนวธหนงทจะทำ�ใหศ�ลไดม
คว�มรคว�มเข�ใจคว�มเจบปวยและกระบวนก�รบำ�บดรกษ�ท�งจตเวชไดอย�งเปนรปธรรม
อกดวย๕๓
เมอพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ทผ�นกระบวนก�รพฒน�อย�งม
สวนรวมจ�กผมสวนไดสวนเสยในทกขนตอนทระบต�มแนวท�งขององคก�รอน�มยโลกแลว
ก�รบงคบใชกฎหม�ยจะเกดขนไดกตองมก�รดำ�เนนก�รเพอใหมคณะกรรมก�รสขภ�พจต
แหงช�ตโดยก�รกำ�หนดระเบยบเกยวกบคณสมบต ก�รแตงตงและก�รเลอกตงกรรมก�ร
ทม�จ�กสวนทเปนผทรงคณวฒ และผแทนองคกรเอกชนทเปนนตบคคลทมวตถประสงค
เพอคมครองดแลผมคว�มผดปกตท�งจตในคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตและ
คณะกรรมก�รอทธรณไปพรอมๆ กนใหแลวเสรจทนต�มทระบในบทเฉพ�ะก�ล ผทรงคณวฒ
ส�ข�ก�รแพทยจตเวชไดรบก�รเสนอชอจ�กคณะกรรมก�รอำ�นวยก�รสม�คมจตแพทย
แหงประเทศไทยใหเปนคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ต คอ พล.ต.นพ.วระ เของศรกล
และไดเสนอชอ รศ.นพ.ณรงค สภทรพนธ เปนคณะกรรมก�รอทธรณ สวนผเขยนไดรบก�ร
เลอกตงใหเปนผแทนองคกรภ�คเอกชนฯ ในคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ต ในระหว�งนน
ยงจำ�เปนตองเรงดำ�เนนก�รจดตงคณะกรรมก�รเพอยกร�งระเบยบและประก�ศทมก�ร
ระบไวในพระร�ชบญญตฯ ซงจะตองกำ�หนดร�ยละเอยดทเปนรปธรรมขนคณะกรรมก�ร
ชดดงกล�วสวนหนงม�จ�กคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต ไดมก�รแตงตง
นกกฎหม�ยจ�กหนวยง�นทตองกลนกรองกฎระเบยบต�มกฎหม�ยของกระทรวง
ส�ธ�รณสขเข�เปนคณะทำ�ง�นเพมเตมต�มแนวคดของก�รทำ�ง�นแบบมสวนรวม หลงจ�ก
ทตองเรงจดทำ�ใหแลวเสรจไดมก�รนำ�ร�งระเบยบและประก�ศทงหล�ยเข�สก�รพจ�รณ�
เพอขอคว�มเหนปรบปรงแกไขในทประชมจ�กหนวยง�นต�งๆ ทเกยวของรวมทงมผแทน
ของผปวยและญ�ตเข�รวมประชมซงจดขนเมอวนท ๒๐ พฤษภ�คม พ.ศ.๒๕๕๑ ณ
โรงแรมรชมอนด ในครงนนม รศ.นพ.ณรงค สภทรพนธ ตวแทนจ�กร�ชวทย�ลยจตแพทย
แหงประเทศไทยและพ.อ.หญงนวพร หรญววฒนกล ตวแทนจ�กสม�คมจตแพทย
แหงประเทศไทยเข�รวมประชมดวย โดยทประชมไดรวมกนแสดงคว�มคดเหนและรวมกน
ปรบถอยคำ�ใหเหม�ะสม โดยเฉพ�ะคว�มเหนจ�กตวแทนของสำ�นกง�นอยก�รสงสด
สภ�ทน�ยคว�มและสม�คมทน�ยคว�มแหงประเทศไทยทไดกรณ�ปรบถอยคำ�เพอลด
คว�มเสยงตอก�รทแพทยจะถกฟองรองในก�รปฏบตต�มพระร�ชบญญตฉบบน รวมทง
ผแทนจ�กฝ�ยสงคมสงเคร�ะหทใหขอชแนะในก�รบรห�รจดก�รเพอใหก�รกำ�หนด
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
44
หนวยง�นด�นสงเคร�ะหและสวสดก�รเปนไปต�มคว�มเปนจรงและมก�รกำ�หนดอย�งม
สวนรวมจ�กผบรห�รต�งหนวยง�น
คณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตไดพจ�รณ�และลงมตเหนชอบตอร�งระเบยบ
และประก�ศต�งๆ ในก�รประชมครงแรกเมอพฤหสบดท ๒๖ มถน�ยน พ.ศ.๒๕๕๑ อย�งไร
กต�ม ขนตอนก�รประก�ศใชอย�งถกตองต�มกฎหม�ยนนมอปสรรคจ�กผลกระทบของ
เหตก�รณท�งก�รเมองทไมสงบ ทำ�ใหก�รประก�ศซงตองลงน�มโดยฝ�ยก�รเมองและ
ตองมก�รประก�ศในหนงสอร�ชกจจ�นเบกษ�ตองเลอนระยะเวล�ออกไปจนสถ�นก�รณ
ท�งก�รเมองสงบพอสมควรแลวจงไดมก�รประก�ศใชในเวล�ตอม�
ก�รกำ�หนดสถ�นบำ�บดรกษ�ต�มกฎหม�ยฉบบนนน นพ.ม.ล.สมช�ย จกรพนธ
อธบดกรมสขภ�พจตไดใหนโยบ�ยว�ขอใหเปนคว�มสมครใจ ท�นปร�รถน�ทจะเหนก�ร
บงคบใชกฎหม�ยเกดจ�กคว�มเข�ใจและคว�มพรอม โดยเนนเรองก�รสอส�รเพอเผยแพร
เจตน�รมณและส�ระของกฎหม�ยใหสถ�นพย�บ�ลต�งๆ ไดเข�ใจ พรอมกนนไดมก�ร
สอบถ�มคว�มพรอมและคว�มสมครใจไปยงโรงพย�บ�ลระดบทตยภมและตตยภมทกแหง
มโรงพย�บ�ลทสมครเปนสถ�นบำ�บดรกษ�ในรอบแรกซงอยนอกสงกดกรมสขภ�พจตถง
๒๓ แหง๕๕ ม�กกว�ทผเขยนไดประม�ณก�รไวม�ก จ�กก�รสอบถ�มในรอบทสอง พบว�
มหนวยง�นเสนอชอเข�ม�เพมเตมจ�กรอบแรกเปนสองเท� ปจจบนอยระหว�งรวบรวมเพอ
ดำ�เนนก�รประก�ศต�มขนตอนตอไป
ก�รทจะทำ�ใหพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ส�ม�รถบงคบใชสมดง
เจตน�รมณ เพอใหผมคว�มผดปกตท�งจตซงออนดอยคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจไดรบ
ก�รรกษ� และใหคว�มสำ�คญตอก�รคมครองสทธม�กกว�ผปวยทวไป และเพอคมครอง
สงคมจ�กอนตร�ยทอ�จจะเกดขนจ�กพฤตกรรมของผปวยจตเวชนนตองอ�ศยคว�มเข�ใจ
รวมกนทงในเรองคว�มจรงทเกยวกบผปวยจตเวช และคว�มรวมมอของบคล�กรท�งด�น
ส�ธ�รณสข บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมรวมทงสอมวลชน อกทงจะตองมก�รเตรยม
อตร�กำ�ลงและงบประม�ณเพอก�รดำ�เนนง�นบำ�บดรกษ� ฟนฟสมรรถภ�พและสงเคร�ะห
ชวยเหลอผปวยในสถ�นบำ�บดรกษ�และในชมชน รวมถงสนบสนนองคกรทใหคว�มชวยเหลอ
ผปวยจตเวชดวย๕๒,๕๖ ก�รสอส�รเพอเผยแพรคว�มรคว�มเข�ใจใหกบเครอข�ยผปฏบตง�น
ต�มกฎหม�ยอย�งถกตองและทวถงเปนสงทจำ�เปน รวมทงสถ�นศกษ�ทผลตบคล�กร
ส�ข�อ�ชพต�งๆ ทมสวนในก�รปฏบตต�มพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ จะตอง
มก�รสอนและจดกระบวนก�รเรยนรต�มเจตน�รมณและส�ระของบทบญญตทเกยวของใน
หลกสตรตอไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
45
บคคลทมสวนสำ�คญอย�งม�กตอก�รพฒน� ผลกดน ผ�นและบงคบใช
พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ทสมควรไดรบก�รยกยอง คอ ศ�ตร�จ�รย
น�ยแพทยวทรย องประพนธ อ�จ�รยนตเวชทมคว�มรและประสบก�รณด�นกฎหม�ยท
ทำ�ง�นในก�รพฒน�กฎหม�ยท�งก�รแพทยและส�ธ�รณสขของประเทศ ศ�สตร�จ�รย
แสวง บญเฉลมวภ�ส อ�จ�รยคณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตรทอทศตนใหแกก�ร
พฒน�กฎหม�ยท�งด�นก�รแพทยและส�ธ�รณสข ซงท�นเปนผมคว�มรและประสบก�รณ
อย�งสงด�นนตจตเวช ท�นผพพ�กษ�ชงชย ศรประสทธ ผซงทำ�ง�นดวยก�รศกษ�เกยวกบ
องคคว�มรด�นนตจตเวชอย�งจรงจงโดยไมประสงคออกน�ม อ�จ�รยประเวศ อรรถศภผล
ผอำ�นวยก�รฝ�ยกฎหม�ยสวสดก�รสงคม สำ�นกง�นคณะกรรมก�รกฤษฎก�ซงเปนผม
ประสบก�รณในก�รร�ง ตรวจสอบกฎหม�ยทเกยวของกบก�รแพทย ส�ธ�รณสขและสงคม
รวมทงเปนคณะกรรม�ธก�รสภ�ผแทนร�ษฎรหล�ยคณะ น�ยแพทยวสย พฤกษะวน
อดตผตรวจร�ชก�รกระทรวงยตธรรม ผทมคว�มรและประสบก�รณในด�นก�รแพทย
ร�ชทณฑและด�นกฎหม�ย อ�จ�รยอำ�น�จ บปผ�ม�ศ ทน�ยคว�มทมประสบก�รณในก�ร
พทกษสทธของผออนดอยท�งสงคม รวมทงรองศ�สตร�จ�รย ดร. บรรเจด สงคะเนต ภ�ควช�
กฎหม�ยมห�ชน คณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร ทกท�นทไดเอยน�มม�แลวนน
เปนแบบอย�งของบคล�กรทเสยสละเวล�สวนตว เพอทำ�ง�นพฒน�กฏหม�ยสขภ�พจต
โดยใชวนหยดซงควรเปนวนพกผอนสวนตวและไดใหคว�มชวยเหลอในก�รทำ�คว�มเข�ใจกบ
คณะกรรมก�รชดต�งๆ รวมทงไดใหขอเสนอแนะและกำ�ลงใจตอผปฏบตง�นม�โดยตลอด
นอกจ�กนยงมวถชวตทเรยบง�ย พอเพยง นบว�เปนประสบก�รณทดม�กทไดมโอก�ส
ทำ�ง�นกบเครอข�ยบคคล�กรนอกวงก�รจตเวชทมจดประสงคและเป�หม�ยในก�รทำ�ง�น
รวมกน
ดงนน กฎหม�ยสขภ�พจตฉบบนจงเกดจ�กก�รทำ�ง�นแบบพหภ�ค ก�รมสวนรวม
ก�รรบฟงและเค�รพคว�มคดเหนซงกนและกน ก�รแสวงห�จดรวมบนคว�มเหนทแตกต�ง
ก�รวเคร�ะหและห�ขอสรปท�งส�ยกล�งระหว�งคว�มคดทหล�กหล�ยและสอดคลองกบ
บรบทของสงคมไทย คว�มยดหยน คว�มกล�แสดงคว�มคดเหนแบบตรงไปตรงม�บนท�ท
ทออนนอมเปนปจจยแหงคว�มสำ�เรจของก�รไดม�ซงกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศไทย
ก�รทจะบงคบใชกฎหม�ยเพอคมครองศกดศรและสทธของผปวยจตเวชโดยผปฏบตมคว�ม
สมครใจและมคว�มสขจ�กก�รทำ�ง�นยงคงเปนสงทท�ท�ยและมคณค�ควรทจตแพทย
ทงหล�ยจะไดรวมกนเปนสวนหนงทจะแบงปนคว�มสขใหกบผปวย ครอบครวและสงคมไทย
ตอไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
46
บทบาทของจตแพทยในดานนตจตเวชทางสงคม อย�งไรกต�ม ตลอดระยะเวล�ทผ�นม� พบว� มจตแพทยหล�ยท�นทมบทบ�ทด�น
นตจตเวชท�งสงคม (social legal psychiatry) ไดแก ก�รมสวนรวมผลกดนกฎหม�ยทเกยวของ
กบก�รดแลรกษ�ผปวยจตเวชทเกยวของ เชน ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยรณชย คงสกนธ
ทมสวนผลกดนพระร�ชบญญตฟนฟสมรรถภ�พผตดส�รเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕ และกฎหม�ย
ทเกยวของอนๆ อกหล�ยฉบบ พ.ญ.เบญจพร ปญญ�ยงทมสวนรวมผลกดนพระร�ชบญญต
คมครองผถกกระทำ�คว�มรนแรงในครอบครว พ.ศ.๒๕๕๐ จตแพทยเดกและวยรนอกหล�ย
ท�นทมสวนในก�รอบรมนกจตวทย�และนกสงคมสงเคร�ะหต�มพระร�ชบญญตแกไข
เพมเตมวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� ฉบบท ๒๐ พ.ศ.๒๕๔๒ (วธสบพย�นเดก)๕๗ นอกจ�กน
ยงมจตแพทยทมบทบ�ทคมครองสทธของผปวย เสรมสร�งคว�มเขมแขงใหกบองคกร
เอกชนและนตบคคลทมจดประสงคคมครองสทธและก�รดแลผปวยท�งจต เชน
แพทยหญงสมรก ชว�นชวงศ นอกจ�กเปนน�ยกสม�คมส�ยใยครอบครวแลวยงเปน
บรรณ�ธก�รนตยส�รเพอนรกษสขภ�พจตซงตพมพม�แลวกว�แปดป
บทสรปจากอดตถงปจจบน...แลไปขางหนา ง�นนตจตเวชมคว�มขย�ยตวจ�กก�รบรก�รใหคว�มเหนท�งก�รแพทยกรณทม
ก�รฟองรองโดยมจดเรมตนจ�กคดอ�ญ� ลกษณะของคดหรอขอพพ�ทท�งกฎหม�ยประเภท
ต�งๆ เปลยนแปลงพฒน�ไปต�มลกษณะของสงคมทเปลยนไป ตองรจกประยกตใชตำ�ร�
จ�กต�งประเทศใหสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยเนองจ�กมบรบททแตกต�งกนม�ก
ก�รยดแตทฤษฎโดยไมเข�ใจสงคมทเปนจรงจะทำ�ใหนตจตแพทยไมส�ม�รถปฏบตหน�ท
ทเทยงธรรมได เนองจ�กสงคมมก�รเปลยนแปลงตลอดเวล� นตจตแพทยกตองศกษ�และ
รเท�ทนก�รเปลยนแปลงนนๆ เชนเดยวกน อย�งไรกต�ม นอกจ�กจะตดต�มคว�มก�วหน�
ท�งก�รแพทยแลว ยงตองตดต�มคว�มก�วหน�ของกฎหม�ยทมก�รปรบปรงแกไข รวมทง
กฎหม�ยทพฒน�ใหม จงทำ�ใหง�นนตจตเวช ณ ปจจบนนมขอบข�ยขย�ยไปสง�นนตจตเวช
เพอสงคมดงไดกล�วม�แลว
ดงนน คว�มค�ดหวงของสงคมทมตอจตแพทยจงมไดจำ�กดอยแคบทบ�ทก�ร
รกษ�ท�งคลนก หรอเปนผเชยวช�ญในก�รบรก�รนตจตเวชเท�นน แตสงคมยงค�ดหวง
ใหจตแพทยไดมบทบ�ทท�งสงคมในก�รพทกษสทธของผปวย รวมทงก�รปฏบตหน�ทต�ม
กฎหม�ยทมลกษณะคมครองผออนดอยหรอผออนแอกลมต�งๆ ในสงคมโดยเฉพ�ะกฎหม�ย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
47
มห�ชนทออกใหม ดวยเหตดงกล�ว จตแพทยจงไมควรทำ�ง�นอยในกรอบแคบๆ ของง�น
คลนกเท�นน ควรจะเปดใจและเปดตวทจะทำ�ง�นรวมกบบคคลหล�กหล�ยสถ�นะท�งสงคม
ใหม�กขน ในขณะเดยวกน สถ�บนก�รศกษ�กควรปรบหลกสตรและจดกระบวนก�รเรยน
รของนกศกษ�แพทยและแพทยประจำ�บ�นในมตทมคว�มกว�งและสมพนธกบสงคมเพมขน
เพอใหจตแพทยรนใหมเปนทพงของประช�ชนไดอย�งแทจรง
เอกสารอางอง๑. รณชย คงสกนธ. ความหมายและความสำาคญของนตจตเวชศาสตร. ใน: รณชย
คงสกนธ. นตจตเวชศ�สตร. พมพครงท ๑. กรงเทพมห�นคร: หจก.บ�งกอกบลอก;
๒๕๔๙. หน� ๒๔-๒๖.
๒. สรนทร ปนรตน. นตจตเวชศาสตร๑. ใน: เกษม ตนตผล�ชวะ. ตำ�ร�จตเวชศ�สตร
สม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย. พมพครงท ๒. กรงเทพมห�นคร: โรงพมพ
มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร; ๒๕๓๖. หน� ๑๐๖๘-๙.
๓. Hawkins-Leon CG. “Literatureas law”: thehistoryof the insanitypleaand
actionapplicationwithinthelaw&literaturecanon. Temple Law Review 1999;
72(2): 381-449.
๔. Gold LH. Rediscovering forensicpsychiatry. In: Simon RI, Gold LH. Textbook
of forensic psychiatry. 1st ed. Arlington: American Psychiatric Publishing, Inc.;
2004. page 3-36.
๕. ประทกษ ลขตเลอสรวง, ส�ลก� โควบญง�ม. หนงสอทระลกครบ๒๐ปโรงพยาบาล
นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร:โรงพย�บ�ลนตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๓๔.
๖. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๗๕.
๗. ชยฤทธ กฤษณะ. ววฒนาการโรงพยาบาลสมเดจเจาพระยา. ใน: โรงพย�บ�ล
สมเดจเจ�พระย�.โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย� ๑๑๒ ป. กรงเทพมห�นคร: อมรนทร
พรนตงแอนดพบบลกชง; ๒๕๔๕.หน� ๔๓.
๘. สรพล เยนอร�. บนทกเมอป ๒๕๒๐. ใน:หนงสออนสรณเนองในง�นพระร�ชท�น
เพลงศพ ศ�สตร�จ�รย น�ยแพทยฝน แสงสงแกว ๒๕ มกร�คม ๒๕๒๔.
๙. ประทกษ ลขตเลอสรวง. ๑๐๐ปนตจตเวช.ว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย
๒๕๓๔; ๓๖(๑): ๓๐.
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
48
๑๐. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.
กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๑๕๖-๙.
๑๑. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.
กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๙๕.
๑๒. นงลกษณ ศ�สตร� และคณะ. ประวตความเปนมาโรงพยาบาลนตจตเวช. ใน: ระลก
๓๐ ป นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๔๔.
๑๓. ประทกษ ลขตเลอสรวง. อาจารยสรนทรปนรตน“บดาแหงนตจตเวชไทย”. ใน:
ระลก ๓๐ ป นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช; ๒๕๔๔.
๑๔. ดวงต� ไกรภสสรพงษและคณะ. นตจตเวชสาสนสรรสสถาบนกลยาณราชนครนทร.
กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๕.
๑๕. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. สรปผลการดำาเนนงานโครงการพฒนา
กฎหมายสขภาพจตปงบประมาณ๒๕๔๙. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ช
นครนทร; ๒๕๔๙.
๑๖. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. สรปรายงานความคดเหนตอราง
กฎหมายสขภาพจตของบคลากรสาธารณสข. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร; ๒๕๔๙.
๑๗. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. มาตรฐานบรการนตจตเวช.
กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๗.
๑๘. สพรรณ แสงรกษ�, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความสามารถในการตอสคดของผปวย
นตจตเวช.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐; ๑๕(๒): ๙๓-๑๐๐.
๑๙. วนทด� ถมค�พ�ณชย, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความเหนของจตแพทยตอการดำาเนน
คดอาญา.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๒; ๑๗(๒): ๑๑๘--๒๘.
๒๐. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๑๔๓-๔.
๒๑. สปรช� วงศพทธ�, ร�ณ ฉ�ยนท. รายงานการวจยเรองการศกษาความสมพนธ
ระหวางการพพากษาของศาลกบผลการตรวจวนจฉยของแพทยในผกระทำาผด
ทางอาญาทมปญหาทางจตเวช.กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช; ๒๕๓๘.
๒๒. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การบงคบรกษาผกระทำาผดคดอาญาทมความผดปกตทางจต.
ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๑; ๑๖(๒): ๑๐๘--๑๘.
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
49
๒๓. ร�ณ ฉ�ยนท, นงลกษณ ส�ตร�. ปจจยทเกยวของกบการกระทำาผดครงแรกและ
การกระทำาผดซำาของผปวยนตจตเวช.ว�รส�รสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ๒๕๔๗;
๑(๓): ๙๓-๑๐๐.
๒๔. ณฐวฒ อรนทร, อศวน วฒนวบลย, สนย กลปยะจตร, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การ
ประกอบอาชญากรรมกบความสามารถรผดชอบของผกระทำาผดนตจตเวช.
ว�รส�รสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ๒๕๕๐; ๓(๑): ๕๐-๖๑.
๒๕. วลล ธรรมโกสทธ. ความตรงของแบบประเมนความเสยงตอการเกดพฤตกรรม
รนแรง:HCR-๒๐.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐; ๑๕(๒): ๑๐๑-๙.
๒๖. รชนกร เอยมผอง. การศกษาผปวยนตจตเวชเดกและวยรน.ว�รส�รสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร ๒๕๕๑; ๔(๑): ๕๐-๖๑. ๑๓๒-๔๒.
๒๗. อทย� น�คเจรญและคณะ. รายงานการวจยผลของโปรแกรมกลมเตรยมความพรอม
ในการตอสคดความสามารถในการตอสคดของผปวยนตจตเวช. กรงเทพมห�นคร:
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๘.
๒๘. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. รางมาตรฐานระบบบรการทมความเปนเลศเฉพาะ
ทางนตจตเวช.กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๕๑.
๒๙. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความผดปกตทางจตเวชของผตองขง:การศกษาในเรอนจำา
เขตกรงเทพมหานครและเรอนจำากลางบางขวาง. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย
๒๕๔๕;๑๐(๒):๗๗-๘๘.
๓๐. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การประเมนโครงการนำารองการอบรมหลกสตรการดแล
สขภาพจตผตองขง.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๔๕;๑๐(๒):๑๑๓-๒๒.
๓๑. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. สขภาพจตและกลไกทางจตของผตองขงและนกโทษไทย.
ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐;๑๕(๒):๗๙-๙๒.
๓๒. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. รายงานการสมมนาการเตรยมสขภาพจตผตองขง
กอนปลอย. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๖.
๓๓. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๓๙๓-๕.
๓๔. ประวตศ�ลเย�วชน. ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง. เข�ถงไดท:http://www.jvnc.
coj.go.th/info.php?info=sub_menu&cid=๑. [๓๐ สงห�คม ๒๕๕๒].
๓๕. ประวตโรงพย�บ�ลตล�ก�รเฉลมพระเกยรต. โรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรต.
เข�ถงไดท : http://www.th.coj.go.th/hospital.html. [๓๐ สงห�คม ๒๕๕๒].
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
50
๓๖. กรมสขภ�พจต. แผนพฒนาสขภาพจตตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง
ชาตฉบบท๘พ.ศ.๒๕๔๐-๒๕๔๔.นนทบร: กรมสขภ�พจต;๒๕๔๐.
๓๗. เกยรตภม วงศรจต, ประภ�ศ อคร�นนท. การศกษาแนวคดและกระบวนการเกยว
กบการบงคบรกษาผมปญหาสขภาพจตและจตเวช.กรงเทพมห�นคร:โรงพย�บ�ล
นตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๔๑.
๓๘. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. โปสเตอรเผยแพรพ.ร.บ.สขภาพจต ปงบประมาณ
๒๕๔๙. เข�ถงไดท: http://www.thaimentalhealthlaw.com/pdf_files/kwam_pen_
ma.pdf [๓ กมภ�พนธ ๒๕๔๙].
๓๙. นงลกษณ ส�ตร�, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความคดเหนของบคลากรของรฐตอ
การบงคบรกษาผมความผดปกตทางจต. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย
๒๕๔๔;๙(๒):๖๓-๗๑.
๔๐. World Health Organization. DraftWHOresourcebookonmentalhealth,human
rightsandlegislation. Geneva: WHO; 2004.
๔๑. World Health Organization. WHOchecklistonmentalhealthlegislationIn:WHO
resourcebookonmentalhealthlegislation. Geneva: WHO; 2005. page 119-
54.
๔๒. World Health Organization. Guidance instrument fordeveloping,adoptingand
implementingmentalhealthlegislation.Geneva: WHO; 2003.
๔๓. กอบโชค จวงษ, มล.สมช�ย จกรพนธ. ผลกระทบขาวความรนแรงในโรงเรยนเอกชน
กรงเทพมหานครตอผปวยโรคจตเวชและญาต.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย
๒๕๔๙;๑๔(๑):๑-๑๓.
๔๔. พลกจบแพทยชอดงสงศรธญญ� เจ�ตวลนไมไดบ�. หนงสอพมพเดลนวส ๒๗
กมภ�พนธ ๒๕๕๐.
๔๕. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๒๓๔-๙.
๔๖. สำ�นกร�ยง�นก�รประชมและชวเลข สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ท
สำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�นตบญญตแหงช�ต. บนทกก�รประชมสภ�นตบญญต
แหงช�ต ครงท ๖๔/๒๕๕๐ เปนพเศษ; ๑๔ พฤศจก�ยน ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�.
กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�; ๒๕๕๐, หน� ๘-๙.
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
51
๔๗. สำ�นกกฎหม�ย สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ทสำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�
นตบญญตแหงช�ต. เอกส�รประกอบก�รพจ�รณ�ร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต
พ.ศ....(คณะรฐมนตรเปนผเสนอ) บรรจระเบยบว�ระก�รประชมสภ�นตบญญตแหง
ช�ต ครงท ๖๒/๒๕๕๐; ๗ พฤศจก�ยน ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�. กรงเทพมห�นคร:
รฐสภ�; ๒๕๕๐.
๔๘. สำ�นกกรรม�ธก�ร ๓ สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ทสำ�นกง�นเลข�ธก�ร
สภ�นตบญญตแหงช�ต. รายงานของคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระ
ราชบญญตสขภาพจตพ.ศ....สภานตบญญตแหงชาต. กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�;
๒๕๕๐.
๔๙. สำ�นกร�ยง�นก�รประชมและชวเลข สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ท
สำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�นตบญญตแหงช�ต. บนทกก�รประชมสภ�นตบญญตแหงช�ต
ครงท ๗๓/๒๕๕๐; ๒๐ ธนว�คม ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�. กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�;
๒๕๕๐, หน� ๒,๗.
๕๐. สำ�นกน�ยกรฐมนตร. ราชกจจานเบกษาเลมท๑๒๕ตอนท๓๖ก.กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกน�ยกรฐมนตร; ๒๕๕๑, หน� ๓๗-๕๔.
๕๑. ชงชย ศรประสทธ. มาตรการทางกฎหมายในการบงคบรกษาผปวยทางจต
(วทยานพนธมหาบณฑต). กรงเทพมห�นคร: บณฑตวทย�ลย มห�วทย�ลย
ธรรมศ�สตร; ๒๕๔๐.
๕๒. แสวง บญเฉลมวภ�ส. กฎหมายสขภาพจตมาตรการบงคบรกษาผมความผดปกต
ทางจต. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๔๙;๑๔(๓):๒๐๗-๑๒.
๕๓. สถ�บนพฒน�และรบรองคณภ�พโรงพย�บ�ล. มาตรฐานHAและเกณฑพจารณา:
บรณาการภาพรวมระดบโรงพยาบาล. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนพฒน�และรบรอง
คณภ�พโรงพย�บ�ล;๒๕๔๓, หน� ๑๐๗-๘.
๕๔. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.
กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๑๐๐-๑๑.
๕๕. สำ�นกน�ยกรฐมนตร. ราชกจจานเบกษาเลมท๑๒๖ตอนพเศษ๖๒ง.ประกาศ
กระทรวงสาธารณสขเรองรายชอสถานบำาบดรกษาทางสขภาพจตพ.ศ.๒๕๕๑.
กรงเทพมห�นคร: สำ�นกน�ยกรฐมนตร; ๒๕๕๒, หน�๔๔-๖.
๕๖. แสวง บญเฉลมวภ�ส. ผปวยจตเวชกบปญหาในกระบวนการยตธรรม. ว�รส�ร
สขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐;๑๕(๒):๖๗-๗๘.
๕๗. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพมห�นคร:
สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๓๐๔-๗.
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
52
สความเปนเลศทงสองดาน...ความฝนจะเปนจรงไดหรอ
นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน
ผอานวยการสถาบนกลยาณราชนครนทร
ขนชอว�คว�มสำ�เรจยอมเปนทปร�รถน� แตผบรห�รหล�ยคนต�งกยอมรบและ
ส�รภ�พว� แคบรห�รองคกรทำ�ใหไดต�มม�ตรฐ�นธรรมด�ส�มญอย�งทควรจะเปนนน
กย�กยงกว�เขนครกขนภเข�! แลวนจะใหไปไกลถงขนจะใหเปนเลศนน มตองถงขนเลอด
ต�แทบกระเดนหรอกหรอ และทหนกไปกว�นนกคอไมใชตองก�รเปนเลศแคด�นเดยวแต
อย�กจะก�วไปสคว�มเปนเลศทงสองด�นเลยทเดยว มนคงเปนไดเพยงแคฝนกลางวนแนๆ
เลย นคอสงทหล�ยคนคงตงคำ�ถ�มกบตวเองและคดถงคำ�ตอบทควรเปนหลงจ�กทไดทร�บ
ถงวสยทศนของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
คว�มเปนเลศท�งวช�ก�รเปนสงทกรมสขภ�พจตปร�รถน�ใหหนวยง�นในสงกด
กรมสขภ�พจตทกแหงก�วไปใหถง สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเปนหนวยง�นหนงในสงกด
กรมสขภ�พจตทมคว�มตองก�รมงไปสคว�มเปนเลศดวยเชนกน ห�กแตว�ถ�ชอของสถ�บน
กลย�ณร�ชนครนทรยงเปนชอเดม คอ โรงพยาบาลนตจตเวช เร�คงมองออกตงแตแรกเลย
ว�โรงพย�บ�ลแหงนควรจะเปนเลศในด�นใด แตอย�งไรกต�ม ชอของโรงพย�บ�ล
ไดเปลยนไปแลวตงแตป พ.ศ.๒๕๔๕ พรอมกบบทบ�ทหน�ทใหมทเพมเข�ม�นนกคอ
ง�นวกฤตสขภ�พจต ดงนน คว�มเปนเลศทงเรองนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตจงเปน
เรองทผบรห�รของสถ�บนกลย�ณฯรวมทงเจ�หน�ทของสถ�บนกลย�ณฯใหคว�มสำ�คญ
ดงทปร�กฏขนม�ครงแรกในวสยทศนของสถ�บนกลย�ณฯตงแตป พ.ศ.๒๕๔๘ ซงกเปน
ชวงเวล�หลงจ�กทสถ�บนกลย�ณฯไดรบมอบหม�ยใหทำ�หน�ทเกยวกบง�นวกฤตสขภ�พจต
ม�ไมกป จวบจนปจจบน คว�มปร�รถน�ทจะเปนเลศทงด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต
กยงคงอยแมขอคว�มในวสยทศนของสถ�บนกลย�ณฯจะเปลยนแปลงไปบ�ง
มองไปขางหนาอยางมความหวง มองขางหลงอยางภาคภมใจ ก�รทจะก�วตอไปข�งหน�อ�จตองยอนกลบไปดร�กฐ�นของเร� ว�มตนทนอะไร
สะสมม�บ�ง ก�รดำ�เนนง�นของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรตงแตอดตทผ�นม� นบตงแต
เรมกอตงในชอโรงพย�บ�ลนตจตเวชกมจดเรมทแตกต�งจ�กโรงพย�บ�ลจตเวชอนๆ เพร�ะ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
53
ผบรห�รระดบสงในสมยนนตองก�รใหเปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งและถอเปนคว�มโชคด
ของโรงพย�บ�ลทมผบรห�รทมวสยทศน รอบรและมงมนทจะพฒน�โรงพย�บ�ลม�ตงแตแรก
ผบรห�รทงหล�ยเหล�นนไดว�งร�กฐ�นง�นนตจตเวชม�อย�งมนคงและน�ภ�คภมใจ
แมท�นอ�จจะไมเคยไดกล�วถงคว�มเปนเลศม�กอน แตก�รทโรงพย�บ�ลทำ�ง�นนตจตเวช
ม�อย�งสมำ�เสมอย�วน�นและมม�ตรฐ�น เปนแหลงศกษ�ดง�นจนเปนทยอมรบของสงคม
โดยทวไป นนกอ�จจะเรยกไดว�ทำ�ง�นมงสคว�มเปนเลศนนเอง ประกอบกบก�รทเร�ม
บคล�กรทมคณภ�พสงในทกวช�ชพ ทงกลมคนทมประสบก�รณและทเปนคนรนใหมไฟแรง
ในสดสวนทเหม�ะสม ขณะนเร�มแพทยทกำ�ลงเรยนตอด�นนตจตเวชทต�งประเทศอยอกถง
๒ ท�น เร�มทมทส�ม�รถผลกดนใหเกดกฎหม�ยสขภ�พจตใหเกดขนในประเทศไทยไดเปน
ครงแรก ดงนนก�รทจะเปนเลศด�นนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงดเหมอนว�
คว�มฝนนนคงไมไกลเกนจรงนก
สวนก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอ�จเปนง�นใหมทสถ�บนไดรบมอบหม�ย
จ�กกรมสขภ�พจตใหดำ�เนนก�ร เนองจ�กเหตก�รณบ�นเมองในชวงนนมวกฤตสขภ�พจต
เกดขนบอยครงโดยเฉพ�ะกรณจตวประกนจ�กกรณทเม�ย�บ� สถ�บนไดมโอก�สสง
บคล�กรไปอบรมทต�งประเทศแลวกลบม�สร�งหลกสตรก�รเจร�จ�ตอรอง นบเปนเรอง
ทเปนประโยชนอย�งสงเพร�ะส�ม�รถนำ�ไปอบรมใหกบบคล�กรทงในและนอกกระทรวง
ส�ธ�รณสข เชน ตำ�รวจ อย�งตอเนอง รวมทงก�รมสวนรวมในก�รคลคล�ยวกฤต
จตวประกนในโรงพย�บ�ลศนยร�ชบร กทำ�ใหง�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนเปนทรจก
และเปนทยอมรบม�กขน และในเวล�ตอม�ไดเรมเข�ไปมสวนรวมในก�รทำ�ง�นด�น
วกฤตสขภ�พจตกรณภยพบตจ�กธรรมช�ตและจ�กนำ�มอมนษย โดยอ�ศยประสบก�รณ
จ�กก�รทำ�ง�นรวมกบหนวยง�นสขภ�พจตในพนท เพอรบมอกบกรณภยพบตสน�มและ
ภยพบตธรรมช�ตอนๆ รวมทงภยจ�กมนษยในเหตก�รณช�ยแดนใต ก�รทท�นอธบด
กรมสขภ�พจตคนปจจบน น�ยแพทยอภชย มงคล ไดมอบหม�ยใหสถ�บนเปนหนวยง�น
หลกในก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งครบวงจรตงแต ก�รพฒน�แนวปฏบต
ก�รเยยวย�จตใจ ก�รพฒน�ระบบร�ยง�น ก�รพฒน�บคล�กรของกรมสขภ�พจตและ
หนวยง�นอนๆ ยอมเปนสงทบงบอกถงคว�มไวว�งใจของกรมสขภ�พจตตอสถ�บนใน
ก�รทำ�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจต ห�กแตเพยงว�ง�นด�นนยงมบคล�กรทนอยอยม�กและ
ประสบก�รณในก�รทำ�ง�นไมย�วน�นเหมอนง�นด�นนตจตเวช อย�งไรกต�ม คว�มมงมน
และพย�ย�มของบคล�กรททำ�ง�นด�นนรวมทงก�รไดรบก�รสนบสนนจ�กผบรห�รระดบสง
ม�ทดแทน คงทำ�ใหคว�มฝนนนเปนจรงไดเชนกน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
54
กาวสความเปนเลศ ไม (จำาเปน) ตองสดยอดไปเสยทกอยางหรอก!! ผรไดกล�วไวว�ในคว�มเปนจรง ก�รเปนเลศนน ไมไดหม�ยคว�มว�เร�จะตองทำ�
ทกสงทกอย�งใหสดยอดไปเสยทกอย�ง องคกรหรอหนวยง�นทไดชอว�มหนวยง�นทเปน
เลศนน เข�พย�ย�มทำ�ใหบรก�รของเข�ประม�ณ ๘๐% มคว�มเปนม�ตรฐ�น (Standard)
อย�งทควรจะเปนเท�นน และใชคว�มพย�ย�มม�กขนในบ�งบรก�รทเข�พจ�รณ�แลวว�
เข�จะทำ�ไดดกว�ทอนอกประม�ณ ๑๕% ใหเหนอกว�ม�ตรฐ�นธรรมด� (Sur-standard)
และเข�จะทมเทอย�งสดกำ�ลงไปในสงทเข�จะส�ม�รถทำ�ไดดทสดชนดทคนอนไมมท�งเลยน
แบบได สวนอกประม�ณ ๕% ใหเปนบรก�รชนดสดยอด (Supreme) ซงสองปจจยหลงน
เองอ�จเปนสงนำ�พ�องคกรก�วสคว�มเปนเลศไดอย�งไมใชเรองย�กเยนอะไรเลย
ดงนน ห�กนำ�แนวคดนม�ประยกตใชกบสถ�บนกลย�ณฯทตองก�รมงสคว�ม
เปนเลศ ก�รไดรบก�รรบรองคณภ�พม�ตรฐ�น HA และมงมนรกษ�ม�ตรฐ�นนไวไดอย�ง
ตอเนองถง ๒ ครง รวมทงก�รพย�ย�มเข�สม�ตรฐ�น ISO ทง 9002 และ 27001 ยอมแสดง
ว�เร�ทำ�สำ�เรจในเรองม�ตรฐ�นอย�งทควรจะเปนไดแลวถง ๘๐% สำ�หรบในประเดนถดไป
เรองเหนอกว�ม�ตรฐ�นธรรมด� เมอเรวๆ น เร�ไดมโอก�สนำ�ทมไปศกษ�ดง�นเชงเปรยบ
เทยบทต�งประเทศ ทำ�ใหเร�พบว�โรงพย�บ�ลของเข�มม�ตรฐ�นสงกว�เร�ในหล�ยด�น
ถ�เร�พย�ย�มทำ�ใหสถ�บนกลย�ณฯมม�ตรฐ�นใหสงขนอกประม�ณ ๑๕% โดยใชม�ตรฐ�น
ของต�งประเทศเปน Benchmark เชน โครงสร�งอ�ค�รสถ�นท เครองมออปกรณทม
ม�ตรฐ�น ก�รใหบรก�รอย�งมออ�ชพ มศนยก�รฝกอบรมโดยมหลกสตรก�รฝกอบรม
ทเปนรปธรรมชดเจน ซงเท�ทประเมนดแลว ถ�เร�มงมนจรงๆ เร�กส�ม�รถทจะพฒน�
ม�ตรฐ�นใหเทยบเคยงเข�ไดอย�งแนนอน แตอย�งไรกต�ม เร�คงตองพย�ย�มเพมขน
อกประม�ณ ๕% ทจะพฒน�ใหง�นของเร�มเนอง�นชนดสดยอด (Supreme) ไมว�จะเปน
ง�นด�นนตจตเวชหรอวกฤตสขภ�พจต
จ�กร�ยละเอยดดงกล�วข�งตน ผเขยนเหนว� เร�เดนม�ถกท�งแลวทเร�ตอง
เรมจ�กฝนกอน แลวมงมนทจะทำ�ต�มฝน คอ “คดไกลและไปใหถง” เร�อ�จเรมจ�ก
ก�รมเป�หม�ยเลกๆ กอน เพร�ะเมอสำ�เรจในเรองเลกๆแลวมนจะสร�งกำ�ลงใจอย�ง
ตอเนองระหว�งเดนท�งสคว�มเปนเลศเพร�ะเสนท�งนยอมมอปสรรคเกดขนน�นบประก�ร
เร�คงตองก�รกำ�ลงใจทจะเดนหน�ตอไปอย�งไมทอถอย ผเขยนคดว�ง�นสวนทย�กกคอ
ง�นทตองพฒน�ใหมม�ตรฐ�นทสงขนและง�นทเหนอม�ตฐ�นเพร�ะสงนเองทตองก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
55
ก�รปรบเปลยนค�นยมและวฒนธรรมองคกรใหม เพอรองรบกระบวนก�รสวสยทศนและ
เป�หม�ย ถงแมว� ค�นยมและวฒนธรรมขององคกรอ�จเปลยนแปลงย�ก เนองจ�กก�ร
เปนหนวยง�นทมอ�ยม�น�นถง ๔๐ ป ยอมมวฒนธรรมขององคกรทถ�ยทอดสบตอกนม�
แตอย�ลมว�โลกทกวนนก�วไปอย�งรวดเรวม�ก ประกอบกบบคล�กรของสถ�บนกลย�ณฯ
ไดมก�รปรบเปลยนกนเข�ม�ทำ�ง�นในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ซงประกอบดวยหล�ย
กลม หล�ยวย ดงนน จงคดว�น�จะยงพอมโอก�สในก�รเปลยนแปลงค�นยมและวฒนธรรม
ทสบทอดกนม�ไดบ�ง ซงวฒนธรรมทดเร�คงตองเกบรกษ�ไวตอไป และปรบเปลยน
วฒนธรรมองคกรใหทนโลกสมยใหม มก�รทำ�ง�นอย�งมออ�ชพ ทำ�ง�นเปนทม ลดทฐ
คดถงทมกอน รวมทงมก�รพฒน�บคล�กรในทกวช�ชพอย�งตอเนองกเปนสงจำ�เปนอย�งยง
และก�รไดไปศกษ�ดง�นต�งประเทศกจะทำ�ใหมโลกทศนทกว�งขน มคว�มรทเท�ทนใน
ระดบส�กลและเสรมแรงบนด�ลใจใหกลบม�พฒน�สถ�บนกลย�ณฯตอไป
อย�งไรกต�ม ปจจยแหงคว�มสำ�เรจอยทกลมทมนำ�ของสถ�บนว�มคว�มมงมน
ไปสคว�มเปนเลศจรงหรอไม กล�ทจะทำ�ต�มฝน ตองสอส�รใหทมง�นทกคนต�งเข�ใจ
เหนภ�พฝนแบบเดยวกนและพรอมจะเดนไปดวยกน รวมทงก�รไดรบก�รสนบสนนจ�ก
ผบรห�รกรมสขภ�พจต ซงประกอบดวย ก�รมนโยบ�ยทตอเนอง ก�รสนบสนนบคล�กร
และงบประม�ณทเหม�ะสม ดงนน ห�กมปจจยเหล�นม�สนบสนน ผเขยนคดว� “ฝนนไม
ไกลเกนเออม”
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
56
เสนทางสความเปนเลศดานนตจตเวช
แพทยหญงวนทดา ถมคาพาณชย
นายแพทยชานาญการพเศษ
ห�กไดยนคำ�ว� Excellence Center เมอ ๓-๔ ปกอน คงมไมกคนทไดยนคำ�นแลว
รว�หม�ยถงอะไร แตทกวนนโดยเฉพ�ะในกรมสขภ�พจตหล�ยคนกคงจะคนเคยด สถ�บน
กลย�ณร�ชนครนทรกเปนหนวยง�นแรกๆ ในสงกดกรมสขภ�พจตทตองพย�ย�มคนเคย
และเดนไปใหถงกบคำ�ว� Center of Excellence in Forensic Psychiatry หรอ คว�มเปนเลศ
ด�นนตจตเวช
ง�นนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรโดยเฉพ�ะง�นด�นบรก�รนน
ไดดำ�เนนง�นม�เปนเวล�น�นและในปนนบเปนปท ๔๐ แลว ดงนนจงไดมก�รสงสม
ประสบก�รณและถ�ยทอดจ�กรนสรน กลนกรองจนไดสงดๆ ใหกบผปวย แมจะมก�ร
เปลยนแปลงม�กม�ยโดยเฉพ�ะก�รเปลยนแปลงครงใหญ คอ ก�รเปลยนวสยทศนจ�ก
ด�นบรก�รเพยงอย�งเดยว ม�เนนเรองก�รพฒน�ด�นวช�ก�รควบคกนไป และไดรบก�ร
ประท�นน�มจ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอเจ�ฟ�กลย�ณวฒน�ว� “สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร” โดยเปลยนจ�กชอเดม คอ โรงพย�บ�ลนตจตเวช หลงจ�กนน สถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรนำ�โดยกรมสขภ�พจตกไดนำ�เครองมอต�งๆ ม�ใชในก�รพฒน�ง�นวช�ก�ร
หล�ยอย�ง เชน R to R, CQI, KM กอใหเกดผลง�นวช�ก�รม�กม�ย และไดรบร�งวลทง
ในระดบหนวยง�นและระดบกรม รวมถงไดนำ�เสนอผลง�นในระดบน�น�ช�ต
ตอม�ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ท�งกรมสขภ�พจตไดมแนวคดใหจดตง Excellence Center
ในหนวยง�นทมศกยภ�พเพยงพอ เพอพฒน�หนวยง�นนนๆ ใหก�วไปอกระดบ เพอใหม
ก�รบรก�รทดขน มวช�ก�รทเขมแขงกว�เดม มบคล�กรทมศกยภ�พ และเปนแหลงศกษ�
ดง�นของบคล�กรจ�กภ�ยนอก รวมถงส�ม�รถผลตบคล�กรภ�ยนอกหนวยง�นใหมคว�ม
ส�ม�รถไมยงหยอนไปกว�กน ก�รดำ�เนนง�นชวงแรกเตมไปดวยคว�มย�กลำ�บ�ก เนองจ�ก
กรอบคว�มคดของศนยคว�มเปนเลศในตอนนนยงไมชดเจน ทำ�ใหหนวยง�นต�งๆ รวมถง
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเกดคว�มสบสน อย�งไรกต�ม จ�กคว�มพย�ย�มของผบรห�ร
แผนง�น ซงกคอโรงพย�บ�ลศรธญญ�รวมถงหนวยง�นต�งๆ ไดรวมกนทำ�ใหง�นส�ม�รถ
ดำ�เนนก�วหน�ม�จนถงปจจบน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
57
เมอไดทบทวนแนวคดในก�รจดตง Excellence Center ทง ๔ ด�น ดงไดกล�วม�แลว
คอ ก�รบรก�รทด วช�ก�รเขมแขง บคล�กรมคว�มส�ม�รถ และเปนแหลงศกษ�ดง�นของ
บคลกรจ�กภ�ยนอก จงพอจะสรปผลง�นทผ�นม�ทสมพนธกบแนวคดในก�รจดตง
Excellence Center ไดดงน
ดานบรการ ผปวยนอกไดมก�รจดหองตรวจกรณผปวยทมคดเฉพ�ะ เพอใหแพทย
ทมประสบก�รณด�นนตจตเวชเปนผตรวจ และมพย�บ�ลทคดกรองเฉพ�ะ สำ�หรบ
ผปวยในมก�รพฒน�กลมเตรยมตอสคด เพอใหส�ม�รถใชกบผปวยนตจตเวชไดง�ยขน
ก�รนำ� HCR-20 ทแปลเปนภ�ษ�ไทยม�ใชคดกรองกอนเพกถอนผปวยต�มประมวล
กฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ ทว�ดวยก�รรกษ�ผปวยจนกว�อ�ก�รจะดเพอปองกนอนตร�ย
ตอสงคม รวมถงก�รว�งแผนในอน�คต เพอปรบปรงระบบบรก�รนตจตเวช ณ แผนกผปวยนอก
ใหเปน one-stop service มคว�มสะดวก ครบวงจร และลดตร�บ�ปของผปวยนตจตเวช
รวมถงก�รปรบปรงระบบโครงสร�งผปวยใน เพอคว�มปลอดภยของทงผปวยนตจตเวชและ
เจ�หน�ท
ดานวชาการ มก�รสนบสนนใหบคล�กรทำ�ง�นด�นวช�ก�รม�กขน ซงเปนสวน
สำ�คญอย�งยงในก�รทจะทำ�ใหก�รบรก�รส�ม�รถเดนไปข�งหน�และทำ�ใหผปวยไดรบ
ก�รบรก�รทดขน จ�กผลก�รวจยเรอง คว�มเหนของแพทยตอก�รดำ�เนนคดอ�ญ� ชให
เหนถงคว�มต�งของก�รวนจฉยของแพทยกบศ�ลเรองคว�มรผดชอบและภ�วะอนตร�ยของ
ผปวยนตจตเวชตอสงคม ซงสงผลใหมก�รเปลยนแปลงในก�รลงคว�มเหนของแพทยตอ
กระบวนก�รยตธรรม เพอใหก�รวนจฉยมคว�มกระจ�งม�กขน นอกจ�กน ยงไดทำ�ก�ร
แปล HCR-20 เปนภ�ษ�ไทย โดยใชกระบวนก�รวจย รวมทงก�รใช KM เพอพฒน�คมอ
HCR-20 และคมอกลมเตรยมตอสคด ทำ�ใหผปวยนตจตเวชไดรบประโยชนจ�กก�รบรก�ร
ม�กขนดงทไดกล�วไปแลว
การพฒนาบคลากร แมว�สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดมก�รพฒน�บคล�กร
อย�งสมำ�เสมอ แตทศท�งก�รพฒน�บคลกรด�นนตจตเวชนนยงไมชดเจน ตอม�จงไดม
ก�รกำ�หนดรปแบบในก�รพฒน�บคล�กรขนใหม โดยแบงก�รพฒน�บคล�กรออกเปน ๖
วช�ชพ และไดกำ�หนดคว�มส�ม�รถและคว�มเชยวช�ญของบคคลต�งๆ รวมถงก�รสงเสรม
ในด�นก�รศกษ�และฝกอบรมต�งๆ ทำ�ใหสถ�บนกลย�ณฯไดมรปแบบในก�รพฒน�
บคล�กรด�นนตจตเวชทเปนรปธรรมม�กขน ปจจบนมแพทยกำ�ลงศกษ�ตอด�นนตจตเวช
ระดบปรญญ�เอกทประเทศองกฤษ จำ�นวน ๒ ท�น และไดสนบสนนบคล�กรทงทมบรห�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
58
และสหวช�ชพไปศกษ�ดง�นทประเทศสงคโปร เพอว�งแผนในก�รพฒน�โครงสร�งบคล�กร
ของสถ�บนกลย�ณฯตอไป
การพฒนาเพอเปนแหลงศกษาดงาน เนองจ�กสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
เปนสถ�บนแหงเดยวในประเทศไทยทใหบรก�รด�นนตจตเวช ดงนน จงเปนแหลงศกษ�
ดง�นของนกศกษ�ทงระดบปรญญ�ตรและหลงระดบปรญญ�ตรจ�กหล�ยสถ�บน รวมถง
บคล�กรทสนใจทจะศกษ�ดง�นด�นนโดยเฉพ�ะ ซงแตเดมก�รรบผศกษ�ดง�นนนไมได
มหลกสตรก�รศกษ�ทชดเจน บ�งครงไมทร�บวตถประสงคของก�รม�ศกษ�ดง�น หรอ
จดประสงคของก�รม�ศกษ�ดง�นไมตรงกบสถ�นททม�ศกษ�ดง�น เปนตน ดงนน จงได
มก�รจดทำ�หลกสตร เพอใหมก�รเรยนก�รสอนทเปนกจจะลกษณะ มก�รประเมนทชดเจน
เพอใหผเข�รบก�รฝกอบรมหรอศกษ�ดง�นไดรบประโยชนสงสด
ณ วนน เมอเดนม�ถงจดหนงและมองยอนกลบไปเมอ ๑ ปทผ�นม� สถ�บน
กลย�ณร�ชนครนทรไดกลบม�ถ�มตวเองว�อะไรคอ Excellence Center และถ�เร�อย�กเปน
ทหนงของประเทศเร�เปนหรอยง เร�จงไดไปขอรบคำ�ปรกษ�จ�กผเชยวช�ญด�นนโดยเฉพ�ะ
คอ ศ�สตร�จ�รยคลนกน�ยแพทยอภช�ต ศวย�ธร อดตรองคณบดฝ�ยพฒน�คณภ�พ
คณะแพทยศ�สตรศรร�ชพย�บ�ล ปจจบนดำ�รงตำ�แหนงผอำ�นวยก�รพฒน�คณภ�พ
โรงพย�บ�ลบำ�รงร�ษฎรอนเตอร ท�นบอกว�ห�กทนเปนทเดยวทใหบรก�รด�นนตจตเวช
และใหบรก�รด�นนม�น�นขน�ดน ทนกคงดทสดในประเทศไทยแลว ห�กว�เร�อย�กดขน
อย�กเกงขนเร�ตองเทยบกบต�งประเทศไปทละขน เรมจ�กภมภ�คเอเชยตะวนออกเฉยงใต
กอน ซงทดทสดในตอนนคงจะเปนทประเทศสงคโปร และห�กว�เร�เทยบเข�ไดจนเกงกว�
เข�แลวคอยยกระดบเปนเอเชยตอไป
ดงนน ทมบรห�รนำ�โดยผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณฯไดจดใหมโครงก�รไปศกษ�
ดง�นท Institute of Mental Health (IMH) ประเทศสงคโปร ซงทำ�ใหมคว�มรและแนวท�ง
ในก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวช ทงด�นระบบโครงสร�ง ด�นก�รพฒน�คน รวมถงวสยทศน
ในก�รทำ�ง�น ทำ�ใหเร�มองเหนคว�มฝนทจะเปนเลศด�นนตจตเวชชดเจนม�กขน อย�งไร
กต�ม จ�กก�รไปศกษ�ดง�นท IMH ทผ�นม� ทำ�ใหเร�ทร�บว� ง�นด�นนตจตเวชของเร�
มบ�งสงทพฒน�ดแลวและส�ม�รถพฒน�บ�งสงใหทดเทยมกบท IMH ไดไมย�กนก ซงจะ
นำ�เร�ไปสก�รพฒน�ทดยงๆ ขนไปในอน�คต
นบตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๑ จนถงปจจบน แมว�จะเข�ใจกรอบแนวคดของศนยคว�ม
เปนเลศม�กขน แตในกระบวนก�รทก�วเดนไปนนกยงมคว�มย�กลำ�บ�ก เรมตงแตคำ�ถ�ม
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
59
ว�เร�จะทำ�อย�งไรใหไปสจดๆนน จนกระทงเร�จะทำ�ไดหรอไม คว�มรสกตงแตทอถอยไปส
คว�มท�ท�ย ก�รเดนไปข�งหน� เดนถอยหลงกลบม�ทบทวนใหม ว�งแผน ลบแผนทง แลว
ว�งแผนใหม คว�มขดแยง คว�มเหนอยตอก�รเปลยนแปลง จนถงวนนช�วสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรกยงสดวยกน และกยงจะสดวยกนตอไป วนนลำ�บ�กกจรง ห�กเร�ไมก�วตอ
เร�กจะอยเพยงแคน แตห�กเร�มองไปข�งหน�คอยๆชวยกนก�วข�ออกไป เร�กจะเดนไป
ไดไกลกว�ทเดม บ�งครงเร�ไดเดนม�แลวโดยไมรตว จำ�ไดแตคว�มลำ�บ�ก จงอย�กใหลอง
มองว�เร�ไดทำ�อะไรแลวบ�ง แลวจะเหนว�มบ�งสงทเร�ทำ�ใหเกดคว�มเปลยนแปลงใน
สถ�บนแหงน แมว�จะเปนสงเลกๆ นอยๆ แตทกท�นเมอรวมกนกเปนสงทยงใหญทเรยกว�...
สถาบนกลยาณราชนครนทร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
60
อตลกษณและเอกลกษณของนตจตวทยาในประเทศไทย
ณฐวฒ อรนทร
นกจตวทยาชานาญการพเศษ
Look Inside: An Overview of Forensic Psychology นตจตวทยา คำ�ไทยคำ�นอ�จไมคนหคนต� ห�กจะสบคนในเวบไซดชอดงอย�ง
Google กแทบจะห�ขอมลไมไดเชนกน นตจตวทย� ม�จ�กภ�ษ�องกฤษคำ�ว� Forensic
Psychology คว�มหม�ยอ�งต�มส�กล สรปไดว� “เปนศาสตรทประยกตความรดานจตวทยา
โดยเฉพาะจตวทยาคลนก การสมภาษณ การตรวจวนจฉย การรวบรวมขอมลตางๆ เพอ
รายงานผลการวนจฉยตามวตถประสงคการสงตรวจของผนาสง ทประกอบดวยบคคลใน
กระบวนการยตธรรม เชน ศาล ทนาย ตารวจ เปนตน โดยผลการตรวจวนจฉยจะเปนขอมล
ชวยการพจารณาตดสนใจตามขอกฎหมายทเกยวของทงทางแพงและอาญา”
ปจจบน ในต�งประเทศ นกนตจตวทย�มบทบ�ทหน�ทเฉพ�ะ ตองผ�นก�ร
ฝกฝน และจบเฉพ�ะท�ง มหนวยง�นใหฝกปฏบตและใหก�รรบรอง เชน American Board
of Forensic Psychology (ABFP) สำ�หรบประเทศไทย โดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรอย
ระหว�งก�รจดทำ�หลกสตรนตจตเวชสำ�หรบนกจตวทย�คลนก และคดว�ในเวล�อนใกลน
เร�พรอมแลวทจะนำ�เสนอผลผลตของเร�สทองตล�ด เพอใหผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder)
ไดรจกเร�อย�งลกซงในฐ�นะสถ�บนทเปนเลศ ไมใชรจกเร�เพยงแคภ�ยนอกเท�นน
Forensic Psychology vs. clinical Psychology นกนตจตวทย�มสวนทแตกต�งกบนกจตวทย�คลนก กล�วคอ นกจตวทย�
คลนกมลกษณะเดนด�นก�รใชเครองมอท�งจตวทย�คลนก (Traditional Psychological
Tests) ทมงก�รวนจฉย เพอบำ�บดรกษ� ในขณะทลกษณะง�นทเปนเอกลกษณส�กลของ
นตจตวทย� คอ ก�รตรวจเพอร�ยง�นผลต�มวตถประสงคก�รนำ�สงท�งกฎหม�ย (psycholegal
questions) และตองมทกษะ คว�มร วธก�รในก�รใชเครองมอพเศษเฉพ�ะท�ง (forensic
assessment) รวมทง รวบรวมขอมลนอกเหนอไปจ�กขอมลท�งคลนก เชน ขอมลประวต
ก�รกระทำ�ผดและพฤตกรรมแหงคด ซงสวนใหญตำ�ร�ในต�งประเทศมกจะกล�วถงลกษณะ
ง�นเฉพ�ะท�งของนกนตจตวทย�ในก�รตรวจประเมนทงคดอ�ญ�และแพง ยกตวอย�ง เชน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
61
คว�มส�ม�รถรผดชอบในก�รกระทำ�ผดท�งอ�ญ� (Sanity evaluations หรอ
Criminal Responsibility)
คว�มส�ม�รถในก�รตอสคด (Competency Evaluations หรอ Competency
to Stand Trial)
คว�มเสยงในก�รกอคว�มรนแรง (Violence Risk Assessment หรอ Risk of
re-offending)
ก�รแกลงทำ� (Malingering and Deception)
คว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�น และคว�มเหม�ะสมในก�รทำ�ง�น (Competency,
Fitness to duty)
คว�มส�ม�รถในก�รทำ�พนยกรรม หรอทำ�สญญ�ท�งกฎหม�ย (Testamentary
Capacity)
คว�มส�ม�รถในก�รดแล เลยงดบตร (Child Custody)
ประเทศไทยหรออกหล�ยประเทศทเร�อ�จไมทร�บ นกจตวทย�คลนกตองทำ�
หน�ทเปนนกนตจตวทย�ดวย จงไมใชเรองแปลกสำ�หรบประเทศกำ�ลงพฒน�ทมขอจำ�กด
ด�นงบประม�ณเพอพฒน�บคล�กร ในขณะทประเทศสงคโปร ซงเปนประเทศทพฒน�แลว
กยงพบว� นกนตจตวทย� คอ บคคลทมพนฐ�นม�จ�กนกจตวทย�คลนก และกทำ�หน�ท
ทง ๒ บทบ�ทเชนเดยวกน อย�งไรกต�ม ทผ�นม�นกจตวทย�คลนกของสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรกส�ม�รถปฏบตง�นไดด มม�ตรฐ�นเทยบเคยงไดกบขอบเขตก�รทำ�ง�น
ดงกล�วม�แลวข�งตน
Go Beyond Borders: Traditional Tests, Knowledge, and Skill เจตน�ของหนงสอเลมนจะแสดงถงก�รก�วไปสระดบส�กลของง�นด�นนตจตเวชท
บมเพ�ะม�น�นถง ๔๐ ป ผเขยนเองเมอคดบวกลบเวล�ทไปเรยนตอแลว เอ�เข�จรงมเวล�
ปฏบตง�นนตจตวทย�เพยง ๘ ปเท�นน (ณ ป ๒๕๕๔) ซงในชวง ๒ ปแรก ไดเรยนรง�น
จ�กพๆ นกจตวทย�คลนก แตก�รศกษ�คนคว�และเรยนรดวยตนเองกมคว�มสำ�คญ ดงนน
คว�มสงสย คว�มอย�กรจงเกดขนม�กม�ย จำ�ไดว�ตอนนนอย�กเรยนตอด�นนตจตวทย�
(Forensic Psychology) และทร�บว�เมองไทยไมม ตองไปต�งประเทศ และกทร�บว�เปนไป
ไมได ระหว�งนนรสกคบของใจม�กๆ ว�อะไรคอ นตจตวทย� หรอเปนเพยงแคก�รทำ�ก�ร
ตรวจวนจฉยท�งจตวทย�คลนก (clinical psychological assessment) หรอเปล� แลว
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
62
นตจตวทย�แตกต�งกบจตเวชอย�งไร รวมทงนตจตวทย�น�จะมองคคว�มร ทกษะและ
เครองมอเฉพ�ะท�งทแตกต�งออกไป เร�ตองก�วข�มขอสงสย วถปฏบตเดมๆ คว�มรเดมๆ
และตองห�เครองมอใหมๆ
“...ผปวยรตวหรอไม..... รผดชอบชวดหรอไม....ควบคมตวเองไดหรอไม.....มสตดหรอไม.....ในขณะทำ�ผด?.......”
ดงนนสงแรกทสนใจและศกษ�คนคว�อย�งจรงจง คอ คว�มส�ม�รถรผดชอบท�ง
อ�ญ� (Criminal Responsibility) ในเวล� ๓ ปตอม� ผเขยนขอล�เรยนตอโดยเทยบเคยง
ว�ส�ข�อะไรในประเทศไทยน�จะเกยวของกบสงทเร�สนใจ ซงกคอ อ�ชญ�วทย�และง�น
ยตธรรม (Criminology and Criminal Justice) ถอว�ไดคว�มรและทฤษฎม�ชวยอธบ�ย
เกยวกบก�รกระทำ�ผดไดดทเดยว แตดวยคว�มค�ดหวงม�กเกนไปของผเขยนจงรสกว�
คว�มรทไดยงไมถงขดสด ถงแมจะเลอกศกษ�เกยวกบเหยอวทย� (Victimology) และ ทฤษฎ
ท�งจตวทย�ทเกยวของกบก�รกออ�ชญ�กรรม (Psychological Perspective of Criminality)
แลวกต�ม ฉะนน นกนตจตวทย�ควรจะมคว�มรด�น อ�ชญ�วทย� (Criminology) ดวย
ซงจะชวยใหส�ม�รถวเคร�ะหส�เหตก�รกระทำ�ผดในรปแบบต�งๆ ได อย�งไรกต�ม สงท
ภมใจกคอก�รทำ�วทย�นพนธเกยวกบเครองมอประเมนคว�มส�ม�รถรผดชอบท�งอ�ญ�
(Criminal Responsibility Scale) และถกนำ�ม�ปรบใชเปนแนวท�งปฏบตในง�นบรก�ร
นตจตเวช ง�นสอน ทมหลกฐ�นและขอมลวรรณกรรมในระดบส�กล และส�ม�รถทำ�ให
ผเขยนมขอมล มคว�มร มเครองมอ มแนวท�งเชงวช�ก�รในก�รวเคร�ะห และตอบคำ�ถ�ม
ข�งตนได หลงจ�กนนมก�รนำ�เครองมอม�ศกษ�วจยตอในป พ.ศ.๒๕๕๐ กบกลมผปวย
นตจตเวชทมขน�ดม�กขน เพอดประสทธภ�พของเครองมอ พบว�มค�คว�มเชอมนและ
คว�มเทยงตรงสง ผลง�นวจยนไดถกรบก�รคดเลอกใหนำ�เสนอในก�รประชมวช�ก�ร
น�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป พ.ศ. ๒๕๕๓
ในขณะทผเขยนดำ�รงตำ�แหนงนกจตวทย�ระดบ ๓ และ ๔ ไดเคยมคว�มคดอย�ก
ไปศกษ�ตอยงต�งประเทศ เพอนำ�คว�มรม�พฒน�ง�นนตจตวทย�ใหชดเจนขน แตตอนนน
ไมกล�พดคว�มรสกนกบใคร และระบบง�นกยงคงดำ�เนนตอไปเรอยๆ โดยไมมเทคโนโลย
ทแสดงถงเอกลกษณด�นนตจตวทย�อย�งแทจรง ผเขยนไดแตคดอยในใจ ดงนน หลงจ�ก
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
63
เรยนจบปรญญ�โทคว�มฝนดงกล�วกยงคงมอย จงไดทำ�ก�รสบคนห�ทนมห�วทย�ลย
ต�งประเทศทเปดสอนนตจตวทย� (Forensic Psychology) ในระดบปรญญ�เอก ไปง�น Expo
ทจดศกษ�ตอต�งประเทศและกเขยนใบสมครไป และสมครขอทนคณะกรรมก�รข�ร�ชก�ร
พลเรอนทกป ตดตอกนหล�ยป (ตอนนนรสกว�มคว�มหวง) ยอมรบว�ตนอย�กเรยน
เฉพ�ะท�งนตจตวทย�ม�กจรงๆ และไมคดทจะเรยนในเมองไทยดวย แตสดท�ยเร�เข�ใจ
ระบบร�ชก�รด จนตอนนเลกขอแลว แตนนกเปนคว�มฝนของเร�และเปนคว�มสขทไดฝน
ระหว�งทมคว�มสขกบคว�มฝน มก�รสบคนห�ทน และห�คว�มรผ�นโลก
ไรพรมแดนจ�กอนเตอรเนต แมภ�ษ�องกฤษไมไดแขงแรง อย�กรว�ต�งประเทศเข�ทำ�อะไร
กนบ�ง มเครองมอทดสอบอะไรบ�ง หรอมองคคว�มรอะไรบ�งเกยวกบนตจตวทย� มนเปน
ความยากทจะสรางองคความรแตละเรอง ทเกดจากการคนควาและอานดวยตนเอง
ตองใสใจ สนใจ ตงใจ และรกมนจรง โดยไมตองมคนสงใหทำา ทำาเพราะอยากจะทำา
แตในเมอตวเร�ตองก�รเหนก�รเปลยนแปลงในเทคโนโลยด�นนตจตวทย� สงททำ�ไดกคอ
อ�น..และอ�น.. ไมเข�ใจ....กอ�นใหเข�ใจ...
“...มเกณฑ... มแนวท�งในก�รพจ�รณ�ผปวยคดว�จะไมกอคว�มรนแรงซำ�อกอย�งไร...”
ลำ�ดบตอม�ทผเขยนตองก�รพฒน�เอกลกษณเฉพ�ะท�งด�นนตจตวทย� คอ
ก�รประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดคว�มรนแรง (Violence Risk Assessment) ใชเวล�
ประม�ณ ๒ ปในก�รศกษ�ร�ยละเอยดต�งๆ ของคมอ ตำ�ร� วธก�รท�งสถต ระเบยบวธวจย
ง�นวจยอนๆ ทเกยวของ รวมถงสง e-mail ขอสงสยต�งๆ ไปถ�มเจ�ของคมอในต�งประเทศ
จนตกผลกขององคคว�มร และเกบขอมลทำ�วจยในกลมตวอย�งของไทยอกประม�ณ ๑ ป
รวมแลวเรองนกใชเวล�ไมนอยทเดยว ง�นวจยนไดรบคดเลอกนำ�เสนอในก�รประชม
วช�ก�รน�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป พ.ศ. ๒๕๕๒ จ�กนน มก�รฝกอบรมใหคว�มร
แนวคดทฤษฎ และวธก�รประเมนแกบคล�กรด�นนตจตเวช ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดจดพมพเปน
คมอเพอเผยแพรใหผปฏบตทดลองใช ในปเดยวกนนไดรบคดเลอกใหแสดงผลง�นนวตกรรม
ในรปแบบโปสเตอรในก�รประชมวช�ก�รสขภ�พจตน�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป
พ.ศ. ๒๕๕๓ ปจจบนเครองมอประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดคว�มรนแรง HCR-20 ไดถกนำ�ม�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
64
ใชเปนม�ตรฐ�นบรก�รหนงในก�รประเมนผปวยนตจตเวชกอนจำ�หน�ย เพอคว�มปลอดภย
ของสงคม โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มง�นวจยรองรบว�เครองมอประเมนนมประสทธภ�พด
ในก�รทำ�น�ยคว�มรนแรงของผปวยนตจตเวชหลงจำ�หน�ย คว�มจรงผเขยนทร�บจ�กก�ร
อ�นตำ�ร�อยแลวว� เครองมอดงกล�วนมใชกนอย�งกว�งขว�งในหล�ยประเทศ (เจ�ของ
ผผลตเปนช�วแคนน�ด�) และมง�นวจยในต�งประเทศกล�วถงม�กม�ย แตอะไรกไมเท�กบ
ก�รรและเหนดวยตวเอง จ�กก�รไดมโอก�สไปดง�นนตจตวทย�ท Institute of Mental
Health (IMH) ประเทศสงคโปร และ HCR-20 กถกนำ�ม�ใชในประเทศนดวย ทำ�ใหตนเอง
รสกดไมนอย แตเด�ไมออกว�ทมของเร�จะรสกอย�งไร คว�มสำ�เรจของเทคโนโลยไดรบ
คว�มรวมมอ และผลกดนจ�กหล�ยฝ�ย ไดแก องคกรสหวช�ชพ ศนยคว�มเปนเลศด�น
นตจตเวช องคกรแพทย กลมพฒน�วช�ก�ร ตองขอบคณม� ณ โอก�สนดวย
“ เร�จะรไดไงว�คนไขแกลงปวย......แกลงบ�...แกลงจำ�ไมได... ?”
คำ�ถ�มนในฐ�นะทถกค�ดหวงว�เปนผเชยวช�ญด�นนตจตเวช คงจะถก
ถ�มบอยๆ หรอถกค�ดหวงว�คณคงรแลว เอกลกษณของนตจตวทย�อกอย�งหนงท
นกนตจตวทย�ตองมคว�มรและทกษะเพมเตมจ�กนกจตวทย�คลนก คอ ก�รตรวจจบ
ก�รแกลงทำ� (malingering and deception) สำ�หรบนกนตจตวทย�กจะถกถ�มว�มแบบทดสอบ
อะไร ถอว�เปนคว�มเครยดทเร�ตอบไดไมเตมป�ก เพร�ะสวนใหญจะตอบจ�กก�รวเคร�ะหผล
ในก�รทดสอบท�งจตวทย�คลนก (Traditional Tests) แตอย�งไรกต�ม ยงจำ�เปนอย เพร�ะ
ไมส�ม�รถสรปไดจ�กแบบทดสอบเดยว แตนนกยงไมแสดงถงคว�มเปนเอกลกษณทแทจรง
ของนกนตจตวทย� ถอเปนคว�มคบของใจเรอยม�ทอย�กจะคนคว�และศกษ� และ
ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ นไดศกษ�เฉพ�ะในสวนของก�รแกลงมคว�มบกพรองด�นคว�มจำ�กอน
(memory malingering) ก�รศกษ�เรองนถอว�มเวล�คอนข�งนอยในก�รทบทวนวรรณกรรม
เมอเทยบกบเทคโนโลยอนๆ ทกล�วผ�นม� อย�งไรกต�มก�รศกษ�วจย เกณฑปกตของ
แบบทดสอบก�รแกลงมคว�มบกพรองด�นคว�มจำ�ในกลมประช�กรคนไทยนนจะทำ�ให
ทร�บว�มค�เกณฑปกตอย�งไรบ�ง เพอใชเปนเกณฑในก�รเทยบเคยงพจ�รณ�ตดสนใจ
รวมกบขอมลอนๆ ไดอย�งมนใจม�กขน ทจะบอกว� คนนๆ มความเปนไดทจะแกลงทำา
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
65
มากกวาคนทวไป และก�รพฒน�องคคว�มรด�นก�รประเมนก�รแกลงมอ�ก�รท�งจต
(Psychopathology Malingering) ถอเปนง�นทท�ท�ยสำ�หรบนกนตจตวทย�ของไทยตอไป
“...ผปวยพรอมทจะไปตอสคด.... ….พรอมขนศ�ลไดหรอยง...?”
ในประเดนคำ�ถ�มน นกนตจตวทย�ตองรวธก�รประเมนทเรยกว� คว�มส�ม�รถ
ในก�รตอสคด (Competency to Stand Trial) และวธก�รร�ยง�นผล แมปจจบนไมม
แบบประเมนเฉพ�ะเหมอนส�เหตก�รสงตรวจด�นกฎหม�ยอนๆ (psycholegal questions)
ดงกล�วข�งตน ทงนเพร�ะประเดนนมวธก�รพจ�รณ�ทใชทกษะไมย�กและซบซอนม�กนก
เพร�ะเปนก�รประเมนสภ�พจตในปจจบน แตกมเกณฑในก�รประเมนทใชรวมกบผลก�รตรวจ
ท�งจตวทย�คลนกอนๆ ไดแก ก�รสงเกตอ�ก�ร พฤตกรรมและอ�รมณขณะทำ�ทดสอบ
นอกจ�กน นกนตจตวทย�ยงตองใชเครองมอวนจฉยระดบเช�วนปญญ�
(Intelligence Test) พย�ธสภ�พท�งสมอง (Neuropsychological Test) และ ลกษณะบคลกภ�พ
(Personality Tests) ประกอบในก�รอธบ�ยลกษณะสภ�พจตใจ (Psychopathology) ระดบ
เช�วนปญญ� (Intellectual Function) ลกษณะพย�ธสภ�พท�งสมอง (Neuropsychological
Function) ของอ�ชญ�กร ผตองขง รวมไปถงผปวยนตจตเวชทเชอมโยงกบก�รกระทำ�ผด
และขอกฎหม�ย โดยเฉพ�ะคดท�งแพงทยงไมไดกล�วถง เชน
...น�ง ก. จะส�ม�รถสอนหนงสอตอไปไดหรอไม... ...น�ย ข. จะเปนทห�รไดหรอไม...
...น�ง ค. จะส�ม�รถจดก�รมรดกทรพยสนตนเองไดหรอไม...
ดงนน ผลก�รตรวจท�งนตจตวทย�จะสะทอนคว�มส�ม�รถต�งๆ และลกษณะ
สภ�พท�งจต ณ ปจจบนของผปวย จ�กนนจะนำ�ผลดงกล�วไปใชประกอบก�รพจ�รณ�ใน
แตคว�มส�ม�รถต�มวตถประสงคนำ�สงต�งๆ อย�งเหม�ะสม
อย�งไรกต�ม ไมไดหม�ยคว�มว� นกนตจตวทย� จะเปนเพยงผเดยวในก�รตดสน
ในคำ�ถ�มดงกล�ว ตองอ�ศยคว�มรวมมอจ�กหล�ยฝ�ย และขอมลจ�กวช�ชพอนๆ รวมกน
พจ�รณ�อย�งรอบคอบและเปนธรรมต�มม�ตรฐ�นบรก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
66
Go Forward: To be Excellence, Professional and Growth คว�มเปนเลศด�นนตจตวทย� มงมนสก�รผลตผลง�นวจยเพอลงว�รส�รเฉพ�ะ
ท�งนตจตวทย�ระดบน�น�ช�ต รวมถงก�รมโอก�สพฒน�ตนเอง ในก�รนำ�เสนอผลง�นก�ร
ประชมระดบน�น�ช�ต
ตวอย�งว�รส�รเฉพ�ะท�งนตจตวทย�ในระดบน�น�ช�ต (Forensic Psychology
Journals)
American Journal of Forensic Psychology
Behavioral Sciences & The Law
Criminal Justice and Behavior
Journal of Forensic Psychology Practice
Law and Psychology Review
Psychology, Crime, & Law
Psychology, Public Policy, and Law
Last Word: Infinity Acts จ�กประสบก�รณก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวชในระยะเวล� ๘ ปทผ�นม�ของผเขยน
บอกไดว�มแรงบนด�ลใจทจะพฒน�ง�นนตจตวทย� เพอสร�งเอกลกษณทชดเจนของ
นกนตจตวทย� (Forensic Psychologist) และแตกต�งจ�กนกจตวทย�คลนก (Clinical
Psychologist) อย�งไร แมทงสองง�นจะมบ�งสวนทเชอมกนอย แตตองบอกใหไดว�อะไรคอ
เอกลกษณของง�นนตจตวทย�ทแทจรง ม�ถงวนนผเขยนคดว�ใกลทำ�สำ�เรจแลว แมอ�จจะ
ไมส�ม�รถเรยกตนเองว�เปนนกนตจตวทย� (Forensic Psychologist) ไดกต�ม
ท�ยสด.....กบสงทอย�กทำ�ม�น�นและเคยบอกกบเพอนสนทไมกคน คอ ก�รเขยน
คมอ หรอหนงสอ Forensic Psychology สกเลม แตนนคอสงทเกดขนในใจม�น�นแลว.. และ
ส�เหตทยงไมส�ม�รถทำ�ไดเพร�ะมหล�ยปจจย
“ ....... Pursuing our Dream of Becoming a Professional Forensic Psychologist....... ”
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
67
สงคมสงเคราะหนตจตเวช : กวาจะสงผปวยถงฝง
ลดดา จระกล
นกสงคมสงเคราะหชานาญการ
โลกใบทหมนชา : กบการเดนทางครงยงใหญ...ของ “ลงสม” (น�มสมมต)
ลงสมม�รบก�รรกษ�ทสถ�บนกลย�ณฯต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ ตงแตป
พ.ศ. ๒๕๓๐ ตลอดระยะเวล�ทบำ�บดรกษ�ไมมญ�ตม�เยยม และลงสมกจำ�ไมไดว�ตนเองม
ภมลำ�เน�อยทไหน จนเวล�ลวงเลยม�จนถงป พ.ศ. ๒๕๔๗ คณลงเกดจำ�ขนม�ไดว�ตนเอง
มภมลำ�เน�อยใกลวดแหงหนงย�นล�ดกระบง นกสงคมสงเคร�ะหไดพ�ลงสมลงไปตดต�ม
ห�ญ�ต แตกไมพบ พบเพยงท�นเจ�อ�ว�สทรจกคนเคย จ�กคว�มคนเคยนำ�สก�รชวยเหลอ
ดแล โดยท�นยนดใหผปวยไปพกอ�ศยอยทวดได แตปญห�ทสำ�คญอกอย�งหนงทสงผลให
ลงสมอ�จไมไดรบก�รรกษ�อย�งตอเนอง และมคว�มเสยงสงตอก�รกอคดซำ�กคอ
“คณลงไมมหลกฐ�นแสดงคว�มเปนตวตน คอ ไมมบตรประช�ชน” ทำ�ใหลงสมข�ดสทธ
ในเรองก�รรกษ�พย�บ�ลไปโดยปรย�ย
คว�มท�ท�ยเรมเกดขนเมอลงสมไมเหมอนคนธรรมด�ทวไป เพร�ะคณลงไม
เคยมบตรประช�ชนม�กอนตลอดชวต อกทงยงถกคดชอไปอยในทะเบยนบ�นกล�งของ
กรงเทพมห�นคร ดงนนก�รดำ�เนนก�รเบองตนเพอชวยใหลงสมมบตรประช�ชนจงตองห�
หลกฐ�นเพอยนยนว�เปนลงสมจรง ไมใชก�รสวมสทธของบคคลอน หลกฐ�นทสำ�คญ
ไดแก หลกฐ�นก�รเปนทห�ร (ส.ด.๙) หลกฐ�นท�งก�รศกษ� และบคคลยนยนทงหมด
๓ คน นกสงคมสงเคร�ะหใชเวล�ในก�รตรวจสอบยนยนจนกระทงส�ม�รถนำ�ชอของลงสม
ออกจ�กทะเบยนบ�นกล�งเข�สทะเบยนบ�นทเตรยมไวได ขนตอนนใชเวล�น�นกว� ๓ เดอน
หลงจ�กนน จงนำ�ไปสขนตอนของก�รทำ�บตรประช�ชน ในขนตอนก�รทำ�บตรประช�ชนมสง
ทน�ยนดพอๆกบก�รทลงสมมบตรประช�ชนใบแรกเลยทเดยว นนกคอ นกสงคมสงเคร�ะห
ส�ม�รถสบเส�ะห�พช�ยทยงมชวตอยและตดตอใหพช�ยม�ยนยนเพอใหลงสมม
บตรประช�ชนในครงนดวย
จ�ก ๓๐ ป ทอ�งว�ง โดดเดยว จ�กคนไทยไรสทธม�สคว�มเท�เทยมในชวตมนษย
คนหนง เรองร�วของลงสม คอ คว�มงดง�มเลกๆ ทมอยในชวตธรรมด�ๆ ททำ�ใหเร�ไดว�ง
ระบบก�รดแลผปวยจตเวชอย�งครบวงจรม�กขนในเรองสทธของก�รเปนคนไทย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
69
สทธของการเปนคนไทย
เร�ทกคนทร�บกนดว�ก�รเจบปวยดวยโรคจตเวชเปนภ�ระทสร�งคว�มทกข
อย�งมหนตทงตอผปวย ครอบครว และชมชน ก�รบรก�รท�งก�รแพทยแบบทเนนก�รให
บรก�รทโรงพย�บ�ลดวยแพทยเฉพ�ะท�ง กลบไมส�ม�รถรองรบปญห�ดงกล�วไดด
เท�ทควร เพร�ะอะไรหรอ!!! คำ�ตอบมอยทคำ�พดของ George Carlin (อ�งในโกม�ตร
จงเสถยรทรพย:๒๕๕๐)
“If you think you know answer, you are part of the problem”คนทคดว�ตนเองมคำ�ตอบแลวสำ�หรบปญห�ต�งๆ มกเปนตวสร�งปญห�เสยม�กกว�ทจะแกปญห�
เร�ในฐ�นะบคล�กรท�งก�รแพทยมกคดว�ตนมคว�มรม�กทสดในเรองแนวท�ง
ก�รแกไขปญห� คดว�ตนเองมคำ�ตอบสำ�เรจรปสำ�หรบปญห�ทกอย�งและพรอมทจะให
คำ�แนะนำ�กบผปวย-ญ�ต ม�กกว�ทจะรบฟงและเรยนร ยกตวอย�งเชน เรองของ “เต�”
(น�มสมมต) ผปวยจตเวชเรอรงทกอคดฆ�คนในชมชนเสยชวต ทงม�รด�และพนองไม
อย�กรบกลบไปดแลทบ�น ไรซงทพกพง บนปล�ยของชวตกคงหนไมพนตองไปใชชวตอย
ในสถ�นสงเคร�ะหเปนแนแท---ทกอย�งมคำ�ตอบสำ�เรจรป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
70
ถ�คดกนแคนทกอย�งกสำ�เรจลลวง ผปวย “มทอย มคนดแล มย�รบประท�น
ตอเนอง” วนหนงเร�กนำ�คำ�ตอบสำ�เรจรปนไปมอบใหกบผปวยทเข�ข�ยดงกล�ว และวนนน
กม�ถง “เต�” กเชนเดยวกน แตสงทน�ทงกว�นน “เต�” กไดเตรยมคำ�ตอบบ�งอย�ง
มอบใหเร�เหมอนกน นนกคอ “สถ�นสงเคร�ะหเข�เกบไวใหคนทไมมญ�ตไมใชหรอครบ
แตผมยงมญ�ต มบ�น ผมขออยบ�นไดหรอเปล�ครบ” “เต�” ทำ�เสยงออยๆ เหมอนกบ
พย�ย�มตอรองใหตนเองไดอยกบครอบครวโดยห�รไมว�ญ�ตพนองไมอย�กดแลเพร�ะ
“เต�” มพฤตกรรมก�วร�ว ไมเชอฟง แตสงท “เต�”ตอรองกเพอพย�ย�มทจะบอกว�ตลอด
ระยะเวล�ทผ�นม� “เต�” ตอสเพยงลำ�พงบนคว�มเจบปวยท�งจตทไมไดรบก�รเยยวย�ม�
น�นกว� ๑๐ ป แตเข�กยงมชวตรอดม�ได ณ เวล�นน เข�ไมมแมแตบ�นทพกพง อ�ศย
นอนทวด เพร�ะฉะนนคำ�ตอบทว� “มทพกพง มอ�ห�รครบ ๓ มอ มย�รบประท�นตลอด
ชวต” จงไมใชคำ�ตอบทจะบอกว� “เต�” จะมคว�มสขกบชวตในบนปล�ยได จ�กคำ�ตอรองส
ก�รเจรจ�กบครอบครวรอบใหม ปรบทศนคตของญ�ต ห�อ�ชพให จนในทสดแมยอมรบให
“เต�” อยทบ�น “เต�” มง�นทำ� (ร�นปนนำ�ใจ) มร�ยไดไมม�ก แตกไมเปนภ�ระของครอบครว
เรองร�วของ “เต�” จงเปนเพยงสวนเลกๆ ททำ�ใหเร�ไดเหนและไดชนชมกบ
ศกยภ�พทมอย เปนเพร�ะเร�มองว�ผปวยจตเวชตองก�รก�รดแลทสอดคลองกบบรบทและ
เงอนไขชวตของผปวยแตละคน เร�ในฐ�นะของผดแลไมเพยงแตตองแกไขปญห�เฉพ�ะหน�ท
กำ�ลงคกค�มชวตและคว�มเปนอยของผปวยเท�นน แตยงตองแสวงห�วธก�รทจะลดปจจย
เสยงและเสรมสร�งสขภ�พในระยะย�วไปพรอมๆ กน ไมว�จะเปนก�รสร�งกระบวนก�ร
เรยนร หรอก�รเสรมสร�งบทบ�ทของครอบครวในเรองของกระบวนก�รเยยวย�รกษ�
อกทงยงตองตระหนกถงขอจำ�กดของผปวยและครอบครวในก�รเข�ถงก�รรกษ� เพร�ะ
ก�รรกษ�โรคท�งจตเวชนนมกเปนภ�ระก�รดแลทยดเยอย�วน�นไปตลอดชวต สนเปลอง
ทงเงนและเวล� ในบ�งกรณระบบบรก�รสขภ�พทเปนอยนอกจ�กจะแกปญห�ไดอย�งจำ�กดแลว
ยงอ�จเปนสงทเพมคว�มทกขซำ�เตมใหกบผปวยและญ�ตได ห�กไมระมดระวง
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
71
เมอเขยนม�ถงตรงน ทำ�ใหผเขยนนกถงคำ�พดของ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยประเวศ วะส
ทกล�วไวว�...
“ศกดศรและคณค�แหงคว�มเปนคน คอ สงทสำ�คญทสดของมนษย ศกดศร คอ ก�รทำ�สงทถกตอง
คณค�อยทก�รมหวใจแหงคว�มเปนมนษย”
อย�งไรกต�ม จ�กก�รทำ�ง�นด�นสงคมสงเคร�ะหทผ�นม� เร�มงหวงใหผปวย
นตจตเวชส�ม�รถดแลตนเองได ไมเปนภ�ระของครอบครว จงเกดก�รพฒน�จนไดวงลอ
ก�รทำ�ง�นทนำ�เอ�ทกเรองร�วทยงย�กซบซอนของผปวยนตจตเวชแตละร�ยม�วเคร�ะห
เพอห�หนท�งก�รใหคว�มชวยเหลอรวมกน บนพนฐ�น “ศกดศรและคณค�แหงคว�มเปนคน”
ดงนน เรองร�วของ “ศกด” (น�มสมมต) น�จะเปนตวอย�งทดทส�ม�รถอธบ�ยก�รทำ�ง�น
ของวงลอนใหเข�ใจไดชดเจนม�กยงขน
ความเจบปวยเรอรงทเปนปมชวตของตนเองและครอบครวทมเหตการณทงดและเลวรายเขามาในชวต
บางเรองสรางบาดแผลใหชวตจนเกนเยยวยา......
ตรวจสอบ: หาสาเหตของปญหาตาง ๆ ทอยเบองหลงกำาหนด: เปาหมายทดกบชวตขบเคลอน: ไปสเปาหมายนน---ตอรองกบสงคม
ทเปนทางเลอกในการเยยวยาชวตใหเปนอสระ จากปมชวตทประสบอย
ผลของการกระทำาเปาหมายถก: ดาเนนตอไปเปาหมายผด: หยด และทบทวนหาวธการใหมในการเยยวยา--หยดทาตามความเคยชน--
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
72
“ศกด” เกดและเตบโตทจงหวดแหงหนงในภ�คอส�น เรองร�วในวยรนของศกด
ไมแตกต�งจ�กวยรนอนๆ จนกระทง “ศกด” เข�สวยผใหญ เข�มภ�ระทตองรบผดชอบม�กขน
มภรรย�และบตรทตองดแล ชวตตองดนรนตอสกบระบบทนนยม ก�รทจะทำ�ใหตนเอง
พอมพอกน พอมหน�มต�ในหมบ�นกตองไปทำ�ง�นต�งประเทศ “ศกด” กเปนหนงในนน
เข�จงเดนท�งไปทำ�ง�นต�งประเทศจนกระทงมคว�มเจบปวยท�งจตจ�กก�รทำ�ง�นหนก
และไมไดพกผอน เมออ�ก�รท�งจตสงบเข�กยงคงเดนท�งไปทำ�ง�นต�งประเทศเชนเคย
จนกระทงไมส�ม�รถตอสกบคว�มเจบปวยทรมเร�ได เข�จงตองกลบม�ทำ�ไรทำ�น�
เลยงสตวอยทบ�น โดยใหภรรย�เปนผห�ร�ยไดเพยงลำ�พง และแลววนหนง “ศกด”
กมอ�ก�รท�งจตกำ�เรบและกอคดฆ�เพอนบ�นในทสด เหตก�รณดงกล�วเปลยนแปลงชวต
ของเข�นบจ�กวนนนเปนตนม� หลงจ�กศ�ลพจ�รณ�ยกฟอง “ศกด” ถกสงตวม�บำ�บด
รกษ�ทสถ�บนกลย�ณฯต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ เข�อย�กกลบบ�นไปอย
กบภรรย�และบตร แตไมส�ม�รถทำ�ไดเพร�ะคนในชมชนไมยอมรบ รวมทงกลบไปอยกบ
ครอบครวกไมไดเนองจ�กในครอบครวมบคคลทเจบปวยท�งจตและมภ�ระทตองดแลอย
แลว “ศกด” จะตองไปอยสถ�นสงเคร�ะหอย�งนนหรอ ! ไมใชคำ�ตอบแบบนนแนนอน
เพร�ะ “ศกด” ม ศกยภาพภายใน หล�ยอย�ง และยงมคว�มมงมน คว�มตงใจทจะ
ประกอบอ�ชพเพอดแลตนเองในย�มทไมมใครใหพงพง จงไดมก�รตงเปาหมายชวต ใหกบ
“ศกด” โดยเรมตนจ�กก�รทำ�ง�น โดยนกสงคมสงเคร�ะหคอยเปนพเลยงและดแลในย�มท
เข�ไมส�ม�รถเผชญกบปญห�ต�งๆ ได เรมจ�กก�รลองถกลองผด สสงทคดว�ดทสด ผลสรป
ในวนน “ศกด” มง�นทำ�ต�มคว�มตองก�ร มร�ยไดเพยงพอตอก�รดำ�เนนชวตและเหลอพอ
ทจะสงไปจนเจอครอบครว
วงลอหมนไปต�มวถชวตของคนแตละคนไมเคยหยด..เมอสะดด..กลบม�ห�หนท�ง
เยยวย�กนใหม แตสงทพงระวง อยาทำาตามความเคยชน อย�งทเปนอย เพร�ะจะไมได
เรยนรถงคว�มงดง�มในชวตของเข�เหล�นน
ดงนน เมอมองภ�พง�นสงคมสงเคร�ะหนตจตเวช เร�จะเหนว�เปนง�นทใหบรก�ร
กบผตองห� จำ�เลย ผเสยห�ย ทพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลสงสยว�จะมคว�มผดปกตท�งจต
หรอสงม�บำ�บดรกษ�ในกรณมภ�วะอนตร�ยตอสงคม หรอสงม�เพอตรวจประเมน
คว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�นหรอทำ�นตกรรมสญญ� เพร�ะฉะนนก�รทำ�ง�นด�นวช�ชพจง
ตองสอดรบกบม�ตรฐ�นวช�ชพสงคมสงเคร�ะหนตจตเวชอนประกอบไปดวย การวนจฉย
ทางสงคม ไมว�จะเปนกรณของ “ศกด” หรอ “เต�” ทงคลวนผ�นกระบวนก�รทำ�ง�นดงกล�วน
ม�แลวดวยกนทงนน นกสงคมสงเคร�ะหนตจตเวชจงตองว�งแผนศกษ�ประวตคว�มเปนม�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
73
ของผปวยโดยละเอยด ตงแตเกดจนถงวนทกระทำ�คว�มผดใหครอบคลมทงท�งด�น
ก�ย-จต-สงคม (Bio-Psycho-Social) โดยก�รสมภ�ษณผปวย ญ�ต/บคคลใกลชด เพอนบ�น
ผเสยห�ย (บ�งกรณ) ตลอดจนก�รเยยมบ�นและก�รรวบรวมขอมลจ�กหนวยง�นท
เกยวของไมว�จะเปนพนกง�นสอบสวน ศ�ล อยก�ร โรงพย�บ�ลของรฐและเอกชน เปนตน
จ�กนนนำ�ขอมลม�วเคร�ะหเพอห�ส�เหตท�งสงคมทเกยวของกบคว�มเจบปวยท�งจตและ
ส�เหตของก�รกระทำ�คว�มผด เพอนำ�เสนอในทประชมตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชพรอมทง
ลงคว�มเหนท�งด�นคลนกและกฎหม�ย
นอกจ�กนเร�ยงพบว� ก�รกอคดของผปวยจตเวชแตละร�ย ห�กเกดจ�กคว�ม
เจบปวยท�งจต เมอผปวยอ�ก�รท�งจตทเล�และรบรถงก�รกระทำ�ของตนเอง หล�ยคน
เกดคว�มรสกเศร� เสยใจ รสกผด กรณของ “ศกด” และ “เต�” กเชนกน เร�จงตองมก�ร
บำาบดทางดานจตใจ เชน ก�รใหคำ�ปรกษ� ก�รทำ�จตบำ�บดประคบประคอง ครอบครว
บำ�บด ควบคกบก�รรกษ�ดวยย� เพอใหอ�ก�รท�งจตของผปวยทเล�และพรอมทจะเผชญ
หน�กบคว�มเปนจรงทเกดขนในชวต และทผ�นม�ยงพบอกว�บคคลในครอบครวของ
ผปวย ผเสยห�ยและชมชนเองกไดรบผลกระทบจ�กก�รกระทำ�คว�มผดดวยเชนกน เร�จง
ตองเยยวย�จตใจเข�เหล�นนดวย เพอใหเข�มแนวท�งในก�รจดก�รปญห�และลดคว�ม
เสยงในก�รเกดปญห�สขภ�พจต ในผปวยบ�งร�ยก�รทำ�ง�นไมไดจบลงทก�รวนจฉยท�ง
สงคมและก�รบำ�บดท�งสงคมเท�นน แตตองมการฟนฟสมรรถภาพทางสงคม เพอฟนฟ
ทกษะใหผปวยส�ม�รถประกอบอ�ชพไดต�มศกยภ�พของตนเอง และสงทสำ�คญสำ�หรบ
ผปวยนตจตเวชคอ การพทกษสทธทมงเนนก�รไมทำ�ใหผปวย “ถกเลอกปฏบต” แตจะตอง
ทำ�ใหผปวยไดรบ “คว�มเท�เทยม” เท�กบคนอนๆ ในสงคม คว�มเท�เทยมทว�นนคอ
ก�รเปดโอก�สใหผปวยส�ม�รถใชสทธของตนเองไดเท�กบคนอน ๆ ส�ม�รถพฒน�คณภ�พ
ชวตของตนใหมคว�มสมบรณทสดต�มบรบทของแตละคน ดงนน จงเหนไดว�ก�รทำ�ง�น
ของนกสงคมสงเคร�ะหตองดำ�เนนง�นโดยก�รใชทกษะของง�นสงคมสงเคร�ะหเพอพสจน
คว�มจรงและพทกษสทธใหกบผปวยนตจตเวช ผลจ�กก�รปฏบตง�นดงกล�วจะชวยผดง
คว�มยตธรรมในฐ�นะวช�ชพหนงในทมพย�นผเชยวช�ญได
เร�ในฐ�นะนกสงคมสงเคร�ะหวช�ชพจงมองว� :ง�นไมใชแคสงทตองทำ�ใหบรรลผลสำ�เรจต�มตวชวด
แตง�นททำ�ดวยหวใจของคว�มเปนมนษยนนเปนไดม�กกว�ก�รทำ�ต�มหน�ท
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
74
บทบาทพยาบาลนตจตเวช : จากปจจบนสอนาคต
ทองพน ปนทะนา
พยาบาลวชาชพชานาญการ
ตลอดระยะเวล� ๔๐ ป ทผ�นม� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร มภ�รกจหลก
ในก�รใหบรก�รนตจตเวชทวประเทศและมก�รพฒน�คณภ�พโรงพย�บ�ลม�โดยตลอด
โดยเฉพ�ะด�นบรก�รและด�นวช�ก�ร สงทยนยนไดว�สถ�บนแหงน ใหบรก�รแกผทม�
ใชบรก�รอย�งมคณภ�พ คอ ก�รทสถ�บนรบรองคณภ�พสถ�นพย�บ�ล ใหก�รรบรอง
คณภ�พม�ตรฐ�นตงแตป พ.ศ.๒๕๔๗ เปนตนม� โดยใหก�รรบรองอย�งตอเนองม�จนถง
ปจจบน อย�งไรกต�ม สถ�บนกลย�ณฯยงคงมก�รพฒน�คณภ�พอย�งตอเนอง เพอคว�ม
เปนเลศด�นนตจตเวช
ผปวยนตจตเวช ซงเปนบคคลทมปญห�สขภ�พจต โรคท�งจตเวชและเกยวของ
กบกระบวนก�รยตธรรมหรอคว�มเปนธรรมท�งสงคม ผปวยเหล�นสวนใหญเปน
ผปวยจตเวชทกอคดท�งอ�ญ� ห�กไมไดรบก�รบำ�บดทสอดคลองกบคว�มเจบปวยและ
ประเดนท�งกฎหม�ย อ�จทำ�ใหผปวยไมไดรบก�รชวยเหลอตรงต�มปญห�และนำ�ไปสก�ร
กอคดซำ�ได จงนบว�เปนผปวยทมปญห�ยงย�กซบซอน รวมทงมกระบวนก�รบำ�บดและ
ขนตอนท�งนตจตเวชทซบซอนเชนกน ดงนน พย�บ�ลนตจตเวชทใหก�รดแลจะตองมคว�มร
และเข�ใจในกระบวนก�รนตจตเวชและกฎหม�ยทเกยวของเปนอย�งด
บทบาทของพยาบาลนตจตเวชดานบรการ วช�ชพพย�บ�ล มหน�ทหลกคอ ก�รพย�บ�ล ซงเปนททร�บกนดว� ก�รพย�บ�ล
เปนบรก�รทเกยวของกบก�รชวยเหลอบคคลทงในภ�วะปกต เจบปวยหรอสนองตอคว�ม
ตองก�รของบคคล ครอบครว และชมชน โดยมจดมงหม�ยเพอบรรเท�คว�มเจบปวย คว�ม
ทกขทรม�น รวมทงก�รสงเสรมสขภ�พและก�รปองกนโรค ตลอดจนก�รยกระดบคว�ม
มสขภ�พดของบคคล ครอบครวและชมชน โดยสงคมค�ดหวงว� จะตองเปนบรก�รทมคณภ�พ
สงสด โดยเฉพ�ะก�รดแลผปวยนตจตเวช ซงเปนผปวยเฉพ�ะท�งทตองไดรบก�รพย�บ�ล
ทแตกต�งจ�กผปวยจตเวชทวไป ดงนน พย�บ�ลนตจตเวชซงเปนหนงในทมสหวช�ชพ
ทใหก�รดแลผปวยนตจตเวช จงนบว�เปนวช�ชพทสำ�คญและมบทบ�ทหลกในก�รใหบรก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
75
แกผปวยนตจตเวชตงแตแรกรบจนกระทงจำ�หน�ย ตลอดจนก�รตดต�มดแลหลงจำ�หน�ย
กรณทเปนผปวยในตองดแลผปวยตลอด ๒๔ ชวโมง พย�บ�ลนตจตเวชจงมบทบ�ททสำ�คญ
ในก�รดแลผปวยนตจตเวชเปนอย�งยง
นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชตองมก�รปฏบตง�นโดยก�รผสมผส�นศ�สตร
ท�งก�รพย�บ�ล คว�มรด�นจตเวชศ�สตรและศ�สตรท�งนตจตเวชหรอกฎหม�ยทเกยวของ
ม�ประยกตใชในก�รดแลผปวย เพอกอใหเกดประโยชนแกกระบวนก�รยตธรรมและสงคม
และเพอใหผปวยไดรบก�รพทกษสทธและก�รผดงคว�มยตธรรมต�มทกฎหม�ยกำ�หนด
ก�รดแลผปวยใหไดรบบรก�รทมคณภ�พไมว�จะเปนผปวยท�งก�ยหรอท�งจตเวช
พย�บ�ลตองปฏบตต�มม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ล ซงม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลเปนเครองมอ
สำ�คญของก�รประกนคณภ�พก�รพย�บ�ล เนองจ�กเปนแนวท�งในก�รจดบรก�รและก�ร
ปฏบตก�รพย�บ�ลเพอใหเกดผลดตอผรบบรก�ร ดวยเหตน กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บน
กลย�ณฯจงไดมก�รศกษ�วจยและจดทำ�ม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชขน เพอใชเปน
แนวปฏบตก�รพย�บ�ลแกผปวยนตจตเวช ญ�ต หนวยง�นทสงผปวยม�ตรวจรกษ�และบำ�บด
นบเปนเครองมอทสำ�คญทใชในก�รประเมนว� ก�รพย�บ�ลทผปวยนตจตเวชไดรบนน
มคณภ�พหรอไม เนองจ�กก�รพย�บ�ลนตจตเวช เปนก�รบำ�บดดแลผมปญห�สขภ�พจตและ
จตเวชทเกยวของกบกระบวนก�รยตธรรม เพอใหก�รเจบปวยท�งจตกลบเข�สภ�วะปกตหรอ
ส�ม�รถกลบไปดำ�เนนก�รท�งกระบวนก�รยตธรรมไดในเวล�ทเหม�ะสม รวมทงก�รสงเสรม
สขภ�พจตทวไป ก�รปองกนคว�มเจบปวย ปญห�สขภ�พจต บำ�บดดแล ฟนฟสมรรถภ�พ
ผปวยจตเวชและนตจตเวชมใหปวยซำ�หรอกอคดซำ� เพร�ะฉะนน พย�บ�ลนตจตเวชจงตอง
มคว�มร คว�มเข�ใจในม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชอย�งแทจรง นอกจ�กน พย�บ�ล
นตจตเวชยงตองใชกระบวนก�รพย�บ�ลซงเปนเครองมอและวธก�รสำ�คญท�งวทย�ศ�สตร
อย�งหนงของวช�ชพในก�รปฏบตก�รพย�บ�ลซงจะชวยทำ�ใหผรบบรก�รไดรบประโยชน
สงสด โดยกระบวนก�รพย�บ�ลสำ�หรบก�รพย�บ�ลนตจตเวช มทงหมด ๕ ขนตอน ดงน
๑. ก�รประเมนท�งก�รพย�บ�ล คอ ก�รสงเกตอ�ก�รพฤตกรรมของผปวย โดย
เฉพ�ะก�รประเมนภ�วะแกลงทำ� (malingering) ซงผปวยตงใจทจะแสดงอ�ก�รท�งจตเวช
โดยทไมมก�รเจบปวยจรง เพอผลประโยชนท�งกฎหม�ยหรอก�รไดรบก�รลดโทษท�งอ�ญ�
๒. ก�รวนจฉยท�งก�รพย�บ�ล เปนก�รวเคร�ะห ระบถงภ�วะสขภ�พหรอปญห�
โดยเฉพ�ะในประเดนทเกยวของกบคดของผปวยนตจตเวช ห�กพย�บ�ลไมส�ม�รถให
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
76
ก�รวนจฉยปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวชไดถกตอง จะทำ�ใหผปวยนตจตเวช
ไดรบก�รดแลทไมสอดคลองกบปญห�ทแทจรงทงท�งด�นคลนกและกฎหม�ย
๓. ก�รว�งแผนก�รพย�บ�ล เปนก�รจดระบบก�รปฏบตก�รพย�บ�ลใหเหม�ะสม
กบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช เนองจ�กก�รว�งแผนก�รดแลผปวย
นตจตเวชแตละร�ย แตละประเภทมคว�มแตกต�งกนทงสภ�พปญห�และคว�มตองก�ร
๔. ก�รปฏบตก�รพย�บ�ล เปนก�รนำ�แผนก�รพย�บ�ลไปปฏบตตอผปวย
นตจตเวช เพอจดก�รกบปญห�และตอบสนองตอคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช
๕. ก�รประเมนผลก�รพย�บ�ล เปนก�รตรวจสอบคณภ�พก�รพย�บ�ลทเกด
จ�กก�รปฏบตก�รพย�บ�ลและใชเปนขอมลในก�รว�งแผนก�รพย�บ�ลตอไป
นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชตองมก�รบนทกขอมลหรอร�ยง�นต�งๆ ทเกยวของ
กบผปวยนตจตเวชอย�งมคณภ�พและตอเนอง เพร�ะสงเหล�นมประโยชนตอก�รนำ�ไปใช
เปนพย�นหลกฐ�น เพอประกอบก�รดำ�เนนก�รท�งกระบวนก�รยตธรรม ซงประกอบดวย
๑. ด�นก�รบำ�บดรกษ�และฟนฟ พย�บ�ลนตจตเวชจะตองมก�รว�งแผน
ก�รดแลผปวยนตจตเวชแตละร�ยใหสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวย
นตจตเวช มก�รจดกจกรรมทเหม�ะสมและสอดคลองกบสภ�พปญห� คว�มตองก�ร
และประเภทผปวย ทงนเพอใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถกลบไปสกระบวนก�รยตธรรมหรอ
กลบไปสสงคมภ�ยนอกไดโดยเรวทสด
๒. ด�นก�รวนจฉยท�งนตจตเวช พย�บ�ลนตจตเวชตองแสดงคว�มคดเหนใน
ขนตอนก�รวนจฉยท�งนตจตเวชทงในด�นคลนกและด�นกฎหม�ย ดงนน พย�บ�ล
นตจตเวช ตองมคว�มรด�นก�รวนจฉยโรคท�งจต อ�ก�รท�งจต และหลกในก�รพจ�รณ�
คว�มรบผดชอบท�งอ�ญ� ตองทำ�คว�มเข�ใจกบพฤตกรรมและคว�มคดของผปวย
นตจตเวชขณะประกอบคด หรอ ทม�ของก�รกอเหต รวมทงตองส�ม�รถใหคว�มเหนหรอ
ขอเสนอแนะในก�รว�งแผนก�รดแลผปวย เพอใหเกดคว�มปลอดภยในกรณทผปวยกลบไป
สชมชนและเพอใหผปวยนตจตเวชไดรบก�รตดต�มดแลภ�ยหลงจำ�หน�ยอย�งตอเนอง
ทงอ�ก�รท�งจตและคว�มก�วหน�ในก�รดำ�เนนคดของผปวยนตจตเวช เพอใชในว�งแผน
ก�รดแลทเหม�ะสมตอไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
77
บทบาทดานการพทกษสทธและมาตรการความปลอดภย บทบ�ทด�นก�รพทกษสทธ เปนบทบ�ททสำ�คญยงของพย�บ�ลนตจตเวชในก�ร
ดแลผปวยนตจตเวช โดยพย�บ�ลนตจตเวชจะตองดำ�เนนก�รและคำ�นงถงสงเหล�น ไดแก
๑) ผปวยตองไดรบทร�บขอมลทสำ�คญเกยวกบก�รรกษ�ของตนเอง ก�รเปดเผยขอมล
เกยวกบก�รรกษ�พย�บ�ล ตองมแนวท�งในก�รปฏบตง�น เชน กรณผปวย/ญ�ตขอดขอมล
ของตนเองหรอผปวย กรณหนวยง�นร�ชก�รรองขอและกรณมหนงสอจ�กหนวยง�นเอกชน/
รฐวส�หกจ/บรษทประกนชวต ๒) ก�รรกษ�คว�มลบ ๓) ก�รลงน�มในเอกส�ร ๔) กรณ
ญ�ตเยยม และ ๕) ก�รปองกนผปวยทำ�นตกรรมสญญ�ในโรงพย�บ�ล ดงนนพย�บ�ล
นตจตเวชควรตดต�มผลก�รดำ�เนนคดและว�งแผนก�รรกษ�พย�บ�ลอย�งตอเนอง เพอ
พทกษสทธมใหผปวยนตจตเวชถกเอ�รดเอ�เปรยบหรออ�จกอใหเกดคว�มยงย�กท�ง
กฎหม�ยในภ�ยหลง รวมทงชวยใหผปวยนตจตเวชไดกลบเข�สกระบวนยตธรรมโดยเรวทสด
สวนม�ตรก�รคว�มปลอดภย นบเปนอกบทบ�ทหนงทสำ�คญของพย�บ�ล
นตจตเวช ทจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดรบคว�มปลอดภยขณะอยในโรงพย�บ�ล โดยดแล
ใหผปวยนตจตเวชไดรบก�รบำ�บดรกษ�ทสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของ
ผปวยนตจตเวชอย�งแทจรง โดยเฉพ�ะก�รประเมนคว�มเสยงเกยวกบคว�มปลอดภยของ
ผปวยนตจตเวช ประกอบดวย ก�รสงเกตและก�รพดคยกบผปวยนตจตเวช โดยสงเกตจ�ก
อ�ก�รท�งคลนก พฤตกรรมก�รแสดงออก คว�มรสกผดตอคด พฤตกรรมก�วร�ว รวมทง
ตองประเมนคว�มเสยงตอก�รทำ�ร�ยผอน ก�รทำ�ร�ยตนเอง/ก�รฆ�ตวต�ย ก�รหลบหน
ก�รเกดอบตเหต ก�รเกดผลข�งเคยงจ�กก�รบำ�บดรกษ� รวมถงก�รเกดอคคภย สงเหล�น
นบเปนคว�มเสยงทสำ�คญในผปวยนตจตเวช ห�กพย�บ�ลนตจตเวชส�ม�รถดแลผปวย
นตจตเวชไมใหเกดคว�มเสยงดงกล�วได จะทำ�ไดผปวยไดรบคว�มปลอดภย ซงเปนก�รแสดง
ใหเหนถงก�รพย�บ�ลนตจตเวชทมคณภ�พและไดม�ตรฐ�น
บทบาทของพยาบาลนตจตเวชดานวชาการ ๑. ผลตและพฒน�เทคโนโลยด�นนตจตเวช เชน ง�นวจย ก�รพฒน�ม�ตรฐ�น
บรก�ร เพอใหเกดประโยชนตอผใชบรก�ร หนวยง�นและส�ม�รถเผยแพรใหหนวยง�นอน
นำ�ไปปรบใชในก�รดแลผปวยนตจตเวช
๒. เผยแพรหรอถ�ยทอดคว�มรด�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหกบหนวยง�นต�งๆ
ทเกยวของ รวมทงก�รใหคว�มรกบบคล�กรท�งก�รแพทยทม�ฝกง�นทสถ�บน ไดแก แพทย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
78
ประจำ�บ�น นกศกษ�พย�บ�ล เปนตน
๓. พฒน�องคคว�มรด�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหเปนศนยกล�งวช�ก�รด�น
นตจตเวช
ความสำาเรจของพยาบาลนตจตเวชในการปฏบตงาน ขนอยกบ
๑. การคนควาพย�บ�ลนตจตเวชตองคนคว�ห�คว�มรหรอขอมลทยงไมเข�ใจ
ใหชดเจน เพอนำ�ไปพฒน�ก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหมประสทธภ�พม�กยงขน
๒.การรวบรวม พย�บ�ลนตจตเวชตองรวบรวมขอมลทเกยวของกบผปวย
นตจตเวชจ�กทกแหลงใหไดม�กทสดเท�ทจะม�กได เพอใชในก�รว�งแผนก�รพย�บ�ลให
สมบรณ
๓.การตดสนใจ พย�บ�ลนตจตเวชตองว�งแผนและห�แนวท�งทจะใชในก�ร
รกษ�พย�บ�ลผปวยนตจตเวช โดยเลอกแนวท�งทส�ม�รถปฏบตไดดทสด
๔.การลงมอปฏบตพย�บ�ลนตจตเวชตองใหบรก�รหรอปฏบตก�รพย�บ�ล
ต�มแผนก�รพย�บ�ลทกำ�หนดไว
๕.การแยกความแตกตาง พย�บ�ลนตจตเวชตองจดลำ�ดบคว�มสำ�คญกอน
และหลงเกยวกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช เพอจะไดจดบรก�ร
ก�รพย�บ�ลใหเหม�ะสมกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รนนๆ
ตลอดระยะเวล�ทผ�นม� กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนไดมก�รนเทศ กำ�กบและ
ตดต�มผลก�รปฏบตง�นของบคล�กรท�งก�รพย�บ�ลอย�งใกลชด มก�รวเคร�ะหปญห�ท
พบจ�กก�รปฏบตง�นและนำ�ม�ว�งแผนก�รพฒน�อย�งสมำ�เสมอ โดยปญห�ทพบ ไดแก
๑. พย�บ�ลนตจตเวชยงข�ดก�รนำ�หลกวช�ก�รท�งวช�ชพม�ปฏบตใหถกตอง
และครอบคลม เชน ม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวช กระบวนก�รพย�บ�ลนตจตเวช ซงสง
เหล�นเปนหวใจสำ�คญในก�รปฏบตง�นของพย�บ�ลนตจตเวชทจะแสดงใหเหนถงคณภ�พ
ก�รพย�บ�ล กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนจงไดมก�รจดอบรมฟนฟคว�มรใหกบบคล�กร
พย�บ�ลเปนระยะๆ นอกจ�กนยงจดใหหวหน�ง�นทำ�ก�รนเทศ กำ�กบตดต�มและประเมนผล
ซำ�อย�งสมำ�เสมอ
๒. พย�บ�ลนตจตเวชบ�งคนยงข�ดคว�มร คว�มเข�ใจในกระบวนก�รนตจตเวช
และก�รพย�บ�ลผปวยนตจตเวช รวมทงยงไมเข�ใจม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชและ
กฎหม�ยทเกยวของ กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนจงไดสนบสนนใหเข�รบก�รอบรมในประเดน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
79
ทเกยวของดงกล�วเพมเตม
๓. ก�รจดกลมกจกรรมบำ�บดสำ�หรบผปวยนตจตเวช พบว� กลมกจกรรมบำ�บด
สำ�หรบผปวยนตจตเวชยงไมสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยแตละร�ย
จงไดจดใหมก�รทบทวนกลมกจกรรมบำ�บดต�งๆ เพอห�โอก�สพฒน� รวมทงมก�รว�งแผน
ก�รจดกลมกจกรรมบำ�บดรวมกบทมสหวช�ชพ
๔. ข�ดระบบก�รเตรยมพย�บ�ลนตจตเวชทจะม�ดแลผปวยนตจตเวชทงด�น
คว�มร ทกษะและสมรรถนะในเรองต�งๆ ทเกยวของกบผปวยนตจตเวช
อย�งไรกต�ม จ�กปญห�ดงกล�วข�งตน กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนไดม
ก�รดำ�เนนก�รแกไข/พฒน�อย�งตอเนอง ทำ�ใหปญห�ในก�รดแลผปวยนตจตเวชลดลง
คณสมบตของพยาบาลนตจตเวชทนำาไปสความเปนเลศ ๑. มคว�มมงมนและคว�มกระตอรอรนในก�รพฒน�ตนเองและพฒน�ง�น โดย
ก�รศกษ� คนคว�และห�คว�มรอยเสมอ
๒. มคว�มรบผดชอบ มคณธรรมและจรยธรรมและรกษ�คว�มลบของผปวย
นตจตเวช
๓. มทกษะในก�รสงเกต ก�รแกปญห� ก�รตดสนใจ ก�รสร�งสมพนธภ�พ ก�รม
คว�มคดสร�งสรรค เพอทจะวเคร�ะหขอมลต�งๆ ของผปวยนตจตเวชทไดจ�กก�รรวบรวม
อย�งมระบบ
๔. มคว�มรและคว�มเข�ใจเกยวกบ ผปวยนตจตเวชและก�รพย�บ�ลนตจตเวช
ซงจะกอใหเกดประโยชนตอผรบบรก�ร
จ�กร�ยละเอยดดงกล�วข�งตน แสดงใหเหนถงบทบ�ททสำ�คญของพย�บ�ล
นตจตเวชผทจะใหก�รดแลผปวยจตเวชทเกยวของกบคด และผเขยนเชอว�ห�กทกคนส�ม�รถ
ปฏบตได จะนำ�ส “ความเปนเลศดานการพยาบาลนตจตเวช” และจะทำ�ใหบรรลเป�หม�ย
ขององคกร คอ มคว�มเปนเลศด�นนตจตเวช ในอน�คตอนใกลน
“พย�บ�ลนตจตเวช จงตองมก�รพฒน�ก�รพย�บ�ลใหมคณภ�พ โดยก�รพฒน�ตนเองและพฒน�ง�นอย�งตอเนองตลอดเวล�”
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
80
กจกรรมบำาบดในงานนตจตเวชเชงรก
นางสาวอนทรา อะตะมะ
นกกจกรรมบาบดชานาญการ
กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชถอเปนคว�มท�ท�ยหนงในก�รประกอบวช�ชพ
ของนกกจกรรมบำ�บด ในก�รกำ�หนดก�รมสวนรวมทงก�รประเมนและก�รบำ�บดผปวย
นตจตเวชเฉพ�ะร�ย โดยผปวยนตจตเวชแตละร�ยนนกมปญห�และคว�มจำ�เปนในก�ร
บำ�บดทแตกต�งกนไป นกกจกรรมบำ�บดตองวเคร�ะหกจกรรมเพอกำ�หนดขนตอน วธก�ร
อปกรณ และสภ�พแวดลอมทเหม�ะสม ลกษณะทสำ�คญของก�รว�งแผนท�งกจกรรมบำ�บด
คอ ก�รจดก�รด�นสงแวดลอมซงจะชวยสงเสรมคว�มส�ม�รถในก�รประกอบกจกรรมของ
ผปวยนตจตเวช โดยก�รใหผปวยนตจตเวชไดมโอก�สสำ�รวจบทบ�ทและท�งเลอกทเหม�ะสม
กบตนเอง สร�งแรงจงใจในก�รพฒน�และปรบปรงทกษะก�รทำ�ง�น ทำ�ใหเกดคว�มภ�คภมใจ
ในตนเอง
เครองมอทใชประเมนกจกรรมบำ�บดสำ�หรบผปวยนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรไดมก�รบรณ�ก�ร ปรชญ� กรอบอ�งอง และแนวคดทเกยวของกบคว�มสมพนธ
ระหว�งบคคล สงแวดลอม และกจกรรมก�รดำ�เนนชวต โดยเนนกจกรรมก�รดำ�เนนชวต
ของมนษย (Human Occupation) ไดแก องคประกอบภ�ยในและภ�ยนอกของมนษยทม
แรงบนด�ลใจในก�รทำ�กจกรรมหนงเปนประจำ� ไมอยว�ง มเป�หม�ย สร�งคณค�และคว�มสข
ตอก�รพฒน�ศกยภ�พอย�งตอเนอง โดยแบบประเมนทใชเปนแบบประเมนทนยมใชกนอย�ง
แพรหล�ยในต�งประเทศ คอ แบบประเมนต�มแนวคด Model of Human Occupation
(MOHO) ของ Gary kielhofner ซงใชวธสงเกตพฤตกรรม เพอประเมนทกษะในก�รประกอบ
กจกรรมรปแบบต�งๆ ในชวตประจำ�วนหรอกจกรรมทผปวยคนเคย ๓ ทกษะ ไดแก
๑) ทกษะก�รเคลอนไหว (Motor Skills) เปนทกษะก�รแสดงออกในรปก�รเคลอนไหวร�งก�ย
และวตถสงของขณะประกอบกจกรรมทมจดมงหม�ยต�งๆ ๒) ทกษะก�รจดระเบยบก�ร
กระทำ� (Process Skills) เปนทกษะก�รแสดงออกในรปของก�รรจกจดรปแบบก�รกระทำ�
ใหเหม�ะสมกบรปแบบวตถสงของและลกษณะท�งก�ยภ�พขณะประกอบกจกรรมทม
จดมงหม�ยต�งๆ และ ๓) ทกษะท�งสงคม (Social Skills) เปนทกษะท�งก�รแสดงออก
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
81
ในแงของก�รรจกจดรปแบบก�รกระทำ�ใหเหม�ะสมกบวฒนธรรมและสงคม และมเกณฑ
ก�รแบงระดบทกษะเปน ๔ ระดบ คอ
๑. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงคว�มบกพรอง (Deficit Performance) แสดงให
เหนไดจ�กก�รทผทดสอบตองใหคว�มชวยเหลออย�งม�ก ใชเวล�น�นเกนกำ�หนด มโอก�ส
เกดอนตร�ยตอตนเองและผอนสง
๒. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงก�รข�ดประสทธภ�พ (Ineffective Performance)
เชน ทำ�ง�นไมก�วหน� กว�จะทำ�กจกรรมสำ�เรจกเปนไปดวยคว�มย�กลำ�บ�ก
๓. สำ�หรบก�รแสดงออกทยงมขอสงสย (Questionable Performance) คอ
ส�ม�รถทำ�กจกรรมไดสำ�เรจต�มเวล�ทกำ�หนด แตยงมขอบกพรองท�งก�รแสดงออก
ท�งก�รกระทำ�เลกๆ นอยๆ ทำ�ใหยงไมส�ม�รถตดสนใหเปนทกษะทสมบรณได
๔. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงคว�มส�ม�รถทเพยงพอ (Competence
Performance) คอ ส�ม�รถแสดงทกษะในก�รประกอบกจกรรมไดอย�งถกตอง ครบถวน
สมบรณ
นอกจ�กน นกกจกรรมบำ�บดของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดนำ�แบบบนทก
พฤตกรรม The Comprehensive Occupational Therapy Evaluation (COTE) Scales ของค�รเรน
อ�ร คส (Karen R. Kunz) และซ�ร� เจ. เบรแมน (Sara K. Brayman) ป ๑๙๙๙ ม�ใช
เพอประเมนพฤตกรรมทเกดขนขณะผปวยนตจตเวชเข�รวมกลมกจกรรม โดยมเกณฑแบง
ลำ�ดบของพฤตกรรมเปน ๕ ลำ�ดบขน คอ ๐ - ๔ เรมตนจ�ก ๐ หม�ยถง พฤตกรรมนน
เปนปกตหรอมคว�มเหม�ะสมจนถง ๔ หม�ยถง มคว�มบกพรองหรอมปญห�ในพฤตกรรม
นนๆ แบงออกเปน ๓ สวน คอ สวนท ๑ พฤตกรรมทวไป (general behavior) หม�ยถง
ขอมลเกยวกบคว�มส�ม�รถโดยทวไปของผปวยนตจตเวช เปนพฤตกรรมทส�ม�รถเหนได
ในทกสถ�นก�รณ มใชเฉพ�ะจ�กสงเกตไดในกลมกจกรรมทนกกจกรรมบำ�บดจดให
เท�นน สวนท ๒ พฤตกรรมคว�มสมพนธระหว�งบคคล (Interpersonal behavior)
หม�ยถง พฤตกรรมระหว�งบคคลทเกดขนในกลมทงในสถ�นก�รณทถกกำ�หนดหรอสร�ง
เงอนไขไวและสถ�นก�รณทไมกำ�หนดหรอไมมเงอนไข พฤตกรรมนเปนพฤตกรรมทสงผลถง
ก�รแสดงออกในกจกรรมท�งสงคมทกชนด บคคลจะมคว�มส�ม�รถในก�รปฏบตกจกรรม
ในชวตประจำ�วนไดมประสทธภ�พขน�ดไหนนน สวนใหญขนอยกบพฤตกรรมคว�มสมพนธ
ระหว�งบคคล สวนท ๓ พฤตกรรมก�รทำ�ง�น (task behavior) หม�ยถง คว�มส�ม�รถ
ในก�รปฏบตกจกรรมทเกยวของกบก�รใชชวตประจำ�วนของผปวยนตจตเวช ไดแก กจกรรม
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
82
ก�รดแลรกษ�ตนเอง กจกรรมเกยวกบง�นอ�ชพหรอกจกรรมย�มว�ง
ในหนวยบำ�บดรกษ�นน ผลก�รประเมนคว�มส�ม�รถในก�รประกอบกจกรรม
และก�รบนทกพฤตกรรมขณะเข�รวมกจกรรมฟนฟสมรรถภ�พของผปวยนตจตเวชถอเปน
สงสำ�คญในก�รใชเปนขอมลประกอบในกระบวนก�รวนจฉยท�งนตจตเวช ทงคว�มเจบปวย
ท�งจต คว�มรผดชอบ และคว�มส�ม�รถในก�รตอสคด โดยอธบ�ยไดจ�กระดบทกษะท
ผปวยนตจตเวชแสดงออกผ�นก�รทำ�กจกรรม เชน ผปวยนตจตเวชทมคว�มบกพรองใน
ทกษะก�รเคลอนไหว ยอมมคว�มย�กลำ�บ�กในก�รกอคด เชน วงร�วทรพย ทำ�ร�ยร�งก�ย
ห�กวเคร�ะหรวมกบขอมลทไดจ�กก�รบนทกพฤตกรรมก�รทำ�ง�นทพบว�มคว�มบกพรอง
ดวยแลว ยงเปนก�รยนยนคว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชในด�นนม�กขน สวนผปวย
นตจตเวชทมคว�มบกพรองในทกษะก�รจดระเบยบก�รกระทำ� ยอมมคว�มย�กลำ�บ�ก
ในก�รคดว�งแผนทจะกอคดทยงย�กซบซอน มหล�ยขนตอน ก�รว�งแผนจดห�อ�วธ
ก�รหลบหน ก�รซอนหรอทำ�ล�ยหลกฐ�นพย�น คงเปนไปไดย�ก หรอในกรณทผปวย
นตจตเวชมคว�มบกพรองในทกษะท�งสงคม กอ�จมคว�มย�กลำ�บ�กในก�รจะตอสคด
เพร�ะมปญห�ในก�รพดคยสอส�ร ทงก�รเรมตนพดคยสนทน� หรอก�รจะตอบคำ�ถ�ม
ไดถกตองตรงประเดน ห�กถกสอบสวนหรอใหก�รในชนศ�ล แมแตก�รรบรสทธ ก�รรจก
ปกปองตนเอง กอ�จทำ�ไมได ดงนนจงจำ�เปนอย�งยงทนกกจกรรมบำ�บดจะตองคดวเคร�ะห
และพจ�รณ�คดเลอกกจกรรมประเมนทเหม�ะสม เพอใหส�ม�รถประเมนผปวยนตจตเวชได
อย�งถกตองหรอใกลเคยงกบคว�มส�ม�รถทแทจรงม�กทสด เพอชวยใหผลก�รตรวจวนจฉย
ท�งนตจตเวชมคว�มแมนยำ�ม�กขน
ทงนนอกจ�กจะใชประกอบในก�รวนจฉยท�งนตจตเวชแลว ขอมลทไดจ�ก
ผลก�รประเมนคว�มส�ม�รถและบนทกพฤตกรรมเหล�นยงใชเพอก�รว�งแผนใหบรก�ร
ฟนฟสมรรถภ�พ และตดต�มคว�มก�วหน�ของก�รไดรบบรก�ร ซงถอเปนบทบ�ทสำ�คญ
ในก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดในหนวยบำ�บดรกษ� ซงจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดพฒน�
ทกษะของตนเอง เพอใหมคว�มพรอมในก�รตอสคดและส�ม�รถออกไปดำ�เนนชวตในสงคม
ไดอย�งสงบสข โดยก�รพฒน�ศกยภ�พก�รทำ�กจกรรมทเกดจ�กก�รมองเหนคณค�ของ
ผปวยนตจตเวชเอง รวมทงก�รว�งแผนใหบรก�รท�งกจกรรมบำ�บดแกผปวยนตจตเวชนน
จะตองเปนก�รว�งแผนเฉพ�ะร�ย เนองจ�กผปวยนตจตเวชแตละร�ยต�งมรปแบบ
ก�รดำ�เนนชวตทแตกต�งกน และมคว�มจำ�เปนอย�งยงทจะตองทร�บถงสภ�พปญห�และ
คว�มจำ�เปนทแทจรงของผปวยนตจตเวช โดยก�รประส�นขอมลรวมกนระหว�งวช�ชพต�งๆ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
83
ในทมนตจตเวช เชน นกสงคมสงเคร�ะห พย�บ�ลนตจตเวช ฯลฯ เพอใหไดขอมลในก�ร
ว�งแผนทถกตอง อกสงหนงทละเลยไมไดในก�รจดใหบรก�รกจกรรมบำ�บดด�นนตจตเวช
ในหนวยบำ�บดรกษ�นน คอ ก�รระบปจจยเสยงท�งคลนกทอ�จเปนอนตร�ยตอตวผปวย
นตจตเวชหรอบคคลอนทเกยวของ เนองจ�กมคว�มจำ�เปนตองจดห�อปกรณและ
สภ�พแวดลอมทใกลเคยงกบก�รทำ�ง�นในสภ�พแวดลอมจรง เพอใหผปวยนตจตเวชได
พฒน�ศกยภ�พอย�งเตมท โดยตองมคว�มปลอดภย ทงตอผปวยนตจตเวชและผใหก�รบำ�บด
เพอปองกนคว�มเสยงตอก�รทำ�ร�ยตนเอง ทำ�ร�ยผอน หรอหลบหน ดงนนก�รใชอปกรณ
ต�งๆ ตองมม�ตรก�รหรอขอจำ�กดในก�รใช ก�รจดเกบ ตรวจสอบใหครบถวน รวมทง
สถ�นทในก�รจดกจกรรมทเหม�ะสมนน ควรเปนสถ�นททมรวรอบขอบชด โตะเก�อควร
ยดตดอยกบพน ในกรณทผปวยนตจตเวชมอตร�โทษสงหรออยในระหว�งก�รพจ�รณ�คด
ควรจดกจกรรมภ�ยในหอผปวยเท�นน และผบำ�บดไมควรอยต�มลำ�พงกบผปวยนตจตเวช
ทกำ�ลงใหบรก�ร
นอกจ�กก�รใหบรก�รในหนวยง�นแลว บทบ�ทของนกกจกรรมบำ�บดอกด�นหนง
คอ ก�รใหบรก�รผปวยนตจตเวชในชมชน ซงตองอ�ศยก�รทำ�ง�นรวมกบผดแล ไดแก
ญ�ตพนอง หรอบคล�กรด�นส�ธ�รณสข ดงนน สงสำ�คญของก�รประสบคว�มสำ�เรจของ
ง�นฟนฟสมรรถภ�พในชมชนคอก�รปรบเจตคตของผดแลใหมสวนรวมในก�รฟนฟ
สมรรถภ�พผรบบรก�รอย�งแทจรง นกกจกรรมบำ�บดตองแสดงใหชมชนเหนถงศกยภ�พ
ของผปวยนตจตเวชโดยก�รใหขอมลคว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชและวธก�รชวยเหลอ
เพอใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถทำ�กจกรรมต�มบทบ�ทไดอย�งเหม�ะสม ลดตร�บ�ปและ
คว�มกงวลใจของผดแล นกกจกรรมบำ�บดควรสำ�รวจกจกรรมทมอยในชมชนทผปวย
นตจตเวชจะกลบไปใชชวต รวมทงวเคร�ะหคว�มเหม�ะสมของกจกรรมเหล�นน เพอให
คำ�แนะนำ�แกผดแลว�ผปวยนตจตเวชน�จะส�ม�รถทำ�กจกรรมในขนตอนใดไดบ�ง อ�จ
ดดแปลงรปแบบหรอขนตอนเพอชวยใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถมสวนรวมหรอทำ�กจกรรมได
ต�มศกยภ�พทมอย นอกจ�กนนนกกจกรรมบำ�บดยงตองพจ�รณ�ก�รประกอบอ�ชพทอ�จ
มคว�มเสยงตอก�รกระตนก�รเกดอ�ก�รท�งจตหรอก�รกอคดซำ� เชน ก�รเสรฟอ�ห�รใน
ร�นทข�ยเครองดมของมนเม� ก�รอยเวรย�มเปนเจ�หน�ทรกษ�คว�มปลอดภย เปนตน
ก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชภ�ยนอกหนวยง�น ยงรวมถงก�ร
ใหบรก�รในเรอนจำ� ซงถอเปนอกชมชนหนงทมขอจำ�กดในด�นสภ�พแวดลอมทอ�จไมเออตอ
ก�รใหบรก�รท�งก�รแพทย โดยเฉพ�ะก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดแกผปวยนตจตเวช
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
84
เนองจ�กมระบบก�รรกษ�คว�มปลอดภยเขมงวด ทำ�ใหมขอจำ�กดในเรองก�รใชเครองมอ
หรออปกรณต�งๆ อย�งไรกต�ม นกกจกรรมบำ�บดส�ม�รถพจ�รณ�ทรพย�กรทมอย�ง
จำ�กดในเรอนจำ�ม�ใชใหเปนประโยชนในก�รฟนฟสมรรถภ�พแกผปวยนตจตเวชได โดยตอง
ศกษ�รปแบบก�รใชชวตในเรอนจำ� และกจกรรมทมในกองง�นต�งๆ เพอนำ�ม�วเคร�ะหและ
ใหคำ�แนะนำ�แกผดแลในเรอนจำ�ได ทงนก�รปรบเจตคตของเจ�หน�ทในเรอนจำ�ใหยอมรบ
และใหโอก�สผปวยนตจตเวชไดทำ�กจกรรมต�งๆ ถอว�มคว�มสำ�คญยง เนองจ�กโดย
สวนใหญแลวผปวยนตจตเวชในเรอนจำ�มกถกมองเปนผไรคว�มส�ม�รถ และถกแยกกลม
ไมใหเกยวของกบก�รทำ�ง�นหรอกจกรรมใดๆ เนองจ�กมองว�จะรบกวนกลมเสยเวล� และ
ทำ�ใหทรพยสนเสยห�ยไปโดยเปล�ประโยชน ดงนน นกกจกรรมบำ�บดจงควรสงตอขอมล
คว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชหลงจำ�หน�ยจ�กหนวยบำ�บดรกษ� เพอสอส�รให
ผรบผดชอบในเรอนจำ�เข�ใจถงระดบคว�มส�ม�รถของผปวยและโอก�สพฒน� โดยระบ
วธก�รหรอขนตอนมอบหม�ยกจกรรมใหแกผปวยนตจตเวชเปนร�ยบคคล ซงจะชวยใหผดแล
มแนวท�งในก�รจดก�รม�กขน รวมทงควรมแผนก�รตดต�มคว�มก�วหน�อย�งตอเนองหรอ
แบบประเมนอย�งง�ย เพอประเมนผลและปรบแผนก�รดแลผปวยนตจตเวชใหเหม�ะสม
ตอไป
ดงนน กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชของประเทศไทยจงถอว�เปนสงใหม และ
มนกกจกรรมบดเพยงไมกคนทรจก แตในต�งประเทศนนมก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บด
สำ�หรบผปวยนตจตเวชม�เปนระยะเวล�น�นแลว โดยครอบคลมทงในหนวยบำ�บด ชมชน
และเรอนจำ� ซงนกกจกรรมบำ�บดของประเทศไทยตองเรยนรและนำ�ม�ปรบปรงขนตอนหรอ
วธก�รใหทำ�ง�นไดใกลเคยงกบต�งประเทศ แตทงนตองขนอยกบคว�มเหม�ะสมต�มบรบท
และกฎหม�ยของประเทศไทยดวย เพอทจะส�ม�รถทำ�ไดจรงและเกดประโยชนอย�งสงสด
ตอผปวยนตจตเวชซงเปนผรบบรก�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
85
จากงานบรการนตจตเวชชมชนส...ผจดการรายกรณ
สพรรณ แสงรกษา
พยาบาลวชาชพชานาญการ
“กญ�ตมนรจกกบศ�ล มนถงไมตดคก ลกเข�นะแคน ถ�มนกลบม�นะมนถก
เข�ฆ�แนเลยหมอ......” “ไมตองใหมนออกม�เลยนะหมอ กลบม�มนกเปนเหมอนเดมอก
เมยเข�ไมอย�กเหนหน�มน เข�เพงทำ�บญครบรอยวนแฟนไปไมน�นนเอง ไอชย
(น�มสมมต) ไมน�ทำ�เข�เลย จรงๆกไมใชใครอน ญ�ตกนแทๆ ...” คำ�พดของแมภรรย�ของ
ผเสยชวตดงม�ท�งโทรศพทระหว�งพดคยกบพย�บ�ลนตจตเวชชมชน โดยผ�นก�รเจรจ�
ของทมพย�บ�ลโรงพย�บ�ลประจำ�จงหวด ซงลงพนทเยยม “ออย” (น�มสมมต) ภรรย�
ของผเสยชวต พย�บ�ลเยยมบ�นเล�ว�ท�ทของออยและญ�ตๆ เปนมตรม�กขนเมอม�
เยยมบ�นในครงท ๒ ก�รทำ�ง�นของพย�บ�ลนตจตเวชชมชนโดยประส�นกบเจ�หน�ท
ส�ธ�รณสขในพนทเกดขนอกครงหลงจ�กท “ชย” ช�ยร�งเลกวย ๔๐ ป ถกศ�ลสงเข�ม�
บำ�บดรกษ�ในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเปนครงท ๒ ต�มคำ�พพ�กษ�ของศ�ล โดยศ�ล
พเคร�ะหว� “...การทจาเลยดมสราจนมอาการหแวววาจะมคนมาฆา เมอพบผเสยหายจง
เขาใจวาผเสยหายจะมาฆา จาเลยจงฆาผเสยหาย แมการกระทาดงกลาวจะมสาเหตเรมมา
จากการดมสราของจาเลยกตาม แตจาเลยหาไดกระทาไปเพราะมนเมาสราไม แตกระทา
ไปดวยอาการวกลจรต เพราะบคคลปกตทไมมสาเหตโกรธเคองกน ยอมไมมเหตทจะฆา
ผอนโดยไมมเหตผล พฤตกรรมดงกลาวขางตนจงแสดงใหเหนวาจาเลยฆาผตายในขณะ
ไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได เพราะมจตบกพรอง โรคจตหรอ
จตฟนเฟอน ถงแมการทจาเลยมจตบกพรองหรอจตฟนเฟอนนนจะไมเปนอยตลอดเวลา
โดยจะมอาการหลงจากจาเลยดมสรากตาม แตจาเลยไมตองรบโทษสาหรบความผดดงกลาว
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๕ วรรคแรก สาหรบไมดามเสยมของกลางเปนทรพย
ทใชในการกระทาความผดอนตองรบไว พพากษายกฟองแตใหขงจาเลยไวในระหวางอทธรณ
เมอพเคราะหพฤตการณทจาเลยยงตองรบประทานยาเพอรกษาอาการทางจตอย การปลอย
ตวจาเลยไปจะเปนการไมปลอดภยแกประชาชน จงใหสงจาเลยไปคมตวไวในสถานพยาบาล
ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๔๘ เพอรกษาพยาบาลตอไป จนกวาจตแพทยผบาบด
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
87
รกษาเหนวาจาเลยไดรบการบาบดรกษาจนความผดปกตทางจตหาย หรอทเลา และไมม
ภาวะอนตรายแลว ตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๓๗ และ ๓๘ จง
ใหปลอยตวไป...”
บทบ�ทของพย�บ�ลนตจตเวชชมชนในก�รดแล “ชย” มหลกก�รในก�รดแล
เชนเดยวกบผปวยนตจตเวชร�ยอนๆ คอ ใหบรก�รด�นสขภ�พจตและจตเวชอย�งตอเนองแก
ผปวยนตจตเวช รวมทงครอบครว ชมชนทผปวยนตจตเวชอ�ศยอย ตลอดจนผทไดรบ
ผลกระทบจ�กอ�ก�รท�งจตของผปวยนตจตเวช โดยดำ�เนนกจกรรมตงแตผปวยนตจตเวช
เข�รบก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ล จนกระทงจำ�หน�ยกลบสชมชน ดวยก�รเตรยมคว�มพรอม
ผปวยนตจตเวชกอนจำ�หน�ยกลบสชมชน เพอใหผปวยนตจตเวชมคว�มรคว�มเข�ใจและม
คว�มส�ม�รถในก�รดแลตนเอง รวมทงเตรยมคว�มพรอมญ�ตหรอผดแล ครอบครว ชมชน
และเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนท ใหมคว�มร คว�มเข�ใจ มเจตคตทด ยอมรบผปวย
นตจตเวชและตดต�มผปวยนตจตเวชหลงกลบสชมชนใหไดรบก�รรกษ�อย�งตอเนอง และ
เพอใหญ�ต ครอบครวหรอผดแลและชมชน มสวนรวมในก�รดแลผปวยนตจตเวชทบ�น ซง
จะทำ�ใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถปรบตวเข�กบครอบครว ชมชน และดำ�รงชวตอยในสงคมได
อย�งปกตสข โดยไมกระทำ�ผดซำ� สำ�หรบกรณของชย นอกจ�กพย�บ�ลนตจตเวชชมชนได
ดำ�เนนก�รดงร�ยละเอยดทกล�วม�แลว ยงไดทำ�ง�นเชอมโยงกบนกสงคมสงเคร�ะห
เกยวกบก�รศกษ�ขอมลของชยและตดตอกบญ�ตตงแตชยเข�ม�รบก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ล
ครงแรก
ดงนน ภ�ยหลงชยไดรบก�รรกษ�จนอ�ก�รท�งจตสงบ พย�บ�ลประจำ�ตกได
สงชยไปเข�รบก�รบำ�บดสร�โดยใชหลกอรยสจ ๔ (Bumi-CBT; Buddhish Motivation
Interview-Cognitive Behavior Therapy) สงผลใหชยไดคดทบทวนและวเคร�ะหสงทเกด
ขน ซงเปนผลจ�กก�รดมสร� และในวนทพย�บ�ลนตจตเวชชมชนเข�ไปพบชย เพอเตรยม
คว�มพรอมกอนจำ�หน�ย ชยยกมอไหว ยมทมมป�กเลกนอย จำ�พย�บ�ลได สหน�เศร�
นงกมหน�ไมสบต� นำ�เสยงแหบเลกนอย พดนอย ตองกระตนซำ�ๆ หลงจ�กพดคยเรองทวๆ ไป
แลวพย�บ�ลนตจตเวชชมชนจงซกถ�มเกยวกบคด ซงชยเล�ว� “ไปฆาเขาตอนนนไมรสกตว
กลวเขามาทาราย” ชยรสกเสยใจกบเหตก�รณทเกดขน และเล�เรองร�วต�มก�รรบรของ
ตวเองว� ส�เหตเกดจ�กก�รดมสร�อย�งหนกทำ�ใหชวตตกตำ� “ไมนาทา ทาไปโดยทคน
ตายกไมรตว” “เราปวย เขาหมดกรรม” จ�กก�รประเมนอ�ก�รท�งจตพบว�ชยมก�ร
รบรตนเองเกยวกบโรคท�งจตเวชดขน และจ�กก�รประเมนก�รบรห�รจดก�รคว�มเสยง
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
88
ในอน�คตทง ๕ ขอ ไดแก ๑) ก�รว�งแผนทข�ดคว�มเปนไปได ๒) ก�รเผชญกบสงทเปน
คว�มเสยง ๓) บคคลสนบสนนในก�รดแลรกษ� ๔) คว�มรวมมอในก�รรกษ�อย�งตอเนอง และ
๕) ก�รเผชญและก�รจดก�รกบคว�มเครยด พบว� ประเดนทเปนปญห�และยงตองไดรบ
ก�รจดก�รแกไข คอ ก�รเผชญกบสงทเปนคว�มเสยง นนคอ บ�นของภรรย�ผต�ยอยตดกบ
บ�นชย และยงคงมคว�มโกรธแคนในตวชยอย สวนชยนนหลงจ�กพย�บ�ลนตจตเวชชมชน
ไดสะทอนคว�มรสกของผทสญเสยบคคลอนเปนทรก ชยเข�ใจในคว�มรสกของภรรย�ผต�ย
และญ�ตๆ ม�กขน ดงนน เมอสอบถ�มคว�มรสกทเกดขนและสงทอย�กทำ�เพอไถบ�ปและ
ชวยใหคว�มทกขใจลดนอยลง ชยบอกว�ตองก�รบวชใหผเสยชวตและเข�ใจว�ก�รบวชจะ
ชวยลดแรงต�นจ�กญ�ตผเสยชวตดวย
สวนก�รเตรยมคว�มพรอมญ�ตในก�รดแลชย พย�บ�ลนตจตเวชชมชนเรมตน
จ�กก�รประเมนผดแลโดยก�รพดคยกบญ�ตซงเปนนองช�ยและนองสะใภ พบว� ญ�ตม
คว�มหวงใยชย รวมทงมคว�มรคว�มเข�ใจเรองโรคท�งจตเวชและก�รดแลผปวยจตเวช
ตลอดจนรบรอ�ก�รเตอนของผปวยจตเวช และรบรว�ชยมอ�ก�รท�งจตสงบลงภ�ยหลงได
รบก�รรกษ� พรอมทงเล�ว� ถ�ชยไมดมสร�จะมบคลกภ�พเรยบรอย เงยบๆ ไมคอยพด
ใหทำ�อะไรกทำ� แตไมมนใจเรองก�รควบคมก�รดมสร�ของชย และเมอสงโทรศพทใหชย
พดคยกบนองช�ยโดยเปดเสยงโทรศพทใหดงเพอใหไดยนเสยงญ�ตดวย ทงสองฝ�ยดหวงใย
ถ�มทกขสขกน นองช�ยบอกกบชยว�ไมไดทอดทง แตระยะท�งจ�กบ�นและโรงพย�บ�ลท
ชยรกษ�ตวอยไกลกนม�ก ไมสะดวกในก�รเดนท�งม�เยยม ซงชยเข�ใจด และตอม�นองช�ย
กไดสงเงนม�ใหชยใชจ�ยเปนประจำ�ทกเดอน
นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชชมชนยงไดทำ�ก�รประเมนและเยยวย�ผไดรบ
ผลกระทบด�นจตใจจ�กก�รกอคดของผปวยนตจตเวช โดยทำ�ง�นประส�นกบเจ�หน�ท
ส�ธ�รณสขในพนท มก�รสงตอขอมลเกยวกบก�รกอคดและคว�มเจบปวยท�งจต รวมทง
ผลกระทบทเกดขนใหกบเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนทไดรบทร�บ เพอลงพนทประเมนปญห�
สขภ�พจตเบองตน แลวแจงผลใหกบพย�บ�ลนตจตเวชชมชนทร�บ ในกรณของชยกเชนกน
หลงจ�กไดรบขอมลเกยวกบปญห�สขภ�พจตของผเสยห�ยจ�กเจ�หน�ทส�ธ�รณสขใน
พนทแลว พย�บ�ลนตจตเวชชมชนจงไดพดคยกบผเสยห�ยท�งโทรศพท เพอใหรบรถง
คว�มหวงใยทม ใหก�รปรกษ�ถงคว�มทกขใจทเกดขนกบผเสยห�ย เพอชวยลดคว�มวตกกงวล
และคว�มโกรธทมตอชย นบเปนองคประกอบทสำ�คญในก�รเตรยมชมชนเพอลดแรงต�น
ในก�รกลบสชมชนของชย สวนชยหลงจ�กอ�ก�รท�งจตสงบ ชยมก�รรบรตนเองเกยวกบ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
89
โรคท�งจตเวช รบรอ�ก�รเตอนและสงทเปนส�เหตททำ�ใหอ�ก�รท�งจตกำ�เรบดขน
รวมทงยอมรบว�เกดคว�มรสกผด ดงนน ก�รกล�วคำ�ว� “ขอโทษ” ของชย แมว�ชยจะไมม
โอก�สไดกล�วกบ “ออย” ภรรย�ผต�ยโดยตรง แตชยไดกล�วผ�นม�รด�ของออย ซงเปน
คำ�พดของชยในขณะทอ�ก�รท�งจตสงบ แตกต�งจ�กก�รรบรในวนเกดคด โดยออยเล�ว�
ในวนเกดเหตชยเปนผปวยท�งจตทน�หว�ดกลว ภ�พและเสยงของชยยงคงตดหตดต�ออย
แตก�รใหขอมลเปนระยะๆ กบผทเกยวของในชมชน และญ�ตผเสยชวตรบรว� “วนแรก
ทพยาบาลนตจตเวชชมชนพบชยนน ชยมอาการทางจตกาเรบอยางรนแรงเหมอนทผคน
ในชมชนพบเหนกจรง แตหลงจากไดรบการรกษาอยในโรงพยาบาลแลว ชยมอาการทางจต
สงบลง และเกดความรสกผดตอสงทไดกระทาลงไป” นบว�เปนก�รเตรยมชมชนใหยอมรบ
และมคว�มพรอมในก�รทจะตองอยรวมกบผปวยนตจตเวชอกวธหนง รวมทงก�รลงพนท
ของทมนตจตเวชชมชนในก�รเยยวย�สภ�พจตใจผเสยห�ยและทำ�คว�มเข�ใจกบชมชน เพอ
สร�งคว�มมนใจแกชมชน ดงนน หลงก�รประชมเพอยกเลกก�รควบคมรกษ�ตวผปวยใน
สถ�นพย�บ�ลจนกว�จะปลอดภยตอสงคมต�มทระบไวใน พรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑
ทมนตจตเวชมคว�มเหนว� “ชยมอาการทางจตสงบ มความรความเขาใจเรองโรคทาง
จตเวชและสามารถดแลตนเองได แตควรกลบไปเยยมบานกอนทจะขอคาสงศาลเพอยกเลก
การถกควบคมตวตามท พรบ.สขภาพจต พ.ศ.๒๕๕๑ กาหนดไว” โดยก�รเยยมบ�น ซงม
เป�หม�ยเพอประเมนก�รปรบตวและก�รดแลตนเองเกยวกบคว�มเจบปวยท�งจตของชย
และครอบครว รวมทงปฏกรย�ระหว�งชยกบผเสยห�ยและชมชน ดงนน ก�รเยยมบ�นของ
ชยจงตองมก�รประส�นง�นกบเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนทเกยวกบประวตก�รเจบปวย
ท�งจตเวชและอ�ก�รท�งจตทเกยวของกบก�รกอคดของชย เพอว�งแผนก�รลงพนทเข�ไป
พดคยกบผเสยห�ยและชมชน ซงเปนไปต�ม พรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ม�ตร� ๑๖
จ�กก�รทำ�ง�นนตจตเวชชมชนทผ�นม� พบว� ปญห�และอปสรรคสวนใหญ
เกดขนเมอผปวยนตจตเวชอ�ก�รท�งจตสงบลง แตไมส�ม�รถจำ�หน�ยออกจ�กโรงพย�บ�ลได
เนองจ�กครอบครว ชมชนหรอผทไดรบผลกระทบไมยอมรบ ซงสงผลใหก�รจำ�หน�ยผปวย
ตองชะลอไวกอนเปนเวล�น�น นอกจ�กน ก�รทผปวยนตจตเวชอยในโรงพย�บ�ลยงน�น
เท�ไหร ยงสงผลใหชมชนผลกไสผปวยนตจตเวชออกจ�กชมชนม�กขนเท�นน ดงนน
ก�รทำ�ง�นด�นก�รเตรยมคว�มพรอมผปวยนตจตเวช ครอบครว และชมชนกอนจำ�หน�ย ตองใช
ระยะเวล�ในก�รดำ�เนนง�นและอ�จตองลงไปทำ�ง�นในพนทหล�ยครง เพอใหชมชนมคว�มร
คว�มเข�ใจ และยอมรบว�ผปวยนตจตเวชเปนสวนหนงของช�วบ�นในชมชน นอกจ�กน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
90
ปจจยสำ�คญทจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดกลบสชมชนต�มเป�หม�ยของก�รบำ�บดรกษ�นน
คอก�รทผปวยนตจตเวชม “ผจดการรายกรณ” โดยเรมเข�ไปทำ�ง�นเพอเตรยมคว�มพรอม
ผปวยนตจตเวช ครอบครว และชมชน ตงแตผปวยนตจตเวชเข�ม�รบก�รรกษ�ในสถ�บน
กลย�ณฯ หรอเปนตนแบบในก�รทำ�ง�นเชงรกตงแตผปวยนตจตเวชยงไมเข�ม�รกษ�
ในสถ�บนกลย�ณฯ โดยก�รประส�นกบเจ�หน�ส�ธ�รณสขในพนท ลงไปในทเกดเหต
หลงจ�กทมก�รกอคดหรอกระทำ�ผดเกดขน หรอประส�นง�นกบพนกง�นเจ�หน�ท
พนกง�นฝ�ยปกครอง หรอตำ�รวจ ต�มพรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ม�ตร� ๒๒ ๒๓
และ ๒๔ เมอมคว�มเสยงทอ�จเกดภ�วะอนตร�ยจ�กผปวยจตเวชในชมชน ซงเปนก�ร
ปองกนก�รกระทำ�ผดหรอก�รกอคดในผปวยจตเวช ตลอดจนตดต�มผปวยนตจตเวช
หลงจำ�หน�ยกลบไปอยในเรอนจำ� เปนทปรกษ�กรณผปวยนตจตเวชมอ�ก�รท�งจตกำ�เรบ
โดยเฉพ�ะอย�งยงในร�ยทมภ�วะอนตร�ยและกอนจะไดรบก�รปลอยตว ตองมก�รประส�น
กบเจ�หน�ทสถ�นพย�บ�ลในเรอนจำ�เพอใหสงผปวยนตจตเวชเข�รบก�รบำ�บดรกษ�และ
ฟนฟสภ�พจตกอนจำ�หน�ยกลบสชมชน รวมทงตดต�มผปวยนตจตเวชหลงพนโทษ
กลบสชมชนใหไดรบก�รรกษ�ตอเนอง
สำ�หรบกรณของชย ปญห�และอปสรรคคอ ไมส�ม�รถจำ�หน�ยชยออกจ�ก
โรงพย�บ�ลไดทงๆ ทชยอ�ก�รท�งจตสงบและมคว�มตองก�รทจะกลบไปอยกบครอบครว
และแลววนทชยรอคอยกม�ถง...แมว�ชยจะยงไมไดกลบบ�น แตวนนทมนตจตเวชชมชน
ไดนำ�ชยกลบไปเยยมบ�น แตกอนทจะสงชยใหถงมอญ�ตนน ไดมก�รประส�นง�นกบ
โรงพย�บ�ลประจำ�จงหวด สำ�นกง�นส�ธ�รณสขจงหวด โรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พ
อ�ส�สมครส�ธ�รณสข รวมทงผใหญบ�น เจ�หน�ทองคก�รบรห�รสวนตำ�บล และญ�ตของชย
โดยนดเจ�หน�ททเกยวของม�ประชมรวมกน เพอพดคยเกยวกบปญห�ในพนท โดยเฉพ�ะ
ประเดนอ�รมณและคว�มรสกของญ�ตผเสยชวต และไมลมทจะพดถงปญห�ก�รดมสร�
อย�งแพรหล�ยในหมบ�น ทกฝ�ยรบรปญห�ทเกดขน โดยมชยรวมฟงเรองร�วต�งๆ
ดวย และชยไดใหคว�มมนใจกบทกคนอกครงถงคว�มมงมนในก�รเลกดมสร� รวมทง
ก�รดแลตนเองเรองก�รรบประท�นย� และก�รเตรยมพรอมทจะเผชญกบปฏกรย�ของ
ญ�ตผเสยชวต หลงจ�กนน ทกคนไดเข�ไปในชมชน โดยออยยงไมพรอมทจะใหชยเข�ม�พบ
และกล�วคำ�ขอโทษ เพร�ะยงรสกกลวและโกรธชย รวมทงกงวลว�ลกช�ยจะกอคดทำ�ร�ยชย
แตกรบรว�ชยรสกผดตอเหตก�รณทเกดขน และจ�กก�รประเมนสภ�พจตเบองตน พบว� ออยม
อ�รมณเศร� รองไหบอย นอนไมหลบ โดยเฉพ�ะเมอรว�ชยจะกลบม�เยยมบ�น และหลงจ�ก
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
91
ใหก�รปรกษ�จนออยเข�ใจถงปญห�สขภ�พจตของตนเอง ออยจงยนดทจะไปรบก�รรกษ�
จ�กแพทยทโรงพย�บ�ล นอกจ�กนออยและผใหญบ�น รวมทงญ�ตๆของออย รบป�กว�
จะพดคยกบลกช�ยของออย โดยผใหญบ�นจะเรยกลกช�ยของออยม�พดคยพรอมกบคน
ทลกช�ยของออยเค�รพ ซงออยไดเข�ม�ชวยปรบคว�มเข�ใจดวย เพอปองกนคว�มรนแรง
ทอ�จจะเกดขน ในทสด “ชย” กไดเยยมบ�นเปนเวล� ๑ เดอน โดยระหว�งอยบ�นนน
นองสะใภและนองช�ยของชยเปนผดแล ภ�ยใตก�รตดต�มดแลของเจ�หน�ทส�ธ�รณสข
ในพนทอย�งใกลชด โดยเฉพ�ะในเรอง ก�รรบประท�นย� คว�มเสยงตอก�รดมสร�
ก�รดแลสขภ�พจต ก�รปฏบตกจวตรประจำ�วน ก�รปรบตว และก�รสงเกตอ�ก�รเตอนของชย
ปจจบนชยกลบม�จ�กเยยมบ�น ซงนองช�ยเล�ว� ทกอย�งลงตว ชยมคว�มรบผดชอบ
ตอง�นและรบประท�นย�ไดถกตอง ตรงเวล� รวมทงพดคยกบลกช�ยของออยไดเปนอย�งดแลว
ก�รทำ�ง�นในครงน สำ�เรจลงไดดวยก�รประส�นง�นกนในทมสขภ�พ ซงรบผดชอบ
ตอประช�ชนในพนท และก�รเข�ม�มสวนรวมในก�รทำ�ง�นของแกนนำ�ในชมชน ในก�ร
ชวยกนคดว�งแผนและแกไขปญห�ทเกดขน พรอมทงใหบรก�รตรวจรกษ�แกผทไดรบ
ผลกระทบจ�กเหตก�รณทเกดขน มก�รสร�งเครอข�ยต�มโครงสร�งพนฐ�นของระบบ
บรก�รสขภ�พทสอดคลองกบก�รแบงพนทฝ�ยปกครองในชมชน เพอใหเกดคว�มยงยน
ในก�รชวยเหลอ และมก�รเชอมโยงระหว�งเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนท รวมทงมระบบ
“ผจดก�รร�ยกรณ” ทเข�ใจผปวยนตจตเวชและปญห�ทเกดขนอย�งแทจรง จงทำ�ใหก�ร
ทำ�ง�นรวดเรวทนเวล� ภ�ยใตก�รพฒน�ระบบบรก�รสขภ�พจตและจตเวช ซงเปนก�ร
ทำ�ง�นต�มขอตกลงรวมกน โดยมระบบก�รใหก�รปรกษ�ทส�ม�รถชวยเหลอเมอพนทม
ปญห�อย�งทนทวงท และมก�รประเมนผลลพธทเกดขนรวมกน อนจะนำ�ม�ซงก�รพฒน�
คณภ�พง�นมงสคว�มเปนเลศด�นนตจตเวชตอไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
92
วกฤตสขภาพจตจากอดตสผลลพธในอนาคต
ราณ ฉายนท
หวหนาศนยวกฤตสขภาพจต
ในชวงสบกว�ปทผ�นม� ประเทศไทยเผชญกบเหตก�รณวกฤตในหล�ยรปแบบ
สงผลกระทบตอคว�มรสกของกลมคนในวงกว�ง เชน กรณก�รพย�ย�มฆ�ตวต�ย
ของผประสบภ�วะวกฤตในชวตทเกดขนหล�ยครงหล�ยคร� โดยเฉพ�ะในชวงวกฤตเศรษฐกจ
ตมยำ�กง ต�มดวยวกฤตเศรษฐกจแฮมเบอรเกอร กรณนกศกษ�พม�บกยดสถ�นทตพม�
ประจำ�ประเทศไทยเมอวนท ๑ ตล�คม พ.ศ. ๒๕๔๒ กรณกลมกระเหรยงกอตอ�รมบกยด
โรงพย�บ�ลศนยร�ชบรเมอวนท ๒๔-๒๕ มกร�คม พ.ศ. ๒๕๔๓ กรณคนคลมคลงจ�กฤทธ
ย�บ�ใชอ�วธมดจจบนสตส�วชนปท ๑ คณะเศรษฐศ�สตรเปนตวประกนทป�ยรถประจำ�ท�ง
ใกลบนไดท�งขนสถ�นรถไฟฟ�บทเอสและจบลงดวยก�รเสยชวตของเหยอตวประกนเมอ
ตนเดอนพฤศจก�ยน พ.ศ.๒๕๔๔ รวมทงกรณผตดย�บ�จบเดกหรอผหญงเปนตวประกน
ทเกดตอม�หลงจ�กนนอกหล�ยกรณหรอแมแตก�รเกดสถ�นก�รณวกฤตในช�ยแดนใต
ทเรอรงม�ย�วน�นตงแตป พ.ศ.๒๕๔๗ เรอยม� ซงลวนแลวแตเปนคว�มรนแรงทเกดจ�ก
นำ�มอมนษย ไมเพยงเท�นประเทศไทยยงเผชญกบคว�มรนแรงทเกดจ�กภยธรรมช�ต
อ�ท ก�รเกดคลนยกษสน�มเมอวนท ๒๖ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๗ ทกลนชวตผคนกว�ห�พนคน
และสญห�ยอกนบหมนคน รวมทงสถ�นก�รณแพรกระจ�ยของโรคร�ย เชน ก�รเกด
อบตก�รณของโรคเอดส ก�รระบ�ดของไขหวดนก โรคซ�รส และไขหวดส�ยพนธใหม ๒๐๐๙
นอกจ�กน ยงเกดวกฤตก�รณท�งก�รเมองมก�รชมนมท�งก�รเมอง
และมก�รปะทะกนระหว�งผเข�รวมชมนมกบเจ�หน�ททำ�ใหมผเสยชวตและไดรบบ�ดเจบ
เปนจำ�นวนม�ก โดยเฉพ�ะในเดอนมน�คมถงเดอนพฤษภ�คม พ.ศ. ๒๕๕๓ มผเสยชวต
จำ�นวน ๙๒ คน ไดรบบ�ดเจบจำ�นวน ๑,๙๐๒ คน รวมทงยงทำ�ล�ยทรพยสนของท�งร�ชก�ร
และเอกชน ไมว�จะเปนห�งสรรพสนค� ธน�ค�ร โรงภ�พยนตร ศ�ล�กล�งจงหวด ร�นค�
บ�นเรอนไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก นอกจ�กนในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดเกดปญห�อทกภย
รนแรงเกอบทวประเทศซงทำ�ใหพชสวนไรน�เกดคว�มเสยห�ย โดยมผประสบภยจำ�นวน
๗,๐๓๘,๒๔๘ ร�ย มผเสยชวตจำ�นวน ๑๘๐ ร�ย และเมอเดอนมน�คม ปพ.ศ. ๒๕๕๔ ได
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
93
เกดอทกภยรนแรงเกดขนใน ๗ จงหวดท�งภ�คใต ทำ�ใหมผประสบภยจำ�นวนม�กเชนกน
มผเสยชวต จำ�นวน ๖๖ ร�ย และประช�ชนมภ�วะเครยดสง จำ�นวน ๒๕๙ ร�ย มปญห�เสยงตอ
ก�รฆ�ตวต�ย จำ�นวน ๑๑๕ ร�ย นอกจ�กนยงไดเกดสถ�นก�รณก�รสรบกนบรเวณช�ยแดน
ไทย-กมพช� เมอปล�ยเดอนเมษ�ยน ๒๕๕๔ ทผ�นม�มผลใหทห�รและช�วบ�นเสยชวต
ช�วบ�นมภ�วะเครยดและมคว�มเสยงตอก�รฆ�ตวต�ยจำ�นวนหนง ดงนน อ�จกล�ว
ไดว�เหตวกฤตทเกดจ�กภยธรรมช�ตและนำ�มอมนษยลวนเปนอบตก�รณทมแนวโนมขย�ย
ผลกระทบเปนวงกว�งม�กขน โดยเฉพ�ะกระทบตอจตใจ คว�มรสกของประช�ชนทำ�ใหเกด
คว�มตระหนก ตนกลวและหวนไหวไปกบสถ�นก�รณต�งๆทเกดขน
จ�กสถ�นก�รณวกฤตต�งๆทเกดขน ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บน
กลย�ณร�ชนครนทรหรอในอดตคอ โรงพย�บ�ลนตจตเวช จ�กอดตจนถงปจจบน ไดม
บทบ�ทสำ�คญตอประเทศช�ตเปนอย�งม�ก เนองจ�กไดรบมอบหม�ยจ�กกรมสขภ�พจต
ใหเปนผรบผดชอบหลกและเปนแมข�ยด�นวกฤตสขภ�พจต ทงในด�นก�รบรห�รจดก�ร
ชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต ด�นก�รปองกนปญห�วกฤตสขภ�พจต ก�รสร�ง
เครอข�ยด�นวกฤตสขภ�พจต ก�รผลกดนใหเกดศนยวกฤตสขภ�พจตหรอง�นบรก�ร
ด�นวกฤตสขภ�พจตขนในหนวยง�นต�งๆทงภ�ครฐและเอกชน หนวยง�นวกฤตสขภ�พจต
ของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจงมก�รพฒน�ง�นวกฤตสขภ�พจตทงด�นระบบบรก�ร
และวช�ก�รอย�งตอเนองตลอดม�
ง�นวกฤตสขภ�พจตเรมดำ�เนนก�รม�ตงแตป พ.ศ ๒๕๔๐ หลงจ�กประเทศไทย
เกดปญห�วกฤตเศรษฐกจ ประช�ชนไมส�ม�รถห�ท�งออกของปญห�ได บ�งร�ยพย�ย�ม
ฆ�ตวต�ยเพอหนปญห� ขณะเดยวกนพบว�มปญห�ย�เสพตดระบ�ดจำ�นวนม�ก
เกดเหตก�รณคนร�ยมอ�ก�รคลมคลงเพร�ะเม�ย�บ�กอเหตจบตวประกนหล�ยครง
ดงนน ในฐ�นะทโรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนหนวยง�นทมคว�มเชยวช�ญและประสบก�รณ
ทเกยวของกบปญห�ด�นสขภ�พจต และคว�มรนแรงในสงคม ปฏบตง�นเกยวของกบผท
กออ�ชญ�กรรม จงไดรบก�รตดตอใหเข�รวมก�รฝกอบรมหลกสตรก�รเจรจ�ตอรอง
ตวประกนรวมกบกองบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ลในหวขอจตวทย�ทเกยวกบก�รเจรจ�
ตอรองกรณมก�รจบตวประกน ซงผเข�รบก�รอบรมเปนเจ�หน�ทตำ�รวจนครบ�ลระดบ
สญญ�บตรจำ�นวน ๓๐ น�ย เพอใหน�ยตำ�รวจเหล�นมคว�มรด�นก�รเจรจ�ตอรองและ
ส�ม�รถชวยเหลอประช�ชนไดอย�งทนทวงท ซงถอว�เปนก�วแรกของสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรทเข�ม�เกยวของกบง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของประเทศ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
94
จ�กจดเรมตนทหวงผลด�นก�รเตรยมคว�มพรอมสำ�หรบเมองใหญอย�ง
กรงเทพมห�นคร และถอไดว�เปนจดเรมตนสำ�หรบวงก�รสขภ�พจตในเมองไทย
เพร�ะถงแมเร�จะมบคล�กรและหนวยง�นทมคว�มรและประสบก�รณด�นสขภ�พจต
และจตเวชจำ�นวนม�กกต�ม แตในสวนทเกยวของกบก�รเจรจ�ตอรองนนอ�จถอไดว�เปน
เรองใหม ดงนน ก�วแรกจงอ�จกล�วไดว�เปนก�รฝกรวมกนระหว�งสำ�นกง�นตำ�รวจแหงช�ต
และกรมสขภ�พจต และหลงจ�กนนไดพบว�ปญห�สงคมไดเพมม�กขน ประช�ชนเจอมรสม
ชวตรอบด�นและห�ท�งออกโดยก�รฆ�ตวต�ย กล�ยเปนปญห�สงคมทเจ�หน�ทบ�นเมอง
ตองเข�ไปยนมอใหคว�มชวยเหลอ เหตก�รณน�ทชวตของผหญงคนหนงทห�ดใหญกบ
คว�มปร�ถน�ดของผทเข�ไปชวยเหลอแตดวยคว�มรเท�ไมถงก�รณจงทำ�ใหชวตของเธอ
ทพ�ดบนระเบยงตกและกำ�ลงห�ท�งรอดอยนนพลดตกลงม�สนลมห�ยใจอย�งน�เสยด�ย
ดวยคว�มตระหนกตอปญห�ทมแนวโนมว�จะเพมขน ในปพ.ศ.๒๕๔๒
กรมสขภ�พจตโดยมท�นอธบดขณะนนคอน�ยแพทยวนย วรยกจจ�และพล.ต.อ วรรณรตน
คชรตน ผบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ลในขณะนน ไดมอบหม�ยใหโรงพย�บ�ลนตจตเวช
ศนยสขภ�พจตท ๑๓ และกองกำ�กบก�รสบสวนสอบสวนนครบ�ล ๒ จดทำ�โครงก�รอบรม
หลกสตรก�รเจรจ�ตอรองแกข�ร�ชก�รตำ�รวจนครบ�ลจำ�นวน ๔๐๐ น�ย โดยใชงบประม�ณ
ของศนยสขภ�พจตท ๑๓ จำ�นวน ๕๔๐,๔๘๐ บ�ท และหลงจ�กนนท�งสำ�นกง�นตำ�รวจ
แหงช�ตไดมงบประม�ณจดก�รฝกอบรมเจ�หน�ทตำ�รวจเพมอก ๙๐๐ น�ย โดยโรงพย�บ�ล
นตจตเวชไดใหก�รสนบสนนดวยดตลอดม�
เมอวนท ๑ ตล�คม พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดมเหตก�รณอนค�ดไมถงเกดขน เมอมนกศกษ�
พม�บกยดสถ�นทตพม�ประจำ�ประเทศไทย และเมอวนท ๒๔-๒๕ มกร�คม พ.ศ. ๒๕๔๓
กลมกระเหรยงกอตอ�รมบกยดโรงพย�บ�ลศนยร�ชบร จ�กทง ๒ เหตก�รณดงกล�ว
น�ยกรฐมนตรไดมคำ�สงใหจตแพทยและนกจตวทย�ของโรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนทปรกษ�
ชดเจรจ�ตอรอง และไดเข�รวมปฏบตภ�รกจจนสำ�เรจลลวงดวยด
ตอม�ในป ๒๕๔๓ สำ�นกง�นรกษ�คว�มมนคงท�งก�รทต สถ�นทตสหรฐอเมรก�
ประจำ�ประเทศไทยและโครงก�รใหคว�มชวยเหลอด�นก�รตอต�นก�รกอก�รร�ย
แหงกระทรวงก�รต�งประเทศสหรฐอเมรก� ใหก�รสนบสนนเจ�หน�ทฝ�ยตำ�รวจ ๒ น�ย
และจ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวชอก ๒ คน คอ น�ยแพทยประภ�ส อคร�นนท และน�งวลล
ธรรมโกสทธ นกจตวทย�เข�รวมประชมปรกษ�และฝกเรองก�รเจรจ�ตอรองตวประกน
ณ วทย�ลยเอฟ บ ไอ เมองควอนตโก รฐเวอรจเนย ประเทศสหรฐอเมรก�เปนเวล� ๒๐ วน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
95
หลงจ�กจบก�รอบรม โรงพย�บ�ลนตจตเวชไดขย�ยผลหลกสตรดงกล�วโดยก�รฝกอบรม
ใหกบเจ�หน�ทตำ�รวจของสถ�บนพฒน�ข�ร�ชก�รตำ�รวจ รวมทงบคล�กรส�ธ�รณสขอก
หล�ยครง ปร�กฏก�รณปญห�วกฤตสขภ�พจตของประเทศกยงเกดขนเปนระยะจนกระทง
ตนเดอนพฤศจก�ยน พ.ศ. ๒๕๔๔ ไดมเหตก�รณคนเม�ย�บ�คลมคลงไดใชอ�วธมดจจบ
นสตส�วชนปท ๑ คณะเศรษฐศ�สตร มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรเปนตวประกนขณะรอ
รถประจำ�ท�งทป�ยรถประจำ�ท�งใกลท�งขนสถ�นรถไฟบทเอส ข�งสถ�นขนสงหมอชต
เหตก�รณดงกล�วจบลงดวยคว�มสลดใจเมอนสตส�วผเคร�ะหร�ยทนพษบ�ดแผลทถก
แทงจ�กด�นหลงทะลปอดไมไหวไดเสยชวตลงอย�งน�เศร� ก�รจ�กไปของเธอมไดเกดขน
โดยผ�นไปเลยเท�นน แตกอใหเกดกระแสคว�มตนตวอย�งกว�งขว�งในก�รแกไขปญห�
รวมทงก�รปองกนก�รสญเสยในอน�คตตอไป
กรมสขภ�พจตโดยท�นอธบดคอ น�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจนในขณะนน
ไดเลงเหนถงคว�มสำ�คญของปญห�ดงกล�วจงไดมอบหม�ยใหโรงพย�บ�ลนตจตเวชจดตง
ศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health Crisis Center : MCC) ขนอย�งเปนท�งก�รเปน
หนวยง�นแรกของกรมสขภ�พจต โดยมพธเปดศนยวกฤตสขภ�พจตเมอวนท ๓ ธนว�คม
พ.ศ. ๒๕๔๔ มบทบ�ทหน�ทด�นก�รเปนทปรกษ�ใหกบเจ�หน�ทตำ�รวจ และบคล�กร
ส�ธ�รณสขเมอเกดเหตก�รณวกฤต ก�รประส�นเครอข�ย รวมทงก�รจดตงทมสขภ�พจต
เคลอนททเปนรปธรรม ประกอบดวยทมสหวช�ชพไดแก จตแพทย พย�บ�ล นกจตวทย�
นกสงคมสงเคร�ะห เภสชกร และทมสนบสนนอนๆ รวมเปนทมออกปฏบตง�นชวยเหลอ
ผทอยในภ�วะวกฤตเมอมคว�มจำ�เปน พรอมทงมก�รขย�ยรปแบบก�รบรก�รและสนบสนน
เครอข�ย
ตอม�เมอมก�รปรบเปลยนโครงสร�งของสวนร�ชก�ร จ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวช
เปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ซงเปนสถ�บนแหงแรกของกรมสขภ�พจตทมบทบ�ทเดน
ในด�นวช�ก�รเกยวกบวกฤตสขภ�พจต มภ�รกจสำ�คญทรวมมอกบสำ�นกง�นตำ�รวจแหงช�ต
ในหลกสตรก�รเจรจ�ตอรองแกไขเหตวกฤตต�มแผนกรกฎ ๔๑ ประจำ�ป ๒๕๔๕ โดยไดรวม
เปนวทย�กรฝกอบรมข�ร�ชก�รตำ�รวจระดบรองส�รวตร และชนประทวน สงกดตำ�รวจภธร
ภ�ค ๑ ถง ๙ และกองบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ล ขณะเดยวกนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร
กไดสนบสนนบคล�กรทรบผดชอบง�นด�นวกฤตสขภ�พจตรวมเปนผเผยแพรคว�มรด�น
ก�รใหก�รปรกษ�ปญห�สขภ�พจตแกเครอข�ยในพนทรบผดชอบตลอดม�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
96
ในปงบประม�ณ ๒๕๔๗ ง�นวกฤตสขภ�พจตมคว�มสำ�คญและไดรบคว�มสนใจ
ม�กขน เนองจ�กประเทศไทยประสบปญห�วกฤตสขภ�พอย�งตอเนอง ไดแก เกดก�รระบ�ด
ของโรคไขหวดนก โรคซ�รส สถ�นก�รณวกฤตในพนทจงหวดช�ยแดนใต ซงทำ�ใหสวนวกฤต
สขภ�พจตของสถ�บนกล�ย�ณร�ชนครนทรไดรบงบประม�ณจ�กกรมสขภ�พจตในก�ร
ดำ�เนนง�นเพอพฒน�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร ทคลองตวม�กขน
จงไดมก�รพฒน�และสนบสนนเครอข�ยใหมก�รจดตงศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health
Crisis Center :MCC) ขนในโรงพย�บ�ลจตเวชสงกดกรมสขภ�พจต และในระดบจงหวด
เชน รพศ. รพท. ทกภ�คของประเทศ พรอมทงพฒน�ศกยภ�พบคล�กรส�ธ�รณสขทเปน
เครอข�ยด�นวกฤตสขภ�พจตใหมคว�มรด�นก�รเจรจ�ตอรอง คว�มรเรองก�รชวยเหลอ
เยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต ตลอดจนพฒน�เทคโนโลย คมอ แผนพบ วชดด�นวกฤต
สขภ�พจตต�งๆ ซงเปนก�รขย�ยเครอข�ยทกภ�คทวประเทศใหส�ม�รถชวยเหลอประช�ชน
ไดอย�งทนทวงท มประสทธภ�พ ซงผลของก�รขย�ยเครอข�ยทำ�ใหเกดศนยวกฤตสขภ�พจต
หรอหนวยบรก�รวกฤตสขภ�พจตขนในหนวยง�นระดบจงหวดหล�ยแหง
ในปงบประม�ณ ๒๕๔๘ วนท ๒๖ ธนว�คม ๒๕๔๗ ประเทศไทยไดเกดสถ�นก�รณ
คลนยกษสน�มขน คร�ชวตประช�ชน ๕,๐๐๐ กว�คนและสญห�ยอกนบหมนคน บ�นเรอน
ไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก สวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรได
รวมกบกรมสขภ�พจตจดทมสขภ�พจตออกไปชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภย และมก�ร
ตดต�มดแลตอเนองในร�ยทพบว�มคว�มเสยงรวมกบศนยฟนฟสขภ�พจต อำ�เภอเข�หลก
จงหวดพงง� จ�กเหตก�รณในครงนนทำ�ใหง�นด�นวกฤตสขภ�พจตมคว�มสำ�คญม�กยงขน
กรมสขภ�พจตจงมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร รวมในก�รจดทำ�แนวปฏบต
ระดบช�ตในก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต รวมทงเปนผจดทำ�แนวปฏบต
ก�รชวยเหลอด�นสขภ�พจตผประสบภ�วะวกฤตในระดบกรมและระดบจงหวด ตลอดจน
จดตงศนยเตรยมคว�มพรอมรบมอภยพบตขนทกรมสขภ�พจต ขณะเดยวกนสวนวกฤต
สขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดรบก�รสนบสนนงบประม�ณจ�ก
กรมสขภ�พจตด�นก�รพฒน�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตตอเนองอก โดยไดขย�ยเครอข�ยด�น
วกฤตสขภ�พจตลงไปทหนวยง�นระดบอำ�เภอ คอ ในโรงพย�บ�ลชมชนทกภ�คของประเทศ
และยงสนบสนนวทย�กรถ�ยทอดคว�มรด�นวกฤตสขภ�พจตทงภ�ครฐและเอกชนเรอยม�
ทำ�ใหเครอข�ยวกฤตสขภ�พจตมจำ�นวนม�กขน สร�งคว�มมนใจว�เวล�ประช�ชนประสบ
ปญห�วกฤตของชวต เครอข�ยเหล�นจะส�ม�รถออกไปใหคว�มชวยเหลอไดอย�งทนทวงท
เพอปองกนก�รสญเสยชวตและปองกนก�รเกดปญห�สขภ�พจตในระยะย�ว
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
97
ระหว�งปพ.ศ. ๒๕๔๙ - ๒๕๕๐ หลงจ�กเกดสถ�นก�รณคว�มไมสงบในพนท
ช�ยแดนใต กรมสขภ�พจตจงมนโยบ�ยจดตงศนยเยยวย�จตใจขนในโรงพย�บ�ลชมชน
ทกแหงรวมทงหมด ๓๗ แหง มก�รจดจ�งนกจตวทย�ประจำ�ศนยเยยวย�ฯดงกล�ว
พรอมทงมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรโดยสวนวกฤตสขภ�พจตรบผดชอบ
เปนผจดก�รแผนง�น ในก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตในพนทช�ยแดนใต ซงกไดม
ก�รพฒน�ทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร และจดก�รฝกอบรมบคล�กรส�ธ�รณสขในพนท
ใหมคว�มรด�นก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบจ�กสถ�นก�รณคว�มไมสงบ
เพอใหส�ม�รถชวยเหลอผไดรบผลกระทบไดอย�งมประสทธภ�พ มก�รจดตงศนย Child
Trauma ขนทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรพรอมทงพฒน� Web Site Child Trauma รวม
ทงพฒน�เทคโนโลยต�งๆ เชน คมอหลกสตรก�รเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบ แนวปฏบต
ก�รเยยวย�จตใจ เปนตน นอกจ�กนหลงจ�กเกดเหตก�รณคว�มรนแรงหล�ยๆเหตก�รณ
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดรวมพฒน�ศกยภ�พเจ�หน�ททห�ร ตำ�รวจทปฏบตง�น
ในพนทช�ยแดนใต ด�นก�รเจรจ�ตอรองหล�ยรนดวยกน เพอเตรยมคว�มพรอมรบมอห�ก
เหตก�รณดงกล�วเกดขนอก ผลลพธทเกดขนคอ เครอข�ยวกฤตสขภ�พจตในพนทมคว�ม
เขมแขง มระบบก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบทมประสทธภ�พ มระบบก�ร
นเทศตดต�ม ขณะเดยวกนในปพ.ศ. ๒๕๕๐ ประเทศไทยไดเกดปญห�อทกภยโคลนถลมท
จงหวดอตรดตถ คร�ชวตประช�ชนจำ�นวน ๑๐๐ คน ทมวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนไดออกไป
ใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภย และเปนทปรกษ�ในก�รดำ�เนนง�นของศนยวกฤต
สขภ�พจต โรงพย�บ�ลอตรดตถดวยทำ�ใหก�รดำ�เนนง�นลลวงไปดวยด
ระหว�งป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๒ กรมสขภ�พจตมนโยบ�ยจดตงศนยเตรยม
คว�มพรอมเพอรบมอกบสถ�นก�รณภยพบตขนทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร โดยม
ผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณฯเปนผอำ�นวยก�รศนยเตรยมคว�มพรอมฯอกตำ�แหนงหนง
มบทบ�ทสำ�คญในด�นก�รเตรยมคว�มพรอมรบมอภยพบต รวมทงรวมจดทำ�แผนและพฒน�
ระบบบรห�รจดก�รส�ธ�รณภยด�นก�รว�งแผนและส�ธ�รณสข และแผนก�รปฏบตง�น
รบมอกบสถ�นก�รณภยพบตรวมกบกระทรวงส�ธ�รณสข พฒน�เวบไซตของศนยเตรยม
พรอมฯ ขณะเดยวกนในปนไดมเหตก�รณภยพบตจ�กพ�ยน�กรสเกดขนในประเทศพม�
ง�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯกยงมบทบ�ทในก�รประส�นทมวกฤตจ�ก
หนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พจตเพอเดนท�งไปใหก�รชวยเหลอผประสบภยจ�กกรณเกด
พ�ยน�กรสทประเทศพม� ซงบคคล�กรของสถ�บนกลย�ณฯ คออ�จ�รยวลล ธรรมโกสทธ
และแพทยหญงเบญจพร ปญญ�ยง เปนตวแทนรวมเดนท�งไปใหก�รเยยวย�จตใจผประสบภยดวย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
98
และในปเดยวกนน มเหตก�รณทสะเทอนใจของคนไทยทงประเทศ คอ ก�รเกด
สถ�นก�รณวกฤตทรนแรงท�งก�รเมอง มก�รปะทะกนระหว�งผเข�รวมชมนมกบเจ�หน�ท
ของรฐ ทำ�ใหมผเสยชวตและไดรบบ�ดเจบจำ�นวนม�ก สงผลกระทบตอจตใจของผไดรบผล
กระทบ ศนยเตรยมคว�มพรอมฯและสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ มบทบ�ท
สำ�คญตอเหตก�รณวกฤตในครงนเปนอย�งม�ก ทำ�ใหสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บน
กลย�ณฯ ตองปรบตว ปรบบทบ�ทใหมคว�มคลองตวทนตอเหตก�รณ ซงเปนโอก�สดท
ทำ�ใหสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ ตองรบพฒน�ระบบก�รเตรยมคว�มพรอม
พฒน�ระบบก�รบรก�รใหมประสทธภ�พม�กขน ทงในด�นก�รจดทมสขภ�พจตเคลอนท
มก�รจดเตรยมวสดอปกรณทพรอมใช รวมทงพฒน�ศกยภ�พของทมเยยวย�จตใจ มก�ร
ซอมแผนปฏบตก�รรบมอภยพบต และทสำ�คญตองประส�นแผนและผลก�รดำ�เนนง�น
กบหนวยง�นทงในและนอกสงกดกรมสขภ�พจต ในก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบ
ผลกระทบ โดยเฉพ�ะญ�ตผสญเสยชวตและทรพยสน หลงจ�กนนจงร�ยง�นใหผบรห�ร
กรมสขภ�พจตทร�บ พรอมทงไดสนบสนนทมออกใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบ
ผลกระทบอย�งตอเนอง ขณะเดยวกนยงไดพฒน�จดทำ�แนวปฏบตก�รชวยเหลอเยยวย�
จตใจกรณวกฤตท�งก�รเมอง เพอใหทมไดใชเปนแนวท�งในก�รปฏบตง�นทเปนม�ตรฐ�น
เดยวกน ถงแมว�ก�รปฏบตง�นของเร�จะตองเผชญกบปญห�คว�มแตกต�งท�งคว�มคด
ของประช�ชนและก�รแสดงปฏกรย�ของผไดรบผลกระทบ เพอปองกนปญห�สขภ�พจต
ในระยะย�ว
จ�กสถ�นก�รณวกฤตท�งก�รเมองทเกดขนในพนทกรงเทพมห�นคร สงผลกระทบ
ตอทงด�นเศรษฐกจ สงคม รวมถงสงผลตอวถชวตของคนในสงคมเมอง ซงมคว�มซบซอน
เปนสงคมแหงก�รแขงขน ประช�ชนตองตอสดนรนเพอคว�มอยรอด ทำ�ใหเกดคว�มเครยด
มปญห�สงคมเกดขนม�กม�ย ก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯก
ยงตองดำ�เนนก�รตอไป ถงแมว�จะไมไดรบงบประม�ณจ�กกรมสขภ�พจต แตนบว�เปน
คว�มโชคดของประช�ชนในพนทกรงเทพมห�นคร ง�นวกฤตสขภ�พจตจงไดขอสนบสนน
งบประม�ณจ�กสำ�นกง�นหลกประกนสขภ�พแหงช�ตเขต ๑๓ พนทกรงเทพมห�นคร
ไดงบม�ประม�ณ ๑๐ ล�นบ�ท เพอดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งตอเนอง รวมทง
ก�รพฒน�ระบบก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ทำ�ใหก�รดำ�เนนง�นด�นน
ในพนทกรงเทพมห�นครเปนไปดวยด พรอมทงไดดำ�เนนก�รพฒน�ศกยภ�พบคล�กร
ส�ธ�รณสข ตำ�รวจ อ�จ�รยมห�วทย�ลยในพนทกรงเทพม�นครใหมคว�มรด�นก�รเจรจ�
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
99
ตอรองและก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต นบเปนก�รขย�ยเครอข�ยด�น
วกฤตสขภ�พจตสพนทกรงเทพมห�นคร
ขณะเดยวกนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดจดทมสขภ�พจตเคลอนทใหก�ร
ชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบรวมกบบคล�กรส�ธ�รณสขของกรงเทพมห�นคร
รวมทงผลตคมอและหลกสตรก�รชวยเหลอด�นจตใจผประสบภ�วะวกฤต และนอกจ�กน
ยงไดพฒน�ระบบก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ต�มทไดรบมอบหม�ย
จ�กสถ�บนกลย�ณฯ เพอเปนชองท�งหนงทใหประช�ชนส�ม�รถเข�ถงบรก�รสขภ�พจต
ไดอย�งทนทวงทเมอเกดคว�มเครยดหรอคว�มทกขใจ ซงไดมก�รขย�ยคส�ยของก�รให
บรก�รของสถ�บนกลย�ณฯเพมขนเปน ๓ ส�ยพรอมทงสนบสนนใหหนวยง�นในสงกด
กรมสขภ�พจตไดเพมคส�ยก�รใหบรก�รเปน ๓๑ คส�ย มก�รพฒน�ศกยภ�พผให
บรก�รโดยก�รฝกอบรมเพมพนคว�มร พฒน�องคคว�มร ผลตคมอก�รใหบรก�รปรกษ�
ผลตสปอรตโฆษณ� ประช�สมพนธส�ยดวนสขภ�พจตผ�นสอวทย และเผยแพรแกหนวยง�น
ทใหบรก�รส�ยดวนของหนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พจตเพอประช�สมพนธ
และตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๓ จนถงปจจบน สถ�บนกลย�ณฯไดมก�รปรบเปลยน
โครงสร�งก�รบรห�รของสถ�บนกลย�ณฯ มก�รจดตงศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health
Crisis Center : MCC) ขน แทนศนยเตรยมคว�มพรอมฯและกลมพฒน�คว�มเปนเลศ
ด�นวกฤตสขภ�พจต ใหดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งตอเนองต�มนโยบ�ย
ของกรมสขภ�พจตทมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณฯเปนผรบผดชอบหลกและเปนแมข�ย
ด�นวกฤตสขภ�พจตและด�นก�รบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต โดยเฉพ�ะยงเปนศนย
ประส�นก�รดำ�เนนง�นเมอเกดสถ�นก�รณภยพบตของประเทศขนไมว�จะเปนก�รประส�น
แผนก�รดำ�เนนง�น ก�รประส�นผลลพธของก�รเยยวย�จตใจผประสบภย พฒน�ระบบ
ก�รร�ยง�น มก�รประชมแลกเปลยนเรยนรเพอพฒน�แนวปฏบต ขนตอนก�รดำ�เนนง�น
ของทมเยยวย�จตใจของหนวยง�นสงกดกรมสขภ�พจตทเปนระบบและมม�ตรฐ�นเดยวกน
ขณะเดยวกนในระหว�งนประเทศไทยไดเกดสถ�นก�รณวกฤตหล�ยอย�งทงทเปนปญห�
อทกภยร�ยแรงในหล�ยจงหวดท�งภ�คเหนอ ภ�คกล�ง ภ�คตะวนออกเฉยงเหนอและ
ภ�คใต รวมทงก�รเกดปญห�ก�รสรบบรเวณช�ยแดนไทย-กมพช� สงผลใหผประสบภย
เสยชวต ทรพยสนไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก ศนยวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ
ตองทำ�ง�นหนกม�กขน ตองประส�นแผนและประส�นผลก�รดำ�เนนง�นททมชวยเหลอ
เยยวย�จตใจของหนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พดำ�เนนง�น เพอร�ยง�นตอผบรห�ร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
100
กรมสขภ�พจตทกวน พรอมทงรวมประชม War Room กบกระทรวงส�ธ�รณสขทกวน เพอ
ร�ยง�นผลก�รเยยวย�จตใจผประสบภย พรอมทงประส�นทมเยยวย�จตใจของสถ�บน
กลย�ณฯไปใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบอทกภยดงกล�ว รวมทงเยยมเยยนเยยวย�
จตใจครอบครวพย�บ�ลไทยทเสยชวตจ�กเหตก�รณแผนดนไหวทประเทศนวซแลนด
นอกจ�กนในด�นวช�ก�รยงไดจดทำ�แผนเตรยมคว�มพรอมเพอรบมอกบ
สถ�นก�รณวกฤตของกรมสขภ�พจต เพอใหมแผนก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตทชดเจน สวน
ด�นก�รบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ กยงคงมก�รพฒน�ด�นบคล�กร มก�ร
พฒน�ม�ตรฐ�นบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ เพอใหผใหบรก�รมแนวท�ง
ก�รดำ�เนนง�นทเปนม�ตรฐ�นเดยวกน รวมทงรวมพฒน�โปรแกรมเปนแนวปฏบตในก�ร
ใหบรก�รของผใหก�รปรกษ� มก�รปรบปรงระบบก�รร�ยง�นก�รใหบรก�รผ�นท�งเวบไซต
และพฒน�ระบบ Call Center อย�งตอเนอง เปนตน
กล�วโดยสรป ก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทรหรอโรงพย�บ�ลนตจตเวชตงแตอดตจนถงปจจบน ตลอดระยะเวล�สบกว�ป
ทผ�นม� ไดมววฒน�ก�รม�อย�งตอเนอง ซงถอว�เปนกำ�ลงสำ�คญของกรมสขภ�พจตและ
เปนประโยชนตอประเทศช�ตอย�งม�ก ซงไดมก�รพฒน�ทงด�นก�รบรห�รจดก�รด�น
ระบบบรก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต เมอมสถ�นก�รณวกฤตเกดขน
ขณะเดยวกนยงไดพฒน�ด�นวช�ก�ร ก�รพฒน�เทคโนโลยทเกยวของกบง�นวกฤตสขภ�พจต
ก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ตลอดจนไดดำ�เนนก�รพฒน�ศกยภ�พ
บคล�กรทงในสงกดกรมสขภ�พจต รวมทงเครอข�ยวกฤตสขภ�พจตทงภ�ครฐและเอกชน
ทวประเทศ เพอใหเกดคว�มเขมแขงและเปนกำ�ลงสำ�คญในก�รใหคว�มชวยเหลอเยยวย�จตใจ
ผประสบภ�วะวกฤต เปนก�รปองกนปญห�สขภ�พจตในระยะย�วของประช�ชน แตอย�งไร
กต�ม ผปฏบตง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯกยงคงตองมคว�มตนตวพรอม
รบสถ�นก�รณวกฤตทงทเปนภยพบตจ�กธรรมช�ตและภยจ�กก�รกระทำ�ของมนษยซงอ�จ
จะเกดขนเมอไรกได ซงตองมก�รพฒน�อย�งตอเนองและตลอดไป เพอผลลพธในอน�คต
คอ ประช�ชนผประสบภยหรอผประสบปญห�วกฤตในชวตส�ม�รถดำ�รงชวตอยในสงคมได
อย�งมคว�มสข ไมเปนภ�ระตอสงคมตอไป
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
101
103
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
นายแพทยสจรต สวรรณชพ อดตรกษาการในตำาแหนงผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช
ระหวาง พ.ศ. ๒๕๒๖-๒๕๒๗อดตรองอธบดกรมสขภาพจต
ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษากรมสขภาพจต
โรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนองคกรทมชอเสยง สงทประทบใจคอ ในสมย
น�ยแพทยสรนทร ปนรตนท�นไดว�งกรอบก�รฟนฟสมรรถภ�พผปวย เชน เลยงสตว อ�ท
เปด ไก ววและปลกผก ไดประโยชน ๒ ท�ง คอทงเจ�หน�ทและผปวยมอ�ห�รรบประท�น
ขณะเดยวกนกฟนฟผปวย เนองจ�กผปวยนตจตเวชตองอยโรงพย�บ�ลน�นจงตองมกจกรรม
รองรบ ก�รฟนฟผปวยระยะแรกไมมเจ�หน�ทอ�ชวบำ�บด ท�นมอบใหฝ�ยก�รพย�บ�ลท
ทำ�ง�นเปนทมไดมก�รประชมรวมกนในก�รเลอกกจกรรมทเหม�ะสม เกณฑหลกในก�ร
พจ�รณ� คอ คว�มถนดและอ�ก�รทตองแกไข นอกจ�กนโรงพย�บ�ลนตจตเวชมคว�ม
แตกต�งจ�กทอน คอ ก�รรกษ�ผปวยของโรงพย�บ�ลอนๆ เปนก�รคนห�ว�เปนโรคอะไร
แตเร�เนนว�โรคทเปนมสวนไหนทไมเปนโรค เพร�ะตองใหก�รตอศ�ลว�ผปวยยงมสวนไหน
ทดทยงคงเหลออย อกประเดนของคว�มต�งคอ ก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ลทวไปตองเรงให
ผปวยสงบแตเร�จะตองสงเกตอ�ก�รกอน โดยใหย�ออนๆ เพอดอ�ก�รทแทจรง ซงบ�งครง
เจ�หน�ทกไดรบบ�ดเจบระหว�งก�รดแล ปจจบนทร�บว�ผอำ�นวยก�รใชหลกก�รของ KM
(Knowledge Management) ม�ใชเพอพฒน�ม�ตรฐ�นก�รดแล
ก�รพฒน�ง�นนตจตเวชในอน�คต ไดแก ประเดนของกฎหม�ยสขภ�พจตควรห�
งบประม�ณสนบสนนสงเสรมกจกรรมสขภ�พจต เพร�ะกฎหม�ยควรม ๒ ด�น คอ ด�นก�รบำ�บด
รกษ� ฟนฟและก�รสงเสรมปองกน ทตองใหคว�มสนใจและประคบประคองญ�ตม�กขน
อกประเดน คอ ก�รทำ�ใหวช�นตจตเวชศ�สตรส�ม�รถอธบ�ยใหทกคนทร�บว�พฤตกรรม
อย�งนเกดเนองม�จ�กส�เหตใด และมแรงจงใจในก�รเกดพฤตกรรมดงกล�วอย�งไร
นานาทศนะ…สอนาคตทศวรรษท ๕
นายแพทยธำารง ทศนาญชล อดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช
ระหวาง พ.ศ. ๒๕๒๗-๒๕๓๒
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร เปนหนวยง�นหลกด�นนตจตเวชศ�สตรของ
ประเทศทชวยผดงคว�มยตธรรมใหผปวยจตเวช ก�รพฒน�ระบบรก�รยคแรกอ�ศย
องคคว�มรจ�กตำ�ร�ต�งประเทศ กระผมเปนคนแรกทแปลตำ�ร�ภ�ษ�องกฤษโดยตรง
เพอนำ�ม�ประยกตใชกบง�นในบรบทของประเทศไทย เชน ผปวยภ�วะรนแรง (Violence)
ถ�แปลเปนภ�วะอนตร�ยตอสงคม ต�มทระบในม�ตร� ๔๘ หม�ยถง ภ�วะทบคคลนน
เปนอนตร�ย ม ๓ ประก�ร คอ ๑) อนตร�ยตอตนเอง ๒) อนตร�ยตออน และ ๓) อนตร�ยตอ
ทรพยสมบต หรอก�รแปลคำ�ว� Forensic เปนภ�ษ�ไทย คอ นตจตเวชศ�สตร ซงแตเดมใชคำ�ว�
นตจตเวชวทย�จนใชแพรหล�ยถงปจจบน
โรงพย�บ�ลนตจตเวชยคแรกกอต งโดยน�ยแพทยยรรยง โพธ�ร�มก
และยคท ๒ ทว�งร�กฐ�นบรก�รเปนสมยของน�ยแพทยสรนทร ปนรตน ม�สมยผมเปนก�ร
พฒน�วช�ก�รทมคว�มโดดเดน มงพฒน�องคคว�มรด�นนตจตเวชศ�สตร ถงแมว�ตอม�
เร�ตองเปดบรก�รจตเวชทวไป เพออำ�นวยคว�มสะดวกใหประช�ชนในจงหวดใกลเคยงทม
คว�มย�กลำ�บ�กในก�รเข�ไปรบย�ทโรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�
ก�รพฒน�ตอในอน�คต แบงออกเปน ๒ แนวท�ง คอ
๑. พฒน�ระบบบรก�ร เร�ตองทำ�ง�นประส�น ใหเปนสวนหนงของกระบวนก�ร
ยตธรรมใหได และควรบงบอกใหคนภ�ยนอกรจกภ�รกจหลกของสถ�บนฯ สวนด�น
กฎหม�ยสขภ�พจตตองดว�ปฏบตไดจรงหรอ คนห�จดทตองแกไข ห�กพบกใหแกทเร�
หรอแกทระบบเปนอนดบแรก
๒. พฒน�ง�นวช�ก�ร เชน พฒน�กฎหม�ยวช�ก�รและบงคบใชไปดวยกน
ด�นก�รรวบรวมขอมลตวเลข จดเปนพนฐ�นขอมลทเกยวของกบนตจตเวชศ�สตร เนองจ�ก
เร�มโอก�สทจะเข�เรอนจำ�และประส�นกบหนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมไดง�ย
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
104
นายแพทยหมอมหลวงสมชาย จกรพนธอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๓๒-๒๕๓๖
อดตอธบดกรมสขภาพจต
ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษากรมสขภาพจต
คว�มรวมมอรวมใจในก�รทำ�ง�นของเจ�หน�ททกระดบ เปนสงสำ�คญททำ�ให
หนวยง�นมคว�มเจรญเตบโต งอกง�ม และเปนทน�เชอถอของสงคม ซงก�รสร�งคว�มเชอมน
ในก�รทำ�ง�นของบคล�กรนนจะตองใชกระบวนก�รจดก�รคว�มรด�นนตจตเวช ซงเปน
กระบวนก�รสำ�คญทนำ�ม�ใชในก�รรวบรวมผลง�นทไดสะสมไวตลอดระยะเวล� ๔๐ ป โดย
ก�รจดทำ�เปนเอกส�รขอมลจ�กสงทไดเรยนรในแงมมต�งๆ ของก�รทำ�ง�นทงด�นคว�ม
เจบปวยท�งจตเวช ด�นกฎหม�ยและด�นสงคม เพอเผยแพรใหสงคมไดรบร เข�ใจและม
สวนรวมในก�รชวยเหลอบคคลกลมน อย�งไรกต�ม คว�มสำ�เรจสงสดของสถ�บนกลย�ณ
ร�ชนครนทร คอ ก�รผลกดนเรองก�รบงคบใชพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ. ๒๕๕๑
ซงจะประสบคว�มสำ�เรจไดตองทำ�ใหเปนรปธรรมทชดเจน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
105
นายแพทยอภชย มงคลอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๓๙-๒๕๔๐
ปจจบนดำารงตำาแหนงอธบดกรมสขภาพจต
โรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนหนวยง�นทมชอเสยงอยแลว ในชวงทม�รบตำ�แหนง
ผอำ�นวยก�รมนโยบ�ยเนนก�รพฒน�ง�นวช�ก�รและว�งระบบก�รจดก�รขอมลข�วส�ร
และเทคโนโลยต�งๆ และเปนชวงเวล�ทมก�รปรบเปลยนหล�ยอย�ง อ�ท เปลยนชอจ�ก
โรงพย�บ�ลนตจตเวชเดมเปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จดระบบง�นทเกยวของกบ
กระบวนก�รยตธรรมใหมคว�มชดเจน เรมผลกดนใหเกดกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศ
ซงปจจบนประก�ศใชแลว สงทกำ�ลงทำ�ตอไป คอ ก�รปรบแนวคดระบบก�รจ�ยเงน
งบประม�ณ หรอก�รจ�ยเงนแบบเหม�รวม (ค� DRG) ทเหม�ะสมกบก�รดแลผปวย
นตจตเวช ห�กสำ�เรจจะสงผลใหโรงพย�บ�ลจตเวชหรอโรงพย�บ�ลทวไปส�ม�รถดแล
ผปวยคดไดดขน อกประก�รคอ ก�รมค�ตอบแทนใหกบผเชยวช�ญทเปนพย�นศ�ล เพอเปน
ขวญกำ�ลงใจใหกบคนทำ�ง�นทจะเรงห�ขอสรปเพอเฉลยเรองบ�งเรองทประช�ชนสนใจอย�ง
รวดเรว ถอเปนก�รใหขอมลททำ�ใหสงคมเกดก�รเรยนรในระยะเวล�อนสมควร
สงทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรตองทำ�ตอไปในอน�คต คอ ก�รขย�ยองคคว�มร
ทมอยแลวไปสโรงพย�บ�ลจตเวชหรอหนวยบรก�รจตเวชอนๆใหเข�ส�ม�รถทำ�ง�นได
เหมอนสถ�บนกลย�ณฯ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
106
นายแพทยเกยรตภม วงศรจตอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๗
ปจจบนดำารงตำาแหนงรองอธบดกรมสขภาพจต
ในอน�คต อย�กเหนประเทศไทยมศ�ลด�นสขภ�พจต ม Mental Health Court
โดยไมแยกอำ�น�จศ�ล ปจจบนเร�เรมมศ�ลเดก ศ�ลครอบครว แตศ�ลเหล�นจะดำ�เนนก�ร
เมอมคดแลว แตจรงๆแลวคนเหล�นนไมใชอ�ชญ�กร ถ�มศ�ลสขภ�พจต กจะทำ�หน�ทใน
ก�รพฒน�ระบบก�รรกษ� ฟนฟ พฒน�คว�มสมพนธในครอบครว ปองกนก�รถกทำ�ร�ย
และไมมกกกน นอกจ�กน ก�รทำ�แผนพฒน�ควรม expert opinion และผมสวนไดสวนเสย
เข�ม�มสวนรวมในก�รทำ�แผน เพอตอบสนองคว�มตองก�รทตรงกบสภ�พปญห�
สวนองคประกอบในก�รพฒน� ชวงแรกจะตองรวบรวมองคคว�มร ศกษ�ดง�น
ต�งประเทศ ประเมนคว�มพรอมในระบบด�นต�ง ๆ ถ�ระบบสงคมมคว�มพรอมจะทำ�ให
ก�รดำ�เนนก�รง�ยขน และจะส�ม�รถสร�งระบบทใหบรก�รเฉพ�ะม�กขน นอกจ�กน
ควรมก�รทบทวนพนธกจและมงแสวงห�คว�มรใหมๆอยเสมอ รวมทงมก�รจดระบบง�น
ใหเหม�ะสมกบคน จดระบบง�นทม�กเกนไปใหเหม�ะสม และทสำ�คญอกอย�งหนงกคอ
ทกคนจะตองมก�รพฒน�ตนเองอยเสมอ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
107
นายแพทยปรชา อนโทอดตอธบดกรมสขภาพจต
ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษาสถาบนกลยาณราชนครนทร
ก�รพฒน�ระบบก�รรกษ�ของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จะตองมก�รปรบปรง
ใหสอดคลองกบคว�มตองก�รของผใชบรก�รอยเสมอ เชน ในแผนกผปวยนอกอ�จมก�ร
สำ�รวจคว�มพงพอใจโดยก�รสมสมภ�ษณผรบบรก�รครงละประม�ณ ๓๐ คน ทก ๔ เดอน
เพอนำ�สก�รปรบวธดำ�เนนก�รใหผใชบรก�รพงพอใจและมทศท�งในก�รใหบรก�ร
สวนก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวชนน ควรมก�รพฒน�บคล�กรแพทยใหมคว�มเชยวช�ญ
ท�งนตจตเวช โดยสนบสนนใหมก�รศกษ�ตอต�งประเทศ
นายแพทยจนดา โสมนสอดตจตแพทย
ก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวช ตองพย�ย�มพดใหคนเข�ใจและมทศนคตทดตอคนไข
นตจตเวช ไมว�จะเปนใครกต�มทมขอสงสย รวมทงตองทำ�ง�นอย�งตรงไปตรงม� ไมม
อทธพลหรอก�รเงนเข�ม�เกยวของ
ในโอก�สทง�นด�นนตจตเวชดำ�เนนม�ครบรอบปท ๔๐ นบว�เร�เปนสถ�บนท
เก�แก ขอใหพวกเร�ชวยเหลอกน พฒน�ง�น และรกษ�สถ�บนของเร�ใหเจรญก�วหน�
ตอไป ขอใหมคว�มสข อย�กไดอะไรขอใหสมคว�มปร�รถน�และยงระลกถงทกๆคนอยเสมอ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
108
นายแพทยประทกษ ลขตเลอสรวงอดตจตแพทย
อน�คตง�นด�นนตจตเวช ควรมก�รพฒน�ในประเดนดงตอไปน
๑. ก�รพฒน�ง�นวช�ก�รสขภ�พจตจะตองมหลกวช�ก�รทสจรตและโปรงใส
๒. กระบวนก�รท�งกฎหม�ยแตละม�ตร�จะตองมหลกก�รรองรบ
๓. มก�รเชอมโยงภ�ษ�กฎหม�ยกบภ�ษ�ท�งคลนก
๔. ควรมก�รขย�ยกรอบวช�ก�รด�นนตตจตเวชและกฎหม�ยในอน�คต
เปนเชงปองกน ก�รบรก�รสงคม ก�รฟนฟผตดส�รเสพตด คว�มรนแรง ครอบครว
เดกและวยรน รวมถงนตจตเวชเดก
๕. ก�รควบคม ก�รบำ�บดรกษ�ด�นนตจตเวชตองคำ�นงถงสทธและมนษยธรรม
๖. ก�รบงคบรกษ�ควรเนนเชงปองกน
๗. ศ�ลยงตองก�รคว�มรว�ควรจะดำ�เนนก�รตดสนแคไหน อย�งไร
ดงนน จงยงตองพฒน�ด�นวช�ก�รอกม�กเพอชวยใหศ�ลเข�ใจบคคลเหล�นน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
109
นางโกสม นลพงษ อดตหวหนาพยาบาลคนแรก
ในอดต บคล�กรของโรงพย�บ�ลนตจตเวชอยกนอย�งพนอง อยดวยใจ มอะไรก
แบงปนกน มก�รผอนคล�ยดวยก�รไปเทยวพกผอนพรอมกน รวมทงมก�รพดคยและปรกษ�
ห�รอกน
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
110
นางนงลกษณ สาตราอดตหวหนากลมงานสงคมสงเคราะห
มมมองของนกสงคมสงเคร�ะหในยคแรกของโรงพย�บ�ลนตจตเวชไดมองเหนถง
คว�มเปลยนแปลง และก�รพฒน�คว�มเปนนตจตเวชในท�งทดขน โดยเฉพ�ะศกยภ�พ
ด�นวช�ก�รจนเปนทยอมรบขององคกรทเกยวของกบกระบวนก�รยตธรรม พรอมทงม
เป�หม�ยทจะพฒน�จนเปน “สถ�บนนตจตเวชแหงเอเชยอ�คเนย” เพอใหเปนทยอมรบ
ขององคกรทงในประเทศและต�งประเทศ ทงน หวใจสำ�คญของก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวช
คอ ก�รประชมวนจฉยท�งนตจตเวชแบบทมสหวช�ชพ (Case Conference) ททำ�ใหหล�ย
หนวยง�นยอมรบ โดยมก�รทำ�ง�นประส�นกนเปนทมจตเวชในก�รตรวจวนจฉยผปวยซง
ประกอบดวย จตแพทย พย�บ�ลจตเวช นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห และนกอ�ชวบำ�บด
พรอมทง มม�ตรก�รจำ�กดบคคลทไมเกยวของในก�รเข�ประชม
นอกจ�กน กระบวนก�รพฒน� “คว�มเปนนตจตเวช” ในยคกอนมหล�ยด�น
อ�ทเชน ด�นวช�ก�ร จะมงเนนก�รพฒน�บคล�กรใหมคว�มร คว�มเชยวช�ญ ซงรเรมโดย
ผอำ�นวยก�รททำ�หน�ทเปนผใหคว�มรด�นจตเวชศ�สตร และเรยนรจ�กผปวยภ�ยหลงก�ร
ตรวจวนจฉยถงส�เหตและแรงจงใจในก�รกอคด พรอมทงมงเนนใหบคล�กรมคว�มเตบโต
และมคณภ�พจนไดรบก�รกล�วถงว� “คนนตจตเวชเปนคนมคณภาพ” สวนด�นบรห�ร
จะใชหลกก�รอยรวมกนแบบครอบครว เสมอนระบอบพอปกครองลกของสโขทย และเนน
คว�มรก คว�มส�มคคเปนนำ�หนงใจเดยวกน และสดท�ยก�รพฒน�ด�นภมทศน จะมงเนน
ก�รปลกตนไมเพอคงรกษ�ระบบนเวศและคว�มเปนธรรมช�ต โดยเลอกสรรพนธไม
ม�เพ�ะชำ�เองเพอใชในก�รตกแตงโรงพย�บ�ล รวมถงพฒน�กจกรรมฟนฟผปวยจตเวช
ดวยสงแวดลอมบำ�บด และฝกอ�ชพเกษตรกรรมโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยง พรอมทง
บรห�รผลผลตทไดดวยระบบสหกรณ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
111
นางวลล ธรรมโกสทธอดตหวหนากลมงานจตวทยา
ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษาสถาบนกลยาณราชนครนทร
คว�มภ�คภมใจสงสดของก�รทำ�ง�นในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร คอ
คว�มส�มคคเปนนำ�หนงใจเดยวกนของบคล�กรทสงผลใหง�นประสบคว�มสำ�เรจต�ม
คำ�กล�วทว� “ถงแมคนเร�จะนอย แตกทำ�ง�นทกอย�งใหประสบผลสำ�เรจได” และก�รไดรบ
มอบหม�ยใหทำ�ง�นในระดบประเทศหล�ยๆอย�งจนเปนทยอมรบ ไดแก ง�นนตจตเวช
ทครอบคลมถงก�รพฒน�พระร�ชบญญตสขภ�พจตและง�นวกฤตสขภ�พจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
112
แพทยหญงนตยา สโรบลอดตหวหนากลมงานทนตกรรม
ก�รทำ�ง�นในระยะแรกเปดบรก�ร มก�รเรยนรจ�กตำ�ร�วช�ก�รและจ�กผปวยจตเวช
โดยตรง ควบคกนไปและใหบรก�รทงโรคท�งก�ยและโรคท�งจตเวช เนองจ�กบรเวณ
ใกลเคยงไมมโรงพย�บ�ลทรกษ�โรคท�งทนตกรรม
ก�รพฒน�ง�นบรก�รด�นทนตกรรมในระยะเรมตน ตองใชคว�มมงมน กำ�ลงใจ
และอยบนพนฐ�นทตองก�รพฒน�คณภ�พชวตของผปวยจตเวช มก�รพฒน�คณภ�พง�น
โดยก�รศกษ�จ�กตำ�ร� เรยนรจ�กสถ�บนสมเดจเจ�พระย� และทสำ�คญคอศกษ�โดยตรง
จ�กผปวย ประส�นกบท�งตกผปวยใหสงคนไขม�ทำ�ฟน จงพบว�ผปวยจตเวชไมเคยรบ
บรก�รท�งทนตกรรมม�กอน และเนองจ�กเปนทนตแพทยจงพย�ย�มทำ�คว�มเข�ใจกบ
ผปวยจตเวช โดยก�รเข�รวมฟงก�รประชมวนจฉยโรค และศกษ�เรองย�ท�งจตเวชเพอให
เข�ใจปญห�ท�งทนตกรรมของผปวยจตเวชและเรมรวบรวมก�รดแลรกษ�และใหคว�ม
สำ�คญกบก�รปองกนก�รตดเชอในร�ยทผปวยตองทำ�ศลยกรรมทเกยวของกบฟน
สงทอย�กใหพฒน�ตอไปคอ เปนก�รตดต�มผปวยนตจตเวชระยะย�ว เพอใหได
ขอมลเชงคณภ�พทมคว�มน�เชอถอม�กทสด และฟนฟว�รส�รนตจตเวชเพอแสดงคว�ม
เชยวช�ญเฉพ�ะขององคกร
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
113
114
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
นายยนยง สขสบนชอดตหวหนากลมงานเภสชกรรม
สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร เปนหนวยง�นทมภ�รกจหลกคอง�นด�นนตจตเวช
ชวงทผ�นม�จะพบเหนก�รเปลยนแปลงทนำ�ไปสก�รพฒน�ของสถ�บนฯ ๒ ด�น คอ
ก�รเปลยนแปลงคว�มเปนอยภ�ยในและคณภ�พของง�น ซงในก�รเปลยนแปลงคณภ�พ
ของง�นนน จะพบว�มสงดๆ หรอผลง�นใหมๆ ทเปรยบเหมอนวตถดบอนทรงคณค�และเปน
ทยอมรบใหเลอกใช อย�งไรกต�ม สงสำ�คญจ�กก�รนำ�วตถดบดงกล�วม�ใชใหเกดประโยชน
สงสดนน ควรนำ�วตถดบนนม�หลอมรวมกนใหมคว�มเปนตวของตวเอง และปรบใหเหม�ะสม
กบบรบทของสถ�บนฯ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
114
นานากจกรรม
กจกรรมเกยวกบการปรบปรงแกไขและบงคบใช พรบ.สขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
115
รางวลแหงความภาคภมใจ
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
116
เยยมเยยนและเยยวยาจตใจประชาชนทประสบภาวะวกฤตสขภาพจต
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
117
รายชอคณะทำางาน
น�ยแพทยศรศกด ธตดลกรตน ผอำ�นวยก�ร ทปรกษ�
แพทยหญงดวงต� ไกรภสสรพงษ รองผอำ�นวยก�รฝ�ยก�รแพทย คณะทำ�ง�น
น�งส�วเบญจวรรณ ส�มส�ล หวหน�กลมก�รพย�บ�ล คณะทำ�ง�น
น�งส�ววไล เสรสทธพทกษ นกจตวทย�เชยวช�ญ คณะทำ�ง�น
น�งส�วสมลกษณ เดดขนทด พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งสกญญ� กจเครอ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งส�วสำ�ร�ญ บญรกษ� พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งกลนก� ศรวงศวรรณ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งดวงจนทร บวคล พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�ยม�นจ คณ�ธรรม พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�ยไพโรจน สขเกด พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งส�วอทย� น�คเจรญ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งส�วเพญพรรณ ชตวร พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งส�วบปผ� ดวงเดอน พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น
น�งวร�รตน ยอดร�ช พนกง�นชวยเหลอคนไข คณะทำ�ง�น
สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร
118