ფულიდა კანონის მმართველობა

გია ჯანდიერი- , ვიცე პრეზიდენტი აესკო

, 2011 18 თბილისი წლის აპრილი

რა არის ფული

• გაცვლის საშუალება• შეფასების საშუალება• დაგროვების საშუალება

რა არის კანონისმმართველობა

• - ადამიანის ინდივიდის ქცევა შეზღუდულია მხოლოდ კანონით

• ქვეყანა იმართება და ხალხი ემორჩილება კანონს და არა

-ადამიანების ნება სურვილს• არც ერთ ადამიანს არ შეიძლება

მიენიჭოს უპირატესობა სხვა ადამიანების ან ჯგუფების მიმართ

ფულიდა მონეტარული პოლიტიკა

• ფული როგორც საქონელი ემყარება, ნებაყოფლობითობას ადამიანის

უფლებების აღიარებას და თავისუფლების შენარჩუნებას

• - მთავრობის მიერ შექმნილი, , დისკრეციული სავალდებულო

მუდმივად გაუფასურების მდგომარეობაში მყოფი ფული ემყარება

მონეტარულ პოლიტიკას

- მთავრობის ქაღალდის ფული დეკრეტული ფული

• მთავრობის ფული გულისხმობს, ნდობას რომ რაც ფულზე აწერია ის

ვალდებულება შესრულდება• დღევანდელი ვალდებულებაა

მხოლოდფულის მსყიდველობითი უნარის შენარჩუნება

• სხვა მხრივ დეკრეტული ფული მხოლოდ ძალადობის შედეგად - არსებობს legal tender

, ფული როგორც საქონელი

• / , ფული ოქროა ან და ვერცხლი ან , ნებისმიერი საქონელი რომელსაც

, აღიარებს მოსახლეობა ინდივიდები• გადაწყვეტილება ინდივიდუალურია -

ვერავინ დაგაძალებ• , როგორც სხვა საბაზრო წესრიგი ესეც

მოქმედებს მიწოდებისა და მოთხოვნის დაბალანსების მიმართულებით

- საქონელი ფულის შეცვლა, - დეკრეტულით აშშ ს მაგალითი

$100 ღირებულება

შემცირდა1810 წლის$100 =დღეს

1810 $100 1810 $100 1860 $174 1860 $57 1910 $168 1910 $59 1960 $53 1960 $189 2010 $7 2010 $1,374

http://www.westegg.com/inflation/

1.კანონის მმართველობა• კანონი მხოლოდ ზოგადფორმალურ

წესს , ადგენს ადამიანის ცხოვრებაში და ხელს უწყობს მათი ცხოვრების

ინდივიდუალურდამოუკიდებელშედეგებს

• ის არ იცავს რომელიმე კონკრეტული ჯგუფის ან ადამიანის ინტერესებს არამედ ყველას უწყობს ხელს საკუთარი

ინტერესი განახორციელონ

2.კანონის მმართველობა

• კანონის მმართველობამიუკერძოებლობაა - მთავრობა

არავის მხარეს არ უნდა იყოს• მთავრობას არ აქვს პასუხი კონკრეტულ

- კითხვებზე ან მოთხოვნებზე რას ?მაძლევს ეს კანონი მე

3.კანონის მმართველობა

• ფორმალურითანასწორობა კანონისწინაშე

• კანონის პროცედურა უნდა იყოს , ყველას მიმართ ნეიტრალური არ

დაპირდეს ვინმეს სხვის ხარჯზე

• კანონის უნივერსალური გამოყენება• კანონს არ უნდა ჰქონდეს

გამონაკლისები არც დროში არცსივრცეში

• კანონების მოქმედების გამონაკლისების არდაშვება უფრო

მნიშვნელოვანი პრინციპია ვიდრე თვით კანონი

4.კანონის მმართველობა

კანონის მმართველობა და ქაღალდის ფული

• ასრულებს თუ არა მთავრობა საკუთარ?ვალდებულებებს

• არის თუ არა მისი მოქმედება ზოგადი ჩარჩოების სახით მხოლოდ უცნობი

?ინდივიდების მხარდასაჭერად• ?არის კი იგი მიუკერძოებელი• იცავს თუ არა ფორმალურ

?თანასწორობას• არის თუ არა მთავრობის საქმიანობა

?უნივერსალური დროში და სივრცეში

მონეტარული პოლიტიკა როგორც საჯარო სიკეთე

• (რა არის საჯარო სიკეთე mainstream):– , საქონელი რომელსაც არ აწარმოებს კერძოსექტორი

– რომლის გამოყენების თავიდან აცილება: შეუძლებელია free riders

– - რომელიც საჯარო მოხმარებისაა / ერთდროულადრამოდენიმე ბევრი ადამიანი

მოიხმარს

• რომელი აქ ჩამოთვლილი აკმაყოფილებს თუნდაც მეინშტრიმის კრიტერიუმებს საჯარო

მონეტარული პოლიტიკისა და ფულის? თვალსაზრისით

რა არის მონეტარული პოლიტიკა(monetary policy)

• ფულის მასის განსაზღვრა ეკონომიკის მართვის და მთავრობის ამოცანების

შესრულების მიზნით• ფულის მასის შემცირება და გაზრდა

საბანკო სექტორისა და სხვა ეკონომიკური აგენტებისათვის ფული სესხების

შემცირებისა და ან გაზრდით• ადგილობრივი ვალუტის ყიდვისა და

გაყიდვის სფეროში ინტერვენციებით• საბაზისო ინტერესის განაკვეთისმანიპულირებით

რას გულისმობს მონეტარულიპოლიტიკა

• : მონეტარულ ხელისუფლებას აქვს– სრული და სრულყოფილი ინფორმაცია

მიიღოს გადაწყვეტილებები– სრულყოფილი ცოდნა მონეტარულისფეროს

– კონკურენტუნარიანი გადაწყვეტილებების მიღების შესაძლებლობა

– ნებისმიერი ინდივიდისათვის სასარგებლო გადაწყვეტილების მიღების უნარი

რა რესურსების გამოყენებას ?გულისხმობს მონეტარული პოლიტიკა

• - საბანკო რესურსები ინდივიდებისა და ბიზნესების ნაღდი ფულიდა

დეპონირებული ანგარიშებზე• - საბანკო რეზერვები იძულებით

, შენახული ცენტრალურ ბანკში და რომელიც ასევე მიღებულია

დეპოზიტორებისაგან• , ფულის მასის გაუფასურებით რომელიც

ხელში აქვს ან ანგარიშებზემოსახლეობას

მონეტარული პოლიტიკით ეკონომიკის ზრდა

• :გულისხმობს– მოსახლეობას არ უნდა საკუთარი

, რესურსების ამოძრავება არასტაბილურ და გაურკვეველ სიტუაციაში

– მთავრობა მათ ფულს აუფასურებს და , პარავს მის ნაწილს რათა გადასცეს უფრო

- პრო აქტიურ ადამიანებს ან ჯგუფებს

• - შედეგი ერთია ინფლაცია და არასტაბლურობის ზრდა

ინფლაცია

• არის ფულის მასის ზრდა და შედეგად მისი მსყიდველუნარიანობის შემცირება

• მისი მთავარი მიზანია ფულის ამოღება, მოსახლეობიდან როდესაც მას ამის სურვილი

( )არ აქვს ანუ ძარცვა• არის პოლიტიკოსთა შესაძლებლობა

დააფინანსონ საკუთარი მიზნები• :არ არის ფასების ზრდა და არ არის გამოწვეული– ხარბი ბიზნესმენების მიერ– არც საერთაშორისოფასების ზრდით– არც საერთო მოთხოვნის განუხრელი ზრდით

2010 ინფლაცია საქართველოდა თურქეთი

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 -

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

8.19

10.13

9.56

10.19

9.10

8.37

6.58

8.33

9.24

8.62

7.29

6.40

2.70

5.60 5.80 5.60

4.00 3.70

7.00

9.50 9.80 9.60

10.50

11.20

თურქეთი

Linear ( )თურქეთი

საქართველო

Linear ( )საქართველო

ინფლაციის შედეგები

• კრედიტორები მარცხდებიან• კონტრაქტის დადებას აზრი ეკარგება• მოსახლეობა იძარცვება და კარგავს

მსყიდველობით უნარს• მთავრობისადმი ნდობა მცირდება• ეკონომიკა არასტაბილურია და რისკებიიზრდება

• ინვესტორები თავს იკავებენ• , სოციალური თანამშრომლობა დიდი ზომის

, წარმოება სპეციალიზაციის განვითარებაშეფერხებულია

ცენტრალური ბანკის საქმიანობისმიმართულებები

• ფულის ბეჭდვა და მონეტარულიპოლიტიკა

• ფასების სტაბილურობისუზრუნველყოფა

• გაცვლის კურსის კონტროლი• საბანკო რეზერვების შექმნა და

ბანკების რეგულირება• უკანასკნელი იმედის კრედიტორი

- ცენტრალური ბანკის დამოუკიდებლობა კიდევ ერთი მითი

• ?დამოუკიდებლობა ვისგან• ?დამოუკიდებლობა რა სისტემის შიგნით• დამოუკიდებლობის რეალური

?განხორციელება• მისი ფულის უკან არ დგას

? სახელმწიფო

:ცენტრალური ბანკის საქმიანობა

• პოლიტიზებულია• ბუნდოვანია• დისკრეციულია და არ ემყარება მყარპრინციპებს

• არ არის განჭვრეტადი• ინფლაციურია

შეიძლება თუ არა ცენტრალური ?ბანკის გარეშე

• ?რა გზები არსებობს სხვა- - დოლარიზაცია სხვა ვალუტის

აღიარება სავალდებულოდ- მულტისავალუტო ნებაყოფლობითირეჟიმი

- სავალუტო საბჭო- თავისუფალი საბანკო რეჟიმი და კერძოფული

- ფული საქონელი

ყველა ეს სისტემა აკმაყოფილებს ?კანონის მმართველობის პრინციპს

• , მეტნაკლებად მაგრამ გაცილებით უფრო მეტად ვიდრე ნებისმიერი

ცენტრალური ბანკი• მთავრობას არ რჩება არაფერი გარდა– პოლიტიზებისაგან ხელი აიღოს– შეეშვას ბიუჯეტი დეფიცტურდაგეგმვას– გადაიფიქროს ინფლაციური ხარჯები დამოქმედება

– იფიქროს მყარ დისციპლინაზე ხარჯებში

:მადლობა

• Rule of Law and Money In Ecuador, Steve Hanke

• Road to Serfdom, Friedrich Hayek• Common Sense Economics, James Gwartney…

gjandieri@yahoo.com