بسم رب النوربسم رب العشق

بسم رب الهادی المهــــدی

عملیات رمضان

: عملیات رمضاننام

: اجرا با 23/4/1361زمان ق . 1402رمضان 21مصادف ه

: ) اسیر ) یا زخمی کشته، دشمن 8715تلفات

: عملیات ادرکنی رمز الزمان صاحب یا

: اجرا شرق مکان و خرمشهر غربی شمال ـ شلمچه عملیاتی منطقهبصره

: کننده عمل نیروهای ارگانهای و اسالمی انقالب پاسداران سپاهاسالمی جمهوری ارتش

: عملیات اراضی اهداف امتیاز گرفتن و عراق خاک از منطقه ای فتحطی ـ ساله دو جنگ به عادالنه پایان مرحله 5برای

عملیات این در نصر و فتح فجر، قرارگاه سهآماده کربال، مشترک مرکزی قرارگاه نظر زیردر ريزي طرح مطابق و شدند عملیات اجرای

این گرفت، شكل ايران جبهه كربال قرارگاهكربالي عملياتي طرح واقع در بود 4عملیات

رمضان ماه در آن اجراي دليل به كهگرفت نام رمضان« .»عمليات

عمليات هاي انگيزهدر رمضان عراق ناتوانی شدن مشخص و خرمشهر فتح از پس

قطعنامه تصویب و ایران با شورای 514جنگ توسطو متجاوز تنبیه هدف با رمضان عملیات طرح ریزی امنیت،

عراق بعث رژیم نظامی و انسانی قوای بر زدن ضربه. شد انجام

- نظامی سیاسی برتری و خرمشهر فتح از پس واقع درموضع در قرار گرفتن به دلیل عراق بعثی رژیم ایران،

تغییری هیچ که حالی در کرد مطرح را صلح مسئله ضعفدر و نمی شد مشاهده رژیم این سران رفتار ماهیت در

بر مبنی خود قبلی ادعای بر عراق پافشاری واقعقرارداد خاک 1975عدم پذیرش از بخشی در حضور الجزایر

. بود ایران مدعای این تأیید حمالت، ادامه و ایران

و عراق از غرامت دریافت جنگ، به دادن پایان واقع دربعثی رژیم قید از عراق مردم کردن دلیل 3آزاد

عملیات در عراق خاک به ورود برای ایران اساسیبود رمضان

حامی کشورهای و بین المللی مجامع و عراق تالشبلکه اعتقاد روی از نه صلح طرح برای منطقه در آنضعف موضع در را آنان که بود حادی شرایط به دلیل

. هدف لذا می کرد تهدید را منافعشان و بود داده قرارجمهوری از زمان گرفتن بلکه نبود صلح جویی آنان

. در این بود شده دگرگون اوضاع بر چیرگی و اسالمیتوجهی هیچ ملل سازمان امنیت شورای که بود حالی

وضعیت این در و نداشت ایران نظریات و حقوق بهآمد بر مهلکه این از عراق نجات .درصدد

آزاد به كه المقدس بيت عمليات در پيروزى از پسايران شد، منجر اشغالى مناطق از اعظمى بخش سازىكند مشخص را جنگ سرنوشت كه عملياتى اجراى براى

امام اذن با و نداشت عراق خاك به ورود جز اى چاره ) فرماندهان،) عراق، خاك به ورود بر مبنى ره خمينى

خود نهايى حمله براى را بصره و شلمچه منطقهبا گرفته صورت هاى بينى پيش اساس بر كه برگزيدند

رژيم آن، نزديكى يا بصره به ايرانى نيروهاى رسيدنرژیم طریق از مستکبرین اما کرد، می سقوط صدام

به را لبنان به هوا و زمين از گسترده حمله صهیونیستیرساندند خود .اوج

ساعت چندين از پس دفاع، عالى شوراى در ای جلسه طی زمان اين دراعزام نيرو لبنان جنوب به ايران شد گرفته تصميم نظر تبادل و بحث

از بود كرده سفر سوريه به مقطع آن در كه شيرازى صياد شهيد ،اما كنددامى عراق از غفلت و لبنان به پرداختن كه شد متوجه شواهد و قراين

امام محضر به بازگشت در خصوص اين در را خود نظر و است ايران براى ) ( ) راه) « كه ره خميني امام سوي از استراتژي اين اعالم و رساند ره

  جنگ مسئله اولويت متوجه كشور در را همگان مي گذرد«، كربال از قدسو شد مواجه شكست با صهيونيستي رژيم ترفند واقع در و كرد عراق با . صدام اما یافت نجات دام اين از ايران هرچند بازگشتند لبنان از نيروها

به خود ارتش ساماندهى ضمن و كرد را استفاده نهايت ماه، يك این طیافزود بصره شرق استحكامات بر .سرعت

ی نامه قطع بر تحلیلی514

عقب ایران سرزمین های از کامل طور به خرمشهر فتح از پس عراق ارتشمعاهدة به و نساخت جبران هم را ایران به آمده وارد خسارات و نکرد 1975نشینی

. عملیات شروع از قبل روز یک ملل سازمان امنیت شورای نکرد تمکین همقطعنامه تاریخ 514رمضان در با 1361تیر 21را .1982ژوییه 12مطابق کرد صادر

صادر جنگ آغاز اول هفته در که قطعنامه ای جز به ملل سازمان امنیت شورایمدت به . 22کرد، از پس بود ساکت گرفت، صورت خرمشهر فتح که زمانی تا و ماه

و شکست المقدس بیت عملیات در عراق اشغالگر نیروهای فقرات ستون که آناز پس و شد فعال دوباره شورا این درآمدند، اسارت به عراقی نظامی هزاران

به نزدیک جلسة 50گذشت در ایران، سرزمین های عمده آزادسازی از 2383روز. کرد تصویب آراء اتفاق به را قطعنامه این خود

نظامی« عملیات همه فوری خاتمة و بس »آتش خواستار قطعنامه این»و بین المللی«، شدة شناخته مرزهای به نیروها کشیدن »عقب و

نیل منظور به ملل سازمان کل دبیر طریق از میانجی گری کوشش هایهر قبول مورد که شرافتمندانه و عادالنه نحو به اختالفات جامع حل بهو ارضی تمامیت استقالل، حاکمیت، به احترام جمله از باشد طرف دو

. بود شده مطرح کشورها« داخلی امور در مداخله عدم

آزادسازی در ایران نمایی قدرت که شد صادر حالی در قطعنامه اینجمهوری اختیار در را مناسبی فرصت خوزستان، سرزمین های

شده عراق حامی عرب کشورهای هراس باعث و داده قرار اسالمی . است ذکر به الزم بودند کرده پیدا جنگ یافتن پایان به تمایل آنها و بود

قطعنامه صدور زمان از صورت 479که جنگ آغاز اول هفته در کهراندن بیرون برای را خود بزرگ عملیات چهار ایران که زمانی تا گرفت

هیچ ملل سازمان امنیت شورای نداد، انجام عراق متجاوز ارتش. نداد نشان خود از تحرکی

عمده نظامی اقدامات سلسله یک با توانست ایران که آن از پس ولیمتجاوز ارتش تعقیب بررسی پی در و کند آزاد را خود سرزمین های

قطعنامه زمان این در بود، . 514بعثی قطعنامه این در شد صادراز مطلبی و بود نیامده میان به متجاوز تعیین و تجاوز از سخنی

و بود نشده مطرح متجاوز، تنبیه نیز و جنگ خسارت های پرداخت . قطعنامه این نداشت وجود حقیقی ثبات و امنیت برای تضمینیصلح زور به توسل و جنگ آغاز با که عراق بر را فشاری هیچگونه

. نمی کرد وارد بود، کرده نقض را منطقه

شورای که داشت انتظار ایران اسالمی جمهوریبه را عراق و مقابله تجاوز با ملل سازمان امنیت

قربانی کشور از و سازد محکوم متجاوز کشور عنواناین در حتی امنیت، شورای اما کند، حمایت تجاوز . حال هر به نمی کرد رعایت هم را طرفی بی جنگ

تشخیص ناعادالنه را قطعنامه این آنکه دلیل به ایراناز نمی کرد، ارزیابی مناسب را آن محتوای و می دادرا آن درنگ بی عراق ولی کرد، خودداری آن پذیرشبازگشت. از پس رمضان عملیات حال هر به پذیرفت

منظور به که سوریه از ارتش و سپاه فرماندهانکشورشان اشغال برابر در لبنان مردم از حمایت

ماه خرداد اواخر در بود، شده انجام اسرائیل توسط. شد ریزی طرح

اهواز جاده غرب منطقه در عمليات اينشرق شمال و ماهيگيري كانال شمال و . تاريخ تا رمضان عمليات شد اجرا بصره

يعني سال همان مردادماه از هفتم بيشهفته به سه منطقه در و داشت ادامه

از بيش با 1500وسعت مربع كيلومترويژه به عراق از مناطقي تصرف هدف

درآمد اجرا مرحله به .بصره

عملیات از مرحله این و 85در نفربر و تانک دشمن 12دستاه توپو .71منهدم شد گرفته غنیمت به نیز نفربر و تانک دستگاه

مثلثی پدافند استحکامات و موانع علت به محورـ سه در ـ نخست مرحله دربه عمل سرعت با نتوانستند ایرانی نیروهای فراوان، مین میادین و شکلادامه از هوا شدن روشن با لذا کنند، پیدا دست نظر مورد اهداف تمامی

. از تیپ چهار ـ زید پاسگاه جنوب ـ جنوبی محور در اما شد خودداری پیشرویمواضع همه چشمگیری عمل سرعت با توانستند ارتش از تیپ دو و سپاه

عمق تا و کوبیده هم در را خود 30دشمن و رسیده عراقی ها مواضع کیلومتریبه که گونه ای به برسانند، »ماهیگیری« کانال و اروند شرق »کتیبان« نهر به را

لشکر خودروی 9قرارگاه گرفتن غنیمت به ضمن و یافته، دست عراق زرهی . جناح موفقیت، این علی رغم نمایند منهدم را قرارگاه فرماندهی، تویوتای

زرهی لشکر یک با عراقی ها هوا شدن روشن با و بود مانده باز نیروها راستپیشروی نیروهای تأمین از و کرده منطقه این به معطوف را اصلی فشار

. آوردند عمل به ممانعت ایرانی

شماتیک نقشههای تیپ 8پیشروی

و اشرف 14نجفعلیه حسین امام

اول مرحله در السالمو رمضان عملیاتو شده ایجاد رخنه

دشمن پاتک سمترنگ سیاه خطوط

پیشروی حد آخرینعملیات اول مرحله

است

همان با و ـ زید پاسگاه جنوب ـ میانی محور در نیز دوم مرحلهتاریخ در دیگر تیپ دو تقویت با و ماه 25یگانها 1361مرداد

مقداری تنها و نبود موفقیت آمیز چندان که گرفت، صورتو زخمی و کشته آنان از شماری و آمد وارد دشمن به خسارت

. شدند اسیر

نیروهای تجمع با دشمن که می رفت احتمال سوم مرحله درتاریخ در لذا دارد، پاتک قصد آنان وسیع آرایش و 30زرهی

ماه صرف نظر 1361مرداد خودی زرهی نیروهای شرکت ازنفربرها و تانکها انهدام به بتوانند پیاده نیروهای تا شد

زید. پاسگاه جنوب از سوم مرحله عملیات بنابراین بپردازنددرهم به خیره کننده ای بطور ایرانی نیروهای و شد آغاز

. اسالم رزمندگان پرداختند دشمن مواضع تصرف و شکستنوسعت به زمینی در مهم، مرحله این در کیلومتر 180توانستند

به نزدیک و 700مربع، منهدم را نفربر و تانک 14دستگاهکه را دشمن نفربر و تانک نوع 4دستگاه از آن دستگاه

»تی بگیرند 72پیشرفته غنیمت به را بود »

ماه شهریور یکم در عملیات چهارم از 1361مرحلهاما شد شروع شلمچه عملیاتی منطقه جنوبی محور

و استحکامات و عراقی ها آمادگی و هوشیاری دلیل بهنخست خط از راهی بود، شده تعبیه که مواضعی

. نشد باز اسالم رزمندگان روی به دشمن،

عملیات این اصلی و نهایی تالش که پایانی و پنجم مرحلهتاریخ در بود، نظامی ـ ماه 6سیاسی شمال 1361شهریور از

مثلثی خاکریزهای و عراق مرزی دژ فاصل حد در زید پاسگاه . طرح طبق چیز همه نبرد، و درگیری بدو در شد آغاز

سپاه و ارتش نیروهای و می رفت پیش ایرانی فرماندهاندو و مناسب خاکریزی الحاق، و پاکسازی از گذشته توانستند . در کافی دقت که آنجا از ولی بسازند شمالی جناح در جداره

توانست دشمن نرفت، بکار آن رخنه 5ساخت آن در کیلومترمرحله. این در و 130کند منهدم نفربر و تانک 11دستگاه

همچنین و شد گرفته غنیمت به نیز نیروهای 800دستگاه از تن . شدند زخمی و کشته دشمن

عملیات در عراق ارتش به وارده خسارات و تلفات کل آمار بنابراین: از بود عبارت رمضان

شده، 1097 منهدم نفربر و تانک غنیمت 50دستگاه به نفربر و تانکو آمد در اسالم و 8715نیروهای کشته نیز عراقی بعثی نیروهای از تن

. شدند اسیر و زخمیداد نشان نظامی ـ سیاسی عملیات این اجرای با ایران اسالمی جمهوری

حق به خواسته های دنبال به تنها نبرد، ادامه و عراق خاک به نفوذ در کهوسعت به عراق زید پاسگاه محدوده که چند هر است، خود 400مردم

لشکر و تصرف مربع و 9کیلومتر شد منهدم کامل طور به عراق زرهی. گردید تلقی مثبت اقدام یک عملیات این اما نگشت، تأمین اصلی هدف

قدرت ها قرارگاه در مستقر نظامى گران تحليل و متخصصانارزيابى متحرك،عدم دفاع هاى يگان تشكيل برتر، زرهى

جمله از را عمليات شروع در تاخير و دشمن امكانات از صحيحشيرازى صياد شهيد نظر از اما كردند، ذكر ناكامى اين عوامل

در پيروزى از ناشى غرور و رزمندگان معنوى بنيه ضعفدرعدم سپاه و ارتش محورى خود نيز و المقدس بيت عمليات

. برد ياد از نبايد را عمليات اين در موفقيت

تهيه هاى طرح برابر رمضان عمليات هرچنداما نيافت دست خود نهايى اهداف به شده

تنبيه كه اصلى هدف به اسالم رزمندگانو بعثى نيروهاى بيشتر چه هر انهدام و متجاوز

- تبليغاتى سياسى فشارهاى تمامى با مقابله. يافتند دست بود، استكبار دنياى

قوت و ضعف نقاط از برخی بیان به ادامه دراز رمضان عملیات در عراقی و ایرانی تیروهیکه پردازیم می عراقی فرماندهان از یکی دید

کرده؛ اشاره آنها به ایران در اسارتش زمان در

قابل کامل طور به ، ها گفته این شک بیقابل نکات حاوی اما ، بود نخواهد پذیرش

ست !توجهی

نیروهای ضعف نقاطایرانی

آن انتشار و اطالعات حفظ عدم

عراق هاي پاتك با مقابله جهت الزم آمادگيهاي نداشتن

پيشروي ادامه در ايراني واحدهاي تعلل

عمق در نفوذ عدم و پراكنده حمالت

محدود نقطه، يك بر حمله تمركز

پشتيباني آتش بودن اندك

عراق مواضع به حمله در قبلي روشهاي از استفاده

( خط واحدهاي طرفين تثبيت عدم و جناحها از نكردن ـحمايت

(شكن

عمليات اين به نشدن قائل زياد اهميت

مكانيزه و زرهي واحدهاي نقش محدوديت

شد مي اتخاذ قدم اولين بعنوان رودخانه كنار در دفاعي مواضع بايد

عمق در كننده عمل واحدهاي بر فرماندهي كنترل عدم

دشمن توپخانه نكردن خاموش

عراق شيميائي حمالت با مقابله براي الزم بينيهاي پيش عدم

جوي احوال و اوضاع بدي

كنترل بدون پيشروي

اسالم نیروهای قوت نقاط

گسترده درگيريهاي انجام از پس نيرو گردآوري سرعت

مواضع كوبيدن و عراقي نيروهاي به شدن نزديك در موفقيتآنها

عراق موانع عليه بر حمله براي مناسب مناطق انتخاب

اوليه حمالت در عراقي نيروهاي به زياد تلفات كردن وارد

عمق در پيشروي و داشتن شهامت

اسالم نيروهاي پايمردي

تانك شكار

عراقي نيروهاي قوت نقاط

قبلي دفاعي مواضع اتخاذ در نظر تجديد

جديد دفاعي مواضع طراحي

ذخيره نيروهاي سريع كردن وارد

پشتيباني آتش تامين

دفاعي مواضع به بخشيدن عمق

داشتن خاكريز انديشه گذاشتن كنار

اسالم نيروهاي پراكندگي از گيري بهره

هوانيروز نقش بودن بارز

مفيد اطالعات كسب

ضعف نقاطعراق نيروهاي

آنان دفاعي مواضع ، آنان كامل آمادگي عليرغمشد شكسته درهم

ها ستون و لشكرها بين حدفاصل

ستونها و لشكرها از برخي جبهه گستردگي

ممنوعه اراضي بر تسلط

زرهي زيانهاي

آلبوم خاطرات

زيد، پاسگاه عملياتي محورماه عمليات 1361تير در ،

شديد گرماي در و رمضانرزمنده پاك شلمچه، پيكر اي

گرفته آغوش در را شهيد يكجبهه پشت به انتقال براي و

. برد مي

پاسگاه در رمضان عملیات مقطعتیر - 1361زید

نراقی قاسمی محمدرضا جانبازعلی - به مشهور حسن فرزند

ابراهیم فرزند عضایی محمد جانبازاکبر- فرزند حبیبی اسماعیل جانباز

رمضان عملیات از قبل عکس اینخمپاره بعد ساعاتی و شده انداخته

نراق 60 شهر جوانان این میلیمتریدهد . می پیوند جانبازان خیل به را

رمضان - عملیات مقطعآموزشی مقر محوطه

- تیر اهواز جاده در سپنتا1361

فرزند ایزدی هادی جانبازمحمد - جانباز عباس

ابراهیم فرزند عضایی

هشتاد راست سمت درـ اهواز جادة کیلومتری

و رنگ تابلویی خرمشهر،زده ای زنگ و رفته رو

جلب خود به را توجه آن روی بر که می کند

:« شهدای نوشته یادمانرمضان، عملیات گمنام

زید پاسگاه «.منطقه

شهدای که زیدی پاسگاهو بودند تشنه yغالبا آن

و موانع در آنها از خیلیجا به مثلثی خاکریزهای

ماندند.

در را خود مواضع نتونستیم که حال این باچه رزمنده ها، اما کنیم، تثبیت عراق خاک

زدند، تانک آنقدر پیاده چه و موتور بر سوارتانک شکار به معروف رمضان عملیات که

شد.

دالوری های با زید،عملیات در رزمندگان

عملیاتی شد؛ آزاد رمضانتیرماه در رمضان، ماه در

گذشته. 1361 زید از بچه هاموانع اما بودند،

ترفندهای و صعب العبورشد سبب دشمن جدید

دشمن خاک در ما مواضعخط آخرین و نشود تثبیت

زید پاسگاه همین در دفاعی. بگیرد شکل

در بعثی ها تهاجم مسیرهای از یکی و شلمچه، و کوشک منطقة فاصل حد در مرزی است پاسگاهی زیداین کنار در انقالب از قبل تا که بین المللی جادة به واسطه و عزیزمان میهن خاک به جنگ ابتدای

داشت، وجود پاسگاهو رساندند حسینیه راه سه به را خود عراقی نیروهای و گرفت صورت سادگی به مسیر این از اجم

. کردند حرکت خرمشهر طرف به سپسسال دیگر از 62بار هم بار این که بود خیبر عملیات در دشمن به حمله محورهای از یکی زید، پاسگاه

. نشدیم نتیجه کسب به موفق محور اینصورت آن در جنگ پایان تا توجهی قابل حرکت دیگر و شد، پدافندی خط زید پاسگاه بعد به زمان آن ز

. می توانی آن، خاکی جادة و تابلو از حاال کرد حمله ما به منطقه همین از عراق دیگر بار و نگرفت،نگرفته صورت چندانی آمد و رفت است، سال سال های جاده این در که بفهمی

. زده حلقه چشمانت در اشک که حالی در می گیرد فرا را وجودت تمام بلکه را، تو گلوی تنها نه غض! ! . گمنامی؟ از گمنام تر سرزمین کجاست، اینجا خداوندا آه می شوی همراه شهیدان غربت با است

التماس دعا