АУС-516 хэсэг

Ясны бүтэц

Остеомиелит Остеомиелит-чөмөгт,

хэмт ясны үрэвсэл

Остит-хэмгүй ясны үрэвсэл

Ясны халдварын 80% нь гэмтлийн болон мэс засалын дараа үүсдэг

Үүний 10-30% архаг хэлбэрт шилждэг

Ясны эд, чөмөг, ясны хальс зэргэлдээх зөөлөн

эдийн үрэвслээр илрэх халдварын өвчнийг ясны

чөмөгний үрэвсэл гэнэ.

Гол төлөв өсвөр залуу насны хүмүүст, урт чөмөгт

ясанд тохиолдоно.

Эрэгтэйд 4:1

Ангилал

Өвөрмөц

Үүсгэгчээр

Өвөрмөц биш

Сүрьеэ, гэдэсний

савханцар,мөөгөнцөр

Идээлүүлэгч бичил биетэн

Гематоген Травматический

• Ил хугарал• Галт зэвсгийн

гаралтай• Хагалгааны

дараах• Спицийн

остеомиелит

• 75-85% хүүхдэд

Халдвар дамжих зам

Гематоген

Цочмог Архаг

2до

гч

Ан

хд

агч

Хэсгийн хэлбэрХордлогын

хэлбэр

Цусаар дамжсан үсэрхийлсэн

хэлбэр

• Хөнгөн• Зөвхөн нэг

яс, чөмгийг гэмтээнэ

• Цусан үжлийн ш.т хөнгөн, хэсгийн ш.т давамгайлна

• Хурдан явцтай• Богино

хугацаанд хэд хэдэн ясандд идээт үрэвсэл бий болно

• Цул эрхтнүүд идээт халдвар-буглаа үүссэн байна

• Маш хурдан явагдана

• Хордлого ,цусан үжлийн ш.т-үүд илэрнэ.

• Хэсгийн өөрчлөлт бүрэн явагдаж амжаагүй байна

Секвестер-эрүүл хэсгээсээ хөндийрч

үхэжсэн яс

Кортикаль Ороосон

,тойрсон=сфер

Төвийн, ханын

Холимог

Зарим тохиолдолд

төвийн болон

кортикаль байрлал

хавсарсан байна

Ясны нягт хэсгийн гадна

байрласан

Чөмөгний ханыг хагас буюу бүтэн

тойрсон

Чөмөгний хөндийд, аль 1 ханыг дагасан

Шалтгаан

Эмгэг жам

1. Чөмөг хавагнаж,судаснуудыг дарж цусны урсгалыг саатуулнө

2. Хавагнасан чөмгөнд идээт нэвчилт үүсэж дотоод даралт ихссэнээс цусан хангамж алдагдан ясны үхжил үүснэ

3. Үрэвсэл нь ясны хальс орчны зөөлөн эдийг гэмиээж гадагшаа идээ нэвчиж гарна

Галт зэвсгээр үүссэн ясны идээт үрэвсэл

Бүх сэдрэлтэй гэмтлийн дотор 0.14%

Ясанд идээ агуулах хөндий үүссэнээс идээ хуралдана

Хөндий:

Яс бяцарч, сэлтрэх

Хугарсан үзүүрүүдийн хооронд зай үүсэх

Ил хугарлын дараахРентгенд

• Ясны хугарлын үзүүрүүд нь сийрэгжиж сэтэрсэн түүний хооронд секвестер үүссэн байна

Ил хугаралтай гэмтлийн

Шарх хангалтгүй цэгцлэх

Хугарлыг эвлүүлэхгүй орхих

Бэхэлгээ муу хийх

Хагалгааны дараах ясны идээт үрэвсэл Рентген шинжилгээнд

Бүх сэдрэлтэй гэмтлийн 2.5%

Мэс засал эмчилгээний хүндрэлийн нэг хэлбэр

Хагалгааны үед хэт их нэмэлт гэмтэл учруулах

Хугарлыг муу бэхлэх

Өвчтөнийг дутмаг судлаж, хангалтгүй бэлтгэх

Цацраг туяны дараах ясны идээт үрэвсэл

Зөөлөн эдийн үхжилттэй хавсарсан хэлбэрээр тохиолдоно

Ясны тэжээлийн алдагдал, түүний үхжил юм

Мэдрэл-тусгалын онол

Эмгэгийн улмаас судас агшина

Бичил эргэлт өөрчлөгдөнө

Эдийн цусан хангамж алдагдана

Нян үржих тохиромжтой орчин бүрдэнэ

В.С.КононовБие махбодийн онцлог,гадаад хүчин зүйлийн нөлөө

Ялгарч буй хор миелойд эдийг үхжүүлнэ

Судсанд бөглөрөл үүсгэнэ

Үрэвслийн чөмөгний сувгийн хананд даралт үзүүлнэ

Чөмөгний судаснаас сувагруу

гаверсовын сувгаар гадагшлана

Чөмөг болон ясны цусан хангамж багасана

Яс үхжиж эхлэнэ

халдвар

Лексер-Судас бөглөрлийн онол

Анхны идээт голомтоос

Нянгийн бөөгнөрөл

Цусны урсгалаар тарна

Чөмгөний тараагуур,хураагуур судсыг үрэвсүүлнэ.

Тараагуур судас бөглөрнө-нян үржинэ-голомт үүснэ.

Цочмог остеомиелит

Эмнэл зүй

Маш хүнд

Хүнд

Хөнгөн

Эмнэл зүй

Маш хүнд хэлбэр

Үжил хордлого давамгайлсан

Гэнэт эхэлж, биеийн байдал эрс муудаж, богино

хугацаанд хүндэрнэ

Биеийн халуун байнга өндөр

Зүрх судасны талаас:

-Судас тэмтрэгдэх төдий болсон, хүчдэл дүүрэлт

сул

-Зүрхний авиа бүдгэрч хэм түргэснэ

Ухаан санаа:

-үе үе дэмийрч, татаж ухаан алдана

Арьс улайж хөрзийнө, эсэргэнтсэн мэт байна

Хүнд хэлбэр

Бие суларч, 38-40 хүрч халуурна

Ухаан санаа балартаж зарим үед ухаан алдаж солиорно, тайван биш байна

Биеээр цусархаг тууралт гарна

Нүүр хөөж сэмбийнэ

Хүчтэй өвдөлт илэрнэ/өвдсөн өдрөөсөө эхлэн/

Зүрх судас:

-Цусны эргэлтийн дутагдал

-Зүрх зүүн тийш томорсон

-Авиа бүдэг, оройд агшилтын шуугиантай

-АД буурна

АЭТ:

-Амьсгал өнгөц, олширсон

-Уушгинд 2догч үрэвсэл үүснэ

-Хөхрөлт

Хэсэг газрын шинж тэмдэг

-Мөч хавдаж, бүдүүрч улайна

-Барьж, тогшиж үзэхэд халуун, чинэрэлттэй, эмзэглэл ихтэй, цаашид бамбалзуур мэдэгдэнэ

Бодисын солилцоо

-Ус эрдэс,нүүрс ус, уургийн солилцоо хямарна, В С аминдэм дутагдана

-Гандан тэр чигтээ сул яс болно

-Эмгэг хугарал, мултрал үүснэ

-Бөөрний бүтэц, ү.а хямарна

Хөнгөн хэлбэр

Хэсгийн шинж давамгайлна

Толгой өвдөнө, халуурна, аль нэг мөчөөр өвдөнө

Өвдсөн мөчийг барьж тогшиход бүдүүрсэн, хөндүүр, улайсан, халуун байна

Оношлогоо

Анамнез

Бодит үзлэг

Лабраторийн шинжилгээ/ЦЕШ-үрэвслийн шинж, ШЕШ,Бактериологи, Цитологи/

Рентген, Электро рентген

Ясанд хатгалт хийх

Остеомедуллографи

Сцинтографи/изотоп ашиглан зураг авах/

Нас Анхны ш.т илрэх хугацаа

Хөхүүл нас 5-7

Сургуулийн өмнөх нас 10-14

Сургуулийн нас 14-21

• Рентгенд илрэх анхны өөрчлөлт

• Цочмог остеомиелитын үед ясны хальс хөндийрснөөс нимгэн, хавтгай сүүдэр рентген тойм зурагт харагдаж эхлэнэ.

Ясанд хатгалт хийх-ОстеопункциЕрөнхий мэдээ алдуулалт хийсний дараа чөмөгт

ясны метафаз хэсэгт зориулалтын тусгай зүү/Кассир/-ээр хатгалт хийнэ.

Үүгээр үрэвссэн байвал илрэх шинжүүд:

1. Даралттай хар хүрэн өнгийн цус түргэн дуслаар гарна

2. Хүрэн өнгийн цусны гадна хэсэгт”тосон толбо”харагдана

3. Чөмөгний хөндийн даралтыг Вальдманы хэмжигчээр хэмжинэ./120мм-с дээш, түргэн дээшлэх/

4. Булингартсан шингэн өвчний эхний үед илэрнэ

5. Үенд ойр байрлалтай үед хатгалт хийсэн зүүгээр идээ гарвал онош шууд батлагдан

Остеомедуллографи

Иод агуулсан тодруулагч усан уусмал шахаж рентген зураг авах шинжилгээ

Хатгалт хийсэн зүүгээр 10-20мл тодруулагч бодис шахаж 20-30 минутын дараа рентген зураг авна

Үрэвсээгүй , даралт үүсээгүй үед

Үрэвссэн, даралт ихэссэн үед

Тарьсан тодруулагч бодис хүлээлтийн хугацаанд шингээд арилна

Тарьсан тодруулагч бодис шимэгдэж арилаагүй, чөмөгний хөндийн дагуу тахиралдаж мушгиралдан долгионтож тогтсон байна.

Үрэвслийн шингэн хурж тогтсон хэсэгт тодруулагч бодис тэр хэлбэрээр нь дугуй, дугариг зураглалтай тогтож рентген хальсанд буух-НУУРАН ШИНЖ

Хатгалт хийж булингартай шингэн болон идээ гарсан тохиолдолд хийх шаардлагагүй!

Эмчилгээ Антибиотик мэдрэг чанар тод-ж антибиотикийг сонгох

Пенициллин/1кг-д 0,5-1мг аар 4-6 цагийн зайтай 12-14хон/

Линкомицин

/тариа- 1кг-д 15-30мг-аар 12 цагийн зайтай булчинд

уух- 1кг-д 30-60мг-аар өдөрт 3-4удаа 10-14хон/

Мөөгөнцрөөс сэргийлэх-Нистатин

Антибиотик, сульфаниламид, нитрофураны төрлийн эмүүдийг хавсруулж хэрэглэвэл үр дүн сайтай

Хордлого тайлах, цус багадалт арилгах, уураг дутагдлыг нөхөх

Дархлаа дэмжих

Мэс засал эмчилгээ

Мэс засал

Секвестер эктоми

Антибиотиктой үрэлээр эмчлэх

Антибиотик нь ясны чөмгөнд очиж үйлчилдэг байх хэрэгтэй

Архаг ясны идээт үрэвслийн хүндрэл дотор эрхтэнд цардууланцар үүсч хүндрэх нь

тохиолдох тооны хувьд зөвхөн архаг сүрьеэ өвчний дараа 2 дугаарт ордог болох нь М.Л.Щербагийн (1957) судалгаагаар нотлогджээ

цардууланцрын өөрчлөлт голдуу бөөрөнд, элгэнд

Цус багадалт

“Гэмтэл согог судлал” А.Эрдэнэбилэг, О.Батсүх,Л.Наранбат П.Эрдэнэсүрэн

“Хүүхдийн остеомиелит” Г.Дэмид

http://www.mongolmed.mn/article/691

http://www.osteomyelitis.eu/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3336146/