ศิลปะแห่งการฟ้อนรำาทีง่ดงาม

รำาวงเป็นการละเล่นของชาวบา้นที่ร่วมเล่นกันเพือ่ความสนุกสนานและความสามคัค ีในช่วงสงครามโลกที่มีแต่ความตึงเครียด แต่เดิมเรียกว่า เนื่องจากใช้โทนตีประกอบจังหวะในการรำา

“ร ำาโทน”

ต่อมาเพิม่ “กร ับ” และ “ฉิ่ง” แต่ยงัไมม่ีการขับร้องประกอบในการรำา และรำาไปตามจังหวะโทนอยา่งเดียว

ลกัษณะการรำาโทนรำาเป็นคู่ ๆ เดินเป็นวงกลม ใชท้า่รำาง่าย ๆ สดุแทแ้ต่ใครจะรำาหรือทำาทา่ใด ไม่มีกำาหนดกฎเกณฑ ์ขอเพยีงแต่ยำ่าเทา้ใหล้งตามจังหวะโทน

แต่ยงัคงย ึดจ ังหวะโทนเปน็หล ัก ม ีการขับ ร ้องเพลงประกอบในการร ำา เร ียกว ่า

“ ”ร ำาวงพื้นบ ้าน“ ”ร ำาวงพื้นบ ้าน การร ำาวงน ีน้ยิมเล ่นใน งานเทศกาล หร ือเล ่นก ันเองด ้วยความ งานเทศกาล หร ือเล ่นก ันเองด ้วยความ

สนกุสนานสนกุสนาน

ตอ่มา “รำาโทน” ได้พฒันามาเปน็ “ ”ร ำาวง

ลักษณะการลักษณะการ ร ำาวง ค ือ ม ี ร ำาวง ค ือ ม ี

โต ๊ะต ั้งกลางโต๊ะต ั้งกลาง วง ชาย วง ชาย – –

หญิงร ำาเป ็นค ู ่หญิงร ำาเป ็นค ู่ ๆ เด ินเป ็น ๆ เด ินเป ็น

วงกลมอยา่งวงกลมอยา่ง มรีะเบ ียบ มรีะเบ ียบ

เนื้อหาสาระของเพลงรำาวงพืน้เมอืง นอกจากให้ความบนัเทิงแล้วยงัสอดแทรกอารมณ์ ความรู้ ขนบธรรมเนียมประเพณี

• ช่อมาล ีช่อมาล ี• เธอรำาชา่งนา่ดู เธอรำาชา่งนา่ดู

• หลอ่จริงนะดารา หลอ่จริงนะดารา • ตามองตาตามองตา

• ยวนยาเหล ยวนยาเหล • ใกลเ้ข้าไปอีกนิด ใกลเ้ข้าไปอีกนิด

เนื้อหาสาระของเพลงรำาวงพืน้เมอืง นอกจากให้ความบนัเทิงแล้วยงัสอดแทรกอารมณ์ ความรู้ ขนบธรรมเนียมประเพณี

• ช่อมาล ีช่อมาล ี• เธอรำาชา่งนา่ดู เธอรำาชา่งนา่ดู

• หลอ่จริงนะดารา หลอ่จริงนะดารา • ตามองตาตามองตา

• ยวนยาเหล ยวนยาเหล • ใกลเ้ข้าไปอีกนิด ใกลเ้ข้าไปอีกนิด

    พ.ศ. 2487  ในสมัย

ร ัฐบาล จอมพลป. พบิลูสงคราม ให้

กรมศิลปากร ปร ับปร ุง การเลน่ร ำาวงพื้นบ ้าน ให้ม ีระเบ ียบเร ียบร ้อย

เป ็นแบบฉบับอ ันด ีงามของนาฏศิลป ์ไทยและเพ ื่อเป ็นการอนุร ักษ ์ศ ิลปะการละเล ่นพืน้เม ือง

   กรมศิลปากรจ ึงแต ่งกรมศิลปากรจ ึงแต ่งบทร ้องและทำานองบทร ้องและทำานอง

เพลงขึ้นใหม ่เพลงขึ้นใหม่ 4 4 เพลง เพลงพร ้อมทั้งปร ับปร ุงพร ้อมทั้งปร ับปร ุงเคร ื่องดนตร ีท ี่ใช ้เคร ื่องดนตร ีท ี่ใช ้บรรเลงประกอบการบรรเลงประกอบการเล ่นร ำาวงมาเป ็นวงป ี่เล ่นร ำาวงมาเป ็นวงป ี่พาทย์หร ือวงดนตร ีพาทย์หร ือวงดนตร ีสากลสากล

• งามแสงเดอืนงามแสงเดอืน• ชาวไทย ชาวไทย• คืนเด ือนหงาย คืนเด ือนหงาย• ร ำามาซมิาร ำา ร ำามาซมิาร ำา

   ท่านผู้หญิงละเอ ียด ท่านผู้หญิงละเอ ียด พิบ ูลสงคราม ประพันธ ์ พิบ ูลสงคราม ประพันธ ์

6 6 บทเพลงบทเพลง ,,,,,,,,,,• หญิงไทยใจงามหญิงไทยใจงาม• ยอดชายใจหาญ ยอดชายใจหาญ• ดอกไมข้องชาต ิ ดอกไมข้องชาติ

• ดวงจนัทรข์ว ัญฟา้ ดวงจนัทรข์ว ัญฟา้• ดวงจนัทร ์ว ันเพญ็ ดวงจนัทร ์ว ันเพญ็

• บชูานักรบบชูานักรบ    

 ผู้ค ิดประด ิษฐ ์ท ่าร ำาประกอบ เพลงร ำาวงท ั้ง 10 เพลงคณะอาจารย์ด้านนาฏศิลปข์อง

กรมศิลปากร • หม่อมต่วน (นางศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก) • ครูมัลลี คงประภัทร์ • ครูลมุล ยมะคปุต์ • ครูผัน โมรากุล

แสดงเปน็คู่ ชาย แสดงเปน็คู่ ชาย – – หญิง จะใชก้ี่คู่หญิง จะใชก้ี่คู่กไ็ด้ ขึ้นอยู่กบัสถานที่กไ็ด้ ขึ้นอยู่กบัสถานที่

ก่อนเริ่มรำา หญงิ ก่อนเริ่มรำา หญงิ – – ชาย ทำาความชาย ทำาความเคารพกันด้วยการไหวห้รือ หญิงเคารพกันด้วยการไหวห้รือ หญิง

พนมมือไหว ้ชายโค้งพนมมือไหว ้ชายโค้ง

ก่อนรำาแตล่ะเพลง ดนตรีนำา ก่อนรำาแตล่ะเพลง ดนตรีนำา 1 1 วรรค เพือ่ให้การเดินเทา้ในจังหวะวรรค เพือ่ให้การเดินเทา้ในจังหวะ

แรกพร้อมเพรียงกันแรกพร้อมเพรียงกัน

มีความพร้อมเพรียงในการรำา ระยะคูไ่ม่มีความพร้อมเพรียงในการรำา ระยะคูไ่ม่ห่างหรือชดิกนัเกนิไปห่างหรือชดิกนัเกนิไป

ใชท้า่รำาตามทีก่ำาหนดไว้ในแตล่ะเพลง

พนมมือไหว้ซ่ึงกันและกัน ก่อนทีจ่ะออกจากวงรำา

1. 1. แบบพื้นแบบพื้นเมอืงเมอืง

ชายชาย นุง่ผ้าโจงนุง่ผ้าโจงกระเบน กระเบน

สวมเสือ้สวมเสือ้คอกลม คอกลม

มีผ้าคาดเอว มีผ้าคาดเอว หญิงหญิง นุง่ผ้าโจง นุง่ผ้าโจง

กระเบนกระเบน ห่มสไบอดัจีบ ห่มสไบอดัจีบ

คาดเข็มขัด คาดเข็มขัด

2. 2. แบบไทยแบบไทยพระราชนิยมพระราชนิยมชายชาย สวมกางเกงขายาว สวมกางเกงขายาว

ใสเ่สื้อพระราชทาน ใสเ่สื้อพระราชทาน ((แขนแขนยาวหรือสัน้ก็ได้ยาวหรือสัน้ก็ได้) ) สวมสวมรองเท้า รองเท้า ((แบบที่ แบบที่ 1) 1) ชายชาย นุ่งผ้าโจงกระเบน นุ่งผ้าโจงกระเบน ใสเ่สื้อราชประแตน สวมใสเ่สื้อราชประแตน สวมรองเท้า ถุงเท้ายาว รองเท้า ถุงเท้ายาว ((แบบแบบที่ ที่ 2) 2) หญิงหญิง แต่งชุดไทยเรือนต้น แต่งชุดไทยเรือนต้น และชุดไทยสมยัรัชกาลที่ และชุดไทยสมยัรัชกาลที่ 5 5 สวมรองเท้า สวมรองเท้า

แบบแบบที่ท ี่ 11

แบบแบบที่ท ี่ 22

3. 3. แบบสากลแบบสากลนิยมนิยม

ชายชาย แตง่ชดุสทูสากลแตง่ชดุสทูสากล สวมเสื้อเชิต้แขนยาวสวมเสื้อเชิต้แขนยาว ผูกเนคไท สวมรองเท้า ผูกเนคไท สวมรองเท้า หญงิหญิง ชดุไทยชดุไทย

ชายและหญิง ชายและหญิงท ่าสอดสร ้อยท่าสอดสร ้อย

มาลา มาลา

ชายหญิง ชายหญิงทา่ช ักแปง้ทา่ช ักแปง้

ผล ัดหน้าผล ัดหน้า

ชายและชายและ หญิง หญิง

ท่าร ำาท ่าร ำาสา่ยสา่ย

ชายและชายและ หญิงทา่ หญิงทา่

สอดสร ้อยสอดสร ้อย มาลาแปลง มาลาแปลง

ชายและหญิง แขกเต ้าเข ้า ชายและหญิง แขกเต ้าเข ้าร ังและผาลาเพ ียงไหล่ร ังและผาลาเพ ียงไหล่

ชายและหญงิ ชายและหญงิ ทา่ร ำาย ั่ว ทา่ร ำาย ั่ว

ชายและหญงิ พรหมสี่ ชายและหญงิ พรหมสี่ หน้า ยงูฟ ้อนหาง หน้า ยงูฟ ้อนหาง

ชายและหญิง ชายและหญิง ช้างประสานงา ช้างประสานงา และ และ จ ันทร ์ทรงกลดจันทร ์ทรงกลด

ชาย ท่าจ ่อ ชาย ท่าจ ่อเพล ิงกาฬเพลิงกาฬ

หญิง ท ่า หญิง ท ่าชะนีรา่ยไม ้ชะนีรา่ยไม ้

คร ึ่งเพลงคร ึ่งเพลงแรกแรกชายชาย :: จันทร ์จ ันทร ์

ทรงกลด ทรงกลดหญิงหญิง :: ขัดขัดจางนางจางนาง

คร ึ่งเพลงคร ึ่งเพลงหลังหล ังชายชาย :: ขอขอแก้วแก ้วหญิงหญิง :: ล่อล ่อแก ้วแก ้ว