1

საერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისო ურთიერთობებისურთიერთობებისურთიერთობებისურთიერთობების ასოციაციაასოციაციაასოციაციაასოციაცია

საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო დადადადა ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული უსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოების

საკითხებისაკითხებისაკითხებისაკითხები ქართულიქართულიქართულიქართული პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური

პარტიებისპარტიებისპარტიებისპარტიების პერსპექტივიდანპერსპექტივიდანპერსპექტივიდანპერსპექტივიდან

შედარებითი კვლევა

კვლევა მხარდაჭერილია

ფრიდრიხფრიდრიხფრიდრიხფრიდრიხ ებერტისებერტისებერტისებერტის ფონდისფონდისფონდისფონდის მიერმიერმიერმიერ

www.air.org.ge www.air.org.ge www.air.org.ge www.air.org.ge

დეკემბერიდეკემბერიდეკემბერიდეკემბერი,,,, 2010201020102010

2

შინაარსიშინაარსიშინაარსიშინაარსი

ავტორთაავტორთაავტორთაავტორთა შესახებშესახებშესახებშესახებ .........................................................................................................................................5

შესავალიშესავალიშესავალიშესავალი........................................................................................................................................................7

მოკლემოკლემოკლემოკლე შეჯამებაშეჯამებაშეჯამებაშეჯამება ........................................................................................................................................ 11

მეთოდოლოგიამეთოდოლოგიამეთოდოლოგიამეთოდოლოგია .......................................................................................................................................... 23

ძირითადიძირითადიძირითადიძირითადი ტენდენტციებიტენდენტციებიტენდენტციებიტენდენტციები საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის დისკურსშიდისკურსშიდისკურსშიდისკურსში ......................................................... 24

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული უსაფრთხოებაუსაფრთხოებაუსაფრთხოებაუსაფრთხოება ....................................................................................................................... 26

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული უსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოების დადადადა ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ინტერესისინტერესისინტერესისინტერესის განმარტებაგანმარტებაგანმარტებაგანმარტება ........................................... 26

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს მონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობა ნატოსნატოსნატოსნატოს ოპერაციაშიოპერაციაშიოპერაციაშიოპერაციაში ავღანეთშიავღანეთშიავღანეთშიავღანეთში ........................................................ 34

საერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისო ურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობები ............................................................................................................ 38

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა .............................................................................................................................. 38

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს საუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესო მეგობრებიმეგობრებიმეგობრებიმეგობრები ((((დადადადა უარესიუარესიუარესიუარესი მტრებიმტრებიმტრებიმტრები)))) ......................................................... 42

საუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესო საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის ((((ქმედებაქმედებაქმედებაქმედება, , , , პროცესიპროცესიპროცესიპროცესი, , , , ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა))))

................................................................................................................................................................... 46

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ნატოშინატოშინატოშინატოში გაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმი .............................................................................. 48

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სუამსუამსუამსუამ----ისისისის დადადადა შავიშავიშავიშავი ზღვისზღვისზღვისზღვის ეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკური თანამშრომლობისთანამშრომლობისთანამშრომლობისთანამშრომლობის (BSEC) (BSEC) (BSEC) (BSEC) მიმართმიმართმიმართმიმართ58

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სააკაშვილისსააკაშვილისსააკაშვილისსააკაშვილის ადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციის საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმი ......................... 60

საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო----რუსეთისრუსეთისრუსეთისრუსეთის ურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობები.............................................................................................. 66

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა .............................................................................................................................. 66

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება რუსეთთანრუსეთთანრუსეთთანრუსეთთან ურთიერთობისურთიერთობისურთიერთობისურთიერთობის გაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმი ((((სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია დადადადა კომპორმისიკომპორმისიკომპორმისიკომპორმისი)))) 68

რუსეთრუსეთრუსეთრუსეთ----საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს ომიომიომიომი ....................................................................................................................... 80

რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული თანამშრომლობათანამშრომლობათანამშრომლობათანამშრომლობა სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიასთანკავკასიასთანკავკასიასთანკავკასიასთან ....................................................................... 91

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს როლიროლიროლიროლი რეგიონშირეგიონშირეგიონშირეგიონში .......................................................................................................... 91

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაში რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული ინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმი .................................. 96

ევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთან ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის პოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკა .......................................................................................... 104

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა ............................................................................................................................ 104

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირში ინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმი .................................................................. 106

ევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთან ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია ...................................................................................... 116

3

„„„„საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო დადადადა აღმოსავლეთაღმოსავლეთაღმოსავლეთაღმოსავლეთ პარტნიორობაპარტნიორობაპარტნიორობაპარტნიორობა“ “ “ “ (ENP)(ENP)(ENP)(ENP) .................................................................. 121

ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული მთლიანობისმთლიანობისმთლიანობისმთლიანობის პოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკა .......................................................................................... 122

საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია სეპარატისტულისეპარატისტულისეპარატისტულისეპარატისტული რეგიონებისრეგიონებისრეგიონებისრეგიონების კონტექსტშიკონტექსტშიკონტექსტშიკონტექსტში ........................ 122

სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია სეპარატიზმთანსეპარატიზმთანსეპარატიზმთანსეპარატიზმთან მიმართებაშიმიმართებაშიმიმართებაშიმიმართებაში ...................................................................................... 130

ამჟამინდელიამჟამინდელიამჟამინდელიამჟამინდელი ადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციის ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისადმიადმიადმიადმი დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება 138

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ძალისძალისძალისძალის გამოყენებისადმიგამოყენებისადმიგამოყენებისადმიგამოყენებისადმი .................................................................................. 140

რესურსებირესურსებირესურსებირესურსები ................................................................................................................................................ 142

კვლევაშიკვლევაშიკვლევაშიკვლევაში მონაწილემონაწილემონაწილემონაწილე პლიტპლიტპლიტპლიტიკურიკურიკურიკურ ლიდერთალიდერთალიდერთალიდერთა სიასიასიასია :::: .......................................................................... 142

გამოყენებულგამოყენებულგამოყენებულგამოყენებულ მედიასაშუალებათამედიასაშუალებათამედიასაშუალებათამედიასაშუალებათა სიასიასიასია ............................................................................................ 146

ახალიახალიახალიახალი ამბებისამბებისამბებისამბების სააგენტოებისააგენტოებისააგენტოებისააგენტოები .............................................................................................................. 147

სატელევიზიოსატელევიზიოსატელევიზიოსატელევიზიო არხებიარხებიარხებიარხები დადადადა პროგრამებიპროგრამებიპროგრამებიპროგრამები ............................................................................................ 148

კითხვარიკითხვარიკითხვარიკითხვარი ............................................................................................................................................... 149

4

შენიშშენიშშენიშშენიშვნავნავნავნა

ანგარიშში წარმოდგენილი მოსაზრებები და შეხედულებები ეკუთვნით პოლიტიკური

პარტიების წარმომადგენლებს. ანგარიშის მომზადებისას მოხდა მხოლოდ მათი

შეჯამება და კატეგორიზიაცია. ანგარიში არ გამოხატავს საერთაშორისო

ურთიერთობების ასოციაციის და ფრიდრიხ ებერტის ფონდის ორგანიზაციულ

მოსაზრებებს.

5

ავტორთაავტორთაავტორთაავტორთა შესახებშესახებშესახებშესახებ

ალექსანდრეალექსანდრეალექსანდრეალექსანდრე კუპატაძეკუპატაძეკუპატაძეკუპატაძე ---- კვლევისკვლევისკვლევისკვლევის დირექტორიდირექტორიდირექტორიდირექტორი

ალექსანდრე კუპატაძეს საერთაშორისო ურთიერთობათა მაგისტრის ხარისხი

შოტლანდიის წმინდა ენდრიუს უნივერსიტეტში მიენიჭა. მანამდე იგი მუშაობდა

ეკონომიკური კვლევისა და პოლიტიკური კონსულტაციის ინსტიტუტში (კიევი);

ცენტრალური აზიის ამერიკული უნივერსიტეტის სოციალური კვლევების ცენტრში

(ბიშკეკი, ყირგიზეთი); შუა აღმოსავლეთის, ცენტალური აზიის და კავკასიის

ინსტიტუტში (MECACS), (წმინდა ანდრიას უნივერსიტეტი, დიდი ბრიტანეთი) და

ამერიკული უნივერსიტეტის ტრანსნაციონალური კრიმინალისა და კორუფციის

კვლევის ცენტრში (საქართველოს წარმომადგენლობა).

ალექსანდე კუპატაძე არის საერთაშორისო კვლევების ასოციაციის (ISA), ბრიტანეთის

საერთაშორისო კვლევების ასოციაციის (BISA), კრიმინოლოგიის ევროპული

საზოგადოების (ESC) და სლავური და აღმოსავლეთ ევროპის კვლევების ბრიტანული

ასოციაციის (BASEES) წევრი.

ამჟამად იგი ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტის (აშშ) მკვლევარია.

ნინონინონინონინო ღვინაძეღვინაძეღვინაძეღვინაძე ---- მკვლევარიმკვლევარიმკვლევარიმკვლევარი

ნინო ღვინაძე საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტია. მან ბაკალავრის ხარისხი

სოციალური და პოლიტიკური მეცნიერებების ფაკულტეტზე, თბილისის სახელმწიფო

უნივერსიტეტში მიიღო. მაგისტრის ხარისხი კი ტარტუს უნივერსიტეტში (ესტონეთი)

ინტერდისციპლინურ კვლევებში მიენიჭა. ნინო ღვინაძის სამუშაო გამოცდილება

ძირითადად არასამთავრობო სექტორს მოიცავს. ბოლო წლების განმავლობაში იგი

ესტონურ არასამთავრობო ორგანიზაციაში - უსაფრთხოების კვლევების, საერთაშორისო

ურთიერთობების და გაცვლითი საბჭოს საერთაშორისო ცენტრში და ეროვნულ-

დემოკრატიულ ინსტიტუტში (NDI) სამოქალაქო და საარჩევნო პროგრამებზე მუშაობდა.

6

ამჟამად ნინო საჯარო პოლიტიკის კოორდინატორია აღმოსავლეთ-დასავლეთ მართვის

ინსტიტუტში (EWMI). საერთაშორისო ურთიერთობათა ასოციაციაში ნინო ღვინაძე

წინამდებარე კვლევითი პროექტის ასისტენტი გახლდათ.

ნინონინონინონინო ჟიჟილაშვილიჟიჟილაშვილიჟიჟილაშვილიჟიჟილაშვილი ---- მკვლევარიმკვლევარიმკვლევარიმკვლევარი

ნინო ჟიჟილაშვილს ჟურნალისტად და მედია საკითხებზე ტრენერად მუშაობის 10

წელზე მეტი გამოცდილება აქვს. ამ ხნის განმავლობაში იგი ინტენსიურად

თანამშორმლობდა სხვადასხვა ქართულ თუ უცხოურ ორგანიზაციასთან. პრაქტიკულ

ჟურნალისტიკასთან ერთად, აქტურად არის ჩაბმული სასწავლო და კვლევით

პროცესებში. გლობალურ ჟურნალისტიკაში მაგისტრის ხარისხი ორბეროს

უნივერსიტეტში(შვედეთი) მიენიჭა. ამჟამად იგი საქართველოს საზოგადოებრივ

საქმეთა ინსიტუტში სადოქტორო კვლევაზე მუშაობს.

ნინო ჟიჟილაშვილს მინიჭებული აქვს არაერთი პრიზი და სტიპენდია. იგი კავკასიის

უნივერსიტეტის(თბილისი) მედია სკოლის დეკანია.

რუსუდანრუსუდანრუსუდანრუსუდან რუხაძერუხაძერუხაძერუხაძე –––– რედაქტორირედაქტორირედაქტორირედაქტორი

რუსუდან რუხაძე არის ასოციაციის საზოგადოებრივ ურთიერთობათა კოორდინატორი

და ჟურნალისტი, 15 წლიანი გამოცდილებით. 2008 წელს საზოგადოებრივ საქმეთა

ინსტიტუტუტის (GIPA) წარჩინებით დამთავრების შემდეგ მიენიჭა მაგისტრის ხარისხი

მედიამენეჯმენტსა და ჟურნალისტიკაში. რუსუდან რუხაძე ხშირად არის ტრენერი

მედია საკითხებში და ასევე მონაწილეობს სხვადასხვა კვლევით პროექტებში.

პარალელურად იგი ეწევა მთარგმნელობით მუშაობას, არის არაერთი წიგნისა და

პუბლიკაციის რედაქტორი.

ლევანლევანლევანლევან ცუცქირიძეცუცქირიძეცუცქირიძეცუცქირიძე ---- პროექტისპროექტისპროექტისპროექტის დირექტორიდირექტორიდირექტორიდირექტორი

ლევან ცუცქირიძე საერთაშორისო ურთიერთობების ასოციაციის დამფუძნებელი,

საბჭოს თავმჯდომარე და საერთაშორისო ურთიერთობების და ეროვნული

7

უსაფრთხოების საკითხების სპეციალისტია. იგი წლების განმავლობაში

თანამშრომლობდა სხვადასხვა საერთაშორისო თუ ეროვნულ კვლევით, პოლიტიკის

განმსაზღვრელ და საგანმანათლებლო ორგანიზაციასთან. ედმუნდ მასკის პროგრამის

მხარდაჭერით, ჯონს ჰოპკნისის უნივერსიტეტში(აშშ) მინიჭებული აქვს მაგისტრის

ხარისხი საერთაშორისო ურთიერთობებში.

ამჟამად ლევან ცუცქირიძე ჰოლანდიის მრავალპარტიული დემოკრატიის ინსტიტუტის

(NIMD) საქართველოს წარმომადგენლობას ხელმძღვანელობს.

8

შესავალიშესავალიშესავალიშესავალი

ძვირფასო მკითხველო,

პატივი გვაქვს წარმოგიდგინოთ კვლევის ანგარიში, რომლის მიზანიც იყო ქართული

პოლიტიკური პარტიების და მათი ლიდერების დამოკიდებულებების წარმოჩენა

ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის და ეროვნული უსაფრთხოების საკითხებზე. საქართველო-

რუსეთს შორის 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდგომ, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი

გახდა ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების საკითხებსა და საგარეო პოლიტიკის

პრიორიტეტებში უფრო ღრმად ჩახედვა. ამასთან, პოლიტიკური პარტიები

განსაკუთრებულ როლს თამაშობენ საზოგადოებრივი აზრისა და პოლიტიკის

ფორმირების პროცესში. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ისინი პასუხისმგებლები

იქნებიან ეროვნულ უსაფრთხოებაზე ხელისუფლებაში მოსვლის შემთხვევაში.

საერთაშორისო ურთიერთობათა ასოცაციის მიზანია საგარეო პოლიტიკის და

ეროვნული უსაფრთხოების საკითხების პროფესიულ დონეზე შესწავლა. წინამდებარე

კვლევის ფარგლებში მნიშვნელოვანი იყო იმის განსაზღვრა, ამ მიმართულებით რა

ძირითადი მოსაზრებები არსებობს პოლიტიკურ ორგანიზაციებში. ჩვენი კვლევის საგანი

იყო უსაფრთხოებასთან და საგარეო პოლიტიკურ ორიენტაციასთან პირდაპირ

დაკავშირებული ექვსი ძირითადი სფერო: ეროვნული უსაფრთხოება, საგარეო

ურთიერთობები, რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები, რეგიონული თანამშრომლობა

სამხრეთ კავკასიაში, ინტეგრაციის პოლიტიკა ევროკავშირთან მიმართებაში და

ტერიტორიული მთლიანობის პოლიტიკა. შევარჩიეთ 12 პოლიტიკური პარტია, მათი

ლიდერების მოსაზრებები აღნიშნულ თემებზე კი ვიკვლიეთ ერთი მხრივ,

ჩაღრმავებული ინტერვიუების და, მეორე მხრივ, ხელმისაწვდომი ბეჭდვითი და

ელექტრონული მედიის ანალიზის საფუძველზე.

9

გარდა ამისა, აღნიშნული კვლევა კიდევ იმითაა ღირებული, რომ ინტერვიუს პროცესმა

ხელი შეუწყო პოლიტიკური პარტიების შიგნით საგარეო პოლიტიკისა და ქვეყნის

უსაფრთხოების საკითხებზე განსჯისა და ანალიზის პროცესის ინიცირებას. ამრიგად,

პროექტს ერთგვარად განმავითარებელი ფუნქციაც ჰქონდა.

პროექტის გუნდი სამი პროფესიონალისგან შეგდებოდა - ალექსანდრე კუპატაძე, ნინო

ჟიჟილაშვილი და ნინო ღვინაძე, რომელთაც შეაგროვეს მნიშნვნელოვანი მონაცემები და

თავი მოუყარეს წინამდებარე ანგარიშში. კვლევის ჯგუფმა გაანალიზა 13 გაზეთი,

გამოცემული როგორც საქართველოში, ასევე რუსეთში, ევროპის ქვეყნებსა და აშშ-ში;

სამი ეროვნული მაუწყებელი და ამდენივე ახალი ამბების სააგენტოს მიერ მოწოდებული

ინფორმაცია. ამ ყველაფერთან ერთად მათ შეძლეს ჩაეწერათ მნიშვნელოვანი

ინტერვიუები პოლიტიკური პარტიების ლიდერებთან. ყველაფერი ეს კი ერთობლივად

ღირებულ საინფორმაციო ბაზას ქმნის. განვამრტავთ, რომ კვლევის საგანი იყო

უნიკალური და მსგავსი ჩვენს ქვეყანაში ჯერ არ ჩატარებულა.

ფრიდრიხ ებერტის ფონდის მხარდაჭერა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ამ

პროექტის წარმატებით განსახორციელებლად. განვითარება და დემოკრატიზაცია

მოითხოვს მასპინძელი ქვეყნის კონტექსტის, განსაკუთრებულობის და სენსიტიურობის

გააზრებას. ფრიდირიხ ებერტის ფონდის საქმიანობის საფუძველს კი სწორედ ასეთი

მიდგომა წარმოადგენს, რისთვისაც განსაკუთრებით მადლიერნი ვართ.

მადლობას ვუხდით კვლევის ყველა პარტნიორს, ვინც ხელი შეგვიწყო მონაცემთა

შეგროვების პროცესში. ასევე, გადამწყვეტად მნიშვნელოვანი იყო პოლიტიკური

ლიდერების თანხმობა ინტერვიუზე, რამაც საბოლოოდ პროექტის წარმატებით

განხორციელება განაპირობა.

ვიმედოვნებთ, კველვის მიგნებები წააგდება საქართველოში დემოკრატიის

განვითარებას და ხელს შეუწყობს ქვეყნის სტაბილურ და უსაფრთხო სახელმწიფოდ

10

ჩამოყალიბების პროცესს. შედეგად კი პოლიტიკა მართული იქნება პასუხისმგებლიანი

ინსტიტუტების მიერ, რომლებიც სიფრთხილით მიუდგებიან ქვეყნისთვის

მნიშვნელოვან არჩევანს.

საერთაშორისო ურთიერთობების ასოციაცია

11

შეჯამებაშეჯამებაშეჯამებაშეჯამება

საგარეო პოლიტიკა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მიმზიდველი თემაა,

როგორც პოლიტიკური ლიდერებისთვის, ისე საზოგადოებისთვის. “კავკასიის

კვლევითი რესურსების ცენტრების“ მონაცემთა მიხედვით 1, მეზობელ ქვეყნებთან

(სომხეთი, აზერბაიჯანი) შედარებით საქართველოში აღნიშნული თემისადმი ინტერესი

გაცილებით დიდია.

განსაკუთრებით აქტიურად განიხილება ევროპისკენ გზას უნდა დაადგეს საქართველო

თუ კვლავ რუსეთის ორბიტაზე დარჩეს, რას იგებს საქართველო სამხედრო ალიანსებში

გაწევრიანებით და ხომ არ სჯობს მან ნეიტრალობა შეინარჩუნოს. პოლიტიკურ

დებატებში ხშირად გამოიყენება ისეთი ტერმინები, როგორიცაა ნეიტრალიტეტი და

„გაევროპელება“. მიუხედავად ამისა, არასოდეს ჩატარებულა სისტემური კვლევა

პოლიტიკურ პარტიებში იმის მისაგნებად, რეალურად განსხვავდება თუ არა მათი

შეხედულებები საგარეო პოლიტიკის საკითხებზე. შესაბამისად ეს პროექტი, რომელიც

დაახლოებით 40 ინტერვიუს მოიცავს, უნიკალურია ამ თვალისაზრისით. ჩვენ

ვიკვლიეთ პოლიტიკურ პარტიათა პოზიციები მათი განცხადებების, პუბლიკაციების და

ინტერვიუების საფუძველზე (რა არის ქვეყნის ეროვნული ინტერესი და ეროვნული

უსაფრთხოება, როგორია მათი დამოკიდებულება ევროკავშირში გაწევრიანებისა და

ტერიტორიული მთლიანობისადმი) და აღნიშნულ ანგარიშში ძირითადი ტენდენციები

და მიგნებები წარმოგიდგინეთ.

პოლიტიკურ ლიდერთა განცხადებებში ტერმინები „ეროვნული უსაფრთხოება“ და

„ეროვნული ინტერესი“ შედარებით იშვიათად გამოიყენება. მაშინაც კი, როდესაც

პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები საუბრობენ თავდაცვაზე,

რეინტეგრაციაზე, ინტეგრაციაზე, საგარეო პოლიტიკაზე და დემოკრატიაზე, ამ

ტერმინების გამოყენება ძალზე იშვიათია პოლიტიკურ დისკურსში. შესაბამისად,

1 კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრები: 2008 წლის მონაცმები http://crrccenters.org/ cgi-bin/hsda?harcsda+di2008

12

მრავალგავრი განმარტება იქნა მოწოდებული პარტიების მიერ ეროვნული

უსაფრთხოების ძირითადი დღის წესრიგის შესახებ. მაგალითად, „ერთიან

ნაციონალური მოძრაობას“, ამჟამინდელ მმართველ პარტიას, ამ საკითხის მკაფიოდ

პოლიტიკურ-სამხედრო განმარტება აქვს: „ხალხის უნარი დაიცვან საკუთარი

სუვერენიტეტი... და დაძლიონ საფრთხეები“. ამ ცნების უფრო ფართო გაგება აქვთ

პარტიის „ჩვენი საქართველო - თავისუფალ დემოკრატები“ წვერებს (პარტია

დაფუძნებულია გაეროში სქართველოს ყოფილი წარმომადგენლის ირაკლი ალასანიას

მიერ). პარტიის ლიდერი ეროვნულ უსაფრთხოებაზე, როგორც

ენერგოდამოუკიდებლობის, ეკონომიკური სტაბილურობის და კეთილდღეობის

ნაზავზე საუბრობს ეროვნული უსაფრთხოების სამხედრო-პოლიტიკურ სხვა

ტრადიციულ ასპექტებთან ერთად. როდესაც საუბარია ეროვნული უსაფრთხოების

გამოწვევებზე, პირველ რიგში სახელდება აგრესია მეზობელი ქვეყნისგან,

ტერიტორიული მთლიანობა, დემოკრატიზაცია და ეკონომიკური განვითარება.

აღსანიშნავია, რომ ჩვენი მოლოდინის მიუხედავად, გლობალიზაცია ნაკლებ

საფრთხედაა მიჩნეული, ვიდრე სხვა საერთაშორისო ფაქტორები(იხილეთ გრაფიკი 2).

პარტიათაპარტიათაპარტიათაპარტიათა უმრავლესობაუმრავლესობაუმრავლესობაუმრავლესობა თანხმდებათანხმდებათანხმდებათანხმდება, , , , რომრომრომრომ რუსეთირუსეთირუსეთირუსეთი მთავარიმთავარიმთავარიმთავარი საფრთხესაფრთხესაფრთხესაფრთხეაააა, , , , თუმცათუმცათუმცათუმცა არსებობსარსებობსარსებობსარსებობს

განსხვავებულიგანსხვავებულიგანსხვავებულიგანსხვავებული შეხედულებშეხედულებშეხედულებშეხედულებებიებიებიები იმისიმისიმისიმის თაობაზეთაობაზეთაობაზეთაობაზე, , , , თუთუთუთუ როგორროგორროგორროგორ უნდაუნდაუნდაუნდა მოხდესმოხდესმოხდესმოხდეს ამამამამ

საფრთხესთანსაფრთხესთანსაფრთხესთანსაფრთხესთან გამკლავებაგამკლავებაგამკლავებაგამკლავება.

პარტიები ძირითადად საუბრობენ ეროვნულ ინტერესზე ტერიტორიული მთლიანობის

და დემოკრატიზაციის კონტექსტში. ამ თვალსაზრისით, პოლიტიკურ პარტიების

საერთო მეტი აქვთ, ვიდრე განმასხვავებელი. ეკონომიკური განვითარება და

დემოკრატიზაცია მოწინავე საკითხებია ეროვნული ინტერესების სპექტრში (იხილეთ

გრაფიკი 3). საინტერესოა ისიც, რომ დემოკრატიზაცია აღიქმება როგორც საშუალება და

ასევე საბოლოო მიზანი. დემოკრატიის არსი, დემოკრატიული ტრანსფორმაცია და

დემოკრატიზაციის ფორმა ის ფუნდამენტური საკითხებია, რომლებსაც ყველა

პოლიტიკური პარტიის ჭრილში შევეხებით მოცემულ ანგარიშში. მუშაობის პროცესში

ჩვენ არ შევხვედრივართ მმართველობის დემოკრატიული ფორმის კრიტიკას

13

პოლიტიკური პარტიების მხრიდან. როგორც პრაქტიკა გვიჩვენებს,

ანტიდემოკრატიული ან ფსევდო-დემოკრატიული რიტორიკა ხშირად გამოყენებულია

პოსტ-საბჭოთა ან ნახევრად–ავტორიტარულ სახელმწიფოებში ძალაუფლების

შესანარჩუნებლად ხელისუფლებაში მყოფი რეჟიმების მიერ ან რადიკალური, ანტი–

სახელისუფლებო მოძრაობების მხრიდან.

ჩვენ ვიკვლიეთ მთელი რიგი საგარეო პოლიტიკის საკითხებისა პარტიების ჭრილში,

მათ შორის საქართველოს მონაწილეობა ავღანეთის საერთაშორისო უსაფრთხოების

დახმარების (ISAF) ფარგლებში. არც ერთი პარტია არ ემხრობოდა ქართული ჯარის

გამოყვანას ავღანეთიდან, თუმცა განსხვავებული იყო მათი მოსაზრებები პოტენციურ

რისკებთან და სარგებელთან დაკავშირებით. აღნიშნულ პროგრამაში მონაწილეობას

სხვადასხვაგვარად აფასებენ პარტიის წევრები, ნაწილს ეს პროცესი ძალიან

მნიშვნელოვნად და სასარგებლოდ („ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ეროვნულ-

დემოკრატები“ და „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) მიაჩნია, ნაწილი სარგებელს

გაცილებით ზომიერად აფასებს (რესპუბლიკური პარტია). არიან ისეთებიც,

რომლებიცისეთი კრიტიკული ტერმინებით საუბრობენ ავღანეთის ოპერაციაში

ქართული ჯარის მონაწილეობაზე, როგორიცაა „შეუსაბამო“, ჩვენი ქვეყნისთვის

„სახიფათო“ და ა.შ.(ეროვნული ფორუმი, ლეიბორისტული და კონსერვატიული

პარტიები).

ზოგადად, იკვეთება კონსესუსი საქართველოს საგარეო პოლიტიკის სამომავლო

კურსთან დაკავშირებით. ყველა პარტია თანხმდება იმაზე, რომ საქართველოს

გაწევრიანება ევროკავშირში საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, მცირეა მათი

რიცხვი ვინც ნეიტრალიტეტს ემხრობა. „ლეიბორისტული პარტიაც“ კი, რომელიც

გამოირჩევა საქართველოს ნეიტრალიტეტის შესახებ მკვეთრი განცხადებებით, მხარს

უჭერს საქართველოს გაწევრიანებას ევროკავშირში. აზრთა სხვადასხვაობა იმაზეა, ვინ

იქნება პოტენციური პარტნიორი ევროკავშირის ქვეყნებს შორის და ვინ ითამაშებს

გადამწყვეტ როლს საქართველოს წევრად მიღებაში. მაგალითად, „ერთიან ნაციონალურ

14

მოძრაობას“ პოსტ-ვარშავის პაქტის (პოლონეთი) და ბალტიისპირეთის ქვეყნები უფრო

აქტიურ პარტნიორებად მიაჩნია მაშინ, როცა სხვები (მაგ, „სოციალ-დემოკრატიული

მოძრაობა“) სიმპატიას მეტად ტრადიციულად „ცენტრალური“ მოთამაშეების

მიმართ(გერმანია, საფრანგეთი) ავლენენ.

რაცრაცრაცრაც შეეხებაშეეხებაშეეხებაშეეხება, , , , ნატოშინატოშინატოშინატოში გაწევრიანებასგაწევრიანებასგაწევრიანებასგაწევრიანებას აქაქაქაქ მოლოდნებსამოლოდნებსამოლოდნებსამოლოდნებსა დადადადა სურვილებშისურვილებშისურვილებშისურვილებში გარკვეულიგარკვეულიგარკვეულიგარკვეული

ცვლილებებიცვლილებებიცვლილებებიცვლილებები შიემჩნევაშიემჩნევაშიემჩნევაშიემჩნევა. . . . პარტიათა უმეტესობა ნატოში გაწევრიანებას კვლავ ემხრობა,

მაგრამ არ არიან ერთსულოვანნი იმის განსაზღვრაში, ნატო საშუალებას წარმოადგენს

თუ საბოლოო მიზანს. გასათვალისწინებელია, რომ ახლა მეტი აქცენტი ევროკავშირში

გაწევრიანებაზეა გადატანილი, ვიდრე ნატოში მიღებაზე. ეს გარკვეულწილად

დამოკიდებულია ნატოში გაწვრიანების რიკსების სხვადასხვაგვარ შეფასებაზე. მაშინ

როცა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, „ახალი

მემარჯვენეები“, „რესპუბლიკური პარტია“ და „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“

რჩებიან ნატოში გაწევრიანების მომხრეებად, სხვა პარტიები აღნიშნავენ, რომ ეს

ამჯერად შეუძლებელია და ნატოში გაწევრიანება ნონსენსია რუსეთთან ომის შემდგომ.

ეს კიდევ უფრო გააუარესებს საქართველოს უსაფრთხოებას და მოაქცევს მას

კონფლიქტის ცენტრში („ლეიბორისტული პარტია“). ენთუზიაზმი და სურვილი

ევროკავშირში გაწევრიანებისადმი კი იგივე რჩება, რადგანაც გზა ევროკავშირამდე

გაცილებით უსაფრთხოა და ეს არ გააღიზიანებს რუსეთს. ზოგადად შეიძლება

აღინიშნოს, რომ საქართველოს ნეტრალიტეტისადმი მიმხრობა პოლიტიკურ სპექტრში

საკმაოდ სუსტია.

რაც შეეხება სხვა მრავალმხრივ თანამშრომლობებს, რომლის წევრიცაა საქართველო, მაგ.

BSEC (შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობა) და სუამი (საქართველოს, უკრაინის,

აზერბაიჯანის და მოლდავეთის ალიანსი), მიჩნეულია როგორც გამოუყენებლი ან

ნაკლებეფექტური ინსტიტუტები, რომლებიც დიდადაა დამოკიდებული გარეშე

დახმარებაზე და მოწყვლადია წევრი სახელმწიფოების შიდა პოლიტიკური საკითხების

მიმართ.

15

ჩვენ ასევე ვიკვლიეთ პოლიტიკურ პარტიათა შეფასებები პრეზიდენტ სააკაშვილის

ადმინისტრაციის საგარეო პოლიტიკურ კურსთან მიმართებაში. პარტიათა დიდი

ნაწილის კრიტიკის საგანია ის, რომ ამჟამინდელი ადმინისტრაცია პრო-დასავლურ

მიზანმიმართულ პოლიტიკას ახორციელებს. ამას ეწირება რუსეთის და დასავლეთის

ინტერესთა დაბალანსება, რაც რუსეთის იზოლირებას უწყობს ხელს. ასევე

კრიტიკულია შეფასებები 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომთან

დაკავშირებით. აღნიშნულაღნიშნულაღნიშნულაღნიშნულ საკითხებთანსაკითხებთანსაკითხებთანსაკითხებთან დაკავშირებულიდაკავშირებულიდაკავშირებულიდაკავშირებული შეფასებებიშეფასებებიშეფასებებიშეფასებები ვრცელდებავრცელდებავრცელდებავრცელდება

ძირითადაძირითადაძირითადაძირითადადდდდ საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის ოოოოპპპპეეეერაციულრაციულრაციულრაციულ დონეზედონეზედონეზედონეზე დადადადა ნაკლებადნაკლებადნაკლებადნაკლებად ეხებაეხებაეხებაეხება ქვეყნისქვეყნისქვეყნისქვეყნის

სტრატეგიულსტრატეგიულსტრატეგიულსტრატეგიულ მიმართულებასმიმართულებასმიმართულებასმიმართულებას, , , , რადგანაცრადგანაცრადგანაცრადგანაც „„„„დასავლეთიდასავლეთიდასავლეთიდასავლეთი“ “ “ “ მაინცმაინცმაინცმაინც მისაღებიმისაღებიმისაღებიმისაღები არჩევანიაარჩევანიაარჩევანიაარჩევანია

პოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურ პარტიათაპარტიათაპარტიათაპარტიათა უმრავლესობისთვისუმრავლესობისთვისუმრავლესობისთვისუმრავლესობისთვის.... მხოლოდ პარტიათა მცირე ნაწილი

აკრიტიკებს საგარეო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს (მაგალითად, ნატოში

გაწევრიანებას).

როდესაც საუბრობენ „დასავლეთზე“, რომელიც ზოგადად გამოიყენება ევრო-

ატლანტიკურ არეალთან ურთიერთობის აღსანიშნად, პარტიათა შორის არ არის

ერთსულოვნება. მაგალითად, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ქრსიტიან-

დემოკრატიული მოძრაობა“, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“ და „ჩვენი

საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები“ „დასავლეთში“ კომბინირებულად

გულისხმობენ აშშ-ს, ევროკავშირსა და ნატოს. სხვა პარტიები უპირატესობას ანიჭებენ

ევროკავშირს, მაგრამ კრიტიკულნი რჩებიან (მაგ, „ლეიბორისტული პარტია“) ამერიკის

და ნატოს მიმართ ან მეტად ფრთხილნი არიან მათთან თანამშრომლობის

შესაძლებლობებზე („კონსერვატიული პარტია“ და „სოციალ-დემოკრატიული

მოძრაობა“).

კვლევის ერთ-ერთი ძირითადი საგანი იყო რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები.

პარტიათა უმრაველესობას მიაჩნია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის არსებული პრობლემების

გადაწყვეტის მათავარი გზა ნატოში გაწევრიანებაა. მათი აზრით, ნატოს წევრობა იქნება

გარანტი იმისა, რომ რუსეთი ვეღარ შეძლებს სამომავლოდ საქართველოში შემოჭრას და

16

ეს ხელს შეუწყობს ერთიანი საარსებო სივრცის ახალი ფორმისა და ფორმატის მოძიებას.

ამასთან ერთად, პარტიები ფიქრობენ, რომ ცვლილებები ურთიერთობაში შესაძლოა

თავად რუსეთის მხრიდან წამოვიდეს, რაც განპირობებული იქნება ღირებულებათა

სისტემის ან თავად სისტემის ცვლილებით. ამ მოსაზრებას ყველზე მეტად „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობა“ ემხრობა.

ასევე საინტერესო იყო იმ შეფასებათა საფუძვლების კვლევა, რამაც 2008 წლის აგვისტოს

ომი გამოიწვია. პარტიათა უმრავლსობა ამ საკითხს გლობალურ ძალთა შერკინების

კონტექსტში ხსნის. რუსეთს განიხილავენ როგორც ანტი სტატუს-ქვო აქტორს,

რომელსაც სურს და ძალუძს მის სამეზობლოში საკუთარი გავლენის გავრცელება და

შენარჩუნება. პარტიების დიდი ნაწილი ფიქრობს, რომ რუსეთის აზრით დასავლეთი

ამის წინააღმდეგია და იგი ცდილობს რეგიონში რუსეთის ინტერესების შეზღუდვას.

შესაბამისად კი ამერიკის და ნატოს პოზიციების გამყარებას. გარდა საქართველოს

წარუმატებელი მცდელობისა დასავლეთთან ინტეგრაციის გზაზე, კონფლიქტის

ძირითად მიზეზებში მოხსენებული იყო, ასევე, ქვეყნის შიდა მდგომარეობა, არსებული

რეჟიმი, სამხედრო ძალის შეყვანა რეგიონში. ზოგიერთი პარტია (მაგ, „რესპუბლიკური

პარტია“) ომს განიხილავს რუსეთის შიდა პოლიტიკურ პრიზმაში, სადაც საქართველოზე

გამარჯვება რეჟიმის სტაბილურობის გასამყარებლად იქნა გამოყენებული. პარტიები

ასევე უშვებენ იმასაც, რომ საქართველოს მთავრობა რუსეთთან ომზე შეერთებული

შტატების „რადიკალურმა ელემენტებმა“ წააქეზეს. სამხედრო თვალსაზრისით,

დასანანია, რომ პოლიტიკურ სპექტრში საკმაოდ არაპოპულარულია მიღებული საომარი

გამოცდილების გაანალიზება.

ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ პარტიები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა ომის

განხილვისას: „ლეიბორისტული პარტია“, „დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი

საქართველო“, „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ და „მოძრაობა სამართლიანი

საქართველოსთვის“ ომზე პასუხისმგებლობას ხელისუფლებას აკისრებენ. ამ დროს სხვა

პარტიები ეძებენ და განიხილავენ ომის მოტივაციებს, შეცდომებს, პოლიტიკურ მიზნებს

17

როგორც საქართველოს, ასევე რუსეთის მხრიდან. აღსანიშნავია ისიც, რომ ზოგიერთ

პარტიის წამომადგენელი განარჩევს ომის მყისიერ და ფუნდემენტურ მიზეზებს.

„ეროვნულ იდენტობაზე“ და პოლიტიკაში მის შენარჩუნებაზე დისკუსია საკმაოდ

გავრცელებულია ქართულ პოლიტიკურ დისკურსში. პროექტის ფარგლებში ვიკვლიეთ,

თუ რას ნიშნავს პოლიტიკური პარტიებისთვის იდენტობა და რატომ უქმნის საფრთხეს

მას საგარეო პოლიტიკის პროდასავლური კურსი. პოლიტიკოსთა დიდი ნაწილი

ქართულ იდენტობას ქართული ტრადიციების და ევროპელობის ნაზავად მიიჩნევს და

არ ფიქრობს, რომ ეს წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს პროევროპულ კურსთან და

ქართული პატრიოტიზმის ფორმულასთან - „ენა, მამული, სარწმუნოება“. აზრთა

სხვადასხვაობას იწვევს ის, მზად არის თუ არა საქართველო გახდეს ევროპის ნაწილი და

ისურვებს თუ არა ევროპა მიიღოს წევრად საქართველო. თუმცა კონსესუსია იმ თემაზე,

რომ საქართველო რელიგიურად ევროპული ცივილიზაციის ნაწილია (პოლიტიკური

პარტიების წარმომადგენლებისთვის ქრისტიანობა გადამწყვეტი ფაქტორია საქართველო

მოაზრებულ იქნას ევროპასთან), გეოგრაფიული და კულტურული სიახლოვე და

საერთო ისტორია (საქართველო, ზოგიერთი პარტიის აზრით, საბერძნეთის და რომის

იმპერიების დიდი გავლენის ქვეშ იმყოფებოდა) კი ამის საფუძველია.

პარტიებიპარტიებიპარტიებიპარტიები თანხმდებიანთანხმდებიანთანხმდებიანთანხმდებიან სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაში რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული თანამშორმლობისთანამშორმლობისთანამშორმლობისთანამშორმლობის

აუცილებლობაზეაუცილებლობაზეაუცილებლობაზეაუცილებლობაზე დადადადა მიაჩნიათმიაჩნიათმიაჩნიათმიაჩნიათ,,,, რომრომრომრომ ამამამამ მხრივმხრივმხრივმხრივ ბევრიბევრიბევრიბევრი რესურსირესურსირესურსირესურსიაააა გამოუყენებელიგამოუყენებელიგამოუყენებელიგამოუყენებელი. . . .

პარტიათაპარტიათაპარტიათაპარტიათა უმრავლესობაუმრავლესობაუმრავლესობაუმრავლესობა მხარსმხარსმხარსმხარს უჭერსუჭერსუჭერსუჭერს თურქეთთურქეთთურქეთთურქეთ---- სომხეთისსომხეთისსომხეთისსომხეთის პოტენციურპოტენციურპოტენციურპოტენციურ დაახლოვებასდაახლოვებასდაახლოვებასდაახლოვებას

დადადადა კავკასიურკავკასიურკავკასიურკავკასიურ ქვეყნებსქვეყნებსქვეყნებსქვეყნებს შორისშორისშორისშორის ახლოახლოახლოახლო კავშირებიკავშირებიკავშირებიკავშირები რეგიონისრეგიონისრეგიონისრეგიონის ძლიერებისძლიერებისძლიერებისძლიერების საფუძვლსაფუძვლსაფუძვლსაფუძვლაააადდდდ

მიაჩნიამიაჩნიამიაჩნიამიაჩნია. . . . პარტიათა უმრავლესობა ხაზს უსვამს გარეშე მოთამაშეების როლს რეგიონულ

თანამშრომლობაში - როგორიცაა თურქეთი, რუსეთი, ევროკავშირი, ამერიკა ან

„დასავლეთი“ ზოგადად. ზოგიერთი პარტია, მაგალითად „ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობა“, რეგიონულ თანამშრომლობას ევროპის დამაინტერესებელ დამატებით

ფაქტორად მიიჩნევს და აცხადებს, რომ ეს გარკვეულწილად დააბალანსებს რუსეთის

ინტერესებს რეგიონში. ზოგიერთი პარტია კიდევ უფრო აზოგადებს ამ თემას („ახალი

18

მემარჯვენეები“) და აღნიშნავს, რომ მთიანი ყარაბახის კონფლიქტი მთავარი

დამაბრკოლებელი ფაქტორია რეგიონში თანამშრომლური ურთიერთობისთვის. ამ

პრობლემის გადასაჭრელად კი პარტიები მეტი მშვიდობიანი ინიციატივის მომხრეებად

გამოდიან. პარტიათა უმრავლესობა აღნიშნავს, რომ საქართველო, შესაძლოა,

თანამედროვე სახელმწიფოს ერთგვარ მოდელადაც კი იქცეს რეგიონში.

კვლევის მიზანი იყო საგარეო პოლიტიკისა და ეროვნული უსაფრთხოების როგორც

მიზნების, ასევე საშუალებების შეფასება პარტიების მხრიდან. ევროკავშირთან

ინტეგრაცია იყო ის საკითხი, რომელზეც პარტიები ერთსულოვნად თანხმდებიან.

ამიტომაც ჩავეკითხეთ, თუ რა არის საუკეთესო სტრატეგია საგარეო პოლიტიკის ამ

მიმართულებით წარმართვისთვის. ევროპასთან ინტეგრაცია და ქვეყნის გამთლიანება,

მეტი დემოკრატიზაცია - ამაზე ყველა პარტია თანხმდება. აცნობიერებენ, რომ

ევროკავშირის ინსტიტუტებში გაერთიანება ვრცელი და თანდათანობითი პროცესია.

ქვეყნის გამთლიანებისთვის კი პირდაპირი დიალოგი ყველაზე ხშირად იყო

დასახელებული, როგორც ძირითადი ფაქტორი ამ მიზნის მისაღწევად. პარტიები რაზეც

ვერ თანხმდებიან ისაა, უნდა ჩებას თუ არა ოფიციალური თბილისი დიალოგში

აფხაზებთან და ოსებთან ან რუსეთის ხელისუფლებასთან. ამ საკითხზე ზოგიერთ

პარტიაში აქტიური დებატები მიმდინარეობს (მაგ, „ლეიბორისტული პარტია“),

რომლებიც მხარს უჭერენ რუსეთთან პირდაპირი მოლაპარაკებების დაწყებას.

პარტიებიპარტიებიპარტიებიპარტიები არარარარ ემხრობიანემხრობიანემხრობიანემხრობიან ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული მთლიანობისმთლიანობისმთლიანობისმთლიანობის სამხედროსამხედროსამხედროსამხედრო გზითგზითგზითგზით გადაწყვეტასგადაწყვეტასგადაწყვეტასგადაწყვეტას....

ისინიისინიისინიისინი თანხმთანხმთანხმთანხმდებიანდებიანდებიანდებიან, , , , რომრომრომრომ ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული გაერთიანებისგაერთიანებისგაერთიანებისგაერთიანების პრობლემასპრობლემასპრობლემასპრობლემას არარარარ გააჩნიაგააჩნიაგააჩნიაგააჩნია

სამხედროსამხედროსამხედროსამხედრო გადაწყვეტაგადაწყვეტაგადაწყვეტაგადაწყვეტა.... მიუხედავად ამისა, ამ საკითხზე უფრო განზოგადებულად

საუბრისას პარტიები მიდრეკილნი იყვნენ მოენიშნათ „წითელი ხაზი“, თუ როდის უნდა

იქნას გამოყენებული სამხედრო ძალა. მთავარი არგუმენტი მომართული აგრესიის

წინააღმდეგ თავდაცვის მიზნით ძალის გამოყენება გახლდათ(„ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობა“).

19

ზოგადად, შესაძლებელია პარტიების ორ ძირითად ჯგუფად კატეგორიზაცია საგარეო

პოლიტიკის საკითხების განსაზღვრის საფუძველზე. „ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობა“, „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“, „ახალი მემაჯვენეები“,

„რესპუბლიკური პარტია“, „ჩვენი საქართვლო-თავისუფალი დემოკრატები“ და

„სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ შედარებით მსგავს უპირატესობებს ირჩევენ

საგარეო პოლიტიკის მიმართულებით. მათ აქვთ მკაფიოდ გამოხატული პრო-

დასავლური ორიენტაცია, მეტად ხედავენ ნატოში გაწევრიანების აუცილებლობას და

თანხმდებიან, რომ ამერიკა ყველაზე მნიშვნელოვანი სტრატეგიული მოკავშირეა

(გამონაკლისი მხოლოდ „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობაა“, რომელიც არ

განიხილავს ნატოში გაწევრიანების საკითხს). პარტიათა ეს ჯგუფი მხარს უჭერს

ქართული ჯარის მონაწილეობას ავღანეთის მისიაში და რუსეთს მთავარ საფრთხედ

მიიჩნევს. ზოგიერთი პარტია ეროვნულ უსაფრთხოებას უფრო ფართო კონტექსტში

განიხილავს და მას ეკონომიკის, ენერგეტიკის და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებთან

ერთად განსაზღვრავს. ზოგიერთი პარტია ევროკავშირთან ინტეგრაციას დიდ

მნიშვნელობას ანიჭებს ამ პროცესში და თუმცა გარკვეული უთანხმოებაა რუსეთ-

საქართველოს მოლაპარაკებების დაშვებასთან მიმართებაში. აღნიშნული პარტიები

რუსეთის ჯარების გაყვნას საქართველოს ტერიტორიიდან ნომერ პირველ ქმედებად

მიიჩნევენ ამ თემაზე ნიბისმიერი კუთხით დისკუსიისას. პოლიტიკურ პარტიათა

უმეტესობა იზიარებს დასავლურ ორიენტაციას ყველაზე ზოგადი გაგებით, როგორიცაა

ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრიანება, ავღანეთის ოპერაციაში (ISAF) მონაწილეობის

მხარდაჭერა და რუსეთის აღიარება მთავარ საფრთხედ.

პოლიტიკურ პარტიათა მეორე ჯგუფი შიეძლება გამოვყოთ მათი განსხვავებული

პოზიციიზით რუსეთის მიმართ და სკეპტიციზმით ნატოსადმი. „ლეიბორისტული

პარტია“, „ეროვნული ფორუმი“, „კონსერვატიული პარტია“, „მოძრაობა სამართლიანი

საქართველოსთვის“ (ყოფილი პრემიერ-მინისტრის ზურაბ ნოღაიდელის მიერ

დაფუძნებული) და „დემოკრატიული მოძრაობა- ერთიანი საქართველო“ (პარლამენტის

ყოფილი თავმჯდომარის ნინო ბურჯანაძის მიერ დაფუძნებული) აღნიშნავენ, რომ

20

ქვეყნის სტაბილურობის გასაღები რუსეთთან მეგობრული ურთიერთობის და

დიალოგის ყოველგვარი წინაპირობის გარეშე აღდგენაშია. ამასთან, ამ ჯგუფში

აღნიშნული პარტიები იმის გამოც მოხვდნენ, რომ ისინი სკეპტიკურად უყურებენ

საქართველოს მონაწილეობას ავღანეთის ოპერაციაში, თუმცაღა არ მოითხოვენ ჯარების

გამოყვანას და ეჭვით უყურებენ ამერიკის და ნატოს პოზიტიურ როლს რეგიონში.

ნეიტრალიტეტისადმი და მიუმხრობლობისადმი მხარდაჭერისს მიუხედავად,

ლეიბორისტები საქართელოს ევროკაშვირში ინტეგრაციას ემხრობიან.

პარტიათა აღნიშნული კატეგორიზაცია არ არის მკაფიო, რადგანაც პარტიები მაინც

გადაკვეთდნენ ხოლმე ჯგუფურ საზღვრებს საერთო იდეებითა და შეხედულებების

არსებობით. მიუხედავად ამისა, დაჯგუფების პარამეტრებად ეფექტურად იქნა

გამოყენებული დამოკიდებულება რუსეთის მიმართ, რომელიც ძირითად საფრთხედ

აღიქმება და სტრატეგიული პარტნიორობა ნატოსთან (ავღანეთის ოპერაციაში

საქართველოს მონაწილეობის ჩათვლით). ძირითადი მიჯნა კი ამ ორ ჯგუფს შორის იყო

რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობისადმი დამოკიდებულბა, ამერიკის და ნატოს

გამოყენება საქართველოს ეროვნული ინტერესების მისაღწევად და საქართველოს

მონაწილეობა ავღანეთის სამშვიდობო მისიაში.

პარტიპარტიპარტიპარტიათაათაათაათა გაცხადებულიგაცხადებულიგაცხადებულიგაცხადებული იდეოლოგიაიდეოლოგიაიდეოლოგიაიდეოლოგია გავლენასგავლენასგავლენასგავლენას არარარარ ახდენსახდენსახდენსახდენს მათმათმათმათ საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურ

არჩევანზეარჩევანზეარჩევანზეარჩევანზე დადადადა პირიქითპირიქითპირიქითპირიქით: : : : საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური არჩევანიარჩევანიარჩევანიარჩევანი არარარარ განსაზღვრავსგანსაზღვრავსგანსაზღვრავსგანსაზღვრავს მათმათმათმათ შიდაშიდაშიდაშიდა

პოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურპოლიტიკურ ქცევასქცევასქცევასქცევას. . . . მაგ, „„„„ლეობორისტული პარტია“, რომელიც ყველაზე მემარცხენე

პოლიტიკური ორგანიზაციაა, მეტადაა დაკავშირებული ტრადიციულ, კონსერვატიულ

ღირებულებებზე დაფუძნებულ „ეროვნულ ფორუმთან“ და ნაკლებად „სოციალ-

დემოკრტიულ მოძრაობასთან“, რომელთანაც ის იდენტურ იდეოლოგიურ პლატფორმას

იზიარებს. მსგავსად, ახალ მამარჯვენეებს, ეროვნულ-დემოკრატებს და ქრისტიან-

დემოკრატებს, მემარჯვენე ორიენტაციის პარტიებს ნაკლები აქვთ საერთო „ეროვნულ

ფორუმთან“, რომელიც ასევე თავისუფალი ბაზრის იდეოლოგიას ქადაგებს.

რესპუბლიკელები და ახალი მემარჯვენეები ევროატლანტიკურ სტრუქტურებთან

21

მიმართებაში ბევრ საერთო ინტერესებს ავლენენ ახალადშექმნილ „სოციალ-

დემოკრატიულ მოძრაობასთან“, ვიდრე მაგალითად, „კონსერვატიული პარტია“.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“ და

„ეროვნულ- დემოკრატიული პარტია“ იდეოლოგიურად მსგავსი პარტიებია საერთო

საგარეო პოლიტიკური მიზნებით. მიუხედავად ამისა, „ეროვნულ-დემოკრატიული

პარტია“, ქრისტიან-დემოკრატები და „ეროვნული ფორუმი“ საკმაოდ განსხვავებულ

მოსაზრებებს გამოთქვამენ საგარეო პოლიტიკაზე, თუმცა იზიარებენ ძირითად

ფუნდამენტებს („ენა, მამული, სარწმუნოება“, კარგი ნიმუშია მაგალითისთვის). საგარეო

პოლიტიკის სფეროში, „კონსერვატიულ პარტიას“ მეტი აქვს საერთო „ლეიბორისტულ

პარტიასთან“, ვიდრე „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასთან“, რომელიც ნაწილია

ევროპის სახალხო პარტიისა.

შიდა პოლიტიკური ალიანსები არ ეფუძნება პოლიტიკურ პარტიათა საგარეო

პოლიტიკურ არჩევანს. მაგალითად, 2009 წლის გაზაფხულზე მიმდინარე საპროტესტო

აქციებში პრო-რუსული პარტიები თანამშრომლობდნენ პრო-ევროპული ორიენტაციის

პოლიტიკურ პარტიებთან. როგორც ჩანს, პარტიათა უმრავლესობა შიდა პოლიტიკური

სიტუაციის გავლენის ქვეშ უფრო ადვილად ექცევა, ვიდრე მათივე ფორმალურ

ღირებულებათა სისტემის.

ასევე აღასანიშნავია, რომ შეიმჩნევა ნაკლები თანმიმდევრულობა და სტაბილურობა

პარტიათა პოლიტიკურ განცხადებებში. პარტიების თანმიმდევრული პოლიტიკური

საკომუნიკაციო გზავნილის კონტროლი და პარტიათა პოზიციის ჩამოყალიბების

სიმწირე მთელი პოლიტიკური სპექტრისთვისაა დამახასიათებელი. ზოგს მეტი

რესურსი და შესაძლებლობა აქვს ამისთვის, ზოგს ნაკლები, თუმცა გამოწვევები

იდენტურია. შიდა პარტიული დემოკრატიის და შიდა საკომუნიკაციო ეფექტური

არხების სიმწირე ხშირად ზღუდავს თავისუფალ და ღია ურთიერთობას პარტიის

წევრებს შორის. გაურკვევლობა ძირითად საგარეო პოლიტიკურ საკითხებში და

22

სიცოცხლისუნარიანი პოლიტიკური შეთავაზებების არარსებობა საგანგაშოა: მაშინ როცა

ყველა პოლიტიკური პარტია პრიორიტეტად ასახელებს ევროკავშირში ინტეგრაციას,

უჭირთ აზრი გამოთქვან „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“(ევროკავშირის ძირითადი

საგარეო პოლიტიკური ინსტრუმენტი ახლო სამეზობლო ქვეყნებთან ურთიერთობაში)

შესახებ. პარტიათა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ ნატოში გაწევრიანება ერთგვარად

დაარეგულრებს რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობას. ამავე დროს, ისინი ფიქრობენ,

რომ ეს გზა საკმაოდ სარისკოა და ევროკავშირთან ურთიერთობა ამასთან შედარებით

მეტად სასურველი. მაშინ როცა პარტიათა უმეტესობა მიიჩნევს, რომ რეგიონული

თანამშრომლობის რესურსები გამოუყენებელია, მათ უმეტესობას არ გააჩნია

პოლიტიკური შეთავაზება ამ მიმართულებით. პარტიათა დიდი ნაწილი საუბრობს

რუსეთთან მოლაპარაკების დაწყების საჭიროებაზე, თუმცა ნაკლებად აქვთ

ჩამოყალიბებული მოსალაპარაკებელ საკითხთა და კომპრომისთა ნუსხა. ფაქტობრივად,

პარტიათა უმრავლესობამ უარი განაცხადა პასუხი გაეცა შეკითხვათა ამ სექციისთვის.

მაშინ როცა პირდაპირი დიალოგი აფხაზებთან და ოსებთან მიჩნეულია

მნიშვნელოვანად, მხოლოდ პარტიათა მცირე ნაწილს აქვს მზად კონკრეტული

შეთავაზებები მათთვის.

ზოგადად, ეროვნული პოლიტიკური დისკურსი საგარეო პოლიტიკის და ეროვნული

უსაფრთხოების საკითხებზე უფრო ღრმა ანალიზის საგანია. პოლიტიკური პარტიები

დიდ საქმეს გააკეთებდნენ როგორც ქვეყნისთვის, ასევე მათივე ამომრჩევლებისთვის,

თუკი საკუთარ ინტელექტუალურ რესურსს ამ საკითხებზე სერიოზულ დისკუსიებში

ჩააბამდნენ. პარტიებიპარტიებიპარტიებიპარტიები მეტადმეტადმეტადმეტად ეფექტურებიეფექტურებიეფექტურებიეფექტურები არიანარიანარიანარიან ჩამოაყალიბონჩამოაყალიბონჩამოაყალიბონჩამოაყალიბონ საკუთარისაკუთარისაკუთარისაკუთარი

პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური მიზნებიმიზნებიმიზნებიმიზნები, , , , თუმცათუმცათუმცათუმცა ნაკლებნაკლებნაკლებნაკლებწარმატებულადწარმატებულადწარმატებულადწარმატებულად აყალიბებენაყალიბებენაყალიბებენაყალიბებენ სტრატეგიასსტრატეგიასსტრატეგიასსტრატეგიას ამამამამ

მიზნებისმიზნებისმიზნებისმიზნების მისაღწევადმისაღწევადმისაღწევადმისაღწევად. . . .

მიუხედავად პოლიტიკურ ამოცანებსა და მათ განსახორციელებლად სტრატეგიებში

განსხვავებულობისა, გარკვეულ ფუნდამენტურ საკითხებზე არსებობს განუცხადებელი

საერთო ეროვნული კონსესუსი: ყველა პარტიას სჯერა, რომ საქართველო საერთო

23

ევროპულ ოჯახს ეკუთვნის და ევროკავშირში ინტეგრაცია მთავარი ამოცანაა. ყველა

პარტია ფიქრობს, რომ დემოკრატიზაცია არის როგორც მიზანი, ასევე საშუალება

კეთილდღეობისა და უსაფრთხოების გზაზე. ყველა თანმხდება კანონის უზენაესობაზე,

სტაბილურობის შენარჩუნებაზე დიალოგის გზით და ძალის გამოუყენებლობაზე. ყველა

ერთ აზრზეა, როცა საუბარია რეგიონული თანამშორმლობის გაძლიერებაზე კავკასიაში.

ევროპაევროპაევროპაევროპა, , , , დემოკრატიადემოკრატიადემოკრატიადემოკრატია, , , , ძალისძალისძალისძალის გამოუყენებლობაგამოუყენებლობაგამოუყენებლობაგამოუყენებლობა, , , , კანონისკანონისკანონისკანონის უზენაესობაუზენაესობაუზენაესობაუზენაესობა, , , , რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული

თანამშრთანამშრთანამშრთანამშროოოომლობამლობამლობამლობა კავკასაშიკავკასაშიკავკასაშიკავკასაში ---- ესესესეს საერთოსაერთოსაერთოსაერთო პლატფორმააპლატფორმააპლატფორმააპლატფორმაა პარტიებისთვისპარტიებისთვისპარტიებისთვისპარტიებისთვის. . . .

არაერთმა მსგავსებამ პოლიტიკურ პარტიათა ძირითად იდეებს შორის, ამ ანგარიშის

ძირითადი ხაზიც მეტად თანამშრომლობაზე ორიენტირებული გახადა. ვიმედოვნებთ,

რომ უახლოეს მომავალში ერთმანეთის ყურადღებით მოსმენით, ჩვენ შორის საერთო

შეხედულებების და თანამშრომლობის სარგებლიანობის დანახვით, ყველა ერთად

შევძლებთ მეტად უსაფრთხო გარემო შევუქმნათ აფხაზებს და ოსებს, რუსებს და

სომხებს, აზერბაიჯანელებს, ბერძნებს და ქართველებს. კონსესუსის გათვლისწინებით,

გაცილებთ ეფექტური იქნება ჩვენი მუშაობა. ეს კი შესაძლებელს გახდის,

საქართველოსთვის და ზოგადად კავკასიისთვის, გაცილებით წინდახედული

პოლიტიკური დღის წესრიგი შექმნას ქართულმა პოლიტიკურმა სპექტრმა.

მეთოდოლოგიამეთოდოლოგიამეთოდოლოგიამეთოდოლოგია

სოციალურ მეცნიერებებში კვლევის არაერთი ეფექტური მეთოდი არსებობს. ჩვენი

კვლევის მიზნებიდან გამომდინარე, გადავწყვიტეთ შედარებითი ანალიზის მეთოდი

გამოგვეყენებინა, რათა წარმოგვეჩინა ქართული პოლიტიკური პარტიების ლიდერთა

განცხადებების, შეხედულებების და განწყობების გადაკვეთა-შედარება. შედარებითი

კვლევა იძლევა საშუალებას აღმოაჩინო მსგავსებები და განსხვავებები სხვადასხვა,

მაგრამ მსგავს ჯგუფებში, ამ შემთხვევაში პოლიტიკურ პარტიებში. ამ მეთოდმა,

რომელიც ყველაზე ეფექტურია შედარებებისთვის, საშუალება მოგვცა გარკვეულ

24

კატეგორიებად დაგვეყო პარტიები საგარეო პოლიტიკის მათეული პრიორიტეტების

მიხედვით.

ანალიზის წყაროდ გამოვიყენეთ როგორც ბეჭდვით, ასევე ელექტრონულ მედიაში

გამოქვეყნებული ინტერვიუები და პარტიების ოფიციალური საჯარო დოკუმენტები

(ოფიციალური პუბლიკაციები, ვებგვერდები და ა.შ). ეს გახლდათ კვლევის პირველი

საფეხური. საკმაოდ დიდი მოცულობის მასალა იქნა დამუშავებული კვლევითი ჯგუფის

მიერ, რის შედეგადაც შემუშავდა ინსტრუმენტი პარტიის ლიდერებთან ჩაღრმავებული

ინტერვიუსთვის. ინტერვიუსთვის შეირჩნენ ძირითადი პოლიტიკური ლიდერები.

შეგროვებულ მონაცემებს დაეფუძნა კვლევის ანალიტიკური ნაწილი, რომლის

შედეგებიც ქვემოთაა წარმოდგენილი.

ძირითადიძირითადიძირითადიძირითადი ტენდენტციებიტენდენტციებიტენდენტციებიტენდენტციები საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის

დისკურსშიდისკურსშიდისკურსშიდისკურსში

2009 წლის 3 ივნისს, როდესაც ანტისამთავრობო დემონსტრაციებმა თბილისში პიკს

მიაღწია, ძირითადმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ჩამოაყალიბეს დაპირებები ქართველი

ხალხის მიმართ მათი ხელისუფლებაში მოსვლის შემთხვევაში. მერვე პარაგრაფში

მითითებულია, რომ საქართველოს ესაჭიროება კარგად დაბალანსებული საგარეო

პოლიტიკური კურსი: „ურთიერთობა დასავლელ პარტნიორებთან უნდა გაძლიერდეს,

ისევე როგორც ევრკოავშირში და ნატოში ინტეგრაციის კურსი. რუსეთთან უნდა

დამყარდეს პარტნიორული ურთიერთობა და დაცულ იქნას საქართველოს ეროვნული

ინტერესები. ორმხრივი ურთიერთობების ახალი ფაზა, რომელიც დაფუძნებული იქნება

ურთიერთპატივისცემაზე, დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს. კავკასიის რეგიონში უნდა

აღდეგს ტრადიციული კულტურული და საგანმანათლებლო პროცესები.“

25

განცხადება ზოგადია და საჭიროებს შემდგომ დამუშავებას. დებულებათა ბუნდოვანება

მხოლოდ ქართული პოლიტიკის მხოლოდ ამ ეპიზოდისთვის არ არის

დამახასიათებელი. ზოგადად დაშვებულია, რომ საქართველოს უნდა ჰქონდეს კარგი

ურთიერთობები მეზობელ ქვეყნებთან და რომ იგი საჭიროებს ინტეგრაციას

ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში. მიუხედავად ამისა, ზუსტი სტრატეგია და ტაქტიკა

პოლიტიკურ სპექტრს ჩამოყალიბებული არ აქვს. პოლიტიკური ლიდერები ხშირად

აცხადებენ, რომ მათ შეუძლიათ მთელი რიგი პოლიტიკური პრობლემების გადაწყვეტა,

როგორიცაა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა ან დაძაბული ურთიერთობის

მოგვარება რუსეთთან. თუმცა მსგავს განცხადებებს არ მოჰყვება განმარტება, თუ როგორ

აპირებენ ამის მიღწევას. მაგალითად, დავით გამყრელიძე აცხადებს, რომ შეუძლია

შეარბილოს რუსეთთან ურთიერთობა და მოხსნას ეკონომიკური ბლოკადა რუსეთში,

რისი განხორციელებაც სააკაშვილს არ ძალუძს.2

მეორეს მხრივ, პოლიტიკური ლიდერები ხშირად აკეთებენ დაშვებებს, რომლებიც

იშვიათად ხდება კრიტიკული ანალიზის საგანი. მაგალითად, ის რომ საქართველო

„ევროპული ოჯახის“ ნაწილია. სხვა მოსაზრების მიხედვით, საქართველოს შეუძლია

ერთდროულად ილტვოდეს ნატოში ინტეგრაციისკენ და ამასთან ერთად

აუმჯობესებდეს რუსეთთან ურთიერთობას. კვლევის ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი იყო

ხელი შეეწყო მიზნების, ტაქტიკის, სტრატეგიის შემდგომი დამუშავების პროცესისთვის

პოლიტიკურ ელიტაში. მეორე ტენდენცია გახლავთ, მართლმადიდებლური ეკლესიის,

ყველაზე სანდო ინსტიტუტის, დამოწმება საგარეო პოლიტიკის შესახებ გამოთქმულ

შეხედულებათა ლეგიტიმიზაციისთვის. მაგალითად, გიორგი თარგამაძე იმოწმებს

საქართველოს პატრიარქს ილია მეორეს ნატოში გაწევრიანებაზე საუბრისას.3 ნესტან

კირთაძე „ლეიბორისტული პარტიიდან“ იმოწმებს პატრიარქს იმის გამოსახატად, რომ

რუსეთი საქართველოს მეზობელია და მასთან კარგი ურთიერთობა უნდა გვქონდეს.4

2 დავით გამყრელიძე, „ახალი მემარჯვენეები“, პროგრამა „პრაიმ-ტაიმი“, რუსთავი 2, 17 დეკემბერი, 2007 3 საზოგადოებრივი მაუწყებელი, საღამოს ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, 9 მაისი, 2008 4 ინერვიუ ნესტან კირთაძესთან, „ცხელი შოკოლადი“, 1 აპრილი, 2009 http://shokoladi.ge/node/447

26

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული უსაფრთხოებაუსაფრთხოებაუსაფრთხოებაუსაფრთხოება

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული უსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოებისუსაფრთხოების დადადადა ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ინტერესისინტერესისინტერესისინტერესის განმარტებაგანმარტებაგანმარტებაგანმარტება

პოლიტიკური ელიტა საზოგადოებრივ დისკურსში ნაკლებად იყენებს ტერმინს

„ეროვნული უსაფრთხოება“. ამ სექციაში ძირითადად გამოყენებულია მონაცემები,

რომლებიც ჩაღრმავებული ინტერვიუების შედეგადაა მიღებული.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებისთვის ეროვნული

უსაფრთხოება მოქალაქეებისთვის იძლევა ქვეყნის სუვერენიტეტის განსაზღვრის

შესაძლებლობას5 და ამასთან ეს არის ქვეყნის სასიცოცხლო ინტერესებისთვის

შემქმნელი საფრთხეების განეიტრალება.6 „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“

ეროვნულ უსაფრთხოებას საგარეო პოლიტიკის სტრატეგიასთან გადაჯაჭვულად ხედავს

და განიხილავს არამხოლოდ სამხედრო პრიზმაში, არამედ როგორც შესაძლებლობას

მოქალაქეებისთვის შეიქმნას უსაფრთხო და მშვიდობიანი გარემო.7

რესპუბლიკელებისთვის დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარება უაღრესად

მნიშვნელოვანია და დემოკრატიული ხელისუფლების ძირითადი პოსტულატი სწორედ

ეროვნული უსაფრთხოება უნდა იყოს.8 ამას ემატება უცხო სახელმწიფოების მცირე

გავლენა ქვეყნის შიდა პოლიტიკაზე.9 „ახალი მემარჯვენეებისთვის“ ეს არის

სახელმწიფოს ძირითადი ფუნქცია, უზურნველყოს მოქალაქეთა უსაფრთხოება შიდა და

გარე საფრთხეების განეიტრალებით.10 იგი მოიცავს ტერიტორიულ მთლიანობას,

მოქალაქეების ფიზიკურ და სოციალურ დაცვას და მსოფლიო სისტემაში საკუთარი

ნიშის მონახვას.11 საბოლოოდ ეს ყველაფერი პარტიის დღის წესრიგშია ასახული და

5 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ 6 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ 7 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“, თებერვალი, 2010 8 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, „რესპუბლიკური პარტია“, თებერვალი, 2010 9 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, „რესპუბლიკური პარტია“, თებერვალი, 2010 10 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010 11 ინტერვიუ დავით საგანელიძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010

27

გულისხმობს საქართველოს უნიკალური როლის მოძებნას როგორც საერთაშორისო

საზოგადოებაში, ასევე რეგიონულ დონეზე. ეს უკანასკნელი მნიშვნელოვან ადგილს

იკავებს პარტიის ხედვაში და მოიცავს იმ ფაქტორების იდენტიფიცირებასა და

გაძლიერებას, რომლებიც განამტკიცებდნენ საქართველოს უნიკალურ როლს

საერთაშორისო და რეგიონულ დონეზე. მეორე ლიდერი ხაზს უსვამს დემოკრატიულ

ცვლილებებს არარევოლუციური გზით.12 „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიისთვის“

ეროვნული უსაფრთხოება საგარეო და შიდა პოლიტიკის ფაქტორების ჯამია, რომელიც

მოიცავს ისეთ საკითხებს, როგორიცაა რუსეთი ან სახელმწიფოზე ორიენტირებული

მსჯელობის დამკვიდრება ქართულ საზოგადოებაში.13 „ეროვნული ფორუმი“ ეროვნულ

უსაფრთხოებას განიხილავს როგორც ამოცანათა კრებულს, რომელიც კონკრეტულ

ქვეყანას აქვს გადასაწყვეტი. ძირითადი ამოცანებია დამოუკიდებლობა, ტერიტორიული

მთლიანობა, ეკონომიკური ინტერესი, ადამიანთა უფლებების დაცვა როგორც ქვეყნის

შიგნით, ისე საზღვარგარეთ.14

ნესტან კირთაძე „ლეიბორისტული პარტიიდან“ ხაზს უსვამს „ისტორიულ არჩევანს“

ევროპის სასარგებლოდ, რომლის ერთგულიც საქართველო საუკუნეების განმავლობაში

რჩებოდა.15 პარტიის სხვა ლიდერები ეროვნულ უსაფრთხოებას პირველ რიგში

ნეიტრალურ პოლიტიკაში ხედავენ, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც 2008 წლის ომის

დროს ნატომ ვერ შეძლო საქართვლოს მხარდაჭერა.16 ასევე, ეროვნულ უსაფრთხოებაში

გულისხმობენ ეკონომიკურ მდგრადობას და ტერიტორიულ მთლიანობას.17

„ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერი ირაკლი ალასანია

მიიჩნევს, რომ ეროვნული უსაფრთხოება სხვადასხვა ფაქტორების ნაზავია, როგორიცაა

საგარეო პოლიტიკა, ეკონომიკური და ენერგო უსაფრთხოება, კეთილდღეობის

უზრუნველყოფა საქართველოს მოქალაქეებისთვის: „ესაა ეროვნული უსაფრთხოების 12 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010 13 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, 2010 14 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, „ეროვნული ფორუმი“, თებერვალი, 2010 15 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 16 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, თებერვალი, 2010 17ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010

28

განმსაზღვრელი მთავარი კომპონენტები“.18 ვიქტორ დოლიძე, ამავე პარტიიდან, კი

საფრთხეებს ორ ძირითად ჯგუფად ყოფს: შიდა და გარე. ის ამტკიცებს, რომ შიდა

საფრთხეები არანაკლებ მნიშვნელოვანია და ის ქვეყანაში დემოკრატიის ხარისხის

განმსაზღვრელია, რაც საბოლოოდ საქართველოს რეპუტაციის საწინააღმდეგოდ

მუშაობს საერთაშორისო არენაზე.19

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ლიდერის ზურაბ ნოღაიდელის აზრით,

საქართველოს უსაფრთხოება ფოკუსირებული უნდა იყოს ქვეყნის გაერთიანებაზე და

ახალი უსაფრთხოების სისტემის შექმნაზე, რომელიც უზრუნველყოფს

დამოუკიდებლობას და თავისუფლებას. ის აღნიშნავს, რომ ეკონომიკური განვითარება,

„სამართლიანი შიდა პოლიტიკური სისტემის“ არსებობის აუცილებლობა და ეროვნულ

ტრადიციებთან მიბრუნება ეროვნული უსაფრთხოების ყველაზე მნიშვნელოვანი

კომპონენტებია.20 პეტრე მამრაძე, იმავე პარტიიდან, ეროვნულ უსაფრთხოებას ხედავს

როგორც მდგომარეობას, როდესაც ქვეყნის ტერიტორია დაცულია გარეშე

საფრთხეებისგან, პოლიტიკური სუვერენიტეტი და ეროვნული იდენტობა (მოქალაქეთა

უფლებები, ეთნიკური უმცირესობების ჩათვლით) დაცულია, ეკონომიკური

უსაფრთხოება უზრუნველყოფილია.21

ნინო ბურჯანაძე, „დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი საქართველოს“ ლიდერი,

ეროვნულ უსაფრთხოებას ხედავს ქვეყნის დაცვაში შიდა და გარე საფრთხეებისგან. სხვა

პარტიის ლიდერებთან ერთად იგი ხაზს უსვამს მოსახლეობის კეთილდღეობის

უზრუნველყოფას, ტერიტორიულ მთლიანობას, ქვეყნის მდგრად განვითარებას.22

„კონსერვატიული პარტიის“ ლიდერები ძირითადად ეროვნულ უსაფრთხოებაზე

საუბრობენ არსებული პოლიტიკური, ეკონომიკური თუ სხვა საფრთხეების ჭრილში.23

18 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 19 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 20 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 21 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 22 ინტერვიუები ნინო ბურჯანაძესთან, გიორგი კობახიძესთან და ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი,

2010 23 ინტერვიუები კახა კუკავასთან, ბიძინა გუჯაბიძესთან და ზვიად ძიძიგურთან, იანვარ-თებერვალი, 2010.

29

“ქრისტიან დემოკრატიული მოძრაობისათვის“ეროვნული უსაფრთხოება არის გარეშე

საფრთხეებისგან ქვეყნის დაცვის კონცეფცია.24

ზოგადადზოგადადზოგადადზოგადად, , , , პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური პარტიებისპარტიებისპარტიებისპარტიების მსჯელობამსჯელობამსჯელობამსჯელობა ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ უსაფრთხოებაზეუსაფრთხოებაზეუსაფრთხოებაზეუსაფრთხოებაზე

ძირითადადძირითადადძირითადადძირითადად ფოკუსირებულიაფოკუსირებულიაფოკუსირებულიაფოკუსირებულია ტერიტორიულტერიტორიულტერიტორიულტერიტორიულ მთლიანობაზემთლიანობაზემთლიანობაზემთლიანობაზე, , , , დემოკრატიზაციაზედემოკრატიზაციაზედემოკრატიზაციაზედემოკრატიზაციაზე დადადადა

ეკონომიკურეკონომიკურეკონომიკურეკონომიკურ განვითარებაზეგანვითარებაზეგანვითარებაზეგანვითარებაზე. . . . მათიმათიმათიმათი უმეტესობაუმეტესობაუმეტესობაუმეტესობა ავლენსავლენსავლენსავლენს მოქალაქეებზემოქალაქეებზემოქალაქეებზემოქალაქეებზე ორიენტირებულორიენტირებულორიენტირებულორიენტირებულ

მიდგომასმიდგომასმიდგომასმიდგომას....

ეროვნული უსაფრთხოების იმდენი განმარტებას შევხვდით მონაცემთა ანალიზისას,

რამდენი პოლიტიკური პარტიაცაა. ზოგადად ტერიტორიული მთლიანობა და

დემოკრატიზაცია მის მთავარ კომპონენტებად დასახელდა. „ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობის“ წარმომადგენლებისთვის ეროვნული ინტერესი აღიქმება, როგორც

ინტეგრაცია ევრო-ატლანტიკურ ალიანსში და ტერიტორიული მთლიანობა,25

თავისუფლება, დამოუკიდებლობა და დემოკრატია;26 „სოციალ-დემოკრატიული

მოძრაობისთვის“ ეროვნული ინტერესი მოიცავს ეკონომიკურ და სოციალურ

კეთილდღეობას, ასევე პარტნიორულ ურთიერთობებს რეგიონულ და გლობალურ

მოთამაშეებთან.27 ტერმინი განიმარტა როგორც ყველა მიმართულებით პერმანენტულ

პროგრესზე ორიენტირებული მოდერნიზაცია და განვითარება.28

რესპუბლიკელებისთვის ეროვნული ინტერესი კარგი ხელისუფლება, დემოკრატიული

ქვეყანა29 და მოქალაქეების კეთილდღეობაა.30 „ახალი მემარჯვენეებისთვის“ ტერმინი

მოიცავს დემოკრატიული, ინსტიტუციური საკითხების, ასევე ადამიანის უფლებების და

სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების მოგვარებას.31 პარტიის ლიდერი აცხადებს, რომ

საქართველოს ეროვნული ინტერესია სტაბილური დემოკრატიის განვითარების

24 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010 25 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, 2010 26 ინტევრიუ გიორგი კანდელაკთან, 2010 27 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, , თებერვალი, 2010 28 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, , თებერვალი, 2010 29 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, , თებერვალი, 2010 30 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, „რესპუბლიკური პარტია“, თებერვალი, 2010. 31 ინტერვიუ მამუკა კაციტაძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010

30

უზრუნველყოფა. მოქალაქეებმა უნდა იგრძნონ უკეთესი ცხოვრება და ამისთვის

აუცილებელია დაცული საზღვრები, ტერიტორიული მთლიანობის და უსაფრთხო

გარემოს უზრუნველყოფა და შენარჩუნება.32

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიისთვის“ ქვეყნის ძირითადი ეროვნული ინტერესი

დამოუკიდებლობისთვის განუწყვეტელი ბრძოლაა.33 ასევე, მნიშვნელოვანი ფაქტორია

სუვერენული და დემოკრატიული ქვეყნის არსებობა, რომელიც შეძლებს „პოზიტიური

როლი ითამაშოს რეგიონულ დონეზე”.34 „ეროვნული ფორუმისთვის“ დღესდღეობით

ყველაზე მნიშვნელოვანი ეროვნული ინტერესი ტერიტორიული მთლიანობის

აღდგენაა.35 “ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერისთვის მთავარი ამ თვალსაზრისით

დემოკრატიის განვითარებაა.36 სხვა ლიდერები ლეიბორისტული პარტიიდან ხაზს

უსვამენ „დამოუკიდებლობას, სუვერენიტეტს და სახელმწიფოებრიობას”37 და

ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას.38 ირაკლი ალასანია („ჩვენი საქართველო -

თავისუფალი დემოკრატები“) ფიქრობს, რომ მთავარი ეროვნული ინტერესი პრო-

დასავლური ორიენტაციის შენარჩუნება და ამ გზით ევროპული უსაფრთხოების

სისტემის ნაწილად გადაქცევაა; ასევე აფხაზეთის და ოსეთის რესპუბლიკების

არაღიარების პოლიტიკის შენარჩუნებაა იმ მიზნით, რომ ისინი კვლავ საქართველოს

ნაწილი გახდეს.39 ვიქტორ დოლიძე, იმავე პარტიიდან, პრიორიტეტულ ინტერესებად

მიიჩნევს დეოკუპაციას, ტერიტორიულ მთლიანობას და დემოკრატიზაციას.40 ზურაბ

აბაშიძე ხაზს უსვამს „ქართული სახელმწიფოს“ შექმნის აუცილებლობას, რომელიც

დაფუძნებული იქნება ყველა ეთნოსის უფლებების დაცვის იდეოლოგიაზე.41

საქართველოს გამთლიანება მთავარი ეროვნული ინტერესია ზურაბ

32 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010 33 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, 2010 34 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, 2010 35 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, „ეროვნული ფორუმი“, თებერვალი, 2010 36 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, „ლეიბორისტული პარტია“, იანვარი, 2010 37 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, „ლეიბორისტული პარტია“, თებერვალი, 2010 38 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, „ლეიბორისტული პარტია“, თებერვალი, 2010 39 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 40 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 41 ინტერვიუ ზურაბ აბაშიძესთან, თებერვალი, 2010

31

ნოღაიდელისთვის.42 პეტრე მამრაძე მიიჩნევს, რომ მთავარი სახელმწიფოებრიობის

შენარჩუნებაა, რაც დღეს საფრთხის ქვეშაა. მხოლოდ ამის შემდეგაა მნიშვნელოვანი

ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, ეკონომიკური უსაფრთხოების

უზრუნველყოფა და დემოგრაფიული პრობლემების გადაჭრა.43 “დემოკრატიული

მოძრაობა - ერთიანი საქართველოს“ ლიდერები მიიჩნევენ, რომ ეროვნული ინტერესი

გულისხმობს ხალხის კეთილდღეობას, ტერიტორიულ მთლიანობას, დემოკრატიულ

განვითარებას და უნარს აირჩიოს განვითარების საკუთარი სტრატეგია.44 კახა კუკავა,

„კონსერვატიული პარტიის“ ერთ-ერთი ლიდერი, ოთხ კლასტერზე საუბრობს:

დემოკრატიის სტაბილური განვითარება, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა,

საექსპორტო ბაზრის დაბრუნება, სამამულო ბიზნესის განვითარება.45 ზვიად ძიძიგური

ხაზს უსვამს ტერიტორიულ მთლიანობას,46 ბიძინა გუჯაბიძე კი საუბრობს კულტურულ

და ეროვნულ თვითმყოფადობაზე, როგორც ეროვნულ ინტერესზე(ქართული ენა,

დამწერლობა, რელიგიური მრავალფეროვნება და ა.შ).47 „ქრისტიან-დემოკრატიული

მოძრაობა“ სხვადასხვა კომპონენტებს ასახელებს ქვეყნის ეროვნული ინტერესის

განსასაზღვრად: ტერიტორიული მთლიანობა, ეროვნული უსაფრთხოება,

დემოკრატიული განვითარება და ეკონომიკური კეთილდღეობა.48

პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებს ასევე დაესვათ შეკითვხა, რომელი ქვეყნები

წარმოადგენენ საქართველოსთვის საფრთხეს (შეფასებულია 10 ბალიან შკალაზე, 1 -

ყველაზე ნაკლებად სახიფათო, 10 - ყველაზე სახიფათო).

42 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 43 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 44 ინტერვიუები ნინო ბურჯანაძესთან, გიორგი კობახიძესთან და ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი,

2010 45 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 46 ინტერვიუ ზვიად ძიძიგურთან, თებერვალი, 2010. 47 ინტერვიუ ბიძინა გუჯაბიძესთან, თებერვალი, 2010. 48 ინტერვიუები ნიკა ლალიაშვილთან და გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010

32

გრაფიკი გვიჩვენებს, რომ რუსეთი ყველაზე მეტადაა ქვეყნის საფრთხედ მიჩნეული.

რესპონდენტებს ასევე დაესვათ შეკითხვა: საერთაშორისო გარემოში მიმდინარე რომელი

პროცესი უქმნის საფრთხეს საქართველოს ეროვნულ უსაფრთხოებას (შეფასებულია 6

ბალიან შკალაზე, 1- ყველაზე სახიფათო, 6 - ყველაზე ნაკლებ სახიფათო).

0 5 10

რუსეთირუსეთირუსეთირუსეთი

აშშაშშაშშაშშ

თურქეთითურქეთითურქეთითურქეთი

აზერბაიჯანიაზერბაიჯანიაზერბაიჯანიაზერბაიჯანი

სომხეთისომხეთისომხეთისომხეთი

ირანიირანიირანიირანი

ავღანეთიავღანეთიავღანეთიავღანეთი

ჩრდჩრდჩრდჩრდ. კავკასიაკავკასიაკავკასიაკავკასია

უკრაინაუკრაინაუკრაინაუკრაინა

ერაყიერაყიერაყიერაყი

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 1

საფრთხეებისსაფრთხეებისსაფრთხეებისსაფრთხეების რანგირებარანგირებარანგირებარანგირებათავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

ლეიბორისტულილეიბორისტულილეიბორისტულილეიბორისტული პარტიაპარტიაპარტიაპარტია

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი

ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები

სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

33

როგორცროგორცროგორცროგორც გრაფიკიდანგრაფიკიდანგრაფიკიდანგრაფიკიდან ჩანსჩანსჩანსჩანს, , , , სამხედროსამხედროსამხედროსამხედრო აგრესიააგრესიააგრესიააგრესია დადადადა ენერგოენერგოენერგოენერგოდამოდამოდამოდამოკიდებულებაკიდებულებაკიდებულებაკიდებულება მეზობელმეზობელმეზობელმეზობელ

ქვეყნებზექვეყნებზექვეყნებზექვეყნებზე ყველაზეყველაზეყველაზეყველაზე მეტადაამეტადაამეტადაამეტადაა კონცეპტუალიზებულიკონცეპტუალიზებულიკონცეპტუალიზებულიკონცეპტუალიზებული საფრთხედსაფრთხედსაფრთხედსაფრთხედ, , , , მაშინმაშინმაშინმაშინ როცაროცაროცაროცა

გლობალიზაციაგლობალიზაციაგლობალიზაციაგლობალიზაცია საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის ნაკლებნაკლებნაკლებნაკლებ საფრთხედსაფრთხედსაფრთხედსაფრთხედ აღიქმებააღიქმებააღიქმებააღიქმება. . . .

შემდეგი შეკითხვით ჩვენ შევეცადეთ წინ წამოგვეწია პოლიტიკური პარტიების

შეხედულებით ქვეყნის გადარჩენის სტრატეგია. კითხვა იყო შემდეგი: რა უნდა იყოს

საქართველოს გადარჩენის სტრატეგია არსებულ რთულ გარემოში? (შეფასებულია 6

ბალიან შკალაზე, 1 - ყველაზე მნიშვნელოვანი, 6 - ნაკლებ მნიშვნელოვანი).

1

4

4

3.5

4

6

3

5.5

4.5

4.5

4.5

3.5

1.5

2

3.5

2

5

6

1

2.5

5.5

3

5

5

1

3

5

3

3

6

2

5

3

4

4

5

2

3.5

5

3

4

5

1

3

4

1

2

6

4

3

2.5

3

4

3.5

1

2

5

5

3

6

4

4

3

3

4

2

სამხედრო აგრესია

მეზობელი ქვეყნებისგან

ენერგოდამოკიდებულება

მეზობელ ქვეყნებზე

ტრანსნაციონალური

კრიმინალი

სუსტი სახელმწიფოები

რეგიონში(ან რეგიონული

კონფლიქტები)

ტერორიზმი

გლობალიზაცია

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 2: პროცესებიპროცესებიპროცესებიპროცესები, რომლებიცრომლებიცრომლებიცრომლებიც ემუქრებაემუქრებაემუქრებაემუქრება ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ

უსაფრთხოებასუსაფრთხოებასუსაფრთხოებასუსაფრთხოებას

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

34

როგორც ანგარიშის სხვადასხვა ნაწილში შეხვდებით, ეკონომიკური განვითარება და

დემოკრატიზაცია გადარჩენის სტრატეგიის ძირითადი ფაქტორებია.

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს მონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობა ნატოსნატოსნატოსნატოს ოპერაციაშიოპერაციაშიოპერაციაშიოპერაციაში ავღანეთშიავღანეთშიავღანეთშიავღანეთში

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ ამტკიცებს, რომ საქართველოს მონაწილეობა

ავღანეთის ოპერაციაში ა)ზრდის საქართველოს როლს გლობალურ პოლიტიკაში,

ვინაიდან იგი ქვეყანას გარკვეული თვალსაზრისით გადაწყვეტილების მიმღებად

აქცევს,49 ბ) ზრდის მის მნიშვნელობას ნატოს თვალში, გ) აძლიერებს ჯარის სამხედრო

წვრთნას მიუხედავად იმისა, რომ ქართული არმიის ამოცანები საკმაოდ განსხვავდება

იმისაგან, რასაც ისინი ავღანეთში სწავლობენ, გ) ხელს უწყობს საერთაშორისო

პრესტიჟის მოპოვებას.50

49 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, 2010 50 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“

3

2

2

2

3

2

6

1

4

1.5

6

2

5

2

3

3

2

1

5

3

5

3

2.5

2

4

3

4

2.5

3

2.5

6

1

4

3

5

1

3

1.5

3

2.5

3

2

6

2

5

4

2.5

1.5

6

2

2

0

1.5

1

6

1

5

4

4

2

6

2

4.5

2

4.5

2

3

1

1

2

1.5

1

სამხედროსამხედროსამხედროსამხედრო ძლიერებაძლიერებაძლიერებაძლიერება

ეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკური განვითარებაგანვითარებაგანვითარებაგანვითარება

რეგიონულრეგიონულრეგიონულრეგიონულ ენერგოპროექტებშიენერგოპროექტებშიენერგოპროექტებშიენერგოპროექტებში მონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობამონაწილეობა

გლობალურგლობალურგლობალურგლობალურ დადადადა რეგიონულრეგიონულრეგიონულრეგიონულ აქტორებთანაქტორებთანაქტორებთანაქტორებთან

ალაინსიალაინსიალაინსიალაინსი

ლიბერალიზაციალიბერალიზაციალიბერალიზაციალიბერალიზაცია

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული ინსტიტუტებისინსტიტუტებისინსტიტუტებისინსტიტუტების განვითარებაგანვითარებაგანვითარებაგანვითარება

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 3გადარჩენისგადარჩენისგადარჩენისგადარჩენის სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სამართლიანისამართლიანისამართლიანისამართლიანი საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

35

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ წარმომადგენლები ახლოს დგანან „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობის“ შეხედულებებთან. მათი ლიდერი ბაჩუკი ქარდავა ფიქრობს,

რომ ცივილიზაციის განვრცობა სამყაროში ისეთი სტრუქტურების მეშვეობით ხდება,

როგორიცაა ნატო და ძირითადი დასავლური ქვეყნები და პროექტში მონაწილეობა

საქართველოსთვის სასურველია.51 პარტიის წარმომადგენლები ფიქრობენ, რომ ამ

ჩართულობას პოზიტიური ეფექტი აქვს საქართველოს იმიჯზე და სასარგებლოა ქვეყნის

თავდაცვითუნარიანობისთვის.52

ზოგიერთი პოლიტიკური ლიდერი მხარს უჭერს საქართველოს მონაწილეობას

ავღანეთის ოპერაციაში, მაგალითად „დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი

საქართველოს“ ლიდერები.53 „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერები, ასევე, მხარს უჭერენ

საქართველოს მონაწილეობას აღნიშნულ ოპერაციაში, მაგრამ ფიქრობენ რომ

კონტრიბუციის წილი აღემატება შესაძლებლობებს. ისინი მიიჩნევენ, რომ ამით

სააკაშვილი ცდილობს აშშ-ს ადმინისტრაციის მეტი ყურადღების მიპყრობას. დავით

გამყრელიძე ფიქრობს, რომ საქართველო არა მხოლოდ „მომხმარებელი უნდა იყოს

უსაფრთხოების, არამედ მანაც უნდა შეიტანოს წვლილი და ეს გზა გამართლებულია

საქართველოს NATO-საკენ სწრაფვით.54 პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი ფიქრობს, რომ

საქართველოს როლი, როგორც ავღანეთთან კორიდორის, სახიფათოა, რადგანაც ის

ზრდის ტერორიზმის საფრთხეს.55 „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“ ავღანეთის

ოპერაცაიშ საქართველოს მონაწილეობისგან სარგებელს ხედავს და აღნიშნავს, რომ ეს

ქართული ჯარის სამხედრო წვრთნას წაადგება.56 პარტიის კიდევ ერთი წევრი ნიკა

ლალიაშვილი ამას როგორც მოვალეობას ისე აღიქვამს, „ეს ომი საქართველოს ომიცაა,

რადგანაც ეს ჩვენი მეგობრების ომია“.57

51 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, 2010 52 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, 2010 53 ინტერვიუები ნინო ბურჯანაძესთან, გიორგი კობახიძესთან და ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი, 2010 54 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, „ახალი მემარჯვენეები“, 2010 55ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, თებერვალი, 2010 56 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010 57 ინტერვიუ ნიკა ლალიაშვილთან, თებერვალი, 2010

36

სხვები ვერ ხედავენ განსაკუთრებულ სარგებელს, მაგალითად „სოციალ-

დემოკრატიული მოძრაობა“. მისი წევრები მიიჩნევენ, რომ ამ ოპერაციაში ჩართულობას

არ მოაქვს იმდენად დიდი სარგებელი, რამდენადაც ის აზიანებს ქყვეყნის ინტერესს.

მიუხედავად ამისა, ის უნდა გაიმიჯნოს ერაყში ქართული ჯარის მონაწილეობისგან,

ვინაიდან ერაყის ომის თაობაზე დასავლეთში განსხვავებული მოსაზრებებია.58

ავღანეთის საკითხის პოლიტიზება არ უნდა მოხდეს და არ უნდა იქნას გამოყენებული

შიდა პოლიტიკური მიზნებისთვის, აცხადებს „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის“

ერთ-ერთი ლიდერი.59 „რესპუბლიკური პარტია“ მხარს უჭერს აღნიშნულ ოპერაციაში

საქართველოს მინიმალისტურ მონაწილეობას. პარტია არ ემხრობა საქართველოს მისიის

შეწყვეტას, თუმცა აღნიშნავს რომ მონაწილეობა უნდა იყოს ქვეყნის შესაძლებლობების

თანაფარდი, ამტკიცებს პარტიის ლიდერი.60

„ეროვნული ფორუმი“ აღნიშნულ ოპერაციაში ვერანაირ სარგებელს ვერ ხედავს. ირაკლი

მელაშვილი ფიქრობს, რომ ეს არ გაზრდის საქართველოს ფუნქციას დასავლეთის

თვალში, მაგრამ გაზრდის ტერორიზმის თეორიულ საფრთხეს. ეს არ წაადგება

საქართველოს სამხედრო ძლიერებას, ეს მხოლოდ ეპიზოდური სამხედრო წვრთნაა,

რამაც შესაძლოა მხოლოდ მსხვერპლი მოუტანოს ქართულ ჯარს.61

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერი შალვა ნათელაშვილი ვერც სარგებელს ხედავს და

ვერც ზარალს ამ ყველაფერში. ის ფიქრობს, რომ ეს მხოლოდ სააკაშვილს აწყობს

ქულების დასაწერად ამერიკელების თვალში. მეორე მხრივ ფიქრობს, რომ

„მონაწილეობა საერთაშორისო პარტნიორობაში არ არის ცუდი“.62 პარტიის სხვა

ლიდერი ალ-ქაიდას მხრიდან საქართველოს წინააღმდეგ ჯიჰადის გამოცხადების

საფრთხეს ხედავს, როგორც პასუხს საქართველოს თანამონაწილეობაზე ავღანეთის

ოპერაციაში. ასევე, აღიარებს იმ გამოცდილების სარგებელს, რასაც ქართველი

58 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 59 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 60 ინტერვიუები დავით უსუფაშვილთან და დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 61 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010 62 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010

37

ჯარისკაცები იღებენ ავღანეთის ოპერაციაში.63 ირაკლი ალასანია ფიქრობს, რომ

ოპერაციაში ჩართულობას დადებითი ეფექტი აქვს საქართველოს პრესტიჟზე, რადგანაც

იგი გლობალური უსაფრთხოებისთვის ოპერაციაში მონაწილეობს. ეს კი ზრდის

საქართველოსადმი, როგორც პოტენციური პარტნიორისადმი ნდობას.64 ვიქტორ

დოლიძეს მიაჩნია, რომ ეს ოპერაცია მეტად გაწვრთნის ჯარს, მით უმეტეს ოკუპაციის და

დანგრეული უსაფრთხოების სისტემის პირობებში. თუმცა, ამ კალიბრის კონტიგენტის

გაშვება დაუსაბუთებელია.65 მიუხედავად ამისა, პარტიის სხვა წარმომადგენლები ვერ

ხედავენ რამე სარგებელს საქართველოსთვის საერთაშორისო დონეზე და არც ქართული

ჯარის მეტი გამოცდილებას მიიჩნევენ ამის საზღაურად.66

“ეს მხოლოდ ვალდებულებაა და განხილულ უნდა იქნას, როგორც ვალის დაბრუნება

ამერიკელებისთვის” - ფიქრობს ზურაბ ნოღაიდელი.67 პეტრე მამრაძე ამტიკიცებს, რომ

საქართველოს მონაწილეობა ავღანეთის ოპერაციაში ორმხრივ სასარგებლოა, როგორც

საერთაშორისო უსაფრთხოების თვალსაზრისით, ისე ქართული ჯარის

გამოცდილებისთვის. “დღესდღეობით ვერც ერთი სახელმწიფო, მით უმეტეს პატარა

ქვეყანა, თავს დამოუკიდებლად ვერ დაიცავს“ - აცხადებს პეტრე მამრაძე.68 ლევან

როინიშვილი, ასევე, საუბრობს ოპერაციაში მონაწილეობის სასარგებლოდ და მიაჩნია,

რომ ამით ნატოს წევრ ქვეყნებს უფრო მაღალი წარმოდგენა ექნებათ საქართველოზე.69

„კონსერვატიული პარტია“ არ ეთანხმება საქართველოს იმ ფორმით მონაწილეობას,

როგორც ახლაა ოპერაციაში ჩართული. კახა კუკავა ფიქრობს, რომ საქართველოს

წვლილი არაპროპორციულია მაშინ, როცა სხვა ქვეყნები მხოლოდ სიმბოლურად არიან

ჩართულნი. კუკავა ფიქრობს, რომ მსგავსი ჩართულობა არ წარმოაგდენს საქართველოს

ინტერესს, მაგრამ ის კარგად მუშაობს სააკაშვილისთვის, რომელსაც ესაჭიროება ლობი

63 ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010 64 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 65 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 66 ინტერვიუ ზურაბ აბაშიძესთან, თებერვალი, 2010 67 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 68 ინტევრიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 69 ინტერვიუ ლევან როინიშვილთან, თებერვალი, 2010

38

ამერიკის ისეთ „რეაქციონისტულ წრეებში, როგორებიც არიან რესპუბლიკელები და

“ქორები“.70 ზვიად ძიძიგური ამატებს, რომ ეს კიდევ უფრო აღიზიანებს რუსეთს და არ

ეხმარება საქართველოს გახდეს ნატოს წევრი.71 ბიძინა გუჯაბიძე კიდევ უფრო შორს

მიდის და აღნიშნავს, რომ ამან შესაძლოა ხელი შეუწყოს ავღანელი ტერორისტების

შემოდინებას საქართველოში და დააზიანოს ადგილობრივი ინფრასტურქტურა და

მოსახლეობა.72

შესაბამისად, საქართველოს მონაწილეობა ნატოს ოპერაციაში ავღანეთში აზრთა

სხვადასხვაობას იწვევს პოლიტიკურ პარტიებში. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“

დამოკიდებულება კი საკმაოდ მყარია და ნაკლებად სავარაუდოა იგი შეიცვალოს

უახლოეს მომავალში.

საერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისოსაერთაშორისო ურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობები

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა

საჯარო გამოსვლებში ოპიზიციური პარტიის ლიდერები მიდრეკლინი არიან

გადააფასონ ის ცვლადები, რასაც შესაძლოა გავლენა ჰქონდა ქვეყნის საგარეო

პოლიტიკის წარუმატებლობებზე, მაგალითად, როგორიცაა 2008 წლის ბუქარესტის

სამიტზე ნატოს წევრობის გეგმის მიუღებლობა. ეს პოლიტიკური ლიდერების მიერ

ინტერპრეტირებული იქნა, როგორც სააკაშვილის ადმინისტრაციის მარცხი გამოწვეული

ისეთი მნიშვნელოვანი ფაქტორების გაუთვალისწინებლობით, როგორიცააა რუსეთი,

მოუგვარებელი კონფლიქტები, ნატოში საქართველოს გაწევრიანების სუსტი

მხარდაჭერა მთელი რიგი ევროპული ქვეყნების მხრიდან (ჰოლანდია, გერმანია და

იტალია). მაგალითად, ბუქარესტის სამიტის შედეგების გათვალისწინებით, კახა კუკავა

ასკვნის, რომ „სააკაშვილმა მოუსპო საქართველოს განვითრების ყველა შანსი“.73 დავით

უსუფაშვილი აღნიშნავს, რომ ჩვენმა ხელისუფლებამ ხელი შეუწყო ხელმისაწვდომი

70 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 71 ინტევრიუ ზვიად ძიძიგურთან, თებერვალი, 2010 72 ინტერვიუ ბიძინა გუჯაბიძესთან, თებერვალი, 2010 73 „პრაიმ ტაიმი“, რუსთავი 2, პრეზენტაცია საპარლამენტო არჩევნებისთვის, 7 აპრილი, 2008

39

უსაფრთხოების გარანტიების მიღების გადავადებას .74 შალვა ნათელაშვილმა კი

განაცხადა, რომ საქართველოს მარცხი მიეღო “გაწევრიანების სამოქმედო გეგმა“ (MAP)

„სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკის მარცხია“. ნინო ბურჯანაძე ასე ეხმაურება ამ

საკითხს: „ნატომ MAP-ი საქართველოს ხელისუფლებას არ მისცა და არა საქართველოს

და ქართველ ხალხს”.

აღნიშნული რიტორიკა პოლიტიკური მანიპულაციის საგნად იქცა. ამის პასუხად

მმართველი პარტია უპირისპირდება ოპოზიციის კრიტიციზმს. დავით ბაქრაძე

აცხადებს, რომ ბუქარესტის სამიტზე ნატომ აიღო მკაფიო პასუხისმგებლობა

საქართველო ნატოს წევრად გახდომაზე.75 დავით დარჩიაშვილი „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობიდან“ და პარლამენტის წევრი, საუბრობს “მოჯადოებულ

წრეზე”: საქართველოს მცდელობა დააკმაყოფილოს დასაველთის და ნატოს მოთხოვნები

და ასევე მოაგვაროს კონფლიქტები შეაფერხა რუსეთმა, რომელსაც კვლავაც მონოპოლია

აქვს „სამშვიდობო პორცესებზე“.76

ზოგადად, ნატოში გაწევრიანება კონცეპტუალიზებულია როგორც პანაცეას პოლიტიკა,

რასაც შეეძელო გადაეჭრა ქვეყნის მთავარი პოლიტიკური პრობლემები 2008 წლის

აგვისტომდე. მას შემდეგ რაც ომის რიტორიკა შეიცვალა, მოლოდინები მეტად

რეალისტური გახდა. დღეისათვის კი ის პოლიტიკური ლიდერები, რომლებიც

უპირატესობას არ ანიჭებენ ნატოში გაწევრიანებას, ავტომატურად მიჩნეულნი არიან

პრო-რუსულ ძალებად, მოღალატეებადაც კი. მაგალითად გიორგი თარგამაძის

განცხადებამ, რომ ნატოს წევრად გახდომა არ უნდა იყოს მიზანი,” მსგავსი ბრალდებები

გამოიწვია.

74 საზოგადოებრივი მაუწყებელი, საღამოს ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, 30 აპრილი, 2008 75 დავით ბაქრაძე, პრეზენტაცია საპარლამენტო არჩევნებისთვის, პროგრამა „პრაიმ ტაიმი“, რუსთავის 2,

მაისი, 2008 76 დავით დარჩიაშვილი, დისკუსიების სერია „ევროინტეგრაცია“, სტუდია „რე“, ტელეარხი „მაესტრო“, 10

აპრილი, 2010

40

ძირითადი პოლიტიკური პარტიების კონცეფციები არსებითად ერთი და იგივეა.

დისკურსის დონეზე ყველა მათგანი ხაზს უსვამს „ევროკავშირთან ჰარმონიზაციის“

აუცილებლობას და მეზობლებთან „ორმხირვ სასარგებლო“ ურთიერთობას.

„რესპუბლიკური პარტია“ მათ შორისაა, ვისაც მკაფიოდ ჩამოყალიბებული

შეხედულებები გააჩნია საგარეო პოლიტიკაზე. ივლიანე ხაინდრავა, პარტიის ერთ-ერთი

ლიდერი, ამბობს, რომ უპირველესად ჩვენ ვიღებთ საგარეო პოლიტიკას, როგორც

ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ძირითად ინსტრუმენტს. საქართველოს

საგარეო პოლიტიკა ეფუძნება სამ ძირითად ღირებულებას: მშვიდობას, პარტნიორულ

სამეზობლო ურთოერთობებს და თანამშრომლობას. საქართველოს საგარეო პოლიტიკის

ძირითადი არეალია სამხრეთ კავკასია, შავი ზღვის რეგიონი, ევროპა და ევრო-

ატლანტიკური სივრცე.77

მხოლოდ პარტიათა მცირე ნაწილი ანიჭებს უპირატესობას რუსეთთან ურთიერთობას,

მათ შორის არიან „ლეიბორისტული პარტია“ და „სამართლიანი საქართველო“. პაატა

ჯიბლაძე „ლეიბორისტული პარტიიდან“ საუბრობს საგარეო ღია პოლიტიკის

აუცილებლობაზე, რაშიც ყველა მიმართულებით თანამშრომლობას გულისხმობს

(დასავლეთი, აღმოსავლეთი, ჩრდილოეთი და სამხრეთი) მათ შორის როგორც

თურქეთთან, ირანთან და არაბულ ქვეყნებთან, ისე დასავლეთის სახელმწიფოებთან.

თუმცა აღნიშნავს, რომ ნომერი პირველი პრიორიტეტი რუსეთთან ურთიერთობა უნდა

იყოს. პაატა ჯიბლაძე, ასევე, ხაზს უსვამს ჩინეთთან ურთიერთობის საჭიროებას.78

ოფიციალურ რიტორიკაში ორივე პარტია საუბრობს მეზობლებთან დიალოგის

მეშვეობით ურთიერთობების გაუმჯობესებაზე. „სამართლიანი მოძრაობის“ პროგრამის

ძირითადი დებულება ასე ჟღერს: „საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ამოცანაა

მოლაპარაკებების წარმოება მეზობელ ქვეყნებთან“.79 ნესტან კირთაძე იმოწმებს

საქართველოს პატრიარქს ილია მეორეს შემდეგი ანალოგიისთვის: „დილით, როცა

77 ივლიანე ხაინდრავა, პრეზენტაცია საპარლამენტო არჩევნების წინ, პროგრამა „პრაიმ ტაიმი“, რუსთავი 2,

10 აპრილი, 2008 78 პაატა ჯიბლაძე, ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 19 მაისი, 2008 79 „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, პარტიის პროგრამა, გვ. 12

41

ადამიანი იღვიძებს, ესალმება მეზობლებს და მზეს. ასეთივე უნდა იყოს

სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობაც.”80

ზურაბ ნოღაიდელი ფიქრობს, რომ რუსეთთან დიალოგის დაწყება „ყველა შემთხვევაში

დადებითი შედეგების მომტანია... ბევრი რამ არის შესაცვლელი საქართველოში, მათ

შორის საგარეო პოლიტიკის კურსი... ამჟამინდელი ხელისუფლების საგარეო

პოლიტიკური კურსი და სამხედრო რიტორიკა ქვეყანას არანაირ სარგებელს არ

მოუტანს” - აღნიშნავს იგი.81

„სამართლიანი მოძრაობა“, ასევე, არ ეთანხმება საქართველოს ეროვნული

უსაფრთხოების ძირითად მიმართულებად სტრატეგიულ ურთიერთობას ამერიკის

შეერთებულ შტატებთან.82 მის წევრებს მიაჩნიათ, რომ „ამერიკას და საქართველოს

შორის ხელმოწერილი დოკუმენტი ურთიერთპარტნიორობაზე პოზიტიური ნაბიჯია,

მაგრამ ის არ უნდა იქნას განხილული როგორც ქვეყნის უსაფრთხოების გარანტი.

„გარანტორი თავად ქართული საზოგადოება უნდა იყოს.“.83

რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა: რა მიმართულებით უნდა განვითარდეს

საქართველო? (შეფასებულია 6 ბალიან შკალაზე, 1 - ყველაზე მნიშვნელოვანი, 6 -

ნაკლებად მნიშვნელოვანი)

80 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, „ცხელი შოკოლადი, 1 აპრილი, 2009 http://shokoladi.ge/node/447 81 ინტერფაქსი: ცენტრალური აზია და კავკასია, ყოველკვირეული ბიზნესგამოცემა, 28 აპრილი, 2009 82 ძირითადად ასეა კონცეპტუალიზებული აღნიშნული ურთიერთობა. ასე მიიჩნევენ, როგორც

მმართველი, ასევე ოპოზიციური პარტიის ლიდერები. იგივეა აღნიშნული „საქართველოს ეროვნული

უსაფრთხოების კონცეფციის“ ძირითად მიმართულებებში, „დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი

საქართველო“, ნოემბერი, 2009 83 ნოღაიდელის პარტია რუსეთის ფედერაციასთან უერთიერთობის აღდგენას საქართველოს საგარეო

პოლიტიკის ერთ-ერთი ძირითად მიმართულებად მიიჩნევს, ბლექ სი პრესი (საქართველო, 13 იანვარი,

2009)

42

ევროკავშირთან თანამშორმლობის გაფართოება ყველაზე ხშირად იქნა დასახელებული

პრიორიტეტად, მაშინ როცა აზიის მიმართულებით მსგავს თანამშრომლობას არ

დაუმსახურებია პარტიათა დიდი ყურადღება. საინტერესოა, რომ „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობა“ და „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“ ყველაზე დაბალ

ქულას ანიჭებენ რუსეთთან ურთიერთობის საკითხს, სხვა პარტიები შედარებით

ზომიერნი არიან და მხოლოდ რამდენიმე, როგორიცაა „დემოკრატიული მოძრაობა -

ერთიანი საქართველო“, „კონსერვატიული პარტია“, „ჩვენი საქართველო - თავისუფალი

დემოკრატები“, „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ და „სოციალ-

დემოკრატიული მოძრაობა“ მიიჩნევს რუსეთთან ურთიერთობას ქვეყნის

პრიორიტეტად.

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს საუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესოსაუკეთესო მეგობრებიმეგობრებიმეგობრებიმეგობრები ((((დადადადა უარესიუარესიუარესიუარესი მტრებიმტრებიმტრებიმტრები) ) ) )

რესპონდენტებს ეთხოვათ, დაესახელებინათ იქ ქვეყნები, რომლებიც მათი

თვალსაზრისით საქართველოს მეგობრებსა და მტრებს წარმოადგენენ. შეკითხვა

შემდეგნაირად იყო ჩამოყალიბებული: რომელი ქვემოთჩამოთვლილი ქვეყანაა

1.5

1.5

6

4

3.5

5.5

1

2

1.5

3

1.5

2

1

2

3.5

5.5

2.5

4

2.5

3

4

6

4

1.5

1

2

4.5

3

3

4

2

1

4

4

4

1

1.5

4

3

5

3

3

5

4

2

6

3

1

2

1

1

0

2.5

2

2

3.5

2

5

4

4

2

2.5

2.5

5

3.5

1

1

1.5

2

3

2

2

გააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოს ევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთან ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა

გააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოს აშშაშშაშშაშშ-თანთანთანთან ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა

აღადგინოსაღადგინოსაღადგინოსაღადგინოს დადადადა განავითაროსგანავითაროსგანავითაროსგანავითაროს რუსეთთანრუსეთთანრუსეთთანრუსეთთან

ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა

გააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოსგააფართოვოს აზიისაზიისაზიისაზიის ქვეყნებთანქვეყნებთანქვეყნებთანქვეყნებთან ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა

იმუშავოსიმუშავოსიმუშავოსიმუშავოს სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიისკავკასიისკავკასიისკავკასიის ქვეყნებისქვეყნებისქვეყნებისქვეყნების ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის

მიმართულებითმიმართულებითმიმართულებითმიმართულებით

ყველაყველაყველაყველა მიმართულებითმიმართულებითმიმართულებითმიმართულებით განაგრძოსგანაგრძოსგანაგრძოსგანაგრძოს

კონსტურქტციულიკონსტურქტციულიკონსტურქტციულიკონსტურქტციული მუშაობამუშაობამუშაობამუშაობა

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 4: განვითარებისგანვითარებისგანვითარებისგანვითარების მიმართულებებიმიმართულებებიმიმართულებებიმიმართულებები

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სამართლიანისამართლიანისამართლიანისამართლიანი საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

43

საქართველოს საუკეთესო მეგობარი (შეფასებულია 10 ბალიან შკალაზე, 1 - ყველაზე

ნაკლებად მეგობრული, 10 - ყველაზე მეგობრული).

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 5555: : : : საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს მეგობრებიმეგობრებიმეგობრებიმეგობრები

0 5 10

თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი

დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები

ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები

სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი

ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

44

გიორგი კანდელაკი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან“ ფიქრობს, რომ ბალტიის

ქვეყნებთან, პოლონეთთან, უკრაინასთან და ისრაელთან ურთიერთობა ისეთივე

პრიორიტეტულია, როგორც რუმინეთთან და აზერბაიჯანთან. გია ჟორჟოლიანი,

„სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობიდან“, ბალტიის ქვეყნებთან შედარებით ე.წ. „ძველ

ევროპასთან“ და მსხვილ მოთამაშეებთან(გერმანია და საფრანგეთი) კავშირების

დამყარებას მეტად უჭერს მხარს .84

ნესტან კირთაძე მიიჩნევს, რომ რეგიონის სირთულის გამო საქართველომ

თანამშრომლობის პოლიტიკა ყველა მიმართულებით უნდა მიმართოს.85 პეტრე მამრაძე

ეთანხმება, რომ ასე მკაფიოდ არ უნდა იქნას დასახული პრიორიტეტები, საქართველოს

კარგი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს ყველა მეზობელთან და მისი საგარეო პოლიტიკის

კურსი არ უნდა იყოს ერთზე ორიენტირებული.86

მიუხედავად იმისა, რომ აშშ მიჩნეულია მეგობრად, პოლიტიკურ პარტიათა ნაწილი

ისურვებდა, რომ დღევანდელთან შედარებით ეს ურთიერთობა მეტად თანაბარ

პირობებში ეხილა. პარტიები, ასევე, ხაზს უსვამენ საჭირო ცვლილებებს აშშ-ს

დახმარების პრიორიტეტებში. „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის“ წინასაარჩევნო

პროგრამაში წერია: „უნდა შეიცვალოს ურთიერთობის ფორმა და შინაარსი. აშშ-ს მეტი

დრო და რესურსი უნდა იხარჯებოდეს არასამთავრობო სექტორის განვითარებაზე,

ადამიანთა უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციებზე და დემოკრატიულ ინსტიტუტებზე

და ნაკლები რესურსი მიდიოდეს პირდაპირ ხელისუფლებაზე. აშშ-ს ამჟამინდელი

„უფროსი ძმის“ როლი ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა შეიცვალოს „მრჩევლის“ როლით.”87 “ახალი

მემარჯვენეები“ მიიჩნევენ, რომ „საქართველო უნდა ისწრაფვოდეს მიაღწიოს აშშ-დიდი

ბრიტანეთის და აშშ-ისრაელის ტიპის სტრატეგიულ პარტნიორობას აშშ-თან“.”88 ირაკლი

ალასანია კი იმის საჭიროებას ხედავს, რომ „აშშ-თან ურთერთობა მეტად სტაბილური და

84ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, , თებერვალი, 2010 85 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 86 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 87 წინასაარჩევნო პროგრამა, საგარეო პოლიტიკა, 2008 http://cdm.ge/index.php?gverdi=1 88 „ახალი მემარჯვენეები“, პარტიის პლატფორმა, გვ. 46

45

ინსტიტუციური იყოს”89 და ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობა პირდაპირ

ემსახურებოდეს საქართველოში დემოკრატიის გაძლიერებას.90 კობა დავითაშვილმა,

ოპოზიციის მიერ აშშ-ს საელჩოსთან გამართულ აქციაზე განაცხადა: “ჩვენც გვინდა

მეგობრობა და პარტნიორობა აშშ-თან. მაგრამ ჩვენ არასოდეს გავხდებით ვინმეს

მოსამსახურეები, მონები და კუდის მოქიცინე ძაღლები.“91

ზოგიერთმა ოპოზიციურმა ლიდერმა ბარაკ ობამას პრეზიდენტად არჩევაში დაინახა

აშშ-ს საგარეო პოლიტიკის ცვლილების წინაპირობა დემოკრატიულ ხელისუფლებებზე

აქცენტით. „კონსერვატიული პარტიის“ ერთ-ერთი ლიდერი კობა დავითაშვილი ამბობს,

რომ სააკაშვილი ვერ შეძლებდა ხელისუფლების შენარჩუნებას, ბუშის პირდაპირი

მხარდაჭერის გარეშე. “დღეს ნაკლები შანსია მხარი დაუჭირო უსამართლობას და

ამორალობას. ეს მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია“ - ამბობს კობა

დავითაშვილი.92 პრეზიდენტ ბუშის საგარეო პოლიტიკას აკრიტიკებს „კონსერვატიული

პარტიის“ კიდევ ერთი ლიდერი კახა კუკავა. “სარკოზიმ დიდი ძალისხმევა გამოიჩინა

2008 წელს დახმარებოდა საქართველოს, მაგრამ იგივე არ გაუკეთებია ამერიკის

პრეზიდენტს ბუშს. ბუში სარკოზის თბილისში ჩამოსვლის წინააღმდეგი იყო და

მიაჩნდა რომ რუსეთის საოკუპაციო ჯარის შემოსვლა თბილისში სასურველიც კი იყო

რუსეთის გამოსააშკარავებლად, აცხადებს კუკავა.93

მომდევნო შეკითხვა ასეთი იყო: ისტორიული და კულტურული პერსპექტივიდან

რომელი ქვემოთ ჩამოთვლილი ქვეყანაა ყველაზე ახლო პარტნიორი

საქართველოსთვის? (შეფასებულია 10 ბალიან შკალაზე, 1 - ყველაზე ნაკლებად ახლო, 10

- ყველაზე ახლო).

89 ალასანია აცხადებს, რომ აუცილებელია რუსეთთან დიალოგი, „ბლექ სი პრესი“, 17 ივლისი, 2009 90 ალასანიას ციტატა „ინტერფაქსის“ ყოველკვირეული ბიზნეს-გამოცემიდან, ცენრტრალური აზია და

კავკასია, 7 ივლისი, 2009 91 ტელეომპანია „რუსთავი 2“, 19 მარტი, 2008 92 კობა დავითაშვილის ციტატა გაზეთ „რეზონანსიდან“, 8 ნოემბერი, 2008 93 ოპოზიცია ხელისუფლებას ანტიევროპული განწყობის განვრცობაში ადანაშაულებს, ახალი ამბების

სააგენტო „ტრენდი“,(აზერბაიჯანი), 3 სექტემბერი, 2009

46

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 6666: : : : სიახლოვესიახლოვესიახლოვესიახლოვე ისტორიულიისტორიულიისტორიულიისტორიული დადადადა კულტურულიკულტურულიკულტურულიკულტურული პერსპექტივიდანპერსპექტივიდანპერსპექტივიდანპერსპექტივიდან

საუკეთსაუკეთსაუკეთსაუკეთეეეესოსოსოსო საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის ((((ქმედებაქმედებაქმედებაქმედება, , , , პროცესიპროცესიპროცესიპროცესი, , , ,

ურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობაურთიერთობა) ) ) )

რესპონდენტებს ეთხოვათ დაესახელებინათ საქართველოს საგარეო პოლიტიკური

სტრატეგიის ხუთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ამოცანა....

0 5 10

თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი

დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები

ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები

სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი

ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

47

ევროკავშირში ინტეგრაცია მიჩნეულია როგორც საუკეთესო საგარეო პოლიტიკური

კურსი და ამ საკითხზე, შეიძლება ითქვას, კონსენსუსია პოლიტიკურ ელიტაში.

საინტერესოა, რომ მხოლოდ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და „ეროვნულ-

დემოკრატიული პარტია“ სვამენ ნატოში გაწევრიანებას პრიორიტეტთა სათავეში,

დანარჩენები შედარებით ზომიერი დამოკიდებულებით გამოირჩევიან. მაგალითად

„ლეიბორისტული პარტია“ და „ეროვნული ფორუმი“ არ ფიქრობენ, რომ ნატოში

გაწევრიანება უწინარესი პრიორიტეტია. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“ ყველაზე დაბალ ქულებს ანიჭებენ რუსეთთან

ურთიერთობას. აშშ-თან ურთიერთობის გაღრმავება ნომერ მეორე პრიორიტეტად

მხოლოდ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ და „ჩვენი საქართველო-თავისუფალი

დემოკრატების“ მიერაა მიჩნეული, თუმცა სხვა პარტიებიც მხარს უჭერენ ამ იდეას.

2

1

5.5

2

2.5

1

4

1.5

2.5

3

1.5

3

3.5

3

3.5

1.5

2

3.5

4

3.5

2

1

5

3

4

1

6

4

3

3

1

4.5

2

3

5

1.5

1.5

1

1

3.5

2

4

1.5

4

4.5

1.5

1.5

4.5

3

2

1

1.5

2

1.5

2

ევროკავშირთან ინტეგრაცია

ნატოსთან ინტეგრაცია

რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესება

აშშ-თან თანამშრომლობის გაძლიერება

თურქეთთან და აზერბაიჯანთან ალიანსის გაძლიერება

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 7: საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის უმნიშვნელოვანესიუმნიშვნელოვანესიუმნიშვნელოვანესიუმნიშვნელოვანესი ამოცანებიამოცანებიამოცანებიამოცანები

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სოციალსოციალსოციალსოციალ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები რესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელებირესპუბლიკელები

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი

ლეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტებილეიბორისტები დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა კონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორებიკონსერვატორები

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან-დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

48

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ნატოშინატოშინატოშინატოში გაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმიგაწევრიანებისადმი

როგორც აღვნიშნეთ, ნატოში გაწევრიანებას ქართულ პოლიტიკურ ელიტაში დიდი

მხარდაჭერა აქვს. გამონაკლისი მხოლოდ რამდენიმე პოლიტიკოსია. ამ საკითხზე

რეფერენდუმი 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებთან ერთად ჩატარადა და ნატოში

გაწევრიანებას მოსახლეობის 77 პროცენტმა დაუჭირა მხარი. მიუხედავად ამისა, რუსეთ-

საქართველოს 2008 წლის ომის შემდეგ, მაინც შეიმჩნევა გარკვეული იმედგაცრუება

ნატოსა და ზოგადად დასავლეთის მიმართ.

“რესპუბლიკური პარტიის” ლიდერის დავით უსუფაშვილის განცხადებით, სოციალურ-

პოლიტიკური კონსესუსი ნატოში გაწევრიანებაზე კვლავ არსებობს.94 „ახალი

მემარჯვენეებისთვის“ ნატოში გაწევრიანება კონცეპტუალიზებულია როგორც

„სტრატეგიული ამოცანა“95. “ეს არის ეროვნული უსაფრთხოების ერთადერთი

გარანტი“,96 „ქართული საგარეო პოლიტიკის ძირითადი პრიორიტეტი“,97 „სუვერენული

საქართველოს არსებობისთვის მნიშვნელოვანი“98 - აცხადებენ ისინი.

ყველაზე კონსერვატიულ რიტორიკას პროდასავლურ ორიენტაციისა და ნატოში

გაწევრიანების მიმართ „ლეიბორისტული პარტია“ ავლენს. პარტიის ლიდერი შალვა

ნათელაშვილი ნეიტრალიტეტსა და მიუმხრობლობას მეტად უჭერს მხარს.

“საქართველოს სტრატეგია უნდა იყოს დემოკრატიული ქვეყნის აშენება ნებისმიერ

სამხედრო ბლოკში გაწევრიანების გარეშე, მათ შორის ვგულისხმობ ნატოსაც... თუ კი

საქართველო შეუერთდება რომელიმე სამხედრო ალიანსს, ეს სახელმწიფოებრიობის

დასასრულის ტოლფასი იქნება” - განაცხადა ნათელაშვილმა 2008 წლის 4 დეკემბერს99.

94რესპუბლიკელები მოუწოდებენ ნატოს წევრ ქვეყნებს მხარი დაუჭირონ საქართველოს მაპ-ის მიღებაში,

პრაიმნიუსი, 31 მარტი, 2008 95 “ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია”, ახალი დოქტრინა, საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტები,

თბილისი, 2007 96 “ახალი მემარჯვენეები”, პარტიის პლატფორმა, გვ.45 97 წინასაარჩევნო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, რესპუბლიკური პარტია, თბილისი, 2008, გვ. 17 98 “ახალი მემარჯვენეების” ლიდერის დავით გამყრელიძის და რესპუბლიკელების ლიდერის დავით

უსუფაშვილის მიმართვა ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურებს, „ბლექ სი პრესი“, 18 აგვისტო, 2008 99 ინტერფაქსი: რუსეთი და დსთ, ყოველდღიური სამხედრო გამოშვება. 4 დეკემბერი, 2008

49

ის ფიქრობს, რომ ნატოში ინტეგრაციისადმი მხარდაჭერამ და პრო-დასავლურმა

ორიენტაციამ საქართველო რუსეთ-აშშ-ს კონფლიქტის ცენტრში მოაქცია და ამიტომაც

„საქართველოს საგარეო პოლიტიკის კურსი შესაცვლელია“100. ლეიბორისტების ლიდერი

საგარეო პოლიტიკის კურსის ცვლილებაზე აგვისტოს ომამდეც საუბრობდა101.

მიუხედავად ამისა, 2007 წლის დეკემბერში, საქართველოში აკრედიტებულ ელჩებთან

შეხვედრისას ნათელაშვილმა აღნიშნა, რომ საქართველოს საგარეო პოლიტიკური კურსი

არ უნდა შეიცვალოს, ყველა საერთაშორისო ვალდებულება უნდა შესრულდეს, უნდა

გაგრძელდეს სწრაფვა ნატოსა და ევროკავშირში ინტეგრაციისკენ და ყველაფერი უნდა

გაკეთდეს რუსეთთან ნორმალური ურთიერთობების აღსადგენად”. ეს იყო მისი

წინასაპრეზიდენტო დაპირება 2008 წლის 5 იანვრის არჩევნებამდე102. საპრეზიდენტო

არჩევნების კამპანიისას იგი ელექტორატს პირდებოდა, რომ „საქართველო გააგრძელებს

ინტენსიურ ინტეგრაციას ნატოსთან და ევროკავშირთან. ამავე დროს, დაუყოვნებლივ

უნდა გაუმჯობესდეს რუსეთთან ურთიერთობა“.103 მოგვიანებით კი აცხადებდა, რომ

„სააკაშვილის შემდეგ, საქართველო მეგობრულად იცხოვრებს ყველა ქვეყანასთან,

მაგრამ ის არასოდეს შეუერთდება ნატოს და დსთ-ს”.104 შალვა ნათელაშვილი ასევე

აცხადებს, რომ „საქართველო არასოდეს იქნება ანტი-ამერიკული პოლიტიკის

მიმდევარი, რადგანაც ქართველები პრო-დასავლურ საზოგადოებას წარმოადგენენ.”105

მიუხედავად იმისა, რომ „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ მიჩნეულია პრო-

რუსული ორიენტაციის დამცველად, თავის პროგრამაში აღნიშნავს, რომ ქართველი

ხალხის არჩევანი ევროპასთან და ევრო-ატლანტიკურ სივრცესთან ინტეგრაციაა. „ეს

ჩვენი ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების და საგარეო პოლიტიკის ძირითადი

პრიორიტეტია და ერთადერთი საუკეთესო არჩევანია მომავალში ჩვენივე

100 საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 22 თებერვალი, 2009 101 მაგალითად, „ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერი სააკაშვილის გადაყენებას აპირებს, რუსეთი და

დსთ, ახალი ამბები, ინტერფაქსი, 17 მაისი, 2008 102 ნათელაშვილი საქართველოში აკრედიტებულ ელჩებს შეხვდა და მისი საპრეზიდენტო პროგრამა

გააცნო, პრაიმტაიმი, 11 დეკემბერი, 2007 103 “მეტეხის ვალდებულება”, შალვა ნათელაშვილის საპრეზიდენტო პროგრამა, იანვარი, 2008 104ინტერფაქსი: რუსეთი და დსთ, ყოველკვირეული სამხედრო გამოშვება, 10 აპრილი, 2009 105 საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 22 თებერვალი, 2009

50

უსაფრთხოების და კეთილდღეობის უზურნველსაყოფად“- მითითებულია პარტიის

პროგრამაში.106 გასაკვირია, რომ ეს პარტია ევროპასთან და ევრო-ატლანტიკურ

სტრუქტურებთან ინტეგრაციას ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის აუცილებელ პირობად

მიიჩნევს და ეს მის პროგრამულ პრიორიტეტებშიც აქვს გაცხადებული.107 მეტიც, პარტია

მიზნად ისახავს საქართველოს თავდაცვა აღჭურვილი იყოს ნატოს სტანდარტების

მიხედვით.108

ასევე, საინტერესოა „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის“ დამოკიდებულება ნატოში

გაწევრიანების მიმართ. წინასაარჩევნო პროგრამაში პარტია აცხადებს, „უსაფრთხოების

უზრუნველსაყოფად და დემოკრატიული ინსტიტუტების გასაძლიერებლად,

საქართველოს ინტეგრაცია ჩრდილო-ატლანტიკურ ალიანსთან განსაკუთრებით

მნიშვნელოვანია.“109 გიორგი თარგამაძე ხაზს უსვამს, რომ ნატო არ უნდა იყოს მიზანი

მიუხედავად იმისა, რომ არ არსებობს ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებთან

ინტეგრაციის გარდა სხვა ალტერნატიული გზა.” ის ასევე აღნიშნავს, რომ საგარეო

პოლიტიკა მიმართული უნდა იყოს ისეთი სასიცოცხლო პრობლემების მოგვარებისკენ,

როგორიცაა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა და დემოკრატიული ინსტიტუტების

განვითარება. ამ საკითხების გადაწყვეტის შემთხვევაში იგი ჩაითვლება

წარმატებულად.110 რუსეთის ამჟამინდელი პოლიტიკის გამო საქართველოს მიმართ,

ჩვენ სხვა არჩევანი არ გვაქვს, აცხადებს იგი.111 გიორგი რუხაძე, „ქრისტიან-

დემოკრატიული მოძრაობის“ მდივანი საერთაშორისო საკითხებში, ამბობს, რომ ნატო

უნდა იყოს საშუალება და არა მიზანი: „თუკი ყველა პრობლემის მოგვარებას შევძლებთ,

საქართველოს შეუძლია უარიც კი თქვას ნატოს წევრობაზე”.112 საინტერესოა, რომ

ლიდერები, რომლებიც მიიჩნევიან პრო-დასავლურ პოლიტიკოსებად,

106 „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, პარტიის პროგრამა, გვ.11 107 ნოღაიდელის პარტია რუსეთთან ურთიერთობის აღდგენას საქართველოს საგარეო პოლიტიკის

ძირითად მიმართულებად მიიჩნევს, „ბლექ სი პრესი“, 13 იანვარი, 2009 108 „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, პარტიის პროგრამა, გვ.13 109 წინასაარჩევნო პროგრამა, საგარეო პოლიტიკა, 2008 http://cdm.ge/index.php?gverdi=1 110 გიორგი თარგამაძე, ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 19 მაისი, 2008 111 გიორგი თარგამაძე, პროგრამა „პრაიმ ტაიმი“, რუსთავი 2, 17 აპრილი, 2008 112 გიორგი რუხაძე, ქრისტიან-დემოკრატიული პარტიის წინსაარჩევნო პრეზენტაცია, პროგრამა

„პრაიმტაიმი“, რუსთავი 2, 17 აპრილი, 2008

51

ნაკლებპრინციპულნი არიან ნატოში გაწევრიანების აუცილებლობისადმი. მაგალითად,

„ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი დავით გამყრელიძე ამბობს, რომ „ამოსავალი

საქართველო და ქართველი ხალხის ინტერესები უნდა იყოს და არა იდეა ფიქსი, რომ

საქართველო ამა თუ იმ ორგანიზაციის წევრი გახდეს.113

ნატოს მიმართ ორჭოფული დამოკიდებულება - მიზანია იგი თუ საშუალება - მხოლოდ

„ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობისთვის“ არ არის დამახასიათებელი.

„კონსერვატიული პარტია“ ნატოს ხედავს, როგორც მთავარ ინსტრუმენტს ქვეყნის

ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პროცესში.114 „დემოკრატიული მოძრაობა -

ერთიანი საქართველო“ ნატოს აღიქვამს, როგორც „ერთ-ერთ საშუალებას საქართველოს

ეროვნული ინტერესების და ამოცანების მიღწევის პროცესში... ესაა საშუალება გახდე

დასავლური საზოგადოების თანაბარი და სრულუფლებიანი წევრი, ჩაება

საერთაშორისო პოლიტიკურ პროცესებში, გაუმკლავდე ისეთ გამოწვევებს, როგორიცაა

ტერორიზმი, ნარკოტიკებით და იარაღით ვაჭრობა და ა.შ. … უზურნველყო იმ

საერთაშორისო საკომუნიკაციო ხაზების უსაფრთხოება, რომლებიც საქართველოს

ტერიტორიაზეა განთავსებული.“115

ნატოში გაწევრიანების პერსპექტივას ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები 2008 წლის

ომის შემდეგ შორეულ მიზნად განიხილავენ. ირაკლი ალასანია ფიქრობს, რომ „ეს

პროცესი ხანგრძლივია და არა ერთ ან ორ წელში მიღწევადი. ამის მიზეზი კი

სააკაშვილის პოლიტიკა და მის მიერ დაშვებული შეცდომებია. 2008 წლის რუსეთ-

საქართველოს ომმა დიდად აზარალა ნატოში ინტეგრაციის პროცესი.“116 დავით

გამყრელიძის აზრით, „უახლოეს წლებში საქართველო ვერ გახდება ნატოს წევრი და

113 დავით გამყრელიძის ციტატა, ინტერფაქსი, რუსეთისა და დსთ-ს დიპლომატიური პანორამა, 3

დეკემბერი, 2008 114 ნატოსთან ინტეგრაციის და რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის პრინციპების დეკლარაცია,

დემოკრატიული ფრონტი, საპარლამენტო ფრაქცია, რომელიც აერთიანებს რესპუბლიკურ და

კონსერვატიულ პარტიებს, ივნისი, 2006 115 საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფცია, ძირითადი მიმართულებები, ნოემბერი, 2009,

„დემოკრატიული მოძროაბა-ერთიანი საქართველო“ 116 „საქართველო მალე ვერ მოახერხებს ნატოსთან სრულად ინტეგრაციას“ - ირაკლი ალასანია, ახალი

ამბების სააგენო „ტრენდი“, 26 ოქტომბერი, 2009

52

ამიტომაც შესაბამისი საშინაო და საგარეო პოლიტიკური სტრატეგია გვესაჭიროება ჩვენს

მეზობელ ქვეყნებთან.“117

მხოლოდ რამდენიმე პარტია მიიჩნევს ნატოს წევრობას „აუცილებელ“ პირობად.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები ფიქრობენ, რომ ნატოში

გაწევრიანება აუცილებელია, პირველ რიგში იმ ღირებულებების დასანერგად, რაც ამ

ორგანიზაციას გააჩნია (დემოკრატია, თავისუფლება, განვითარება), მეორე რიგში კი

კოლექტიური თავდაცვის გამო.118 გიორგი კანდელაკი ფიქრობს, რომ საქართველო

ყოველთვის იქნება მსხვილი სახელმწიფოების სამიზნე რეგიონში, ნეიტრალიტეტი კი

ძლიერი ჯარის გარეშე წარმოუდგენელია.119

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერები თანხმდებიან იმაზე, რომ ნატოში

გაწევრიანება აუცილებელია და საქართველოს გეოგრაფიული მდებარეობა

განსაზღვრავს დიდ ალიანსში გაწევრიანების გარდაუვალობას.120 ისინი აღნიშნავენ, რომ

შიდა დემოკრატიულ რეფორმაზეა დამოკიდებული გაწევრიანების ვადები.121

„სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ ნატოში გაწევრიანებას არ მიიჩნევს აუცილებელ

პირობად და ის უფრო ტაქტიკურ და სტრატეგიულ ამოცანად მიაჩნია. გია

ჟორჟორლიანი ნატოში გაწევრიანებას ევროკავშირში ინტეგრაციისგან განასხვავებს,

თუმცა აცნობიერებს რომ ნატოს შეუძლია ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოების

უზრუნველყოფა.122 მას უჭირს პროგნოზირება, თუ როდის გახდება საქართველო ნატოს

წევრი. გია ჟორჟოლიანს მიაჩნია, რომ ეს პერსპექტივა დამოკიდებულია ნატოსა და

ძირითად აქტორებს შორის ურთიერთობაზე, შუა აღმოსაველთში მოვლენათა

განვითარებაზე და სხვა ფაქტორებზე.123

117 გამყრელიძის ციტატა, ინტერფაქსი, რუსეთისა და დსთ-ს დიპლომატიური პანორამა, 3 დეკემბერი, 2008 118 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 119 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თბერვალი, 2010 120 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010 121 ინტერვიუები გურამ ჩახვაძესთან, ბაჩუკი ქარდავასთან და გოგა გოგნიაშვილითან, იანვარი, 2010 122 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 123 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010

53

პაატა ზაქარეიშვილი „რესპუბლიკური პარტიიდან“ ნატოს წევრობას იმ შემთხვევაში

ჩათვლის მისაღებად, თუკი ეს საფრთხეს არ შეუქმნის ტერიტორიულ მთლიანობას,

შიდა სტაბილურობასა და მეზობელ ქვეყნებთან კეთილმეზობლურ ურთიერთობას.

მიუხედავად ამისა, იგი ნატოს ქვეყნის უსაფრთოხებისთვის დამატებით და არა

ერთადერთ რესურსად განიხილავს.124 დავით ბერძენიშვილი ფიქრობს, რომ აგვისტოს

ომმა ქვეყნის განვითარება რამდენიმე წლით უკან გადატყორცნა ნატოსთან

ინტეგრაციის თვალსაზრისით.125 დავით უსუფაშვილი კი ამის საპირისპიროდ მიიჩნევს,

რომ ნატოში წევრობა ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის აუცილებელია.126

„ახალი მემარჯვეების“ ლიდერს დავით გამყრელიძეს მიაჩნია, რომ ნატოში გაწევრიანება

სასურველია იმ საფრთხეების გათვალისწინებით, რომელთა წინაშეც ჩვენი ქვეყანა დგას

დღესდღეობით. გლობალიზებულ სამყაროში საფრთხეები არ არის გეოგრაფიულად

შემოსაზღვრული და ისინი შესაძლოა ჩვენი ქვეყნისგან მოშორებით, ჩრდილოეთ

კორეაში ან ავღანეთში, აღმოცენდეს. ამის გათვალისწინებით ნატოს ტიპის ალიანსების

არსებობა ძალიან მნიშვნელოვანია - აღნიშნავს დავით გამყრელიძე.127 პარტიის

ლიდერები ნატოს არამხოლოდ სამხედრო ალიანსად მიიჩნევენ, არამედ ორგანიზაციად,

რომელიც ლიბერალურ და დემოკრატიულ ღირებულებებზეა დაფუძნებული. გიორგი

მოსიძე ფიქრობს, რომ ნატოში გაწევრიანება საქართველოსთვის იქნება სტაბილური

დემოკრატიის განვითარების და ხალხის კეთილდღეობის გარანტი.128

„ახალი მემარჯვენეების“ აზრით, ნატოში გაწევრიანების პერსპექტივა დამოკიდებული

იქნება ქვეყნის შიგნით რეჟიმის ცვლილებაზე, დემოკრატიულ რეფორმებზე, მეზობელი

ქვეყნების განწყობაზე - გახდეს საქართველო ნატოს წევრი. პარტიის ლიდერები

მიიჩნევენ, რომ ხელისუფლების ცვლილების შემთხვევაში ნატოში გაწევრიანება 10

წლიან პეროდშია მიღწევადი.

124 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010 125 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 126 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010 127 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, იანვარი, 2010 128 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010

54

„ეროვნული ფორუმის“ წევრის ირაკლი მელაშვილის აზრით, ნატოში გაწევრიანება

სასურველი უფროა, ვიდრე აუცილებელი. ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისთვის

ნატოში გაწევრიანებას ეჭვქვეშ აყენებს ნატოს ჩაურევლობის სტრატეგიის გამო.129

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერი ნატოს წევრობას ქვეყნისთვის აუცილებლად არ

მიიჩნევს და ეჭვქვეშ აყენებს, რომ ეს ახლო მომავალში მიღწევადი ამოცანაა. სოსო

შატბერაშვილის თქმით, „2008 წლამდე ჩვენ არ ვიყავით ამის წინააღმდეგი. ჩვენ ვიყავით

ნეიტრალურები, მაგრამ რუსეთ-საქართველოს ომმა დაგვანახა, რომ ვერც ნატო და ვერც

ბუშის ადმინისტრაცია ვერ შეძლებს წინ აღუდგეს რუსეთის გეგმებს. აქედან

გამომდინარე, ნატოს წევრობა სრული ნონსენსია. ჩვენ მიუმხრობლობის პოლიტიკას

ვემხრობით და არა ნეიტრალიტეტს.”130 ნესტან კირთაძე ეხმიანება ამ თემას და

აღნიშნავს, რომ საქართველო ვერ იტყვის უარს დასავლეთთან თანამშრომლობაზე,

თუმცა არასოდეს გახდება სამხედრო ბაზა მისი გეო-სტრატეგიული კონტექსტიდან

გამომდინარე. რეგიონში არსებული პოლიტიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით,

კირთაძე ფიქრობს, რომ ნატოში ინტეგრაციის მცდელობა მხოლოდ დაძაბავს სიტუაციას

და საქართველო ამ გამოწვევისთვის მზად არ არის.131 პაატა ჯიბლაძე აცხადებს, რომ

საქართველომ თავი უნდა აარიდოს ნატოში გაწევრიანებას, სანამ რუსეთი ამაში

საფრთხეს ხედავს და არ დარწმუნდება, რომ ნატო მისი მტერი არაა.132

„ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერი ირაკლი ალასანია ნატოს

ქვეყნის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ძირითად ინსტრუმენტად მიიჩნევს და

ფიქრობს, რომ მისკენ სწრაფვა ქვეყნის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი პროცესების

განვითარებას შეუწყობს ხელს. ალიანსის წევრობას კი იგი მაინცდამაინც აუცილებლად

არ მიიჩნევს. საქართველოს შეუძლია საკუთარი თავდაცვისუნარიანობა ევროკავშირში

ინტეგრაციის ან რეგიონული უსაფრთოხების სისტემების შექმნის ხარჯზე გაზარდოს.133

129 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010 130 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, თებერვალი, 2010 131 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 132 ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010 133 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010

55

ვიქტორ დოლიძის აზრით, ნატოში გაწევრიანება დოგმად არ უნდა იქცეს, ის უნდა

ეფუძნებოდეს მიზანზე ორიენტირებულ პოლიტიკას, საქართველოს ნატოსკენ სწრაფვას

და რუსეთის მხრიდან ნატოსადმი დამოკიდებულების დაბალანსებას და

კოორდინაციას. მიუხედავად ამისა, იგი მნიშვნელოვნად მიიჩნევს „მსგავსი ალიანსის

ქოლგის ქვეშ ყოფნას.“134 პარტიის ლიდერების პროგნოზით, ნატოში გაწევრიანება 10

წლიან ვადაშია შესაძლებელი.

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ლიდერი ზურაბ ნოღაიდელი მიიჩნევს,

რომ საქართველომ 2008 წელს დაკარგა ნატოში გაწევრიანების შანსი. აქედან

გამომდინარე ფიქრობს, რომ ალიანსის წევრობა „აუცილებელი, მაგრამ

შეუძლებელია“.135 პეტრე მამრაძე დასძენს, რომ ნატოში ინტეგრაცია ქვეყნის ეროვნული

უსაფრთხოების და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საუკეთესო საშუალებას

წარმოადგენდა. თუმცა, სამწუხაროდ, სააკაშვილის პოლიტიკის გამო ეს შანსი

საქართველომ დაკარგა. “ახლა ზოგიერთი პოლიტიკოსი რუსეთში იმასაც ამბობს, რომ

სააკაშვილის პოლიტიკა იმის პირობაა, რომ ნატოს და ევროპის კარი საქართველოსთვის

დაიხუროს” -აღნიშნავს მამრაძე.136

„დემოკრატიული მოძრაობის“ ლიდერი ნინო ბურჯანაძე ნატოში გაწევრიანებას ქვეყნის

უსაფრთხოებისთვის და განვითარებისთვის მნიშვნელოვან ფაქტორად მიიჩნევს. თუმცა,

ფიქრობს რომ ეს შეუძლებელია სააკაშვილის მიერ დაშვებული შეცდომებისა და რუსეთ-

საქართველოს ომის შედეგების გამო. ნატოში ინტეგრაციის შესაძლებლობას იგი ქვეყნის

სტაბილურობას უკავშირებს.137 ვახტანგ ყოლბაიას აზრით, დემოკრატიზაცია და

ლიბერალიზმი, რუსეთის საქართველოს ნატოში გაწევრიანებისადმი

დამოკიდებულებასთან ერთად, ალიანსში საქართველოს გაწევრიანების პერსპექტივას

განსაზღვრავს.138

134 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 135 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 136 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 137 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 138ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი, 2010

56

აგვისტოს ომმა შეცვლა ზოგადად დამოკიდებულება ნატოს მიმართ. ზოგიერთი

პოლიტიკური ლიდერი ნატოში ინტეგრაციისადმი სწრაფვას ქვეყნის პრიორიტეტად

აღარ აყენებს. ამას ორი ძირითადი მიზეზი აქვს: მათი აზრით, ეს უკვე შეუძლებელია ან

2008 წლის აგვისტოში ნატოს მხრიდან არაქმედითი ნაბიჯების გამო იხევენ უკან.

მხოლოდ რამდენიმე პარტია, მაგალითად „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, ნატოს წვერობას „აუცილებლად“ მიიჩნევს. სხვა

პარტიებისთვის კი ეს მხოლოდ „სასურველია“ ან „საშუალება უფროა, ვიდრე მიზანი“.

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ევროსაბჭოსევროსაბჭოსევროსაბჭოსევროსაბჭოს, , , , ეუთოსეუთოსეუთოსეუთოს((((OSCEOSCEOSCEOSCE),),),), გაეროსგაეროსგაეროსგაეროს(UN)(UN)(UN)(UN) დადადადა მსოფლიომსოფლიომსოფლიომსოფლიო სავაჭროსავაჭროსავაჭროსავაჭრო

ორგანიზაციისორგანიზაციისორგანიზაციისორგანიზაციის(WTO)(WTO)(WTO)(WTO) წევრობისადმიწევრობისადმიწევრობისადმიწევრობისადმი

პოლიტიკური ელიტა, საერთაშორისო ორგანიზიებში საქართველოს წევრობის

განხილვისას, ყოველთვის ხაზს უსვამს რუსეთის ფაქტორს. საუბრობენ რუსეთის

გავლენაზე მსგავს ორგანიზაციებში, მაგალითად ვეტოს უფლებაზე და ძალაუფლებაზე

დაბლოკოს ესა თუ ის გადაწყვეტილება.139 ნინო ბურჯანაძე მიიჩნევს, რომ ისეთი

გლობალური და უნივერსალური ორგანიზაცია, როგორიც გაეროა, მეტად ეფექტური

უნდა იყოს, ვიდრე ახლაა.140

ევროკავშირი და ევროსაბჭო ბოლო პერიოდში გაცილებით მნიშვნელოვანი გახდა

პოლიტიკური ელიტისთვის. ევროსაბჭო განიხილება, როგორც დემოკრატიის

პოპულარიზაციის ეფექტური მექანიზმი, რომელიც ხელისუფლებას

„არადემოკრატიული ქმედებებისთვის“ მეტად ანგარიშვალდებულს ხდის.141 ზოგიერთი

პოლიტიკოსი ევროსაბჭოს რეზოლუციებს ლექსიკას უწუნებს. გიორგი თარგამაძე,

„ქრისტიან-დემოკარტიული მოძრაობის“ ლიდერი, რუსეთზე (ევროპის საბჭოს

საპარლამენტო ასამბლეა) PACE რეზოლუციის შესახებ აღნიშნავს, რომ „საქართველო

ევროსაბჭოს მხრიდან მეტად მკაცრ ტონს მოელოდა. ჩვენ ვისურვებდით, რომ

139 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 140 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 141 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010

57

ევროსაბჭოს და ზოგადად ევროპის ტონი გაცილებით პრინციპული იყოს რუსეთთან

მიმართებაში. თუმცა, ევროპას აქვს კომუნიკაციის საკუთარი მანერა და ის იყო საკმაოდ

მკაფიო და მტკიცე.142 სხვა პოლიტიკური ლიდერები ევროსაბჭოს განიხილავენ, როგორც

არაეფექტურს და ეკონომიკური ან პოლიტიკური გავლენის არმქონეს.143

მიუხედავად აზრთა სხვადასხვაობისა, გაეროს და ევროპული ინსტიტუტების წვლილი

ევროპასთან ურთიერთობის ხელშეწყობის თვალსაზრისით, ქართული პოლიტიკური

ელიტის მიერ ჯეროვნადაა აღიარებული.144 მსჯელობისას გათვალისწინებულია

საქართველოს დემოკრატიულ განვთარებაში, სუვერენიტეტის145 და ერთიანი

სახელმწიფოს ლეგალური სტატუსის146 შენარჩუნებაში მათი დახმარება. ასევე, ნახსენები

იყო მათი როლი ცხინვალის რეგიონში და საქართველოში მიმდინარე არჩევნების

სამართლიანად ჩატარების ხელშეწყობაში(მაგ, ეუთო).147 ნინო ბურჯანაძე ეუთოს

რეფორმის აუცილებლობაზე საუბრობს. ის აღნიშნავს, რომ ორგანიზაციამ მართლაც

მიიღო რამდენიმე კარგი რეზოლუცია, მაგრამ ისინი „კეთილ სურვილებად“ დარჩა.148

გურამ ჩახვაძე ეუთოს ამორფულ ორგანიზაციად მიიჩნევს.149 ვიქტორ დოლიძე კი,

ეუთოს ყოფილი ელჩი, ეუთოს საქართველოს კონფლიქტურ რეგიონებში პოზიტიურ

როლზე საუბრობს. ასევე, ახსენებს ეუთოს როლს დემოკრატიული არჩევნების და

ქვეყნის ეკონომიკური აღმავლობის პროცესში.150

142ქართული დელეგაცია კმაყოფილია PACE რეზოლუციით და ელის, რომ რუსეთი მის პირობებს

შეასრულებს, ბლექ სი პრესი, 3 ოქტომბერი, 2008 143 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010 144 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან და გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010. 145 ინტერვიუ „ახალი მემარჯვენეების“ წარმომადგენლებთან, 2010 146 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 147 ინტერვიუები დავით ბერენიშვილთან, პაატა ზაქარეიშვილთან და დავით უსუფაშვილთან,

თებერვალი, 2010 148 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, ავტორი რომან იაკოვლევსკი, „ევროპული დიალოგი“ http://eurodialogue.org/osce/Nino-Burjanadze-I-Absolutely-Dont-Understand-Why-Russia-Challenges-Georgian-People-So-Openly 149 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010 150 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

58

ნინო ბურჯანაძე იმასაც უსვამს ხაზს, რომ ყველა საერთაშორისო ორგანიზაცია

მიდრეკილია გამოყენებულ იქნას ხელისუფლებების მიერ. სხვა პოლიტიკური

ლიდერებიც იზიარებენ ამ მოსაზრებას.151

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სუამსუამსუამსუამ----ისისისის დადადადა შავიშავიშავიშავი ზღვისზღვისზღვისზღვის ეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკურიეკონომიკური თანამშრომლობისთანამშრომლობისთანამშრომლობისთანამშრომლობის ((((BSECBSECBSECBSEC) ) ) )

მიმართმიმართმიმართმიმართ

პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლების მხრიდან სუამ-თან თანამშრომლობა

მიჩნეულია საქართველოსთვის სარგებლის ან პოტენციურად სარგებლის მომტანად.

BSEC ნაკლებადაა პოლიტიკურ პარტიათა პრიორიტეტებში და იგი მხოლოდ

ევროპასთან ინტეგრაციის და ვეროპული სტანდარტების გაზიარების კონტექსტში

განიხილება.152

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებს მიაჩნიათ, რომ სუამი მეტად

პასუხობს საქართველოს საჭიროებებს, ვიდრე BSEC. აკაკი მინაშვილი ფიქრობს, რომ ესაა

სახელმწიფოთა ერთობა, რომელთაც მსგავსი პოლიტიკური ინტერესები და საერთო

გამოწვევები აერთიანებთ და ამიტომაც მათი თანამშრომლობა ეფექტიანია.153 გიორგი

კანდელაკი დასძენს, რომ უკრაინის უკანასკნელი არჩევნების შემდეგ სუამის ბედი

ახალი ხელმძღვანელობის ქვეშ ბუნდოვანია.154 ეს კი ართულებს ამ ორგანიზაციის

გარკვეულ საყრდენად მოაზრებას.

არც სუამი და არც „შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობა“ არ აღიქმება ეფექტურ

ორგანიზაციებად „რესპუბლიკური პარტიის“ ლიდერების მიერ. ისინი ფიქრობენ, რომ

„სუამ-ის ფუნდამენტური იდეების განხორციელება და მისი ტრანსფორმაცია აქტიურ და

მრავალფუნქციურ სუბრეგიონულ ორგანიზაციად ვერ მოხდება იმ მარტივი მიზეზის

151 ინტერვიუ დავით საგანელიძესთან, იანვარი, 2010 152 წინასაარჩევნო პროგრამა და ძირითადი მიმართულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, 2008, გვ.17 153 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 154 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010

59

გამო, რომ სუამ-ის წევრი რამდენიმე სახელმწიფო დაკავშირებულია დსთ-სთან.”155

დავით უსუფაშვილს მიაჩნია, რომ რეგიონში არსებობს ახალი, უფრო ეფექტური

სისტემის არსებობის აუცილებლობა და პრიორიტეტად სამხრეთ კავკასიის საკითხებზე

ყურადღების გადატანას ასახელებს.156 დავით ბერძენიშვილის აზრით, სუამი ფიქციაა და

მხოლოდ ქაღალდზე არსებობს, BSEC-ს კი საკმაოდ სუსტი გავლენა აქვს როგორც წევრ

სახელმწიფოებზე, ასევე საერთაშორისო არენაზე.157 პაატა ზაქარეიშვილი ამტკიცებს,

რომ ის რეგიონული ორგანიზაციები, რომლებიც გააჩნია თურქეთსა და აზერბაიჯანს,

გაცილებით ეფექტურია საქართველოსთვის. “ეს ორი მეზობელი სახელმწიფო მეტადაა

დაინტერესებული საქართველოს განვითარებით, ენერგოტრანსპორტირების

ინტერესებიდან გამომდინარე. საქართველო ვერ იქნება მათი კონკურენტი, ამიტომაც

მათ არ აფრთხობთ ჩვენი ქვეყნის განვითარება“ - აღნიშნავს იგი.158

სხვა პარტიების წარმომადგენლებიც აღნიშნავენ, რომ სუამ-სა და BSEC-თან

დაკავშირებული იმედების მატერიალიზაცია ვერ მოხდა. ვიქტორ დოლიძე ორივე

ორგანიზაციას ნაკლებეფექტურად, მაგრამ რეგიონული უსაფრთხოებისა და

ეკონომიკური თანამშრომლობისთვის მნიშვნელოვნად მიიჩნევს. მიუხედავად ამისა,

პარტია თავის პროგრამაში სუამს პრიორიტეტებში ასახელებს: “სუამ-ის

თანამშრომლობა შავი ზღვის რეგიონთან ეკონომიკის და უსაფრთხოების სფეროში უნდა

შენარჩუნდეს და განვითარდეს, როგორც ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი

მნიშვნელოვანი მიმართულება.“159

ირაკლი მელაშვილი, „ეროვნული ფორუმის“ წევრი, მიიჩნევს, რომ არც BSEC-ს და არც

სუამს მკაფიო ფუნქცია და სტრუქტურა არ გააჩნიათ. ის მეტ უპირატესობას ანიჭებს

„აღმოსავლეთ პარტნიორობას“, რადგანაც ამან შეიძლება მოიტანოს ევროკაშვირთან

თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება, რაც ქართულ პროდუქციას ევროკავშირის

155 წინასაარჩევნო პროგრამა და ძირითადი მიმართულებები, 2008, გვ.17 156 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010 157 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 158 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010 159 „ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატები“, პარტიის პროგრამის ძირითადი მიმართულებები http://ogfd.ge/index.php?lang=eng&category=programa

60

ქვეყნებში გაუხნის გზას.160 მამუკა კაციტაძე, „ახალი მემარჯვენეების“ ერთ-ერთი

ლიდერი, მიიჩნევს, რომ ამ ტიპის თანამშრომლობების (სუამი, BSEC და ა.შ.) საბოლოო

მიზანი ევროპასთან და ნატოსთან ინტეგრაცია უნდა იყოს.161

ნინო ბურჯანაძე არც ერთ მათგანს არ მიიჩნევს ეფექტიან ორგანიზაციად. თუმცა

მიაჩნია, რომ BSEC უფრო სიცოცხლისუნარიანია, ვიდრე სუამი.162 ვახტანგ ყოლბაიაც

ეთანხმება ამ მოსაზრებას და ამბობს, რომ BSEC-ს მეტი პოტენციალი აქვს და გაცილებით

მიმზიდველია საქართველოსთვის.163

შალვა ნათელაშვილი გაცილებით რადიკალურია შეფასებისას და აღნიშნავს, რომ BSEC

შექმნილია თურქეთის გავლენების გასაძლიერებლად, სუამ-ის დამფუძნებლები კი

“ამერიკელი ქორები” არიან. შესაბამისად არც ერთი ემსახურება საქართველოს

ინტერესებს.

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სააკაშვილისსააკაშვილისსააკაშვილისსააკაშვილის ადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციის საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმი

ერთ-ერთი შეკითხვა, რომელიც რესპონდეტებს დაესვათ, სააკაშვილის ადმინისტრაციის

საგარეო პოლიტიკურ კურსს ეხებოდა. პასუხად პოლიტიკური პარტიების ლიდერებმა

შეაფასეს, თუ რა შეიცვალა ამ მხრივ მისი წინამორბედის პოლიტიკასთან შედარებით.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები აღნიშნავენ, რომ საგარეო

პოლიტიკა სააკაშვილის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ შეიცვლა, მაგრამ არა

რადიკალურად. ახლა იგი მეტადაა ორიენტირებული დასავლეთზე და გიორგი

კანდელაკის თქმით, ნატოსთან ინტეგრაციის მიზანიც გაცილებით ნათელია,164 რასაც

თავის დროზე შევარდნაძის დაბალანსებული პოლიტიკა აფერხებდა. „ჩვენ ახლა გვაქვს

კონკრეტული და თანმიმდევრული საგარეო პოლიტიკა“ - აღნიშნავს აკაკი მინაშვილი.165

160 ინტევრიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010 161 ინტერვიუ მამუკა კაციტაძესთან, იანვარი, 2010 162 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 163 ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი, 2010 164 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010 165 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010

61

პოლიტიკურ პარტიათა უმრავლესობა არ ეთანხმება სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკურ

კურსს. ყველაზე მეტად კრიტიკის საგანი პოლიტიკის დაუბალანსებლობა და

არათანმიმდევრულობაა, მეტი რიტორიკა და ნაკლები საქმეა.

სოციალ-დემოკრატები აღნიშნავენ, რომ სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკური კურსი

ხისტი და დაუბალანსებელია, შედეგად კი კონფორნტაციული.166 გია ჟორჟოლიანი

ამბობს, რომ ჩვენი ქვეყნის საგარეო პოლიტიკა მკაფიოდ კონფრონტაციულია რუსეთის

მიმართ და თანხმობაშია ბუშის ადმინისტრაციის საგარეო პოლიტიკასთან.167 შედეგად,

ეს აზიანებს საქართველოს ინტერესებს. სოციალ-დემოკრატები სააკაშვილის საგარეო

პოლიტიკას არარაციონალურს უწოდებენ. „ის არ ეფუძნება საქართველოს ეროვნულ

ინტერესებს და მოკლებულია იდეოლოგიურ საფუძველს“ - აღნიშნავს გელა

ბანძელაძე.168

რესპუბლიკელების აზრით, სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკური კურსი მმართველი

პარტიის ინტერესებს ემსახურება და არა სახელმწიფოსი. პაატა ზაქარეიშვილის თქმით,

შევარდნაძის საგარეო პოლიტიკა მეტად ფრთხილი იყო, თუმცა ეს სიფრთხილე მას

ხელს უშლიდა პრინციპული გადაწყვეტილებების მიღებაში. მათი აზრით, შევარდნაძე

კარგად ხედავდა საქართველოს როლს საერთაშორისო გარემოში. სააკაშვილი კი

ახორციელებს ისეთ საგარეო პოლიტიკურ კურსს, რომელიც მმართველი პარტიის

გაძლიერებას ემსახურება და არა ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესების ძირითად

ამოცანებს.169 დავით ბერძენიშვილის თქმით, „შევარდნაძის საგარეო პოლიტიკური

კურსი „ჩრდილო-დასავლური“ იყო, გარემოებების მიხედვით ის ხან ჩრდილოეთისკენ

იხრებოდა და ხან დასავლეთისკენ. შესაბამისად, მისი კურსი შეიძლება

დაბალანსებულად მივიჩნიოთ, ზედმეტად დაბალანსებულადაც კი, რადგანაც იმ

პერიოდში რუსეთის ფაქტორი სასურველზე მეტი იყო ჩვენი ქვეყნისთვის... ორი

ტერორისტული აქტის შემდეგ, შევარდნაძემ განაცხადა, რომ პროდასავლური კურსი

166 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 167 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 168 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 169 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010

62

შეუქცევადია, მაგრამ ეს არ გაუმყარებია შესაბამისი ინსტიტუტებით... სააკაშვილის

ვექტორი გაცილებით მკაფიოდაა ორიენტირებული დასავლეთზე, თუმცა არ შეუქმნია

შესაბამისი ინსტიტუტები და არსებულებიც დაასუსტა(პარლამენტი, სასამართლო,

მედია...) მისი პოლიტიკა რუსეთის მიმართ არასწორია. ანტირუსული ტენდენცია

საგარეო პოლიტიკაში არ არის განმტკიცებული შესაბამისი შესაძლებლობებით და ვერ

ზღუდავს რუსული კაპიტალის შემოდინებას ისეთ მნიშვნელოვან სექტორში, როგორიც

ენერგეტიკაა”.170 პაატა ზაქარეიშვილი მიუთითებს, რომ საგარეო პოლიტიკა

დღესდღეობით არ არის ერთიანი და თანმიმდევრული და გადაჭარბებული აქცენტია

შეერთებულ შტატებზე, ევროკავშირი კი შედარებით უგულებელყოფილია. დავით

უსუფაშვილი მიიჩნევს, რომ ის საგარეო პოლიტიკური კურსი, რომელიც გაცხადებულია

სტრატეგიულ დოკუმენტებში, სავსებით მისაღებია. თუმცა, რეალური პოლიტიკა

განსხვავდება ფორმალურისგან. ის განმარტავს, რომ დოკუმენტებში მეტადაა საუბარი

ევროპასთან ინტეგრაციაზე, ვიდრე რეალურად ქმედითი ნაბიჯებია ამ მხრივ

გადადგმული.171

დეკლარირებულად საგარეო პოლიტიკა არ შეცვლილა, აღნიშნავს დავით გამყრელიძე.

მიუხედავად ამისა, „ჩვენ უკან დავიხიეთ ნატოსთან ინტეგრაციის თვალსაზრისით...

სააკაშვილის ხელისუფლებაში მოსვლისას ქვეყანა უკეთეს პოზიციაში იმყოფებოდა.”172

„ახალი მემარჯვენეების“ სხვა ლიდერები ფიქრობენ, რომ საქართველომ რეგიონში

ლიდერის როლი სააკაშვილის ხელისუფლების ქვეშ დაკარგა.173 შევარდნაძის საგარეო

პოლიტიკა მეტად დაბალანსებული იყო, სააკაშვილის ძალისმიერი და აგრესიული

პოლიტიკისგან განსხვავებით, აღნიშნავს მამუკა კაციტაძე.174 ასევე, სხვაობა ის იყო, რომ

შევარდნაძეს, როგორც პოლიტიკურ ფიგურას, საერთაშორისო არენაზეც ჰქონდა

ავტორიტეტი და პატივი.175 ახლა კი, საგარეო პოლიტიკა მეტადაა დაფუძნებული

170 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 171 ინტერვიუები დავით უსუფაშვილთან, პაატა ზაქარეიშვილთან, დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი,

2010 172 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, იანვარი, 2010 173 ინტერვიუები მამუკა კაციტაძესთან და დავით საგანელიძესთან, იანვარი, 2010 174 ინტევრიუ მამუკა კაციტაძესთან, იანვარი, 2010 175 ინტერვიუ დავით საგანელიძესთან, იანვარი, 2010

63

პროპაგანდაზე, ვიდრე ღრმა ანალიზზე. პარტიის ლიდერები, ასევე აკრიტიკებენ,

საქართველოს ჩართულობას უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნებში ერთი კონკრეტული

კანდიდატის სასარგებლოდ და მიუთითებენ „იმპულსურობაზე და სპონტანურობაზე“,

რამაც არასასურველი შედეგები მოიტანა. „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერები

ეთანხმებიან ზოგადად საგარეო პოლიტიკის ევრო-ატლანტიკური სტრუქტურებისადმი

მიმართულ დეკლარირებულ ვექტორს, მაგრამ ისინი არ ეთანხმებიან ხელისულების

მიერ გამოყენებულ მეთოდებს დასახული მიზნის მისაღწევად.

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერები აღნიშნავენ, რომ სააკაშვილის

საგარეო პოლიტიკა სტრატეგიული თვალსაზრისით შევარდნაძის პოლიტიკის

გაგრძელებაა. თუმცა, სააკაშვილის ხელისუფლების პირობებში საგარეო პოლიტიკა

მეტად აქტიური, აგრესიული და ნაკლებკომპრომისული გახდა.176 პარტიის ლიდერები

ეთანხმებიან სააკაშვილის ადმინისტრაციის დეკლარირებულ მიზნებს, მაგრამ იწუნებენ

უხეში კრიტიციზმის ტაქტიკას,177 ნატოსთან და ევროკაშვირთან ინტეგრაციისთვის

შიდა რესურსების არარსებობას,178 რუსეთთან ეკონომიკური თანამშრომლობის ფორმას

და რუსული სახელმწიფო კომპანიების არსებობას საქართველოში.179

„ეროვნული ფორუმის“ ერთ-ერთი ლიდერი ირაკლი მელაშვილიც იგივეს აღნიშნავს,

რომ სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკა უფრო აგრესიულია, ვიდრე დაბალანსებული.

მისი აზრით, საქართველოს არ აქვს იმ აგრესიული რიტორიკისთვის შესაბამისი

რესურსი, რასაც ბოლო 5 წლის განმავლობაში ახორციელებს ამჟამინდელი

ხელისუფლება. ირაკლი მელაშვილს, ასევე მიაჩნია, რომ ზოგადად საგარეო

პოლიტიკური ვექტორი, აშშ-ს და ნატოს ნაცვლად, ევროკავშირისკენ და ევროპისკენ

უნდა იყოს მიმართული.180

176 ინტერვიუები ბაჩუკი ქარდავასთან, გოგა გოგნიაშვილთან და გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010 177 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, 20 იანვარი, 2010 178 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010 179 ინტერვიუ გოგა გოგნიაშვილთან, იანვარი, 2010. 180 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010

64

შალვა ნათელაშვილი ფიქრობს, რომ ქვეყნის საგარეო პოლიტიკა შეიცვალა

შევარდნაძიდან სააკაშვილამდე. წინამორბედი პრეზიდენტი ყოველთვის ცდილობდა

შეენარჩუნებინა ბალანსი აშშ-ს, რუსეთსა და ევროპას შორის, მაშინ როდესაც მთლიანად

დამოკიდებული იყო შეერთებულ შტატებზე. ჩვენ ახლა სწორედ იმ საგარეო

პოლიტიკის შედეგებს ვიმკით, აღნიშნავს ნათელაშვილი.181 ნესტან კირთაძე ფიქრობს,

რომ მიმდინარე პროცესებში მხოლოდ სააკაშვილს ვერ დავადანაშაულებთ, რადგანაც

სააკაშვილიც, ვარდების რევოლუციაც და მსგავსი მოვლენები რეგიონში(რევოლუციები

უკრაინასა და ყირგიზეთში) ბუშის ადმინისტრაციის პროექტებია, სააკაშვილი მხოლოდ

აღმსრულებელია.182 სოსო შატბერაშვილი ფიქრობს, რომ სააკაშვილი იმ გზას მიჰყვება,

რომელსაც თავის დროზე შევარდნაძემ ჩაუყარა საფუძველი. სააკაშვილმა გააძლიერა

აშშ-თან თანამშრომლობა და გაამწვავა რუსეთთან კონფრონტაცია. ორივე პროცესი

შევარდნაძის მიერ იყო ინიცირებული, მიაჩნია სოსო შატბერაშვილს.183 ლეიბორისტების

ლიდერი სააკაშვილის ადმინისტრაციის საგარეო პოლიტიკას ახასიათებს როგორც

არათანმიმდევრულს, მოკლევადიან მიზნებზე გათვლილს184 და „ერთ პოლუსიანს”,

რამაც ქვეყანა ომამდე მიიყვანა.185

„ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერებიც იზიარებენ იმ აზრს,

რომ სააკაშვილის საგარეო პოლიტიკა შევარდნაძის პოლიტიკის ნაწილია მიუხედავად

იმისა, რომ პრო-ამერიკული და პრო-დასავლური ორიენტაცია ახლა მეტად მკაფიო186 და

აგრესიული გახდა.187 ისინი ეთანხმებიან საგარეო პოლიტიკის ძირითად სტრატეგიულ

მიმართულებებს, მაგრამ აკრიტიკებენ აგრესიულ ტაქტიკას და შედეგზე

ორიენტირებულობის სიმწირეს.188

181 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010 182 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 183 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, თებერვალი, 2010 184 ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010 185 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010 186 ინტერვიუ ზურაბ აბაშიძესთან, თებერვალი, 2010 187 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თბერვალი, 2010 188 ინტერვიუები ირაკლი ალასანიასთან, ვიქტორ დოლიძესთან და ზურაბ აბაშიძესთან, თბერვალი-

მარტი, 2010

65

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ლიდერები ფიქრობენ, რომ წლების

განმავლობაში სტრატეგია არ შეცვლილა, მაგრამ ამჟამინდელი ტაქტიკა

განსხვავებულია. ზურაბ ნოღაიდელი აღნიშნავს, რომ მეზობლებთან კონფრონტაცია

უფრო მკაფიო და არარაციონალური გახდა.189 პეტრე მამრაძე მიიჩნევს, რომ საგარეო

პოლიტიკა ახლა მხოლოდ ერთი ადამიანის (სააკაშვილი) სპონტანურ ნაბიჯებს

ეფუძნება. მისი თქმით, პრეზიდენტს შეუძლია დილით ერთი თქვას და საღამოს სხვა

აზრზე დადგეს. ამის მაგალითად მოჰყავს სააკაშვილის მიერ უკრაინაში გაკეთებული

განცხადება, რომ ყირიმის ომი რუსეთსა და უკრაინას შორის გარდაუვალია. რამდენიმე

საათის შემდეგ კი ნათვქამი უარყო, აღნიშნავს მამრაძე.190 როინიშვილი ამატებს, რომ

საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ელემენტი პოლიტიკურად გაუმართლებელია, რაც

გულისხმობს დასავლეთის დაშანტაჟებას და პრობლემების საკუთარი რესურსებით

მოგვარებაზე უარის თქმას. “მცდელობები მიმართულია რუსეთთან ურთიერთობის

გაუარესებისკენ იმ დონემდე, რომ მერე ვიღაცის გადასარჩენი ვხდებით.... ჩვენი

დღევანდელი საგარეო პოლიტიკა შანტაჟის პოლიტიკაა” აღნიშნავს იგი.191

ნინო ბურჯანაძის აზრით, საქართველოს საგარეო პოლიტიკა არ შეცვლილა, თუმცა

რეალურად სააკაშვილმა დაანგრია დასავლური ღირებულებები და ქვეყანა კვლავ

საბჭოთა ტიპის სახელმწიფოდ აქცია.192 გიორგი კობახიძისთვის საგარეო პოლიტიკური

ორიენტაცია პირველ რიგში გარკვეული პოლიტიკური ღირებულებების აღიარებას

ნიშნავს. “სამწუხაროდ, სააკაშვილი იმპულსურად მოქმედებს და მხოლოდ ამა თუ იმ

პრობლემაზე რეაგირებს“ - აღნიშნავს იგი.193 ვახტანგ ყოლბაიას თქმით, „სააკშვილის

პოლიტიკა ბევრად უარესია, ვიდრე შევარდნაძის“. მისი აზრით, სააკაშვილს შეეძლო

ყოფილიყო ბევრად პრაგმატული და ეფექტიანი მას შემდეგ, რაც განათლებული

გუნდითა და ახალი ხედვით მოვიდა ხელისუფლებაში.194

189 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 190 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 191 ინტერვიუ ლევან როინიშვილთან, თებერვალი, 2010 192 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 193 ინტერვიუ გიორგი კობახიძესთან, თებერვალი, 2010 194 ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი, 2010

66

ზოგადად, პოლიტიკურ ელიტაში მიჩნეულია, რომ სააკაშვილი აგრძელებს შევარდნაძის

მიერ დაწყებულ საგარეო პოლიტიკურ კურსს, თუმცა მისი პოლიტიკა ბევრად უფრო

მკაფიოა. ბევრი პოლიტიკოსი მნიშვნელოვან სხვაობას ხედავს რეალურ და ქაღალდზე

დაწერილ საგარეო პოლიტიკურ კურსს შორის. მეტ მხარდაჭერას გამოხატავენ

დეკლარირებული პოლიტიკის მიმართ და აკრიტიკებენ რეალურს, როგორც

„არათანმიმდევრულს“ და „კონფრონტაციულს“.

საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო----რუსეთისრუსეთისრუსეთისრუსეთის ურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობებიურთიერთობები

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა

სააკაშვილის ადმინისტრაციის რუსეთისადმი მიმართული პოლიტიკის კრიტიკისას,

ოპოზიციის წარმომადგენლები აღნიშნავენ, რომ „არ არსებობს პრაგმატული

დიპტლომატიური სტრატეგია რუსეთის ფედერაციასთან მიმართებაში“ და

„სააკაშვილის წარუმატებელმა სამხედრო რიტორიკამ“ ქვეყნის ინტერესები მხოლოდ

დააზიანა.195

სააკაშვილს ადანაშაულებენ იმაში, რომ რუსეთთან კონფრონტაცია შიდა

ინტერესებისთვის, საზოგადოებაში მეტი მხარდაჭერის მოპოვებისთვის გამოიყენა.196

რესპუბლიკელები საკითხის სხვა კუთხეზეც საუბრობენ - „საქართველოს ყველა

პრობლემა რუსეთს ბრალდება“.197

როგორც რუსეთის, ასევე საქართველოს პოლიტიკური ელიტის წარმომადგენლები

ზღვარს ავლებენ ხალხსა და „მმართველ რეჟიმს“ შორის და მიუხედავად

სახელმწიფოთაშორის დაძაბული ურთიერთობისა, ხალხთა შორის მეგობრულ

ურთიერთობაზე საუბრობენ. კახა კუკავა ამბობს, რომ „რეალურად საკმაოდ მჭიდროა ამ

ორ ქვეყანას შორის კულტურული და ისტორიული კავშირები. რუსებს უყვართ 195 ინტერფაქსი: რუსეთი და დსთ, ყოველკვირეული სამხედრო გამოშვება, 26 დეკემბერი, 2008 196 დავით გამყრელიძე, ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 25 აპრილი, 2008 197 წინასაარჩევნო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, რესპუბლიკური პარტია, თბილისი, 2008, გვ. 16

67

ქართველები. მე არ ვსაუბრობ კრემლზე, მე ვგულისხმობ ხალხს, ბიზნეს და

კულტურულ ელიტას.“198 ირაკლი ალასანიას თქმით, „ჩვენს ურთიერთობას რუსეთთან

დიდი ისტორია აქვს. ჩვენთან არასოდეს ყოფილა ანტირუსული განწყობა.

დარწმუნებული ვარ ასევეა რუსეთშიც. მათი დამოკიდებულება ქართველი ხალხის

მიმართ პოზიტიურია. მე დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალში შესაძლებელია საერთო

ენის გამონახვა...”199 პუტინმა და მედვედევმაც არაერთხელ აღნიშნეს, რომ მათ არ

მოსწონთ მმართველი რეჟიმი და არა ქართველი ხალხი.

ნესტან კირთაძე მიიჩნევს, რომ „დრო გავა და ქართული ეკლესია აღიარებს მეფე ერეკლე

მეორეს უდიდეს წვლილს საქართველოს ისტორიაში. მაშინ, როდესაც ევროპამ ზურგი

აქცია საქართველოს და არ აღმოუჩინა დახმარება აღმოსავლეთის ქვეყნების წინააღმდეგ

ბრძოლაში, ერეკლე მეორემ კარი ერთმორწმუნე რუსეთს გაუღო... 2003 წლიდან

მოყოლებული კი საქართველოს საგარეო პოლიტიკური ორიენტაცია ქვეყნისთვის

გამანადგურებელია… ეს არ არის საქართველოს მიერ არჩეული კურსი, არამედ

ვაშინგტონის სტრატეგია, რომელსაც მარიონეტი მიხეილ სააკაშვილი აღასრულებს.”200

პოლიტიკური ელიტის ზოგიერთი წარმომადგენლისთვის რუსეთი აღიქმება როგორც

საქართველოს მნიშვნელოვანი და შეუცვლელი ეკონომიკური პარტნიორი. პაატა

ჯიბლაძე რუსეთს ახასიათებს, როგორც „ჩვენი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტების

ტრადიციულ ბაზარს“ და სვამს შეკითხვას „სად უნდა გავიტანოთ ჩვენი პროდუქცია?

რუსეთის საზღვრები დაკეტელია... ჩვენ ვერ გავიტანთ თურქეთში“, რადგანაც სწორედ

იქიდან შემოდის დაბალი ხარისხის სოფლის მეურნეობის პროდუქცია საქართველოში.201

198ინტერვიუ კახა კუკავასთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, აპრილი, 2009, http://shokoladi.ge/node/447 199 “სააკაშვილმა ბევრი შეცდომა დაუშვა“, ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, „კომერსანტი“, 22 ივლისი,

2009 http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1208084 200 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, აპრილი, 2009 http://shokoladi.ge/node/447 201 ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 19 მაისი, 2008

68

იმისათვის, რომ მეტი გაგვეგო რესპონდენტების რუსეთ-საქრთველოს

ურთიერთობისადმი დამოკიდებულების შესახებ, მათ რამდენიმე შეკითხვა დავუსვით.

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება რუსეთთანრუსეთთანრუსეთთანრუსეთთან ურთიერთობისურთიერთობისურთიერთობისურთიერთობის გაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმიგაუმჯობესებისადმი ((((სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია დადადადა

კომპორმისიკომპორმისიკომპორმისიკომპორმისი) ) ) )

რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესებისადმი მხარდაჭერა ხშირად შიენიშნება

ოპოზიციური პარტიების რიტორიკაში. პოლიტიკური ლიდერები აღნიშნავენ, რომ

ურთიერთობის გაუმჯობესების სტრატეგია ორმხრივ ინტერესებს,202 ერთმენეთის

ინტერესების გათვლისწინებას,203 ურთიერთპატივისცემას204 და თანასწორობის

პრინციპებს205 უნდა ეფუძნებოდეს.

ირაკლი ალასანიას აზრით, „რუსეთში არსებობენ რაციონალური ძალები. საქართველოს

სჭირდება ძლიერი, დემოკრატიული რუსეთი, ისევე როგორც რუსეთს ძლიერი

საქართველო, აზერბაიჯანი, სომხეთი, თურქეთი თუ სხვა რეგიონული აქტორი. ეს

ეჭვგარეშეა.”206 პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები ხშირად საუბრობენ

შესაძლო საერთო ინტერესებზე, რაც ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობის გაუმჯობესების

საფუძვლად გამოდგება. ივლიანე ხაინდრავა „რესპუბლიკური პარტიიდან“ ჩრდილოეთ

კავკასიას მიიჩნევს ასეთი საერთო ინტერესის სივრცედ რუსეთსა და საქართველოს

შორის.207 “დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“ ასე ეხმიანება ამ

საკითხს: „რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების ნორმალიზაცია რეგიონში საერთო

ინტერესებს ეფუძნება მთელ რიგ მნიშვნელოვან სფეროებში... საქართველო ჩრდილო

202 ივლიანე ხაინდრავა, „რესპუბლიკური პარტია“, წინასაარჩევნო პრეზენტაცია, პროგრამა „პრაიმტაიმი“,

„რუსთავი 2“, 10 აპრილი, 2008 203 წინასაარჩევნო პროგრამა, უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკა, 2008 http://cdm.ge/index.php?gverdi=1 204 „ჩევნი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები“, ძირითადი პროგრამული მიმართულებები, http://ogfd.ge/index.php?lang=eng&category=programa 205 დავით გამყრელიძის წინასაარჩევნო პროგრამა, პრეზინდეტობის კანდიდატი, 24 ნოემბერი, 2007 გვ. 6 206ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, „ალიანსი საქართველოსთვის“, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი

შოკოლადი“, აპრილი, 2009, http://shokoladi.ge/node/447 207 ივლიანე ხაინდრავა, „რესპუბლიკური პარტია“, პრეზენტაცია საპარლამეტნო არჩევნებისთვის,

პროგრამა „პრაიმტაიმი“, „რუსთავი 2“, 10 აპრილი, 2008

69

კავკასიაში სიტუაციის ნორმალიზებას ყოველ მიზეზგარეშე დაუჭერს მხარს…“208

ირაკლი ალასანია აღნიშნავს, რომ „კავკასიაში უსაფრთხოების გრძელვადიან ამოცანებს

ვერც საქართველო და ვერც რუსეთი მიაღწევს ერთმანეთის გარეშე“.209 ჩრდილოეთ

კავკასია სხვა პარტიების პროგრამებშიცაა პრიორიტეტთა ნუსხაში. მაგალითად,

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ელექტორატს პირდება, რომ „აღადგენს

ნდობასა და ურთიერთობას ჩრდილოკავკასიელ ხალხებთან. ჩვენ სრულად

ვაცნობიერებთ ამ ფაქტორის უდიდეს მნიშვნელობას ჩვენთვის და სრულიად

საქართველოსთვის”.210 ჩრდილოეთ კავკასიაში სტაბილურობის გარდა „რესპუბლიკური

პარტია“ საერთო ინტერესებს მთელ რიგ საკითხებში ხედავს, როგორიცაა „ეკონომიკური

და სავაჭრო მარშრუტები, საერთაშორისო ტერორიზმის და ტრეფიკინგის წინააღმდეგ

ბრძოლა, ნარკოტიკებით ვაჭრობის წინააღმდეგ ერთობლივი ოპერაციების დაგეგმვა და

ა.შ.”211

ზოგიერთი პარტია ორ ქვეყანას შორის უპირობო დიალოგის აღდგენას ემხრობა. ნინო

ბურჯანაძე აღნიშნავს: „ჩვენი ხელისუფლება აცხადებს, რომ ისინი არ დაელაპარაკებიან

რუსეთს, სანამ უკანასკნელი რუსი ჯარისკაცი არ დატოვებს საქართველოს ტერიტორიას.

ეს აბსოლუტურად უპასუხისმგებლო განცხადებაა.”212 “მოძრაობა სამართლიანი

საქართველოსთვის“ „ყოველგვარი ულტიმატუმების გარეშე რუსეთთან დიალოგის“

დაწყების აუცილებლობას ხედავს.213 ზურაბ ნოღაიდელი ამბობს: „ჩვენ რუსეთთან

ყოველგვარი ულტიმატუმების და წინაპირობების გარეშე უნდა აღვადგინოთ დიალოგი,

ოფიციალური პოზიცია კი ამის საპირისპიროა. სააკაშვილი დღეს ამბობს, რომ

რუსეთთან ლაპარაკს მხოლოდ მაშინ დათანხმდება, თუ მისი საჯარისო ნაწილები

დატოვებენ საქართველოს ტერიტორიას. რუსეთმა თუ საქართველო დატოვა, მაშინ

სალაპარაკოც აღარაფერია... ამ სიტუაციაში აუცილებელია რუსეთთან მოლაპარაკება, 208 “საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფცია“, ძირითადი მიმართულებები,

„დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“, ნოემბერი, 2009 209 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, ავტორი მიხეილ ვიგნანსკი, „ვრემია ნოვოსტეი“, 2 აპრილი, 2009 210„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, პარტიის პროგრამა, გვ. 12 211 „რესპუბლიკური პარტიის“ წინასაარჩევნო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, 2008, გვ.16 212 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, აპრილი, 2010, http://shokoladi.ge/node/447 213 „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთის“, პარტიის პროგრამა, გვ.12

70

თუნდაც პრობლემებში გასარკვევად და მათ გადასაჭრელად.”214 ზოგადად, „მოძრაობა

სამართლიანი საქართველოსთვის“ მიიჩნევს, რომ რუსეთთან კეთილმეზობლური

ურთიერთობის აღდგენა საქართველოს საგარეო პოლიტიკის ყველაზე მნიშვნელოვანი

საკითხია. პარტიის ლიდერები ფიქრობენ, რომ „რუსეთთან კონფრონტაცია უდიდესი

შეცდომა იყო. მკვახე და დამამცირებელი განცხადებები უნდა შეწყდეს და სერიოზული

დიალოგი, კულტურული და ეკონომიკური კავშირები უნდა აღდგეს.”215 ზურაბ

ნოღაიდელი აღნიშნავს, რომ “არასწორი იქნება ერთდროულად შეურაცხყოფა

მივაყენოთ რუსეთს და თან თავი მოვუხაროთ, …რაც ჩვენ გვჭირდება გულწრფელი

დიალოგია რუსეთთან, შესაძლოა ამაში საერთაშორისო მედიატორები ჩაებან. ამ გზით

უნდა გადავწყვიტოთ ჩვენი პრობლემები.”216 ამასთან, ნოღაიდელი აღნიშნავს, რომ

„მხოლოდ თბილისმა არ უნდა შეცვალოს პოლიტიკა, რუსეთმაც იგივე უნდა

გააკეთოს.”217

სხვა პოლიტიკური პარტიები შედარებით შერბილებული არგუმენტებით საუბრობენ.

ირაკლი ალასანია მოლაპარაკებების ხელახლა დაწყებას რუსეთის ჯარების მიერ

საქართველოს ტერიტორიის დატოვებისკენ გადადგმულ ნაბიჯად მიიჩნევს. ის

აღნიშნავს, რომ „ფაქტობრივი დეოკუპაციის პროცესის დასაწყებად აუცილებელია

რუსეთთან პირდაპირი დიალოგი... ასევე, მნიშვნელოვანია სოციალურ, ეკონომიკურ და

კულუტურულ ურთიერთობებზე ფოკუსირება“.218

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ სკეპტიკურია რუსეთთან ურთიერთობის

გაუმჯობესების პერსპექტივისადმი. აკაკი მინაშვილის თქმით, სანამ ცივი ომის და

რუსეთის უშიშროების ფედერალური სამსახურის(FSB) მენტალიტეტის ხალხია

რუსეთის ხელისუფლებაში, ურთიერთობის გაუმჯობესება ნაკლებსავარაუდოა. 214 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, აპრილი, 2010, http://shokoladi.ge/node/447 215 ნოღაიდელს მიაჩნია, რომ რუსეთთან ურთიერთობის აღდგენა საქართველოს საგარეო პოლიტიკის

ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულებაა, „ბლექ სი პრესი“, 13 იანვარი, 2009 216 საქართველო საჭიროებს რუსეთთან პირდაპირ დიალოგს - ექს-პრემიერმინისტრი, ინტერფაქსი,

რუსეთის და დსთ-ს ახალი ამბები, 12 იანვარი, 2009 217 გაზეთი „იზვესტია“ (მოსკოვი), 27 ნოემბერი, 2009, გვ.3 218 ალასანია ამბობს, რომ რუსეთთან დიალოგი აუცილებელია, „ბლექ სი პრესი“, 17 ივლისი, 2009

71

“რუსეთი ახლა ცდილობს საქართველოს ტერიტორიაზე სამი სახელმწიფოს „ახალი

რეალობის“ ლეგიტიმიზაციას. ჩვენ ამაზე სერიოზულად ვერ ვილაპარაკებთ

რუსეთთან.... ერთადერთი შეხების წერტილი მათთან ჟენევის პროცესის ჩარჩოებში

გვაქვს, რაც ეფექტიანია ჰუმანიტარული პრობლემების გადასაწყვეტად და

კომუნიკაციის შესანარჩუნებლად. ეს რუსეთის მხრიდან შესაძლო პროვოკაციებს

აგვაცილებს თავიდან.”219

აღნიშნულ საკითხზე „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ პოზიცია ყველაზე ახლოს

დგას „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ შეხედულებებთან. მათ მიაჩნიათ, რომ „სანამ

არ მოხდება საქართველოს ტერიტორიის სრული დეოკუპაცია, მანამ იქნება მიუღებელი

რუსეთთან რამე სახის პოლიტიკური თუ დიპლომატიური ურთიერთობა.

მოლაპარაკების საგანი ერთადერთი შეიძლება იყოს - საქართველოს ტერიტორიიდან

რუსეთის საოკუპაციო ჯარის გაყვანა.”220 გურამ ჩახვაძე პარტიის პოზიციას ასე

გამოხატავს: „სანამ რუსეთის ჯარი საქართველოს ტერიტორიაზეა, ვერც ერთი

მმართველი ძალა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა" იქნება ეს თუ სხვა პოლიტიკური

გუნდი, ვერ გადაჭრის რუსეთთან გართულებული ურთიერთობის პრობლემას.“221

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერს შალვა ნათელშვილს ვერ წარმოუდგენია როგორ

უნდა გაუმჯობესდეს რუსეთთან ურთიერთობა, რადგანაც მათთან დიალოგი ოკუპაციის

აღიარებას შეუწყობს ხელს.222 მიუხედავად ამისა, პარტიის ლიდერები ხაზს უსვამენ

დიალოგის აუცილებლობას. ეს შეამცირებს სხვა შესაძლო სამხედრო კონფრონტაციის

შანსს, აღნიშნავს ნესტან კირთაძე.

„ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერები მიიჩნევენ, რომ რუსეთ-

საქართველოს ურთიერთობას გარკვეული პოტენციალი გააჩნია. ვიქტორ დოლიძის

თქმით, საქართველომ რუსეთთან უნდა დაიწყოს დიალოგი სავაჭრო-ეკონომიკური და

219 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 220 საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტები, ახალი დოქტრინა, თბილისი, 2007 221 გურამ ჩახვაძის გამოსვლა პარლამენტში, 7 აგვისტო, 2009 222 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010

72

კულტურული ურთიერთობების აღსადგენად.223 “დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი

საქართველო“, „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ და „მოძრაობა სამართლიანი

საქართველოსთვის“ ოპტიმისტურად არიან განწყობილნი რუსეთ-საქართველოს

ურთიერთობისადმი მომავალში. დავით გამყრელიძე, „ახალი მემერჯვენეებიდან“, არ

იზიარებს ამ ოპტიმიზმს. თუმცა მიაჩნია, რომ „გონივრულ პოლიტიკას“ სამხედრო

საფრთხის შემცირება შეუძლია.224 დავით საგანელიძე და გიორგი მოსიძე მთავრობის

რიტორიკას აკრიტიკებენ. მოსიძის აზრით, სააკაშვილმა მაგალითი აზერბაიჯანისგან

უნდა აიღოს, რომელსაც რუსეთთან კარგი ურთიერთობა აქვს და ამავე დროს ნატოსთან

თანამშრომლობს და ზოგადად პრო-დასავლური ორიენტაციისაა.

„ეროვნული ფორუმის“ წევრი ირაკლი მელაშვილი ფიქრობს, რომ რუსეთთან

ურთიერთობის გაუმჯობესება სააკაშვილის ხელისუფლების პირობებში შეუძლებელია.

ის გაუმჯობესების საფუძველს რუსეთის ელიტის სტაბილურობაში, საქართველოს

ევროკავშირთან ინტეგრაციაში და რუსეთის მხრიდან იმის გაცნობიერებაში ხედავს, თუ

რამდენად სახიფათო შეიძლება იყოს მისთვისვე კონფლიქტური რეგიონების

დამოუკიდებლობის აღიარება.

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერები ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობის

გაუმჯობესებას საერთაშორისო პოლიტიკურ გარემოზე და რუსეთში დემოკრატიზაციის

პროცესზე დამოკიდებულად განიხილავენ.225 რესპუბლიკელი დავით უსუფაშვილი

ფიქრობს, რომ ურთიერთობის გაუმჯობესებას ერთ-ერთ ქვეყანაში მაინც სჭირდება

რეჟიმის შეცვლა.

რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა, რამდენად შესაბამისობაშია რუსეთთან

ურთიერთობის გაუმჯობესება საქართველოს ნატოსთან ინტეგრაციასთან, ასევე

რამდენად აღიქვამს რუსეთი ნატოს მტრად.

223 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 224 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, იანვარი, 2010 225 ინტერვიუები გურამ ჩახვაძესთან, ბაჩუკი ქარდავასთან და გოგა გოგნიაშვილთან, იანვარი, 2010

73

აკაკი მინაშვილი მიიჩნევს, რომ რუსეთმა უნდა შეცვალოს თავის დამოკიდებულება

ნატოსადმი. “მან უნდა გაითვალისწონოს საკუთარი ხალხის ინტერესები. რუსეთის

საზღვრის ის ნაწილები, რომლებიც ნატოსა და ევროკაშვირის წევრ ქვეყნებს ემიჯნება,

გაცილებით სტაბილურია. შესაბამისად, რუსეთის სტრატეგიულ და დემოკრატიულ

ინტერესს უნდა წარმოადგენდეს ნორმალური ურთიერთობა ჰქონდეს ყველა იმ

განვითარებულ დემოკრატიულ სახელმწიფოსთან, რომელიც რუსეთის მოქალაქეთა

კეთილდღეობას უზურნველყოფს”- აღნიშნავს იგი.226

პოტენციური კომპრომისები უმეტეს შემთხვევებში მიუღებელია. გურამ ჩახვაძე

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიიდან“ ფიქრობს, რომ ნატოსთან ინტეგრაცია არ

გამორიცხავს რუსეთთან კარგ ურთიერთობას და თანასწორ პარტნიორობას.227 ვიქტორ

დოლიძე, „ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერი აღნიშნავს, რომ

„სამწუხაროდ რუსეთმა ვერ გააცნობიერა საქართველოს ნატოსთან ინტეგრაციის

მოტივაცია. ჩვენ მათ ვეუბნებით, რომ სამხედრო-პოლიტიკურ ალიანსში გაწევრიანებით

საფრთხეს არ ვუქმნით ჩვენს მეზობლებს.“228 ირაკლი ალასანია განმარტავს, რომ

საქართველოს სწრაფვას ნატოსკენ რუსეთი საკუთარ საფრთხედ არ უნდა აღიქვამდეს,

რადგანაც “ინტერგაცია სამუშაო პროცესია”და ეს ეხმარება საქართველოს საკუთარი

უსაფრთხოებისა და თავდაცვის სტრუქტურები გააუმჯობესოს.“229

ოფიციალურ მანიფესტში „რესპუბლიკური პარტია“ აცხადებს, რომ ნატოში

გაწევრიანება „რუსეთის ფედერაციასთან ურთიერთობის ნორმალიზებას შეუწყობს

ხელს“.230 მიუხედავად ამისა, დავით ბერძენიშვილი აცხადებს, რომ ორივე მიზანი

ერთად შეუთავსებელია. მეტიც, დემოკრატიული საქართველოსა და რუსეთის

თანაარსებობა წარმოუდგენელია. ქართველ დემოკრატებს არ ჰყავთ პარტნიორები

226 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 227 ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 5 მაისი, 2008 228 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, აპრილი, 2009 http://shokoladi.ge/node/447 229 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, „კომერსანტი“, 22 ივლისი, 2009 http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1208084 230 წინასაარჩევნო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, 2008, გვ.17

74

რუსულ პოლიტიკურ წრეებში და თუკი არსებობენ იქ ასეთი ძალები, მხოლოდ

მარგინალიზებულნი.231 დავით უსუფაშვილს და პაატა ზაქარეიშვილს მაგალითად

ბალტიისპირეთის ქვეყნები მოჰყავთ და ამბობენ, მათ თუ შეძლეს, საქართველოც

შეძლებს.

ლეიბორისტების ერთ-ერთი ლიდერი სოსო შატბერაშვილი მიიჩნევს, რომ გონიერი

საგარეო პოლიტიკის პირობებში, საქართველო შესაძლოა ნატო- რუსეთის

თანამშორმლობის საფუძვლადაც კი იქცეს. იგი ამ დასკვნას საქართველოს სატრანზიტო

ქვეყნის ფუნქციის და სატრანზიტო პროექტებში რუსეთის შესაძლო მონაწილეობის

ჭრილში აკეთებს.

ირაკლი ალასანია, „ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერი

ფიქრობს, რომ შესაძლებელია ორი მიზნისკენ ერთდროულად სწრაფვა. “ჩვენც და

რუსეთიც კარგად ვაცნობიერებთ გრძელვადიან პერსპექტივებს და შესაბამისად ეს უნდა

იქნას ხაზგასმული ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობის პროცესში.”232 ვიქტო დოლიძე

აღნიშნავს, რომ “ჩვენ უნდა დავარწმუნოთ ჩვენი რუსი კოლეგები, რომ ნატოსკენ

სწრაფვა მხოლოდ სამხედრო კომპონენტს არ ეფუძნება და რომ ეს ორგანიზაცია იმ

ღირებულებების მატარებელია, რომლის ფარგლებშიც საქართველო მეტად უსაფრთხო

ქვეყანა იქნება.... ნატოსადმი დამოკიდებულება რუსეთში საკმაოდ სფეციფიკურია.

რთულია, მაგრამ შესაძლებელია იქ არსებულ დამოკიდებულებათა ბალანსი, რადგანაც

რუსეთი თავად თანამშრომლობს ნატოსთან.”233

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოს“ ლიდერი პეტრე მამრაძე ფიქრობს, რომ

საქართველოს ნატოსკენ სწრაფვა ისეთი ქვეყნის გაღიზიანებით, რომელსაც გაეროს

უშიშროების საბჭოში ვეტოს უფლება გააჩნია და ბირთვული იარაღითაა აღჭურვილი,

ფაქტობრივად ნატოსგან გამიჯვნას ნიშნავს. “ესაა სწორედ ის, რაც სააკაშვილმა გააკეთა“

231 ინტერვიუ დავთ ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 232 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 233 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

75

- აღნიშნავს მამრაძე. 234 ლევან როინიშვილის აზრით, შეუძლებელია ნატოს წევრობა

რუსეთთან კონფრონტაციით. “ჩვენ უნდა აღვიდგინოთ ნატოს ნდობა და ნათელი

გავხადოთ, რომ შუაღამისას ომს არ დავიწყებთ. ეს ყველაზე მნიშვნელოვანი პრობლემაა,

რამაც შესაძლოა მესამე მსოფლიო ომი გამოიწვიოს ნატოს წევრი რომელიმე ქვეყნის

ჩართვის შემთხვევაში.”235

ნინო ბურჯანაძის აზრით, ეს ორი მიზანი შეთავსებადია. ბალტიისპირეთის ქვეყნები,

რომლებიც ნატოს წევრები არიან, ცივილიზებულ ურთიერთობას ინარჩუნებენ

რუსეთთან. თუ კი არსებული რეჟიმი მხოლოდ საკუთარ უსაფრთხოებაზე არ იფიქრებს

და პოლიტიკურ სპეკულაციებს შეეშვება, მაშინ საქართველო შეძლებს რუსეთთან

დასავლურ ღირებულებებზე დაფუძნებულ ურთიერთობას, აცხადებს იგი.236 გიორგი

კობახიძე დასძენს, რომ „დროთა განმავლობაში რუსეთი გააცნობიერებს ნატოს

ღირებულებებს, მაგალითად იმას, რომ დემოკრატიის მშენებლობა სახელწიფოს

გადარჩენისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. დღესდღეობით რუსეთის

განვითარება სუბიექტივიზმს და ვოლუნტარიზმს ეფუძნება. ამგვარად შეიძლება

გადაიკვეთოს საქართველოსა და რუსეთის ინტერესები... თუმცა არავინ იცის ეს როდის

მოხდება... ერთი რამ ცხადია, რუსეთში კრიზისია... ამან შესაძლოა ქვეყანას

მოდერნიზაციისკენ უბიძგოს.”237

დავით გამყრელიძე, „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი, მიიჩნევს, რომ სააკაშვილს

ჰქონდა შანსი ნატოში ინტეგრაციის კურსთან ერთად ნორმალური, დიპლომატიური

ურთიერთობები შეენარჩუნებინა რუსეთთან, თუმცა ეს ახლა შეუძლებელია. ნატოს

წევრი ქვეყნების დიდი ნაწილი აცხადებს, რომ მათთვის მნიშვნელოვანია რუსეთის

აზრი. აშშ-ს ადმინისტრაციაც აღნიშნავს, რომ რუსეთთან ურთიერთობის

გადახალისებაა საჭირო. საქართველომ ამ მიზანისკენ მშვიდად და ხმამაღალი

რიტორიკის გარეშე უნდა იაროს და ფოკუსირება ქვეყნის დემოკრატიზაციაზე

234 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 235 ინტერვიუ ლევან როინიშვილთან, თებერვალი, 2010 236 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 237 ინტერვიუ გიორგი კობახიძესთან, თებარვალი, 2010

76

მოახდინოს. გიორგი მოსიძე ფიქრობს, რომ თუკი საქართველოს ექნება სტაბილური და

დემოკარტიული სახელმწიფო სისტემა, ის გახდება ნატოს წევრი და დიპლომატიური

საშუალებებით რუსეთის საფრთხის განეიტრალებასაც შეძლებს. სიტუაცია

საერთაშორისო არენაზე სწრაფად იცვლება. მოვლენები შესაძლოა ახლა სხვაგვარად

აღიქმებოდეს, ვიდრე 5-10 წლის წინ, მაგრამ ჩვენ ამ მომენტისთვის მზად უნდა ვიყოთ.

დავით საგანელიძე და მანანა ნაჭყებია მიიჩნევენ, რომ პოლიტიკა ალტერნატივების

მოძიების ხელოვნებაა და დიპლომატიის ძირითადი ამოცანა რთული სიტუაციებიდან

ქვეყნის ნაკლები ზარალით გამოყვანაა.

ბაჩუკი ქარდავას აზრით, ნატოსკენ სწრაფვა დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლაა და

სანამ რუსეთი არ ისურვებს საქართველოს დამოუკიდებლობას, მანამ შეუთავსებელია ეს

ორი მიზანი. გურამ ჩახვაძე ამტკიცებს, რომ ნატოს წევრობა დაარეგულირებს რუსეთთან

ურთიერთობას და ეს უკანასკნელი ვალდებული იქნება საკუთარი მოვალეობები

შეასრულოს.

აქედან გამომდინარე, პარტიების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ საქართველოს შეუძლია

ორივე მიზანს ერთობლივად მიაღწიოს - აღადგინოს რუსეთთან ურთიერთობა და

„გონივრული პოლიტიკის“ მეშვეობით ისწრაფვოდეს ნატოს წევრობისკენ.

ბალტიისპირეთის ქვეყნები ხშირად იყო მოყვანილი დასავლეთის და რუსეთის

ფაქტორის ბალანსის მოდელად.

ერთ-ერთი საკითხი, რაც პროექტის მკვლევართა ჯგუფმა იკვლია, იყო რუსეთთან

ურთიერთობის პროცესში საქართველოს მხრიდან კომპრომისების პოტენციალი და

მზაობა. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრი გიორგი კანდელაკი აღნიშნავს: „მე

არ ვფიქრობ, რომ ჩვენ უარი უნდა ვთქვათ ნატოში ინტეგრაციაზე ტერიტორიული

მთლიანობის სანაცვლოდ. მსგავსი ულტიმატუმი რუსეთსაც არ წამოუყენებია. ნატოსკენ

სწრაფვა კონფრონტაციის მოტივია და არა ფუნდამენტური მიზეზი.”238 ამის

238 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010

77

საპირისპიროდ სოციალ-დემოკარტები ფიქრობენ, რომ ნატოს წევრობაზე უარი უნდა

ვთქვათ, თუკი ეს ხელს შეუწყობს რუსეთთან მეგობრულ ურთიერთობას.239

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერებისთვის ნატო არ არის პრიორიტეტი და ამით

ისინი თანხმობაში არიან სოციალ-დემოკრატებთან. მიუხედავად ამისა, ნესტან კირთაძე

ფიქრობს, რომ ზოგადად საქართველომ არ უნდა მისდიოს „კომპრომისების

პოლიტიკას... პატარა ქვეყანა დათმობებზე არ უნდა წავიდეს”.240 ნორმალური

ხელისუფლების პირობებში საქართველო დაარწმუნებდა რუსეთს, რომ სამხრეთ

საზღვარზე სტაბილური ქვეყნის არსებობა მისივე საზღვრებს შიგნით თუ გარეთ

სტაბილურობის გარანტია, ამბობს პაატა ჯიბლაძე.241

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ლიდერები მიიჩნევენ, რომ რუსეთთან

ურთიერთობის გაუმჯობესება შესაძლებელია ყოველგვარი კომპრომისების გარეშე.

საბოლოო მიზანი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენაა და ყევლაფერი

უნდა გაკეთდეს ამ მიზნის მისაღწევად, აღნიშნავენ ისინი.242 ნინო ბურჯანაძე ფიქრობს,

რომ ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობა უნდა დაეფუძნოს საერთო ინტერესებს და

პატივისცემას და არა ულტიმატუმებს.243

„რესპუბლიკური პარტიის“ ლიდერები ფიქრობენ, რომ „ერთადერთი რაც უნდა

დავთმოთ, ამჟამინდელი ხელისუფლების დამოკიდებულებაა“. დავით უსუფაშვილი

აღნიშნავს, რომ საქართველოს საქმე არ უნდა იყოს მსოფლიოსთვის იმის ჩვენება,

რამდენად ცუდი სახელწიფოა რუსეთი.244

239 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან და გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 240 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 241 ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010 242 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან და პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010 და ლევან როინიშვილთან,

თებერვალი, 2010 243 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 244 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010

78

„ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი დავით გამყრელიძე ფიქრობს, რომ ჩვენ მეტი უნდა

ვილაპარაკოთ დიპლომატიაზე და არა კომპრომისებზე. ის არ ეთანხმება იმ აზრს, რომ

საქართველო რუსეთთან შეტაკების პოლიგონად იქცევა. ის აღნიშნავს, რომ

საქართველომ პირველ რიგში ფოკუსირება საკუთარი სახელმწიფოებრიობის

გადარჩენაზე უნდა გააკეთოს. მანანა ნაჭყებია დასძენს, რომ არსებობს სხვა საკითხებიც,

რაც რუსეთთან თანამშრომლობის საფუძვლად შეიძლება იქცეს, მაგალითად

რეგიონული თანამშრომლობა. გიორგი მოსიძე ამბობს, რომ რთულია კომრპომისებზე

მსჯელობა ფაქტობრივი მოლაპარაკებების გარეშე, რომლის დროსაც არაერთი დეტალია

გასათვალისწინებელი, მაგ: საერთაშორისო პოლიტიკა, პოლიტიკურ აქტორთა

ძალაუფლება და ა.შ.

ირაკლი მელაშვლის აზრით, მთავარია შეიქმნას ისეთი გარემო, რომელიც არ

დააზარალებს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისა და ევროინტეგრაციის პროცესს.

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერები მიიჩნევენ, რომ საგარეო პოლიტიკაში

დათმობები საქართველოს დამოუკიდებლობის დაკარგვის ტოლფასია და რომ

საქართველოს დასათმობი არაფერი აქვს.

ზოგიერთი პოლიტიკური ლიდერის აზრით, რთულია რამე სახის კომპორმისზე

საუბარი ფაქტობრივი მოლაპარაკებების გარეშე. მიუხედავად ამისა, რესპონდენტების

უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ საქართველოს ბევრი არც არაფერი აქვს დასათმობი.

რესპონდენტებს ასევე ეთხოვათ, განემარტათ დასავლეთის პრაგმატული

დამოკიდებულება რუსეთის მიმართ. პასუხები ერთი და იგივე თემის გარშემო

ტრიალებდა: ენერგორესურსებზე დამოკიდებულება, ბირთვული იარაღის მქონე ქვეყნა,

დიდი ბაზარი.

აკაკი მინაშვილი, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან“, დასავლეთის პრაგმატულ

ურთიერთობას რუსეთთან, პირველ რიგში, ენერგოდემოკიდებულებით ხსნის, მეორე

79

რიგში კი ბიზნეს კონტაქტებითა და რუსეთში ჩადებული ინვესტიციებით. მესამე

ფაქტორად მინაშვილი რუსეთზე ევროპის გავლენის მოპოვების სურვილს მიიჩნევს. 245

გიორგი კანდელაკი ფიქრობს, რომ არსებობს კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელსაც

ევროპელები ვერ აფასებენ, ესაა ისტორიული კონტექსტის გაგება. დასავლეთში

პოსტმოდერნისტული ეპოქა ცივი ომის შემდეგ დადგა, როდესაც სამხედრო ძალამ

დაკარგა ადრინდელი მნიშვნელობა. რუსეთი კი ამ პროცესის ნაწილია, მიუხედავად

თავისი ნაკლოვანებებისა. ეს განსაზღვრავს მისდამი დასავლეთის დამოკიდებულებას.246

სოციალ-დემოკრატი გელა ბანძელაძე მიიჩნევს, რომ ის დასავლელი აქტორები,

რომელთაც რუსეთთან კარგი ურთიერთობა სურთ, პრიორიტეტად უსაფრთხოებას

მიიჩნევენ. ფიქრობენ, რომ კონსტრუქციული და მეგობრული ურთიერთობა ორივე

მხარისთვის სასარგებლო იქნება.247 გია ჟორჟოლიანიც ეთანხმება, რომ გრძელვადიან

პერსპექტივაში რუსეთი მიიჩნევა პარტნიორად, იმ შემთხვევაში თუკი ჩინეთი და

ინდოეთი ეკონომიკურად მეტად მოძლიერდებიან. ეს პარტნიორობა კი სამხედრო

თანამშრომლობაზეც შეიძლება აისახოს.248

„ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების“ წევრი ვიქტორ დოლიძე ფიქრობს,

რომ რუსეთი და დასავლეთი კიდევ უფრო დაახლოვდებიან, განსაკუთრებით

ეკონომიკის სფეროში. პრეზიდენტ ობამას ადმინისტრაციაც ხელს შეუწყობს ამ პროცესს.

გაუმჯობესების ნიშნები განსაკუთრებით ირანში მიმდინარე პროცესების შემდეგ

შეიმჩნევა, აღნიშნავს იგი.249

გიორგი კობახიძე, „დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი საქართველოს“ წევრი,

ფიქრობს, რომ დასავლეთის პრაგმატული დამოკიდებულება რუსეთისადმი მეტწილად

განპირობებულია ხედვით, რომ სამყაროში ადამიანთა კეთილდღეობა უსაფრთხოებას

245 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 246 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, მარტი, 2010 247 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 248 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 249 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

80

ეფუძნება. დასავლეთი არ არის დაინტერესებული იმით, რომ რუსეთი გაქრეს როგორც

სახელმწიფო და ამით გაანეიტრალოს მასთან დაკავშირებული საფრთხეები. ის

დაინტერესებულია რუსეთმა შეცვალოს დამოკიდებულება სახელმწიფოს

მოწყობისადმი, მეზობელი ქვეყნებისა და დასავლეთისადმი.250

დავით ბერძენიშვილის აზრით, მთავარი ამ მიდგომაში რუსეთის ბაზარია. დავით

უსუფაშვილი ამატებს, რომ რუსეთთან გეოგრაფიულად ახლოს მყოფი საერთაშორისო

კონფლიქტები(ავღანეთი, ერაყი) ასევე მნიშვნელოვანია და დასავლეთისთვის რუსეთის

დამოკიდებულება ამ საკითხებისადმი გადამწყვეტია. თუმცა, რუსეთისადმი

პრაგმატული დამოკიდებულება დიდწილად დასავლეთის მოკლევადიანი

საჭიროებებითაა განპირობებული.

გიორგი მოსიძის აზრით, ბუნებრივია, რომ დასავლეთი პირველ რიგში საკუთარი

კეთილდღეობაზე ფიქრობს და ნაკლებად აღელვებს „საქართველოს გადარჩენა

რუსეთისგან... დასავლეთი საკუთარ კეთილდღეობას ჩვენს გამო საფრთხეში არ

ჩააგდებს.“

ზოგადად, დასავლეთის პრაგმატული დამოკიდებულება რუსეთისადმი პოლიტიკური

პარტიების მიერ ეკონომიკური ინტერესით, ენერგორესრურსებით და რუსეთის

სამხედრო ძლიერებით განისაზღვრება.

რუსეთრუსეთრუსეთრუსეთ----საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს ომიომიომიომი

კვლევის ერთ-ერთი ძირითადი საკითხი 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს

ომი იყო. რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა თუ რა იყო ომის მოტივები და მიზეზები,

რა გამოცდილება მივიღეთ, რატომ არ ჩაერთო დასავლეთი და ა.შ.

250 ინტერვიუ გიორგი კობახიძესთან, თებერვალი, 2010

81

მმართველი პარტიის წარმომადგენლები ფიქრობენ, რომ რუსეთმა ვერ მიაღწია თავის

სტრატეგიულ მიზანს, შეეცვალა ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლება, რაც საგარეო

პოლიტიკური კურსის და დემოკრატიული რეფორმების შეჩერების საფუძველი

გახდება.251 აკაკი მინაშვილი ფიქრობს, რომ საქართველოს განვითარება რუსეთისთვის

საფრთხეს წარმოადგენს. რთულია მოსახლეობას აუხსნა, როგორ შეძლო პოსტ-საბჭოთა

ქვეყანამ(საქართველო) განვითარება და რუსეთმა კი ვერ მოახერხა. საქართველომ ომის

შემდეგაც შეძლო სახელმწიფოებრიობის და განვითარების კურსის შენარჩუნება.252

მხოლოდ ეროვნულ-დემოკრტები და გარკვეულწილად „თავისუფალი დემოკრატები“

იზიარებენ მმართველი პარტიის მოსაზრებებს. „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“

ლიდერები ფიქრობენ, რომ რუსეთმა თავის მიზანს ვერ მიაღწია. ბაჩუკი ქარდავა ამბობს,

რომ ომი იყო სასჯელიც და საქართველოს საგარეო პოლიტიკაზე გავლენის მოპოვების

მცდელობაც. გურამ ჩახვაძე დასძენს, რომ რუსეთმა გვაჯობა სამხედრო თვალსაზრისით,

მაგრამ დამარცხდა პოლიტიკურად. მაგალითად, თუკი აფხაზეთისა და სამხრეთ

ოსეთის კონფლიქტები ადრე ეთნიკურ ჭრილში განიხილებოდა, აგვისტოს ომმა

გვაჩვენა, რომ ეს რუსეთ-საქართველოს ომია. რუსეთმა ვერ შეძლო პოლიტიკური

ელიტის შეცვლა საქართველოში. პარტიის ლიდერები მიიჩნევენ, რომ ომი ჯერ არ

დამთავრებულა და საქართველოს გამარჯვებაა ის, რომ არც ერთ მნიშვნელოვან ქვეყანას

არ უღიარებია სეპარატისტული რეგიონების დამოუკიდებლობა.253

ირაკლი ალასანია („ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატები“) ფიქრობს, რომ

რუსეთმა ვერ მიაღწია თავის სტრატეგიულ მიზანს, რადგანაც საქართველოს

საზღვრების ძალისმიერმა ცვლილებამ საერთაშორისო ლეგიტიმაცია ვერ მოიპოვა.

ვიქტორ დოლიძის აზრით, სამხედრო აგრესია არ უნდა იყოს რუსეთის საბოლოო

მიზანი, მისთვის გაცილებით სასარგებლოა მისი მოსაზღვრე საქართველოს ძლიერება.

251 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკათან, თებერვალი, 2010 252 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 253 ინტერვიუ გოგა გოგნიაშვილთან, იანვარი, 2010

82

თუმცა, ალასანიაცა და დოლიძეც მიიჩნევენ, რომ რუსეთმა მიაღწია ტაქტიკურ მიზანს

და გაიმყარა პოზიციები სამხრეთ კავკასიაში.254

სოციალ-დემოკრატები მიიჩნევენ, რომ რუსეთმა ომით თავისივე თავი აზარალა. გია

ჟორჟოლიანი ფიქრობს, რომ რუსეთმა საკუთარი სისუსტის დემონსტრირება მოახდინა

ძალის გამოყენებით და ამით გარკვეულწილად დაკარგა თავისი გავლენა პოსტ-საბჭოთა

სივრცეში.255

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერთა აზრით, რუსეთმა თავის მიზანს საქართველოში

სამხედრო ბაზების დაბრუნებით და ამით სამხრეთ კავკასიაში პოზიციის

გაუმჯობესებით მიაღწია. ნესტან კირთაძე დასძენს, რომ ომის შემდეგ რუსეთი

გლობალურ მოთამაშედ იქცა ნაცვლად რეგიონული აქტორისა. “სამყარო ბევრად

მრავალპოლარული გახდა, ვიდრე ეს აქამდე იყო“- ამბობს იგი.256 შალვა ნათელაშვილის

აზრით, საქართველომ სამუდამოდ დაკარგა თავისი ტერიტორიები.257 სოსო

შატბერაშვილი დასძენს, რომ ეს იყო „უკიდურესი მარცხი“, რადგანაც ომი დღენახევარში

წავაგეთ. “თვენახევარი მაინც უნდა გაგრძელებულიყო წინააღმდეგობა“ -აღნიშნავს

იგი.258

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ ლიდერი ზურაბ ნოღაიდელი მიიჩნევს,

რომ მისი მოვალეობაა იფიქროს საქართველოს გაერთიანებაზე და არა რუსეთის

სტრატეგიულ გეგმებზე კავკასიასა და საქართველოში. შესაბამისად ვერ იმსჯელებს

მიაღწია თუ არა რუსეთმა თავის მიზანს 2008 წელს.259 პარტიის ლიდერების აზრით,

საქართველომ წააგო ომი, თუმცა პეტრე მამრაძე იმასაც ამბობს, რომ ეს სააკაშვილის

რეჟიმის სამხედრო და პოლიტიკური მარცხი იყო და არა საქართველოსი.260

254 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან და ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი-მარტი, 2010 255 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 256 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 257 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010. 258 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, თებერვალი, 2010 259 ინტერვიუ ზურაბ ნოღაიდელთან, იანვარი, 2010 260 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010

83

ნინო ბურჯანაძე („დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“) აღნიშნავს, რომ

რუსეთმა იმაზე მეტი მიიღო, ვიდრე ამას მოელოდა. მიუხედავად ამისა კობახიძის

აზრით, დრო გვიჩვენებს რამდენად სასარგებლოა რუსეთისთვის ის, რაც მან ომის

შედეგად მიიღო. “შეუძლებელია 21-ე საუკუნეში სახელმწიფო სარგებელს აგრესიიდან

იღებდეს“ - ამბობს იგი.261

დავით ბერძენიშნვილი „რესპუბლიკური პარტიიდან“ ფიქრობს, რომ რუსეთმა თავის

მიზნებს მიაღწია, რადგანაც ამ ომის მიზანი შიდა პოლიტიკური სიტუაციისთვის

გამოიყენა. პირველად, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, რუსეთმა შეძლო მის

საზღვრებს გარეთ არსებულ ტერიტორიაზე კონტროლის დამყარება. პუტინის რეჟიმმა

შექმნა სტერეოტიპი, რომ “დაჩოქილი რუსეთი ფეხზე დგება,“ შესაბამისად რუსეთის

პოლიტიკური ელიტა და საზოგადოება საჭიროებს გარკვეულ უპირატესობას

ამერიკელებზე. სამხრეთ ოსეთის სამხედრო ოპერაცია ვიეტნამის ან კუბის ოპერაციის

ტოლფასი იყო. მეორეს მხრივ, რუსეთს არაფერი დაუკარგავს და უწინდელი კავშირებიც

კი აღადგინა დასავლეთთან.262 დავით უსუფაშვილი არ ეთანხმება ამ მოსაზრებას და

ფიქრობს, რომ რუსეთმა თავის მიზანს ვერ მიაღწია და მან მეტი ზარალი ნახა, ვიდრე

საქართველომ. ეს ნიშნავს, რომ საფრთხე ისევ არსებობს, რადგანაც რუსეთს თავისი საქმე

არ დაუსრულებია საქართველოსა და სამხრეთ კავკასიაში.263

„ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი დავით გამყრელიძე აღნიშნავს, რომ რუსეთმა თავის

მიზანს მიაღწია, რადგანაც სამხედრო ბაზები დაიბრუნა საქართველოს ტერიტორიაზე.

საქართველოს იმიჯი, როგორც სტაბილური ქვეყნის, შეილახა, რამაც იმოქმედა

ინვესტორთა მოტივაციაზე და ამასთან აზარალა საქართველოს ნატოში გაწევრიანების

პერსპექტივა. ასევე, დაკნინდა საქართველოს, როგორც სატრანზიტო ქვეყნის, როლი და

სატრანზიტო პროექტ „ნაბუქოში“ ჩართულმა ქვეყნებმა ალტერნატიური მარშრუტების

ძიება დაიწყეს. ამ ყველაფერით რუსეთის იმიჯი დიდად არ დაზარალებულა, მეტიც მან

261 ინტერვიუები ნინო ბურჯანაძესთან და გიორგი კობახიძესთან, თებერვალი, 2010 262 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 263 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010

84

განიმტკიცა გავლენა და შესაბამისი გზავნილიც გაუგზავნა სხვა ქვეყნებს, მაგალითად

სომხეთს და აზერბაიჯანს, რომ რუსეთის როლი კვლავ დიდია რეგიონში.264 დავით

საგანელიძე დასძენს, რომ სხვადასხვა ფაქტორებთან ერთად, რუსეთის რეჟიმმა გაიმყარა

თავისი პოზიცია მოსახლეობის იმ ნაწილში, რომელიც „მკაცრი ხელის“ პოლიტიკის

მომხრეა და „დერჟავის“ ნოსტალგია აქვს.265

გიორგი მოსიძე „ახალი მემარჯვენეებიდან“ მიიჩნევს, რომ რუსეთს ორმაგი

დამოკიდებულება აქვს საქართველოს მიმართ. პირველი ემოციურია და ნიშნავს იმას,

რომ რუსეთი ვერ თმობს ძველ იმპერიალისტურ განწყობას და იმპერიის ცენტრად

მიაჩნია თავი. მისი აზრით, საქართველო იყო რუსეთის კურორტიცა და მოკავშირეც

ერთდროულად. მეორე ფაქტორი გაცილებით პრაგმატულია და ენერგო და სხვა

რესურსებზე რაციონალურ გათვლებს ეფუძნება. საქართველოს თავის მხრივ ორი

ძირითადი მიმართულება აქვს აღებული: დასავლურ სამყაროსთან ინტეგრცია, რაც

ემოციურად აღიზიანებს რუსეთს და სააკაშვილის გადაჭარბებული მილიტარისტული

რიტორიკა, რამაც პიროვნულად დაძაბა ორი ქვეყნის ლიდერთა ურთიერთობა.266

პასუხები ომის მოტივების შესახებ შესაძლოა ორ კატაგორიად დავყოთ: მაკრო და მიკრო

დონე. ზოგიერთის აზრით, ომი ისეთმა ფართომასშტაბიანმა პროცესებმა გამოიწვია,

როგორიცაა რუსეთ-აშშ-ს ურთიერთობა და რუსეთის რევიზიონისტული პოლიტიკა.

სხვები ფიქრობენ, რომ ომი „არასწორმა გადაწყვეტილებებმა“ და გარკვეულმა

პროვოკაციებმა განაპირობა. მაგალითად, ზურაბ ნოღაიდელი და პეტრე მამრაძე

მიიჩნევენ, რომ სააკაშვილის პოლიტიკა 2008 წლის ომის მთავარი გამომწვევი

მიზეზია.267 პოლიტიკურ პარტიათა უმეტესობა ინარჩუნებს დაბალანსებულ

დამოკიდებულებას და აღნიშნავს, რომ ომის მიზეზად უნდა მივიჩნიოთ, როგორც

264 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, იანვარი, 2010 265 ინტერვიუ დავით საგანელიძესთან, იანვარი, 2010 266 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010 267 ინტერვიუები ზურაბ ნოღაიდელთან და პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010

85

რუსეთის „იმპერიალისტური პოლიტიკა“, ასევე საქართველოს ხელისუფლების

პროვოკაციული ნაბიჯები.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრთა აზრით, რუსეთისთვის ძირითადი

გამაღიზიანებელი ფაქტორი სუვერენული საქართველოს ეკონომიკური და

პოლიტიკური განვითარება იყო. მან ჯერ შიდა დაპირსპირების ორგანიზებით, შიდა

პოლიტიკურ პროცესებში ჩარევით სცადა განვითარების კურსის შეფერხება. ეს

მეთოდები უშედეგო აღმოჩნდა და რუსეთმა ამის შემდეგ დაიწყო სამხედრო აგრესია,

აღნიშნავს აკაკი მინაშვილი.268

ეროვნულ-დემოკრატები გარკვეულწილად იზიარებენ მმართველი პარტიის

შეხედულებებს. ბაჩუკი ქარდავა მიიჩნევს, რომ ომი იმპერიის აღდგენის მცდელობა იყო.

მისი აზრით, ომის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი საქართველოს საგარეო პოლიტიკის

კურსის შეცვლა გახლდათ. “სააკაშვილის ფაქტორი რომ არა, მაშინ სხვა რამ იქნებოდა

მიზეზი. საქართველოს შეცდომა რომ არ დაეშვა, სხვა საბაბით შემოიჭრებოდნენ“ -

აღნიშნავს იგი.269 გურამ ჩახვაძე და გოგა გოგნიაშვილი ფიქრობენ, რომ რუსეთის

იმპერიალისტური ზრახვები ომის დაწყების მთავარი ფაქტორი იყო და ამას არ

განსაზღვრავს ის, თუ რა რეჟიმი იქნება საქართველოში. ორი საუკუნეა რუსეთის

პოლიტიკა არ იცვლება. ჩახვაძის თქმით, რუსეთი ცდილობს შექმნას ალიანსი აშშ-თან

დასაპირისპირებლად და საქართველო ამ დიდი პოლიტიკური თამაშის მსხვერპლია.

“ჩვენ მეტად ფრთხილნი უნდა ვიყოთ, თუმცა სამხედრო აგრესია ამ გარემოების

გათვალისწინებით გარდაუვალი იყო.”270

სოციალ-დემოკრატები ომის მიზეზს „საქართველოს მთავრობის არაციონლური

გადაწყვეტილებით“ ხსნიან. მათი აზრით, ზედმეტია ლაპარაკი იმაზე, იყო ეს

პროვოკაცია თუ არა. ამ ქმედებამ გამოიწვია გეოპოლიტიკურ აქტორებს შორის

268 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 269 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, იანვარი, 2010 270 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010

86

ურთიერთობის დაძაბვის პროვოცირება, აღნიშნავს გია ჟორჟოლიანი.271 გელა

ბანძელაძის თქმით, „სააკაშვილი დიდ პოლიტიკურ აქტორებთან მეტადაა

ანგარიშვალდებული, ვიდრე საქართველოს მოსახლეობასთან... აშშ-ში ორი პარტია

იბრძოდა არჩევნებში: მაკ ქეინის ომის პარტია, რომელიც რუსეთს საფრთხედ სახავდა

და ობამას პარტია, რომელიც მეგობრობასა და დაახლოვებაზე საუბრობდა...

გლობალური პოლიტიკური ძალები, რომლებიც უკან ედგა ორი კანდიდატიდან ერთ-

ერთს, ამ კონფლიქტის ხელშემწყობი იქნებოდა იმის ხაზგასასმელად, რომ მეგობრობაზე

საუბარი ჯერ ადრეა”- აღნიშნავს იგი.272

„ლეიბორისტული პარტიის“ წარმომადგენლები ხშირად საუბრობენ „სააკაშვილის

პროვოკაციებზე“, როგორც აგვისტოს ომის გამომწვევ მიზეზზე. მიუხედავად ამისა,

ისინი აცნობიერებენ რუსეთის სურვილსაც ჩართული ყოფილიყო ამ ტიპის

კონფლიქტში და ამით სამხრეთ კავკასიაში გაეზარდა მისი სამხედრო

წარმომადგენლობა. ნესტან კირთაძე ხაზს უსვამს სააკაშვილის ადმინისტრაციის

„აგრესიულ პოლიტიკას“. რუსეთმა გამოააშკარავა, რომ საქართველოს სწრაფვა ნატოში

გაწევრიანებისკენ მისი ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებთან თანხმობაში არ

მოდის. საქართველომ უნდა მოიძიოს ალტერნატიული გზა და არ ჩაებას რუსეთთან

კონფრონტაციაში, აღნიშნავს კირთაძე.273

„ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერების აზრით, ომის მიზეზი 20

წლიანი უნდობლობა და დაპირისპირება, რეგიონული უსაფრთხოების მექანიზმის

არარსებობა, რუსეთის ნეო-რეალისტური პოლიტიკა274 და სააკაშვილის

არარაციონალური და არაორგანიზებული პოლიტიკაა.275 ვიქტორ დოლიძის აზრით,

„ჩვენი მეგობრები და პარტნიორები გვაფრთხილებდნენ ყველა ოფიციალურ

შეხვედრაზე თუ პირადი კომუნიკაციისას, რომ რუსეთი სერიოზულ პროვოკაციას

271 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 272 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 273 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 274 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 275 ინტერვიუ ზურაბ აბაშიძესთან, თებერვალი, 2010

87

ამზადებდა და რომ ჩვენ არ უნდა გამოვრიცხოთ სამხედრო ქმედებები. ისინი

გვისაბუთებდნენ, რომ ჩვენ თუ ჩავერთვებოდით ამ პროვოკაციაში, ვერავინ

დაგვეხმარებოდა... ჩვენ მეტად უნდა გვეფიქრა დიალოგზე კონფლიქტურ რეგიონებში

მცხოვრებ ადამიანებთან... ეუთოს მიერ ინიცირებული ეკონომიკური რეაბილიტაციის

პროგრამა შესაბამისად არ იქნა გამოყენებული პოლიტიკური ნების არარსებობის გამო” -

აცხადებს დოლიძე.276

ნინო ბურჯანაძე მიიჩნევს, რომ სააკაშვილის პოლიტიკამ რუსეთს მისცა საშუალება

თავისი სტრატეგიული მიზნებისთვის ამ გზით მიეღწია. კობახიძე აღნიშნავს, რონ

რუსეთ-საქართველოს კონფრონტაცია საბჭოთა კავშირის დაშლის მერე დაიწყო და

ძირითადად უკავშირდება რუსეთის სურვილს, თავისი გავლენა შეინარჩუნოს პოსტ-

საბჭოთა სახელმწიფოებზე. მიუხედავად ამისა, ომზე პასუხისმგებლობა უნდა

გაინაწილოს ორივე ქვეყანამ, რუსეთმა როგორც აგრესიის განმახორციელებელმა

სუბიექტმა და საქართველოს მთავრობამ, რომელმაც გარკვეული პოლიტიკური

შეცდომები დაუშვა, აღნიშნავს იგი.

დავით უსუფაშვილი მიიჩნევს, რომ კონფლიქტის ერთ-ერთ მხარე ქვეყანაში

დემოკრატია რომ ყოფილიყო, ომი არ მოხდებოდა. რუსეთი ელოდებოდა ხელსაყრელ

მომენტს სამხედრო აგრესიისთვის და როგორც იქნა 2008 წლის აგვისტოში

საქართველომ ამის შანსი მისცა, აღნიშნავს იგი.277 პაატა ზაქარეიშვილი დასძენს, რომ

რუსეთმა საქართველო ომში ჩაითრია. საქართველოს ხელისუფლებამ ვერ გათვალა

საფრთხე და საბედისწეროდ ეთამაშა რუსეთს. ზაქარეიშვილის აზრით, საქართველოს ამ

ქმედებას გარკვეული მხარდაჭერა ჰქონდა აშშ-გან, რომელიც სააკაშვილის ეუბნებოდა,

”ნუ გეშინია, რუსეთი ომს არ დაიწყებს, მიდი და გამოიწვიე...”278 დავით ბერძენიშვილი

ფიქრობს, რომ ”სააკაშვილის არარაციონალური გათვლებით რუსეთი არ ჩაებმეოდა

276 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010 277 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 278 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010

88

ფართომასშტაბიან სამხედრო კონფლიქტში საქართველოსთან... და ის შეძლებდა

ცხინვალი მაინც აეღო.”279

”ახალი მემარჯვენეების” ლიდერი დავით გამყრელიძე საქართველოს ხელისუფლების

არასწორ პოლიტიკაში ხედავს საფუძვლებს, რომელიც შიდა პროპაგანდაზე უფრო იყო

კონცენტრირებული, ვიდრე ქვეყნის ეროვნულ უსაფრთხოებაზე. დავით საგანელიძე

დასძენს, რომ სააკაშვილი ცხინვალის რეგიონის აღებას მოქრთამვით იმედოვნებდა და

ფიქრობდა, რომ ”სხვათა დაპირებებით” შეძლებდა ცხინვალში დავით

აღმაშენებელივით შესვლას. საქართველოს ხელისუფლებამ პიარ აქცია დაგეგმა

სამხედრო კამპანიის ნაცვლად, აღნიშნავს იგი. მიუხედავად ამისა, პარტიის ლიდერები

არ გამორიცხავენ რუსეთის ფაქტორს. მანანა ნაჭყებია ომის მიზეზს რუსეთის აგრესიულ

და იმპერიალისტურ პოლიტიკაში ხედავს. ასევე აღნიშნავს, რომ საქართველოს სწრაფვამ

ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში გაერთიანებისკენ გააღიზიანა რუსეთი.280

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ერთ-ერთი კვლევითი კითხვა იყო, რა გაკვეთილი მიიღო

საქართველომ 2008 წლის ომისგან. მიღებულ გამოცდილებად პოლიტიკური პარტიები

უმეტესად იმის გაცნობიერებას ასახელებენ, რომ საქართველო მეტად უნდა იყოს

საკუთარი თავის იმედად და ნაკლებად სხვების მოიმედე.

გიორგი კანდელაკი (”ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა”) ფიქრობს, რომ მიღებული

”სამხედრო გაკვეთილი” არასწორ დაგეგმვაზე მიუთითებს და აღნიშნავს, რომ

ტერიტორიულ თავდაცვაზე მეტად ეს კონფლიქტი გაცილებით მცირემასშტაბიან

ოპერაციაზე იყო გათვლილი. “ასევე ნათელი გახდა, რომ შიდა ერთობა და

კონსოლიდაცია ძალიან მნიშვნელოვანია, ჩვენივე თავის იმედად უნდა ვიყოთ და გარე

სამყაროზე ნაკლებ გათვლებს ვაკეთებდეთ.”281

279 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 280 ინტერვიუ მანანა ნაჭყებიასთან, 2010 281 ინტერვიუ გიროგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010

89

სოციალ-დემოკრატები მიიჩნევენ, რომ ომისგან მიღებული გაკვეთილია რომ

პრობლემები ძალისმიერი გზით ვერ გადაწყდება და საქართველოს ხელისუფლების

მიდგომა ქვეყნის უსაფრთხოებისადმი არასწორია.282 ნესტან კირთაძე „ლეიბორისტული

პარტიიდან“ ამბობს, რომ საქართველოს უნდა ჰქონდეს საკუთარი ეროვნული

ინტერესები და სხვების სასარგებლოდ არ უნდა ჩაებას მეზობელ ქვეყანასთან

კონფრონტაციაში.283

რუსეთ-საქართველოს ომისგან მიღებული ძირითადი გაკვეთილია ის, რომ

საქართველოს სჭირდება მეტად რაციონალური პოლიტიკა როგორც ორმხირივი, ისე

მრავალმხრივი პოლიტიკის განსაზღვრისას - აღნიშნავს ვიქტორ დოლიძე(”ჩვენი

საქართველო-თავისუფალი დემოკრატები”). ირაკლი ალასანია მიიჩნევს, რომ

კონფლიქტის გადაჭრა დამოკიდებულია ჩვენზე და არა საერთაშორისო

ორგანიზაციების ჩართულობაზე. “ჩვენ ვსაჭიროებთ ქართულ-აფხაზური და ქართულ-

ოსური ურთიერთობების აღდგენას.”284

ზურაბ ნოღაიდელი (”მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთის”) მიიჩნევს,

”გამოცდილებამ დაგვანახა, რომ ჩვენ თავზე ჩვენ თვითონ უნდა ვიზრუნოთ.” პეტრე

მამრაძე დასძენს, რომ რაღაც დონეზე მეტად, არავინ გაიფუჭებს ურთიერთობებს

რუსეთთან. 285

დავით ბერძენიშვილი ომის შედეგებს რამდენიმე ნაწილად ყოფს. საზოგადოების და

პოლიტიკოსების ერთი ნაწილი ფიქრობს, რომ საქართველო დაისაჯა და რუსეთთან

თანამშრომლობა კვლავ მისაღებია ვაშლის, ყურძნის, ღვინის ექსპორტისა და რუსეთში

მცხოვრები ნათესავების მონახულების მიზნით. მეორე ნაწილის აზრით, კვლავ

დასაფიქრებელია ქვეყნისთვის ისეთი სახიფათო პროექტების განხორციელება, როგორც

მაგალითად ტელეარხი ”პირველი კავკასიურია”. ის არ ფიქრობს, რომ რუსეთის

282 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 283 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 284 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 285 ინტერვიუები ზურაბ ნოღაიდელთან და პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010

90

პასუხად ჩრდილო კავკასიაში ახალი პრობლემების შექმნა მართებულია. მესამე ნაწილის

აზრით, რუსეთის მიმართ სწორი და პრინციპული პოზიციის შენარჩუნება

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. ასევე, გადამწყვეტია ქვეყანაში დემოკრატიული

ინსტიტუტების აშენება საფრთხეების შესამცირებლად.286 დავით უსუფაშვილი მიიჩნევს,

რომ ომმა მოახდინა სახელისუფლო ინსტიტუტების არაეფექტიანობის და

არადემოკრატიულობის დემონსტრირება. “მსოფლიო გამოცდილებით, ომის დროს

პარლამენტმა უნდა განაგრძოს მუშაობა და ფუქნცია შეინარჩუნოს... ჩვენს ქვეყანაში

პარლამენტის წევრებმა ომში წასვლა გადაწყვიტეს... რაც ომის პირობებში სახელმწიფო

სტრუქტურების ფუნქციებში სრულ გაურკვევლობაზე მიუთითებს”, აღნიშნავს იგი.287

დავით გამყრელიძის თქმით, ომის შემდეგ ნათელი გახდა, რომ მეგობრობა და

პარტნიორობა თუნდაც ისეთ ძალასთან, როგორიც აშშ-ია, არ არის იმუნიტეტის და

დაცვის გარანტი. თუკი საბაბსა და სამართლებრივ მიზეზს მისცემ, სამხედრო აგრესიის

ობიექტიც შეიძლება გახდე. გიორგი მოსიძის აზრით, არ არსებობს კონფლიქტის

მშვიდობიანი გზით მოგვარების ალტერნატივა. შესაბამისად საქართველომ ორი

მიმართულებით უნდა იმუშავოს: პირველი სეპარატისტებთან პირდაპირი დიალოგია

და მეორე ქვეყანაში დემოკრატიული ინსტიტუტების მშენებლობაა.

„ეროვნული ფორმუმის“ წევრი ირაკლი მელაშვილი მიიჩნევს, რომ საქართველომ არ

უნდა ითამაშოს პროვოკატორის როლი რეგიონში. საქართველოს პოლიტიკა მეტად

პრაგმატული და ევროპაზე ორიენტირებული უნდა იყოს, ვიდრე აქამდე. ევროპის

მარეგულირებელი როლი აშშ-რუსეთის კონფრონტაციის პროცესში ძალიან

მნიშვნელოვანია, აღნიშნავს იგი.

ეროვნულ-დემოკრატები აღნიშნავენ, რომ ქართული არმია რეალურად გაცილებით

სუსტი აღმოჩნდა, ვიდრე ამაზე ომამდე საუბრობდნენ. გოგა გოგნიაშვილი ამბობს, რომ

”ჩვენი წინააღმდეგობა ორ დღეზე მეტად უნდა გაგრძელებულიყო.” ბაჩუკი ქარდავა

286 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 287 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010

91

შიშობს, რომ აგვისტოს მოვლენებმა საზოგადოებაში შექმნა განწყობა, რომ საქართველო

რუსეთისგან თავს ვერ დააღწევს. ომის დადებით შედეგებს შორის კი იმის

გამოაშკარავებას აღნიშნავს, რომ საქართველოს გაცილებით მეტი დიპლომატიურობა და

მოქნილობა მართებს.288

ზოგადად, ყველა რესპონდენტი აღნიშნავს, რომ საქართველომ ომი წააგო და რუსეთმა

თავისი მიზნების უმეტესობას მიაღწია, ტაქტიკურ დონეზე მაინც.

რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული თანამშრომლობათანამშრომლობათანამშრომლობათანამშრომლობა სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიასთანკავკასიასთანკავკასიასთანკავკასიასთან

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს როლიროლიროლიროლი რეგიონშირეგიონშირეგიონშირეგიონში

ხშირად ისმის შეკითხვა, საქართველო ევროპის ნაწილია თუ აზიის, რა ჰქვია იმ

რეგიონს, სადაც საქართველო მდებარეობს და ა.შ. რესპონდენტებს ამ თემაზეც დაესვათ

შეკითხვები.

პოლიტიკური ელიტის წარმომადგენლები საქართველოს ძირითადად კავკასიაში ან

სამხრეთ კავკასიაში მოიაზრებენ. სხვა რეგიონულ ტერმინებში გამოყენებულ იყო

აღმოსავლეთ ევროპა,289 შავი ზღვის რეგიონი,290 ცენტრალური ევრაზია,291 დასავლეთის

აღმოსავლეთ საზღავრი/კარიბჭე,292 და ევროპის უკიდურესი საზღვარი.293 სხვები

უპირატესობას ანიჭებენ ისეთ განმარტებებს, როგორიცაა სამხრეთ კავკასია, როგორც

აღმოსავლეთ ევროპის ნაწილი,294 საქართველო, როგორც ევროპის ნაწილი, რომელიც

განთავსებულია სამხრეთ კავკასიაში,295 კავკასია და აღმოსავლეთ ევროპა,296 სამხრეთ

288 ინტერვიუ ბაჩუქკი ქარდავასთან, იანვარი, 2010 289ინტერვიუები ირაკლი ალასანიასთან და ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი-მარტი, 2010 290 ინტერვიუები გიორგი კანდელაკთან, დავით ბერძენიშვილთან და პაატა ზაქარეიშვილთან,

თებერვალი, 2010 291 დავით გამყრელიძე, იხილით ”ახალი მემარჯვენეების”პარტიის პლატფორმა, გვ. 41, სადაც ტერმინი

განმატებულია, როგორც კავკასიის, ცენტალური აზიის და ახლო აღმოსავლეთის მომცველი რეგიონი 292 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 293 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010 294 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, იანვარი, 2010 295 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010

92

კავკკასია და ევრაზიური ბალკარეთი.297 პოლიტიკოსების ნაწილი საქართველოს

ევროპაში მოიაზრებს ფართო გაგებით, მაგალითად ნესტან კირთაძე, თუმცა სხვები ამას

სკეპტიკურად უყურებენ. მაგალითად, ნინო ბურჯანაძე ამბობს: ”ევროპელობა

ღირებულებებია... ის რიტორიკა, რომ ჩვენ ვართ ევროპელები რეალურად განსხვავდება

იმ ფასეულობებისგან, რასაც ევროპული ჰქვია.” კობახიძე დასძენს, რომ ”საქართველო

გეოგრაფიულად სამხრეთ კავკასიაში მდებარეობს და აღმოსავლეთ ევროპა

ხარისხობრივად კი იმ გარემოს აღნიშნავს, რომელშიც ვისურვებდით ცხოვრებას.”

ზვიად ძიძიგური ამბობს, რომ საქართველო არც ევროპაა და არც აზია. ”ჩვენ ყოველთვის

მიჯნაზე ვიყავით, ჩვენი ტრადიციებით, მმართველობით თუ გეოსტრატეგიით.”

შემდეგი კვლევითი კითხვა იყო, თუ რას ნიშნავს ქართული იდენტობა. ძირითადად

ორი შეხედულება გამოიკვეთა: პირველ შემთხვავაში ქართველობა ნიშნავს ”ენას,

მამულს და სარწმუნოებას”(ილია ჭავჭავაძე). მეორე შემთხვევაში კი ქართველობა

ევროპული იდენტობის ნაწილთან იყო კონცეპტუალიზებული.

აკაკი მინაშვილი აღნიშნავს, რომ არსებობს დასავლური და ტრადიციული იდენტობის

ნაზავი, სამოქალაქო და ტრადიციული ჩვევები. გიორგი კანდელაკი მიიჩნევს, რომ

ქართველ ერში ჯერ კიდევ არ არის ჩამოყალიბებული იდენტობა. ”ერის ფორმირება

მეცხრამეტე საუკუნეში დაიწყო და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ეს პროცესი

ეთნო-კულტურულ მეტამორფოზაში გადაიზარდა. დღესდღეობით ეს დაუსრულებელი

პროცესი ჩვენი განვითრების შემაფერხებელია.”

გია ჟორჟოლიანი ამბობს, რომ საქართველო ქრისტიანული ქვეყანაა და შესაბამისად იგი

მიკუთვნებულ უნდა იყოს ევროპულ ქრისტიანულ ცივილიზაციასთან, რაც

საზოგადოების მოწყობის და განვითარების ზოგად მახასიათელბელებს დაეფუძნება. ის

ამბობს, რომ ეთნიკური იდენტობა დღეს საკმაოდ ძლიერია, თუმცა ის უნდა შეიცვალოს

თუკი ჩვენ სეპარატიზმის პრობლემის მოგვარება გვინდა. დავით უსუფაშვილი

296 ინტერვიუ ლევან როინიშვილთან, თებერვალი, 2010 297 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010

93

ფიქრობს, რომ ქართული იდენტობა მართლმადიდებლურ და ევროპულ იდენტობას

ეფუძნება. დავით ბერძენიშვილის აზრით, ქართველი ერი არსებობს, მაგრამ არ

არსებობს სამოქალაქო ერი. ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფები არ არიან

ინტეგრირებულნი ეთნიკურად ქართველებთან... საქართველო არის შორეული

ევროპადა სურს გახდეს ”ნამდვილი ევროპა”,298 აღნიშნავს იგი.

დავით გამყრელიძე მიიჩნევს, რომ ილია ჭავჭავაძის ფორმულა ”ენა, მამული,

სარწმუნოება” ყველაზე უკეთ ასახავს ქართულ იდენტობას. თუმცა იქვე ამატებს,

რელიგია არ არის აუცილებელი კომპონენტი იდენტობის განსასაზღვრად. მამუკა

კაციტაძე აღნიშნავს, რომ მნიშვნელოვანი იდენტობის განსაზღვრისას არის

წარმომავლობა, გენეტიკა და ისტორია, ამჟამინდელ რეალობასთან და თანამედროვე

ქვეყნის შენების სურვილთან ერთად. მას მაგალითად მოჰყავს იაპონია, რომელსაც ასე

იხსენიებს ”თანამედროვე ტექნოლოგიების სამურაი” და აღნიშნავს, რომ ეს ისაა,

რისკენაც საქართველო უნდა ისწრაფვოდეს.299 გიორგი მოსიძის თქმით, ნებისმიერს

შეუძლია გახდეს ქართველი, მისი ეთნკური წარმომავლობის მიუხედავად, თუკი მას

სურს ქვეყნის განვითარებაში წვლილის შეტანა; მიაჩნია, რომ იყო ქართველია იგივეა

რაც იყო ევროპელი და ქრისტიანული ცივილიზაციის ნაწილი.300

ილია ჭავჭავაძის ფორმულა ქართული იდენტობის საუკეთესო განმარტებაა „ეროვნულ-

დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერებისთვის ბაჩუკი ქარდავასთვის და გიორგი

გოგნიაშვილისთვის. გურამ ჩახვაძე მიიჩნევს, რომ ქრისტიანობა იდენტობის

განსაზღვრისას ძალიან მნიშვნელოვანია. ”ჩვენ ევროპასთან უფრო ახლოს ვართ,

მიუხედავად აღმსარებლობითი გასნხვავებულობისა, და ჩვენ ვიზიარებთ ქრისტიანული

სამყაროს ღირებულებებს” - აღნიშნავს იგი.301

298 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 299 ინტერვიუ მამუკა კაციტაძესთან, იანვარი, 2010 300 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010 301 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010

94

„ეროვნული ფორუმის“ წევრი ირაკლი მელაშვილი ამბობს, რომ თანამედროვე ქართული

იდენტობა ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესშია. ”ქართველები ჯერაც ვერ გარკვეულან

ევროპელები არიან თუ აზიელები”. იგი ქართველობას განსაზღვრავს, როგორც

”ევროპისკენ და ევროპელობისკენ სწრაფვას პოსტ-საბჭოთა სტერეოტიპებთან ერთად.”302

პაატა ჯიბლაძე და სოსო შატბერაშვილი ასევე იშველიებენ ჭავჭავაძის ფორმულას.

ნესტან კირთაძე კი დასძენს, რომ საქართველო ევროპაა თავისი კულტურით,

ცივილიზაციით, ტრადიციებით და ისტორიით.303

ირაკლი ალასანია მიიჩნევს, რომ ქართველი ერი იზიარებს დასავლურ ღირებულებებს

და ისტორიულად მუდმივად ისწრაფვის ევროპისკენ. ”უპირველეს ყოვლისა ჩვენ ვართ

კავკასიელი ერი, თუმცა ევროპული ღირებულებებიც ძალიან ახლოს დგას

ქართველობასთან და ქართველები ევროპული საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია”,

აღნიშნავს იგი.304 ვიქტორ დოლიძე წუხს, რომ საქართველო გარკვეული დროით

ევროპული ოჯახისგან განცალკევებული აღმოჩნდა და შესაბამისად შეფერხდა შანსი

თვითიდენტობის, როგორც ევროპელობის, ჩამოყალიბების პროცესი.305

ზურაბ ნოღაიდელი (”მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის”)

ერთმნიშვნელოვნად აღნიშნავს, რომ ქართველები ევროპელები არიან. პეტრე მამრაძე

ეთანხმება ამ მოსაზრებას, თუმცა დასძენს, რომ ქართველობის საფუძველი ენა, მამული

და სარწმუნოებაა. სარწმუნოებაში იგი გულისხმობს ქრისტიანობასა და ყველა იმ

რელიგიას, რომლის მიმდევრებიც საქართველოში ცხოვრობენ. როინიშვილი მიიჩნევს,

რომ ქართველები იზიარებენ ისეთ ევროპულ ღირებულებებს როგორიცაა სწრაფვა

განათლებისკენ, არა კონფლიქტურობა, , მაგრამ კავკასიური თვისებები მაინც

უწინარესია.

302 ინტერვიუ ირაკლი მელაშვილთან, თებერვალი, 2010 303 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 304 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, მარტი, 2010 305 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

95

ნინო ბურჯანაძე განასხვავებს ხალხსა და ხელისუფლებას. ის აღნიშნავს, რომ

”პიროვნულად მე ევროპელი ვარ და ვიზიარებ ევროპულ ღირებულებებს, მაგრამ არ ვარ

დარწმუნებული, რომ ისინიც ასეთებივე არიან, ვინც განსხვავებული აზრის გამო

ადამიანებს აპატიმრებს...იდენტობას მხოლოდ ის არ განსაზღვრავს, რას ამბობ ან ვინ

გინდა იყო. იდენტობა ქცევა, ცხოვრების წესი და ფასეულობებია.”306

„კონსერვატიული პარტიის“ ლიდერები ფიქრობენ, რომ ეროვნული იდენტობა

ისტორიის, ენის, ტრადიციებისა და რელიგიის ნაზავია. ზვიად ძიძიგური მიიჩნევს, რომ

ევროპული ღირებულებები მნიშვნელოვანია. გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ქვეყნები,

რომლებიც ამ ღირებულებებით იმართება, გაცილებით წარმატებულნი არიან.

შესაბამისად, საქართველოს მომავალი მისთვის დასავლური და დემოკრატიული

ღირებულებებით მართული სახელმწიფოა, სადაც დაცულია ტრადიციები, ენა და

კულუტურა.307

ქრისტიან-დემოკრატი გიორგი რუხაძე მიიჩნევს, რომ ქართული იდენტობა ევროპულ

და აზიურ ელემენტებს შეიცავს, მაგრამ გეოგრაფიულ და რელიგიურ პრიზმაში ”მე ვარ

ქართველი, მაშასადამე მე ვარ ევროპელი” მეტად მისაღები დებულებაა, ვიდრე ”მე ვარ

ქართველი, მაშასადამე მე ვარ აზიელი”.308 ნიკა ლალიაშვილი ამბობს, რომ ამ კითხვაზე

პასუხი არ აქვს. ”ამაზე მთელი ცხოვრებაა ვფიქრობ. რა არის ჩვენი იდენტობა? ხინკალი

თუ ვეფხისტყაოსანი? ქალიშვილობის ინსტიტუტი, სუფრა თუ რა? რა გვაერთიანებს?

რელიგია? არ ვიცი. ენა? მე და მეგრელი სხვდასხვა ენაზე ვსაუბრობთ. ამ საკითხზე

ბევრი აზრი შეიძლება არსებობდეს, კვლევითი ინსტიტუტები უნდა მუშაობდნენ ამაზე”,

ამბობს იგი.309

306 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 307 ინტერვიუები ბიძინა გუჯაბიძესთან, კახა კუკავასთან და ზვიად ძიძიგურთან, იანვარ-თებერვალი, 2010 308 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010 309 ინტერვიუ ნიკა ლალიაშვილთან, თებერვალი, 2010

96

შესაბამისად, ძირითადი არგუმენტი კითხვაზე, თუ რატომაა ქართველი ევროპელი,

ქრისტიანობაა. პოლიტიკური ლიდერები, ასევე ხშირად ახსენებდნენ ნაკლებად

განმარტებულ ”ისტორიულ სიახლოვეს ევროპასთან”.

ქართული იდენტობა უმეტესად ტრადიციული ასპექტებით განისაზღვრა, რაც XIX

საუკუნის პოპულარულ დებულებებს დაეფუძნა. თუმცა ბუნდოვანი დარჩა, როგორ

უნდა მოხდეს ქართული პოლიტიკური ელიტის რიტორიკის შეთავსება

თანამედროვეობასთან, ”ევროპასთან და ევროპული ღირებულებებისკენ სწრაფვასთან”.

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება სამხრეთსამხრეთსამხრეთსამხრეთ კავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაშიკავკასიაში რეგიონულირეგიონულირეგიონულირეგიონული ინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმი

ყველა პოლიტიკური პარტიის დამოკიდებულება სამხრეთ კავკასიაში ინტეგრაციისადმი

პოზიტიურია და მათი უმეტესობა მიიჩნევს, რომ ამის სარგებელი უმეტესწილად

ეკონომიკურია. რესპონდენტთა დიდი ნაწილი აღნიშნავს, რომ საქართველო რეგიონის

ლიდერი უნდა გახდეს, რადგანაც მას გააჩნია პოტენციალი ცენტრალური როლი

ითამაშოს. თუმცა, ამ ყველაფერისადმი სკეპტიკური განწყობაც შეიმჩნევა. მაგალითად

შალვა ნათელაშვილის(„ლეიბორისტული პარტია“) დამოკიდებულება რეგიონული

ინტეგრაციისადმი ნეგატიურია. ნესტან კირთაძე ფიქრობს, რომ პოლიტიკური

ინტეგრაცია მიუღწევადი მიზანია.

მმართველი პარტია მიიჩნევს, რომ ”საქართველოსა და კავკასიაში, დასავლეთის

ეკონომიკური და პოლიტიკური ინტერესების წასახალისებალად, რეკომენდებულია

გარკვეული პოლიტიკური ბალანსის შენარჩუნება რეგიონში და დასავლეთის

ეკონომკური ჩართულობისთვის შესაბამისი პირობების შექმნა. დიალოგის წინწამოწევა

სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოებში ყველაზე მნიშვნელოვანია ამ თვალსაზრისით.

შესაბამისად აუცილებელია მოიძებნოს თანამშრომლობის ეფექტური ფორმები

სახელმწიფოთა საერთო ინტერესებზე დაფუძნებით.”310

310 „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, ახალი დოქტრინა, საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტები,

თბილისი, 2007

97

კავკასიაში ლიბერალური დემოკრატიის მშენებლობის ალტერნატივა არ არსებობს,

აღნიშნავს დავით დარჩიაშვილი, პარლამეტის წევრი მმართველი პარტიიდან.311 გიორგი

კანდელაკი აღნიშნავს, რომ საქართველოს მსგავსად აზერბაიჯანსა და სომხეთში

დემოკრატიის მშენებლობა მთავარი პრიორიტეტი არ არის და მიიჩნევს, რომ

ინტეგრაცია მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როდესაც რეგიონში ყველა

ქვეყანას ერთი მიზანი ექნება.312 თუკი პოლიტიკური პრიორიტეტები დაემთხვევა,

რეგიონული თანამშრომლობის სარგებელი იქნება სტრატეგიული და არამხოლოდ

ეკონომიკური, დასძენს იგი.

ზოგიერთი პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელი აღნიშნავს, რომ სამხრეთ კავკასიის

სახელმწიფოებს შორის უნდა მოხდეს საკანონმდებლო ჰარმონიზაცია, მაგალითად

როგორიცაა ბაჟთან დაკავშირებული, ზოგად ეკონომიკური და ფინანსური პოლიტიკა.313

ეს საკითხი წამოჭრეს ”ახალმა მემარჯვენეებმაც” სამხრეთ კავკასიაში ინტეგრაციასთან

დაკავშირებით. აღნიშნულ კონტექსტში, ასევე მნიშვნელოვანად მიაჩნიათ ორმხრივი და

რეგიონული თანამშრომლობა და ”სამხრეთ-კავკასიურ დიალოგში” ცენტრალური

როლის აღება სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობის გაუმჯობესებისთვის.314 შალვა

ნათელაშვილმა(„ლეიბორისტული პარტია“) გამოხატა სურვილი შეიქმნას კავკასიის

საერთაშორისო ასამბელეა, რაც საქართველოს რეგიონული თანამშორმლობის

ცენტრალურ მოთამაშედ აქცევს.315

რესპუბლიკელები აღიარებენ, რომ ”ყარაბახის კონფლიქტი აზერბაიჯანსა და სომხეთს

შორის კვლავ რჩება სამხრეთ კავკასიის ეფექტიანი უსაფრთხოების სისტემის შექმნის და

რეგიონში მრავალმხრივი თანამშრომლობის ძირითად წინაღობად. ამ სიტუაციაში

311 დისკუსია ”საქართველო და ევროკავშირი” (დავით დარჩიაშვილი, გია ხუხაშვილი, კახა

გოგოლაშვილი), „სტურია რე“, ”მაესტრო”, 3 ოქტომბერი, 2004 312 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010 313 გიორგი რუხაძე, „ქრისტიან- დემოკრატიული პარტიის“ წინასაარჩევნო პრეზენტაცია, პროგრამა ”პრაიმ

ტაიმი”, ”რუსთავი 2”, 17 აპრილი, 2008 314 „ახალი მემარჯვენეები“, პარტიის პლატფორმა, გვ.46 315 ნათელაშვილი შეხვდა და საქართველოში აკრედიტებულ ელჩებს და საკუთარი საპრეზიდენტო

პროგრამა გააცნო, ”პრაიმ-ნიუსი”, დეკემბერი, 2007

98

საქართველომ უნდა შეინარჩუნოს დაბალანსებული ურთიერთობა სომხეთთან და

აზერბაიჯანთან… მიუხედავად ამისა, ამ პირობების გათვალისწინებითაც, არსებობს

გარკვეული რესურსები მრავალმხირვი თანამშრომლობისთვის”.316 ივლიანე ხაინდრავა

(”რესპუბლიკური პარტია”) აღნიშნავს, რომ ”ჩვენ დიდი პოტენციალი გაგვაჩნია

გავაუმჯობესოთ ურთიერთობა მეზობელ ქვეყნებთან სამხრეთ კავკასიაში და ასევე

ხელი შევუწყოთ საქართველოში სომხური და აზერბაიჯანული დიასპორის

განვითარების პროცესს საქართველოში. ეს ნიშნავს მეზობელებთან ურთიერთობის

გაღრმავებას, ნდობის გაძლიერებას და ა.შ.317

ირაკლი ალასანია, ასევე, საუბრობს ჩრდილოეთ კავკასიაზე. “საქართველომ უნდა

განაახლოს ჩრდილოეთ კავკასიის ერებთან ისტორიული კავშირები, რაც ეს შესაძლოა

აფხაზებთან და ოსებთან ურთიერთობის ნორმალიზაციის მნიშვნელოვან

ინსტრუმენტად იქცეს. ჩვენს ინტერესებშია გვქონდეს გარკვეული ურთიერთობა

ჩრდილოკავკასიის რესპუბლიკებთან, რაც მომავალში რაიმე სახის კონფრონტაციას

გამორიცხავს. საქართველო კავკასიის საგანმანათლებლო და კულტურულ ცენტრად

უნდა იქცეს”, აღნიშნავს იგი.318

რესპუბლიკელების აზრით, საქართველოს, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის

თანამშრომლობას არ გააჩნია პოტენციალი თურქეთის გარეშე. დავით ბერძენიშვილის

თქმით, ჩვენ უნდა ვსაუბრობდეთ ოთხი და არა სამი ქვეყნის ინტეგრაციაზე.319 დავით

უსუფაშვილი აზრით, პროცესი გარდაუვალია. პაატა ზაქარეიშვილი ფიქრობს, რომ სამი

ქვეყნიდან საქართველოს ყველაზე მეტი შანსი აქვს გახდეს დემოკრატიული ქვეყანა და

მაგალითი მისცეს სხვა რესპუბლიკებს, თუ როგორ განახორციელონ დემოკრატიული

რეფორმა. დავით უსუფაშვილის აზრით, საერთო ეკონომიკურმა ინტერესებმა და

316 წინასაარჩვენო პროგრამის ძირითადი დებულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, თბილისი, 2008, გვ.15-

16 317 ივლიანე ხაინდრავა, „რესპუბლიკური პარტიის“ წინასაარჩევნო პრეზენტაცია, პროგრამა ”პრაიმ ტაიმი”,

”რუსთავი 2”, 10 აპრილი, 2008 318 ინეტრვიუ ირაკლი ალასანიასთან, ავტორი მიხეილ ვიგნანსკი, ”ვრემია ნოვოსტეი”, 2 აპრილი, 2009, http://www.vremya.ru/2009/55/5/226242.html 319 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010

99

ვაჭრობამ შესაძლოა ხელი შეუწყოს სოლიდარობას და ისეთი პრობლემების მოგვარებას,

როგორიცაა სადავო სასაზღვრო მონაკვეთები ან ისტორიული ძეგლები.320

”ახალი მემარჯვენეების” ლიდერების აზრით, ეკონომიკური ასპექტი რეგიონული

ინტეგრაციის დღის წესრიგში მოწინავე საკითხია. გიორგი მოსიძე ეთანხმება იმ აზრს,

რომ საერთო ეკონომიკური სივრცე რეგიონში არსებული პრობლემების მოგვარების

მთავარი გასაღები იქნება. საერთო ბაზარი 15 მლნ მომხმარებელს ნიშნავს, რაც

ინვესტორების პერსპექტივით გაცილებით მიმზიდველია.321 პარტიის ლიდერები

აღნიშნავენ, რომ რეგიონული ინტეგრაციის მთავარი სარგებელი სტაბილურობა და

ეკონომიკური წინსვლაა და საქართველოს გააჩნია კავკასიის, ცენტრალური აზიის და

შუა აღმოსავლეთის რეგიონულ ცენტრად გადაქცევის პოტენციალი.322 “ქართველი

ხალხის ლტოლვა თავისუფლებისადმი საქართველოს ლიბერალური დემოკრატიის

პრინციპებისა და ღირებულებების რეალიზაციის შესაძლებლობას აძლევს.

საქართველომ უნდა აიღოს რეგიონში პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული

ცენტრის ფუნქცია” - გაცხადებულია პარტიის მანიფესტში.323

გურამ ჩახვაძე(„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“) ფიქრობს, რომ ბალტიისპირეთის

ქვეყნები ამის კარგი მაგალითია. მნიშვნელოვანია, რომ ევროკავშირის უსაფრთხოების

სისტემაში კავკასიას მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს.324

შალვა ნათელაშვილი და ნესტან კირთაძე (”ლეიბორისტული პარტია”) ფიქრობენ, რომ

რეგიონული ინტეგრაცია მშვიდობიან გარემოს უზრუნველყოფს. სოსო შატბერაშვილი

სარგებელს ეკონომიკური კუთხით ხედავს. ნინო ბურჯანაძე ფიქრობს, რომ ინტენსიური

პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული ურთიერთობები მნიშვნელოვანია,

მაგრამ ყარაბახის მოუგვარებელი კონფლიქტი და განსხვავებული ღირებულებები

320 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010 321 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010 322 ”ახალი მემარჯვენეების” პარტიის პლატფორმა, გვ.47 323 ”ახალი მემარჯვენეების” პარტიის პლატფორმა, გვ.41 324 ინტერვიუ გურამ ჩახვაძესთან, იანვარი, 2010

100

შემაფერხებელი ფაქტორია. “რეგიონული თანამშრომლობა მაშინ გახდება რეალური,

როდესაც სამივე სახელმწიფო ერთნაირი ღირებულებებით იხელმძღვანელებს” -

აღნიშნავს იგი.325

კახა კუკავას აზრით, რეგიონული ინტეგრაცია პრიორიტეტად მხოლოდ მაშინ შეიძლება

იქცეს, როდესაც რუსეთთან ურთიერთობა დარეგულირდება, რადგანაც ტერიტორიული

მთლიანობა და საზღვრების ხელშეუხელბობა პირდაპირ კავშირშია მეზობელ

ქვეყნებთან პარტნიორობის არსთან. იგი მიიჩნევს, რომ სამხრეთ კავკასიის გეოგრაფია

რეგიონულ საზღვრებს ნათლად გამოკვეთს და შესაბამისად თანამშრომლობა სამივე

სახელმწიფოს ბედისწერაა.326 ზვიად ძიძიგური დასძენს, რომ პატარა სახელმწიფოები

ცალკეულად ეკონომიკურ ზრდას ვერ მიაღწევენ.327 რეგიონული თანამშრომლობის

სარგებლებად ეკონომიკური კეთილდღეობა და სტაბილურობა მიიჩნევა. საერთო

ბაზრის შექმნა, ასევე, მიჩნეულია როგორც პოტენციური უპრატესობა.328 ირაკლი

მელაშვილსაც (”ეროვნული ფორუმი”) მსგავსი არგუმენტები მოჰყავს.

გიორგი რუხაძე (”ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა”) ეკონომიკური

თანამშრომლობის პოტენციალს ხედავს და ასაბუთებს, რომ რეგიონს აქვს მცირე შანსი

ისეთ პოლიტიკურ ერთობად ჩამოყალიბდეს, როგორიც ევროკაშვირია. მანამ, სანამ

ზოგიერთი სახელმწიფო დიდი ძალების სამხედრო გავლენის ქვეშაა (მაგალითად,

სომხეთი), გართულდება სამხედრო-სტრატეგიულ თანამშრომლობაზე საუბარი,

აღნიშნავს იგი.329

რესპონდენტთა უმეტესობა არ ეთანხმება სომხეთის ეკონომიკურ იზოლაციას და

მიაჩნიათ, რომ იგი უნდა მონაწილეობდეს რეგიონულ პროექტებში. გამონაკლისი

მხოლოდ შალვა ნათელაშვილია. ვახტანგ ყოლბაია (”დემოკრატიული მოძრაობა -

325 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, თებერვალი, 2010 326 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 327 ინტერვიუ ზვიად ძიძიგურთან, თებერვალი, 2010 328 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 329 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010

101

ერთიანი საქართველო”) აღნიშნავს, რომ მეტი იზოლაცია მეტ გაღიზიანებას გამოიწვევს

და შესაბამისად სომხეთის მონაწილეობამ შეიძლება ხელი შეუწყოს რეგიონში

მშვიდობის დამყარებისა და განვითარების პროცესს.330 კახა კუკავას შემდეგი ანალოგია

მოჰყავს: ”ოჯახის მსგავსად, რეგიონშიც ვერ იქნება ბედნიერი და უბედური

სახელმწიფოები. უბედური სახელმწიფოები შეეცდებიან არასტაბილურობის

პროვოცირებას.” მისი აზრით, სომხეთის ჩართულობა ამის თავიდან აცილების

საუკეთესო პრევენციაა.331 გიორგი რუხაძე (”ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა”)

აღნიშნავს, რომ მონეტას ორი მხარე აქვს. ერთი მხრივ, სომხეთი შეიძლება იყოს

დესტაბილიზატორი ან კონტორლირებული აქტორი რეგიონულ პროექტებში, თუ

გავითვალისწინებთ რუსეთის გავლენას მასზე და , მეორე მხრივ, სომხეთის ინტეგრაცია

აუცილებლად უნდა დაიწყოს.332

ყარაბახის კონფლიქტი რეგიონული ინტეგრაციის მთავარ შემაფერხებელ ფაქტორად

მიიჩნევა. რესპონდენტები რუსეთის არაკონსტრუქციულ როლზე საუბრობენ,333 და

აღნიშნავენ, რომ საჭიროა აშშ-ს და ევროპის მეტად აქტიური ჩართულობა.334 ხაზს

უსვამენ იმასაც, რომ პრაგმატული და რაციონალური ინტერესები მხარეებს

თანამშრომლობისკენ უბიძგებს.335 ზოგიერთი რესპონდენტი ფიქრობს, რომ რეგიონის

ორი ქვეყანა, არსებული კონფლიქტის მიუხედავად, ეკონომიკურად უნდა

თანამშრომლობდეს, რაც მათ შორის დაძაბულობას შეამსუბუქებს. 336

ნინო ბურჯანაძე მიიჩნევს, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ გაკვეთილი სომხეთისა

და აზერბაიჯანის მაგალითზე უნდა გამოიტანოს. პრობლემების და რადიკალურად

განსხვავებული პოზიციების მიუხედავად, ისინი კვლავ ლაპარაკობენ ერთმანეთთან.

მანანა ნაჭყებიაც იგივეს აღნიშნავს, რომ საქართველოსთვის კარგი მაგალითია

330 ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან, თებერვალი, 2010 331 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 332 ინტერვიუ გიორგი რუხაძესთან, თებერვალი, 2010 333 ინტერვიუები გურამ ჩახვაძესთან, ბაჩუკი ქარდავასთან და გოგა გოგნიაშვილთან, იანვარი, 2010 334 ინტერვიუ დავით გამყრელიძესთან, იანვარი, 2010 335 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 336ინტერვიუ ზვიად ძიძიგურთან, თბერვალი, 2010, ინტევრიუ ირაკლი ალასანიასთან, 6 მარტი, 2010

102

აზერბაიჯანი, რომელიც ცდილობს ურთიერთობა იქონიოს სომხეთთან და

ტერიტორიულ საკითხებზე მოილაპარაკოს.

რესპონდენტთა უმეტესობა სომხეთისა და თურქეთის დაახლოვებას დადებითად

უყურებს. დავით დარჩიაშვილი (”ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა”) ასაბუთებს, რომ

”ზოგი სომხეთისა და თურქეთის დაახლოვებას აპოკალიფტურ პრიზმაში ხედავს,

მაგრამ ეს მიდგომა არ არის არც დიპლომატიური და არც რაციონალური. ზოგადად ამან

შესაძლოა შეამციროს რუსეთის გავლენა სომხეთზე და დასავლეთის როლის გაზრდას

შეუწყოს ხელი.”337

საზღვრების შესაძლო გახსნაც რესპონდენტების მხრიდან პოზიტიურადაა აღქმული.

აკაკი მინაშვილის აზრით კი, ამან შესაძლოა დააზარალოს რეგიონი და გააძლიეროს

რუსეთის გავლენა. თუმცა ყველა აღნიშნავს, რომ მეზობლებს შორის კონფლიქტი

საფრთხეს უქმნის საქართველოს ინტერესებს. ზოგიერთი მათგანი ნეგატიურ შედეგში

ფინანსურ ზარალს და რეგიონში საქართველოს როლის შემცირებას,338 ეკონომიკურ

დანაკარგს339 გულისხმობს. ასევე ნახსენები იყო ჯავახეთში პოტენციური დაძაბულობა

მას შემდეგ, რაც სომხეთი დამოკიდებული აღარ იქნება საქართველოზე გამავალ

”სასიცოცხლო გზაზე”.340 მეორე მხრივ, დავით უსუფაშვილი ფიქრობს, რომ ნორმალურ

პირობებში ეს გაზრდის ეკონომიკურ და სავაჭრო კავშირებს. თუმცა, საქართველოს

სისუსტეების გათვალისწინებით ეს ნაკლებწარმოსადგენად მიაჩნია.341 პეტრე მამრაძე

აღნიშნავს, რომ მარშრუტების დივერსიფიკაცია ეკონომიკას ჯანსაღი კონკურენციის

პირობებში განავითარებს კიდეც. მისი აზრით, ბოლო წლების განმავლობაში

საქართველო ზრდიდა სატრანზიტო ტარიფებს სომხებისთვის ფოთის ან ბათუმის

სასაზღვრო მონაკვეთის გადმოკვეთისას, რაც არ არის სამართლიანი.342 ნესტან კირთაძე

337 დისკუსია ”საქართვველო და ევროკავშირი” (დავით უსუფაშვილი, გია ხუხაშვილი, კახა

გოგოლაშვილი), „სტუდია რე“, ”მაესტრო”, 3 ოქტომბერი, 2004 338 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010 339 ინტერვიუ ზურაბ აბაშიძესთან და ბიძინა გუჯაბიძესთან, თებერვალი, 2010 340 ინტერვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 341 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010 342 ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან, იანვარი, 2010

103

და სოსო შატბერაშვილი (”ლეიბორისტული პარტია”) მიიჩნევენ, რომ ყარაბახის

გადაუჭრელი საკითხი კვლავაც რჩება დაახლოვების შემაფერხებელ ფაქტორად და

საზღვრების გახსნა რეგიონში ინტერგაციას მაინცდამაინც ხელს არ შეუწყობს.

რესპონდენტთა უმეტესობა თანხმდება, რომ საქართველოს, აზერბაიჯანსა და თურქეთს

შორის თანამშრომლობა გრძელვადიანი და მდგრადია. ”ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობა” და ”რესპუბლიკური პარტია” მიიჩნევენ, რომ თურქეთის მეტი ინტეგრაცია

ევროკავშირში საქართველოს ინტერესებს წაადგება. დავით ბერძენიშვილის აზრით,

თურქეთი როგორც დიდი ქვეყანა დამოუკიდებელ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს

იღებს და შეუძლია დააბალანსოს კიდეც რუსეთი ეკონომიკურ და სამხედრო ასპექტში.

თუმცა, ის არ აპირებს რუსეთთან კონფორნტაციას.343 გიორგი მოსიძე (”ახალი

მემარჯვენეები”) აღნიშნავს, რომ საქართველომ, როგორც დამოუკიდებელმა აქტორმა,

ახლებური მიდგომა უნდა გამოიმუშავოს თურქეთისადმი. ამჟამად ამ ორ ქვეყანას

შორის ურთიერთობა საქართველო-ნატოს ურთიერთობის პირზმაშია დანახული.

საქართველო საჭიროებს გადააფასოს თურქეთის როლი, რომელიც ცვლის თავის

საგარეო პოლიტიკას, აღნიშნავს გიორგი მოსიძე.

შალვა ნათელაშვილის აზრით, თურქეთი ”საქართველოს ისტორიული მტერია”344,

თუმცა „ლეიბორისტული პარტიის“ სხვა ლიდერები გაცილებით ფრთხილნი არიან ამ

მოსაზრებისადმი. შალვა ნათელაშვილის თქმით, თურქეთი მზად არის აღიაროს

საქართველოს სეპარატისტული რეგიონების -აფაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის -

დამოუკიდებლობა და ამით თურქული კვიპროსის აღიარება მოიპოვოს.345

კახა კუკავას აზრით, თურქეთ-საქართველო-აზერბაიჯანის პარტნიორობა არ არის

სიცოცხლისუნარიანი და ის მხოლოდ ნავთობსადენის პროექტით შემოიფარგლება.

“თურქეთისა და საქართველოს ეროვნულ ინტერესებს შორის მნიშვნელოვანი

343 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვლთან, თებერვალი, 2010 344 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010 345 თურქეთი მხარს უჭერს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას, სააგენტო ”ტრენდ ნიუსი”

აზერბაიჯანი, ოქტომბერი, 2009

104

კონფლიქტია. ჩვენ ასევე დიდი ისტორიული არაკეთლიგანწყობა გვაკავშირებს

აზერბაიჯანთან. რეგიონული პროექტები გამყარებული უნდა იყოს კულტურული და

ისტორიული ტრადიციებით. ჩვენ ვერ გამოვრიცხავთ რუსეთსა და სომხეთს

რეგიონული კონტექსტიდან და მხოლოდ აზერბაიჯანთან და თურქეთთან ვერ

ვითანამშრომლებთ”, აღნიშნავს იგი.346 ზვიად ძიძიგური და ბიძინა გუჯაბიძე არ

იზიარებენ კახა კუკავას მოსაზრებას.

ზოგადად, დამოკიდებულება რეგიონული ინტეგრაციისადმი პოზიტიურია და

პოლიტიკური ლიდერები თურქეთის როლსაც ხშირად აღნიშნავენ ამ პროცესში.

უმეტესობა აცნობიერებს, რომ ყარაბახის კონფლიქტი შესაძლო ბარიერია ინტეგრაციის

პროცესში, თუმცა პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლები ოპტიმისტურად

უყურებენ ამ კონფლიქტის გადაჭრის პერსპექტივას. ასევე, გამოთქვამდნენ მხარდაჭერას

რეგიონულ ეკონომიკურ პროექტებში სომხეთის მეტ ჩართულობასთან დაკავშირებით.

ევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთანევროკავშირთან ინტეგრინტეგრინტეგრინტეგრაციისაციისაციისაციის პოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკა

ზოგადიზოგადიზოგადიზოგადი მიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვამიმოხილვა

მცირე გამონაკლისის გარდა, პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები მიიჩნევენ,

რომ არ არსებობს ევრო-ატლანტიკურ სივრცესთან ინტეგრაციის ალტერნატივა.

ევროატლანტიკური სივრცე წარმოდგენილია, როგორც სახელმწიფოთაშორისი და

სუპრანაციონალური ორგანიზაციების (NATO, ევროკავშირი) ერთობა, რომელიც

დასავლურ სახელმწიფოებს აერთიანებს. ძირითადად დომინირებს მოსაზრება, რომ

საქართველო „ევროპული ცივილიზაციის“ ნაწილია, რომელსაც გარკვეულწილად

მოწყდა და ახლა ქვეყანა საჭიროებს კვლავ ევროპულ ოჯახს დაუბრუნდეს.347 ირაკლი

346 ინეტრვიუ კახა კუკავასთან, იანვარი, 2010 347 იხილით გ. თარგამაძესთან ინტევიუ „დოიჩე ველეში“, გლობალური მედიაფორუმი ბონში, 4 ივნისი,

2009 http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4303189,00.html

105

ალასანია აღნიშნავს, რომ ქვეყანის მთლიანობა სწორედ დემოკრატიაზე,

დამოუკიდებლობასა და ევროპასთან ინტეგრაციაზე დამოკიდებული.348

ნესტან კირთაძე(„ლეიბორისტული პარტია“) მიიჩნევს, რომ „ქვეყანამ თავისი არჩევანი

რამდენიმე საუკუნის წინ გააკეთა. ჩვენ ვართ დასავლური ცივილიზაციის კარიბჭე.”349

ბაჩუკი ქარდავას(„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“) აზრით, „საქართველოს

სტრატეგია მიმართული უნდა იყოს დასავლურ ცივილიზაციაში დაბრუნებისკენ,

რომელსაც იგი გარკვეული თვალსაზრისით გაემიჯნა. ჩვენ უნდა ვისწრაფვოდეთ ევრო-

ატლანტიკური სივრცისკენ.”350 „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ პოზიცია ასეთია:

„ევროპა ის ბუნებრივი გარემოა, რომელსაც საქართველო საუკუნოობით ჩამოშორდა.

დღესდღეობით საქართველომ უნდა განაგრძოს ამ გარემოში განვითარება.”351

„დემოკრატიული მოძრაობა“ კიდევ უფრო ღრმად მიდის და ამბობს, რომ

„ისტორიულად და სულიერად საქართველო ყოველთვის იყო დაკავშირებული

ევოლუციის იმ სამყაროსთან, რომელსაც დღეს „დასავლეთს“ ვუწოდებთ.“352

მიუხედავად ამ დეკლარაციებისა, გარკვეული გაუგებრობა მაინც არსებობს რა

იგულისხმება სულიერ და ისტორიულ კავშირებში, ევოლუციის სამყაროსა და

„დასავლეთში“.

საქართველოს პარლამენტის ევროინტეგრაციის კომიტეტის თავმჯდომარე დავით

დარჩიაშვილი მიიჩნვეს, რომ საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილის სწრაფვა

ევროპისკენ განპირობებულია ევროპის კულტურულად მისაღები გარემოთი და იმ

მოსაზრებით, რომ დემოკრატიაზე, ადამიანის უფლებების დაცვაზე და კანონის

348 ირაკლი ალასანია, ქართველებს სურთ პლურალისტული დემოკრატია, „ვოლ სტრით ჯორნალი“, 23

ივლისი, 2009 349 „ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან“, გაზეთი „რეზონანსი“, 6 ნოემბერი, 2009 350 ბაჩუკი ქარდავა, „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 5 მაისი, 2008 351 „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ასპექტები, ეკონომიკური და

პოლიტიკური კავშირების გაღრმავება ევროკავშირთან 352 “საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფცია“ ძირითადი მიმართულებები, „დემოკრატიული

მოძრაობა-ერთიანი საქართველო“, ნოემბერი, 2009

106

უზაენასობაზე უკეთესი არაფერია... მიუხედავად ამისა, მაინც შეზღუდულია იმის

გაგება, რას ნიშნავს იყო ევროპელი ან როგორ უნდა გახდე იგი.353

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირში ინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმიინტეგრაციისადმი

პოლიტიკურ ელიტაში ამ საკითხზე სრული კონსესუსია და რესპონდენტთა

აბსოლუტური უმეტესობა დადებითად უყურებს ევროკავშირში ინტეგრაციას.

რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა, თუ რატომ არის აუცილებელი საქართველოსთვის

ევროკავშირის წევრობა.

მმართველი პარტიის წარმომადგენლების აზრით, ევროკავშირის წევრობა

პოლიტიკური და ეკონომიკური წინსვლისთვისაა აუცილებელი, რაც თავისთავად

გაზრდის ქვეყნის შემოსავალს და მოსახლეობის კეთილდღეობას შეუწყობს ხელს.354

გიორგი კანდელაკი საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციას აუცილებელზე მეტად

სასურველად მიიჩნევს. მისი თქმით, არიან ქვეყნები, რომლებმაც ევროკავშირის

წევრობის გარეშეც მიაღწიეს წინსვლას და წარმატებას ევროპულ სტანდარტებზე

დაფუძნებით, მაგალითად ნორვეგია, ავსტრია ან ფინეთი. თუმცა ამ ქვეყნებს,

საქართველოსგან განსხვავებით, დემოკატიის ხანგრძლივი ტრადიცია და

დამოუკიდებლად განვითრების რესურსები გააჩნია.355 აკაკი მინაშვილი მიიჩნევს, რომ

ამ ეტაპზე საქართველოს მთავარი მიზანი ეკონომიკაზე მინიმალური კონტროლი და

ლიბერალიზაციაა. ევროკავშირის რეგულაციები გარკვეული თვალსაზრისით

მნიშვნელოვანია, მაგრამ ეს გრძელვადიანი პერსპექტივაა, აღნიშნავს იგი.356

რესპუბლიკელები ფიქრობენ, რომ ევროკავშირის წევრობა სასურველი უფროა ვიდრე

აუცილებელი. მათი აზრით, კრიტიკულად მნიშვნელოვანი და მიღწევადი მიზანი

353 დისკუსია „საქართველო და ევროკაშვირი“(დავით დარჩიაშვილი, გია ხუხაშვილი, კახა

გოგოლაშვილი), „სტუდია რე“, მაესტრო, 3 ოქტომბერი, 2004 354 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 355 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010 356 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010

107

ევროპულ სივრცეში ინტეგრირება უფროა. შემდეგ ხალხი თვითონ გადაწყვეტს

ნორვეგიისა და შვედეთის გზას გაჰყვება თუ ევროპული ქვეყნების უმრავლესობის

არჩევანს გაიზიარებს.357 დავით უსუფაშვილი აღნიშნავს, რომ დღესდღეობით

ევროკავშირის წევრობა აუცილებელი, მაგრამ მიუღწეველია. ხვალ შესაძლოა ის გახდეს

შესაძლებელი, მაგრამ არააუცილებელი.358 პაატა ზაქარეიშვილს მიაჩნია, რომ

საქართველოც შეძლებს ევროკაშვირის წევრობას, თუკი ამას თურქეთი შეძლებს. იგი

ფიქრობს, რომ თურქეთი, საქართველო და აზერბაიჯანი ერთად გახდებიან

ევროკავშირის წევრები და ეს იქნება ევროკავშირის გაფართოვების ბოლო საფეხური.

მოლდავეთი, უკრაინა და ბელორუსია მანამდე იქნებიან მიღებულნი წევრ

სახელმწიფოებად.359

დავით გამყრელიძე („ახალი მემარჯვენეები“) მიიჩნევს, რომ ევროკავშირის წევრობა

თავისთავად გრძელვადიანი პერსპექტივაა, თუმცა პროცესი უბიძგებს ხელისუფლებას

სტანდარტებთან ჰარმონიზაციაში მოიყვანოს კანონმდებლობა და ინსტიტუტები, რაც

პროგრესის საწინდარია. გიორგი მოსიძე აღნიშნავს, რომ საქართველომ მკაფიო

გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს, სურს თუ არა მას ევროკაშვირის წევრობა. ზოგადად

მიჩნეულია, რომ სქართველოს ეს სურს, მაგრამ რეფერენდუმი ამ საკითხზე არ

ჩატარებულა. ეს უფრო ემოციური დამოკიდებულებაა და საქართველოს მოსახლეობა

მოკლებულია ინფორმაციას, რეალურად რას ნიშნავს ევროკავშირის წევრობა, რა არის

მისი დადებითი და უარყოფითი მხარეები. დავით საგანელიძე აღნიშნავს, რომ

საქართველო მცირე ქვეყანაა და ის სწრაფად, 3-5 წელიწადში შეძლებს ევროკავშირის

სტანდარტების მიღწევას.

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიისთვის“ ევროკავშირის წევრობა ძალიან

მნიშვნელოვანია. ბაჩუკი ქარდავა ფიქრობს, რომ ევროკავშირისკენ სწრაფვა პირველ

357 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 358 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010 359 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010

108

რიგში ეკონომიკური ინტერესებითაა განპირობებული. გურამ ჩახვაძე კი მიიჩნევს, რომ

ამ ეტაპზე ნატოს წევრობა უფრო საჩქაროა, ვიდრე ევროკავშირთან სრული ინტეგრაცია.

„ლეიბორისტული პარტიის“ ლიდერები აცნობიერებენ, რომ საქართველოს წინ

დემოკრატიული განვითარების დიდი გზა აქვს გასავლელი ევროკავშირის წევრობის

კვალიფიკაციის დაკმაყოფილებამდე. პარტიის ლიდერებისთვის ევროკავშირის წევრობა

გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნატოსი. შალვა ნათელაშვილის აზრით, ეს

ნაკლებად გააღიზიანებს რუსეთს. ნესტან კირთაძე საკითხს ქრისტიანული

დასავლეთისა და მუსულმანური აღმოსავლეთის ცივილიზაციათა კონფრონტაციის

ჭრილში განიხილავს. იგი მიიჩნევს, რომ ეს პროცესი ხელს შეუწყობს ქრისტიანული

ცივილიზაციის მობილიზებას და კონსოლიდაციას.

ვიქტორ დოლიძე („ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები“) აღნიშნავს, რომ

ევროკავშირი არის ისეთ სახელმწიფოთა ერთობა, რომლებსაც საერთო ღირებულებები

და ეკონომიკური პროექტები აერთიანებთ. “ჩვენზე ბევრია დამოკიდებული. პირველი,

თუ როგორ შევძლებთ ავიღოთ ამ პროცესთან დაკავშირებული პასუხისმგებლობა და

მეორე, შევძლებთ თუ არა ამ ვალდებულებების შესრულებას. ევროკავშირი მომთხოვნია,

თავისი წევრების მიმართაც კი“- აღნიშნავს იგი.360

ზურაბ ნოღაიდელი („მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) აღნიშნავს, რომ

ნატოს წევრობის პერსპექტივა საქართველომ სამუდამოდ დაკარგა, ხოლო შანსი გახდეს

ევროკავშირის წევრი ასევე მნიშვნელოვანდ შემცირდა 2008 წლის აგვისტოს ომის

შემდეგ. შესაბამისად, ამ ეტაპზე ქვეყნის მთავარი მიზანი ევროკავშირთან დაახლოვება

უნდა იყოს.

კახა კუკავას აზრით, საქართველოს არ უნდა ჰქონდეს არარეალური მოლოდინები,

რადგანაც ევროკაშვირთან ინტეგრაციის პროცესი ერთ დეკადას მაინც საჭიროებს.

360 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

109

ზვიად ძიძიგურს კი მიაჩნია, რომ ევროკავშირი მიზანზე მეტად საშუალება უფროა, რომ

საქართველო ეკონომიკურად და პოლიტიკურად სტაბილური გახდეს. გიორგი რუხაძეც

(„ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) იზიარებს ამ მოსაზრებას. მისი თქმით, ნატოს

მსგავსად, არც ევროკავშირია თვითმიზანი, მაგრამ მასში ინტეგრაცია კარგი საშუალებაა

დემოკრატიისა და ეკონომიკის განსავითარებლად. ნიკა ლალიაშვილის თქმით, ნატო

ფიზიკური და სამხედრო, ევროკავშირი კი ეკონომიკური უსაფრთხოების გარანტია.

გიორგი თარგამაძე ერთ-ერთ ინტერვიუში აცხადებს, რომ საქართველოს მომავალი

„თანამედროვე, ევროპული საზოგადოებაა“, რომელიც კონცენტრირებულია

„ევოლუციაზე და არა რევოლუციაზე“.361

რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა, თუ რა ხდის საქართველოს „ევროპული ოჯახის“

წევრად და ეთხოვათ განესაზღვრათ ევროპის საზღვრები. ქრისტიანობა ყველაზე

ხშირად იქნა დასახელებული საქართველოს ევროპის ნაწილად განმსაზღვრელ

ფაქტორთა შორის. რესპონდენტების დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ ევროპის საზღვრები

მეტად კულტურულია და ევროპელობა ღირებულებები და ცხოვრების წესი უფროა,

ვიდრე სხვა რამ.

გიორგი კანდელაკი მიიჩნევს, რომ საქართველოში „სოციალური კონტრაქტი“

ყოველთვის დასავლეთისკენ სწრაფვას გულისხმობდა. ჩვენი საზოგადოების

პროგრესული ნაწილი საუკუნეების განმავლობაში დასავლეთზე იყო

ორიეტნირებული.362 აკაკი მინაშვილისთვის ევროკავშირი პირველ რიგში

„ღირებულებათა კავშირია“, რომელსაც ამავე დროს გეოგრაფიული საზღვრები

გააჩნია.363 გიორგი კანდელაკის აზრით, ევროპის საზღვრები მეტად ისტორიულ-

პლიტიკურია, ვიდრე ეკონომიკური ან გეოგრაფიული.

361 ინტერვიუ გამოქვეყნებული Deutsche Welle-ში, გლობალური მედიაფორუმი, ბონი, 4 ივნისი, 2009 http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4303189,00.html 362 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010 363 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010

110

გია ჟორჟოლიანი („სოციალ-დემოკრატიული პარტია“) ფიქრობს, რომ თუკი ევროპა

განისაზღვრება როგორც გარკვეული ტიპის სახელმწიფოების და საზოგადოებების

ერთობა, მაშინ საქართველო მის ნაწილად უნდა მივიჩნიოთ. მისი აზრით, გეოგრაფია ამ

შემთხვევაში გადამწყვეტ როლს არ თამაშობს.364 “ჩვენი კულტურა ევროპული

კულტურის ნაწილია, თუმცა ისტორიული და რელიგიური ფაქტორების

გათვალისწინებით გარკვეულწილად განსხვავებული. მიუხედავად ამისა, ევროპელი

ქართველთან უფრო ახლოსაა, ვიდრე ირანელთან ან არაბთან(მე არ ვაკნინებ ამ

კულტურებს)”, აღნიშნავს გელა ბანძელაძე.365 სოციალ-დემოკრატებისთვის ევროპა

პირველ რიგში გარკვეულ ღირებულებებზე დაფუძნებული კულტურული

კონსტრუქციაა, შემდეგ კი პოლიტიკური და ეკონომიკური ერთობა.

დავით ბერძენიშვილის („რესპუბლიკური პარტიიდან“) თქმით, “ჩვენი წინაპრები

ცდილობდნენ გამხარიყვნენ ევროპული ოჯახის ნაწილი. ამ მხრივ ჩვენ გვაქვს

უმნიშვნელო მიღწევები, მაგრამ ძირითადად წარუმატებელნი ვართ. ახლა ჩვენ ამას

ხელახლა ვცდილობთ მიუხედავად იმისა, რომ ქართული მენტალიტეტი მეტად

განსხვავებულია.”366 პაატა ზაქარეიშვილის აზრით, საქართველო გეოგრაფიულად

ევროპაში რომ იყოს განთავსებული, ხალხის მენტალიტეტიდან და

დამოკიდებულებებიდან გამომდინარე აქამდე ევროკაშვირის წევრი იქნებოდა.

ბულგარეთი და რუმინეთი ღირებულებების თვალსაზრისით სულაც არ არიან

ევროპულ დონეზე, შენიშნავს იგი.367 დავით უსუფაშვილს სხვა ანალოგია მოჰყავს:

საქართველო ცდილობს ევროპული ოჯახისთვის სასურველი სტუმარი გახდეს და ამ

სტატუსის მოპოვება ქვეყნის მთავარი ამოცანაა.368 მისთვის ევროპული საზღვარი

პირველ რიგში ღირებულებითია, შემდეგ პოლიტიკური და ეკონომიკური და ბოლოს

გეოგრაფიული. დავით ბერძენიშვილის აზრით, გეოგრაფიული საზღვრები იცვლება.

“ჩვენ არ ვიცით სად მთავრდება ევროპა, მაგრამ ის ესაზღვრება სამყაროს არაევროპულ

364 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010 365 ინტერვიუ გელა ბანძელაძესთან, თებერვალი, 2010 366 ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010 367 ინტერვიუ პაატა ზაქარეიშვილთან, თებერვალი, 2010 368 ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან, თებერვალი, 2010

111

ნაწილს. მაგალითად, ცენტრალური აზია ან აზერბაიჯანი ევროპა არ არის... ქართველები

ევროპელები არიან... ევროპა ქრისტიანების მიერ შეიქმნა და თავისუფლების იდეაც

სწორედ აქედან მოდის... დღესდღეობით ჩვენ „ბუფერული ზონა“ ვართ და არ არსებობს

მკაფიო განმარტება, რომ შავი ზღვის დასავლეთ სანაპირო ევროპაა, ხოლო აღმოსავლეთ

ნაწილი კი არა... ისტორია არ არის მთავარი ფაქტორი, მაგრამ დიდ როლს თამაშობს

ერის მენტალიტეტში... ქრისტიანობა ჩვენი იდენტობის ნაწილია“, აღნიშნავს დავით

ბერძენიშვილი.369

დავით გამყრელიძე („ახალი მემარჯვენეები“) მიიჩნევს, რომ საქართველო ჯერ არ არის

ევროპული ოჯახის წევრი და ამის მიზეზი შესაბამისი ღირებულებების, ინსტუტუტების

და წესების არქონაა. დავით საგანელიძე ფიქრობს, რომ საქართველო ევროპული ოჯახის

მეზობელი უფროა, რომელსაც ერთ დროს კარგად იღებდნენ ევროპაში. თუმცა, ბოლო

ორი წლის განმავლობაში მისადმი დამოკიდებულება შეიცვალა. მანანა ნაჭყებიას

მაგალითად მოჰყავს „მეგობრები ევროსაბჭოსა და ბალტიის ქვეყნებში“ რომელთა

მიხედვითაც საქართველო ვერ გახდება ევროპული ოჯახის წევრი თუკი იგი არ იქნება

სტაბილური ქვეყანა.. გიორგი მოსიძე და მამუკა კაციტაძე მიიჩნევენ, რომ საქართველო

ევროპული ოჯახის წევრია. კაციტაძის აზრით, საქართველო მას შემდეგ

კვალიფიცირდება ევროპული ოჯახის წევრად, რაც ქართული მენტალიტეტი

პიროვნების თავისუფლებას დაეფუძნება. გიორგი მოსიძის თქმით, „ჩვენ საქართველოს

არ ვადარებთ ჩრდილო და ცენტრალური ევროპის ქვეყნებს, ჩვენ მეტად ვედრებით

სამხრეთ და ხმელთაშუაზღვისპირეთის ევროპას (საბერძნეთი, კვიპროსი, სამხრეთ

იტალია, ესპანეთი, პორტუგალია) და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ კვიპროსის ან

საბერძნეთის განვითარების ამჟამინდელი დონე სავსებით მიღწევადია

საქართველოსთვის უახლოეს 20 წელიწადში.“

დავით გამყრელიძე ამბობს, რომ ევროპის განსაზღვრება სცდება გეოგრაფიულ

საზღვრებს და იგი მეტად ღირებულებითია. მანანა ნაჭყებიასთვის ამ ღირებულებებს

369ინტერვიუ დავით ბერძენიშვილთან, თებერვალი, 2010

112

შორის პრიორიტეტული დემოკრატიაა. მამუკა კაციტაძე აღნიშნავს, რომ ევროპელობა

განისაზღვრება აზროვნებით, ღირებულებებით, ინდივიდებითა და მათი როლით

საზოგადოებასა და ისტორიაში. გეოგრაფიულ საზღვრებსაც აქვს მნიშვნელობა,

მაგალითად იაპონელი შეიძლება იზიარებდეს ევროპულ ღირებულებებს, მაგრამ

იაპონია ევროპის ნაწილი ვერ გახდება. გიორგი მოსიძე ფიქრობს, რომ ევროპის

გეოგრაფიულ-ცივილიზაციური საზღვრები იწყება ატლანტის ოკეანედან და

გრძელდება ვლადივოსტოკამდე. არც ცენტარალური აზია და არც მუსულმანური ან

ბუდისტურ-კონფუციანური სამყაროა ევროპა, მათი განსხვავებული მენტალიტეტის

გამო. გიორგი მოსიძე დარწმუნებულია, რომ რუსეთი ასევე ევროპული ცივლიზაციის

ნაწილია, უფრო ფართო გაგებით კი იუდეურ-ქრისტიანულისა. დავით საგანელიძე

აღნიშნავს, რომ საქართველო ევროპის კულტურულ საზღვრებს შიგნითაა და ახლა

ცდილობს მისი პოლიტიკური საზღვრების შიგნითაც მოექცეს.

ბაჩუკი ქარდავა („ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“) მიიჩნევს, რომ საქართველო

ევროპის ნაწილია ისტორიის, სულიერების და მენტალობის თვალსაზრისით.

დასავლეთი არის სივრცე, რომელიც თითოეულ ინდივიდს აძლევს განვითარების

საშუალებას.370 გურამ ჩახვაძე დასძენს, რომ საქართველო ევროპისა და აზიის

გზაჯვარედინზეა და მიზეზთა გამო საქართველოს „აზიური“ ელემენტები თუ

ასპექტებიც გააჩნია. ეს მისივე უპირატესობაა, რადგანაც ჩვენთვის „ღიაა აზიის კარები

და ჩვენ შეგვიძლია გავუგოთ აზიას“, აღნიშნავს ჩახვაძე. გოგა გოგნიაშვილის თქმით,

საბერძნეთი ისტორიულად ევროპული ცივილიზაციის მოდელი იყო. საქართველოზე

საბერძნეთის გავლენა დიდი იყო, ისევე როგორც აზიისა, თუმცა ჩვენმა ქვეყანამ შეძლო

განსხვავებული კულტურა შეექმნა. ისტორიულად ბერძნები საქართველოს ევროპის

ნაწილად მიიჩნევდნენ. „ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“ ევროპასთან ინტეგრაციას

ხედავს, როგორც „ჩვენი ხალხის დიდი ხნის მცდელობის განხორციელებას, გახდეს

საქართველო ევროპული ოჯახის წევრი.“371 ბაჩუკი ქარდავა ფიქრობს, რომ ევროპა არის

370 ინტერვიუ ბაჩუკი ქარდავასთან, იანვარი, 2010 371„ ეროვნულ-დემოკრტიული პარტია“, ახალი დოქტრინა, საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტები,

თბილისი, 2007

113

სივრცე, სადაც თანაარსებობენ სხვადასხვა ეროვნებები განსხვავებული იდენტობით.

ამიტომაც გეოგრაფიული საზღვრები ნელ-ნელა ქრება. გურამ ჩახვაძისთვის ევროპა

პირველ რიგში აზროვნება და ღირებულებებია.

ირაკლი მელაშვილი („ეროვნული ფორუმი“) ფიქრობს, რომ ევროპული ოჯახის წევრად

გახდომისთვის, ქვეყანა მართული უნდა იყოს შესაბამისად და ამისათვის საკმარისი

მხოლოდ პოლიტიკური დეკლარაციები არაა. მისი თქმით, ევროპა დაფუძნებულია

კომპრომისზე და არა აგრესიულ პოლიტიკაზე, რაც მას აშშ-გან განასხვავებს. ესაა ის

ძირითადი, რაც საქართველომ ევროპისგან უნდა ისწავლოს. ჩვენი მენტალობა უნდა

შეიცვალოს და ამას დრო სჭირდება“, აღნიშნავს იგი.

შალვა ნათელაშვილი ფიქრობს, რომ პირიქით “ევროპა უფროა ჩვენი ოჯახის ნაწილი,

ვინაიდან ქრისტიანობა აქედან გავრცელდა.”372 პაატა ჯიბლაძე ხაზს უსვამს

ქრისტიანობის მნიშვნელობას და აღნიშნავს, რომ საქართველო საბერძნეთთან და რომის

იმპერიასთან კარგ ურთიერთობაში იყო წინაქრისტიანულ ხანაში. “ჩვენ ყოველთვის

მჭიდროდ ვიყავით დაკავშირებულნი ევროპულ ქვეყნებთან და ევროპის ციხესიმაგრე

ვიყავით აზიაში“, აღნიშნავს იგი.373 ნესტან კირთაძე ასევე მიიჩნევს, რომ საქართველო

ევროპის ნაწილია და „რაც უფრო ადრე მიხვდება ევროპა ამას, მით უკეთესი“.374 სოსო

შატბერაშვილი, იმავე პარტიიდან, არ ეთანხმება ამ ყველაფერს და აღნიშნავს, რომ

საქართველო არ არის ვეროპის ნაწილი, რადგანაც ევროპული ღირებულებები ჯერ

კიდევ არ არის დანერგილი საქართველოში, თუმცა კი მივისწრაფვით ამისკენ.

ისტორიულად საქართველო ყოველისთვის ევროპის სასარგებლოდ აკეთებდა არჩევენს,

მას მჭიდრო კავშირი ბიზანტიასთან ჰქონდა და არა ირანთან. თუმცა, კონფლიქტების

მშვიდობიანი მოგვარება, ხელისუფლების არაძალისმიერი ცვლილებები და სხვა

ევროპული ღირებულებები არ არის ჩვენთან საყოველთაოდ მიღებული.375

372 ინტერვიუ შალვა ნათელაშვილთან, იანვარი, 2010 373 ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან, თებერვალი, 2010 374 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 375 ინტერვიუ სოსო შატბერაშვილთან, თებერვალი, 2010

114

ევროპის საზღვრები უფრო ცივილიზაციური და კულტურულია, ფიქრობს შალვა

ნათელაშვილი. მისთვის აშშ-ში ან კანადაში მცხოვრები ადამიანიც ევროპელია. ევროპა

ეფუძნება ადამიანის უფლებებს, კანონის უზენაესობას, დემოკრატიულ ინსტიტუტებს

და არა გეოგრაფიულ კატეგორიებს“ - აღნიშნავს ნესტან კირთაძე.376

ვიქტორ დოლიძე („ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები“) მიიჩნევს, რომ

ისტორიულმა გარემოებებმა საქართველო მოწყვიტა ევროპასთან სრულ ინტეგრაციას,

მაგრამ მისკენ სწრაფვა მაინც მთავარი ამოცანაა საბჭოთა კავშირის დაშლისა და

დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ. “ევროპა ჩვენ სწრაფვას პოზიტიურად უყურებს,

მაგრამ ჩვენი მხრიდან ამ ყველაფერს პრაგმატული ნაბიჯები სჭირდება. ჩვენზეა

დამოკიდებული, თუ რისი გაკეთება შეგვიძლია. სამწუხაროდ, ამ ეტაპზე

საქართველოსადმი ნდობა შემცირებულია“ - აღნიშნავს დოლიძე.377 ირაკლი ალასანია

ფიქრობს, რომ ევროპის საზღვრები უფრო პოლიტიკურ-ეკონომიკურია, ვიქტორ

დოლიძე კი ამატებს, რომ საზღვრები გეოგრაფიულიცაა, მაგრამ ხმელთაშუა და შავი

ზღვისპირეთი სამხრეთ-აღმოსაველთ ევროპის ნაწილია.

ლევან როინიშვილი („მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) მიიჩნევს, რომ

საქართველო არ არის ვეროპის ნაწილი მთელი რიგი პარამეტრების მიხედვით,

მაგალითად როგორიცაა დემოკრატია და მშპ(მთლიანი შიდა პროდუქტი) ერთ სულ

მოსახლეზე. პეტრე მამრაძის აზრით, საქართველო ევროპაა საბაზისო ღირებულებებით

და კულტურის ფართო გაგებით. ის ამბობს, რომ ბოლო 20 წლის განმავლობაში

საქართველოში მომუშავე თუ ჩამოსული უცხოელი დიპლომატები აღნიშნავდნენ, რომ

საქართველო ევროპის ნაწილია. როინიშვილი ფიქრობს, რომ ევროპის ჩამოყალიბება

თავიდან გეოგრაფიული საზღვრებით დაიწყო, მაგრამ ახლა იგი პოლიტიკური და

ეკონომიკური პარამეტრებით განისაზღვრება. პეტრე მამრაძისთვის ევროპის საზღვრები

უფრო პოლიტიკური და კულტურულია.

376 ინტერვიუ ნესტან კირთაძესთან, თებერვალი, 2010 377 ინტერვიუ ვიქტორ დოლიძესთან, თებერვალი, 2010

115

ნინო ბურჯანაძე („დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“) მიიჩნევს, რომ

საქართველოს სურს და აქვს კიდეც იმის პოტენციალი, რომ ევროპული ოჯახის წევრი

გახდეს. ვახტანგ ყოლბაია დასძენს, რომ ევროპული საზოგადოებისთვის

დამახასიათებელი ღირებულებები დღესდღეობით საქართველოში

უარყოფილია(მაგალითად მოჰყავს ადამიანის უფლებების უპატივცემულობა,

დაუბალანსებელი ხელისუფლება, დაუბალანსებელი საგარეო პოლიტიკა და ა.შ.)

კახა კუკავას აზრით, ევროპა ქრისტიანული კულტურაა და შესაბამისად ჩვენც მის

საზღვრებში შევდივართ. პოლიტიკური თვალსაზრისით, საქართველოს მოსახლეობის

დიდ ნაწილს სურს დემოკრატიის მშენებლობა ჩვენი მეზობელი ქვეყნებისგან

განსხვავებით. სწორედ ეს ხდის საქართველოს ევროპის ნაწილად. ზვიად ძიძიგური

ნაწილობრივ არ ეთანხმება ამ მოსაზრებას და ამბობს, რომ საქართველო არც ევროპაა და

არც აზია. მენტალურად ჩვენ ვართ კავკასიელები, ამბობს იგი, მაგრამ ევროკავშირი

მენტალობის გამო წევრად არ მიგიღებს, იგი სტანდარტებით ხელმძღვანელობს.

კახა კუკავასთვის ევროპა კონცეფციაა და მისი საზღვრები კვეთს იმ ტერიტორიებს,

სადაც ცხოვრების კონკრეტულ წესს იზიარებენ. ბიძინა გუჯაბიძეც ეთანხმება იმ აზრს,

რომ ევროპა კულტურისა და მენტალობის მიხედვით უნდა განისაზღვროს. ზვიად

ძიძიგური ფიქრობს, რომ ევროპა რეალურ თვითმმართველობას, პრესის

თავისუფლებას, ადამიანის უფლებების და შეზღუდვების და ბალანსის დაცვას

გულისხმობს.

ნიკა ლალიაშვილი („ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) აღნიშნავს, რომ

საქართველო ევროპაა, რადგანაც იგი ქრისტიანული ცივილიზაციის მნიშვნელოვანი

ნაწილია. ქართველი ერი ჰუმანისტია, რაც ქრისტიანობის შედეგია და იგი მუდმივად

ევროპისკენ ისწრაფვის. გიორგი რუხაძე აღნიშნავს, რომ საქართველო ევროპის ნაწილია

გეოგრაფიულად, რელიგიურად და კონცეპტუალურად, თუმცა განვითარების ამ

დონით იგი ევროპული ოჯახის წევრი ვერ გახდება. მისი თქმით, გეოგრაფიული

116

საზღვრები არ არის ზუსტი. “ჩვენ შეგვიძლია ვიმსჯელოთ არის თუ არა ევროპა

საქართველო, სომხეთი და აზერბაიჯანი, მაგრამ არავინ დავობს იმაზე, რომ ერაყი

ევროპა არ არის. ევროპა ჩამოყალიბდა როგორც ტერიტორიული ერთეული საერთო

კონცეფციაზე დაფუძნებით და რელიგია ერთ-ერთი გამაერთიანებელი ფაქტორია.

ევროპა ქრისტიანული სამყაროა, მაგრამ სხვა რელიგიური ჯგუფების უფლებებიც ასევე

დაცულია. ევროკავშირის ქვეყნებში სეკულარიზმის მიუხედავად, გაუჭირდება

რომელიმე დიდ მუსულმანურ ქვეყანას ევროკაშვირის წევრი გახდეს. მე არ ვამბობ, რომ

თურქეთს არ შეუძლია ევროპასთან ინტეგრირება რელიგიის გამო, მაგრამ რელიგიური

განსხვავებულობა ერთ-ერთი არაფორმალური მიზეზია. ამასთან, არც ერთი ევროპელი

ლიდერი არ იტყვის საჯაროდ, რომ რელიგია ერთ-ერთი ფაქტორია“ - აღნიშნავს რუხაძე.

ევროკავევროკავევროკავევროკავშშშშირთანირთანირთანირთან ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია

რესპონდენტების უმრაველოსობა ეთანხმება იმას, რომ ქვეყნის სტრატეგიის ძირითადი

მიმართულება დემოკრატიის მშენებლობა უნდა იყოს. რესპონდენტებს დაესვათ

შეკითხვა, რა პარამეტრებით უნდა დაუახლოვდეს საქართველო ევროკავშირს.

117

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 8888: : : : ევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირშიევროკავშირში ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის სტრატეგსტრატეგსტრატეგსტრატეგიაიაიაია

პირველი, დემოკრატიის განვითარებაა, რასაც მოსდევს საკანონმდებლო სტანდარტების

ამაღლება.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ ერვოკავშირთან ურთერთობის გაღრმავებას,

ასოცირებულ წევრობაზე ხელშეკრულების ხელმოწერას, პოლიტიკური დიალოგის

ინტენსიფიკაციას, პარტნიორობას უსაფრთხოებისა და თავდაცვის სფეროებში

პრიორიტეტებად ასახელებს. პარტია აქცენტს სავიზო რეჟიმის და ვაჭრობის

ლიბერალიზაციაზე და ენერგოპროექტებზე აკეთებს. პარტიის ოფიციალურ პროგრამაში

გაცხადებულია, რომ ევროპის ინიციატივა „აღმოსავლეთ პარტნიორობაზე“ ეფექტიანად

უნდა იქნას გამოყენებული.378 აკაკი მინაშვილი მიიჩნევს, რომ საქართველო საჭიროებს

378 “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა”, საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ასპექტები, ევროკავშირთან

ეკონომიკური და პოლიტიკური კავშირების გაღრმავება

3.5

2.5

2.5

3.5

1.5

4.5

2.5

3

1.5

1.5

4

4

1.5

3

1.5

4

4

2

4

2

4.5

4

1.5

3.5

1.5

3

5

1

4

2

5

3.5

2

4

1

4.5

4

1.5

3

1.5

0

0

2

3

1

3.5

4.5

2

4

1

3

4.5

2.5

4

1

3.5

3.5

1.5

2.5

1

საყოფაცხოვრებოსაყოფაცხოვრებოსაყოფაცხოვრებოსაყოფაცხოვრებო პირობებისპირობებისპირობებისპირობების დონითდონითდონითდონით

ინდუსტრიულიინდუსტრიულიინდუსტრიულიინდუსტრიული განვითარებისგანვითარებისგანვითარებისგანვითარების

დონითდონითდონითდონით

კანონმდებლობისკანონმდებლობისკანონმდებლობისკანონმდებლობის სრულყოფითსრულყოფითსრულყოფითსრულყოფით

განათლებისგანათლებისგანათლებისგანათლების, კულტურისკულტურისკულტურისკულტურის დადადადა

მეცნიერებისმეცნიერებისმეცნიერებისმეცნიერების განვითარებისგანვითარებისგანვითარებისგანვითარების დონითდონითდონითდონით

დემოკრატიისდემოკრატიისდემოკრატიისდემოკრატიის განვითარებისგანვითარებისგანვითარებისგანვითარების დონითდონითდონითდონით

ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა სოციალ-დემოკრატები

რესპუბლიკელები ახალი მემარჯვენეები

ეროვნულ-დემოკრატები ეროვნული ფორუმი

ლეიბორისტები მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის

დემოკრატიული მოძრაობა კონსერვატორები

ქრისტიან-დემოკრატები თავისუფალი დემოკრატები

118

დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარებას, რითაც პროცესი შეუქცევადი გახდება.

სტრატეგია მიმართული უნდა იყოს არა მხოლოდ ევროინტეგრაციაზე, არამედ

საქართველოს ძლიერ და განვითარებულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებაზე.379 გიორგი

კანდელაკი მიიჩნევს, რომ საქართველოს ევროკავშირთან მიახლოვება ფორმალურად

გამოიწვევს ნაკლებ წინააღმდეგობას რუსეთის მხრიდან, მაგრამ მისი განწყობა იგივე

იქნება, როგორიც ეს საქართველოს ნატოსკენ სწრაფვისადმია. “ჩვენი ძირითადი

სტრატეგია უნდა დაეფუძნოს დიპლომატიას და ლობირებას, ვიდრე კონკრეტული

მოთხოვნების დაკმაყოფილებას... ყოველივე ამის გათვალისწინებთ, ეს გაცილებით

პოლიტიკური პროცესია, ვიდრე ტექნიკური.”380

სოციალ-დემოკარტი გია ჟორჟოლიანი აღნიშნავს, რომ ქვეყნის სტრატეგია გაცილებით

აქტიურად უნდა იყოს მიმართული ეკონომიკის, ინდუსტრიის, მეცნიერების და

განათლების განვითარების სექტორისკენ. ქვეყანაში კანონის უზენაესობა და

დემოკრატია უნდა დამყარდეს, რაც დეცენტრალიზაციას, ხელისუფლების დაყოფას და

გადანაწილებას გულისხმობს. განათლების სექტორი უნდა გახდეს პრიორიტეტული და

დეპოლიტიზებული. სასურველია შემცირდეს სამხედრო ხარჯები და მოხდეს

სამართალდამცავი აპარატის ოპტიმიზაცია. საგარეო ეკონომიკური პოლიტიკა

ევროპულ სტანდარტებთან მიახლოვებას საჭიროებს და იგი პრაგმატულ და არა

იდეოლოგიურ მიზნებზე უნდა იყოს ფოკუსირებული.381

რესპუბლიკელები აღნიშნავენ, რომ „ევროპასთან უფრო ღრმა კავშირი დემოკრატიული

და ლიბერალური ღირებულებების გაზიარებას ეფუძნება, რაც საქართველოს საშინაო და

საგარეო პოლიტიკის ქვაკუთხედად უნდა იქცეს. ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის

პროგრამის მიერ დამტკიცებული სამოქმედო გეგმა საქრთველოს მომავალი

ხელისუფლების სახელმძღვანელოდ უნდა იქცეს. ხელისუფლება ფოკუსირებული უნდა

იყოს სამოქმედო გეგმის დროულ და სრულ განხორციელებაზე. მასში ასახულია

379 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010 . 380 ინტერვიუ გიორგი კანდელაკთან, თებერვალი, 2010 381 ინტერვიუ გია ჟორჟოლიანთან, თებერვალი, 2010

119

საქართველოს ყველა პრიორიტეტი კონკრეტულ ნაბიჯებად არა ცარიელ სიტყვებად.”382

პაატა ზაქარეიშვილი ფიქრობს, რომ საქართველო ძირითადად კონცენტრირებული

უნდა იყოს დემოკრატიის განვითარებაზე. დავით ბერძენიშვილი დასძენს, რომ

„საქართველო არ უნდა იყოს გამაღიზიანებელი ფაქტორი ევროპისთვის რუსეთთან

ურთიერთობაში როგორც ეს ახლაა... ეს ასევე ევროპის სუსტ მხარეზე მიგვითითებს” -

აღნიშნავს იგი. დავით უსუფაშვილს მოჰყავს ანალოგი 14-15 წლის ფეხბურთელისა,

რომელსაც ბარსელონას გუნდში სურს თამაში. “ახალგაზრდა ფეხბურთელმა უნდა

გაიგოს რა ხდება ბარსელონაში, როგორ თამაშობენ, რა სტანდარტები აქვთ და უნდა

ისწრაფვოდეს ამ სტანდარტებისკენ. მან უნდა იმუშაოს, ივარჯიშოს და ითამაშოს სხვა

გუნდებში, მაგრამ მუდმივად ესწრაფვოდეს მიაღწიოს უმაღლეს დონეს... ევროპამ უნდა

დაინახოს, რომ მას სჭირდება საქართველო და ჩენი ქვეყანაც მზად უნდა იყოს საერთო

სისტემაში მნიშვნელოვნი ფუნქცია შეიძინოს“ -აღნიშნავს იგი.

გიორგი მოსიძე („ახალი მემარჯვენეები“) ამბობს, რომ ევროკავშირში

გაწევრიანებისთვის სამი კრიტერიუმი უნდა დააკმაყოფილოს საქართველომ: პირველი,

დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარება, რომლებიც უზრუნველყოფენ

თავისუფალ არჩევნებს და ხელისუფლების სამი შტოს დამოუკიდებელ

ფუნქციონირებას; მეორე გახლავთ, კონკურენტული საბაზრო ეკონომიკის შექმნა,

რომლის მეშვეობითაც საქართველო შეძლებს საკუთარი ნიშა მოძებნოს ევროკავშირის

ეკონომიკურ სივრცეში; და მესამე, საქართველომ უნდა დათმოს თავისი

სუვერენიტეტის ნაწილი და გარკვეული ფუნქციების ბრიუსელისთვის დელეგირების

ნება გამოავლინოს.383

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერებისთვის სტრატეგია დემოკრატიული

სახელმწიფოს შენებას, ეკონომიკური რეფორმის განხორციელებას, მცირე ბიზნესის

განვითარებას და სამოქალაქო საზოგადოებას ეფუძნება. პარტიის წარმომადგენელთა

აზრით, საქართველომ ინდივიდუალურად უნდა განავითაროს ურთიერთობა

382 წინასაარჩვენო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, 2008, გვ. 16-17 383 ინტერვიუ გიორგი მოსიძესთან, იანვარი, 2010

120

ევროკავშირის წევრ-ქვეყნებთან ევროკაშვირში მათი როლის და გავლენის, ასევე

საქართველოსა და კავკასიის რეგიონში მათი ინტერესების გათვალისწინებით. 384

„ეროვნული ფორუმისთვის“ ძირითადი ასპექტი რუსეთთან ურთიერთობის დამყარებაა.

ირაკლი მელაშვილი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირი არ დათანხმდება საქართველოს

ინტეგრაციას, თუკი მას ურთიერთობა არ ექნება რუსეთთან. ქვეყნის შიგნით კი

აუცილებელია კანონმდებლობა, პოლიტიკური ეთიკა და პოლიტიკური კულტურა

გახდეს ევროპული. ჩვენი პოლიტიკური კულტურა სულაც არ არის დასავლური

დღესდღეობით, აცხადებს იგი.

„ლეიბორისტული პარტიის“ წევრები ფიქრობენ, რომ ევროკავშირთან ინტეგრაციის

სტრატეგია უნდა ეფუძნებოდეს დემოკრატიულ რეფორმებს, ბიზნესის

გავითარებისთვის ხელშემწყობი გარემოს შექმნას, ეკონომიკაში სახელწიფოს ნაკლებ

ჩარევას და დამოუკიდებელ სასამართლოს. ნესტან კირთაძე ფიქრობს, რომ

მეზობლებისადმი მშვიდობიანი პოლიტიკა და რუსეთთან ურთიერთობის

გაუმჯობესება ასევე მნიშვნელოვანია. საქართველოს არ მიიღებენ ევროკავშირში,

როგორც კონფორნტაციის სივრცეს, ეს გააძნელებს ევროპის მხრიდან საქართველოსთან

დაკავშირებული კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღებას, მიიჩნევს იგი.

„თავისუფალი დემოკრატების“ აზრით, საკანონმდებლო ბაზის ჰარმონიზაცია ევროპულ

სტანდარტებთან და ხელისუფლების მკაფიო გამიჯვნა სამ შტოს შორის განსაკუთრებით

საყურადღებოა. ასევე მნიშვნელოვანია ის, რომ ეკონომიკური გარემო საჭიროებს

ევროპულ სტანდარტებთან მიახლოვებას, რაც გულისხმობს ანტი-მონოპილიურ

ღონისძიებებს, იმპორტირებული საქონლის ეფექტიან სასაზღვრო კონტროლს და ა.შ.

საგულისხმო ფაქტორია ქვეყანაში დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარებაც, რაც

სასამართლოს რეფორმას და კანონის აღმსრულებელ სტურქტურებზე სამოქალაქო და

384„ ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“, ახალი დოქტრინა, საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტები, 2007

121

საპარლამენტო კონტროლს გულისხმობს. ეს პროცესი ხელს შეუწყობს სავიზო რეჟიმის

გამარტივებას და თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმებას, აღნიშნავს იგი.

„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, „დემოკრატიული მოძრაობა- ერთიანი

საქართველოს“, „კონსერვატიული პარტიის“ და „ქრისტიან-დემოკრატიული

მოძრაობის“ წარმომადგენლები ხაზს უსვამენ დემოკრატიზაციის, კანონმდებლობის

ჰარმონიზაციის და ევროკავშირის რეგულაციების მნიშვნელობას. ლევან როინიშვილი

(„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) მიიჩნევს, რომ მიზნად უნდა დავისახოთ

ეკონომიკური კონტაქტების დამყარება, თავისუფალი ვაჭრობა და ა.შ. ვახტანგ ყოლბაია

(„დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი საქართველო“) აღნიშნავს, რომ კანონის

ჰარმონიზაცია და უზენაესობა მნიშვნელოვანია, მაგრამ ეს მიზნები არ უნდა იქნას

მიღწეული ეროვნული ღირებულებების და ტრადიციების შელახვის ხარჯზე. გიორგი

რუხაძე საუბრობს ძალაუფლების შეზღუდვებისა და ბალანსის საჭიროებაზე და

ამტკიცებს, რომ ეკონომკური პრობლემები კიდევ ასატანია, თუკი ქვეყანა

დემოკრატიულია, ამის მაგალითად კი მოჰყავს რუმინეთი, ბულგარეთი,

ბალტიისპირეთის ქვეყნები და ა.შ.

„„„„საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო დადადადა აღმოსავლეთაღმოსავლეთაღმოსავლეთაღმოსავლეთ პარტნიორობაპარტნიორობაპარტნიორობაპარტნიორობა““““ (ENP)(ENP)(ENP)(ENP)

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ გარკვეული

პროგრესი აღმოსავლეთ პარტნიორობის თავლსაზრისით უკვე შეიმჩნევა. დაწყებულია

სავიზო რეჟიმის გამარტივების პროცესი, მალე ჩატარდება აღმოსავლეთ პარტნიორობის

საპარლამენტო ასამბლეა, ასე რომ ბევრი ნაბიჯია უკვე წინ გადადგმული, აღნიშნავს

მინაშვილი.385 სხვა ყველა პოლიტიკური პარტია (ეროვნულ-დემოკრატების

გამოკლებით) მიიჩნევს, რომ არანაირი შედეგი ამ მიმართულებით არ გავქვს და ეს

მხოლოდ პიარია. პეტრე მამრაძის ტერმინებით, ეს მხოლოდ „იმიტირებული

დემოკრატიზაციაა“ ან უბრალოდ მიმართული იმისკენ, რომ „ევროკავშირს გაკეთებულ

საქმედ ჩაეთვალოს.“ გიორგი რუხაძე(„ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) მიიჩნევს,

385 ინტერვიუ აკაკი მინაშვილთან, მარტი, 2010

122

რომ „აღმოსავლეთ პარტნიორობა“ (ENP) მეტ ყურადღებასა და დაფინანსებას ნიშნავს

საქართველოსთვის და ეს შესაძლებლობა შესაბამისად უნდა იქნას გამოყენებული.

მიუხედავად ამისა, მთავარი სისუსტე ის არის, რომ საქართველო აღიქმება როგორც

ბელორუსია, მოლდოვეთი და აზერბაიჯანი, რაც პოტენციურად ნეგატიურ

დამოკიდებულებას ნიშნავს, აღნიშნავს რუხაძე.

ზოგიერთმა პოლიტიკოსმა არ იცის რა არის „აღმოსავლეთ პარტნიორობა“ და ისინი

პასუხად საუბრობენ საქართველოს თანამშრომლობაზე აღმოსავლეთის ქვეყნებთან.

ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული მთლიანობისმთლიანობისმთლიანობისმთლიანობის პოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკა

საგარეოსაგარეოსაგარეოსაგარეო პოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკისპოლიტიკის სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია სეპარატისტულისეპარატისტულისეპარატისტულისეპარატისტული რეგიონებისრეგიონებისრეგიონებისრეგიონების კონტექსტშიკონტექსტშიკონტექსტშიკონტექსტში

ყველა პოლიტიკური პარტია თანმხდება იმაზე, რომ კონფლიქტების მოგვარების

პროცესს დიდად შეუწყობს ხელს ევროკაშვირის მეტი ჩართულობა. ოპოზიციის

ლიდერები აცხადებენ, რომ რუსეთის იგნორირება არ შეიძლება და პირდაპირი

დიალოგი დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან რუსეთთან მოლაპარაკების გარეშე

წარმოუდგენელია.

ზოგადად, გაცნობიერებულია, რომ აფხაზეთის და ოსეთის კონფლიქტების მოგვარება

გრძელვადიანი პერსპექტივაა. ზოგიერთი პოლიტიკოსი ამაზე ღიად საუბრობს.

მაგალითად ნინო ბურჯანაძე მიიჩნევს, რომ „ჩვენ თვალებში უნდა შევხედოთ

რეალობას, უახლოეს წლებში აფხაზეთის და ოსეთის პრობლემების მოგვარება სავსებით

არარეალისტურია... ჩვენი ამოცანა უპირველეს ყოვლისა ისაა, რომ დავუბრუნდეთ იმ

მდგომარეობას, რაც აგვისტოს ომამდე გვქონდა და მერე ვისაუბროთ

სტაბილურობაზე.”386

386 ინტერვიუ ნინო ბურჯანაძესთან, ავტორი სოფო ჭაავა, „ცხელი შოკოლადი“, 1 აპრილი, 2009, http://shokoladi.ge/node/447

123

გიორგი თარგამაძე მიიჩნევს, რომ „მთავარი მიზანია რუსეთს ნებისმიერ საერთაშორისო

ორგანიზაციაში თუ დიპლომატიურ არენაზე დისკომფორტი შევუქმნათ, საქართველოს

მიმართ ჩადენილი უსამართლობის და საერთაშორისო ნორმების დარღვევის

პასუხად.”387 მისი აზრით, ევროპული საზოგადოების მოდელი საქართველოში

დაარწმუნებს იმ უმცირესობებს, რომლებიც ჯერ კიდევ ესწარფვიან გამოყოფას, დარჩნენ

საქართველოში.388 მსგავს შეხედულებებს გამოთქვამენ რესპუბლიკელებიც. მათი თქმით,

ევროინტეგრაცია „ერთიანი საქართველოს კონტექსტში აფხაზეთის პრობლემის

მოგვარების ხელშემწყობი ფაქტორი იქნება. „ერთად ევროპაში“ - აფხაზური

საზოგადოებისთვის მისაღები ლოზუნგია, ევროპას კი მსგავსი ტიპის პრობლემების

მოგვარების საუკუნოვანი გამოცდილება აქვს“.389

„ჩვენი საქართველო- თავისუფალი დემოკრატები“ ემხრობიან კონფლიქტური

რეგიონების არაღიარების პოლიტიკას, ადამიანის უფლებების დაცვაში კი

საერთაშორისო ორგანიზაციების(გაეროს უსაფრთხოების საბჭო, გენერალური ასამბლეა

და სპეციალური სააგენტოები, ევროკავშირი და ეუთო) ჩართულობას უჭერენ მხარს.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ ევროკავშირი

განსაკუთრებულ როლს ითამაშებს ამ თვალსაზრისით. მათი მიზანია, მიაღწიონ

„ევროკავშირის სამშვიდობო მისიის მანდატის გაფართოებას მთელი საქართველოს

ტერიტორიაზე“, ასევე შეინარჩუნონ ევროკავშირის არაღიარებითი პოლიტიკა

სეპარატისტული რეგიონების მიმართ.390 დავით გამყრელიძე მხარს უჭერს

„ევროკავშირის, მისი წევრი ქვეყნების და სხვა საერთაშორისო, სამთავრობო თუ

არასამთვარობო ორგანიზაციების მონაწილეობას კონფლიქტის მოგვარების

პროცესში.”391

387 ტელეკომპანია „იმედი“, 24 იანვარი, 2009 388 ინტერვიუ „დოიჩე ველესთან“, გლობალური მედიაფორუმი ბონში, 4 ივნისი, 2009, ელექტრონული

ვერსია იხ: t http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4303189,00.html 389წინასარჩვენო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, 2008, გვ.17 390 „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, საგარეო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები, საქართველოს

ტერიტორიული მთლიანობის პროცესში ევროკავშირის როლის გაძლიერება 391 დავით გამყრელიძის საარჩვენო პროგრამა, საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატი, 2007, გვ. 7

124

ქრისტიან-დემოკარტების ლიდერი გიორგი თარგამაძე მიიჩნევს, რომ „ამ ეტაპაზე

ერთადერთი გამოსავალი საერთაშორისო ორგანიზაციების მეტი ჩართულობა, მათი

მხრიდან უფრო მკაცი შეფასებები, საქართველოს მხრიდან რუსეთთან დიპლომატიური

კავშირის გაწყვეტაა.392 ამის საწინააღმდეგოდ, შალვა ნათელაშვილი(„ლეიბორისტული

პარტია“) ნაკლებ მნიშვნელობას ანიჭებს საერთაშორისო რეაქციას და მიაჩნია, რომ

„საერთაშორისო კონფერენციები ვერ გადაწყვეტს ჩვენი ქვეყნის კონფლიქტებს…

მაგალითად, ჟენევის კონფერენცია სავსებით უსარგებლოა. ეს არის შეხვედრა,

რომელსაც არანაირი შედეგი არ მოჰყვება. მინდა შეგახსენოთ, რომ 1998 წლიდან

მოყოლებული პალესტინის საკითხზე რეგულარულად იმართება კონფერენცია.”393

აგვისტოს ომამდე „ლეიბორისტული პარტია“ კონფლიქტების მოგვარებას რუსეთთან

ურთიერთობის ნორმალიზებში ხედავდა.394 ეს არ ეწერა პარტიის დოკუმენტებში, მაგრამ

სიტყვიერი განცხადებებისას „ლეიბორისტული პარტია“ რუსეთს ასახელებდა

კონფლიქტების მოგვარების მთავარ გარანტორად.395

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერები მიჩნევენ, რომ ნატოსთან დაახლოვება

და აშშ-ს და სხვა მეგობარი ქვეყნების მეტი ჩართულობა ხელს შეუწყობს

სეპარატისტული რეგიონების საქართველოსთან რეინტეგრაციას. აკაკი მინაშვილი და

გიორგი კანდელაკი მიიჩნევენ, რომ საქართველოს განვითარების გაგრძელება და

ევროპის ზეწოლა რუსეთზე სტრატეგიის სწორი მიმართულება იქნება. „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენელთა აზრით, განსაკუთრებული ყურადღება

უნდა დაეთმოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ეთნიკური წმენდის სწორ შეფასებას და

ეთნიკური წმენდის მსხვერპლთა უფლებების დაცვას.396

სოციალ-დემოკრატი გია ჟორჟოლიანი ფიქრობს, რომ ყველაზე ეფექტიანი სტრატეგია

ევროკავშირთან ინტეგრაცია და რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესება იქნება, რაც 392 კავკას-პრესი, 26 აგვისტო, 2008 393 პრაიმ-ნიუსი, (საქართველო), 16 ოქტომბერი, 2008 394 რუსეთი და დსთ, ყოველკვირეული სამხედრო გამოცემა, ინტერფაქსი, 30 ნოემბერი, 2007 395 რუსთავი 2, თბილისი, 5 მაისი, 2008 396 „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ასპექტები, საქართველოს

ტერიტორიული მთლიანობის პროცესში ევროკავშირის როლის გაძლიერება

125

ურთიერთსაწინააღმდეგო ფაქტორებადაა მიჩნეული. იგი არ ფიქრობს, რომ ნატო

კონფლიქტების მოგვარების ხელშემწყობ ფაქტორად გამოდგება, შესაძლოა

კონფრონტაციაც კი გამოიწვიოს. მსგავსად იგი ამტკიცებს, რომ 20 წლიანი

გამოცდილების მიხედვით, აშშ-ს პოლიტიკას წვლილი არ შეუტანია რეგიონში

სტაბილურობის დამყარებისთვის. მიუხედავად ამისა, საქართველოს არასოდეს

უარყვია აშშ-ს როლი და მხოლოდ პარალელურად ცდილობდა ევროპა მეტად ჩაერთო

ამ პროცესში. გია ჟორჟოლიანი და გელა ბანძელაძე ისურვებდნენ გერმანიის და

საფრანგეთის მეტ ჩართულობას და აღნიშნავენ, რომ დიალოგის საუკეთესო ფორმატი

დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან პირდაპირი ურთიერთობა და სახალხო დიპლომატია

იქნება. ჟორჟოლიანის თქმით, დიალოგი დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან და

მოლაპარაკება რუსეთთან ერთმანეთანაა კავშირში და ერთდროულად უნდა

განხორციელდეს.

რესპუბლიკელებისთვის ევროკავშირთან დაახლოვება, დემოკრატიზაცია, სტრატეგული

პარტნიორობა აშშ-სთან, ნატოსკენ სწრაფვა და რუსეთთან ურთიერთობის

გაუმჯობესება ქვეყნის სტრატეგიის ძირითადი მიმართულებები უნდა იყოს. ისინი,

ასევე, თურქეთის უფრო აქტიურ როლსაც სასურველად მიიჩნევნენ. მათთვისაც

დიალოგის ყველაზე ეფექტიანი ფორმატი დე-ფაქტო ხელისუფლებებთნ მოლაპარაკება,

სახალხო დიპლომატია და რუსეთთან დიალოგია.

დავით გამყრელიძე, „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი მიიჩნევს, რომ საქართველო

უნდა ფოკუსირდეს ეკონომიკურ განვითარებაზე, დემოკრატიზაციაზე და შიდა

სტანდარტების გაუმჯობესებაზე. მამუკა კაციტაძე ფიქრობს, რომ აფხაზებთან და

ოსებთან ურთიერთობა სხვადასხვა ალიანსებში გაწევრიანების მეშვეობით უნდა

დარეგულირდეს. სანაკოევის პროექტმა გააღიზიანა ადგილობრივი მოსახლეობა და ორ

დაპირისპირებულ ბანაკად გაჰყო ისინი. ხელისუფლებამ უნდა იმუშავოს იმ ოსებთან,

ვისაც აგრესიული დამოკიდებულება აქვს ქართველების მიმართ. გიორგი მოსიძის

თქმით, მნიშვნელოვანია იმის გაცნობიერება რომ ადამიანებს, რომლებიც ცხოვრობდნენ

126

საქართველოში, აღარ სურთ ჩვენთან ერთად საერთო სახელმწიფოში თანაარსებობა.

შესაბამისად, ჩვენ პირველ რიგში ის უნდა გამოვარკვიოთ, რატომ არ სურს გაგრელს

ჩვენთან ერთად ცხოვრება. ის დარწმუნებულია, რომ თუკი საქართველო მნიშვნელოვან

პროგრესს მიაღწევს, აფხაზეთი და ოსეთი თანახმა იქნებიან საქართველოსთან ერთად

გახდნენ ევროკავშირის წევრები. მანანა ნაჭყებია მიიჩნევს, რომ უსაფრთხოების

ინტერესებიდან გამომდინარე, ნატოსთან და ევროკავშირთან ურთიერთობა

უპირველესი პრიორიტეტები უნდა იყოს. დავით საგანელიძე კი აღნიშნავს, რომ სანამ

საქართველო კონფლიქტშია რუსეთთან, მანამ მასთან ურთიერთობის დალაგება უნდა

იყოს ქვეყნის ძირითადი ამოცანა. „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერები მხარს უჭერენ

თურქეთის მონაწილეობას კონფლიქტების დარეგულირების პროცესში. მიუხედავად

ამისა, მათ მიერ ევროკავშირის პოტენციალი უფრო მნიშვნელოვნადაა მიჩნეული.

დავით გამყრელიძის აზრით, ორმხირვი მოლაპარაკება აფხაზებთან და ოსებთან

დიალოგის ყველაზე სასურველი ფორმატია. მამუკა კაციტაძე დასძენს, რომ ორმხრივი

დიალოგი არ იქნება ეფექტიანი რუსეთის, აშშ-ს და ევროკავშირის ჩართულობის გარეშე.

„ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის“ ლიდერები მიიჩნევენ, რომ ევროკავშირთან

დაახლოვება ყველაზე მეტად კონფლიქტების დარეგულირებას წაადგება. ნატოსთან და

აშშ-თან სტრატეგიული ურთიერთობა პრიორიტეტულია პარტიის

წარმომადგენლებისთვის. ისინი ემხრობიან საფრანგეთის და გერმანიის მეტ

ჩართულობას, ისევე როგორც ბალტიისპირეთის ქვეყნების, აღმოსავლეთ ევროპის და

უკრაინის. ბაჩუკი ქარდავა ფიქრობს, რომ ჟენევის მოლაპარაკებების ფორმატი

ერთადერთი ინსტრუმენტია ჯერჯერობით და იგი ნაყოფიერად უნდა იქნას

გამოყენებული. ლიდერები არ ეთანხმებიან ეთნიკური კონფლიქტის და რუსეთ-

საქართველოს კონფლიქტის ცნებების გამიჯვნას და უპირატესობას ტერმინ „ქართულ-

რუსული კონფლიქტს“ ანიჭებენ.

127

შალვა ნათელაშვილი („ლეიბორისტული პარტია“) მიიჩნევს, რომ საქართველოს

სტრატეგია მიმართული უნდა იყოს დიდი სახელმწიფოებისგან და ალიანსებისგან

გამიჯვნაზე, რადგანაც გადაჭარბებული დაახლოვება ქვეყნისთვის პრობლემების

შემქმნელია. ნესტან კირთაძე აღნიშნავს, რომ ქვეყნის პრიორიტეტი რუსეთთან და

ევროპასთან ურთიერთობა უნდა იყოს. სოსო შატბერაშვილის თქმით, თუკი რუსეთთან

დარეგულირდება ურთიერთობა, საქართველო მეტ მხარდაჭერას მოიპოვებს

დასავლეთისგან. იგი მიიჩნვევს, რომ აფხაზებთან და ოსებთან პირდაპირი კავშირის

აღდგენა მნიშვნელოვანია და აღნიშნავს, რომ ერგნეთის ბაზრობის გაუქმება დიდი

შეცდომა იყო. ამან გაწყვიტა ეკონომიკური კავშირი ქართველებსა და ოსებს შორის.

პაატა ჯიბლაძის აზრით, პირდაპირი დიალოგის ფორმატი ძალიან მნიშვნელოვანია.

მიუხედავად ამისა, შალვა ნათელაშვილი უშუალოდ რუსეთთან მოლაპარაკებას

მიიჩნევს უფრო მისაღებად, რადგანაც სოხუმი და ცხინვალი დამოუკიდებლად მაინც

არაფერს წყვეტენ. იგი ფიქრობს, რომ შანსი ახლა უნდა გამოვიყენოთ, რადგანაც

შესაძლოა მოსკოვმა 2-3 წელიწადში გავლენა დაკარგოს ლოკალური პოლიტიკური

ელიტის ჩამოყალიბების გამო. ნესტან კირთაძე განაგრძობს, რომ მეზობელი ქვეყნები

მედიატორების მეშვეობით არ უნდა ელაპარაკებოდნენ ერთმანეთს. შალვა

ნათელაშვილის აზრით, კონფლიქტის მიზეზი რუსეთსა და აშშ-ს შორის

კონფრონტაციაა და მათვე უნდა გადაწყვიტონ იგი. სოსო შატბერაშვილი ეთანხმება, რომ

რუსეთი მეტად უნდა გააქტიურდეს, რადგანაც ის უნდა გრძნობდეს, რომ მისივე

პოლიტიკის შედეგია სეპარატიზმი ჩრდილოეთ კავკასიაში.

ირაკლი ალასანია(„თავისუფალი დემოკრატები“) მიიჩნევს, რომ ევროკავშირთან და

რუსეთთან დაახლოვება ხელს შეუწყობს კონფლიქტების მოგვარების პროცესს. ვიქტორ

დოლიძე აღნიშნავს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი მოლაპარაკების პროცესის

ინტერნაციონალიზაციაა. მისი თქმით, ჟენევის ფორმატი გულისხმობს ძირითადი

მოთამაშეების ჩართვას პროცესში, თუმცა იგი იქცა დებატების, ურთიერთბრალდებების

ფორუმად რეალური შედეგების გარეშე. მას შემდეგ, რაც ფორმატი მეტად

დაბალანსებული და ინტერნაციონალიზებული იქნება, შემცირდება რუსეთთან

128

პირპისპირ დარჩენის შანსი, აღნიშნავს დოლიძე. პარტიის ლიდერებს სურთ, რომ

გერმანია და თურქეთი მეტად აქტიურად ჩაებან ამ პროცესში. ირაკლი ალასანიას

თვალსაზრისით, პირდაპირი დიალოგი დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან, სახალხო

დიპლომატია და რუსეთის ხელისუფლებასთან მოლაპარაკება ყველაზე მნიშვნელოვანი

ფორმატებია. ვიქტორ დოლიძე აღნიშნავს, რომ „ხალხს ბევრი აქვს საერთო

საქართველოსთან. დღემდე საქართველოშიც, აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონშიც

არიან ადამიანები, რომლებიც ერთად ცხოვრების მზადყოფნას გამოთქვამენ, თუმცა

ამისათვის შესაბამისი პირობებია საჭირო.“

ზურაბ ნოღაიდელი(„მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) ფიქრობს, რომ

ვერანაირი საგარეო პოლიტიკური სტრატეგია ვერ გააერთიანებს საქართველოს.

„ცხინვალელმა ოსებმა და სოხუმელმა აფხაზებმა საქართველო უნდა დაინახონ როგორც

მათზე მზრუნველი სახელმწიფო და მხოლოდ ამ შემთხვევაში გვაქვს საქართველოს

ხელახლა გაერთიანების შანსი... მიუხედავად ამისა, ჩვენ ყველა ვაცნობიერებთ

მოსკოვის გავლენას ცხინვალზე და სოხუმზე და წარმოუდგენელია ესაუბრებოდე

ბაღაფშს და ამასთან კონფრონტაციაში იყო რუსეთთან” - აღნიშნავს იგი. პეტრე მამრაძის

აზრით, რუსეთთან ინტენსიური დიალოგის გარეშე ჩვენ ვერ შევძლებთ აფხაზებთან და

ოსებთან ლაპარაკს. ლევან როინიშვილი ეთანხმება რუსეთთან ურთიერთობის

მნიშვნელობას ნატოსგან განსხვავებით, რადგანაც ის სამხედრო ალიანსია. პეტრე

მამრაძის თქმით, სხვა ზომები, როგორიცაა მაგალითად ეთნიკური წმენდის აღიარება,

სანქციები და ა.შ. ხალხისგან გამიჯვნას გამოიწვევს. როინიშვილი საპირისპიროს

დასძენს, რომ ეთნიკური წმენდის აღიარება უნდა მოხდეს. „მე ვფიქრობ, ეს უნდა

შევიდეს ისტორიაში“ - მიიჩნევს იგი.

ნინო ბურჯანაძე („დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“) მიიჩნევს, რომ

აშშ-თან და ევროკავშირთან ურთიერთობა და მათი მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია, თუკი

რუსეთთან მოლაპარაკება შუამავლების გარეშე გართულდება. თუმცა ერთი რამ

ცასლახაა, რომ საქართველოს მთლიანობა არასოდეს აღდგება რუსეთთან

129

ურთიერთობის მოგვარების გარეშე, აღნიშნავს იგი. ვახტანგ ყოლბაია დასძენს, „ჩვენ

ისიც უნდა გავაცნობიეროთ, რომ რუსეთი საფრთხეს არამხოლოდ ნატოში, არამედ

ევროკავშირშიც ხედავს.“

ნინო ბურჯანაძე და პარტიის სხვა ლიდერები თანხმდებიან, რომ ასევე მნიშვნელოვანია

ქართველებსა და აფხაზებს, ქართველებსა და ოსებს შორის ნდობის აღდგენა. გიორგი

კობახიძის თქმით, სეპარატისტული რეგიონების მოსახლეობამ უნდა დაინახოს, რომ

საქართველო იმ მიმართულებით ვითარდება, რაც მათ კეთილდღეობას

უზრუნველყოფს. შესაბამისად, საქართველოს შეუძლია ჩაუნერგოს ეს რწმენა ან

იმედები გაუქარწყლოს იმ ოსებსა და აფხაზებს, ვისაც მისაღებად მიაჩნიათ

ქართველებთან ერთად ცხოვრება.

კახა კუკავა, „კონსერვატიული პარტიის“ ლიდერი აღნიშნავს, რომ სხვადასხვა

ალიანსებთან დაახლოვების პოლიტიკამ აზარალა საქართველოს ინტეგრაციის პროცესი.

საქართველომ საპასუხოდ უნდა შეძლოს მათგან დისტანცირება და ბალანსის მოძებნა.

„ყველა დიდ სახელმწიფოს, მათ შორის რუსეთს, აშშ-ს და ჩინეთს საკუთარი ინტერესები

გააჩნიათ, რაც მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილში მათი სტრატეგიული პოზიციების

გაძლიერებას გულისხმობს... შესაბამისად, ჩვენ უნდა შევინარჩუნოთ ბალანსი აშშ-ს და

რუსეთს შორის იმისთვის, რომ ჩვენი საკუთარი ინტერესები დავიცვათ.“ სხვა

პოლიტიკოსების მსგავსად, ზვიად ძიძიგურიც ხაზს უსვამს აფხაზებთან და ოსებთან

ურთიერთობის აღდგენის აუცილებლობას. “მათი არასათანადოდ შეფასება და მიჩნევა,

რომ ისინი მარიონეტები არიან უდიდესი შეცდომაა, აღნიშნავს იგი. გადამწყვეტი ისაა,

რომ მათ სურთ ჩვენთან საუბარი.” კახა კუკავა მიიჩნევს, რომ ოსებთან და აფხაზებთან

დიალოგი რუსეთთან ღია საუბრით და მოლაპარაკებების პროცესში დასავლეთის

სახელმწიფოების ჩართვით უნდა განხორციელდეს. ძიძიგური ფიქრობს, რომ სახალხო

დიპლომატია აფხაზებთან და ოსებთან საერთო ნიადაგის მოძებნას შეუწყობს ხელს. ამის

შემდეგ კი შესაძლებელი გახდება მეტად ფორმალური ფორმატების გამოყენება.

„კონსერვატიული პარტიის“ ლიდერები მოლაპარაკებების პროცესში საფრანგეთის,

130

გერმანიის და სხვა ევროპული ქვეყნების ჩართვას ემხრობიან. ზვიად ძიძიგურის აზრით,

ევროპის ქვეყნებს მეტი შანსი აქვთ რუსეთთან უფრო ეფექტიანად მოილაპარაკონ,

რადგანაც მათ „საერთო კონტინეტური ინეტერესები“ აქვთ.

გიორგი რუხაძე და ნიკა ლალიაშვილი („ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“)

მიიჩნევენ, რომ ნატოსთან და ევროკავშირთან დაახლოვება საგარეო პოლიტიკის

საუკეთესო სტრატეგიაა. რუხაძის თქმით, ნატოს წევრობა არ ნიშნავს პრობლემების

ძალისმიერი გზით მოგვარებას. ეს ხელს შეუწყობს საქართველოს უსაფრთხო ქვეყნად

გადაქცევას. ის დარწმუნებულია, რომ სეპარატისტული რეგიონების მომავალი თაობები

ისურვებენ საქართველოში ცხოვრებას და ამისათვის შესაბამისი უსაფრთხოების

გარანტიები უნდა მიეცეთ. სხვების მსგავსად, „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის“

ლიდერები უპირატესობას სეპარატისტულ ხელისუფლებებთან პირდაპირ დიალოგს

ანიჭებენ, თუმცა ასევე ემხრობიან მოლაპრაკებების პროცესში ევროპული ქვეყნების

ჩართულობას, განსაკუთრებით მათი, ვინც რუსეთთან კარგ ურთიერთობაშია

(საფრანგეთი, გერმანია).

სტრატეგიასტრატეგიასტრატეგიასტრატეგია სეპარატიზმთანსეპარატიზმთანსეპარატიზმთანსეპარატიზმთან მიმართებამიმართებამიმართებამიმართებაშიშიშიში

ირაკლი ალასანიას აზრით, „ჩვენ უნდა აღვადგინოთ დიალოგი აფხაზებთან და

ოსებთან“397 მიუხედავად კომუნიკაციის სირთულისა აგვისტოს ომის შემდეგ.398

“დიალოგის დაწყება ყოველგვარი წინაპირობის გარეშე“ - ასევე პრიორიტეტულია

დავით გამყრელიძისთვის(„ახალი მემარჯვენეები“).399 სოციალ-დემოკრატები

ეთანხმებიან „აფხაზებთან და ოსებთან კონტაქტების უპირობო აღდგენის

397 ინტერფაქსი, რუსეთი და დსთ, დიპლომატიური პანორამა, 12 მარტი, 2009 398 ირაკლი ალასანია, ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატები“, გამოსვლა „საგარეო პოლიტიკის

ცენტრში“, „საქართველოზე ფოკუსით“ პარლამენტი, ვესტმინსტერი, 16 სექტემბერი, 2009,

ელექტრონულად იხ: http://www.youtube.com/watch?v=htLM7ckNAfM (საქართველოს საერთაშორისო

მედიაცნეტრი, 2009). 399 დავით გამყრელიძის საარჩევნო პროგრამა, საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატი, 24 ნოემბერი,

2007, გვ. 7

131

აუცილებლობას ჰუმანიტარულ, ეკონომიკურ და კულტურულ სფეროებში”.400

„დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“ ასევე ფიქრობს, რომ “სახალხო

დიპლომატიის ნებისმიერი ფორმის (პირადი, ეკონომიკური, კულტურული,

საგანმანათლებლო, მედია თუ სხვა სახის კონტაქტები) წახალისება

მნიშვნელოვანია.“კონფლიქტები უნდა მოგვარდეს იმაზე ფოკუსირებით, რაც

გვაერთიანებს და გვაკავშირებს და არა იმ ფაქტებზე კონცენტრირებით, რაც

ერთმანეთთან გვაშორებს“- აღნიშნულია პარტიის პროგრამაში.401

რესპუბლიკელები ფიქრობენ, რომ ნდობის აღდგენა მათავარი საკითხია. ვერაფერს

მივაღწევთ ხელისუფლების სტრატეგიით, რომელიც ფოკუსირებულია სამ თვეში

ერთხელ სამშვიდობო ინიციატივებზე, “იარაღის ჟღარუნის” პოლიტიკის

განხორციელებაზე და შიდამოხმარებისთვის გამიზნულ აგრესიულ რიტორიკაზე.402

ლევან ვეფხვაძე(„ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) მიიჩნევს, რომ „ლტოლვილები

აქტიურად უნდა იყვნენ ჩაბმულნი მოლაპარაკებების პროცესში, მათ შეუძლიათ

კონტაქტების აღდგენა ძველ მეგობრებთან და ნათესავებთან სახალხო დიპლომატიის

მეშვეობით და აფხაზების დარწმუნება იმაში, რომ ერთიან სახელმწიფოში ცხოვრება

მთავარი გარანტიაა.“403

ზურაბ ნოღაიდელი მიიჩნევს, რომ „ახლა ვერ შევძლებთ აფხაზებთან და სამხრეთ

ოსებთან პოლიტიკურ სტატუსზე დალაპარაკებას, პირველ რიგში ნდობა უნდა

დავიბრუნოთ.” მათთან ნდობის აღდგენა რუსეთთან ურთიერთობის ნორმალიზების

პარალელურად უნდა მოხდეს. “რთული იქნება ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგარი

პრობლემების გადაწყვეტა, და კიდევ უფრო წარმოუდგენელი ქვეყნის გამთლიანება,

რუსეთთან ურთიერთობის მოგვარების გარეშე“, აღნიშნავს ნოღაიდელი. „ჩვენ 400 „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ საქართველოს განვითარებისთვის, პროგრამის პრინციპები,

გვ.14-15 401 “საქართველოს ეროვნული კონცეფცია“, ძირითადი მიმართულებები, „დემოკრატიული მოძრაობა-

ერთიანი საქართველო“, ნოემბერი, 2009 402 დავით უსუფაშვილი, ტოკ შოუ „დღის კომენტარი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, 30 აპრილი, 2008 403 „რუსთავი-2“, თბილისი, 5 მაისი, 2008

132

აფხაზებთან და ოსებთან და არა რუსეთთან უნდა ვისაუბროთ ტერიტორიული

მთლიანობის აღდგენაზე, მაგრამ დიალოგს მხოლოდ მაშინ ექნება აზრი თუკი

რუსეთთან არ ვიქნებით კონფრონტაციაში. მოლაპარაკება ყოველგვარი წინაპირობის

გარეშე უნდა დაიწყოს.”404

ირაკლი ალასანია ასევე მიიჩნევს, რომ პოლიტიკური სტატუსის საკითხი ახლა

გვერდით უნდა გადავდოთ. მისი აზრით, „ჩვენ უნდა ვიყოთ კონცენტრირებულნი არა ამ

რეგიონების პოლიტიკურ სტატუსზე, არამედ ხალხთა შორის კავშირების აღდგენაზე. ეს

კი მიღწევადია ევროპული სტრუქტურების მიერ დაფინანსებული საერთო

ეკონომიკური, კულტურული თუ სხვა ტიპის პროექტების მეშვეობით.”405 „სოციალ-

დემოკრატიული მოძრაობა“ მიიჩნევს, რომ ოკუპირებული ტერიტორიების სტატუსის

შესახებ მორატორიუმი მისაღებია. ეს დისკუსია ეფექტიანი იქნება მხოლოდ „აფხაზებს,

ოსებს და ქართველებს შორის ნდობის აღდგენის შემდგომ.“406

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები აღნიშნავენ, რომ საქართველოს

დემოკრატიული და ეკონომიკური განვითარება და პროგრესი ევროპასა და ევრო-

ატლანტიკურ სტრუქტურებში ხელს შეუწყობს საქართველოს რეინტეგრაციის

პროცესს.407 „ახალი მემარჯვენეები“ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის გასაღებს

ქვეყნის ეკონომიკურ ძლიერებაში ხედავენ.408 ირაკლი ალასანია („ჩვენი საქართველო-

თავისუფალი დემოკრატები“) მიიჩნევს, რომ „ვაჭრობითა და წახალისებითი

მოტივებით, ჩვენ აფხაზებსა და ოსებს რუსეთის ალტერნატივა უნდა შევთავაზოთ.”409

იგი ხაზს უსვამს აფხაზებთან ურთიერთობის წარსულ გამოცდილებას პრეზიდენტის

წარმომადგენლის სტატუსით და აღნიშნავს, რომ „ძალიან მნიშვნელოვანია აფხაზი და

404 ინტერფაქსი: რუსეთი და დსთ, დიპლომატიური პანორამა, 29 ოქტომბერი, 2009 405 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან, „კომერსანტი“, 22 ივლისი, 2009, ელექტორნულად იხ: http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1208084 406 „სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობა“ საქართველოს განვითარებისთვის, პროგრამის პრინციპები, გვ.

14-15 407„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, საგარეო პოლიტიკის ძირითადი ასპექტები 408 დავით გამყრელიძე, პრეზენტაცია საპრეზიდენტო არჩევნების წინ, პროგრამა „პრაიმ ტაიმი“,

„რუსთავი-2“, 12 დეკემბერი, 2007 409ირაკლი ალასანია, „გზა აფაზებისკენ, ოსებისკენ და ქართველებისკენ“, „გარდიანი“ 25 სექტემბერი, 2009

133

ოსი ხალხისთვის იმის დემონსტრირება, რომ საქართველოს შემადგენლობაში და

საერთო ევროპულ სამეზობლოში უკეთ იგრძნობენ თავს, ვიდრე რუსეთის სამხედრო

წნეხის ქვეშ.”410 “მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“ მიიჩნევს, რომ

„კონფლიქტების მოგვარების მიმართულებით პირველი ნაბიჯი ახალგორის და გალის

რაიონის და კოდორის ხეობის დემილიტარიზაციაა. ამ რეგიონებში საერთაშორისო

პოლიციური ძალები უნდა განთავსდნენ. ამას უნდა მოჰყვეს ხალხის უსაფრთხოდ

დაბრუნება და საერთაშორისო მხარდაჭერით ერთობლივი ეკონომიკური პროექტების

განხორციელება.”411 ზურაბ ნოღაიდელის აზრით, მნიშვნელოვანია „აფხაზ, ოს და

ქართველ ხალხს შორის ურთიერთობის, ეკონომიკური და სატრასნპორტო

კავშირების(ავტობუსი, რკინიგზა) აღდგენა.”412

რესპონდენტებსრესპონდენტებსრესპონდენტებსრესპონდენტებს აღნიშნულაღნიშნულაღნიშნულაღნიშნულ თემაზეთემაზეთემაზეთემაზე დაესვათდაესვათდაესვათდაესვათ შეკითხვაშეკითხვაშეკითხვაშეკითხვა: : : : რომელირომელირომელირომელი პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური

პროცესიპროცესიპროცესიპროცესი წაადგებაწაადგებაწაადგებაწაადგება საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს საკუთარისაკუთარისაკუთარისაკუთარი მიზნებისმიზნებისმიზნებისმიზნების მიღწევაშიმიღწევაშიმიღწევაშიმიღწევაში? ? ? ? ((((მიანიჭეთმიანიჭეთმიანიჭეთმიანიჭეთ ქულაქულაქულაქულა 1111----

დანდანდანდან 10101010----მდემდემდემდე, 1 , 1 , 1 , 1 ---- ყველაზეყველაზეყველაზეყველაზე ნაკლებადნაკლებადნაკლებადნაკლებად მნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანი, 10 , 10 , 10 , 10 ყველაზეყველაზეყველაზეყველაზე მნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანიმნიშვნელოვანი). ). ). ).

410 ირაკლი ალასანია, „ჩვენი საქართველო-თავისუფალი დემოკრატები“, გამოსვლა „საგარეო პოლიტიკის

ცენტრში“ - „საქართველოზე ფოკუსით“, პარლამენტი, ვესტმინსტერი, 16 სექტემბერი, 2009,

ელექტრონულად იხ: http://www.youtube.com/watch?v=htLM7ckNAfM (საქართველოს საერთაშორისო

მედიაცენტრი, 2009) 411 „მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“, პარტიის პროგრამა, გვ.13 412 ინტერფაქსი: რუსეთი და დსთ, დიპლომატიური პანორამა, 29 ოქტომბერი, 2009

134

გრაფიკიგრაფიკიგრაფიკიგრაფიკი 9999: : : : რეინტეგრაციისრეინტეგრაციისრეინტეგრაციისრეინტეგრაციის პოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკაპოლიტიკა

კონფლიქტურ რეგიონებში ეთნოწმენდის აღიარება მხოლოდ რამენიმე პოლიტიკური

პარტიის დღის წესრიგშია პრიორიტეტული(მაგალითად, „ერთიანი ნაციონალური

მოძრაობა“, „ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები“ და „ეროვნულ-

დემოკრატიული პარტია“). იგივე პარტიები მხარს უჭერენ ეკონომიკურ და პოლიტიკურ

სანქციებს სეპარატისტულ რეგიონებში. სანქციებს არაეფექტურად მიიჩნევენ სოციალ-

დემოკრატები, რესპუბლიკელები, „ეროვნული ფორუმი“, „დემოკრატიული მოძრაობა -

ერთიანი საქართველო“ და „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“. პარტიათა

უმეტესობა ემხრობა ევროკავშირის მონიტორინგის მისიის მანდატის გაგრძელებას

სეპარატისტულ რეგიონებში და დასავლური სახელმწიფოების მეტ ჩართულობას.

მხოლოდ „დემოკრატიული მოძრაობა – ერთიანი საქართველო“ და „საქართველოს

კონსერვატიული პარტია“ ამჟღავნებენ სუსტ მხარდაჭერას ამ ამოცანებისადმი. 8

რესპონდენტმა განაცხადა, რომ პირდაპირი დიალოგი აფხაზებთან და ოსებთან უნდა

დაემატოს ჩამონათვალს და მიჩნეულ იქნას ყველაზე მნიშვნელოვნად.

9.5

8.5

7

7.5

9.5

9.5

1

4

7

1

9.5

8

7

8

6

1

9

8

4

6.5

6

4

8

7.5

8.5

9.5

9.5

7.5

9

10

4

6

5

2

7

7

5

8.5

8

5

8

10

2

2

1

2

3

4

3.5

6.5

5

5

4.5

3

3.5

6

3.5

1.5

6

5.5

10

9.5

9.5

10

9

9.5

ქართველების გენოციდის აღიარება კონფლიქტურ

რეგიონებში

სხვადასხვა სახელმწიფოების მხრიდან იმის

დეკლარირება, რომ აფხაზეთის და ოსეთის

დამოუკიდებლობის აღიარება დაუშვებელია

საქართველოს პოზიციის გამამყარებელი

საერთაშორისო რეზოლუციები

მეზობელი ქვეყნებისა და საერთაშორისო

ორგანიზაციების მხრიდან სეპარატისტული

რესპუბლიკების მიმართ პოლიტიკური და…

მეტი დასავლური სახელმწიფოს ჩართვა

მოლაპარაკებების პროცესში

ევროკავშირის მისიის განვრცობა ოკუპირებულ

ტერიტორიებზე

ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა სოციალ-დემოკრატები

რესპუბლიკელები ახალი მემარჯვენეები

ეროვნულ-დემოკრატები ეროვნული ფორუმი

ლეიბორისტები დემოკრატიული მოძრაობა

კონსერვატორები ქრისტიან-დემოკრატები

თავისუფალი დემოკრატები

135

რესპონდენტებს დაესვათ შეკითხვა, რა საკითხებზე უნდა გამახვილდეს ყურადღება

რუსეთთან და სეპარატისტულ ხელისუფლებებთან მოლაპარაკებისას. „ერთიანი

ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ მთავარი აქცენტი

კონფლიქტური რეგიონების განვითარების პროცესში საქართველოს, როგორც

ერთადერთი გარანტორის, პოტენციალზე უნდა გაკეთდეს; ასევე, ფოკუსირება უნდა

მოხდეს საერთაშორისო სამართლის პრინციპებზე და ნორმებზე, როგორიცაა

მაგალითად გავლენის არეების არარსებობა; მოკლე ვადიან პერსპექტივაში, წამოწეულ

უნდა იქნეს ისეთი საკითხები, როგორებიცაა ერთობლივი საპოლიციო ძალები და ის

პირობები, რომლებიც ევროსაბჭოს რეზოლუციებშია მოცემული..

სოციალ-დემოკრატები მიიჩნევენ, რომ საქართველომ აქცენტი ლტოლვილთა

დაბრუნებაზე უნდა გააკეთოს პოლიტიკური სტატუსის მიუხედავად.

რესპუბლიკელებისთისთვის მნიშვნელოვანია ევროკავშირის მისიის გაფართოვება

კონფლიქტურ რეგიონებში, ეუთოს მისიის უკან დაბრუნება, ერთობლივი

პატრულირება, აშშ-ს ჩართულობა და ლტოლვითა დაბრუნება.

დავით გამყრელიძე(„ახალი მემარჯვენეები“) მიიჩნევს, რომ აქცენტი ნდობის აღდგენაზე

და საერთო ინტერესების მოძებნაზე უნდა გაკეთდეს. მამუკა კაციტაძე ამატებს, რომ

ერთად ცხოვრების ჩარჩო უნდა განისაზღვროს სტატუსის, დროის, პასუხისმგებლობის,

შეზღუდვების და ა.შ. ჩათვლით. გიორგი მოსიძის აზრით, დიალოგი ორ რამეს უნდა

დაეფუნოს: პირველი, განიმარტოს თუ რა მოხდა წარსულში, და მეორე გაეცეს პასუხი

კითხვას, თუ რატომ არ სურთ ჩვენთან ერთად ცხოვრება ოსებსა და აფხაზებს. მანანა

ნაჭყებიას თქმით, პირველ რიგში საქართველომ უნდა დაამტკიცოს, რომ ძალას არ

გამოიყენებს და შემდეგ, საქართველომ უარი უნდა თქვას სანქციებზე და და ხელი

შეუწყოს საზღვრების გახსნილობას.

ბაჩუკი ქარდავასთვის („ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“) პრიორიტეტი ეუთოს

მისიის გაგრძელებაა, რამაც შესაძლოა ეკონომიკური პროექტების განხორციელებას და

136

მნიშვნელოვან პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს დაუდოს საფუძველი. გოგა

გოგნიაშვილი მიიჩნევს, რომ ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული საკითხი ამ

ტერტორიებზე ქართველი მოქალაქეების უსაფრთხოებაა. მისი თქმით, აფხაზეთსა და

სამხრეთ ოსეთში კრიმინალური სიტუაცია საკმად დაძაბულია, რაც აწყობს რუსეთს.

ისინი სწორედ კრიმინალურ დაჯგუფებებთან არიან კავშირში.

ირაკლი მელაშვილი („ეროვნული ფორუმი“) აღნიშნავს, რომ ქვეყნის შიგნით

გადაადგილებულ პირთა დაბრუნება და მათთვის შესაბამისი პირობების შექმნა, გაეროს

და ეუთოს მისიების დაბრუნება და მათთვის პატრულირების ფუნქციის მინიჭება,

მნიშვნელოვანი საკითხებია.

სოსო შატბერაშვილი („ლეიბორისტული პარტია“) ეთანხმება იმ აზრს, რომ მთავარი

ლტოლვილთა უპირობო დაბრუნებაა. მათი დაბრუნებით დეზინტეგრაციის საფრთხე

მნიშვნელოვანად შემცირდება. პაატა ჯიბლაძე ფიქრობს, რომ მოლაპარაკებების

პროცესში საქართველომ ხაზი უნდა გაუსვას ურთიერთობათა ისტორიულ საფუძველს.

“აფხაზები და ქართველები ერთი და იგივე ეთნიკური ჯგუფისა და სახელმწიფოს

წარმომადგენლები არიან. მათ ერთი ეკლესია აერთიანებთ... ქართველ მეფეთა ტიტული

მოიცავდა მეფე აფხაზთა, ქართველთა...“ ნესტან კირთაძე აკრიტიკებს ხელისუფლების

მიერ შემუშავებულ სტრატეგიას და ამბობს, რომ ეს წმინდა პროპაგანდაა. რეინტეგრაცია

ნიშნავს, რომ ტერმინები „ოკუპაცია და „ოკუპირებული მარიონეტები“ აღარ უნდა იქნას

გამოყენებული, აღნიშნავს იგი.

ირაკლი ალასანიას აზრით, ლტოლვილთა დაბრუნება და ეუთოს მისიის გაგრძელება

ასევე მნიშვნელოვანი საკითხებია. ვიქტორ დოლიძე დასძენს, რომ ეკონომიკური

პროექტების განორციელება გააუმჯობესებს საარსებო პირობებს. ეკონომიკის

რეაბილიტაცია, ჰუმანიტარული საკითხების გადაწყვეტა და ხალხთა შორის

ურთიერთობის აღდგენა პირველია და ამას უნდა მოჰყვებოდეს პოლიტიკურ სტატუსზე

მოლაპარაკება რეინტეგრაციის შემდგომ, აღნიშნავს იგი.

137

ზურაბ ნოღაიდელი („მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) ფიქრობს, რომ

მნიშვნელოვანი ორი საკითხია: პირველი, ომის საფრთხის განეიტრალება და სამხედრო

მოქმედებათა განუახლებლობის ხელშეკრულების ხელმოწერაა და მეორე კი აფხაზეთის

და სამხრეთ ოსეთის დე-იზოლაციის დაწყება. პეტრე მამარაძე აღნიშნავს, რომ უნდა

აღდგეს სატრანსპორტო კავშირი ორივე ტერიტორიულ ერთეულთან. ლევან

როინიშვილი პრიორიტეტებად ლტოლვილთა დაბრუნებასა და ერთობლივ

პატრულირებას მიიჩნევს.

„დემოკრატული მოძრაობა - ერთიანი საქართველოს“ ლიდერები აღნიშნავენ, რომ

ევროკავშირის მისიის გაფართოვება, ეუთოს დაბრუნება პრიორიტეტული საკითხებია

ლტოლვითა დაბრუნებასთან ერთად. მიუხედავად ამისა, ვახტანგ ყოლბაია

ლტოლვილების დაბრუნებას სიფრთხილით განიხილავს და ამბობს, რომ

სეპარატისტულ რეგიონებში ეს მიღებულია როგორც დემოგრაფიული ცვლილების

პოტენციური ფაქტორი ქართველების სასარგებლოდ.

კახა კუკავა აღნიშნავს, რომ ნდობის აღდგენა და ჰუმანიტარული პროექტები ყველაზე

მნიშვნელოვანი საკითხებია. ზვიად ძიძიგური ხაზს უსვამს ერთობლივი ეკონომიკური

პროექტების განხორციელების აუცილებლობას, მაგალითად, აფხაზეთთან სარკინიგზო

ხაზის აღდგენას. გიორგი რუხაძე („ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“) ამბობს, რომ

მნიშვნელოვანი ისეთი არაპოლიტიკური საკითხია, როგორიც კრიმინალის შემცირებაა.

ზოგადად, ეუთოს მისიის გაგრძელება და ლტოლვილთა დაბრუნება პოლიტიკურ

პარტიათა მიერ პრიორიტეტულ საკითხებადაა მიჩნეული. ბევრი რესპონდენტი

მიიჩნევს, რომ სანქციები უნდა გაუქმდეს და უნდა დაიწყოს ერთობლივი ეკონომიკური

პროექტების განხორციელება.

138

ამჟამინდელიამჟამინდელიამჟამინდელიამჟამინდელი ადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციისადმინისტრაციის ტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიულიტერიტორიული ინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციისინტეგრაციის პოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმიპოლიტიკისადმი

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება

საქართველოს ხელისუფლების მიერ ახლახანს შემუშავებულმა სტრატეგიამ

კონლიფქტების მოგვარების შესახებ პოლიტიკური პარტიების მხრიდან მეტი

კრიტიციზმი დაიმსახურა, ვიდრე მოწონება. იშვიათი გამონაკლისია ქრისტიან-

დემოკრატი ნიკა ლალიაშვილი, რომელიც სტრატეგიას „იდეალურ დოკუმენტად“

მიიჩნევს, რომელიც გარკვეულ ცვლილებებს საჭიროებს.

სოციალ-დემოკრატები მიიჩნევენ, რომ აღნიშნული სტრატეგია სააკაშვილის

ადმინისტრაციის უწინდელი პოლიტიკის დელეგიტიმიზაციაა, რაც ძირითადად

კონფრონტაციას ეფუძნებოდა. გია ჟორჟოლიანი და გელა ბანძელაძე ფიქრობენ, რომ

მეტი აქცენტი უნდა გაკეთდეს კონფლიქტური რეგიონების მოსახლეობასთან

თანამშრომლობაზე. მისი აზრით, უნდა შეიცვალოს ზოგიერთი ტერმინი, მაგალითად

„ოკუპირებული ტერიტორიები“, რადგანაც ადგილობრივი მოსახლეობა ამას არ

იზიარებს.

ლევან როინიშვილი („მოძრაობა სამართლიანი საქართველოსთვის“) ეთანხმება იმ აზრს,

რომ მთავრობის მიერ შემუშავებული სტრატეგია მოიცავს ბევრ ისეთ ტერმინს,

რომელთა გამოყენებაც მიუღებელია მომავალი მოლაპარაკებების საბაზისო

დოკუმენტში. იგი ამბობს, რომ ის რაც წერია მხოლოდ ქაღალდზე რჩება და რეალურად

არაფერი იცვლება.

დავით უსუფაშვილის აზრით, საქართველომ უნდა აღიაროს, რომ ამჟამინდელი

კანონმდებლობა არ წარმოადგენს მოლაპარაკებების და კომრპომისებზე მზაობის

საფუძველს. ურთიერთობა დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან არსებული პოლიტიკის

უარყოფას ნიშნავს, მაგალითად, პირდაპირი თუ ირიბი განცხადებები იმის თაობაზე,

139

რომ ეს ხელისუფლებები გასამართლდებიან, მიუღებელია.მისი თქმით, ეკონომიკური

ურთიერთობის შემაფერხებელი რეგულაციები და წესები უნდა შეიცვალოს.

გურამ ჩახვაძე („ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია“) ფიქრობს, რომ საქართველო

საჭიროებს მეტად აგრესიულ დიპლომატიას, რათა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი

ოკუპირებულ ტერიტორიებად იქნას აღიარებული. იგი ასევე მიიჩნევს, რომ

ურთიერთობები უნდა დამყარდეს ლათინური ამერიკის ქვეყნებთან, რათა მოხდეს

სეპარატისტული ერთეულების შემდგომი აღიარების შეჩერება.

ირაკლი მელაშვილი („ეროვნული ფორუმი“) აკრიტიკებს ამჟამინდელი ხელისუფლების

სტრატეგიას და მიიჩნევს, რომ დოკუმენტში გაცხადებული მიზნების მიღწევა

პრაქტიკულად შესაძლებელი იყო 2003 წელს და რეალურად განხორციელების

არავითარი შანსი არ გვაქვს 2008 წლის აგვისტოს შემდეგ.

ირაკლი ალასანია ფიქრობს, რომ ადმინისტრაციული საზღვრები აფხაზეთთან და

სამხრეთ ოსეთთან უნდა გაიხსნას და იქაურმა მოსახლეობამ ქართველებთან და

საერთაშორისო საზოგადოებასთან უნდა დაამყაროს კავშირი. ზურაბ აბაშიძის აზრით,

მიუხედავად იმისა, რომ ადგილობრივი ხელისუფლებები მიჩნეულნი არიან

მარიონეტებად, ეს ის ხალხია ვისთანაც უნდა ვისაუბროთ და დავანახოთ მათ ერთ

სახელმწიფოში თანაარსებობის პერსპექტივა. ვიქტორ დილიძე აღნიშნავს, რომ მიხეილ

სააკაშვილის ადმინისტრაციას არ გააჩნია სეპარატისტებთან ურთიერთობის

მოგვარების რესურსი. მას მიუღებლად მიაჩნია სამხედრო რიტორიკა და აგრესიული

ტერმინების გამოყენება. “მიუღებელია ერთ დღეს „კოკოითი ფანდარასტს“ გაიძახდე და

მეორე დღეს მოლაპარაკების სურვილს გამოთქვამდე”, აღნიშნავს იგი და დასძენს, რომ

მთავრობის მიერ შემუშავებული სტრატეგია მეტად რეალისტური უნდა იყოს და

საჭიროებს არსებული სიტუაციის, მაგალითად კოკოითის გავლენის, რეალისტურ

შეფასებას რეგიონში.

140

ვახტანგ ყოლბაია („დემოკრატიული მოძრაობა - ერთიანი საქართველო“) აღნიშნავს, რომ

გამოცდილებიდან გამომდინარე აფხაზებს აქვთ გარკვეული შიში და ქართულმა მხარემ

უნდა გააქარწყლოს იგი მოლაპარაკებებში მათი თანაბარ პარტნიორად ჩართვით. აშშ-ს

და ნატოს პოტენციურად გამოყენების რიტორიკა „ამ ტერიტორიებზე შეჭრისთვის“

ასევე უნდა შეიცვალოს. აფხაზებმა უნდა იგრძნონ, რომ ისინი თანაბრად არიან

პასუხისმგებელნი მომავალზე ერთ სახელმწიფოში ცხოვრების შემთხვევაში.

კახა კუკავას მიაჩნია, რომ სააკაშვილის ადმინისტრაციის პოლიტიკა ძალაუფლების

შენარჩუნების პოლიტიკაა ტერიტორიული მთლიანობის ხარჯზე. ზვიად ძიძიგური

აღნიშნავს, რომ ახალი სტრატეგია წინააღმდეგობრივია, „ერთ გვერდზე ნათქვამია, რომ

უნდა მოინახოს საერთო ენა დისკუსიისთვის, მეორე გვერდზე კი აღნიშნულია, რომ ამ

ტერიტორიულ ერთეულებთან არსებული ყველა კონტაქტი უნდა გაუქმდეს.”

დამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულებადამოკიდებულება ძალისძალისძალისძალის გამოყენებისადმიგამოყენებისადმიგამოყენებისადმიგამოყენებისადმი

დისკურსის დონეზე კონფლიქტების მოგვარების მშვიდობიანი გზა ერთადერთი

ალტერნატივაა. ჩვენ ერთხელ და სამუდამოდ უნდა გამოვრიცხოთ პრობლემის

სამხედრო გზით გადაწყვეტა, აღნიშნავს ნოღაიდელი.413 რესპუბლიკელების აზრით,

კონფლიქტები მხოლოდ მშვიდობიანი გზით შეიძლება მოგვარდეს.414 ირაკლი ალასანია

(„თავისუფალი დემოკრატები“) ფიქრობს, რომ ამ პრობლემას არ გააჩნია „სამხედრო

გადაწყვეტა“.415 სოციალ-დემოკრატები ასევე აღნიშნავენ, რომ „უარყოფილ უნდა იქნას

ძალის გამოყენება ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისათვის.”.416

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ საქართველომ

მხოლოდ სამხედრო აგრესიის შემთხვევაში უნდა დაიცვას თავი, მაგალითად თუკი

413 ნოღაიდელის ციტატა „ვაშინგტონ პოსტიდან“, თავდაცვა და უსაფრთხოება, 30 ნოემბერი, 2009 WPS 414 წინასაარჩვენო პროგრამის ძირითადი მიმართულებები, „რესპუბლიკური პარტია“, თბილისი, 2008,

გვ.13-15 415 ინტერვიუ ირაკლი ალასანიასთან,“კომერსანტი“, 22 ივლისი, 2009, ელექტრონული ვერსია იხ: http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1208084 416 სოციალ-დემოკრატები საქართველოს განვითარებისთვის, პროგრამის ძირითადი პრინციპები, გვ.14-15

141

რუსეთი გადმოკვეთს წითელ ხაზს და ადგილი ექნება კიდევ ერთ ეთნიკურ წმენდას,

დავუშვათ გალის რაიონში. ალასანია ეთანხმება, რომ თუკი გალში საქართველოს

მოქალაქეებს საფრთხე დაემუქრებათ, საქართველომ უნდა დაიცვას საკუთარი

ინტერესები სამხედრო პოტენციალის გამოყენებითაც კი.

ძალის გამოყენება მიუღებელია რესპუბლიკელებისთვის ნებისმიერ კონტექსტში. დავით

ბერძენიშვილი აღნიშნავს, რომ „ჩვენ არ უნდა ვიფიქროთ იმ დროზე, როდესაც

მოგვეცემა იარაღის ჟღარუნის შანსი.” პაატა ზაქარეიშვილის თქმით, ნებისმიერი

სამხედრო ოპერაცია მარცხისთვისაა განწირული. შესაბამისად, ჩვენ უნდა ვიფიქროთ ამ

ტერიტორიებზე როგორ გადავწონოთ რუსეთის სამხედრო ძალების ყოფნის საჭიროება

ჩვენი სამშვიდობო პოლიტიკით. დავით უსუფაშვილის აზრით, კონფრონტაციის

უწინდელი პოლიტიკა წარუმატებელი აღმოჩნდა და საქართველოს მანამ უნდა აეღო

ძალის გამოუყენებლობის ვალდებულება თავზე, სანამ ამას აიძულებდნენ.

დავით გამყრელიძე და „ახალი მემარჯვენეების“ სხვა ლიდერები არ ეთანხმებიან ძალის

გამოყენების პოლიტიკას. “სამწუხაროდ, ეს იდეა საკმაოდ პოპულარული იყო ხალხში

და სახელისუფლო პროპაგანდის ბრალია იმ უსაფუძვლო იმედის ჩასახვა, რომ

ძალისმიერი გზით შესაძლებელია ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა” -

აღნიშნავს იგი.

მსგავსად, სხვა პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებიც გამორიცხავენ ძალის

გამოყენებას ნებისმიერ ვითარებაში. ნინო ბურჯანაძე მიიჩნევს, რომ პრობლემის

სამხედრო გზით მოგვარების მცდელობა საბოლოოდ დაანგრევს ხიდს აფხაზებთან და

ოსებთან და საქართველო ვერაფერს მოიგებს ამით. მისი თქმით, ცნება „ეროვნული

თანხმობა“ პოლიტიკური დიალოგის და დიპლომატიის მეშვეობით უნდა იქნას

მიღწეული.

142

რესურსებირესურსებირესურსებირესურსები

კვლევაშიკვლევაშიკვლევაშიკვლევაში მონაწილემონაწილემონაწილემონაწილე პლიტიკურპლიტიკურპლიტიკურპლიტიკურ ლიდერთალიდერთალიდერთალიდერთა სიასიასიასია ::::

პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური პარტიაპარტიაპარტიაპარტია სახელისახელისახელისახელი, , , , გვარიგვარიგვარიგვარი, , , ,

თანამდებობათანამდებობათანამდებობათანამდებობა

ინტერვიუსინტერვიუსინტერვიუსინტერვიუს

თარიღითარიღითარიღითარიღი

ქრისტიანქრისტიანქრისტიანქრისტიან----დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

ნიკა ლალიაშვილი,

პოლიტიკური

მდივანი, პარლამენტის

საგარეო

ურთიერთობათა

კომიტეტის

თავმჯდომარის

მოადგილე

21 თებერვალი,

2010

გიორგი რუხაძე,

საერთაშორისო

მდივანი

22 თებერვალი,

2010

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს

კონსერვატიულიკონსერვატიულიკონსერვატიულიკონსერვატიული პარტიაპარტიაპარტიაპარტია

ზვიად ძიძიგური,

თავმჯდომარე 11 იანვარი, 2010

კახა კუკავა,

გენერალური მდივანი

13 თებერვალი,

2010

ბიძინა გუჯაბიძე,

პოლიტიური მდივანი

16 თებერვალი,

2010

„„„„დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა---- ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი

საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო“ “ “ “

ნინო ბურჯანაძე,

თავმჯდომარე

14 თებერვალი,

2010

ვახტანგ ყოლბაია,

პარტიის საბჭოს წევრი

14 თებერვალი,

2010

143

გიორგი კობახიძე 14 თებერვალი,

2010

ლეიბორისტულილეიბორისტულილეიბორისტულილეიბორისტული პარტიაპარტიაპარტიაპარტია

შალვა ნათელაშვილი,

თავმჯდომარე 15 იანვარი, 2010

ნესტან კირთაძე,

საერთაშორისო

მდივანი

11 თებერვალი,

2010

პაატა ჯიბლაძე,

აღმასრულებელი

მდივანი

12 თებერვალი,

2010

სოსო შატბერაშვილი,

გენერალური მდივანი

13 თებერვალი,

2010

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა სამართლიანისამართლიანისამართლიანისამართლიანი

საქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვისსაქართველოსთვის ზურაბ ნოღაიდელი 18 იანვარი, 2010

პეტრე მამრაძე 18 იანვარი, 2010

ლევან როინიშვილი 9 თებერვალი,

2010

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს ეროვნულეროვნულეროვნულეროვნულ----

დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული პარტიაპარტიაპარტიაპარტია

ბაჩუკი ქარდავა,

თავმჯდომარე 20 იანვარი, 2010

გურამ ჩახვაძე,

პარტიის

პრეზიდიუმის წევრი,

საქართველოს

პარლამენტის წევრი

20 იანვარი, 2010

გოგა გოგნიაშვილი,

პოლიტიკური მდივანი 22 იანვარი, 2010

144

ეროვნულიეროვნულიეროვნულიეროვნული ფორუმიფორუმიფორუმიფორუმი ირაკლი მელაშვილი,

პოლიტიკური მდივანი

10 თებერვალი,

2010

ახალიახალიახალიახალი მემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეებიმემარჯვენეები

დავით გამყრელიძე,

თავმჯდომარე 28 იანვარი, 2010

მამუკა კაციტაძე,

ეროვნული კომიტეტის

წევრი

20 იანვარი, 2010

დავით საგანელიძე,

ეროვნული კომიტეტის

წვერი

28 იანვარი, 2010

მანანა ნაჭყებია,

ეროვნული კომიტეტის

წევრი

27 იანვარი, 2010

გიორგი მოსიძე,

ეროვნული კომიტეტის

წევრი

30 იანვარი, 2010

ჩვენიჩვენიჩვენიჩვენი საქართველოსაქართველოსაქართველოსაქართველო----

თავისუფალითავისუფალითავისუფალითავისუფალი დემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატებიდემოკრატები

ირაკლი ალასანია,

თავმჯდომარე 6 მარტი, 2010

ზურაბ აბაშიძე 8 თებერვალი,

2010

ვიქტორ დოლიძე 7 თებერვალი,

2010

საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს

რესპუბლიკურირესპუბლიკურირესპუბლიკურირესპუბლიკური პარტიაპარტიაპარტიაპარტია

დავით უსუფაშვილი,

თავმჯდომარე

9 თებერვალი,

2010

დავით ბერძენიშვილი,

აღმასრულებელი

სამდივნოს წევრი

8 თებერვალი,

2010

145

პაატა ზაქარეიშვილი,

ეროვნული კომიტეტის

წევრი

6 თებერვალი,

2010

სოციალსოციალსოციალსოციალ----დემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიულიდემოკრატიული

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა საქართველოსსაქართველოსსაქართველოსსაქართველოს

განვითარებისთვისგანვითარებისთვისგანვითარებისთვისგანვითარებისთვის

გია ჟორჟოლიანი 13 თებერვალი,

2010

გელა ბანძელაძე 14 თებერვალი,

2010

ერთიანიერთიანიერთიანიერთიანი ნაციონალურინაციონალურინაციონალურინაციონალური

მოძრაობამოძრაობამოძრაობამოძრაობა

აკაკი მინაშვილი,

საპარლამენტო

ფრაქცია -„ერთიანი

ნაციონალური

მოძრაობა“, საგარეო

პოლიტიკის

კომიტეტის

თავმჯდომარე

5 მარტი, 2010

დავით დარჩიაშვილი,

საპარლამენტო

ფრაქცია - „ერთიანი

ნაციონალური

მოძრაობა“,

ევროპასთან

ინტეგრაციის

კომიტეტის

თავმჯდომარე

10 თებერვალი,

2010

146

ირაკლი ქავთარაძე,

საპარლამენტო

ფრაქცია - „ერთიანი

ნაციონალური

მოძრაობა“,

საერთაშორისო

მდივანი, საგარეო

ურთიერთობათა

კომიტეტის

თავმჯდომარის

მოადგილე

28 იანვარი, 2010

გიორგი კანდელაკი,

საპარლამენტო

ფრაქცია „ერთიანი

ნაციონალური

მოძრაობა“, საგარეო

ურთიერთობათა

კომიტეტის

თავმჯდომარის

მოადგილე

13 თებერვალი,

2010

147

გამოყენებულგამოყენებულგამოყენებულგამოყენებულ მედიასაშუალებათამედიასაშუალებათამედიასაშუალებათამედიასაშუალებათა სიასიასიასია

· ქართულენოვანიქართულენოვანიქართულენოვანიქართულენოვანი მედიამედიამედიამედია::::

• „ლიბერალი“

· „რეზონანსი“ „24 საათი“

· დასავლურიდასავლურიდასავლურიდასავლური მმმმედიაედიაედიაედია

• „ვაშინგტონ პოსტი“

• „ნიუ იორკ ტაიმსი“

• „გარდიანი“

• „ეკონომისტი“

• „შპიგელი“

• „ფიგარო“

· რუსულირუსულირუსულირუსული მედიამედიამედიამედია

• „კომერსანტი“

• „ნოვაია გაზეტა“

• „ვედომოსტი“

• „იზვესტია“

ახალიახალიახალიახალი ამბებისამბებისამბებისამბების სააგენტოებისააგენტოებისააგენტოებისააგენტოები

• „ბი-ბი-სის“ მედია მონოტირონგის შედეგები და „ფაქტივას“ არქივი“

• „ბლექ სი პრესი“

• „პრაიმნიუსი“

• „ტრენდ ნიუსი“

• „იტარ ტასი“

148

სატელევიზიოსატელევიზიოსატელევიზიოსატელევიზიო არხებიარხებიარხებიარხები დადადადა პროგრამებიპროგრამებიპროგრამებიპროგრამები

„„„„პრაიმპრაიმპრაიმპრაიმ ტაიმიტაიმიტაიმიტაიმი“ “ “ “ ინგაინგაინგაინგა გრიგოლიასთანგრიგოლიასთანგრიგოლიასთანგრიგოლიასთან ერთადერთადერთადერთად, , , , პრეზიდენტობისპრეზიდენტობისპრეზიდენტობისპრეზიდენტობის კანდიდატებისკანდიდატებისკანდიდატებისკანდიდატების

პრეზენტაციებიპრეზენტაციებიპრეზენტაციებიპრეზენტაციები, „, „, „, „რუსთავირუსთავირუსთავირუსთავი 2“2“2“2“

• 12/12/07

• 17/12/07

• 27/12/07

„„„„პრაიმპრაიმპრაიმპრაიმ ტაიმიტაიმიტაიმიტაიმი“ “ “ “ ინგაინგაინგაინგა გრიგოლიასთანგრიგოლიასთანგრიგოლიასთანგრიგოლიასთან ერთადერთადერთადერთად, , , , პოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკურიპოლიტიკური პარტიებისპარტიებისპარტიებისპარტიების პროგრამათაპროგრამათაპროგრამათაპროგრამათა

პრეზენტაციაპრეზენტაციაპრეზენტაციაპრეზენტაცია საპარლამენტოსაპარლამენტოსაპარლამენტოსაპარლამენტო არჩევნებისარჩევნებისარჩევნებისარჩევნების წინწინწინწინ, „, „, „, „რუსთავირუსთავირუსთავირუსთავი 2“ 2“ 2“ 2“

• 7/04/08

• 10/04/08

• 17/04/08

• 1/05/08

„„„„დღისდღისდღისდღის კომენტარიკომენტარიკომენტარიკომენტარი“ “ “ “ ნათიანათიანათიანათია სორდიასთანსორდიასთანსორდიასთანსორდიასთან ერთადერთადერთადერთად, , , , საზოგადოებრივისაზოგადოებრივისაზოგადოებრივისაზოგადოებრივი მაუწყებელიმაუწყებელიმაუწყებელიმაუწყებელი

• 10/04./08

• 17/04/08

• 25/04/08

• 30/04/08

• 09/05/08

• 19/05/08

• 05/05/08

• 07/05/08

149

„„„„სტუდიასტუდიასტუდიასტუდია რერერერე“ “ “ “ ნინონინონინონინო ჟიჟილაშვილთანჟიჟილაშვილთანჟიჟილაშვილთანჟიჟილაშვილთან ერთადერთადერთადერთად, „, „, „, „მაესტრომაესტრომაესტრომაესტრო““““

• „ტალიავინის დასკვნის“განხილვა, სტუმრები: დავით დარჩიაშვილი, თემურ

იაკობაშვილი, 02.10.2009

• ევროინტეგრაციის საკითხების განხილვა, სტუმარი: დავით დარჩიაშვილი,

10.04.2009

• „საქართველო და ევროკავშირი“ (ზვიად ქორიძესთან ერთად), სტუმარი: დავით

დარჩიაშვილი 03.10.2009

150

კითხვარიკითხვარიკითხვარიკითხვარი

1. ეროვნული უსაფრთხოება

1.1. როგორ განმარტავდით ეროვნულ უსაფრთხოებას?

1.2. რა არის ქვეყნისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ეროვნული ინტერესი?

1.3. რომელი ქვეყნები წარმოადგნენ საფრთხეს საქართველოსთვის? (მიანიჭეთ ქულა 1-

დან 10-მდე, 1 ყველაზე ნაკლებად სახიფათო, 10 ყველაზე სახიფათო)

• რუსეთი

• აშშ

• თურქეთი

• აზერბაიჯანი

• სომხეთი

• ირანი

• ავღანეთი

• ჩრდილოეთ კავკასია (ჩეჩნეთი-ინგუშეთი)

• უკრაინა

• ერაყი

• სხვა, მიუთითეთ

1.4. საერთაოშორისო დონეზე მიმდინარე რომელი პროცესი აზარალებს საქართველოს

უსაფრთხოებას? (მიანიჭეთ ქულა 1-დან 6-მდე, 1 ყველაზე სახიფათო, 6 ნაკლებად

სახიფათო)

• სამხედრო აგრესია მეზობელი ქვეყნებისგან

• ენერგოდამოკიდებულება მეზობელ ქვეყნებზე

• ტრანსნაციონალური კრიმინალი

• სუსტი სახელმწიფოები რეგიონში (ან რეგიონული კონფლიქტები - ყარაბახი,

ჩრდილოეთ კავკასია)

• ტერორიზმი

• გლობალიზაცია

• სხვა

151

1.5. რა უნდა იყოს ქვეყნის სტრატეგია რთული სიტუაციების თავიდან

ასაცილებლად(მიანიჭეთ ქულა 1-დან 10-მდე, 1- ყველაზე უმნიშვნელო, 10 - ყველაზე

მნიშვნელოვანი)

• სამხედრო რესურსის განვითარება

• ეკონომიკური განვითარება

• რეგიონულ ენერგოპროექტებში მონაწილეობა

• გლობალურ და რეგიონულ მოთამაშეებთან ალიანსში ყოფნა

• ლიბერალიზაცია

• დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარება

1.6. თუკი ემხრობით საქათველოს ნატოში გაწევრიანებას, როგორ ფიქრობთ რა ვადაშია

მიღწევადი ეს მიზანი?

• 5 წელზე ნაკლებში

• 10 წლის ვადაში

• 10 წელზე მეტში

• არასოდეს

1.7. თქვენი აზრით, რა არის საქართველოს სარგებელი ავღანეთში ნატოს სამხედრო

ოპერაციაში მონაწილეობისგან?

2. საგარეო ურთიერთობები

2.1. რა მიმართულებით ისურვებდით საქართველოს განვითარებას?

• ევროკავშირთან ურთიერთობების გაფართოვება

• აშშ-თან ურთიერთობების გაფართოვება

• რუსეთთან ურთიერთობების აღდგენა და გაფართოვება

• აზიის ქვეყებთან ურთიერთობების გაფართოვება

• სამხრეთ კავკასიასთან ინტეგრაციის პროცესის ინტენსიფიკაცია

• ყველა მიმართულებით მუშაობა

152

2.2. ვინ არიან საქართველოს საუკეთესო მეგობრები? (მიანიჭეთ ქულა 1-დან 10-მდე, 1

ყველაზე ნაკლებად მეგობრული, 10 - ყველაზე მეგობრული)

• აშშ

• დიდი ბრიტანეთი

• გერმანია

• საფრანგეთი

• რუსეთი

• უკრაინა

• აზერბაიჯანი

• სომხეთი

• ბალტიისპირეთის ქვეყნები

• პოლონეთი

• სხვა, მიუთითეთ

კულტურული და ისტორიული თვალსაზრისით, რომელი ქვემოთ ჩამოთვლილი

ქვეყანაა საქართველოს ყველაზე ახლო პარტნიორი? (მიანიჭეთ ქულა 1-დან 10-მდე, 1

ყველაზე ნაკლებად ახლო, 10 ყველაზე ახლო)

• აშშ

• დიდი ბრიტანეთი

• გერმანია

• საფრანგეთი

• რუსეთი

• უკრაინა

• აზერბაიჯანი

• სომხეთი

• ბალტიისპირეთის ქვეყნები

• პოლონეთი

• სხვა, მიუთითეთ

2.3. მნიშვნელობის მიხედვით, რომელ ექვს საგარეო პოლიტიკურ საკითხს მიიჩნევდით

საქართველოსთვის მნიშვნელოვნად?

• ევროკავშირთან ინტეგრაცია

• ნატოსთან ინტეგრაცია

• რუსეთთან ურთიერთობის გამუჯობესება

• აშშ-თან პარტნიორობის გაძლიერება

• თურქეთთან და აზერბაიჯანთან ალიანსის გაძლიერება

• სხვა, მიუთითეთ

153

2.4 მიგაჩნიათ თუ არა, რომ საგარეო პოლიტიკური კურსი შიეცვალა შევარდნაძიდან

სააკაშვილამდე?

• დიახ

თუ დიახ, რა მიმართულებით:

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა

2.5 ეთანხმებით თუ არა სააკაშვილის ადმინისტრაციის პოლიტიკურ კურსს?

• დიახ

o თუ დიახ, რატომ

• არა

o თუ არა, რატომ

• მიჭირს პასუხის გაცემა

2.6. თქვენი აზრით, რამდენად აუცილებელია, რომ საქართველო ნატოს წევრი გახდეს?

• დიახ, რატომ?

• არა, რატომ?

• მიჭირს პასუხის გაცემა

2.7. რომელი რეგიონული თანამშრომლობის პროექტი უნდა იყოს საქართველოს

საგარეო პოლიტიკისთვის პრიორიტეტული?

• შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია (BSEC)

• სუამი(GUAM)

• ალანსი პოლონეთთან, უკრაინასთან და ბალტიისპირეთის ქვეყნებთან

• ალიანსი აზერბაიჯანთან და სომხეთთან

• სხვა, მიუთითეთ

2.8. რომელი საერთაშორისო ორგანიზაციასთან თანამშრომლობაა საქართველოს

ინტერესებში?

154

• ევროპის საბჭო (რატომ?)

• ეუთო (რატომ?)

• გაერო (რატომ?)

• მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია (რატომ?)

• დსთ (რატომ?)

• სხვა, მიუთითეთ

3. რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები

3.1. მიაღწია თუ არა თავის სტრატეგიულ ამოცანებს რუსეთმა აგვისტოს ომის შედეგად?

• დიახ

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა

3.2. როგორ ფიქრობთ, საქართველომ მოიგო თუ წააგო ომი?

3.3. ვინ და რამ გამოწვია ომი, თქვენი აზრით?

3.4. გაუმჯობესდება თუ არა რუსეთთან ურთიერთობა დროთა განმავლობაში?

• დიახ

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა

იმის გათვალისწინებით, რომ ნატო რუსეთის მიერ საფრთხედაა აღქმული,

შესაძლებელია თუ არა თანადროულად ნატოსთან ინეგრაციის კურსის გაგრძლება და

რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესება?

განმარტეთ

155

რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესების სანაცვლოდ რა შეიძლება დათმოს

საქართველომ?

უარი თქვას ნატოსთან ინტეგრაციაზე

უარი თქვას აშშ-თან ურთიერთობაზე

უარი თქვას აფხაზეთის დაბრუნებაზე (ოსეთის დაბრუნების სანაცვლოდ)

სხვა, მიუთითეთ

3.5. რა არის ის ფაქტორები, რომლებიც ხსნიან დასავლეთის პრაგამატულ

დამოკიდებულებას რუსეთისადმი?

• ენერგო დამოკიდებულება

• რუსეთის ბირთვული ძალაუფლება

• რუსეთის დიდი ბაზარი

• კარგი ურთიერთობები ინდივიდუალურ დონეზე რუსეთის პოლიტიკურ ელიტას

და ევროკაშვირის წევრ ქვეყნებს შორის

• სხვა, მიუთითეთ

3.6. რა არის ძირითადი გაკვეთილი, რაც საქართველომ აგვისტოს ომისგან მიიღო

ჩამოაყალიბეთ

4. სამხრეთ კავკასიასთან რეგიონული თანამშრომლობა

4.1. დამოკიდებულება სამხრეთ კავკასიის რეგიონული თანამშრომლობისადმი

a) დადებითი

b) უარყოფითი

c) ნეიტრალური

156

4.2. რა არის ყველაზე მისაღები ტერმინი საქართველოს გეოგრაფიული

კუთვნილების აღსანიშნავად?

• სამხრეთ კავკასია

• კავკასია

• ცენტრალური ევრაზია

• ევრაზია

• აღმოსავლეთ ევროპა

• სხვა, მიუთითეთ

4.3. როგორ განსაზღვრავთ თანამედროვე ქართულ იდენტობას?

ჩამოაყალიბეთ

რა გავლენა ექნება სომხეთ-თურქეთის საზღვრის გახსნას საქართველოს გავლით?

ჩამოაყალიბეთ

4.5. როგორ ფიქრობთ, უნდა მონაწილეობდეს თუ არა სომხეთი რეგიონულ ეკონომიკურ

პროექტებში (ნავთობსადენი, რკინიგზა და ა.შ)

• დიახ

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა

4.6.სომხეთ-აზერბაიანის დაძაბული ურთიერთობის გათვალისწინებით, რამდენად

შესაძლებელია სამხრეთ კავკასიის რეგიონული თანამშრომლობა?

• დიახ

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა

4.7.თქვენი აზრით, თურქეთის, აზერბაიჯანის და საქართველოს პარტნიორობა

რამდენად მდგრადი შეიძლება იყოს?

ჩამოაყალიბეთ

157

4.8.რა შეიძლება იყოს საქართველოს სარგებელი სამხრეთ კავკასიის

თანამშრომლობიდან?

ჩამოაყალიბეთ

5. ევროკავშირთან ინტეგრაციის პოლიტიკა

5.1. დამოკიდებულება ევროკავშირის წევრობისადმი

a) დადებითი

b) უარყოფითი

c) ნეიტრალური

რა ხდის საქართველოს ევროპული ოჯახის წევრად?

ჩამოაყალიბეთ

როგორ განსაზღვრავდით ევროპის საზღვრებს? გეოგრაფიულია ის, პოლიტიკური,

ეკონომიკური თუ სხვა?

5.2. თქვენი აზრით, ევროკავშირის წევრობა აუცილებელია თუ არა

საქართველოსთვის?

• დიახ, რატომ

• არა, რატომ

• მიჭირს პასუხის გაცემა

5.3. რა პარამეტრებით უნდა დაუახლოვდეს საქართველო ევროკავშირს?

• საყოფაცხოვრებო სტადარტებით

• ინდუსტრიული განვითარების დონით

• კანონმდებლობით

• განათლების, მეცნიერების და კულტურის დონით

• დემოკრატიის განვითარების დონით

158

5.4. რა უნდა იყოს საქართველოს სტრატეგია ევროკავშირთან ურთიერთობის

თვალსაზრისით?

ჩამოაყალიბეთ

5.5. როგორ შეაფასებდით საქართველოს პროგრესს „აღმოსავლეთ პარნტიორობის“

განხორციელების თვალსაზრისით?

ჩამოაყალიბეთ

6. ტერიტორიული მთლიანობის პოლიტიკა

6.1. რა არის საუკეთესო საგარეო პოლიტიკური სტრატეგია საქართველოს

ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად?

• ნატოსთან მეტად დაახლოვება

• რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესება

• ევროკავშირთან მეტად დაახლოვება

• მოცდის პოლიტიკა

6.2. რომელი პოლიტიკური გადაწყვეტილება დაეხმარება საქართველოს მიზნების

მიღწევაში? (მიანიჭეთ ქულა 1-დან 10-მდე, 1 ნაკლებად მნიშვნელოვანი, 10 ყველაზე

მნიშვნელოვანი)

• სეპარატისტულ რეგიონებში გენოციდის აღიარება

• სხვადასხვა სახელმწიფოების მიერ აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის აღიარების

მიუღებლობის დეკლარირება

• ისეთი რეზოლუციების მიღება, რომლებიც საქართველოს პოზიციას ამყარებს

(გაერო, ევროპის საბჭო და სხვა)

• მეზობელი ქვეყნებისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების პოლიტიკური და

ეკონომიკური სანქციები სეპარატისტული რესპუბლიკების მიმართ

• მოლაპარაკებების პროცესში მეტი დასავლური სახელმწიფოების ჩართვა

• ეუთოს მანდატის გაგრძელება ოკუპირებულ ტერიტორიებზე

159

• სხვა, მიუთითეთ

6.3. რომელი ქვეყნის მეტად ჩართვას ისურვებდით კონფლიქტების მოგვარების

პროცესში?

• თურქეთი

• რუსეთი

• ევროკავშირი

• საფრანგეთი

• დიდი ბრიტანეთი

• გერმანია

• აშშ

• უკრაინა

6.4. რა საკითხები უნდა წამოწიოს ქართულმა მხარემ სეპარატისტებთან და რუსეთთან

მოლაპარაკებისას?

• ლტოლვილთა დაბრუნება

• ეუთოს დამკვირვებელთა მანდატის გაგრძელება სეპარატისტული

რესპუბლიკების ტერიტორიებზე

• აშშ-ს მონაწილეობა ევროკავშირის მონიტორინგის მისიაში

• ერთობლივი პატრულირება

• ეუთოს დაბრუნება სამხრეთ ოსეთში და გაეროსი აფხაზეთში

• სხვა, მიუთითეთ

6.5 თქვენი აზრით რა გამოიღებს საუკეთესო შედეგს?

• რუსეთის ხელისუფლებასთან მოლაპარაკება

• პირდაპირი დიალოგი დე-ფაქტო ხელისუფლებებთან

• სახალხო დიპლომატია

• არანაირ მოლაპარაკებაზე/ დიალოგზე დათანხმება

6.6. რა ცვლილებებს ისურვებდით ამჟამინდელი ადმინისტრაციის ტერიტორიული

მთლიანობის აღდგენის პოლიტიკაში?

160

ჩამოაყალიბეთ

აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დასაბრუნებლად სამხედრო ძალის გამოყენება

გამართლებულია თუ არა ნებისმიერ კონტექსტში? რომელი?

სხვადასხვა

როგორ ფიქრობთ, საქრთველოს მთავრობისა და მმართველი პარტიის პოლიტიკა ერთი

და იგივეა?

• დიახ

• არა

• მიჭირს პასუხის გაცემა