БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ...

251
БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ БАРИЛГЫН БЇТЭЭЦ, АЖЛЫН ТЄРЛЄЄР ТЄСВИЙН СУУРЬ НОРМ, ТЇЇНИЙ ХАВСРАЛТУУДЫГ БОЛОВСРУУЛАХ, ХЭРЭГЛЭХ ДЇРЭМ БНбД 81-10-02 Албан ёсны хэвлэл МОНГОЛ УЛСЫН ДЭД БЇТЦИЙН ЯАМ Улаанбаатар хот 2002 он

Transcript of БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ...

Page 1: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

БАРИЛГЫН БЇТЭЭЦ, АЖЛЫН ТЄРЛЄЄР ТЄСВИЙН СУУРЬ НОРМ, ТЇЇНИЙ ХАВСРАЛТУУДЫГ БОЛОВСРУУЛАХ, ХЭРЭГЛЭХ ДЇРЭМ

БНбД 81-10-02

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН ДЭД БЇТЦИЙН ЯАМ

Улаанбаатар хот 2002 он

Page 2: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

Ємнєх їг

1. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

2. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

3. Дэд бїтцийн сайдын 2002. оны .06 –р сарын . 04.ний єдрийн 164 тоот тушаалаар батлав.

4. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

Энэхїї нормативын баримт бичгийг Барилга, хот байгуулалт нийтийн аж ахуй /Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг/-ын зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэх хувилах, олшруулах, тараахыг хориглоно

Page 3: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

3

1.Ерєнхий зїйл

1.1. Энэ дїрэм нь барилгын бїх тєрлийн ажлыг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг

боловсруулах хэрэглэх мєрдєхєд удирдлага болгоно.

1.2. Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахуудыг энэ дїрмийн дагуу боловсруулна.

1.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг барилгын асуудал эрхэлсэн тєрийн

захиргааны тєв байгууллага болон тїїний эрх олгосон байгууллага боловсруулна. Норм

боловсруулах ажлыг Дэд бїтцийн хєгжлийн сайдын 1999 оны 52 дугаар тушаалын дагуу

зохион байгуулна.

1.4. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

1.5. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

1.6. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана. Шинэ ажлын батлагдсан нормыг їлдээсэн

дугаарт нєхєн оруулна.

1.7. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо. Хэвийн бус нєхцєлийг тооцох аргачлалыг нормын техникийн хэсэгт тусгана.

1.8. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

1.9. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­ Техникийн даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­ Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх 

­ Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­ Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляци зохиох 

­ Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­ Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

2. Техникийн даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/ техникийн даалгаварыг Барилгын

асуудал эрхэлсэн тєрийн захиргааны тєв байгууллага болон тїїний эрх олгосон байгууллага

батална. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт

олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах, хєтєлбєр, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Техникийн даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: 1. 9 дїгээр зїйлд заасан ажлыг

гїйцэтгэх, редакци шїїмж хийх, Салбарын шинжлэх ухаан техник эдийн засгийн зєвлєлийн

Page 4: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

4

хуралдаанд бэлтгэх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл, бїтээцийн нэрийг

гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл, бїтээцийн нэр, тухайн эмхэтгэлийн

нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ машин

механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25, 0.3м 3 багтаамжтай

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийг

зэрэгцїїлэхэд зєрїї нэг хувийн зєрїїтэй, 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3

багтаамжтай шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар

3 дугаар зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

3. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

3.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: Монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, батлагдсан їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх

техникийн нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг

баримт бичиг багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом,

катологи зэрэг нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг

бїрдїїлэхэд чухал їїрэгтэй.

3.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа барилгын

норм ба дїрмїїдийг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

/54 эмхэтгэлїїд/, тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсруулах /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм, тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн ашиглалтын їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд

шилжїїлэх итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

Page 5: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

5

3.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд: технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоо зэрэг хамаарна.

3.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

тодорхой хувийг эзэлдэг. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар, ачих буулгах

ажлын нормыг 3 дугаар хавсралтын ын дагуу тооцож нормчлоно.

3.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїний бїрдэл зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлїїлсэн зураг тєслийн нэр, альбом катологийн нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмэлт єєрчлєлт оруулах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар

холбогдох байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

4. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

4.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

4.2. Тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх шатанд технологийн карт боловсруулахад шаардлагатай

єгєгдлїїдийг бэлтгэнэ.

4.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж, тїїнд хэрэглэх материал, эдлэл,

машин механизмын нэр, товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь ажлын

хэмжээг бодож гаргасан томъёо, тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

4.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг хєтлєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх

ёстой. " Шалны ажил " БНбД 3.04.04-90-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг

їндэслэн гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974

онд батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17

дугаар эмхэтгэл “ Замын ажил ” 17-2-14-д 1.2-1.3 гэж заасныг їндэслэн 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.04-90-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

Page 6: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

6

ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторт индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.31

5. Зардлын калькуляц зохиох

5.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

5.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг хєтлєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Page 7: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

7

Хїснэгт ¹3

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73/

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. 1991 оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х10х1.33 М-ц 0.29

6. 1991 оны 17-2-28

м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх 10 тонн моторт индїїдэгч

0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10

Page 8: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

8

8. 1991 он 17-2-28

м-11,13а

технолог ийн карт

чулууны їйрмэгийн гурав ба дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж

тараах /1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.31

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

5.3 Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэхэд 1, 2 дугаар зэрэгтэй замын ажилчны бїрэлдэхїїнтэй байна.

Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол

2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

Page 9: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

9

5.3.2. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм (БНбД

83-00-00) –ын хавсралт 4 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга

угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг од-/*/-оор тэмдэглэж,

цалинг 10.8% -иар єсгєж тооцоод БНбД 83-00-00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Барилгын асуудал эрхэлсэн тєрийн тєв

байгууллагаас зєвшєєрсєн Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 хїртэл илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувийн нєєцтэй авна.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог, тєсвийн нормыг шинээр

боловсруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєрдєж байгаа хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга

засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

5.4 Калькуляцид машин цагийг тооцох

5.4.1 Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дэхь машин бїрийн цагийн

їзїїлэлтийг барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

5.4.2 Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд нэгж

ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй їзїїлэлтээр

Page 10: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

10

илэрхийлсэн байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормын нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн,

нєгєє эмхэтгэлд машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн,

єєр зарим эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн

цагаар ч/ байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой.

Їїнд: 

­  Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэ

нормоор машин цагийг тодорхойлно. 

­  Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь заагдаагїй,

зєвхєн машинчийн норм єгєгдсєн бол нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг машинчийн тоонд

хувааж машин цагийг олно.

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг, машинистуудын хїн цагийн

їзїїлэлт байхгїй нєхцєлд нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг хэсгийн

бїрэлдэхїїний ажилчдын тоонд хувааж машин цагийг тодорхойлно. Энэ тохиолдолд

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн нормын єгєгдсєн хэсгийн

тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй тохирч буй эсэхийг

шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг тооцохын тулд

мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад баримт

бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр машин

цагийг тодорхойлно

5.4.3 Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын ба

цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал, тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс шалтгаалсан

завсарлагыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр калькуляцад орсон

машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар хавсралтад їзїїлэв. Энэхїї

илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан

машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед

барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм,

салбарын нормд, туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж байвал зєвхєн машины ажлын

цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

5.4.4 Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

гэх мэт/. цагийн нормд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Page 11: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

11

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас бусад бїх

тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал, бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 *k

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Page 12: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

12

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргахдаа

тєсвийн норм боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед урьдчилан тогтоох нь

зїйтэй.

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

6.1. Параметрээрээ нэг нэрийн барилгын бїтээц, ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. см зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Зузаан нь параметр болно. Нормын їзїїлэлтийг

калькуляцаас авч боловсруулна.

6.2. Зїйл ангийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

программын шаардлагыг хангасан байна. Тєсвийн нормын зїйлийн нэр уг зїйлд багтаж

байгаа бїтээц, ажлын тєрлїїдийн агуулгыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор

багананд бичигдэх зїйлийн нормыг бїрдїїлж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэрийг шифрлэн

зїйлийн нэрийн дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

6.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр

байна. Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл

ангийг илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсруулах бїх ажлыг газрын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

6.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна.

Page 13: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

13 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїд тїїнийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг шифрээр зааж

єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

7. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт, лавлахуудыг боловсруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . талбайн зєєвєр ачих буулгах ажлын

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Хийн нягтруулыг хэрэглэж дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах

М 2

2.52

0.112 0.13

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.52

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.52

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.52

3.83 2.29

11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.52

5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.52

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.52

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй шавар бетонон давтмал

М 3 2.52

9.01 6.18

11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй давтмал

М 3 2.52

10.12 5.92

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр / їндэслэл /-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана.

Page 14: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

14

Ажлын нэрэнд бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь

нормын хэмжих нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна

дулааны шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажлын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑ ∑

=

= =

Χ

Χ 

n  m 

n Zm 

* /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Хn- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

Z m - Ажлын зэрэг/1-6 байна./

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 Хn*К" /2/

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Page 15: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

15

Хn – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр.

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.66 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= w 

c

Κ Κ

/4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажлын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кw – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.055 1.11 1.18 1.25 1.345 1.44 1.55 1.66 1.69 1.92

Дун

даж

зэр

эгт

Ши

лж

їїл

эх и

тгэл

цїї

р

1.5 0.947 1.00 1.052 1.118 1.185 1.275 1.365 1.469 1.573 1.69 1.830

2 0.9 0.95 1.00 1.063 1.126 1.212 1.297 1.392 1.495 1.613 1.730

2.5 0.847 0.894 0.941 1.00 1.059 1.140 1.220 1.309 1.407 1.517 1.627

3.0 0.8 0.844 0.888 0.944 1.00 1.076 1.152 1.236 1.328 1.423 1.536

3.5 0.743 0.784 0.825 0.877 0.929 1.00 1.071 1.149 1.239 1.331 1.428

4.0 0.694 0.733 0.771 0.819 0.868 0.934 1.00 1.073 1.153 1.243 1.333

4.5 0.647 0.683 0.718 0.763 0.809 0.870 0.932 1.00 1.074 1.158 1.243

5.0 0.602 0.636 0.669 0.711 0.753 0.810 0.867 0.931 1.00 1.078 1.157

5.5 0.559 0.589 0.620 0.659 0.698 0.751 0.804 0.863 0.927 1.00 1.073

6.0 0.521 0.549 0.578 0.614 0.651 0.701 0.750 0.805 0.864 0.932 1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Page 16: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

16

Дэвсгэр їе хийх тєсвийн нормуудын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажиллабарын нэр Мэргэжил

Зїйл ангийн нормын шифр хэмжих нэгж

Нэр

Зэр

эг

11-0

10-0

3

м 2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-0

6 м

2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.73 2.73

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин

II I

0.82 0.81

0.82 0.81

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.08 0.16

0.08 0.16

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.16 0.31

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах ас

фал

ьт

бет

ончи

н

IVII

0.05 0.32

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

бет

ончи

н

II 0.02 0.02 0.02

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

тусл

ах

ажил

чин

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчаар элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III 0.32 0.32

Page 17: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

17

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Зам

ын

ажил

чин IV

III II

0.13 0.42 0.41

Дїн 4.41 3.69 4.94 5.46

1.03- тай дїн

талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

II II

4.54

2.71 0.78

3.80

2.19 0.1

5.09

3.03 0.89

5.62

3.03 1.1

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

Page 18: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

18

7.3. Машин цагийн лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

7.4. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Page 19: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

19

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйл ангийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж їлдээхгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562 гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргана. Итгэлцїїрийг8-р хавсралтанд їзїїлэв. Материалын нэрийг бичихдээ

тооцоолон бодох машины шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч

їзїїлэлтийг оруулна. Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх зарчим.

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

Page 20: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

20

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн хийснээрх тарифт цалингаар, талбайн

зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн хийснээрх тарифт

цалингаар тус тус їржїїлж тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын

дундаж зэргийн цагийн хийснээрх тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор

илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн хийснээрхтарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн хийснээрх тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

хийснээрх тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн хийснээрх тарифт цалин 275, 3

дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын хийснээрх цалинг

тодорхойлбол (310-275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

хийснээрх тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

Page 21: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

21

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг, хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Page 22: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

22

Хавсралтууд

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх

Page 23: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

23

56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл 63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс Х

эмж

их н

эгж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38 13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12

Page 24: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

24

26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон материал

М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

Page 25: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

25

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын

хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн норм

А. авто тээвэр

¹

Барилгын материал, эдлэл,

бїтээцїїд

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос гэх мэт

нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай 2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд 90

10 7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

Page 26: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

26

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт 80

20 8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг _-__

100

_-__ 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

_-__ 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

0,57

0,36

0,22

0,18

0,15

0,08

0,97

0,44

0,52

0,15

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны) 40

60 6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал 20

80 1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал 5050

_-__ 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

Page 27: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

27

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт 100

-- 100

-- 5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган – Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм-ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн болон вааран

яндан хоолой 3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж 100

-- 100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Page 28: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

28

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

ъХ

єд

єл

мє

р з

арц

уул

алт

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

Page 29: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

29

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

Page 30: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

30

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

1. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

2. Шохой унтраах;

3. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

4. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

5. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

6. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

7. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

8. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

9. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино мочевиноформальдегидийн

нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн хортой бодисын найрлагаар

буу, хошуугаар шїршиж хийх;

10. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

11. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

12. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат, фенолфомралтьдегид,

эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум суурин дээр хийх;

13. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

14. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

15. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

16. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага бэлтгэх;

17. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

18. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

19. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

20. Тугалга хайлуулах;

21. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар гагнасан

єргийг буулгах;

22. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик багажаар

бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил, зураас

гаргах;

23. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

Page 31: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

31

24. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй урттай

хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

25. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

26. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

27. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

28. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

29. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

30. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

31. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет, хулдаас,

ширхэгийн шал хийх

32. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт, битумын

найрлага бэлтгэх

33. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

34. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

35. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

36. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

37. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

38. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

39. Їнс, шлак зєєх

40. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

41. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал хамгаалалтын

їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

42. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

43. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

44. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

45. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

46. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног тєхєєрємж, механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

Page 32: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

32

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

Page 33: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

33

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

Page 34: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

34

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

Page 35: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

35

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр бетоны

ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

Page 36: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

36

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш метрээр

хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

1 2 3 4

Page 37: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

37

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Page 38: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

38

8-р хавсралт

Цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх итгэлцїїр (К)

Д/Д Материал, эдлэл, бїтээцїїд Хэмжих нэгж К

1 2 3 4 1 Хлорт аммоний техникийн (нашатырь) т 1.12 2 Їжил эсэргїїцэгч уст (цахиур фторт натрий техникийн) “ 1.06 3 Цахилгаан гэрэлтїїлгийн арматур “ 2.05 4 Асбест “ 1.04 5 Асбозурит “ 1.03 6 Асбослюда “ 1.03 7 Асботермит “ 1.03 8 Асфальтит “ 1.02 9 Ацетилен м 3 17.2 10 Ацетон техникийн т 1.53 11 Бакелит шингэн “ 1.27 12 Бензин “ 1.06 13 Бензол “ 1.26 14 Хар тос (нефтийн) “ 1.05 15 Домен зуухны блок “ 1.12

16 Хєєсєн шилэн блок - эзэлхїїн, жин 200кг/м 3 , мєн 200кг/м 3 , 300кг/м 3 , 300кг/м 3 ,

м 3

“ 1.41 1.27

17 Боолт эрэг “ 1.13 17 Шилэн блок (хєндий) Т 1.18 18 Асбестон цаас “ 1.29 19 Техникийн хуурай тунгаа Т 1.04

20 Эрдэс хєвєн

Марк 75-М-75 Марк 100-М-100

м 3

м 3 2.11 1.83

22 Хєвсийлгєсєн вермикулит Т 1.06 23 Навтас “ 1.03

24

Тэсрэх бодис: Аммиак селитрийн Патронгїй Патронтой

“ “

1.37 1.54

25 Хуудаст винипласт “ 1.22 26 Шураг “ 1.13 27 Барилгын эсгий м 3 1.05 28 Асбестан утас т 1.04 29 чулуун лав байгалийн /озокерит/ ба зохиомол /церезин/ “ 1.26 30 Тусгаарлагч шаазан “ 1.35 31 Нунтаг галт уулын чулуу “ 1.05 32 Эрэг “ 1.13 33 Хадаас “ 1.15 34 Гидроизол, изол 10 м 2 1.07 35 Барилгын гєлтгєнє (алебастр), мєн хэвний т 1.03 36 Тугалгат цагаан будаг “ 1.29 37 Галд тэсвэртэй нунтаг шавар “ 1.02

38 Техникийн глицерин “ 1.22

39 Бал чулуу “ 1.04

1 2 3 4 40 Гудрон, полугудрон т 1.05 41 Модны давирхай “ 1.18 42 Чулуун нїїрсний давирхай “ 1.19

Page 39: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

39

43 Нунтагласан диабаз т 1.02 44 Диатомит, трепел “ 1.04 45 Дихлорэтан (техникийн) “ 1.16 46 Шавардлагын савх мод Мян.ш 1.17 47 Желатин (техникийн) т 1.17 48 Тав “ 1.13 49 Цонхны шаваас “ 1.26 50 Тунгаагаагїй нунтаг ба бєєн шохой “ 1.22 51 Хлорт шохой “ 1.23 52 Техникийн резинен эдлэлїїд “ 1.29 53 Барилгын тємєр эдлэхїїн “ 1.13 54 Эбонит эдлэлїїд “ 1.29 55 Шаазан эдлэлїїд “ 1.37 56 Техникийн идэмхий кали (хатуу) “ 1.08 57 Хлорт кальций (техникийн) “ 1.06 58 Нарсны канифоль (давирхай) “ 1.31 59 Кальцийн карбид “ 1.06 60 Карборунд (нунтаг) “ 1.2 61 Асбестан картон “ 1.24 62 Барилгын картон “ 1.18 63 Керосин “ 1.05 64 Керамик цул тоосго 250х120х65мм хэмжээтэй Мян.ш 1.06 65 Галд тэсвэртэй тоосго ба эдлэлїїд т 1.07 66 Єнгєлгєєний керамик тоосго ба чулуу Мян.ш 1.06 67 Керамик хєндий тоосго 250х120х65мм хэмжээтэй “ 1.09 68 Хїчилд тэсвэртэй тоосго т 1.15 69 Царууц тоосго 250х120х65мм Мян.ш 1.06 70 Дулаан тусгаарлалтын тоосго м 3 1.19 71 Хїчилтєрєгч “ 7.86 72 Давсны хїчил (техникийн) т 1.59 73 Цавуу, хар тосны “ 1.27 74 Цавуу, казеин “ 1.15 75 Цавуу будгийн (хатуу) “ 1.21 76 Цавуу модны (хатуу) “ 1.18 77 Таяг хадаас “ 1.13 78 Будаг (хэрэглэхэд бэлэн болсон) “ 1.29 79 Будаг (хуурай) “ 1.29 80 Асбест хуудсан дээврийн бэхэлгээ “ 1.13 81 Їйрмэг (асбестийн) “ 1.04 82 Їйрмэг (гантигийн) “ 1.01 83 Телефон, телеграфын дэгээ “ 1.13 84 Тємрийн ба зэсийн байван “ 1.14 85 Лак “ 1.26 86 Цахилгаан чийдэн 10ш 6.88 87 Асбестан тууз, утас, чигжээс, олс т 1.21 88 Лигроин т 1.29 89 Линкруст 100 м 2 1.23 90 Шалны хулдаас “ 1.29 91 Асбесто-цементэн долгионтой хуудас “ 1.29 92 Асбесто-цементэн хавтгай хуудас “ 1.18 93 Хлорт магний (техникийн) т 1.05 94 Мазут “ 1.04 95 Хэвний тос “ 1.25 96 Солярын тос “ 1.25 97 Шалны хулдаас наадаг шаваас т 1.13 98 Дээврийн шаваас “ 1.13 99 Тєрєл бїрийн шаваас “ 1.21

100 Каолин утсаар хийсэн эд “ 1.38 101 Тусгаарлалтын зулхай м 3 1.52

Page 40: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

40

102 Бїхэл цэрд т 1.01 103 Нунтаг цэрд “ 1.02 104 Галд тэсвэртэй шавар “ 1.02 105 Андезитийн ба бештаунитийн гурил “ 1.02 106 Тємсний ба хєх тарианы гурил “ 1.02

107 Иж бїрэн холболтын бугуйвч “ 1.011 .56

108 Саван (шингэн) “ 1.37 109 Саван (хатуу) “ 1.16 110 Асбестон жийргэн чигжээс “ 1.19 111 Ниппель “ 1.39 112 Новоасбозурит “ 1.03 113 Ханын цаас 100 м 2 1.08 114 Магнийн исэл т 1.05 115 Маажин “ 1.26 116 Олсны сэв “ 1.03 117 Олс “ 1.03 118 Парафин “ 1.26 119 Зїймэл шал м 2 1.2 120 Давирхайн шаар т 1.22 121 Уушгин чулуу (бїхэл) “ 1.03 122 Уушгин чулуу (нунтаг) " 1.02 123 Пергамин 10 м 2 1.07 124 Ханын дотоод єнгєлгєєний паалантай керамик хавтанцар “ 1.27 125 Шалны керамик хавтанцар “ 1.17 126 єнгєлгєєний керамик хавтанцар “ 1.13 127 Хїчил, дулаанд тэсвэртэй керамик хавтанцар “ 1.17 128 Мєн керамик хавтанцар “ 1.17 129 Шалны поливинилхлорид хавтанцар 10 м 2 1.25 130 Єнгєлгєєний полистирол хавтанцар “ 1.65 131 Ханын єнгєлгєєний шигтгэмэл хавтанцар “ 1.1 132 Мєн “ 1.1 133 Асбестовермикулит хавтан “ 1.1 134 Модны зоргодсон хавтан 10 м 2 1.22 135 Модны їртэс зоргодсон хавтан “ 1.12 136 Перлит хавтан м 3 1.33

137 Плиты с объемной массой до 200 кг/м 3

С объемной массой свыше 200 кг/м 3 “ “

2.02 1.25

138 Зэгс, хїлэр, дулаан тусгаарлалтын хавтан 10 м 2 1.28 139 Мєн м 3 1.28 140 Перлитофосфогел хавтан “ 1.47 141 Перлитоцементэн хавтан “ 1.47

142 Полистирол пенопластан дулаан тусгаарлагч хавтан “ 2.9

143 Дулаан тусгаарлагч ( совелитов ) марк:

350 М-350 450 М-450

“ “

1.27 1.24

144 Барилгын бэхэлгээ т 1.13 145 Политура “ 1.27 146 Тєрєл бїрийн дулаан тусгаарлагч хагас цилиндр м 3 1.49 147 Диатомит дулаан тусгаарлагч хагас цилиндр “ 1.38

148 Нийлэг холбогчтой эрдэс хєвєн дулаан тусгаарлагч хагас цилиндр “ 1.45

149 Барилгын нунтаг т 1.02 150 Магнезит нунтаг “ 1.01 151 Совелит нунтаг “ 1.05 152 Занар нунтаг “ 1.03 153 Халуун тусгаарлагч нунтаг “ 1.05 154 Занар цацлага “ 1.05

Page 41: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

41

155 Металлын пудра “ 1.29 156 Лак будгийн шингэлэгч “ 1.26 157 Резин тууз “ 1.02 158 Цахилгааны шаазан єнхрїїл “ 1.35 159 Рубероид 10 м 2 1.06 160 Резин эдэн хоолой т 1.02 161 Хєє “ 1.07 162 Дулаан тусгаарлагч сегмент (диатомитаас бусад) м 3 1.45 163 Дулаан тусгаарлагч диатомит сегмент “ 1.3 164 Нунтаг хїхэр т 1.03 165 Сїлжмэл ган тор м 2 1.06 166 Сиккатив т 1.26 167 Скипидар “ 1.31 168 Дулаан тусгаарлагч скорлуп м 3 1.52 169 Нефтэн тосолгоо (консталин, солидол гэх мэт) т 1.27 170 Хуурай терразит шавардлагын хольц “ 1.02 171 Модны болон чулуун нїїрсний давирхай т 1.15 172 Эпоксидон давирхай “ 1.34 173 Этилийн спирт “ 1.35 174 Стеарин “ 1.26 175 Арматуртай шил 10 м 2 1.56 176 Шингэн шил т 1.12 177 2-3 мм зузаантай цонхны шил м 2 1.5

178 4-5 мм зузаантай, халуун аргаар єнгєлгсєн толин цонхны шил “ 1.42

179 6 мм зузаантай цонхны шил “ 1.64

180 6-7 мм зузаантай, халуун аргаар єнгєлсєн, толин мєн їзмэрийн цонхны єнгєлсєн, 5.5-8 мм зузаантай шил “ 1.64

181 Хээтэй шил 10 м 2 1.42 182 Цаваг цаас м 2 1.06 183 Шилэн сав т 1.95 184 Дизелийн тїлш “ 1.05 185 Трихлорэтилен т 1.16 186 Фанера м 3 1.2 187 Фаолит (хїчил эсэргїїцэгч, зэврэлтээс хамгаалах шаваас) “ 1.06

188 Цемент Олон дахин дамжлага хийж їед Бусад тохиолдолд

“ “

1.02 1.04

189 Замын боолтын пїрштэй даравч т 1.13 190 Нунтаг шамот т 1.02 191 Єнгєлгєєний зїлгїїр 100 хуудас 1.27 192 Хадаас, эрэг т 1.13 193 Эрэгтэй хадаас “ 1.13 194 Графитан электрод “ 1.25 195 Металл электрод “ 1.16 196 Паалан “ 1.26

197 Шилмїїст їїлдрийн модоор хийсэн хаалганы блок, хавтас м 2 1.2

198 Мєн, царс болон бусад їнэт їїлдрийн модоор хийсэн “ 1.15

199 Шилмїїст їїлдрийн модоор хийсэн давхар хавтастай цонхны блок “ 1.38

200 Мєн, царс болон бусад їнэт їїлдрийн модоор хийсэн “ 1.29 201 Давхар хавтастай цонхны блок “ 1.32

202 Шилмїїст їїлдрийн модоор хийсэн уртааш эдлэлїїд (хагас дугуй ховил, хїрээ мод гэх мэт) 100 м 1.15

203 Мєн, царс болон бусад їнэт їїлдрийн модоор хийсэн “ 1.15

204 Стандартын болон стандартын бус мод ба чулуун байшингийн модон хэсгїїд (нарийн мужааныхаас бусад) м 3 хэсэг 1.02

Page 42: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

42

тїр барилгын хэсэг, хашааны хэсэг, їйлдвэрийн барилгын хучилтын наамал нуруу, татанга

205 Зїймэл шалны банз, бамбай м 2 1.4 206 Хаалганы хайрцаг м 1.05 207 Цонхны хайрцаг “ 1.05

208 Гонх, шїїгээ, хавтгайлж зэрэг угсармал тоноглол (салгасан байдлаар) Сантехникийн ажлын эдлэл, цогцолбор

м 2 1.34

209 Агаар халалтын агрегат т 1.37

210 Гэр аж ахуйн хийн агрегатууд:

Ус халаагч аппаратууд Пийшин

“ “

1.66 1.58

211 Автомат гал унтраагуурын (спринклер аппарат эд ангиуд, агаарын усан дохиоллын, усан хяналт – дохиоллын єдєєгч клапанууд, хосолсон ажиллагаатай хаалт гэх мэт)

“ 1.72

212 Ус халаах колонзын арматур т 1.69

213 Сантехникийн тоноглолын арматур (онгоц – шїршїїрийн, суултуурын гэх мэт) “ 1.21

214 Конденсатын болон тэлэлтийн сав “ 1.42 215 Шаазан буюу ширмэн зайлах усны сав “ 1.43

216 Оньсон хаалт, хаах тєхєєрємжїїд гэх мэт бусад їїнтэй адил арматур “ 1.26

217 Керамик онгоц “ 1.38 218 Эмнэлэгийн зориулалтын хєлний онгоц “ 1.34 219 Мєн гарын “ 1.92 220 Ширмэн паалантай онгоц “ 1.34 221 Хий зайлуулагч хавхлага “ 1.22 222 Хаалт “ 1.32 223 Сэнс, хєєрєг “ 1.6 224 Ус хэмжїїр “ 1.23 225 Ус ялгуур, тос ялгуур “ 1.25

226 Эзлэхїїний ус халаагуур, ус тїргэн халаагуур “ 1.21

227 Хий зайлуулагч “ 1.25 228 Агаар хуваарилагч, хий хураагч “ 1.23 229 Ус урсгах далд тосгуур “ 1.27 230 Сэнсний сорох ам, сорох дефлектор, сеператор “ 1.6 231 Халаах зуухны тоноглол “ 1.22 232 Ариун цэврийн єрєєний тоноглол “ 1.35 233 Газар доорхи гидрант “ 1.33 234 Галын хоолойн толгой “ 1.33 235 Бохир шїїгч “ 1.2 236 Клапаны хавхлага, дроссель “ 1.67 237 Ариун цэврийн душь (бидэ) “ 1.58 238 Тос хураагч “ 1.5 239 Инжектор “ 1.27 240 Агаар халаагуур “ 1.37 241 Буцалгагч “ 1.81 242 їл буцаах ба урьдчилан хамгаалах хавхлага “ 1.27 243 Даралт бууруулах хавхлага “ 1.27 244 Тєрєл бїрийн хавхлага (хїрэл, ган, ширэм) “ 1.21

245 Ус халаах цайрдсан паалантай, мод тїлж ажилладаг колонк “ 1.35

246 Жийрэгт тэгшитгїїр “ 1.25 247 Халаалтын конвектор “ 1.35 248 Конденсат шїїгч “ 1.27 249 Кондинционер “ 1.23 250 Халаалтын жижиг тогоо “ 1.21 251 Халаалтын бусад тогоо “ 1.3 252 Ус тїгээх, ариун цэврийн кран (хїрэл, гууль, ган ширмэн) “ 1.38

Page 43: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

43

253 Сантехникийн дотоод шугам, сїлжээний бэхэлгээ (яндан хоолойн тулгуур, дэгээ г.м зїйлїїд) т 1.13

254 Манометр г.м хэмжигч багажууд “ 1.46 255 Паалантай ширмэн угаагуур “ 1.29

256 Асбестоцементэн даралтгїй шугам хоолойн асбестоцементэн цагирагтай бугуйвч “ 1.3

257 Асбестоцементэн ус дамжуулах шугам хоолойн асбестоцементэн цагирагтай бугуйвч “ 1.33

258 Уян бугуйвч “ 1.26 259 Ширмэн тогооны ниппель 1.36 260 Паронит “ 1.12 261 Батурины хийцийн шїршигч богино хоолой “ 1.54 262 Хагас шаазан писсуар “ 1.72 263 Хатуу тїлшээр ажилладаг халаалтын зуух “ 1.49 264 Ширмэн, паалантай шїршїїрийн тэвш “ 1.33 265 Алчуур хатаагч “ 1.3 266 Инерцээр тоос ялгагч “ 1.74 267 Радиатор, халаах хэрэгслэл “ 1.09 268 Гал тогооны паалантай тосгуур “ 1.57 269 Галын хоолой ( рукава ) “ 1.03 270 Жалюз сараалж “ 1.24 271 Сифон “ 1.5 272 Шїршїїрийн холигч “ 1.48 273 Галын хоолой (стволы) “ 1.49

274 Ширмэн паалантай гадаалгуур “ 1.49

275 Даралтгїй 100 мм дотоод голчтой шугам хоолойн асбестоцементэн яндан хоолой м 1.44

276 Мєн 100 мм-ээс дээш дотоод голчтой “ 1.01

277 100 мм дотоод голчтой ус дамжуулах шугам хоолойн асбестоцементэн яндан хоолой “ 1.34

278 Мєн 100 мм-ээс дээш дотоод голчтой “ 1.01 279 Шїршїїрийн тортой хоолой т 1.69

280 400 мм хїртэл дотоод голчтой бохир зайлуулагч керамик хоолой “ 1.23

281 Мєн 400 мм-ээс дээш дотоод голчтой “ 1.3 282 Халаалтын хавиргат ширмэн яндан хоолой “ 1.27 283 Чийглэгч “ 1.54 284 Шингэний тївшин заагуур “ 1.23 285 Шаазан угаагуур “ 1.43 286 Шаазан суултуур “ 1.5 287 Їїрлэг торон шїїлтїїр “ 1.35 288 Шугам хоолойн ширмэн холбох хэрэгсэл (фитинг) “ 1.3 289 Уухад зориулсан оргилуур “ 1.63 290 Циклон “ 1.44 291 Усны элеватор “ 1.26 292 Сэнс хєєргийн цахилгаан хєдєлгїїр “ 1.21 293 Уурын эжектор “ 1.26

Page 44: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

44

Хавсралтууд

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил

Page 45: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

45

28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл 63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Page 46: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

46

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38 13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тн 1,30 0,85 0,45 0,45

Page 47: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

47

тєрєл бїрийн материалууд 38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон материал

М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

Page 48: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

48

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

А авто тээвэр

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

Page 49: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

49

чулуу гэх мэт бусад чулуу

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

0,57

0,36

0,22

0,18

0,15

0,08

0,97

0,44

0,52

0,15

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

Page 50: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

50

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн

болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Page 51: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

51

¹ БЇТЭЭЦЇЇД

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

Page 52: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

52

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

47. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

48. Шохой унтраах;

49. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

Page 53: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

53

50. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

51. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

52. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

53. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

54. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

55. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино мочевиноформальдегидийн

нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн хортой бодисын найрлагаар

буу, хошуугаар шїршиж хийх;

56. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

57. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

58. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат, фенолфомралтьдегид,

эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум суурин дээр хийх;

59. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

60. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

61. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

62. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага бэлтгэх;

63. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

64. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

65. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

66. Тугалга хайлуулах;

67. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар гагнасан

єргийг буулгах;

68. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик багажаар

бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил, зураас

гаргах;

69. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

70. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй урттай

хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

71. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

72. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

73. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

74. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

75. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

76. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

77. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет, хулдаас,

ширхэгийн шал хийх

78. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт, битумын

найрлага бэлтгэх

Page 54: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

54

79. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

80. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

81. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

82. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

83. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

84. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

85. Їнс, шлак зєєх

86. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

87. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал хамгаалалтын

їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

88. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

89. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

90. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

91. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

92. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

Page 55: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

55

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

Page 56: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

56

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

Page 57: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

57

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

Page 58: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

58

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

Page 59: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

59

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

Page 60: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

60

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

1 2 3 4

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 4 0,36

Page 61: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

61 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

5

6

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Барилгын Норматив баримт бичгийн тогтолцоо зураг тєсєл барилгын їйлдвэрлэлийн дїрмийн цомог

Барилгын тєсвийн суурь норм тїїний хавсралтуудыг боловсруулах хэрэглэх, дїрэм БД-81-101-00

Албан ёсны хэвлэл

Page 62: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

62

Монгол улсын Дэд бїтцийн яам

Улаанбаатар хот 2000 он

БД-81-101-00

Ємнєх їг

5. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

6. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

7. Дэд бїтцийн сайдын 200 . . оны . . . –р сарын . . .ний єдрийн … тоот тушаалаар батлав.

8. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

Page 63: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

63

1.Ерєнхий зїйл

5.3. Энэхїї дїрэм нь: Барилгын ерєнхий ажил болон тєрєлжсєн барилгуудын ажлын тєрлїїдийг

гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг боловсруулах хэрэглэх журмыг заана.

5.4. Энэ дїрэмд єгїїлсний дагуу боловсруулсан тєсвийн суурь норм тїїний лавлахууд нь энэ

дїрмийн хавсралт болно.

5.5. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг норм нормативийн асуудал

хариуцсан засгийн газрын байгууллагын удирдлагаар толгойлогч боловсруулна. Харин

тєсвийн нормуудыг батлагдсан арга зїйн їндсэн дээр шалгарсан аж ахуйн нэгж хамтлаг норм

нормативын асуудал хариуцсан засгийн газрын байгууллагатай гэрээ байгуулан, тэдний

удирдлаган дор боловсруулна.

5.6. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

5.7. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

5.8. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана.

5.9. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо.

5.10. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

5.11. Тєсвийн норм нь: зах зээлийн харилцаанд зохицсон зураг тєслийн 2 дугаар їе шатанд

барилгын захиалагч, гїйцэтгэгч нар барилгын єртгийг тооцож гаргах, зураг тєслийн 1 дїгээр

їе шатанд хэрэглэх барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтийг боловсруулах,

ємчийн хэлбэр харгалзахгїйгээр барилгын гїйцэтгэгч байгууллагуудын їйл ажиллагааны

їзїїлэлтийг тодорхойлох нєхцлїїдийг хангасан байна.

5.12. Барилгын ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­ Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­ Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх

Page 64: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

64 

­ Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­ Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляц зохиох 

­ Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­ Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

6. Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/, техникийн даалгаварыг Дэд

бїтцийн яамнаас баталж гаргасан байх ёстой. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг

хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах хянах ажлын

даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Ажлын даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх,

нормыг боловсруулах, редакци шїїмж хийх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл,

бїтээцийн нэрийг гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл бїтээцийн нэр, тухайн

эмхэтгэлийн нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ

машин механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн норм боловсруулах ажлын нэр тєрєл онцлогоос хамаарч олон гїйцэтгэгч оролцох

зайлшгїй шаардлагатай бол ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага байна. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь:

Оролцогч бїх байгууллагуудын ажлын даалгаварыг нэгтгэж нэгдсэн аргачлал гаргаж захиалагч

байгууллагаар батлуулах ба шаардлагатай бол гїйцэтгэгч нарын ажлыг уялдуулах бие биеийн

ажилд нь тусалцуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулах эрхтэй. Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага

арга зїй, норм нормативын талаар гїйцэтгэгч байгууллагуудад тусалцаа їзїїлнэ.

2.4 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалтын машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25 0.3м 3 багтаамжтай

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин/цагийн зєрїї

нэг хувийн зєрїїтэй 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт машин

цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай

шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар 3 дугаар

зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

7. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

Page 65: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

65

7.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх техникийн

нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг баримт бичиг

багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом, катологи зэрэг

нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэхэд

чухал їїрэгтэй.

7.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа доорхи

їйлдвэрлэлийн нормуудыг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормын /54 эмхэтгэлїїд/ тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсоруулахад /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн /ашиглалтын їйлдвэрийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх/ итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

7.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоонууд гэх мэт

7.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

нэлээд хувийг эзэлдэг. Иймээс улсын хэмжээгээр барилгын талбайд материал эдлэл,

бїтээцийг зєєх дэвшилтэй схем зохиосны їндсэн дээр талбайн зєєвєр тээврийн нормыг

боловсруулсан байна. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар хавсралтад

їзїїлэв. Мєн барилгын материал, эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тооны нормыг барилгын материалын тээврийн схем, ачиж буулгах

ажлын гар ба механизмаар гїйцэтгэх хувийг тогтоосны їндсэн дээр боловсруулсан байна.

Барилгын материал эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн

нормыг 3 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

7.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулахаар шалгарсан байгууллага /хамт олон/

тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлнэ. Гэхдээ тєсвийн нормын эмхэтгэл тїїнийг бїрдїїлэгч

зїйл ангийн норм бїрд тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлнэ.

7.6. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїнийг бїрдїїлэгч зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт

Page 66: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

66 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлєгч болгож авсан зураг тєслийн нэр, катологийн альбом нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмж оруулах хасах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар дээд

байгууллага, гїйцэтгэгч байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

7.7. Тєсвийн нормын эмхэтгэл бїрд тулгуурлах їндэслэл бїрдїїлсэн байдлыг толгойлогч

байгууллага буюу тєслийн удирдагч шалгаж баталгаажуулснаар тєсвийн норм боловсруулах

ажилд орно.

8. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

8.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

8.2. Технологийн картыг, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх їед бэлэн болгосон материалд

їндэслэн зохионо.

8.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж тїїнд хэрэглэх барилгын

материал, эдлэл, машин механизмын нэр товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих

нэгж дэхь ажлын хэмжээг бодож гаргасан томъёо тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

8.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг бєглєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх ёстой.

Шалны ажил БНбД 3.04.0490-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг їндэслэн

гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974 онд

батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар

эмхэтгэл “Замын ажил” 17-2-14-д заасан 1.2-1.3 байна гэснийг баримтлан 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.0490-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

Page 67: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

67

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторийн индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.37

9. Зардлын калькуляц зохиох

9.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

9.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг бєглєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Хїснэгт ¹3

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73

Page 68: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

68

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг нягтруулж

индїїдэх 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х1.33

М-ц 0.29 6. 1991 оны

17-2-28 м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх 10 тонн моторт индїїдэгч

0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10 8. 1991 он

17-2-28 м-11,13а

технолог ийн карт

чулууны їйрмэгийн гурав ба дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж

тараах /1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.17

Page 69: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

69

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

9.3. Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэхэд технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэх ажлын мэргэжил замын ажилчин, хэсгийн бїрэлдхїїн нь: 2 ба 1

дїгээр зэрэгтэй 2 хїн байна. Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол 2 дугаар зэрэгтэй

1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

5.3.2. Барилга угсаралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

(БНбД 83.00.00) –ын хавсралт 2 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах

барилга угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг 10.8% -иар

єсгєж тооцоод од-/*/-оор тэмдэглэнэ. БНбД 83.00.00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Дэд бїтцийн хєгжлийн яамны сайдын 2000 оны

273 тоот тушаалд заасны дагуу Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Page 70: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

70

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєнє.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг /тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог тул/ тєсвийн нормыг шинээр

боловсоруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын бїтээц ажлын

тєрлийн суурь тєсвийн норм зохиох ажлын тєрлийн хєдєлмєр зарцуулалтыг тухайн

салбарын мєрдєж буй хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

9.4. Калькуляцид машин цагийг тооцох

9.4.1. Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дахь машин бїрийн цагийн

їзїїлэлтийг барилга угсаралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

9.4.2. Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд

нэгж ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй

байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн, нєгєє эмхэтгэлд

машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн, єєр зарим

эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн цагаар ч/

байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой. Їїнд:

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэхїї

нормоор машин цагийг тодорхойлно. Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд

машины ажиллах цаг нь заагдаагїй, зєвхєн машинистийн нормын тухай єгєгдєл тусгагдсан

байвал цагийг, машинистийн ажиллах хїн цагийн нормоор авах хэрэгтэй. Хєдєлмєр

Page 71: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

71

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг машинистуудын хїн цагийн їзїїлэлт

байхгїй зєвхєн машины тусламжтайгаар ажилладаг хэсгийн бїрэлдэхїїнд машинч орсон

нийт хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар єгєгдсєн ажлуудын машин механизмуудын машин

цагийн тоог гаргахдаа хэсгийн бїрэлдэхїїний нийт хїн цагийг тэр хэсгийн бїрэлдэхїїний

ажилчны тоонд хувааж машинд ноогдох цагийг гаргана. Энэхїї машинчийн цагаар машин

цагийг авна. Энэ тохиолдолд хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн

нормын єгєгдсєн хэсгийн тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй

тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг

тооцохын тулд мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад

баримт бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр

машин цагийг тодорхойлно.

9.4.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах технологийн картанд хэд хэдэн машин орсон бол уг гол

ажилбарын машины ажиллах цагийг голлох машины цагаар тодорхойлно.

9.4.4. Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын тїр

зуурын саатал цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс

шалтгаалсан завсарлага саатлыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн

нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр

калькуляцад орсон машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар

хавсаралтад їзїїлэв. Энэхїї илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ

їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлємєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм, салбарын нормд туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж

байвал зєвхєн машин ажлын цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

9.4.5. Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

гэх мэт/. цагийн нормонд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ мєн тїїнчлэн тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас

бусад бїх тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

Page 72: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

72

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 xk

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргах

болбол нормыг тєсвийн боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед нормыг

урьдчилан тогтоох нь зїйтэй.

Page 73: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

73

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

7.1. Параметраараа нэг нэрийн барилгын бїтээц ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. См зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Энэ ялгаа нь: /зузаан нь/ параметр юм. Зїйлийн

нормын їзїїлэлтийг калькуляцаас авч боловсруулна.

7.2. Зїйл ангийн, тєсвийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

праграммын шаардлагыг хангасан байна. Тэгэхдээ хуучин хїснэгтээр зїйлчлэгдэж байсан

тєсвийн нормын зїйлийн нэрийг засч найруулан уг зїйлд багтааж буй бїтээц ажлын

тєрлїїдийн агууллагыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор багананд бичигдэх

зїйлийн номыг бїрдїїлж байсан бїтээц ажлын тєрєлийн нэрийг шифрлэн зїйлийн нэрийн

дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

7.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр буюу хуучин хїснэгтээр илэрхийлэгдэж байсан тєсвийн нормын зїйл ангийн

нэр юм. Зїйл ангийн нэрийг бичихдээ эхний 5 оронг бєглєж сїїлийн 2 оронг тэгээр

тэмдэглэнэ. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр байна.

Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл ангийг

илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсоруулах бїх ажлыг газарын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

7.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна. 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар

Page 74: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

74 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїдийг оруулна илтгэлцїїрийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг

шифрээр зааж єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормонд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

8. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг боловсоруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . зєєвєр талбайн ачих буулгах

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах хийн нягтруулыг хэрэглэж

М 2

2.5 2

0.112 0.13

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.5 2

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.5 2

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.5 2

3.83 2.29

11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.5 2

5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.5 2

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.5 2

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй шавар бетонон давтмал

М 3 2.5 2

9.01 6.18

11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй давтмал

М 3 2.5 2

10.12 5.92

Page 75: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

75

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр /їндэслэл/-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц хєдєлмєр

зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана. Ажлын нэрэнд

бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь нормын хэмжих

нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт хамгийн анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна дулааны

шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажл ын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑∑

Χ

Χ − − n 

n

n  m 

1 * 

1  /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Хц- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

3- Ажлын зэрэг/1-6 байна./

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 ХЦ*К" /2/

Page 76: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

76

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Хц – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр. ( . . . хуудаснаас авна. )

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.96 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= ω Κ

Κ c  /4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажилын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кш – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.05

5

1.11 1.18 1.25 1.34

5

1.44 1.55 1.66 1.39 1.92

Дун

даж

зэр

эгт

Шил

жїї

лэх

итгэ

лц

їїр

1.5 0.94

7

1.00 1.05

2

1.11

8

1.18

5

1.27

5

1.36

5

1.46

9

1.57

3

1.69 1.73

0

2 0.9 0.95 1.00 1.06

3

1.12

6

1.21

2

1.29

7

1.39

2

1.49

5

1.61

3

1.73

0

Page 77: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

77

2.5 0.84

7

0.89

4

0.94

1

1.00 1.05

9

1.14

0

1.22

0

1.30

9

1.40

7

1.51

7

1.62

7

3.0 0.8 0.84

4

0.88

8

0.94

4

1.00 1.07

6

1.15

2

1.23

6

1.32

8

1.42

3

1.53

6

3.5 0.74

3

0.78

4

0.82

5

0.87

7

0.92

9

1.00 1.07

1

1.14

9

1.23

9

1.33

1

1.42

8

4.0 0.69

4

0.73

3

0.77

1

0.81

9

0.86

8

0.93

4

1.00 1.07

3

1.15

3

1.24

3

1.33

3

4.5 0.64

7

0.68

3

0.71

8

0.76

3

0.80

9

0.87

0

0.93

2

1.00 1.07

4

1.15

8

1.24

3

5.0 0.60

2

0.63

6

0.66

9

0.71

1

0.75

3

0.81

0

0.86

7

0.93

1

1.00 1.07

8

1.15

7

5.5 0.55

9

0.58

9

0.62

0

0.65

9

0.69

8

0.75

1

0.80

4

0.86

3

0.92

7

1.00 1.07

3

6.0 0.52

1

0.54

9

0.57

8

0.61

4

0.65

1

0.70

1

0.75

0

0.80

5

0.86

4

0.93

2

1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажилбарын нэр Мэргэжил Зїйлийн нормын шифр хэмжих нэгж Нэ р

Зэр

эг

11-0

10-

03

м 2

11-0

10-

04

м 2

11-0

10-

05

м 2

11-0

10-

06

м 2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.7

3 2.7 3

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин II

I 0.8 2 0.8 1

0.8 2 0.8 1

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.0 8 0.1 6

0.0 8 0.1 6

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.1 6 0.3 1

Page 78: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

78

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.0 5 0.3 2

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

Бет

ончи

н

II 0.02 0.0

2 0.0 2

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

Тус

лах

аж

илчи

н

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчийн элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III

II

0.32 0.3 2

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Дїн

1.03- тай дїн талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

З

амы

н а

жил

чин

IVIII II

II II

4.41

4.54 2.71 0.78

0.13 0.42 0.41

3.69

3.80 2.19 0.1

4.9 4

5.0 9 3.0 3 0.8 9

5.4 6

5.6 2 3.0 3 1.1

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормонд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

Page 79: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

79

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

7.3. Машин цагийн тооны лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

Page 80: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

80

7.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйлийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж орхихгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргаж байх нь зїйтэй. Материалын нэрийг бичихдээ тооцоолон бодох машины

шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч їзїїлэлтийг оруулна.

Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх.

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,.

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

Page 81: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

81

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн тарифт цалингаар, талбайн зєєвєр ачиж

буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн тарифт цалингаар тус тус їржїїлж

тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын дундаж зэргийн цагийн

тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 275, 3 дугаар зэргийн

цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын цалинг тодорхойлбол (310-

275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэнд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

Page 82: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

82

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг. Хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсаралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Хавсралтууд

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил

Page 83: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

83

02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл 63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

Page 84: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

84

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38 13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22

Page 85: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

85

19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон материал

М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

Page 86: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

86

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

А авто тээвэр

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Page 87: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

87

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн

9010

9010

9010

9010 0,57 0,18 0,97 0,15

Page 88: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

88

хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

0,36

0,22

0,15

0,08

0,44

0,52

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн

болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

Page 89: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

89

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

Page 90: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

90

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

Page 91: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

91

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

93. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

94. Шохой унтраах;

95. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

96. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

97. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

98. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

99. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

100. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

101. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино

мочевиноформальдегидийн нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн

хортой бодисын найрлагаар буу, хошуугаар шїршиж хийх;

102. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

103. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

104. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат,

фенолфомралтьдегид, эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум

суурин дээр хийх;

105. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

Page 92: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

92

106. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

107. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

108. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага

бэлтгэх;

109. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

110. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

111. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

112. Тугалга хайлуулах;

113. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар

гагнасан єргийг буулгах;

114. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик

багажаар бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил,

зураас гаргах;

115. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

116. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй

урттай хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

117. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

118. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

119. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

120. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

121. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

122. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

123. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет,

хулдаас, ширхэгийн шал хийх

124. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт,

битумын найрлага бэлтгэх

125. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

126. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

127. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

128. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

129. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

130. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

131. Їнс, шлак зєєх

132. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

133. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал

хамгаалалтын їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

134. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

135. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

136. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

137. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

Page 93: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

93

138. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

Page 94: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

94

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

Page 95: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

95

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

Page 96: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

96

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

Page 97: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

97

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

Page 98: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

98

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг Эргэлтийн Илтгэлцїїр

Page 99: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

99

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

тоо “к”

1 2 3 4

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Барилгын Норматив баримт бичгийн тогтолцоо зураг тєсєл барилгын їйлдвэрлэлийн дїрмийн цомог

Page 100: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

100

Барилгын тєсвийн суурь норм тїїний хавсралтуудыг боловсруулах хэрэглэх, дїрэм БД-81-101-00

Албан ёсны хэвлэл

Монгол улсын Дэд бїтцийн яам

Улаанбаатар хот 2000 он

БД-81-101-00

Ємнєх їг

1. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

2. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

3. Дэд бїтцийн сайдын 200 . . оны . . . –р сарын . . .ний єдрийн … тоот тушаалаар батлав.

4. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Page 101: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

101

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

1.Ерєнхий зїйл

9.1. Энэхїї дїрэм нь: Барилгын ерєнхий ажил болон тєрєлжсєн барилгуудын ажлын тєрлїїдийг

гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг боловсруулах хэрэглэх журмыг заана.

9.2. Энэ дїрэмд єгїїлсний дагуу боловсруулсан тєсвийн суурь норм тїїний лавлахууд нь энэ

дїрмийн хавсралт болно.

9.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг норм нормативийн асуудал

хариуцсан засгийн газрын байгууллагын удирдлагаар толгойлогч боловсруулна. Харин

тєсвийн нормуудыг батлагдсан арга зїйн їндсэн дээр шалгарсан аж ахуйн нэгж хамтлаг норм

нормативын асуудал хариуцсан засгийн газрын байгууллагатай гэрээ байгуулан, тэдний

удирдлаган дор боловсруулна.

9.4. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

9.5. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

Page 102: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

102

9.6. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана.

9.7. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо.

9.8. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

9.9. Тєсвийн норм нь: зах зээлийн харилцаанд зохицсон зураг тєслийн 2 дугаар їе шатанд

барилгын захиалагч, гїйцэтгэгч нар барилгын єртгийг тооцож гаргах, зураг тєслийн 1 дїгээр

їе шатанд хэрэглэх барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтийг боловсруулах,

ємчийн хэлбэр харгалзахгїйгээр барилгын гїйцэтгэгч байгууллагуудын їйл ажиллагааны

їзїїлэлтийг тодорхойлох нєхцлїїдийг хангасан байна.

9.10. Барилгын ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­  Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­  Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх 

­  Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­  Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляц зохиох 

­  Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­  Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

10. Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/, техникийн даалгаварыг Дэд

бїтцийн яамнаас баталж гаргасан байх ёстой. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг

хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах хянах ажлын

даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Ажлын даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх,

нормыг боловсруулах, редакци шїїмж хийх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл,

бїтээцийн нэрийг гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл бїтээцийн нэр, тухайн

эмхэтгэлийн нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ

машин механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн норм боловсруулах ажлын нэр тєрєл онцлогоос хамаарч олон гїйцэтгэгч оролцох

зайлшгїй шаардлагатай бол ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага байна. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь:

Оролцогч бїх байгууллагуудын ажлын даалгаварыг нэгтгэж нэгдсэн аргачлал гаргаж захиалагч

байгууллагаар батлуулах ба шаардлагатай бол гїйцэтгэгч нарын ажлыг уялдуулах бие биеийн

ажилд нь тусалцуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулах эрхтэй. Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага

арга зїй, норм нормативын талаар гїйцэтгэгч байгууллагуудад тусалцаа їзїїлнэ.

2.4 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалтын машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

Page 103: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

103

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25 0.3м 3 багтаамжтай

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин/цагийн зєрїї

нэг хувийн зєрїїтэй 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт машин

цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай

шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар 3 дугаар

зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

11. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

11.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх техникийн

нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг баримт бичиг

багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом, катологи зэрэг

нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэхэд

чухал їїрэгтэй.

11.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа доорхи

їйлдвэрлэлийн нормуудыг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормын /54 эмхэтгэлїїд/ тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсоруулахад /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн /ашиглалтын їйлдвэрийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх/ итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

11.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоонууд гэх мэт

Page 104: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

104

11.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

нэлээд хувийг эзэлдэг. Иймээс улсын хэмжээгээр барилгын талбайд материал эдлэл,

бїтээцийг зєєх дэвшилтэй схем зохиосны їндсэн дээр талбайн зєєвєр тээврийн нормыг

боловсруулсан байна. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар хавсралтад

їзїїлэв. Мєн барилгын материал, эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тооны нормыг барилгын материалын тээврийн схем, ачиж буулгах

ажлын гар ба механизмаар гїйцэтгэх хувийг тогтоосны їндсэн дээр боловсруулсан байна.

Барилгын материал эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн

нормыг 3 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

11.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулахаар шалгарсан байгууллага /хамт олон/

тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлнэ. Гэхдээ тєсвийн нормын эмхэтгэл тїїнийг бїрдїїлэгч

зїйл ангийн норм бїрд тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлнэ.

11.6. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїнийг бїрдїїлэгч зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлєгч болгож авсан зураг тєслийн нэр, катологийн альбом нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмж оруулах хасах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар дээд

байгууллага, гїйцэтгэгч байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

11.7. Тєсвийн нормын эмхэтгэл бїрд тулгуурлах їндэслэл бїрдїїлсэн байдлыг толгойлогч

байгууллага буюу тєслийн удирдагч шалгаж баталгаажуулснаар тєсвийн норм боловсруулах

ажилд орно.

12. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

12.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

12.2. Технологийн картыг, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх їед бэлэн болгосон материалд

їндэслэн зохионо.

12.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж тїїнд хэрэглэх барилгын

материал, эдлэл, машин механизмын нэр товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих

нэгж дэхь ажлын хэмжээг бодож гаргасан томъёо тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

Page 105: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

105

12.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг бєглєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх ёстой.

Шалны ажил БНбД 3.04.0490-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг їндэслэн

гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974 онд

батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар

эмхэтгэл “Замын ажил” 17-2-14-д заасан 1.2-1.3 байна гэснийг баримтлан 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.0490-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторийн индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.37

13. Зардлын калькуляц зохиох

Page 106: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

106

13.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

13.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг бєглєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Хїснэгт ¹3

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг нягтруулж

индїїдэх 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х1.33

М-ц 0.29 6. 1991 оны

17-2-28 м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх

Page 107: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

107

10 тонн моторт индїїдэгч 0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10

8. 1991 он 17-2-28

м-11,13а

технолог ийн карт

чулууны їйрмэгийн гурав ба дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж

тараах /1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.17

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

13.3. Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэхэд технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэх ажлын мэргэжил замын ажилчин, хэсгийн бїрэлдхїїн нь: 2 ба 1

дїгээр зэрэгтэй 2 хїн байна. Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол 2 дугаар зэрэгтэй

1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Page 108: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

108

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

5.3.2. Барилга угсаралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

(БНбД 83.00.00) –ын хавсралт 2 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах

барилга угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг 10.8% -иар

єсгєж тооцоод од-/*/-оор тэмдэглэнэ. БНбД 83.00.00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Дэд бїтцийн хєгжлийн яамны сайдын 2000 оны

273 тоот тушаалд заасны дагуу Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєнє.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг /тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог тул/ тєсвийн нормыг шинээр

боловсоруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын бїтээц ажлын

тєрлийн суурь тєсвийн норм зохиох ажлын тєрлийн хєдєлмєр зарцуулалтыг тухайн

салбарын мєрдєж буй хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

13.4. Калькуляцид машин цагийг тооцох

13.4.1. Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дахь машин бїрийн цагийн

Page 109: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

109

їзїїлэлтийг барилга угсаралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

13.4.2. Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд

нэгж ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй

байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн, нєгєє эмхэтгэлд

машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн, єєр зарим

эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн цагаар ч/

байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой. Їїнд:

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэхїї

нормоор машин цагийг тодорхойлно. Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд

машины ажиллах цаг нь заагдаагїй, зєвхєн машинистийн нормын тухай єгєгдєл тусгагдсан

байвал цагийг, машинистийн ажиллах хїн цагийн нормоор авах хэрэгтэй. Хєдєлмєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг машинистуудын хїн цагийн їзїїлэлт

байхгїй зєвхєн машины тусламжтайгаар ажилладаг хэсгийн бїрэлдэхїїнд машинч орсон

нийт хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар єгєгдсєн ажлуудын машин механизмуудын машин

цагийн тоог гаргахдаа хэсгийн бїрэлдэхїїний нийт хїн цагийг тэр хэсгийн бїрэлдэхїїний

ажилчны тоонд хувааж машинд ноогдох цагийг гаргана. Энэхїї машинчийн цагаар машин

цагийг авна. Энэ тохиолдолд хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн

нормын єгєгдсєн хэсгийн тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй

тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг

тооцохын тулд мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад

баримт бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр

машин цагийг тодорхойлно.

13.4.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах технологийн картанд хэд хэдэн машин орсон бол уг гол

ажилбарын машины ажиллах цагийг голлох машины цагаар тодорхойлно.

13.4.4. Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын тїр

зуурын саатал цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс

шалтгаалсан завсарлага саатлыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн

нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр

калькуляцад орсон машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар

хавсаралтад їзїїлэв. Энэхїї илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ

їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлємєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм, салбарын нормд туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж

байвал зєвхєн машин ажлын цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

13.4.5. Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

Page 110: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

110

гэх мэт/. цагийн нормонд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ мєн тїїнчлэн тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас

бусад бїх тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

Page 111: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

111

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 xk

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргах

болбол нормыг тєсвийн боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед нормыг

урьдчилан тогтоох нь зїйтэй.

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

8.1. Параметраараа нэг нэрийн барилгын бїтээц ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. См зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Энэ ялгаа нь: /зузаан нь/ параметр юм. Зїйлийн

нормын їзїїлэлтийг калькуляцаас авч боловсруулна.

8.2. Зїйл ангийн, тєсвийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

праграммын шаардлагыг хангасан байна. Тэгэхдээ хуучин хїснэгтээр зїйлчлэгдэж байсан

тєсвийн нормын зїйлийн нэрийг засч найруулан уг зїйлд багтааж буй бїтээц ажлын

тєрлїїдийн агууллагыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор багананд бичигдэх

зїйлийн номыг бїрдїїлж байсан бїтээц ажлын тєрєлийн нэрийг шифрлэн зїйлийн нэрийн

дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

8.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр буюу хуучин хїснэгтээр илэрхийлэгдэж байсан тєсвийн нормын зїйл ангийн

нэр юм. Зїйл ангийн нэрийг бичихдээ эхний 5 оронг бєглєж сїїлийн 2 оронг тэгээр

тэмдэглэнэ. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр байна.

Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл ангийг

илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

Page 112: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

112

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсоруулах бїх ажлыг газарын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

8.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна. 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїдийг оруулна илтгэлцїїрийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг

шифрээр зааж єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормонд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

9. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг боловсоруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . зєєвєр талбайн ачих буулгах

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах хийн нягтруулыг хэрэглэж

М 2

2.5 2

0.112 0.13

Page 113: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

113

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.5 2

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.5 2

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.5 2

3.83 2.29

11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.5 2

5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.5 2

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.5 2

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй шавар бетонон давтмал

М 3 2.5 2

9.01 6.18

11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй давтмал

М 3 2.5 2

10.12 5.92

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр /їндэслэл/-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц хєдєлмєр

зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана. Ажлын нэрэнд

бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь нормын хэмжих

нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт хамгийн анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна дулааны

шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажл ын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑∑

Χ

Χ − − n

n

n  m 

1 * 

1  /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Page 114: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

114

Хц- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

3- Ажлын зэрэг/1-6 байна./

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 ХЦ*К" /2/

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Хц – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр. ( . . . хуудаснаас авна. )

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.96 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= ω Κ

Κ c  /4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажилын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кш – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Page 115: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

115

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.05

5

1.11 1.18 1.25 1.34

5

1.44 1.55 1.66 1.39 1.92

Дун

даж

зэр

эгт

Шил

жїї

лэх

итг

элц

їїр

1.5 0.94

7

1.00 1.05

2

1.11

8

1.18

5

1.27

5

1.36

5

1.46

9

1.57

3

1.69 1.73

0

2 0.9 0.95 1.00 1.06

3

1.12

6

1.21

2

1.29

7

1.39

2

1.49

5

1.61

3

1.73

0

2.5 0.84

7

0.89

4

0.94

1

1.00 1.05

9

1.14

0

1.22

0

1.30

9

1.40

7

1.51

7

1.62

7

3.0 0.8 0.84

4

0.88

8

0.94

4

1.00 1.07

6

1.15

2

1.23

6

1.32

8

1.42

3

1.53

6

3.5 0.74

3

0.78

4

0.82

5

0.87

7

0.92

9

1.00 1.07

1

1.14

9

1.23

9

1.33

1

1.42

8

4.0 0.69

4

0.73

3

0.77

1

0.81

9

0.86

8

0.93

4

1.00 1.07

3

1.15

3

1.24

3

1.33

3

4.5 0.64

7

0.68

3

0.71

8

0.76

3

0.80

9

0.87

0

0.93

2

1.00 1.07

4

1.15

8

1.24

3

5.0 0.60

2

0.63

6

0.66

9

0.71

1

0.75

3

0.81

0

0.86

7

0.93

1

1.00 1.07

8

1.15

7

5.5 0.55

9

0.58

9

0.62

0

0.65

9

0.69

8

0.75

1

0.80

4

0.86

3

0.92

7

1.00 1.07

3

6.0 0.52

1

0.54

9

0.57

8

0.61

4

0.65

1

0.70

1

0.75

0

0.80

5

0.86

4

0.93

2

1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажилбарын нэр Мэргэжил Зїйлийн нормын шифр хэмжих нэгж Нэ р

Зэр

эг

11-0

10-

03

м 2

11-0

10-

04

м 2

11-0

10-

05

м 2

11-0

10-

06

м 2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.7

3 2.7 3

Page 116: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

116

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин II

I 0.8 2 0.8 1

0.8 2 0.8 1

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.0 8 0.1 6

0.0 8 0.1 6

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.1 6 0.3 1

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.0 5 0.3 2

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

Бет

ончи

н

II 0.02 0.0

2 0.0 2

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

Тус

лах

аж

илчи

н

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчийн элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III

II

0.32 0.3 2

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Дїн

1.03- тай дїн талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

З

амы

н а

жил

чин

IVIII II

II II

4.41

4.54 2.71 0.78

0.13 0.42 0.41

3.69

3.80 2.19 0.1

4.9 4

5.0 9 3.0 3 0.8 9

5.4 6

5.6 2 3.0 3 1.1

Page 117: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

117

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормонд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

7.3. Машин цагийн тооны лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

Page 118: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

118

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

7.4. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйлийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж орхихгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

Page 119: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

119

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргаж байх нь зїйтэй. Материалын нэрийг бичихдээ тооцоолон бодох машины

шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч їзїїлэлтийг оруулна.

Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх.

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,.

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн тарифт цалингаар, талбайн зєєвєр ачиж

буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн тарифт цалингаар тус тус їржїїлж

тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын дундаж зэргийн цагийн

тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 275, 3 дугаар зэргийн

цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын цалинг тодорхойлбол (310-

275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

Page 120: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

120

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэнд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг. Хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсаралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

Page 121: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

121

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Хавсралтууд

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Page 122: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

122

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл 63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6

Page 123: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

123

1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38 13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

Page 124: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

124

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон материал

М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

Page 125: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

125

А авто тээвэр

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

Page 126: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

126

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

9010

100 --

100 --

0,57

0,36

0,22

0,18

0,15

0,08

0,97

0,44

0,52

0,15

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

100--

100--

9010

0,22 0,10 0,27 0,12

Page 127: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

127

8020

8020

5050

8020 0,38 0,10 1,87 0,07

28 Асбестоцементэн болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

Page 128: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

128

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт) 0,30 0,08 0,24 0,05

Page 129: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

129

Жижиг эдлэлїїд 0,34 0,02 0,23 0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

1. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

2. Шохой унтраах;

3. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

4. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

5. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

6. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

7. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

8. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

9. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино мочевиноформальдегидийн

нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн хортой бодисын найрлагаар

буу, хошуугаар шїршиж хийх;

10. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

11. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

Page 130: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

130

12. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат, фенолфомралтьдегид,

эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум суурин дээр хийх;

13. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

14. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

15. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

16. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага бэлтгэх;

17. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

18. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

19. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

20. Тугалга хайлуулах;

21. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар гагнасан

єргийг буулгах;

22. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик багажаар

бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил, зураас

гаргах;

23. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

24. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй урттай

хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

25. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

26. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

27. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

28. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

29. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

30. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

31. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет, хулдаас,

ширхэгийн шал хийх

32. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт, битумын

найрлага бэлтгэх

33. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

34. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

35. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

36. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

37. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

38. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

39. Їнс, шлак зєєх

40. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

41. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал хамгаалалтын

їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

42. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

43. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

Page 131: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

131

44. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

45. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

46. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Page 132: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

132

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

Page 133: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

133

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

Page 134: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

134

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

Page 135: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

135

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

Page 136: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

136

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

Page 137: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

137

1 2 3 4

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Барилгын Норматив баримт бичгийн тогтолцоо зураг тєсєл барилгын їйлдвэрлэлийн дїрмийн цомог

Page 138: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

138

Барилгын тєсвийн суурь норм тїїний хавсралтуудыг боловсруулах хэрэглэх, дїрэм БД-81-101-00

Албан ёсны хэвлэл

Монгол улсын Дэд бїтцийн яам

Улаанбаатар хот 2000 он

БД-81-101-00

Ємнєх їг

5. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

6. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

7. Дэд бїтцийн сайдын 200 . . оны . . . –р сарын . . .ний єдрийн … тоот тушаалаар батлав.

8. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Page 139: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

139

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

1.Ерєнхий зїйл

13.5. Энэхїї дїрэм нь: Барилгын ерєнхий ажил болон тєрєлжсєн барилгуудын ажлын тєрлїїдийг

гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг боловсруулах хэрэглэх журмыг заана.

13.6. Энэ дїрэмд єгїїлсний дагуу боловсруулсан тєсвийн суурь норм тїїний лавлахууд нь энэ

дїрмийн хавсралт болно.

13.7. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг норм нормативийн асуудал

хариуцсан засгийн газрын байгууллагын удирдлагаар толгойлогч боловсруулна. Харин

тєсвийн нормуудыг батлагдсан арга зїйн їндсэн дээр шалгарсан аж ахуйн нэгж хамтлаг норм

нормативын асуудал хариуцсан засгийн газрын байгууллагатай гэрээ байгуулан, тэдний

удирдлаган дор боловсруулна.

13.8. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

13.9. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

13.10. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана.

Page 140: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

140

13.11. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо.

13.12. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

13.13. Тєсвийн норм нь: зах зээлийн харилцаанд зохицсон зураг тєслийн 2 дугаар їе шатанд

барилгын захиалагч, гїйцэтгэгч нар барилгын єртгийг тооцож гаргах, зураг тєслийн 1 дїгээр

їе шатанд хэрэглэх барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтийг боловсруулах,

ємчийн хэлбэр харгалзахгїйгээр барилгын гїйцэтгэгч байгууллагуудын їйл ажиллагааны

їзїїлэлтийг тодорхойлох нєхцлїїдийг хангасан байна.

13.14. Барилгын ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­  Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­  Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх 

­  Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­  Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляц зохиох 

­  Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­  Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

14. Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/, техникийн даалгаварыг Дэд

бїтцийн яамнаас баталж гаргасан байх ёстой. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг

хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах хянах ажлын

даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Ажлын даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх,

нормыг боловсруулах, редакци шїїмж хийх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл,

бїтээцийн нэрийг гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл бїтээцийн нэр, тухайн

эмхэтгэлийн нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ

машин механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн норм боловсруулах ажлын нэр тєрєл онцлогоос хамаарч олон гїйцэтгэгч оролцох

зайлшгїй шаардлагатай бол ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага байна. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь:

Оролцогч бїх байгууллагуудын ажлын даалгаварыг нэгтгэж нэгдсэн аргачлал гаргаж захиалагч

байгууллагаар батлуулах ба шаардлагатай бол гїйцэтгэгч нарын ажлыг уялдуулах бие биеийн

ажилд нь тусалцуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулах эрхтэй. Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага

арга зїй, норм нормативын талаар гїйцэтгэгч байгууллагуудад тусалцаа їзїїлнэ.

2.4 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалтын машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25 0.3м 3 багтаамжтай

Page 141: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

141

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин/цагийн зєрїї

нэг хувийн зєрїїтэй 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт машин

цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай

шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар 3 дугаар

зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

15. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

15.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх техникийн

нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг баримт бичиг

багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом, катологи зэрэг

нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэхэд

чухал їїрэгтэй.

15.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа доорхи

їйлдвэрлэлийн нормуудыг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормын /54 эмхэтгэлїїд/ тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсоруулахад /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн /ашиглалтын їйлдвэрийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх/ итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

15.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоонууд гэх мэт

15.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

Page 142: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

142

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

нэлээд хувийг эзэлдэг. Иймээс улсын хэмжээгээр барилгын талбайд материал эдлэл,

бїтээцийг зєєх дэвшилтэй схем зохиосны їндсэн дээр талбайн зєєвєр тээврийн нормыг

боловсруулсан байна. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар хавсралтад

їзїїлэв. Мєн барилгын материал, эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тооны нормыг барилгын материалын тээврийн схем, ачиж буулгах

ажлын гар ба механизмаар гїйцэтгэх хувийг тогтоосны їндсэн дээр боловсруулсан байна.

Барилгын материал эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн

нормыг 3 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

15.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулахаар шалгарсан байгууллага /хамт олон/

тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлнэ. Гэхдээ тєсвийн нормын эмхэтгэл тїїнийг бїрдїїлэгч

зїйл ангийн норм бїрд тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлнэ.

15.6. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїнийг бїрдїїлэгч зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлєгч болгож авсан зураг тєслийн нэр, катологийн альбом нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмж оруулах хасах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар дээд

байгууллага, гїйцэтгэгч байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

15.7. Тєсвийн нормын эмхэтгэл бїрд тулгуурлах їндэслэл бїрдїїлсэн байдлыг толгойлогч

байгууллага буюу тєслийн удирдагч шалгаж баталгаажуулснаар тєсвийн норм боловсруулах

ажилд орно.

16. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

16.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

16.2. Технологийн картыг, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх їед бэлэн болгосон материалд

їндэслэн зохионо.

16.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж тїїнд хэрэглэх барилгын

материал, эдлэл, машин механизмын нэр товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих

нэгж дэхь ажлын хэмжээг бодож гаргасан томъёо тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

16.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг бєглєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх ёстой.

Шалны ажил БНбД 3.04.0490-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг їндэслэн

Page 143: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

143

гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974 онд

батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар

эмхэтгэл “Замын ажил” 17-2-14-д заасан 1.2-1.3 байна гэснийг баримтлан 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.0490-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторийн индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.37

17. Зардлын калькуляц зохиох

17.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

Page 144: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

144

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

17.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг бєглєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Хїснэгт ¹3

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг нягтруулж

индїїдэх 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х1.33

М-ц 0.29 6. 1991 оны

17-2-28 м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх 10 тонн моторт индїїдэгч

0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10 8. 1991 он чулууны їйрмэгийн гурав ба

Page 145: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

145

17-2-28 м-11,13а

технолог ийн карт

дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж тараах

/1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.17

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

17.3. Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэхэд технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэх ажлын мэргэжил замын ажилчин, хэсгийн бїрэлдхїїн нь: 2 ба 1

дїгээр зэрэгтэй 2 хїн байна. Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол 2 дугаар зэрэгтэй

1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

Page 146: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

146

5.3.2. Барилга угсаралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

(БНбД 83.00.00) –ын хавсралт 2 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах

барилга угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг 10.8% -иар

єсгєж тооцоод од-/*/-оор тэмдэглэнэ. БНбД 83.00.00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Дэд бїтцийн хєгжлийн яамны сайдын 2000 оны

273 тоот тушаалд заасны дагуу Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєнє.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг /тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог тул/ тєсвийн нормыг шинээр

боловсоруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын бїтээц ажлын

тєрлийн суурь тєсвийн норм зохиох ажлын тєрлийн хєдєлмєр зарцуулалтыг тухайн

салбарын мєрдєж буй хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

17.4. Калькуляцид машин цагийг тооцох

17.4.1. Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дахь машин бїрийн цагийн

їзїїлэлтийг барилга угсаралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

Page 147: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

147

17.4.2. Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд

нэгж ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй

байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн, нєгєє эмхэтгэлд

машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн, єєр зарим

эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн цагаар ч/

байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой. Їїнд:

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэхїї

нормоор машин цагийг тодорхойлно. Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд

машины ажиллах цаг нь заагдаагїй, зєвхєн машинистийн нормын тухай єгєгдєл тусгагдсан

байвал цагийг, машинистийн ажиллах хїн цагийн нормоор авах хэрэгтэй. Хєдєлмєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг машинистуудын хїн цагийн їзїїлэлт

байхгїй зєвхєн машины тусламжтайгаар ажилладаг хэсгийн бїрэлдэхїїнд машинч орсон

нийт хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар єгєгдсєн ажлуудын машин механизмуудын машин

цагийн тоог гаргахдаа хэсгийн бїрэлдэхїїний нийт хїн цагийг тэр хэсгийн бїрэлдэхїїний

ажилчны тоонд хувааж машинд ноогдох цагийг гаргана. Энэхїї машинчийн цагаар машин

цагийг авна. Энэ тохиолдолд хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн

нормын єгєгдсєн хэсгийн тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй

тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг

тооцохын тулд мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад

баримт бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр

машин цагийг тодорхойлно.

17.4.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах технологийн картанд хэд хэдэн машин орсон бол уг гол

ажилбарын машины ажиллах цагийг голлох машины цагаар тодорхойлно.

17.4.4. Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын тїр

зуурын саатал цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс

шалтгаалсан завсарлага саатлыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн

нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр

калькуляцад орсон машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар

хавсаралтад їзїїлэв. Энэхїї илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ

їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлємєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм, салбарын нормд туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж

байвал зєвхєн машин ажлын цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

17.4.5. Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

гэх мэт/. цагийн нормонд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Page 148: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

148

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ мєн тїїнчлэн тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас

бусад бїх тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 xk

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

Page 149: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

149

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргах

болбол нормыг тєсвийн боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед нормыг

урьдчилан тогтоох нь зїйтэй.

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

9.1. Параметраараа нэг нэрийн барилгын бїтээц ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. См зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Энэ ялгаа нь: /зузаан нь/ параметр юм. Зїйлийн

нормын їзїїлэлтийг калькуляцаас авч боловсруулна.

9.2. Зїйл ангийн, тєсвийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

праграммын шаардлагыг хангасан байна. Тэгэхдээ хуучин хїснэгтээр зїйлчлэгдэж байсан

тєсвийн нормын зїйлийн нэрийг засч найруулан уг зїйлд багтааж буй бїтээц ажлын

тєрлїїдийн агууллагыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор багананд бичигдэх

зїйлийн номыг бїрдїїлж байсан бїтээц ажлын тєрєлийн нэрийг шифрлэн зїйлийн нэрийн

дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

9.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр буюу хуучин хїснэгтээр илэрхийлэгдэж байсан тєсвийн нормын зїйл ангийн

нэр юм. Зїйл ангийн нэрийг бичихдээ эхний 5 оронг бєглєж сїїлийн 2 оронг тэгээр

тэмдэглэнэ. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр байна.

Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл ангийг

илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

Page 150: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

150

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсоруулах бїх ажлыг газарын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

9.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна. 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїдийг оруулна илтгэлцїїрийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг

шифрээр зааж єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормонд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

10. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг боловсоруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . зєєвєр талбайн ачих буулгах

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах хийн нягтруулыг хэрэглэж

М 2

2.5 2

0.112 0.13

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.5 2

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.5 2

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.5 3.83

Page 151: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

151

2 2.29 11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.5

2 5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.5 2

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.5 2

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй шавар бетонон давтмал

М 3 2.5 2

9.01 6.18

11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй давтмал

М 3 2.5 2

10.12 5.92

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр /їндэслэл/-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц хєдєлмєр

зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана. Ажлын нэрэнд

бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь нормын хэмжих

нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт хамгийн анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна дулааны

шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажл ын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑∑

Χ

Χ − − n

n

n  m 

1 * 

1  /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Хц- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Page 152: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

152

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

3- Ажлын зэрэг/1-6 байна./

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 ХЦ*К" /2/

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Хц – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр. ( . . . хуудаснаас авна. )

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.96 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= ω Κ

Κ c  /4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажилын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кш – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

Page 153: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

153

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.05

5

1.11 1.18 1.25 1.34

5

1.44 1.55 1.66 1.39 1.92

Дун

даж

зэр

эгт

Шил

жїї

лэх

итг

элц

їїр

1.5 0.94

7

1.00 1.05

2

1.11

8

1.18

5

1.27

5

1.36

5

1.46

9

1.57

3

1.69 1.73

0

2 0.9 0.95 1.00 1.06

3

1.12

6

1.21

2

1.29

7

1.39

2

1.49

5

1.61

3

1.73

0

2.5 0.84

7

0.89

4

0.94

1

1.00 1.05

9

1.14

0

1.22

0

1.30

9

1.40

7

1.51

7

1.62

7

3.0 0.8 0.84

4

0.88

8

0.94

4

1.00 1.07

6

1.15

2

1.23

6

1.32

8

1.42

3

1.53

6

3.5 0.74

3

0.78

4

0.82

5

0.87

7

0.92

9

1.00 1.07

1

1.14

9

1.23

9

1.33

1

1.42

8

4.0 0.69

4

0.73

3

0.77

1

0.81

9

0.86

8

0.93

4

1.00 1.07

3

1.15

3

1.24

3

1.33

3

4.5 0.64

7

0.68

3

0.71

8

0.76

3

0.80

9

0.87

0

0.93

2

1.00 1.07

4

1.15

8

1.24

3

5.0 0.60

2

0.63

6

0.66

9

0.71

1

0.75

3

0.81

0

0.86

7

0.93

1

1.00 1.07

8

1.15

7

5.5 0.55

9

0.58

9

0.62

0

0.65

9

0.69

8

0.75

1

0.80

4

0.86

3

0.92

7

1.00 1.07

3

6.0 0.52

1

0.54

9

0.57

8

0.61

4

0.65

1

0.70

1

0.75

0

0.80

5

0.86

4

0.93

2

1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажилбарын нэр Мэргэжил Зїйлийн нормын шифр хэмжих нэгж Нэ р

Зэр

эг

11-0

10-

03

м 2

11-0

10-

04

м 2

11-0

10-

05

м 2

11-0

10-

06

м 2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.7

3 2.7 3

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин II

I 0.8 2 0.8 1

0.8 2 0.8 1

Page 154: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

154

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.0 8 0.1 6

0.0 8 0.1 6

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.1 6 0.3 1

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.0 5 0.3 2

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

Бет

ончи

н

II 0.02 0.0

2 0.0 2

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

Тус

лах

аж

илчи

н

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчийн элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III

II

0.32 0.3 2

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Дїн

1.03- тай дїн талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

З

амы

н а

жил

чин

IVIII II

II II

4.41

4.54 2.71 0.78

0.13 0.42 0.41

3.69

3.80 2.19 0.1

4.9 4

5.0 9 3.0 3 0.8 9

5.4 6

5.6 2 3.0 3 1.1

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

Page 155: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

155

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормонд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

7.3. Машин цагийн тооны лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

Page 156: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

156

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

7.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйлийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж орхихгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргаж байх нь зїйтэй. Материалын нэрийг бичихдээ тооцоолон бодох машины

шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч їзїїлэлтийг оруулна.

Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

Page 157: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

157

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх.

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,.

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн тарифт цалингаар, талбайн зєєвєр ачиж

буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн тарифт цалингаар тус тус їржїїлж

тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын дундаж зэргийн цагийн

тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 275, 3 дугаар зэргийн

цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын цалинг тодорхойлбол (310-

275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэнд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

Page 158: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

158

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг. Хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсаралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Page 159: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

159

Хавсралтууд

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин

Page 160: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

160

57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл 63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - -

Page 161: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

161

7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38 13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38

Page 162: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

162

50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон материал

М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

А авто тээвэр

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Page 163: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

163

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн

9010

9010

9010

9010 0,57 0,18 0,97 0,15

Page 164: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

164

хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

0,36

0,22

0,15

0,08

0,44

0,52

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн

болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

Page 165: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

165

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

Page 166: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

166

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

Page 167: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

167

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

47. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

48. Шохой унтраах;

49. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

50. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

51. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

52. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

53. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

54. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

55. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино мочевиноформальдегидийн

нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн хортой бодисын найрлагаар

буу, хошуугаар шїршиж хийх;

56. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

57. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

58. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат, фенолфомралтьдегид,

эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум суурин дээр хийх;

59. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

60. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

Page 168: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

168

61. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

62. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага бэлтгэх;

63. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

64. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

65. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

66. Тугалга хайлуулах;

67. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар гагнасан

єргийг буулгах;

68. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик багажаар

бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил, зураас

гаргах;

69. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

70. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй урттай

хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

71. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

72. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

73. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

74. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

75. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

76. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

77. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет, хулдаас,

ширхэгийн шал хийх

78. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт, битумын

найрлага бэлтгэх

79. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

80. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

81. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

82. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

83. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

84. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

85. Їнс, шлак зєєх

86. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

87. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал хамгаалалтын

їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

88. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

89. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

90. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

91. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

92. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Page 169: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

169

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Page 170: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

170

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

Page 171: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

171

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

Page 172: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

172

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

Page 173: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

173

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/ 2.5

Page 174: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

174

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

1 2 3 4

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж

Page 175: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

175 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Барилгын Норматив баримт бичгийн тогтолцоо зураг тєсєл барилгын їйлдвэрлэлийн дїрмийн цомог

Барилгын тєсвийн суурь норм тїїний хавсралтуудыг боловсруулах хэрэглэх, дїрэм БД-81-101-00

Page 176: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

176

Албан ёсны хэвлэл

Монгол улсын Дэд бїтцийн яам

Улаанбаатар хот 2000 он

БД-81-101-00

Ємнєх їг

9. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

10. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

11. Дэд бїтцийн сайдын 200 . . оны . . . –р сарын . . .ний єдрийн … тоот тушаалаар батлав.

12. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

Page 177: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

177

1.Ерєнхий зїйл

17.5. Энэхїї дїрэм нь: Барилгын ерєнхий ажил болон тєрєлжсєн барилгуудын ажлын тєрлїїдийг

гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг боловсруулах хэрэглэх журмыг заана.

17.6. Энэ дїрэмд єгїїлсний дагуу боловсруулсан тєсвийн суурь норм тїїний лавлахууд нь энэ

дїрмийн хавсралт болно.

17.7. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг норм нормативийн асуудал

хариуцсан засгийн газрын байгууллагын удирдлагаар толгойлогч боловсруулна. Харин

тєсвийн нормуудыг батлагдсан арга зїйн їндсэн дээр шалгарсан аж ахуйн нэгж хамтлаг норм

нормативын асуудал хариуцсан засгийн газрын байгууллагатай гэрээ байгуулан, тэдний

удирдлаган дор боловсруулна.

17.8. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

17.9. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

17.10. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана.

17.11. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо.

Page 178: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

178

17.12. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

17.13. Тєсвийн норм нь: зах зээлийн харилцаанд зохицсон зураг тєслийн 2 дугаар їе шатанд

барилгын захиалагч, гїйцэтгэгч нар барилгын єртгийг тооцож гаргах, зураг тєслийн 1 дїгээр

їе шатанд хэрэглэх барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтийг боловсруулах,

ємчийн хэлбэр харгалзахгїйгээр барилгын гїйцэтгэгч байгууллагуудын їйл ажиллагааны

їзїїлэлтийг тодорхойлох нєхцлїїдийг хангасан байна.

17.14. Барилгын ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­  Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­  Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх 

­  Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­  Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляц зохиох 

­  Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­  Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

18. Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/, техникийн даалгаварыг Дэд

бїтцийн яамнаас баталж гаргасан байх ёстой. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг

хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах хянах ажлын

даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Ажлын даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх,

нормыг боловсруулах, редакци шїїмж хийх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл,

бїтээцийн нэрийг гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл бїтээцийн нэр, тухайн

эмхэтгэлийн нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ

машин механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн норм боловсруулах ажлын нэр тєрєл онцлогоос хамаарч олон гїйцэтгэгч оролцох

зайлшгїй шаардлагатай бол ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага байна. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь:

Оролцогч бїх байгууллагуудын ажлын даалгаварыг нэгтгэж нэгдсэн аргачлал гаргаж захиалагч

байгууллагаар батлуулах ба шаардлагатай бол гїйцэтгэгч нарын ажлыг уялдуулах бие биеийн

ажилд нь тусалцуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулах эрхтэй. Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага

арга зїй, норм нормативын талаар гїйцэтгэгч байгууллагуудад тусалцаа їзїїлнэ.

2.4 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалтын машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25 0.3м 3 багтаамжтай

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Page 179: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

179

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин/цагийн зєрїї

нэг хувийн зєрїїтэй 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт машин

цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай

шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар 3 дугаар

зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

19. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

19.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх техникийн

нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг баримт бичиг

багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом, катологи зэрэг

нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэхэд

чухал їїрэгтэй.

19.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа доорхи

їйлдвэрлэлийн нормуудыг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормын /54 эмхэтгэлїїд/ тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсоруулахад /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн /ашиглалтын їйлдвэрийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх/ итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

19.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоонууд гэх мэт

19.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

нэлээд хувийг эзэлдэг. Иймээс улсын хэмжээгээр барилгын талбайд материал эдлэл,

бїтээцийг зєєх дэвшилтэй схем зохиосны їндсэн дээр талбайн зєєвєр тээврийн нормыг

боловсруулсан байна. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар хавсралтад

Page 180: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

180

їзїїлэв. Мєн барилгын материал, эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тооны нормыг барилгын материалын тээврийн схем, ачиж буулгах

ажлын гар ба механизмаар гїйцэтгэх хувийг тогтоосны їндсэн дээр боловсруулсан байна.

Барилгын материал эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн

нормыг 3 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

19.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулахаар шалгарсан байгууллага /хамт олон/

тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлнэ. Гэхдээ тєсвийн нормын эмхэтгэл тїїнийг бїрдїїлэгч

зїйл ангийн норм бїрд тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлнэ.

19.6. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїнийг бїрдїїлэгч зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлєгч болгож авсан зураг тєслийн нэр, катологийн альбом нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмж оруулах хасах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар дээд

байгууллага, гїйцэтгэгч байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

19.7. Тєсвийн нормын эмхэтгэл бїрд тулгуурлах їндэслэл бїрдїїлсэн байдлыг толгойлогч

байгууллага буюу тєслийн удирдагч шалгаж баталгаажуулснаар тєсвийн норм боловсруулах

ажилд орно.

20. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

20.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

20.2. Технологийн картыг, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх їед бэлэн болгосон материалд

їндэслэн зохионо.

20.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж тїїнд хэрэглэх барилгын

материал, эдлэл, машин механизмын нэр товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих

нэгж дэхь ажлын хэмжээг бодож гаргасан томъёо тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

20.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг бєглєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх ёстой.

Шалны ажил БНбД 3.04.0490-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг їндэслэн

гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974 онд

батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар

эмхэтгэл “Замын ажил” 17-2-14-д заасан 1.2-1.3 байна гэснийг баримтлан 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.0490-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

Page 181: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

181

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторийн индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.37

21. Зардлын калькуляц зохиох

21.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

21.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг бєглєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Хїснэгт ¹3

Page 182: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

182

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг нягтруулж

индїїдэх 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х1.33

М-ц 0.29 6. 1991 оны

17-2-28 м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх 10 тонн моторт индїїдэгч

0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10 8. 1991 он

17-2-28 м-11,13а

технолог ийн карт

чулууны їйрмэгийн гурав ба дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж

тараах /1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

Page 183: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

183

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.17

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

21.3. Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэхэд технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэх ажлын мэргэжил замын ажилчин, хэсгийн бїрэлдхїїн нь: 2 ба 1

дїгээр зэрэгтэй 2 хїн байна. Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол 2 дугаар зэрэгтэй

1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

5.3.2. Барилга угсаралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

(БНбД 83.00.00) –ын хавсралт 2 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах

барилга угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг 10.8% -иар

єсгєж тооцоод од-/*/-оор тэмдэглэнэ. БНбД 83.00.00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

Page 184: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

184

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Дэд бїтцийн хєгжлийн яамны сайдын 2000 оны

273 тоот тушаалд заасны дагуу Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєнє.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг /тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог тул/ тєсвийн нормыг шинээр

боловсоруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын бїтээц ажлын

тєрлийн суурь тєсвийн норм зохиох ажлын тєрлийн хєдєлмєр зарцуулалтыг тухайн

салбарын мєрдєж буй хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

21.4. Калькуляцид машин цагийг тооцох

21.4.1. Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дахь машин бїрийн цагийн

їзїїлэлтийг барилга угсаралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

21.4.2. Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд

нэгж ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй

байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн, нєгєє эмхэтгэлд

машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн, єєр зарим

эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн цагаар ч/

байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой. Їїнд:

Page 185: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

185

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэхїї

нормоор машин цагийг тодорхойлно. Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд

машины ажиллах цаг нь заагдаагїй, зєвхєн машинистийн нормын тухай єгєгдєл тусгагдсан

байвал цагийг, машинистийн ажиллах хїн цагийн нормоор авах хэрэгтэй. Хєдєлмєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг машинистуудын хїн цагийн їзїїлэлт

байхгїй зєвхєн машины тусламжтайгаар ажилладаг хэсгийн бїрэлдэхїїнд машинч орсон

нийт хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар єгєгдсєн ажлуудын машин механизмуудын машин

цагийн тоог гаргахдаа хэсгийн бїрэлдэхїїний нийт хїн цагийг тэр хэсгийн бїрэлдэхїїний

ажилчны тоонд хувааж машинд ноогдох цагийг гаргана. Энэхїї машинчийн цагаар машин

цагийг авна. Энэ тохиолдолд хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн

нормын єгєгдсєн хэсгийн тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй

тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг

тооцохын тулд мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад

баримт бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр

машин цагийг тодорхойлно.

21.4.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах технологийн картанд хэд хэдэн машин орсон бол уг гол

ажилбарын машины ажиллах цагийг голлох машины цагаар тодорхойлно.

21.4.4. Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын тїр

зуурын саатал цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс

шалтгаалсан завсарлага саатлыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн

нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр

калькуляцад орсон машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар

хавсаралтад їзїїлэв. Энэхїї илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ

їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлємєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм, салбарын нормд туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж

байвал зєвхєн машин ажлын цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

21.4.5. Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

гэх мэт/. цагийн нормонд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Page 186: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

186

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ мєн тїїнчлэн тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас

бусад бїх тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 xk

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

Page 187: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

187

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргах

болбол нормыг тєсвийн боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед нормыг

урьдчилан тогтоох нь зїйтэй.

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

10.1. Параметраараа нэг нэрийн барилгын бїтээц ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. См зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Энэ ялгаа нь: /зузаан нь/ параметр юм. Зїйлийн

нормын їзїїлэлтийг калькуляцаас авч боловсруулна.

10.2. Зїйл ангийн, тєсвийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

праграммын шаардлагыг хангасан байна. Тэгэхдээ хуучин хїснэгтээр зїйлчлэгдэж байсан

тєсвийн нормын зїйлийн нэрийг засч найруулан уг зїйлд багтааж буй бїтээц ажлын

тєрлїїдийн агууллагыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор багананд бичигдэх

зїйлийн номыг бїрдїїлж байсан бїтээц ажлын тєрєлийн нэрийг шифрлэн зїйлийн нэрийн

дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

10.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр буюу хуучин хїснэгтээр илэрхийлэгдэж байсан тєсвийн нормын зїйл ангийн

нэр юм. Зїйл ангийн нэрийг бичихдээ эхний 5 оронг бєглєж сїїлийн 2 оронг тэгээр

тэмдэглэнэ. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр байна.

Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл ангийг

илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсоруулах бїх ажлыг газарын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

Page 188: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

188

10.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна. 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїдийг оруулна илтгэлцїїрийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг

шифрээр зааж єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормонд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

11. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг боловсоруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . зєєвєр талбайн ачих буулгах

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах хийн нягтруулыг хэрэглэж

М 2

2.5 2

0.112 0.13

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.5 2

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.5 2

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.5 2

3.83 2.29

11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.5 2

5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.5 2

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.5 2

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй М 3 2.5 9.01

Page 189: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

189

шавар бетонон давтмал 2 6.18 11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй

давтмал М 3 2.5

2 10.12 5.92

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр /їндэслэл/-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц хєдєлмєр

зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана. Ажлын нэрэнд

бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь нормын хэмжих

нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт хамгийн анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна дулааны

шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажл ын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑∑

Χ

Χ − − n

n

n  m 

1 * 

1  /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Хц- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

3- Ажлын зэрэг/1-6 байна./

Page 190: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

190

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 ХЦ*К" /2/

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Хц – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр. ( . . . хуудаснаас авна. )

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.96 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= ω Κ

Κ c  /4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажилын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кш – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.05

5

1.11 1.18 1.25 1.34

5

1.44 1.55 1.66 1.39 1.92

Дун

даж

зэрэ

гт

Шил

жїї

л

итгэ

лц

їїр

1.5 0.94

7

1.00 1.05

2

1.11

8

1.18

5

1.27

5

1.36

5

1.46

9

1.57

3

1.69 1.73

0

Page 191: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

191

2 0.9 0.95 1.00 1.06

3

1.12

6

1.21

2

1.29

7

1.39

2

1.49

5

1.61

3

1.73

0

2.5 0.84

7

0.89

4

0.94

1

1.00 1.05

9

1.14

0

1.22

0

1.30

9

1.40

7

1.51

7

1.62

7

3.0 0.8 0.84

4

0.88

8

0.94

4

1.00 1.07

6

1.15

2

1.23

6

1.32

8

1.42

3

1.53

6

3.5 0.74

3

0.78

4

0.82

5

0.87

7

0.92

9

1.00 1.07

1

1.14

9

1.23

9

1.33

1

1.42

8

4.0 0.69

4

0.73

3

0.77

1

0.81

9

0.86

8

0.93

4

1.00 1.07

3

1.15

3

1.24

3

1.33

3

4.5 0.64

7

0.68

3

0.71

8

0.76

3

0.80

9

0.87

0

0.93

2

1.00 1.07

4

1.15

8

1.24

3

5.0 0.60

2

0.63

6

0.66

9

0.71

1

0.75

3

0.81

0

0.86

7

0.93

1

1.00 1.07

8

1.15

7

5.5 0.55

9

0.58

9

0.62

0

0.65

9

0.69

8

0.75

1

0.80

4

0.86

3

0.92

7

1.00 1.07

3

6.0 0.52

1

0.54

9

0.57

8

0.61

4

0.65

1

0.70

1

0.75

0

0.80

5

0.86

4

0.93

2

1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажилбарын нэр Мэргэжил Зїйлийн нормын шифр хэмжих нэгж Нэ р

Зэр

эг

11-0

10-

03

м 2

11-0

10-

04

м 2

11-0

10-

05

м 2

11-0

10-

06

м 2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.7

3 2.7 3

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин II

I 0.8 2 0.8 1

0.8 2 0.8 1

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.0 8 0.1 6

0.0 8 0.1 6

Page 192: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

192

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.1 6 0.3 1

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.0 5 0.3 2

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

Бет

ончи

н

II 0.02 0.0

2 0.0 2

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

Тус

лах

аж

илчи

н

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчийн элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III

II

0.32 0.3 2

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Дїн

1.03- тай дїн талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

З

амы

н а

жил

чин

IVIII II

II II

4.41

4.54 2.71 0.78

0.13 0.42 0.41

3.69

3.80 2.19 0.1

4.9 4

5.0 9 3.0 3 0.8 9

5.4 6

5.6 2 3.0 3 1.1

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

Page 193: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

193

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормонд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

7.3. Машин цагийн тооны лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

Page 194: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

194

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

7.6. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйлийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж орхихгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргаж байх нь зїйтэй. Материалын нэрийг бичихдээ тооцоолон бодох машины

шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч їзїїлэлтийг оруулна.

Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх.

Page 195: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

195

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,.

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн тарифт цалингаар, талбайн зєєвєр ачиж

буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн тарифт цалингаар тус тус їржїїлж

тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын дундаж зэргийн цагийн

тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 275, 3 дугаар зэргийн

цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын цалинг тодорхойлбол (310-

275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэнд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

Page 196: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

196

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг. Хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсаралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Хавсралтууд

Page 197: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

197

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл

Page 198: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

198

63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38

Page 199: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

199

13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

Page 200: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

200

материал 56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

А авто тээвэр

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Page 201: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

201

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн

9010

9010

9010

9010 0,57 0,18 0,97 0,15

Page 202: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

202

хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

0,36

0,22

0,15

0,08

0,44

0,52

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн

болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

Page 203: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

203

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

Page 204: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

204

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

Page 205: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

205

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

93. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

94. Шохой унтраах;

95. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

96. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

97. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг ажил;

98. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

99. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

100. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

101. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино

мочевиноформальдегидийн нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн

хортой бодисын найрлагаар буу, хошуугаар шїршиж хийх;

102. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

103. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

104. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат,

фенолфомралтьдегид, эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум

суурин дээр хийх;

105. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

Page 206: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

206

106. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

107. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

108. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага

бэлтгэх;

109. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

110. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

111. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

112. Тугалга хайлуулах;

113. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар

гагнасан єргийг буулгах;

114. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик

багажаар бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил,

зураас гаргах;

115. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

116. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй

урттай хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

117. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

118. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

119. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

120. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

121. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

122. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

123. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет,

хулдаас, ширхэгийн шал хийх

124. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт,

битумын найрлага бэлтгэх

125. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

126. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

127. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

128. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

129. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

130. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

131. Їнс, шлак зєєх

132. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

133. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал

хамгаалалтын їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

134. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

135. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

136. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

137. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

Page 207: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

207

138. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

5. Козловый кран /тавиур кран/

Page 208: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

208

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

Page 209: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

209

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

замын хусуур 1,67

Page 210: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

210

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

Page 211: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

211

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

15 Шил ердийн 5.0

Page 212: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

212

Том хэмжээтэй зузаан 2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

1 2 3 4

Хэв хашмал

Page 213: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

213

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22

Барилгын Норматив баримт бичгийн тогтолцоо зураг тєсєл барилгын їйлдвэрлэлийн дїрмийн цомог

Барилгын тєсвийн суурь норм тїїний хавсралтуудыг боловсруулах хэрэглэх, дїрэм

Page 214: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

214

БД-81-101-00

Албан ёсны хэвлэл

Монгол улсын Дэд бїтцийн яам

Улаанбаатар хот 2000 он

БД-81-101-00

Ємнєх їг

13. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа туршилт бизнесийн “Барилга Архитектур Корпорацид” боловсруулав

14. Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг Барилга хот байгуулалт, Нийтийн аж ахуйн газрын

барилга барилгын материалын їйлдвэрийн хэлтэс, дэд бїтцийн яамны барилга хот байгуулалт

бодлого зохицуулалтын газарт хянав.

15. Дэд бїтцийн сайдын 200 . . оны . . . –р сарын . . .ний єдрийн … тоот тушаалаар батлав.

16. Энэхїї дїрэм батлагдсантай холбогдон Барилга архитектур техник хяналтын улсын хорооны

1995 оны 12 тогтоолоор батлагдсан “Барилгын бїтээц ажлын тєрлєєр тєсвийн элементийн норм

нэгдсэн нэгжийн їнэлгээ зохиох хэрэглэх” дїрэм, БНбД-IV-2.85-ыг хїчингїйд тооцов.

Гїйцэтгэгч Ш. Цэвэлрагчаа ЭШАА Монгол улсын зєвлєх эдийн засагч

Хянан тохиолдуулсан С. Нямаа. БХНААГ –ын мэргэжилтэн

Шїїмж бичсэн Т. Норовжав Монгол улсын зєвлєх инженер, эдийн засагч

Page 215: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

215

1.Ерєнхий зїйл

21.5. Энэхїї дїрэм нь: Барилгын ерєнхий ажил болон тєрєлжсєн барилгуудын ажлын тєрлїїдийг

гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах тєсвийн нормыг боловсруулах хэрэглэх журмыг заана.

21.6. Энэ дїрэмд єгїїлсний дагуу боловсруулсан тєсвийн суурь норм тїїний лавлахууд нь энэ

дїрмийн хавсралт болно.

21.7. Тєсвийн нормыг боловсруулах ажлын нэгдсэн арга зїйг норм нормативийн асуудал

хариуцсан засгийн газрын байгууллагын удирдлагаар толгойлогч боловсруулна. Харин

тєсвийн нормуудыг батлагдсан арга зїйн їндсэн дээр шалгарсан аж ахуйн нэгж хамтлаг норм

нормативын асуудал хариуцсан засгийн газрын байгууллагатай гэрээ байгуулан, тэдний

удирдлаган дор боловсруулна.

21.8. Тєсвийн нормыг Монгол улсын барилгын їйлдвэрлэлд єргєн хэрэглэж байгаа бїтээц, ажлын

тєрєл дээр зохиохоос гадна барилгын їйлдвэрлэлийн тэргїїний технологи ойрын ирээдїйд

нэвтрїїлэх машин материал эдлэл бїтээцийг хамруулан боловсруулна.

21.9. Тєсвийн норм боловсруулах їйл ажиллагааг тасралтгїй явуулж шинэ нэрийн машин,

материал технологи нэвтэрсэн тухай бїр нэмэлт єєрчлєлтийг цувралаар гаргаж байна.

21.10. Барилгын бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормуудын эмхэтгэлийг энэ дїрмийн 1 –р

хавсралтанд заасан жагсаалтын дагуу дугаарлана.

21.11. Тєсвийн нормыг Монгол улсын стандарт MNS 1-1-99, MNS 1-2-99, MNS 1-3-99-ын

шаардлагыг хангасан барилгын їйлдвэрлэлийн хэвийн нєхцєлд улсын дундаж тївшингээр

зохионо.

Page 216: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

216

21.12. Бїтээц ажлын тєрлийн тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд тїїнийг бїрэлдїїлж байгаа зїйл ангийн

нормын їзїїлэлт нь: Компьютерээр тєсєв зохиох, хїн/цаг, материалын нєєц, машин цаг,

тээврийн зардлын тооцоо хийх боломжийг хангах ёстой.

21.13. Тєсвийн норм нь: зах зээлийн харилцаанд зохицсон зураг тєслийн 2 дугаар їе шатанд

барилгын захиалагч, гїйцэтгэгч нар барилгын єртгийг тооцож гаргах, зураг тєслийн 1 дїгээр

їе шатанд хэрэглэх барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтийг боловсруулах,

ємчийн хэлбэр харгалзахгїйгээр барилгын гїйцэтгэгч байгууллагуудын їйл ажиллагааны

їзїїлэлтийг тодорхойлох нєхцлїїдийг хангасан байна.

21.14. Барилгын ажлын тєрлийн тєсвийн нормыг доорхи дэс дараалалаар боловсруулна. 

­  Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах 

­  Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх 

­  Барилгын ажлын тєрлїїдийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах технологийн карт зохиох 

­  Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийг тогтоож їйлдвэрлэлийн зардлын калькуляц зохиох 

­  Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлийг боловсруулах 

­  Тєсвийн суурь норм тїїний лавлахыг боловсруулах

22. Ажлын даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргах.

2.1 Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулах, шинэчлэх /хянах/, техникийн даалгаварыг Дэд

бїтцийн яамнаас баталж гаргасан байх ёстой. Техникийн даалгаварын дагуу тєслийг

хэрэгжїїлэхээр шалгарсан байгууллага /хамт олон/ тєсвийн нормыг боловсруулах хянах ажлын

даалгавар, нормын бїтэц нэр тєрлийг гаргана.

2.2 Ажлын даалгаварт эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл бїтээцїїдийн нэр, удирдагч гїйцэтгэгч нарын

овог нэр, гїйцэтгэх хугацааг оруулна. Гїйцэтгэх хугацаанд: тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх,

нормыг боловсруулах, редакци шїїмж хийх хугацааг оруулна. Эмхэтгэлд орох ажлын тєрєл,

бїтээцийн нэрийг гаргахдаа мєрдєж байгаа эмхэтгэлд орсон ажлын тєрєл бїтээцийн нэр, тухайн

эмхэтгэлийн нэмэлт єєрчлєлтїїдийн ажлын тєрлийн нэр, шинэ технологи, шинэ материал, шинэ

машин механизмын нэр тєрлийг оруулна.

2.3 Тєсвийн норм боловсруулах ажлын нэр тєрєл онцлогоос хамаарч олон гїйцэтгэгч оролцох

зайлшгїй шаардлагатай бол ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага байна. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь:

Оролцогч бїх байгууллагуудын ажлын даалгаварыг нэгтгэж нэгдсэн аргачлал гаргаж захиалагч

байгууллагаар батлуулах ба шаардлагатай бол гїйцэтгэгч нарын ажлыг уялдуулах бие биеийн

ажилд нь тусалцуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулах эрхтэй. Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллага

арга зїй, норм нормативын талаар гїйцэтгэгч байгууллагуудад тусалцаа їзїїлнэ.

2.4 Тєсвийн нормыг боловсруулах /хянах/ нэр гаргах їед нормын тоог цєєлєх зорилгоор нэг нэрийн

ажлын тєрєл, бїтээцийн хєдєлмєр зарцуулалтын машин цагийн зєрїїгийн хязгаар ±1 хувиас

хэтрэхгїй бол дундчилж нэг нормд оруулж болно. Жишээлбэл 0.15, 0.25 0.3м 3 багтаамжтай

эксковатороор 3 дугаар зэргийн хєрс ухаж, овоолох ажлын хєдєлмєр зарцуулалт, машин цаг

дараах байдалтай байв.

1м 3 хєрсєнд Хїснэгт¹1

Page 217: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

217

Шанаганы багтаамж м 3 0.15 0.25 0.30 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг 0.0195 0.0193 0.0126

Машин/цаг 0.101 0.09982 0.06516

0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай шанагат эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт, машин/цагийн зєрїї

нэг хувийн зєрїїтэй 0.25м 3 , 0.3м 3 багтаамжтай эксковаторын хєдєлмєр зарцуулалт машин

цагийн тоог зэрэгцїїлэхэд 53.1%-ийн зєрїїтэй байна. Иймд 0.15м 3 , 0.25м 3 багтаамжтай

шанагат эксковаторыг нэгтгэж 0.25 хїртэл багтаамжтай шанагатай эксковатораар 3 дугаар

зэргийн хєрс ухаж овоолохоор ажлын тєрлийн нэр гаргана.

23. Нормативын бааз, тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэх

23.1. Барилгын ажлын тєрєл, бїтээцээр тєсвийн норм боловсруулах нормативийн баазад: монгол

улсын хэмжээнд мєрдєгдєж байгаа барилгын норм ба дїрэм, тэдгээрийн хавсралт норм

норматив, мєн нэмэлтїїд, їйлдвэрлэлийн нормууд, барилгын ажил гїйцэтгэх техникийн

нєхцєл, зааврууд, барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын тєсєл зэрэг баримт бичиг

багтана. Тїїнчлэн тєлєєлєгч болгон сонгож авсан зураг тєсєл, ажлын альбом, катологи зэрэг

нь тєсвийн норм боловсруулах нормативын бааз тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлэхэд

чухал їїрэгтэй.

23.2. Тєсвийн нормыг боловсруулахад тухайн їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа доорхи

їйлдвэрлэлийн нормуудыг ашиглана.

- Барилгын угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг

нормын /54 эмхэтгэлїїд/ тїїний нэмэлтїїд 

­  Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгын ажлыг гїйцэтгэх

хєдєлмєр зарцуулалтын норм 

­  Нормыг боловсоруулахад /хянах/ їед хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа материал

зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм тїїний нэмэлтїїд 

­  Тєрєлжсєн барилгын ажлын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм 

­  Барилгын машин, механизмийн /ашиглалтын їйлдвэрийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх/ итгэлцїїр 

­  Барилгын материал, эдлэлийн хаягдал хорогдлын норматив 

­  Хэв хашмалын эргэлтийн норм

23.3. Мєрдєж буй тєсвийн нормыг боловсруулсан тооцооны материалуудыг тулгуурлах їндэслэл

болгон ашиглана. Їїнд технологийн карт, зардлын калькуляцууд, дундаж зэргийн тооцоо,

хєдєлмєр зарцуулалт, материалын орц, машин цагийн лавлах /нэгтгэлїїд/ тєсвийн суурь

нормын тооцоонууд гэх мэт

23.4. Барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай

хїргэх босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдсон хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоо нь

бїтээцийг угсрах, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоонд

нэлээд хувийг эзэлдэг. Иймээс улсын хэмжээгээр барилгын талбайд материал эдлэл,

бїтээцийг зєєх дэвшилтэй схем зохиосны їндсэн дээр талбайн зєєвєр тээврийн нормыг

боловсруулсан байна. Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн нормыг 2 дугаар хавсралтад

Page 218: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

218

їзїїлэв. Мєн барилгын материал, эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр

зарцуулалт, машин цагийн тооны нормыг барилгын материалын тээврийн схем, ачиж буулгах

ажлын гар ба механизмаар гїйцэтгэх хувийг тогтоосны їндсэн дээр боловсруулсан байна.

Барилгын материал эдлэл бїтээцийг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн

нормыг 3 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

23.5. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийг боловсруулахаар шалгарсан байгууллага /хамт олон/

тулгуурлах їндэслэлїїдийг бїрдїїлнэ. Гэхдээ тєсвийн нормын эмхэтгэл тїїнийг бїрдїїлэгч

зїйл ангийн норм бїрд тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлнэ.

23.6. Тєсвийн нормын эмхэтгэлийн тулгуурлах їндэслэлд дараах зїйл багтана. 

­  Тєсвийн норм боловсруулах /хянах/ эмхэтгэл, тїїнийг бїрдїїлэгч зїйл ангийн нэрийн

жагсаалт 

­  Эмхэтгэл тїїний зїйл ангийн нормыг боловсруулахад ашиглах нэг маягийн болон

тєлєєлєгч болгож авсан зураг тєслийн нэр, катологийн альбом нэр шифр 

­  Уг эмхэтгэлд нэмж оруулах хасах ажлын тєрєл, бїтээц, зїйл ангийн талаар дээд

байгууллага, гїйцэтгэгч байгууллагын санал 

­  Тухайн зїйл ангийн норм зохиох ажлыг гїйцэтгэх технологи, тїїнд багтаж байгаа

ажилбарууд, механизмын нэр тїїний техникийн тодорхойлолт паспортууд 

­  Эмхэтгэлд багтаж байгаа ажлын тєрєл, бїтээцийг угсрах техникийн нєхцєл, ажил

гїйцэтгэх дїрэм 

­  Тєсвийн норм боловсруулахад хэрэглэх бусад техникийн баримт бичгїїд, салбарын

хэмжээнд мєрдєгдєх бусад заавар журмууд

23.7. Тєсвийн нормын эмхэтгэл бїрд тулгуурлах їндэслэл бїрдїїлсэн байдлыг толгойлогч

байгууллага буюу тєслийн удирдагч шалгаж баталгаажуулснаар тєсвийн норм боловсруулах

ажилд орно.

24. Бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх технологийн карт боловсруулах

24.1. Гїйцэтгэгч байгууллага /хамт олон/ бїтээцийг угсрах, барилгын ажлын тєрлийг гїйцэтгэх

тєсвийн норм бїрд технологийн карт боловсруулна.

24.2. Технологийн картыг, тулгуурлах їндэслэлийг бїрдїїлэх їед бэлэн болгосон материалд

їндэслэн зохионо.

24.3. Технологийн картанд єгєгдсєн ажлын тєрлийг гїйцэтгэх, бїтээцийг угсрах бїх ажилбаруудыг

технологийн завсарлагатай нягт уялдуулан сонгон жагсааж тїїнд хэрэглэх барилгын

материал, эдлэл, машин механизмын нэр товч тодорхойлолтууд, тєсвийн нормын хэмжих

нэгж дэхь ажлын хэмжээг бодож гаргасан томъёо тооцооны єгєгдлїїдийг зааж бичнэ.

24.4. Технологийн картын загвар, тїїнийг бєглєх жишээг шалны доор дайрган дэвсгэр їе хийх

ажлаар харуулав. Эхлээд тулгуурлах їндэслэлийг энэ журмын 3-д зааснаар бїрдїїлэх ёстой.

Шалны ажил БНбД 3.04.0490-ын 2.1, 2.2, 3.2, 3.3, 5.1, 7.20, 7.21, 7.22 заалтыг їндэслэн

гїйцэтгэхээр технологийн картыг зохионо. Дайрганы нягтралтын итгэлцїїрийг 1974 онд

батлагдсан барилга угсралт барилга засварын ажлын нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар

эмхэтгэл “Замын ажил” 17-2-14-д заасан 1.2-1.3 байна гэснийг баримтлан 1.25-аар авах нь

зїйтэй.Клинец ба чулууны їйрмэгийн орцыг БНбД 3.04.0490-ын 7.22 –д 100м 2 орц нь 0.8-1м 3

Page 219: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

219

гэж бичсэнийг їндэслэн 0.9м 3 авах, усны зарцуулалтыг барилга угсралт барилга засварын

нэгдсэн норм їнэлгээний 17 дугаар эмхэтгэл 172-38 дугаарт заасны дагуу 100м 2

/2.0+1.1/=3.1м 3 –аар авна.

Дайрган дэвсгэр їе хийх ажлын технологийн карт

1М 3 дэвсгэр їеийн норм

Хїснэгт ¹2

Д/д

Технологийн ажилбаруудын бїрэлдэхїїн Хэмжих нэгж

Тєсвийн нормын хэмжих нэгжийн ажлын хэмжээний тооцоо Ажлын хэмжээ бодсон томъёо Дїн

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх. 2. Дайрга, Клинец чулууны їйрмэгийг цацах, 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн тэгшилгээ хийх, 4. Ул їе ба єнгєн їеийг индїїдэж нягтруулах/моторт индїїгээр/ дайргыг услах

1. Суурь гадаргууг тэгшлэх / дайрганы їеийн зузаан 10см- ээр авах/

М 2 БНбД 3.04.04.90 Мєр33

10

2. Дайрга клинец ба чулууны їйрмэгийг цацаж тараах

Дайрга

Клинец

Чулууны їйрмэг

М 2

М 3

М 3

М 3

БНбД 3.04.04.90 Мєр33

1М 3 -д дэвсгэр їе хийхэд 1М 3 дайрга орно. Нягтралын итгэлцїїр 1.25 1.0х1.25 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х1.02х0.1 тулгуурлах їндэслэлээс

0.9х2х1.02х0.1

10

1.25

0.092

0.184 3. Дэвсгэр їеийн эцсийн

тэгшилгээ хийх М 2 10

4. Дэвсгэр їеийн ул ба єнгийг индїїдэж нягтаруулан /моторийн индїїгээр/ дайргыг услах

Ус

М 2

М 3 3.1х10

100

10

0.37

25. Зардлын калькуляц зохиох

25.1. Технологийн картын їндсэн дээр тєсвийн нормын хэмжих нэгжээр їйлдвэрлэлийн зардлыг

калькуляци зохиож хєдєлмєр зарцуулалт, машины ажиллах цагийн тоо, барилгын материал,

эдлэл, бїтээцийн орцын тоо хэмжээ, талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин

цагийн тоог тооцож гаргана.

25.2. Калькуляцийн загвар тїїнийг бєглєх жишээг шалны дор дайрган дэвсгэр їе хийх ажлаар

їзїїлье.

Хїснэгт ¹3

Page 220: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

220

Д/д Нормын шифр

Ажилбарын нэр ба зардлын элементийн нэр

хэмжих нэгж

Тоо хэмжээ

Хєд

єлм

єр

зарц

уул

алт

Маш

ин ц

аг

ма

тери

ал

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 1974

оны 2-1-26 хїс-1

мєр-2б

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх 10м 2

3 дугаар зэрэгтэй газар ухагч 27.3х0.01х10м 2

Х-ц /2.73

2. 1991 оны 17-3-31 м-1-б

технолог ийн карт

Дайргыг 10см-ийн зузаантай їетэй тараах –10м 2 16.33х0.01х10

замын ажилчид 2 дугаар зэрэгтэй 1.63х0.5 1дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5

дайрга 1.25-/0.092+0.184/

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/1.63/

0.82 0.81

- - 0.974

3. 1991 оны

17-3-32 м-2б

Дайргаар хийсэн дэвсгэр їед эцсийн тэгшилгээ хийх 10м 2

2.39х0.01х10 замын ажилчин

3 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.24х0.67

Х-ц

Х-ц Х-ц

/0.24/

0.08 0.16

4. оны 17-2-

10 м-1

5-6тонн жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг индїїдэж

нягтруулах 5-6 тоннын жинтэй моторт

индїїдэгч 1.31х0.01х10х1.33 Х-ц - 0.17 5. 1991

оны 17-2-10

м-2

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр дайргыг нягтруулж

индїїдэх 10тоннын жинтэй моторт индїїдэгч 2.21х0.01х1.33

М-ц 0.29 6. 1991 оны

17-2-28 м-8а

технолог ийн карт

Кленцийг гараар цацаж тараах 10м 2 4-65х0.01х10 Асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй 0.47х0.33 2 дугаар зэрэгтэй 0.47х0.67

кленец

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.47/ 0.16 0.31

- - 0.092 7. 1991 он

17-2-10 м-4

10 тоннын жинтэй моторт индїїдэгчээр клинецийг нягтруулж

индїїдэх 10 тонн моторт индїїдэгч

0.73х0.01х10х1.33 М-ц 0.10 8. 1991 он

17-2-28 м-11,13а

технолог ийн карт

чулууны їйрмэгийн гурав ба дєрєвдїгээр їеийг гараар цацаж

тараах /1.86+1.86/х10х0.01 асфальт бетончин

4 дїгээр зэрэгтэй /0.37х0.13/ 2 дугаар зэрэгтэй /0.37х0.87/

чулууны їйрмэг

Х-ц

Х-ц Х-ц

М 3

/0.37/

0.05 0.32

- - 0.184

Page 221: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

221

9. 1994 он 4-52 м-9

технолог ийн карт

Дайрган їеийг усаар услах 2 дугаар зэрэгтэй бетончин

0.18х0.01х10

Ус

Х-ц

М 3

0.02

- - 0.17

10. 1991 он 17-2-29

м-6

ТЗТ-11

Гурав ба дєрєвдїгээр їеийн чулууны їйрмэгийг индїїдэж

нягтруулах 10 тонн жинтэй моторт индїїдэгч 0.28х0.01х10х1.33

Талбайн зєєвєр тээвэр

Дайрга чулууны їйрмэг 1.25м 3

хєдєлмєр зарцуулалт 1.25х2.35х1.03

Машин ашиглалт 1.25х5.94

М-ц

Х-ц Х-ц

-

3.03

0.04

7.43

25.3. Калькуляцид хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцох

5.3.1 Калькуляцид барилгын бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэхэд технологийн картанд тусгагдсан

ажилбар бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Тухайн ажилбарын ажлын тоо хэмжээг,

барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

зохих эмхэтгэл тїїний зїйл ангиар тохируулан їнэлж, уг ажилбарын нийт хєдєлмєр

зарцуулалтыг тодорхойлохоос гадна хэсгийн бїрэлдэхїїнд орж буй ажилчдын мэргэжлийн

зэргээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно. Жишээ нь: Калькуляцийн 2-т байгаа дайргыг 10см

зузаан їетэй тараах ажлыг 1991 онд батлагдсан 17 дугаар эмхэтгэл /замын ажил/-ийн 3.31-

ын мєр 1.б –гээр їнэлнэ. Энэ нормонд 100м 2 дайргыг тараахад 16.33 хїн/цаг байна.

Ажилбарын нийт хїн цагийг тодорхойлбол 16.33х0.01х10=1.63 тайлбар: 0.01- нэг м 2 -д

оруулсан

10- ажлын хэмжээ 10м 2

Энэ ажилбарыг гїйцэтгэх ажлын мэргэжил замын ажилчин, хэсгийн бїрэлдхїїн нь: 2 ба 1

дїгээр зэрэгтэй 2 хїн байна. Зэрэг бїрээр хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцвол 2 дугаар зэрэгтэй

1.63х0.5=0.82 хїн/цаг

1 дїгээр зэрэгтэй 1.63х0.5=0.81 хїн/цаг байна.

Барилгын бїтээц ажлын тєрєл нь: хэд хэдэн ажилбараас бїрэлдэж байвал ажилбаруудыг

дээрхи жишээнд їзїїлсэн аргаар тооцож нийлбэр хєдєлмєр зарцуулалтаар тєсвийн нормын

нийт хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцно.

5.3.2. Барилга угсаралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

(БНбД 83.00.00) –ын хавсралт 2 –т заасан хєдєлмєрийн хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах

барилга угсралт, барилга засварын ажилбарууд байвал хєдєлмєр зарцуулалтыг 10.8% -иар

єсгєж тооцоод од-/*/-оор тэмдэглэнэ. БНбД 83.00.00 –ын хавсралт 2 –т байгаа хєдєлмєрийн

хэвийн бус нєхцєлд хамааруулах барилга угсралт барилга засварын ажлын жагсаалтыг 4

дїгээр хавсралтанд їзїїлэв.

Page 222: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

222

5.3.3. Барилга угсралт барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм

тогтоогдоогїй ажилбарыг їнэлэх болбол: Дэд бїтцийн хєгжлийн яамны сайдын 2000 оны

273 тоот тушаалд заасны дагуу Оросын холбооны улс /бусад орон/-ын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормонд 1.25 илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

5.3.4. Калькуляцид хєдєлмєрийг зєв зохион байгуулсан нєхцєлд зайлшгїй гардаг жижиг ажлууд

болон нормчлоход тєвєгтэй їйлдлэлїїдэд зориулан барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын жишиг нормоор тооцсон їндсэн ажилбаруудын нийт

хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєнє.

5.3.5. Барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийг объектын дэргэдэх агуулахаас угсрах талбай хїргэх

босоо болон хэвтээ тээвэртэй холбогдон гарах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

калькуляци зохиох їед тооцож гарах ёстой. Талбайн зєєврийн хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийн тоог талбайн зєєвєр тээврийн нормоор тооцно. Нормыг 2 дугаар

хавсралтаас авна. Талбайн зєєвєр тээврийн хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог

барилгын бїтээц ажлын тєрєлд орж байгаа материалуудын нэр тєрлєєр тооцно. Талбайн

зєєвєр тээврийн нормонд тооцогдсон учир хєдєлмєр зарцуулалтыг нь 3 хувиар єсгєхгїй

5.3.6. Калькуляци зохиох їед барилгын материал, эдлэл, бїтээцїїдийг бэлтгэсэн байрнаас объектын

дэргэдэх агуулах хїргэхэд ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалт, машин цагийн тоог бодож

оруулна. 3 дугаар хавсралтад їзїїлсэн нормоор ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт,

машин цагийг /тээврийн схем зохиосны їндсэн дээр тооцдог тул/ тєсвийн нормыг шинээр

боловсоруулах, шинэчлэх їед жичид нь лавлах тооцоог гаргана эсвэл мєрдєж буй тєсвийн

нормын тооцооноос шууд авч болно.

5.3.7. Хєрс хуулалт, уулын малталт, тээвэр, холбоо зэрэг тєрєлжсєн барилгуудын бїтээц ажлын

тєрлийн суурь тєсвийн норм зохиох ажлын тєрлийн хєдєлмєр зарцуулалтыг тухайн

салбарын мєрдєж буй хєдєлмєр зарцуулалтын болон барилга угсралт, барилга засварын

ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор тодорхойлно.

25.4. Калькуляцид машин цагийг тооцох

25.4.1. Тєсвийн норм зохиох барилгын бїтээц, ажлын тєрлийн тулгуурлах їндэслэл, технологийн

картанд тусгагдсан барилгын машин механизм бїрийн ажиллах машин цагийн тоог

калькуляцид бодож гаргана. Барилгын машин механизмын ажиллах цагийн тоог барилга

угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормоор

тодорхойлно. Тэгэхдээ тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгж дахь машин бїрийн цагийн

їзїїлэлтийг барилга угсаралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн

жишиг нормоос авч дараа нь тєсвийн нормын хэмжих нэгжид оруулж тооцно.

25.4.2. Барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд

нэгж ажилбарыг гїйцэтгэх машин бїрийн ажиллах цагийн зардлууд харилцан адилгїй

байдаг. Тухайлбал машины ажиллах цагийг хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормын

нэг эмхэтгэлд уг ажилбарыг гїйцэтгэх машины машин цагийг шууд їзїїлсэн, нєгєє эмхэтгэлд

машинистуудын цагийг хэсгийн бїрэлдэхїїнд оруулж хїн цагаар їзїїлсэн, єєр зарим

эмхэтгэлїїдэд машины ажлын цагийн нормыг огт їзїїлээгїй /машин цагаар ч, хїн цагаар ч/

байдаг. Эдгээр нєхцлийг харгалзан нормативт машин цагийн тоог тогтоох ёстой. Їїнд:

Page 223: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

223

Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормд машины ажиллах цаг нь єгєгдсєн бол энэхїї

нормоор машин цагийг тодорхойлно. Хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд

машины ажиллах цаг нь заагдаагїй, зєвхєн машинистийн нормын тухай єгєгдєл тусгагдсан

байвал цагийг, машинистийн ажиллах хїн цагийн нормоор авах хэрэгтэй. Хєдєлмєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг нормонд машины цаг машинистуудын хїн цагийн їзїїлэлт

байхгїй зєвхєн машины тусламжтайгаар ажилладаг хэсгийн бїрэлдэхїїнд машинч орсон

нийт хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар єгєгдсєн ажлуудын машин механизмуудын машин

цагийн тоог гаргахдаа хэсгийн бїрэлдэхїїний нийт хїн цагийг тэр хэсгийн бїрэлдэхїїний

ажилчны тоонд хувааж машинд ноогдох цагийг гаргана. Энэхїї машинчийн цагаар машин

цагийг авна. Энэ тохиолдолд хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн

нормын єгєгдсєн хэсгийн тооцоот бїрэлдэхїїн, технологиор шаардагдах бїрэлдэхїїнтэй

тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв зєрїї гарвал машины ажиллах цагийн хэмжээг

тооцохын тулд мєрдєгдєж буй технологийн дїрэм, технологийн карт тэдэнтэй адилтгах бусад

баримт бичгїїдийн їндсэн дээр хэсгийн технологийн бїрэлдэхїїнийг гаргасаны їндсэн дээр

машин цагийг тодорхойлно.

25.4.3. Тєсвийн нормыг боловсруулах технологийн картанд хэд хэдэн машин орсон бол уг гол

ажилбарын машины ажиллах цагийг голлох машины цагаар тодорхойлно.

25.4.4. Барилгын талбай дээр єєрєє явагч машиныг шилжїїлэх, ажлын завсарлага /жилийн

дундажаар/ технологийн шаардлагаар машин хэрэглэхгїй байх хугацаа, цаг агаарын тїр

зуурын саатал цахилгаан энергийн тїр зуурын саатал тєлєвлєгдєєгїй жижиг засвар зэргээс

шалтгаалсан завсарлага саатлыг тооцсон барилгын машин механизмийн їйлдвэрлэлийн

нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх /барилгын машины ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр

калькуляцад орсон машинуудын ажиллах цагийг єсгєнє. Илтгэлцїїрийг 5 дугаар

хавсаралтад їзїїлэв. Энэхїї илтгэлцїїрээр барилга угсралт, барилга засварын ажлын

хєдєлмєр зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм ба тєрєлжсєн барилгын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормоор бодож гаргасан машин механизмуудын машин цагийг єсгєнє. Хэрвээ

їндсэн ажлыг машинаар гїйцэтгэх їед барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлємєр

зарцуулалтын нэгдсэн жишиг норм, салбарын нормд туслах гар ажиллагаатай ажилбар орж

байвал зєвхєн машин ажлын цагийг тодорхойлоход 1.1 илтгэлцїїрийг хэрэглэнэ.

25.4.5. Машиныг ажиллуулахтай шууд холбогдсон ажилчдын /оосорлогч, угсрагч, тємєр бетон

бїтээцийг торгоож бэхлэгч гагнуурчин, зєєврийн зуурмагийн тогооноос зуурмагийг цэвэрлэгч

гэх мэт/. цагийн нормонд машины їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд шилжїїлэх

илтгэлцїїрээс хамаарсан дараах зохицуулах илтгэлцїїр хэрэглэнэ.

Машины їйлдвэрийн нормыг тєсвийн

нормонд шилжїїлэх илтгэлцїїр

Хэрэглэх илтгэлцїїр

1.25хїртэл байвал 1.0

1.26- 1.67 хїртэл 1.11

1.67 дээш бол 1.25

Page 224: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

224

Энэхїї илтгэлцїїрийг тєрєл бїрийн суурь машин дээр /мод боловсруулах, арматур огтлогч,

нугалагч гэх мэт/ ажиллаж байгаа болон хийн багаж хэрэглэгч /доргионы ба єрємдлєгийн

алх, доргиулагч гэх мэт/ мєн тїїнчлэн тємєр бетон бїтээцийг торгоогч, бэхлэгч, гагнуурчнаас

бусад бїх тєрлийн гагнуурчдын хувьд хэрэглэхгїй.

5.5 Калькуляцад барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн зарцуулалтын нормыг тооцох.

5.5.1. Тєсвийн нормын хэмжих нэгж дэхь барилгын материал эдлэл бїтээцїїдийн хэрэгцээг

материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын норм буюу технологийн картаар бодогдсон

хэмжээгээр тодорхойлно. Тухайн барилгын ажилбарын хэмжих нэгжид тохирсон материал

зарцуулалтын їзїїїлэлтийг, їйлдвэрлэлийн орцын нормоос аваад тєсвийн нормын хэмжих

нэгжид тохируулан тооцоолж гаргана.

5.5.2. Барилгын материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн орцын нормын эмхэтгэлїїдэд тухайн

ажлын тєрєлд норм тогтоогдож ороогїй байвал бїтээц, ажлын тєрлийн, ажлын зургийг

ашиглаж аналитик-тооцооны аргаар материалын нєєцийн хэрэгцээт тоо хэмжээг

тодорхойлно.

5.5.3. Аналитик-тооцооны аргаар материал зарцуулалтын тєсвийн нормыг тогтоох їед материалыг

объектын дэргэдэх агуулахаас ажлын бїс хїртэл зєєх, ажлын байранд тїїнд боловсруулалт

хийх эмхэлж цэгцлэхтэй холбогдон зайлшгїй гаргадаг практикт арилгаж болдоггїй хаягдал

хорогдлын хамгийн бага хэмжээг тооцож єгнє. Барилгын материал, эдлэлийн практикт

арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын дундаж нормативыг 6 дугаар хавсралтад їзїїлэв.

Харин барилгын материал, эдлэлийн бэлтгэн нийлїїлэгчээс барилга объектын дэргэдэх

агуулах хїртэл тээвэрлэх, ачиж буулгах їед гарах хаягдал хорогдолыг калькуляцад

оруулахгїй тэр нь агуулахын зардлаас нєхєгдєнє.

5.5.4. Тєсвийн нормын калькуляцид тусгагдсан материал, эдлэл бїтээц нь тулгуурлах їндэслэл

бїрдїїлэх технологийн карт зохиоход ашигласан зураг тєсєлд тусгагдсан тодорхойлолт,

марк ангилалтай тохирч байх ёстой.

5.5.5. Материал зарцуулалтын їйлдвэрлэлийн нормуудын эмхэтгэлд тусгагдсан эргэлттэй ашигладаг

заслалын шат, хэв хашмал бэхэлгээ болон бусад тєрлийн тїр зуурын байгууламжийн модон

материалын зарцуулалтын хэрэгцээ нь анхны байгууламжаар тодорхойлогддог. Єєрєєр

хэлбэл боловсруулалт хийсний дараа буцах материалыг тооцдоггїй. Техникийн нормчлолын

арга зїй ёсоор материал зарцуулалтын анхны нормыг ингэж тодорхойлдог. Харин тєсвийн

суурь нормд модон материал болон бусад эргэлттэйгээр ашигладаг материалуудын

зарцуулалтын нормыг эргэлтийн тоог харгалзсан илтгэлцїїрийн тусламжтайгаар тооцдог.

Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлж болно. N p =N 1 xk

N p -тєсвийн нормонд оруулах орцын норм

N 1 - арилгаж болохгїй хаягдал хорогдлыг оруулан анхны удаа ажлын зургийн дагуу тооцсон

хэв хашмал материал зарцуулалтын норм

k- тїр хэрэглэх хэв хашмалын эргэлтийн тооноос, хамаарсан эргэлттэйгээр ашигладаг

материалын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїр

Тєсвийн нормыг боловсруулахад ашиглах хэв хашмалын эргэлтийн тоо ба эргэлттэй

ашиглагддаг материалуудын зарцуулалтанд хэрэглэх илтгэлцїїрийг 7 дугаар хавсралтад

їзїїлэв.

Page 225: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

225

5.5.6. Практикт ашиглагдаж болдоггїй хаягдлын норматив, хэв хашмал болон эргэлтийн тоо

тогтоогдоогїй материалуудын тєсвийн нормыг аналитик тооцооны аргаар тооцож гаргах

болбол нормыг тєсвийн боловсруулах /шинэчлэх/ даалгавар батлуулах їед нормыг

урьдчилан тогтоох нь зїйтэй.

5.5.7. Тєсвийн нормын хїснэгтэнд барилгын їндсэн материал эдлэл бїтээцийн зарцуулалтын

їзїїлэлтийн хэмжих нэгжийг /м 3 м 2 гэх мэт/ анхан шатны нэгжээр биет хэмжээгээр бичнэ. Нэг

нэрийн материалын хэмжих нэгж нь тєсвийн нормын бїх эмхэтгэлїїдэд ижил байх хэрэгтэй.

5.5.8. Лавлахад оруулах шаардлагаар технологийн карт, калькуляц зохиох їед барилгын материал,

эдлэл бїтээцийн хэмжих нэгжийн хїндийн жинг тогтооно.

Хэмжих нэгжийн хїндийн жинг материал эдлэлийн стандарт, паспорт, материалын тєсвийн

їнийн эмхэтгэл-/ценник ¹1/-їїд, лавлах зэргийг ашиглан тодорхойлно.

6. Тєсвийн зїйл ангийн /параграф/ норм ба эмхэтгэлїїдийг боловсруулах.

11.1. Параметраараа нэг нэрийн барилгын бїтээц ажлын тєрлїїдийг нэг зїйл ангид нэгтгэж

оруулсныг зїйл ангийн норм гэнэ. Жишээ нь: 25. 38. 51. 64. См зузаантай тоосгон єргийн

ажил нь: нэг тєрлийн ажил юм. Иймээс эдгээрийг нэг зїйл ангид оруулна. Эдгээр єрєг нь:

гагцхїї ханын зузаанаар ялгарч байна. Энэ ялгаа нь: /зузаан нь/ параметр юм. Зїйлийн

нормын їзїїлэлтийг калькуляцаас авч боловсруулна.

11.2. Зїйл ангийн, тєсвийн нормын нэрийг товч тодорхой бичих бєгєєд тооцоолон бодох машины

праграммын шаардлагыг хангасан байна. Тэгэхдээ хуучин хїснэгтээр зїйлчлэгдэж байсан

тєсвийн нормын зїйлийн нэрийг засч найруулан уг зїйлд багтааж буй бїтээц ажлын

тєрлїїдийн агууллагыг бїрэн илэрхийлэх ёстой. Харин хїснэгтийн дотор багананд бичигдэх

зїйлийн номыг бїрдїїлж байсан бїтээц ажлын тєрєлийн нэрийг шифрлэн зїйлийн нэрийн

дор мєр зэрэгцїїлэн жагсааж бичнэ.

11.3. Зїйл ангийн нормыг шифр /їндэслэл/-ээр журамлана. Зїйлийн нормын нэрийг 7 оронтой

тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь: эмхэтгэлийн дугаар, дунд 3 орон нь: тєсвийн нормын

зїйл ангийн нэр буюу хуучин хїснэгтээр илэрхийлэгдэж байсан тєсвийн нормын зїйл ангийн

нэр юм. Зїйл ангийн нэрийг бичихдээ эхний 5 оронг бєглєж сїїлийн 2 оронг тэгээр

тэмдэглэнэ. Сїїлийн 2 орон нь: зїйл ангид багтаж байгаа бїтээц ажлын тєрлийн нэр байна.

Нэг зїйл ангид 99 бїтээц, ажлын тєрлийн оруулах бололцоотой. Тєсвийн нормын зїйл ангийг

илэрхийлж буй дунд 3 оронгийн эхний 2 оронд зїйл ангийн нормын нэрийг оруулах ба

сїїлчийн орон зїйлийн нормын нєєц, буюу дэд зїйлийн нормыг оруулахаар їлдээж тэгээр

тэмдэглэнэ. Эмхэтгэлийг шифрлэхдээ: энэ дїрмийн 1 дїгээр хавсралтад байгаа жагсаалтаар

гаргана. Жишээ нь: 1 дїгээр хавсаралтад байгаа жагсаалтын 1 дїгээрт байгаа “Газрын

ажил”-ыг 1 дїгээр эмхэтгэл гэж 01-ээр шифрлэнэ. Газрын ажлын эмхэтгэлд барилга барихтай

холбогдон хєрс боловсруулах бїх ажлыг зїйлчилж оруулна. Єєрєєр хэлбэл хєрсийг машин

механизмаар, гараар боловсоруулах бїх ажлыг газарын ажил гэж нэрлэн эмхэтгэл болгож

байна. Эксковатороор хєрсийг боловсрууахдаа: Хєрсийг ухаж овоолох, Хєрсийг ухаж авто

тээврийн хэрэгслэлд ачих гэж ангилж эксковаторыг хїчин чадлаар нь зїйлчилж хєрсний

зэргийг зїйлийн доторхи норм болгож оруулна.

Page 226: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

226

11.4. Тєсвийн нормын эмхэтгэл нь: Техникийн хэсэг, зїйл ангийн нормыг агуулсан тєсвийн суурь

нормоос бїтнэ. Эмхэтгэлийн техникийн хэсэг нь: Доорхи агуулагатай байна. 

­  Эмхэтгэлд ямар ажлуудын норм багтаж орсон ямар тєрлийн барилгад хэрэглэх товч

заавар 

­  Эмхэтгэлд орсон тєсвийн нормыг ямар нєхцєлєєр зохиосон тэдгээрийг хэрэглэх ерєнхий

зарчим. 

­  Засварлах илтгэлцїїрїїдийг оруулна илтгэлцїїрийг ямар зїйл ангийн нормд хэрэглэхийг

шифрээр зааж єгнє. 

­  Зарим эмхэтгэлїїдийн техникийн хэсэгт ямар ажлын норм, ямар шифртэй орсоныг

тухайн ажлын шифрээр зааж єгч болно. 

­  Зарим зїйл ангийн нормонд хамаарах тайлбаруудыг оруулна. 

­  Ямар шифртэй тєсвийн нормыг ашиглаж хэд хэдэн ажлыг їнэлэх арга зїйг

тайлбартайгаар оруулж болно.

12. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг боловсоруулах.

Тєсвийн суурь норм дараах загвартай байна.

Хїснэгт ¹4.

Шифр /Їндэслэл/

Ажлын нэр Х/н Ажлын дундаж зэрэг їндсэн ажил . зєєвєр талбайн ачих буулгах

Хєдєлмєр зарцуулалт їндсэн ажлын талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын

1. 2. 3. 4. 5. 11-010-00 Хєрсийг хайрга дайргаар

нягтруулах ба дэвсгэр їе хийх

11-010-01 Дайрга хайрганы холимогийг нягтруулах хийн нягтруулыг хэрэглэж

М 2

2.5 2

0.112 0.13

11-010.02 Мєн моторт индїїгээр М 2 2.5 2

0.124 0.13

11-010-03 Элсээр дэвсгэр їе хийх М 3 2.5 2

4.45 3.49

11-010-04 Мєн їнсээр М 3 2.5 2

3.83 2.29

11-010-05 Мєн хайргаар М 3 2.5 2

5.12 3.92

11-010-06 Мєн дайргаар М 3 2.5 2

5.68 4.13

11-010-07 Мєн шавар бетоноор М 3 2.5 2

9.00 5.44

11-010-08 Мєн хар тосон нэмэгдэлтэй М 3 2.5 9.01

Page 227: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

227

шавар бетонон давтмал 2 6.18 11-010-09 Мєн хайрган нэмэгдэлтэй

давтмал М 3 2.5

2 10.12 5.92

Тєсвийн суурь нормын 1-3 дугаар баганын їзїїлэлтийг зїйлийн нормоос авна. 1 дїгээр

багана шифр /їндэслэл/-ийн дагуу тєсвийн суурь нормын лавлахууд ажлын бїтэц хєдєлмєр

зарцуулалт, материалын орц, хїндийн жин, машин цагийн тоо зэргийг гаргана. Ажлын нэрэнд

бїтээц ажлын тєрлийг хийх, суулгах, угсрах гэх мэтээр бичнэ. Тєсвийн суурь нормын хэмжих

нэгжийг тн, м, м 2 , м 3 гэх мэт хамгийн анхан шатны нэгжээр зохионо. Харин гадна дулааны

шугам, цэвэр, бохир усны системийг км-ээр авч болно.

7.1.2. Тєсвийн суурь нормын їндсэн їзїїлэлт нь: Ажлын дундаж зэрэг, тїїний хєдєлмєр зарцуулалт

юм. Калькуляцаар тооцож гаргасан бїтээц, ажлын тєрлийг гїйцэтгэх нийт хєдєлмєр

зарцуулалтын дотор талбайн зєєвєр материалыг ачиж, буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

нилээд єндєр хувьтай байгаа учраас ажилбаруудын хєдєлмєр зарцуулалтын нийлбэрээр

ажл ын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтыг тооцож гаргана. Энэ тооцоог хийхдээ

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг ашиглана. Ажлын дундаж зэргийг бутархайн

хїртвэр хувиарт їзїїлнэ. Хїртвэрт нь їндсэн ажлын дундаж зэрэг хувиарт нь: талбайн

зєєврийн ажилчид материалыг ачиж буулгах хєдєлмєр зарцуулалтыг тус тус бичнэ. Талбайн

зєєвєр, ачиж буулгах ажлын зэргийг 2 дугаар зэргээр авна. Тєсвийн суурь нормын хєдєлмєр

зарцуулалтыг мєн адил бутархайн хїртвэр хувиараар харуулна. Хїртвэрт їндсэн

ажилбараар тооцож ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт, хувиарт талбайн зєєвєр,

материалыг ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг бичнэ.

7.1.3. Бїтээц, ажлын тєрлийн дундаж зэргийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Д 3 =

∑∑

Χ

Χ − − n

n

n  m 

1 * 

1  /1/

Д 3 - Бїтээц ажлын тєрлийн дундаж зэрэг /1-11 зэргээр гарна./

Ажлын зэргийг таслалаас хойш нэг оронтой тоогоор авна. Їїнд: 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0,

4.5, 5.0, 5.5, 6 гэж авна Таслалын дараа 0.25 байвал хаяна. 0.25 дээш байвал 0.5 –аар авна.

0.75 байвал дэвшїїлэнэ. Жишээ 3.25 байвал 3 дугаар зэргээр 3.75 байвал 4 дїгээр зэргээр

авна.

Хц- Уг бїтээц ажлын тєрлийн ажлын бїтцийг бїрэлдїїлж буй ажилбаруудын 6 зэрэг бїрийн

хєдєлмєр зарцуулалт

n=1,2,3,4……..n

Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад уг ажилбарыг гїйцэтгэх хэсгийн

бїрэлдэхїїнийг мэргэжлээр нь: Зэрэг бїрээр нь: харуулсан байдаг учир нэг зэрэгтэй

хєдєлмєр зарцуулалт хэд хэдэн удаа давтагдана.

3- Ажлын зэрэг/1-6 байна./

Page 228: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

228

7.1.4. Ажлын дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хз= ∑− 

n

n  1 ХЦ*К" /2/

Хз – тухайн бїтэц ажлын тєрлийн дундаж зэргийн хєдєлмєр зарцуулалт хїн цагаар 1-11

зэргээр бодогдоно.

Хц – мэргэжил харгалзахгїйгээр 1-6 дугаар зэрэг бїрийн хєдєлмєр зарцуулалт

К” – тогдоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх тарифын

итгэлцїїр. ( . . . хуудаснаас авна. )

1-6 зэрэгтэй тарифын илтгэлцїїр Хїснэгт ¹5

Зэрэг 1 2 3 4 5 6

Илтгэлцїїр 1.00 1.11 1.25 1.44 1.96 1.92

1.5, 2.5, 3.5, 4.5, 5.5,-ын ажлын дундаж зэргийн тарифын илтгэлцїїр тооцох шаардлагатай

болно. Їїнийг дараах томъёогоор тогтооно.

К 1 = 2 y x −

+y /3/

К 1- Шинээр илтгэлцїїр тогтоож буй зэргийн тарифын илтгэлцїїр

Х- бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн тарифын илтгэлцїїр

У- Их зэргийн ємнєх бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн бага зэргийн тарифын илтгэлцїїр. Дараа

нь энэхїї 11 зэргийн илтгэлцїїрт тулгуурлан тогтоогдсон ажлын дундаж зэрэгт шилжїїлэх

илтгэлцїїрийг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор гаргана.

К”= ω Κ

Κ c  /4/

К” –тогтоогдсон ажлын зэрэгт уг зэргийн хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх илтгэлцїїр

Кс – тогтоогдсон ажилын зэргийн/суурь / илтгэлцїїр

Кш – шилжїїлж буй зэргийн илтгэлцїїр

Энэ томъёо /4-оор/ тооцож гаргасан тогтоогдсон зэрэгт, хєдєлмєр зарцуулалтыг шилжїїлэх

илтгэлцїїр

Хїснэгт ¹6

їзїїлэлт

тарифын

итгэлцїїр

зэрэг 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6

1.0 1.05

5

1.11 1.18 1.25 1.34

5

1.44 1.55 1.66 1.39 1.92

Дун

даж

зэрэ

гт

Шил

жїї

лэх

итгэ

лц

їїр

1.5 0.94

7

1.00 1.05

2

1.11

8

1.18

5

1.27

5

1.36

5

1.46

9

1.57

3

1.69 1.73

0

Page 229: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

229

2 0.9 0.95 1.00 1.06

3

1.12

6

1.21

2

1.29

7

1.39

2

1.49

5

1.61

3

1.73

0

2.5 0.84

7

0.89

4

0.94

1

1.00 1.05

9

1.14

0

1.22

0

1.30

9

1.40

7

1.51

7

1.62

7

3.0 0.8 0.84

4

0.88

8

0.94

4

1.00 1.07

6

1.15

2

1.23

6

1.32

8

1.42

3

1.53

6

3.5 0.74

3

0.78

4

0.82

5

0.87

7

0.92

9

1.00 1.07

1

1.14

9

1.23

9

1.33

1

1.42

8

4.0 0.69

4

0.73

3

0.77

1

0.81

9

0.86

8

0.93

4

1.00 1.07

3

1.15

3

1.24

3

1.33

3

4.5 0.64

7

0.68

3

0.71

8

0.76

3

0.80

9

0.87

0

0.93

2

1.00 1.07

4

1.15

8

1.24

3

5.0 0.60

2

0.63

6

0.66

9

0.71

1

0.75

3

0.81

0

0.86

7

0.93

1

1.00 1.07

8

1.15

7

5.5 0.55

9

0.58

9

0.62

0

0.65

9

0.69

8

0.75

1

0.80

4

0.86

3

0.92

7

1.00 1.07

3

6.0 0.52

1

0.54

9

0.57

8

0.61

4

0.65

1

0.70

1

0.75

0

0.80

5

0.86

4

0.93

2

1.00

7.2. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахыг зохиох.

7.2.1. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах дараах загвартай байна.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлах

Хїснэгт ¹7.

Д/д Нормын їндэслэл

Ажилбарын нэр Мэргэжил Зїйлийн нормын шифр хэмжих нэгж Нэ р

Зэр

эг

11-0

10-

03

м 2

11-0

10-

04

м 2

11-0

10-

05

м 2

11-0

10-

06

м 2

1 1974 он 2-1-26 хїснэгт 1 м-2б Б-6

Гадаргууг шугамаар тэгшлэх

Газа

р ух

агч III 2.73 2.73 2.7

3 2.7 3

2. 1991 он 17-3-31 м-1б

Хайрга дайргыг 10см-ийн зузаан їетэй тараах

Зам

ын

ажил

чин II

I 0.8 2 0.8 1

0.8 2 0.8 1

3. 1991 он 17-3-32 м-2в

Дайрган дэвгэр їе хийж тараах эцсийн тэгшилгээ хийх

Зам

ын

ажил

чид

III II

0.0 8 0.1 6

0.0 8 0.1 6

Page 230: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

230

4. 1991 он 17-2-28 м-8а

Кленцийг гараар татаж тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.1 6 0.3 1

5. 1991 он 17-2-28 м-11,13а

Чулууны їйрмэгийн гурав, дєрєвдїгээр їеийг гараар тараах

Асф

альт

б

етон

чин

IVII

0.0 5 0.3 2

6. 1994 он 4-52 м-9

Їеийг усаар услах

Бет

ончи

н

II 0.02 0.0

2 0.0 2

7. 1974 он 2-1-26 х-1 м-313

Элсийг тарааж гадаргууг тэгшлэх 10 см зузаан

Тус

лах

аж

илчи

н

II 1.34

8. 1974 он 2-1-28

Хийн цохилттой нягтруулагчийн элс хайргыг нягтруулах

Газа

р ух

агч III

II

0.32 0.3 2

9. 1991 он 17-4-48 м-26

Нїїрсний шааргаар /шлак/ 10 см зузаан дэвсгэр їе хийж гадаргуйг тэгшлэх усаар услах

Дїн

1.03- тай дїн талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгах

Тус

лах

аж

илчи

н

З

амы

н а

жил

чин

IVIII II

II II

4.41

4.54 2.71 0.78

0.13 0.42 0.41

3.69

3.80 2.19 0.1

4.9 4

5.0 9 3.0 3 0.8 9

5.4 6

5.6 2 3.0 3 1.1

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас авна. Лавлахыг нэг буюу хэд хэдэн зїйл ангийн

нормыг нэгтгэж зохионо. Лавлахад тєсвийн нормын ажлын бїтцийг бїрэлдїїлэгч

ажилбаруудыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Хєдєлмєр зарцуулалтыг тодорхойлсон їндэслэлд

хэдэн онд баталсан барилга угсралт, барилга засварын ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

жишиг норм ашигласныг харуулна. Мєн жишиг нормын їндэслэл /шифр/-ийн дараа жишиг

нормуудын техникийн хэсэг болон хїснэгтийн тайлбарт зааснаар илтгэлцїїр хэрэглэсэн бол:

к-1.10 к-1.03 гэх мэтээр дараалан бичсэн байна. Ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг зохиохдоо їндэслэл, ажилбаруудын нэр, мэргэжил ажилчин зэргїїдийг аль болох

Page 231: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

231

олон зїйл анги ажлуудыг /шифрийг/ хамааруулахыг зорино. Эдгээрээс ажилбарын нэрийг гол

їзїїлэлт болгож авах нь зїйтэй. Єєрєєр хэлбэл эхлээд зїйл ангийн нийт нормонд хамаарах

ажилбаруудыг бичээд дараа нь тухайн ажлуудад /шифрт/ хамаарах ажилбаруудыг

бичнэ.Тэгэхдээ шифрийн дэс дараалалын эхнээс нь эцэс хїртэлх дараалалаар бичнэ. Зарим

ажилбарын нэрэн дотор ижил їндэслэлээр їнэлэх ажилбарын гол нэрийг хаалтанд тодотгол

маягаар бичиж болно. Зїйл ангид орж байгаа нормууд /шифр/-ийн дор уг тєсвийн нормын

хэмжих нэгжийг бичнэ. Энэхїї хэмжих нэгж нь материалын орц машин цагийн тооны

лавлахад мєн ижил бичнэ. Лавлахад ажилчны мэргэжлийг єргєгч, мужаан, бетончин гэх

мэтчилэн ялгаж харуулна. Мэргэжлийн зэргийг араб тоогоор тэмдэглэнэ. Лавлахад хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїн цагаар гаргана. Хїн цагийн нарийвчлалыг таслалын дараа 2 оронтой

тоогоор тогтооно.

7.3. Машин цагийн тооны лавлахыг зохиох .

7.3.1. Машин цагийн тооны лавлах дараах загвартай байна. Тухайлбал

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын машин цагийн тооны лавлах .

Хїснэгт ¹8.

Шифр /хїснэгт мєрийн дугаар/

Машин механизмын нэр Зїйл ангийн нормын шифр

/хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 м

2

11-0

10-0

4 м

2

11-0

10-0

5 м

2

11-0

10-

м 2

09-013

02-028

08-0.26

08-0.27

Хийн цохилттой нягтруулагч

5 тн автокран /зєєврийн/

5-6 тн-ын жинтэй моторт индїї

Мєн 10-12 тн /0.29+0.10+0.04/

0.29

0.52

0.13

0.49

0.32

0.58 0.58

0.17

0.43

Лавлахын їзїїлэлтїїдийг калькуляцаас тїївэрлэн авна. 1 дїгээр багана шифр гэсэн баганыг

“Барилгын машин механизмын тєсвийн їнэ” ценник ¹2-ын хїснэгт, хїснэгтийн доторх уг

машины байрлаж байгаа мєрийн дугаараар шифрлэнэ. Єєрєєр хэлбэл барилгын машин

механизмыг 5.0 оронтой тоогоор шифрлэнэ. Эхний 2 орон нь барилгын машин механизмын

тєсвийн їнийн эмхэтгэл /ценник ¹2/-ийн хїснэгтийн дугаар 1 дїгээр хїснэгт “Газрын ажлын

машин” /0.1/, 2 дугаар хїснэгт “Єргєн тээвэрлэх машин” /0.2/, сїїлчийн 3 орон нь тухайн

хїснэгтэнд уг машины байрлаж буй мєрийн дэс дугаар юм. Жишээ нь 2 дугаар хїснэгтийн 1

дїгээр мєрєнд байрлаж байгаа 5 тн-ын даацтай байшин кранг 02-001 гэж шифрлэнэ.

Машины нэр ажиллах цагийн тоог технологийн карт, зардлын калькуляцад байгаа бїх

машинаар гаргана. /бусад машин гэж орохгїй/ Талбайн зєєвєр материалыг ачиж буулгахад

ажилласан машины машин цагийг нийлїїлэн зєєврийн машин гэж нэрлэн лавлахад оруулна.

Машиныг 5-ын авто кранаар буюу 02-028 шифрээр авна. Барилгын материал эдлэлийг ачиж

Page 232: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

232

буулгах машин цагийн тоог тээврийн схем боловсруулж тодорхойлох ба эсвэл мєрдєж

байгаа тєсвийн нормын тооцооноос авч болно. Лавлахад машин цагийн тооны

нарийчвлалыг бїхэл тооны дараа 5 оронгоор таслаж авна.

7.7. Барилгын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлах зохиох.

7.4.1. Барилгын материал бїтээцийн орц, хїндийн жингийн лавлахыг доорхи загвараар зохионо.

Дэвсгэр їе хийх зїйлийн тєсвийн нормын материал эдлэл бїтээцийн орц, хїндийн жингийн

лавлах

Хїснэгт ¹9

Мат

ериа

лы

н ш

ифр

Материалын нэр Хэмжих нэгж

Хэмжих нэгжийн цэвэр жин /тн/

Зїйлийн нормын шифр /хэмжих нэгж/

11-0

10-0

3 М

2

11-0

10-0

4 М

2

11-0

10-0

5 М

2

11-0

10-0

6 М

2

1-4542 Элс М 3 1.5 1.12 1-4271 Ус М 3 1.0 0.11 0.05 0.05 0.17 1-4272 Шаарга /шлак/ М 3 0.9 1.25 1-4331 Хайрга М 3 1.7 1.25 1-4162 Дайрга М 3 1.7 0.974 1-4159 Клениц М 3 1.7 0.092 1-4160 Чулууны їйрмэг М 3 1.7 0.184

Лавлахын їзїїлэлтийг калькуляцаас авна. Калькуляцад байгаа бїх тєрлийн материалыг

лавлахад оруулна. Бусад материал гэж орхихгїй. Лавлахын материалын шифрийг тавихдаа

“Барилгын материал эдлэл, бїтээцийн улсын дундаж тєсвийн їнийн эмхэтгэл ценник ¹1”

тїїний хэсгїїдийн дэс дугаарын ноймерыг ашиглана.

Хэсэг I Барилгын ерєнхий зориулалтын материал эдлэл бїтээцїїдийг А-0053, А-0540, А-

4562гэх мэтээр дугаарласан байдаг. 4 оронгоор илэрхийлэгдсэн уг материалын дугаарыг

хэвээр авч А-г,1-ээр солиж зураас татсаны дараа їндсэн шифрыг бичнэ. Жишээ нь: 1-0053,

1-0540, 1-4562 гэж шифрлэнэ. Мєн хэсэг II Сантехникийн ажлын материал эдлэлийн В-г, 2-

оор, хэсэг III Цахилгаан техникийн материал багаж хэрэгсэл, тєхєєрємжийн тєсвийн їнэний

С-г, 3-аар, дээрхи хэсгїїдэд ороогїй модон тоосго, банзан бамбай дээврийн цорго зэрэг

барилгын талбайд хийгддэг материалуудыг 4-єєр тэмдэглэнэ. Материалын хэмжих нэгжийг

анхны нэгжээр калькуляцаас авах боловч нэг материалын хэмжих нэгж тєсвийн нормын бїх

эмхэтгэлїїдэд ижил байна. 4-р багана хэмжих нэгжийн жинг цэвэр жингээр авах ба тєсєв

зохиох їед цэвэр жинг бохир жинд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр їржїїлж тээврийн зардлыг

тооцох жинг гаргаж байх нь зїйтэй. Материалын нэрийг бичихдээ тооцоолон бодох машины

шаардлагыг хангаж марк жин зэрэг гол шинжийг илэрхийлэгч їзїїлэлтийг оруулна.

Материалын тоо, жинг таслалаас хойш 5 оронтой тоогоор тэмдэглэнэ.

8. Тєсвийн суурь норм, тїїний хавсралт лавлахуудыг хэрэглэх.

Page 233: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

233

8.1. Тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг Барилгын ажлын єртгийг тооцож гаргах

тєсвийн тооцоо хийх, Барилгын прейскурант, єртгийн томсгосон їзїїлэлтїїд боловсруулах,.

Барилгын байгууллагууд їйл ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтийг тодорхойлох, гїйцэтгэгч,

захиалагчийн хоорондын тооцоо зэрэг зїйлїїдэд хэрэглэнэ.

8.2. Барилгын єртгийг тодорхойлох тєсвийн тооцоо хийхэд дараах байдлаар ашиглана.

8.2.1. Тєсвийн суурь нормын дундаж зэрэг тїїний хєдєлмєр зарцуулалтын їзїїлэлтийг цалингийн

тооцоо хийхэд хэрэглэнэ. Тєсвийн цалингийн тооцоо хийхдээ тєсвийн суурь нормын,

эмхэтгэлїїдээс цалингийн тооцоо хийх зїйл ангийн нормыг сонгож уг нормын дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалтыг дундаж зэргийн цагийн тарифт цалингаар, талбайн зєєвєр ачиж

буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалтыг 2 дугаар зэргийн тарифт цалингаар тус тус їржїїлж

тодорхойлно. Эхлээд бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн ажлын дундаж зэргийн цагийн

тарифт цалинг тооцож гаргана. Їїнийг дараах томъёогоор илэрхийлнэ.

Ц б =(x-y)*0.5+y

Ц б - бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалин

Х- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн дараах бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн их

зэргийн цагийн тарифт цалин

У- бутархай тоогоор илэрхийлэгдсэн их зэргийн ємнєх бїхэл тоотой бага зэргийн цагийн

тарифт цалин

Жишээ нь: Хїснэгт ¹4-д дайргаар дэвсгэр їе хийх ажлын дундаж зэрэг 2.5 дундаж зэргийн

хєдєлмєр зарцуулалт 5.68 х/ц талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт

4.13 х/ц одоо мєрдєж буйгаар 2 дугаар зэргийн цагийн тарифт цалин 275, 3 дугаар зэргийн

цагийн тарифт цалин 310 тєг бол 2.5 зэргийн тарифын цалинг тодорхойлбол (310-

275)*0.5+275=292.5тєг

Дундаж зэргийн цалин 5.68х292.5=1661.4

Талбайн зєєвєр ачиж буулгах ажлын цалин 4.13х275=1135.75

Бїгд 2797.15 тєг болно.

• Бїхэл тоогоор илэрхийлэгдсэн зэргийн цагийн тарифт цалинг мєрдєж буй цагийн

тарифийн сїлжлээс авна.

8.2.2. Тєсєвчид зургаас ажлын тоо хэмжээг бодож гаргах їедээ тєсвийн суурь нормын хавсралт

ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахад орсон ажилбаруудыг судлаж ямар ажлыг аль

їнэлгээгээр їнэлэхийг тогтооно. Ажлын тоо хэмжээг тєсвийн суурь нормын бїтэцэнд

тохируулан тооцож гаргана.

8.2.3. Барилгын бїтээц материал эдлэлийн зардал, тээврийн тооцоо хийхийн тулд барилгын

материал эдлэл бїтээцийн хэрэгцээ, хїндийн жингийн тооцоог хийнэ. Энэ тооцоонд

материалын орц хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэнэ.

8.2.4. Машин ашиглалтын зардлыг тооцох їед барилгын машины ажиллах машин цагийн хэрэгцээг

гаргана. Энэхїї хэрэгцээг машин цагийн тооны лавлахыг хэрэглэж тооцно.

8.3. Барилгын прейскурант, тєсвийн томсгосон їзїїлэлт боловсруулахад суурь норм тїїний

хавсралт лавлахыг хэрхэн хэрэглэх талаар гаргасан тусгай аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

Page 234: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

234

8.4. Барилга угсралтын байгууллагууд нь тєсвийн суурь норм, хавсралт лавлахуудыг їйл

ажиллагааны їндсэн їзїїлэлтїїдийг тодорхойлоход дараах байдлаар хэрэглэнэ.

8.4.1. Барилгын анхан шатны байгууллага, бригадын хїрээнд ажлын бїтэц, хєдєлмєр зарцуулалтын

лавлахыг ашиглаж уг бїтээц ажлын тєрлєєр хийгдэх ажилбаруудыг гаргаж ажилчны хэсгийн

бїрэлдэхїїн мэргэжлийн ялгаа, ажилчны зэргийг тус тус тодорхойлно. Уг ажлыг ямар

хугацаанд хийхийг тооцож гаргана. Мєн лавлахыг нарядаар цалинжуулахад ашиглана.

8.4.2. Єрєг цутгамал бетон угсармал бетоны ажил гэх мэт ямар эмхэтгэлийг хэрэглэж ажил

гїйцэтгэхийг сонгож энэхїї дїрмэнд хавсаргасан нормтой тохируулан доорхи їйл

ажиллагааны їзїїлэлтийг тооцож болно. Ажлын бїтэц хєдєлмєр зарцуулалтын лавлахын

талбайн зєєврийн хїн/цагийг авч ажлын тоо хэмжээгээр їржїїлж уг ажлын талбайн зєєврийн

нийт хїн цагийг гаргана.Уг ажлыг гїйцэтгэхэд хэрэглэж байгаа материал бїрийг талбайд

зєєвєрлєх хїн/цагийг энэхїї дїрмийн 2 дугаар хавсралтад байгаа нормоор задлаж тооцно.

Мєн энэ дїрмийн 4 дїгээр хавсралтад байгаа хїнд, хортой нєхцєлд хамаарах барилга

угсралт барилгын засварын ажлын жагсаалтыг ашиглаж хїнд хортой нєхцєлийн ажлуудыг

гаргаж цалинг єсгєж олгоно.

8.4.3. Машин цагийн тооны лавлахыг ашиглан уг ажлыг гїйцэтгэх ба талбайн зєєвєр материалуудыг

ачиж буулгахад зарцуулах машин цагийн тоог тооцож гаргана. Машин цагийн тооны

тооцоонд тулгуурлан машин ашиглалтын зардлыг тодорхойлно. Энэ дїрмийн 5 дугаар

хавсралт барилгын машин, тоног тєхєєрємжийн їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормонд

шилжїїлэх /ашиглалтын/ илтгэлцїїрээр тєсвийн нормонд тооцогдсон нєєц цагийн тоог

тодорхойлно.

8.4.4. Материалын орц, хїндийн жингийн лавлахыг хэрэглэж материалын хэрэгцээ, хїндийн жинг

тодорхойлно.

Энэхїї дїрмийн 7 дугаар хавсралтад байгаа эргэлттэйгээр ашигладаг. Хэв хашмалын

эргэлтийн тоо материал зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїрийг ашиглаж тєсвийн

нормонд тооцогдсон хэрэгцээг тодорхойлох урьд нь хэрэглэсэн эргїїлэн ашиглах

материалын тоо хэмжээ ба засч сэлбэхэд хэрэглэх материалын тоо хэмжээг гаргана.

Энэ дїрмийн 6 дугаар хавсаралтанд байгаа барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм

боловсруулах їед хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын нормативыг

ашиглаж тєсвийн нормонд тусгагдсан хаягдал хорогдлын хэмжээг тооцож гаргана

хэмнэлтийн арга хэмжээг тєлєвлєнє.

8.5. Гїйцэтгэгч, захиалагч байгууллагуудын хооронд хийгдэх тооцооны їзїїлэлтийг тооцоход

тєсвийн суурь норм тїїний хавсралт лавлахуудыг їндсэн материал болгож хэрэглэнэ.

Хавсралтууд

Page 235: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

235

1 дїгээр хавсралт

Барилгын бїтээц, Ажлын тєрлєєрх тєсвийн нормын эмхэтгэлїїд:

Эмхэтгэлийн дугаар

Эмхэтгэлїїдийн нэр

01 Газрын ажил 02 Хєрс хуулах ажил 03 Єрємдлєгє тэсэлгээний ажил 04 Цооног 05 Гадсан суурийн ажил 06 Бетон ба тємєр бетонон цутгамал бїтээцїїд 07 Бетон ба тємєр бетонон угсрамал бїтээцїїд 08 Тоосго ба гулдмай бїтээц 09 Тємєр бїтээц 10 Модон бїтээц 11 Шал 12 Дээвэр 13 Барилгын бїтээц ба тоног тєхєєрємжийг зэврэлтээс хамгаалах 14 Хєдєє аж ахуйн барилгад хэрэглэгдэх бїтээцїїд 15 Заслалын ажил 16 Дотор цэвэр ус 17 Дотор бохир ус 18 Дотор халаалт 19 Салхижуулалт-агаар сэлгэлт 20 Орон сууц, олон нийтийн байшингийн цахилгаан гэрэлтїїлэг 21 Гадна цэвэр ус 22 Гадна бохир ус 23 Гадна дулаан хангамж 24 Дулаан тусгаарлалтын ажил 25 Авто зам 26 Тємєр зам 27 Хонгил 28 Гїїр ба хоолой 29 Аэродром 30 Цахилгаан дамжуулах шугам 31 Холбоо, радио телевизийн байгууламж 32 Уулын малталтын ажил 33 Гидротехникийн ажил 34 Їйлдвэрийн зуух яндан 35 Барилга байгууламжийн шинэчлэлтийн ажлууд 36 Угсарч задалдаг тїр барилга байгууламж 37 Зїлэгжїїлэлт, ой хамгаалах зурвас 38 Їйлдвэрийн барилгын цахилгааны угсралт 39 Автомат тєхєєрємж 40 Барилгын холбоожуулалт

Барилга засвар 50 Газар шороо, суурь 51 Хана хамар хана 52 Хучилт 53 Шал 54 Дээвэр 55 Хаалга цонх 56 Шат довжоо пийшин 57 Заслал, чимэглэлийн ажил 58 Их засвар хийх барилгад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг угсрах 59 Тохижилт бусад ажил 60 Тогоо ус халаагч дулааны зангилгаа 61 Цэвэр ус дулааны шугам хоолой 62 Халаах хэрэгсэл

Page 236: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

236

63 Салхивч 64 Бохир усны шугам хоолой 65 Нїх цоолох ховил гаргах 70 Цахилгаан угсралтын засвар

2 дугаар хавсралт

Барилгын талбайн зєєвєр тээврийн норм

Материал эдлэл бїтээцийн нэрс

Хэм

жих

нэг

ж

Хєдєлмєр зарцуулалт Хїн-цаг

Маш

ины

аж

илл

ах

цаг

Бїгд Їїнээс

Оос

орл

огч

ма

шин

ист

1 2 3 4 5 6 1 Орон сууц иргэний барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц 0,5тн М 3

1,31 0,61 0,70 0,70

2. Мєн 0,5тн-с дээш жинтэй М 3 0,79 0,37 0,42 0,42 3. Їйлдвэрийн барилгын тємєр бетон угсрамал бїтээц жин 0,5 тн хїртэл

М 3 1,55 0,76 0,79 0,79

4. мєн 0,5 тн-с дээш жинтэй М 3 0,93 0,46 0,47 0,47 5. Тоосго /механизмаар/ Мян.шир 2,43 1,98 0,45 0,45 6. Мєн гараар Мян.шир 0,36 0,36 - - 7. Бетон зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,53 1,28 0,25 0,25 8. Мєн бетон зуурмаг /гараар/ М 3 1,32 1,32 - - 9. Єрлєгийн зуурмаг /механизмаар/ М 3 1,27 0,97 0,30 0,30 10. Мєн гараар М 3 1,21 1,21 - - 11. Элс хайрга /механизмаар/ М 3 2,35 1,90 0,45 0,45 12. Шлак /їнс/ механизмаар М 3 1,70 1,32 0,38 0,38

Page 237: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

237

13. Элс хайрга /гараар/ М 3 0,52 0,52 - - 14. Шлак /їнс/ гараар М 3 0,56 0,42 0,14 0,14 15. Тїлээний мод М 3 0,28 0,21 0,07 0,07 16. Бул чулуу ба хайрга М 3 1,01 0,91 0,10 0,10 17. Жижиг хавтангууд 10м 2 0,51 0,48 0,03 0,03 18. Зїсмэл модон материал М 3 0,79 0,57 0,22 0,22 19. Гуалин 6,5м хїртэл урттай М 3 1,46 1,20 0,26 0,26 20. Хэв хашмал 10м 2 0,57 0,46 0,11 0,11 21. Шувуу нурууны мод 6,5м-с дээш урттай Нарийн хийцийн модон эдлэл

М 3 1,20 0,88 0,32 0,32

22. Хаалга блокоор 0,45тн жинтэй 10м 2 1,80 1,36 0,44 0,44

23. Цонх блокоор 0,44тн 10м 2 1,63 1,39 0,24 0,24 24. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 1,14 0,97 0,17 0,17 25. Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,54 0,42 0,12 0,12 26. Хаалга цонхны хїрээ хайрцаг 10м 2 0,60 0,47 0,13 0,13 27. Асфальтобетон /механизмаар/ М 3 1,57 1,40 0,17 0,17 28. Хар тос /механизмаар/ тн 1,80 1,22 0,58 0,58 29. Мєн гараар тн 1,53 1,05 0,48 0,48 30. Асфальто бетон гараар Асфальтобетон

М 3 0,27 0,27 - -

31. Дээврийн хуйлмал материал тн 1,23 0,93 0,30 0,30 32. Асбестошиферийн хуудас тн 2,35 2,05 0,30 0,30 33. Сантехникийн хийц, эдлэл /яндан хоолой,радиатор, онгоц, холбох хэрэгсэл/ тн 4,60 3,97 0,63 0,63 34. Сантехникийн шаазан эдлэлїїд тн 6,25 5,42 0,83 0,83 35. Арматур ба тємєр бїтээц, эдлэл /сараалж, шат, балконы хайс/

тн 2,91 2,33 0,58 0,58

36. Арматурын каркасууд тн 0,84 0,44 0,40 0,40 37. Битїї агуулахад хадгаладаг тєрєл бїрийн материалууд

тн 1,30 0,85 0,45 0,45

38. Дээврийн гєлмєн тємєр тн 0,77 0,52 0,25 0,25 39. Зассан байгалийн чулуунууд тн 1,54 1,37 0,17 0,17 40. Хїчилтєрєгч, галд тэсвэртэй материалууд /гараар/

тн 6,23 6,23 - -

41. Мєн механизмаар тн 9,67 9,45 0,22 0,22 42. Єнгєлгєєний боржин хавтанцарууд

тн 1,44 1,28 0,16 0,16

43. Єнгєлгєєний гантиг хавтанцарууд

тн 3,09 2,88 0,21 0,21

44. Шавардлагын зуурмаг М 3 2,82 2,33 0,49 0,49 1-2 давхар барилга

45. Заводод бэлтгэсэн зїсмэл ба модон материалууд М 3 0,91 0,58 0,38 0,38 46. Шахмал хавтанцар /фиоролитовый болон бусад/ М 3 1,11 0,83 0,28 0,28 47. Модны зомгол, зоргодос, їртсэн хавтанцарууд 10м 2 0,24 0,19 0,05 0,05 48. Хуурай шавардлагын хавтанцарууд 10м 2 0,54 0,47 0,07 0,07 49. Шлак /Їнс/ М 3 1,44 1,06 0,38 0,38 50.Цонхны далавч 0,12тн 10м 2 0,34 0,27 0,07 0,07 51. Хаалганы хавтас 0,3тн 10м 2 0,83 0,67 0,16 0,16 52. Цонхны хаалганы хїрээ хайрцаг 10м 2 0,42 0,34 0,08 0,08 53. Цонх блокоор 10м 2 1,22 0,98 0,24 0,24 54. Хаалга блокоор 10м 2 1,24 1,00 0,24 0,24 55. Шувуу нурууны зїсмэл модон М 3 1,04 0,58 0,46 0,46

Page 238: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

238

материал 56. Черепица тн 1,81 0,96 0,85 0,85 57. Элс ба шавар М 3 2,78 1,81 0,97 0,97 58. Тєрєл бїрийн бусад ариутгах татуурга, ус дамжуулах гадна шугам сїлжээ

тн 1,33 0,75 0,58 0,58

59. Бетон яндан хоолой коллекторууд

тн 0,07 0,03 0,04 0,04

60. Худгийн угсармал тємєр бетон элементїїд

тн 1,63 1,07 0,56 0,56

61. Худгийн єргийн тоосго Мян.шир 1,31 1,16 0,15 0,15 62. Худгийн бетон ба шавар зуурмаг М 3 1,19 1,01 0,18 0,18 63. Мєн коллекторуудын бетон ба шавар зуурмаг

М 3 2,94 2,94 - -

64. Сантехникийн хэрэгсэл, тїїний холбох хэрэгсэл /арматур/ 0,43тн

шт

0,67 0,35 0,32 0,32 65. Мєн 1,65тн жинтэй шт 2,10 1,11 0,99 0,99 66. мєн 3,75 тн жинтэй шт 2,753 1,44 1,31 1,31 67. Битїї агуулахад хадгалах тєрєл бїрийн материал

тн 4,65 4,25 0,40 0,40

3-р хавсралт

Авто болон тємєр замын тээврийн ачих буулгах ажлын хєдєлмєр зарцуулалт машин цагийн

норм

А авто тээвэр

Ажлын харьцаа хувь

Авто зам Тємєр

зам

Ачих Буулгах

Page 239: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

239

¹

Барилгын материал,

эдлэл, бїтээцїїд

Ач

их

Буу

лга

х

Ач

их

Буу

лга

х

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т хї

н-ц

аг

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг м

аш-ц

аг

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Асфальтобетон, зуурмаг, бетон, хольцууд

0,94

2 Замын балласт-асбест, хайрга, элс-

дайрга

100

100 3 Бензин, бензол, хар тос

гэх мэт нефтийн бїтээгдэхїїн-савтай

2080 100

-- -- 1,70 0,02 1,67 --

4 Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай

2080

2080

5050

2080

1,87 0,02 1,57 0,02

5 Сантехникийн хийц болон металл бїтээцїїд

9010

7030

3565

3565

0,90 0,14 1,86 0,04

6 Элс-хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,шавар гэх мэт

8020

8020

9010

4060

0,17 0,05 0,33 --

7 Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу гэх мэт бусад чулуу

8020

8020

100 --

4060

0,46 0,01 0,38 --

8 Ширэг ----- 100

----- 100

0,85 ---- 1,40 ---

9 Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз, уурхайн бэхэлгээ гэх мэт

5050

----- 100

3565

4060

0,64 0,08 0,93 ---

10 Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзит хайрга, термозит гэх мэт)

9010

8020

8020

6040

1,34 0,26 0,64 ---

11 Барилгын шохой 1585

6040

4060

4060

1,56 0,02 1,64 ----

12 Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит бетон гэх мэт эдлэл 1тн

9010

9010

9010

9010 0,57 0,18 0,97 0,15

Page 240: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

240

хїртэл жинтэй

1-3тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

100 --

0,36

0,22

0,15

0,08

0,44

0,52

0,16

0,07

13 Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд

3070

3070

5050

5050

0,84 0,06 1,14 0,05

14 Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн мужааны)

4060

6040

3070

7525 2,24 0,08 2,19 0,05

15 Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа

9010

7030

1090

1090

0,28 0,10 0,42 0,06

16 Гуалин 8020

5050

9010

5050

0,46 0,09 0,53 0,08

17 Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд

7030

6040

8020

8020

0,50 0,08 0,58 0,11

18 Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн хуйлмал материал

2080

1090

2080

2080

1,33 0,02 1,83 0,02

19 Торхтой тээвэрлэх материал

5050

----- 100

6040

6040

1,92 0,05 2,15 ----

20 Чингэлэгтэй 7030

7030

7030

7030

0,96 0,06 0,97 0,06

21 Шуудай, ууттай 5050

3070

5050

5050

1,09 0,04 1,31 0,03

22 Хайрцагтай 6040

4060

6040

6040

0,85 0,06 1,37 0,03

23 Барилгын хог 3070

6040

0,46 0,02 0,72 ---

24 Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

8020

5050

5050

5050 0.38 0.08 0.56 0.06

25 Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг гэх мэт

100--

100--

5050

5050 0,19 0,09 0,21 0,12

26 Тєрєл бїрийн элс 8020

8020

9010

----- 100

0,14 0,04 0,35 ----

27 Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган –Том хийцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс дээш огтлолтой ган 40 мм- ээс дээш голчтой ган,зузаан ган тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

100--

8020

100--

8020

100--

5050

9010

8020

0,22

0,38

0,10

0,10

0,27

1,87

0,12

0,07 28 Асбестоцементэн

болон вааран яндан хоолой

3070

5050

3070

3070

1,48 0,04 1,75 0,02

Page 241: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

241

29 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой

6040

8515

4060

5050 0,27 0,08 0,33 0,06

30 500 кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой

100--

100--

100 --

100-- 0,36 0,14 1,44 0,12

31 Шилэн яндан хоолой, цонхны шил

---- 100

8020

7030

6040 0,46 0,11 1,71 ---

32 5 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

5050

8020

5050

5050 0,387 0,083 5,55 0,06

33 10 тн хїртэл жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100--

100 --

0,040 0,096 0,187 0,082

34 10 тн дээш жинтэй технологийн тоног тєхєєрємж

100 --

100 --

100 --

100--

0,206 0,082 0,114 0,0685

35 Чулуун нїїрс 9010

100--

100--

2080 0,07 0,14 0,67 ---

36 Дээврийн ваар 2080

6040

6040

6040 1,75 0,04 2,02 0,02

37 Уурын зуухны їнс 9010

3070 0,47 0,03 0,03 ---

38 Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,80 0,08 1,07 0,07

Тайлбар: хїртвэрт механикжсан, хуваарьт гараар гїйцэтгэх хувь

Б. Тємєр замын тээвэрт

¹

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛ

БЇТЭЭЦЇЇД

Тємєр замын тээвэрт

Ачих Буулгах

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

Хє

дє

лм

єр

зар

цуу

лал

т

Маш

ин

ы а

жи

лл

ах ц

аг

Маш

-цаг

1. Асфальтобетон, зуурмаг, бетон хольцууд 0,19

2. Замын балласт-асбест, хайрга, элс 0,19

3. Бензин, бензол, хар тос гэх мэт нефтийн

бїтээгдэхїїн савтай

4. Тоосго, їнсэн болон бусад гулдмай 0,72 0,06 0,71 0,01

5. Сантехникийн хийц болон тємєр бїтээцїїд 0,60 0,03 0,50 0,02

6. Элс, хайрга, ургамлын хєрс, шороо, бууц,

шавар гэх мэт

0,08 0,03 0,16 0,02

Page 242: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

242

7. Хайрга, дайрга, чулууны їйрмэг, бул чулуу,

зассан чулуу гэх мэтбусад чулуу

0,03 0,01 0,34 0,02

8. Ширэг - - - -

9. Тїлээ, тємєр замын дэр мод, дїнз уурхайн

бэхэлгээ гэх мэт

0,93 0,04 0,67 0,06

10. Хєнгєн дїїргэгч (аглопорит, керамзитхайрга,

термозит гэх мэт)

0,14 0,02 0,18 0,01

11. Барилгын шохой 0,42 0,01 1,05 0,32

12. Угсармал бетон, тємєр бетон, керамзит

бетон гэх мэт эдлэл

1тн хїртэл жинтэй

1-3 тн жинтэй

3 тн ба тїїнээс дээш жинтэй

0,43

0,20

0,16

0,09

0,06

0,04

0,30

0,14

0,1

0,06

0,04

0,03

13. Вааран, шаазан, паалантай эдлэлїїд 0,61 0,08 0,33 -

14. Модон эдлэлїїд (мужаан ба нарийн

мужааны)

1,17 0,03 0,58 0,09

15. Тоосго болон бусад ширхэгийн ачаа 1,54 0,01 0,73 0,01

16. Гуалин 0,39 0,08 0,44 0,05

17. Зїсмэл болон уртааш эдлэлїїд 0,50 0,08 0,42 0,10

18. Эрдэс хєвєн, фибролит хавтан, дээврийн

хуйлмал материал

0,06 0,02 0,04 0,01

19. Торхтой тээвэрлэх материал 0,43 0,06 0,35 0,04

20. Чингэлэгтэй 0,41 0,06 0,32 0,04

21. Шуудай, ууттай 0,54 0,07 0,44 0,04

22. Хайрцагтай 0,54 0,08 0,43 0,05

23. Барилгын хог - - - -

24. Сантехникийн тоног тєхєєрємж (халаах

агрегат, сэнс, тогоо, насос гэх мэт)

0,51 0,04 0,40 0,03

25. Тємєр замын рельс, зєрлєг, сум шилжїїлэг

гэх мэт

0,11 0,03 0,09 0,02

26. Тєрєл бїрийн элс 0,06 0,06 0,23 -

27. Тєрєл бїрийн хэлбэрийн ган

Том бїтээцїїд (дам нуруу, шон, 40х40мм-ээс

дээш огтлолтой ган.

40мм-ээс дээш голчтой ган, зузаан ган,

тюбинг, швеллер, шпунт гэх мэт)

Жижиг эдлэлїїд

0,30

0,34

0,08

0,02

0,24

0,23

0,05

0,02

28. Асбестоцементэн болон вааран яндан

хоолой

0,61 0,02 0,53 0,01

29. 500кг хїртэл жинтэй металл яндан хоолой 0,57 0,03 0,43 0,02

Page 243: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

243

30. 500кг-аас дээш жинтэй металл яндан хоолой 0,15 0,04 0,10 0,03

31. Шилэн яндан хоолой 0,22 0,06 0,39 0,04

32. 5тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,51 0,415 0,403 0,03

33. 10тн хїртэл жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

0,208 0,081 0,139 0,054

34. 10тн-с дээш жинтэй технологийн тоног

тєхєєрємж

- - - -

35. Чулуун нїїрс 0,03 0,03 0,27 0,03

36. Дээврийн ваар 0,46 0,05 0,39 0,04

37. Уурын зуухны їнс - - - -

38. Бусад материал, эдлэл, бїтээц 0,45 0,07 0,39 0,07

4-р хавсралт

ХЄДЄЛМЄРИЙН ХЭВИЙН БУС НЄХЦЄЛД ХАМААРУУЛАХ

УГСРАЛТ, БАРИЛГА ЗАСВАРЫН АЖЛЫН ЖАГСААЛТ

139. Механизмаар цооно, худгандаг, цооног, (шнур, шурф, скважин) єрємдєх;

140. Шохой унтраах;

141. Бїтээц, эдлэхїїний тор, сараалж гараар бэлтгэх, угсрах;

142. Асфальт, хар тосон дээр халуун лав, ассбест, эрдэс, шилэн хєвєн утсаар гадаргууг

тусгаарлах;

143. Хїчил тэсвэрлэх, винипласт, гуммир болон тїїний фаолит ба асбовинил хэрэглэдэг

ажил;

144. Эд анги, бїтээцийг хийн багажаар тавлах, хийн гагнуураар зїсэх;

145. Угсаралтын буугаар бїтээц, эд ангийг бэхлэх;

146. Битїї орчинд асфальт, кузбассын ба пийшингийн лакаар будах.

147. Тємєр хийцэд галаас хамгаалах їеийн винилацетат, меламино

мочевиноформальдегидийн нунтаг, полифосфат аммоний, ассбест /ВПМ-2/ ба бусад химийн

хортой бодисын найрлагаар буу, хошуугаар шїршиж хийх;

148. Тємєр хийцийг зэврэлтээс хамгаалах хучаасыг эноксид, фенолфор мальдегид

мочевиноформальдегид, перхлорвинилов, болон бусад химийн хортой бодисоор хийх,

эдгээр найрлагыг хийх;

149. Гадаргууг гараар шавардах, єнгєлєх;

150. Єнгєлгєєний ажлыг хїчиллэг хїлх, поливнилхлорид, поливинлацетат,

фенолфомралтьдегид, эноксид ба бусад синтетик нунтаг, тїїнчлэн лав, асфальт, битум

суурин дээр хийх;

Page 244: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

244

151. Байгалийн чулууг гараар ба механик аргаар боловсруулах, гараар єнгєлєх;

152. Гадаргууг элс шїрших аппаратаар цэвэрлэх /байр савны доторхоос бусад/

153. Барилгын єргийн материалыг хуурай аргаар єнгєлєх, тэгшлэх, боловсруулах;

154. Мод эсгийд їжил эсэргїїцэх, галд тэсвэртэй материал тїрхэх, тїрхлэгийн найрлага

бэлтгэх;

155. Ацетилин, аммиак, хлороор ажилладаг хийн шахуургад їйлчилгээ хийх;

156. Дэр суулгах, хайрга цэвэрлэх, нягтруулагч машины засвар їйлчилгээ хийх;

157. Асфальт, битум, синтетик нунтаг агуулгатай хольц, лав, зуурмаг эмульс бэлтгэх;

158. Тугалга хайлуулах;

159. Гараар ба механик багажаар єргийг нїхлэх, цоолох, ухах, цементэн зуурмагаар

гагнасан єргийг буулгах;

160. Бетон, тємєрбетон хийцийг нїхлэх, ухах, гадсан суурийн толгой тайрах, механик

багажаар бетон, тємєр бетон хийц нураах, бетон гадаргууд гараар ба хийн багажаар ховил,

зураас гаргах;

161. Гидромонитраар уулын эрдэс, хєрсийг боловсруулах;

162. 5 –аас 1м –ийн гїнд ус авах хуримтлуулах юїлэх. Худагны нїх, 20м –ээс багагїй

урттай хонгил ухах, бэхлэх, угсрах.

163. 3 –аас зэрэгтэй бїх тєрлийн хєрсийг, царилаар болон хийн багажаар ухах;

164. Нурамтгай хєрс гараар ухах;

165. Замын дэд байгууламжийг цахилгаан, хийн дэр тавигчаар хийх, засах;

166. Даралттай усаар ажилладаг механизмаар газар ухах /машинч хамаарахгїй/

167. Тугалгатай кабелийн холбоосыг хайлсан тугалгаар дїїргэх

168. Гадаргууг барзайлгах /торкетирование/

169. Халуун лав, битум, резин цавуу, химийн ба нийлмэл хольцон суурин дээр паркет,

хулдаас, ширхэгийн шал хийх

170. Халуун асьфалт бетон цутгах, халуун битум гадаргууд тїрхэх, мєн халуун асфальт,

битумын найрлага бэлтгэх

171. Цутгамал хийц, байгууламжийг бетоноор гараар цутгах, гар вибратороор нягтруулах

172. Поливинилхлорид ба поливинилацетат материалаар шал хийх

173. Хєрс хайрган дэвсгэр гараар ба хийн багажаар нягтруулах, дагтаршуулах

174. Їйлдвэрийн пийшин, хоолой, тогоо бусад хийцийг галд тэсвэртэй материалаар єрєх,

доторлох буулгах

175. Автомат, хагас автомат машинаар болон гараар цахилгаан гагнуур хийх;

176. Намаг, шавар хєлдїї хєрсийг гараар ухах

177. Їнс, шлак зєєх

178. Зуух, резерваур зэрэг битїї саванд тавлах ажил гїйцэтгэх

179. Антипирений тєрлийн найрлагатай бодисоор металл хийцийн гадаргуу гал

хамгаалалтын їеийг буу ашиглан бїрх, тїрхэх будах

180. Битїї орчинд элс шїршїїрийн тусламжтайгаар гадаргууг цэвэрлэх ажлыг гїйцэтгэх.

181. Ажиллахад тївэгтэй байранд бетон, тємєр бетон хийцийг нураах, нїхлэх, ухах.

182. Кессон дотор гїйцэтгэх ажлууд.

Page 245: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

245

183. Мєнгєн усан хэмжилттэй тєхєєрємж угсрах, засах.

184. Битїї савыг автомат ба хагас автомат машинаар гагнах

Хавсралт 5

Барилгын машин тоног механизмийн

їйлдвэрлэлийн нормыг тєсвийн нормд шилжїїлэх

итгэлцїїр.

¹ Машин тоног тєхєєрємжийн нэр

Цагийн нормыг

шилжїїлэх

ашиглалтын

итгэлцїїр

1 2 3

1. Хэвтээ чиглэлд тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

1. Чиргїїлийн машинтай ажиллах тракторууд мєн тээврийн

чиргїїлтэй ажиллах тракторууд 1,33

2. Єргєж тээвэрлэх тоног тєхєєрємжїїд

2. Авто ачигч 1,33

3. Цамхагт кран 2 тонн хїртэл даацтай 1,54

Мєн 10 тонн хїртэл 1,33

10 тонноос дээш 1,33

А Гидротехникийн барилгаас бусад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

4. Кабельт кранууд

А Гидротехникийн барилгаас бусад барилгад

1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

Page 246: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

246

5. Козловый кран /тавиур кран/

А Гидротехникийн барилгаас бусад бїх тєрлийн

барилгад 1,33

Б Гидротехникийн барилгад 1,18

6. Гїїрийн алсгалтай бїтээцийг угсрах єнгийцтэй кран 1,33

7. Сумат шон кран 1,33

8. 1 тн хїртэл даацтай зєєврийн кран /”ДИП”,”Пионер” гэх мэт/

1,54

1 2 3

9. Радио цамхагийн мєлхєгч кран 1,67

10. Тулгат сумт кран 1,18

11. Гинжит, хийн дугуйт авто ба тємєр замын кран 1,33

12. Залгуурт ба цахилгаан эргїїлэг 1,33

13. Угсралтын цамхаг 1,33

14. Ердийн єргїїр /цамхагт, уурхайн ба бусад/ 1,54

15. Механик ачигч 1,33

16. Залгамал туузан дамжуулагчид:

А. Газар шорооны ажилд 1,33

Б. Зуурмаг ба бетоны материал дамжуулах Голлох машины

нормоор

17 Нїїдлийн зєєврийн туузан дамжуулагчид 1

3. Газар шорооны ажлын машин тоног тєхєєрємж

18 Тракторт бульдозерууд, туузан дамжуулагчийн тэжээгїїр

бїхий бункер, тракторын анжис, чиргїїлийн ба тракторын

сийчїїр, 8м 3 шанагтай тракторын ба єєрєє явагч скрепер,

анжист шуудуу ухагч, олон шанагт ба роторын экскаватор,

1,6 м 3 хїртэл багтаамжтай нэг шанагт экскаватор

1,33

19. 8 м 3 багтаамжтай шанага бїхий барилгын бїх тєрлийн

ажил гїйцэтгэх єєрєє явагч ба тракторт скреперїїд, мєн

гидротехникийн ба тээврийн барилгын ажилд хэрэглэх 8 м 3

хїртэл багтаамжтай, 1,6 м 3 –ээс дээш багтаамжтай нэг

шанагт экскаватор, алхагч нэг шанагт экскаватор, хєрс

хуулах ажил гїйцэтгэгч автосамосвал, локомотив, илчит

тэрэг

1,18

4. Хєрс хуулах ажил бусад бїх тєрлийн барилгад цооног єрємдєх, ус татах тєхєєрємжїїд

20. Эргэлт – баганат, эргэлт – роторт, цохилтот, татлагат

єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж, цохилтот – эргэлт

Page 247: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

247

гар єрємдлєгийн иж бїрэн тоног тєхєєрємж

1,25

5. Баяжуулах тоног тєхєєрємж ба бетон зуурмаг бэлтгэх, зєєвєрлєх машин

21. Авто бетон зуурагч ба зєєх машин 1,33

22. Бетон зуурагч /425л хїртэл багтаамжтай барилгын талбай

тоноглогдсон/ 1,67

Мєн 425л-ээс дээш багтаамжтай 1,33

23. Бетон насос /хєєрєг/ 1,33

24. Зуурмаг зуурагч /барилгын талбайд тоноглогдсон/ 1,67

25 Зуурмагийн насосууд, цемент цацагч 1,67

6. Зам барилгын машин

26. Автогрейдерїїд, элеватор – грейдер, чиргїїлийн грейдер,

авто болон гараар хар тос шїршигч /гудранатор/, єєрєє

явагч ба чиргїїлийн индїї,анжист чиргїїлэн шуудуй ухагч,

чиргїїлийн сэндийлїїр, хєрс тогтворжуулагч машин /замын

фреза, шороо холигч машин/, тракторт хожуул ховхлуур,

хожуул ховхолж цуглуулагч машин, тракторт бут огтлуур,

бетон дэвсэгч иж бїрэн машин /профиль татагч, бетон

тараагч бетон заслалын машин, заадас зїсэгч, цагирагт-хэв

/, хайргыг барьцалдуулагчтай холигч машин /холигч олон

шанагт ачигч/, шигшсэн ба буталсан чулууг тараагч,

асфальтобетон холигч, цас цэвэрлэгч машин, замын

хатаагуур, асфальтобетон дэвсэгч, чиргїїлийн зам шїїрдэх

машин

1,33

7. Тємєр замын барилгын тоног тєхєєрємж

27. Балластлагч машин 1,67

28. Єрємдєх крант машин, замын ба гар зєєврийн тэргэнцэр,

ачигч, хураагч, рельс хураагч кран, хэлхээ сїлжээний

тулгуур угсрагч кран, єнгийцтэй цахилгаан кран, зам

хажуугийн суваг ухагч, экскаватор

1,33

29. Зам угсралтын тавиур цахилгаан кран 1,67

30. Ачааны дрезинд суурилуулсан єндєрлєг сумтай угсралтын

дрезин. Моторт єргїїр 1,33

31. Тоног тєхєєрємжийг солин єєрчилдєг моторт тавцан вагон

1,67

32. Нїїдлийн механизтай зам єргєх сэлгэх машин, дэр мод

чигжих машин, замын чиг татах машин 1,33

33. Хєнгєн маягийн зам тавигч /авто єнхєрїїлэгч, конвейерт/,

Page 248: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

248

замын хусуур 1,67

8. Шон суурь зоох тоног тєхєєрємж

34 Цутгамал шон суулгах копрууд /муна/ 1,33

35. Доргиулан ачигч 1,33

9. Усан дотор техникийн ажил гїйцэтгэх тоног тєхєєрємж машин

36. Усанд сэлэгч станц, дотоод шаталтын хєдєлгїїр бїхий

моторт насосууд, резин хєвїїр гїїр, скреперийн тоноглол,

усан дотор цахилгаанаар гагнах болон хїчил тєрєгчєєр

зїсэх тоног тєхєєрємж, хєрсийг хийн ба усан шахалтын

аргаар зайлуулах тєхєєрємж

1,33

10. Далай тэнгисийн хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

37. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл 1,33

11. Гол мєрний хєвєгч хэрэгсэл ба тоног тєхєєрємж

38. Барж. Моторт ба уурын зїтгїїр онгоц. Хєвєгч корп. Хєвєгч

кран. Хєвлїїр – гїїр. Нээгдэгч ёроолтой бага даацын хєвєгч

чиргїїл, ачааны вандант онгоц

1,33

12. Гидромеханикжуулалтын тоног тєхєєрємж

39. Усан бургуйт насос ба устай хєрсийг сорж зайлуулах суурин

тєхєєрємжїїд. Устай хєрсийг сорж зайлуулах хєвєгч

тєхєєрємж 1,18

Page 249: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

249

6-р хавсралт

Барилгын материал зарцуулалтын тєсвийн норм боловсруулах їед

хэрэглэх практикт арилгаж болдоггїй хаягдал хорогдлын норматив /ажлын зургаар

тооцоолсон хэрэгцээнээс хувиар бодох/

¹ Материалын нэр Норм /хувиар/

1 Бетоныг цутгах

Цул бетон бїтээцэд

Тємєр бетон бїтээцэд

-Угсармал тємєр бетон бїтээцїїдийн уулзварыг чигжиж

гагнахад

2.0

1.5

4.0

2

Усантехникийн байгууламж цутгамал бетонд тємєр

бетоны ажил

Чулуу

1.5

1.0

3 Тоосго 1.5

4 Модон бїтээц.

/хучилт,татанга,хана, хамар хана, хаяавч, хэв хашмал,

бэхэлгээ шат гэх мэт/

/заводод бэлтгэдэг байшингийн иж бїрэн хэсэглэлїїдээс

бусад/

Шалны хєвєє мод хаалганы янз мод гэх мэт уртааш

метрээр хэмжигдэх хэсэглэлїїд

5.0

1.0

5 Хулдаас 2.0

6 Тусгаарлалтын лавмаг /мастик/ 3.0

7 Чигжих, тусгаарлалтын материалууд 5.0

8 Олиф, будгууд 5.0

9 Асбестоцементэн хавтан 2.0

10 Керамик хавтан 2.5

11 Єргийн зуурмаг 2.0

12 Тєрєл бїрийн хар цаас 5.0

13 Дулаан тусгаарлалтын материал 3.0

14 Гєлмєн тємєр 2.0

Page 250: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

250

15 Шил ердийн

Том хэмжээтэй зузаан

5.0

2.0

16 Яндан хоолой /Ус дамжуулах/

Ган хоолой диаметр 250мм хїртэл

Ган хоолой диаметр 250-500мм

Ган хоолой диаметр 500-аас дээш

Ширмэн

Полиэтилен

Керамик ба тємєр бетон

Асбестоцементэн диаметр нь 500 хїртэл

Асбестоцементэн диаметр нь 500-аас дээш

2.5

2.0

1.0

0.8

1.0

1.0

2.0

2.0

1.0

17 Черепиц 3.0

7-р хавсралт

Хэв хашмалын эргэлтийн тоо, эргэлттэйгээр ашиглагддаг хэв хашмалын материалын

зарцуулалтанд зохицуулалт хийх илтгэлцїїр

¹ Газрын ажлыг гїйцэтгэх ба бїтээцийг

угсрахад тїр хэрэглэх хэв хашмалын

тєрлїїд

Эргэлтийн

тоо

Илтгэлцїїр

“к”

1 2 3 4

Page 251: БАРИЛГЫН НОРМАТИВ, БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА

БНбД 81-10-02

251

Хэв хашмал

1. Резервуар ба бусад ус дамжуулах болон

ариутгах татуургын байгууламж 

­  10м хїртэл диаметртэй дугуй

хэлбэртэй 

­  мєн 10м-ээс дээш диаметртэй 

­  тэгш єнцєгт хэлбэртэй

3

4

6

0,41

0,36

0,3

2. Барилга байгууламж, тоног тєхєєрємжийн

суурийн 

­  5 м 3 хїртэл багтаамжтай 

­  5 м 3 -аас 10м 3 хїртэл 

­  10м 3 -аас дээш

4

5

6

0,36

0,33

0,3

3. Барилгын шугаман суурь, зоорийн хана,

цементийн агуулахын ган багана доорхи

суурь, суурийн дам нуруу зэрэг бїтээцийн

10 0,26

4. 3 метр хїртэл периметртэй багана 12 0,25

5. 3 м-ээс дээш периметртэй багана 15 0,23

6. Хавиргат болон дам нуруугїй хучилтын

хавтан 12 0,25

7. Угсармал тємєр бетоныг цутгамал болгоход

5 0,33

8. Дам нуруу, бїс бетон , ялуу 15 0,23

9. СФС маркын фанеран хэв 20 0,22

10. Газрын ажлын бэхэлгээ 5 0,33

11. Засал, єргийн шатны тулгуур мод 20 0,22