# 4 4% & 5 5 * 7 % 5 - gsmis.snru.ac.th ·...

17

บทท 2

เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง การพฒนาคมอประกอบการสอนวชาจตวทยาส าหรบคร

โดยใชทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญารวมกบหลกไตรสกขา เพอเสรมสราง

การมสต ความมเหตผล และผลสมฤทธทางการเรยน ของนสตปรญญาตรชนปท 2

วทยาลยสงฆนครพนม งานวจยในครงน ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยท

เกยวของและไดน าเสนอตามหวขอตอไปน

1. รายละเอยดของรายวชาจตวทยาส าหรบคร ตามหลกสตรพทธศาสตร

บณฑต คณะครศาสตร (หลกสตร 5 ป) สาขาวชาสงคมศกษา (หลกสตรปรบปรง 2556)

หมวดท 1 จดมงหมายและวตถประสงค

หมวดท 2 สวนประกอบของรายวชา

หมวดท 3 การพฒนาผลการเรยนรของนสต

หมวดท 4 การประเมนและปรบปรงการด าเนนการของรายวชา

2. จตวทยาส าหรบคร

2.1 ความรเบองตนเกยวกบจตวทยาส าหรบคร

2.2 ความเปนมาของจตวทยาส าหรบคร

2.3 ความหมายของจตวทยาและคณลกษณะครทด

2.4 จตวทยาการศกษาส าหรบการสอน

3. คมอประกอบการสอน

3.1 ความหมายของคมอประการสอน

3.2 ประเภทของคมอประกอบการสอน

3.3 องคประกอบของคมอประกอบการสอน

3.4 ลกษณะทดของคมอประกอบการสอน

4. ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

4.1 ความคดพนฐานของทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

4.2 ขนการเรยนรโดยการสงเกตหรอเรยนแบบ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

18

4.3 กระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกต

4.4 การควบคมกจกรรมการเรยนรของตนเอง การก ากบตนเอง

4.5 การน าทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา แบบ Bandura

มาใชในการเรยนการสอน

5. หลกไตรสกขา

5.1 ความหมายของไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)

5.2 การน าหลกไตรสกขามาพฒนาในการเรยนการสอน

6. คมอประกอบการสอนวชาจตวทยาส าหรบครโดยใชทฤษฎการเรยนร

ทางสงคมเชงพทธปญญารวมกบหลกไตรสกขา

6.1 ความหมายของคมอ

6.2 องคประกอบของคมอ

6.3 ขนตอนการเรยนรดวยคมอประกอบการสอน

6.4 การหาคณภาพของคมอประกอบการสอน

7. การมสต

7.1 ความหมายของ การมสต

7.2 ความส าคญของการเจรญสต

7.3 เครองมอวดของการมสต

8. ความมเหตผล

8.1 ความหมายของความมเหตผล

8.2 ความส าคญของความมเหตผล

8.3 เครองมอทใชวดความมเหตผล

9. ผลสมฤทธทางการเรยน

9.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

9.2 การวดผลสมฤทธทางการเรยน

9.3 เครองมอทใชในการวดผลสมฤทธทางการเรยน

9.4 องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน

9.5 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

10. แรงจงใจใฝสมฤทธทางการเรยน

10.1 ความหมายของแรงจงใจใฝสมฤทธ

มหาวท


19

10.2 ลกษณะของผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

10.3 บทบาทของครในการสงเสรมแรงจงใจใฝสมฤทธของนสต

10.4 การวดแรงจงใจใฝสมฤทธ

11. งานวจยทเกยวของ

11.1 งานวจยในประเทศ

11.2 งานวจยตางประเทศ

รายละเอยดของรายวชาจตวทยาส าหรบคร ตามหลกของสตรพทธศาสตร

บณฑต คณะครศาสตร (หลกสตร 5 ป) สาขาวชาสงคมศกษา

(หลกสตรปรบปรง 2556)

หลกสตรพทธศาสตรบณฑต คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-

ราชวทยาลย เปนหลกสตรทมความเชอวาบณฑตสาขาวชาสงคมศกษา จะตองเปนผม

ความรอบรและใฝรดานวชาการ มจตวทยาของความเปนคร และจตสานกในการบรการ

และชวยเหลอบคคลตามจรรยาบรรณวชาชพบนพนฐานของคณธรรม ศลธรรม มนษยธรรม

และเปนแบบอยางทดของสงคมและเปนหลกสตรทมงสรางความรความเขาใจ

ประสบการณในการเรยนรสงคมศกษา และน าความรทางพทธศาสตรและสงคมศกษา

มาประยกตเพอแกปญหาและพฒนาสงคมแกนสต โดยจดการเรยนการสอนทงทฤษฎและ

ปฏบต และวชาชพเพอการท างานรวมกบคนอน และถายทอดวชาชพอยางมประสทธภาพ

หมวดท 1 จดมงหมายและวตถประสงค

1.1 จดมงหมายของรายวชา

เพอใหนสตมความรและเขาใจจตวทยาพนฐานทเกยวของกบพฒนาการ

ของมนษย จตวทยาการศกษา จตวทยาการเรยนร การแนะแนวและการใหค าปรกษา

ธรรมชาตของผเรยน การสงเสรมและการพฒนาศกยภาพ คณภาพชวต ความถนด

และความสนใจของผเรยน

1.2 วตถประสงคในการพฒนา/ปรบปรงรายวชา

1.2.1 เพอปรบปรงพฒนาเนอหาสาระและกจกรรมการเรยนการสอน

ใหมประสทธภาพทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลก

มหาวท


20

1.2.2 เพอปรบปรงพฒนาเนอหาสาระและกจกรรมการเรยนการสอนให

สอดคลองกบเกณฑมาตรฐานของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และมาตรฐาน

วชาชพของครสภา

หมวดท 2 สวนประกอบของรายวชา

1. ค าอธบายรายวชา

ศกษาความรพนฐานเกยวกบจตวทยาส าหรบคร พฒนาการความรพนฐาน

และทฤษฎพฒนาการ จตวทยาพฒนาการในแตละชวงวย จตวทยาการศกษาส าหรบคร (1)

จตวทยาการศกษาส าหรบคร (2) จตวทยาการศกษากบสภาพแวดลอมทางการเรยน

จตวทยาการเรยนร การแนะแนวและการใหค าปรกษา ความแตกตางของบคคล

2. จ านวนชวโมงทใชตอภาคการศกษา

3. จ านวนชวโมงตอสปดาหทอาจารยใหค าปรกษาและแนะน าทาง

วชาการแกนสตเปนรายบคคล

หมวดท 3 การพฒนาผลการเรยนรของนสต

1. คณธรรม จรยธรรม

1.1 คณธรรม จรยธรรมทตองพฒนา

พฒนาใหผเรยนมความรบผดชอบ มวนย มจรรยาบรรณในวชาชพ

และท าประโยชนตอสวนรวม โดยมคณธรรมและจรยธรรมตามคณสมบตดงตอไปน

1.1.1 ตระหนกในหลกธรรมทางพระพทธศาสนา มคณธรรมและ

จรยธรรมเสยสละและซอสตยสจรต

1.1.2 มวนย ตรงตอเวลา และมความรบผดชอบตอตนเองและ

วชาชพ

1.1.3 มภาวะความเปนผน าและผตาม สามารถท างานเปนทมและ

สามารถแกไขขอขดแยงทเกดขน

1.1.4 ตระหนกในหนาท เคารพสทธและรบฟงความคดเหนของ

ผอนรวมทงเคารพในคณคา และศกดศรของความเปนมนษย

บรรยาย สอนเสรม การฝกปฏบต/งาน

ภาคสนาม/การฝกงาน การศกษาดวยตนเอง

48 ชวโมง/ภาคการศกษา ตามความความตองการ

ของนสตเฉพาะรายวชา

- 90 ชวโมง/

ภาคการศกษา

มหาวท


21

1.1.5 ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาการและวชาชพ

1.2 วธการสอน

1.2.1 ใชการสอนแบบบรรยายดวยการสอสารสองทาง เปดโอกาส

ใหนสตมการตงค าถามหรอตอบค าถามหรอแสดงความคดเหนทเกยวของกบคณธรรม

จรยธรรม ในชนเรยนลกษณะสอดแทรกในเนอหา

1.2.2 ยกตวอยางกรณศกษา ตวอยางทขาดความรบผดชอบตอหนาท

การประพฤตทผดจรรยาบรรณในวชาชพตวละครทปรากฏในเนอหา เชน ชาดก

นทานธรรมบท เปนตน

1.2.3 อาจารยปฏบตเปนตวอยาง ใหความส าคญตอจรรยาบรรณ

วชาชพ การมวนยเรองเวลาการเปดโอกาสใหนสตแสดงความคดเหนและรบฟงความ

คดเหนของนกศกษา การเคารพและการใหเกยรตแกอาจารยผบรรยาย ตลอดจนระหวาง

ผเรยนดวยกนซงมความเปนผอาวโสกวา

1.3 วธการประเมน

1.3.1 ประเมนผลจากพฤตกรรมทแสดงออกในชนเรยนและในโอกาส

ทภาควชาหรอคณะจดกจกรรมตางๆ ทเกยวขอกบคณธรรมและจรยธรรม การมสมมาคารวะ

ตอผอาวโสและคณาจารย

1.3.2 การตรวจสอบการมวนยตอการเรยน การตรงตอเวลาในการ

เขาชนเรยนและการสงงานและมอบหมายงาน

1.3.3 ประเมนการรบฟงความคดเหนของผอน โดยนสตอนๆ

ในรายวชา

1.3.4 นสตประเมนตนเอง

2. ความร

2.1 ความรทจะไดรบ

2.1.1 ความรเรองจตวทยาพนฐานทเกยวของกบพฒนาการของมนษย

2.1.2 ความรเรองจตวทยาการศกษา จตวทยาการเรยนร

2.1.3 ความรเรองการแนะแนวและการใหค าปรกษา

2.1.4 ความรเรองธรรมชาตของผเรยน การสงเสรมและการพฒนา

ศกยภาพ คณภาพชวต ความถนด และความสนใจของผเรยน

มหาวท


22


2.2.1 บรรยาย อภปราย การท างานกลม การน าเสนอรายงาน

การวเคราะหกรณศกษา การศกษาโดย เนนผเรยนเปนศนยกลาง

2.2.2 มการศกษานอกสถานทโดยศกษาจากสถานทจรงในสถานศกษา


การสอบยอย สอบกลางภาค และสอบปลายภาค

3. ทกษะทางปญญา

3.1 ทกษะทางปญญาทตองพฒนา

3.1.1 พฒนาความสามารถในการคดอยางเปนระบบ การวเคราะห

เพอหาเหตผลในเชงหลกวทยาศาสตร ตลอดจนแนวคด และคณคาทางดานพทธวสย

ดานจตพสย และทกษะพสย

3.1.2 มการสรางสรรคผลงานจากการคนควาดวยตนเอง


3.2.1 การมอบหมายใหนสตท าโครงการ และน าเสนอผลการศกษา

3.2.2 อภปรายกลม

3.2.3 วเคราะหกรณศกษา

3.2.4 สะทอนแนวคดวเคราะห และสงเคราะห


3.3.1 สอบปลายภาคและกลางภาค

3.3.2 จากการตอบปญหาและการแสดงความคดเหนในชนเรยนทง

รายบคคลและรายกลม

3.3.3 ผลงานของนสต

4. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

4.1 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบทตอง

พฒนา

4.1.1 พฒนาทกษะในการสรางความสมพนธระหวางผเรยนดวยกน

ความเปนผน าและผตามในการท างาน ทงเปนรายบคคลและเปนรายกลม

4.1.2 วางตวและรวมแสดงความคดเหนในกลมไดอยางเหมาะสม

มหาวท


23


ท ากจกรรมกลมในลกษณะตางๆ ทงในชนเรยนและนอกชนเรยน

มอบหมายงานรายกลม และรายบคคล เชน การผลตสอการสอนในประเภทตางๆ

และการคนควาหาขอมลการใชสอการสอนในยคปจจบน การน าเสนอรายงาน


ประเมนจากความรบผดชอบในการปฏบตกจกรรมในชนเรยน

และประเมนจากผลการท ากจกรรมกลมและการท ารายงาน ประเมนผลการน าเสนอผลงาน

5. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสารและการใชเทคโนโลย

สารสนเทศ

5.1 ทกษะการวเคราะห เชงตวเลข การสอสารและการใช

เทคโนโลยสารสนเทศทตองพฒนา

5.1.1 ทกษะการคดค านวณ เชงตวเลขจากการวเคราะหสถตในขอมล

ทศกษา

5.1.2 พฒนาทกษะในดานการสอสาร ทงการพด การฟง การแปล

การเขยนโดนการท ารายงานและน าเสนอในชนเรยนไดอยางเหมาะสม ตลอดจนทกษะ

การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสอสาร

5.1.3 สามารถใชทกษะในการน าเสนอรายงานโดยใชรปแบบเครองมอ

และเทคโนโลยทเหมาะสม

5.1.4 สามารถคดเลอกแหลงขอมล

5.1.5 สามารถคนควาหาขอมล/ตดตามการเปลยนแปลงทาง

อนเตอรเนต


5.2.1 น าเสนอโดยใชรปแบบเทคโนโลยทเหมาะสม เชน การใช Power Point

ทนาสนใจ ชดเจน งายตอการตดตามท าความเขาใจ ประกอบการสอนในชนเรยน

5.2.2 การสอนโดยการน าเสนอขอมลจากการคนควาทางอนเตอรเนต

เพอเปนตวอยางกระตนใหนสตเหนประโยชนจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการน าเสนอ

และสบคนขอมล

5.2.3 การแนะน าเทคนคการสบคนขอมลและแหลงขอมลการอางองจาก

แหลงทมาขอมลทนาเชอถอ

มหาวท


24

5.2.4 การมอบหมายงานศกษาคนควาดวยรปแบบโครงงานทตองการ

สบคนขอมลดวยเทคโนโลยสารสนเทศจาก Website สอการสอน E- learning ท ารายงาน

โดยการเนนการอางอง จากแหลงทมาของขอมลทนาเชอถอ มการน าตวเลข สถตประกอบ

5.2.5 การน าเสนอทงในรปแบบเอกสารและดวยวาจาประกอบสอ

เทคโนโลย


5.3.1 ประเมนทกษะการใชภาษาเขยนจากเอกสารรายงานโครงงาน

5.3.2 ประเมนทกษะการใชสอและการใชภาษาพดจากการน าเสนอผล

การศกษาคนควาหนาชนเรยน

5.3.3 ประเมนรายงานการสบคนขอมลดวยเทคโนโลยสารสนเทศ

อาจารยจดเวลาใหค าปรกษาเปนรายบคคล หรอ รายกลมตามความตองการ 1 ชวโมงตอ

สปดาห

หมวดท 4 การประเมนและปรบปรงการด าเนนการของรายวชา

1. กลยทธการประเมนประสทธผลของรายวชาโดยนสต

การประเมนประสทธผลในรายวชาน ไดจดกจกรรมในการน าแนวคดและ

ความเหนจากนสตดงน

1.1 การสนทนากลมระหวางผสอนและผเรยน

1.2 การสงเกตการณจากพฤตกรรมของผเรยน

1.3 การประเมนผสอนทกดาน และประเมนผลงานของนสต

1.4 ขอเสนอแนะผานกระดานเสวนา (web board) ทผสอนไดจดท า

เปนชองทางการสอสารกบผเรยนโดยใหทกคนประเมนประสทธภาพของรายวชา ซงรวมถง

วธการสอน การจดกจกรรมในและนอกหองเรยนโดยชองทาง E - mail และ face book

2. กลยทธการประเมนการสอน

ในการเกบขอมลเพอประเมนการสอน ไดมกลยทธ ดงน

2.1 การสงเกตการสอนของผสอนรวม

2.2 ผลการสอบ

2.3 การสอบผลประเมนการเรยนร

2.4 การประเมนการสอนโดยคณะกรรมการประเมนการสอนทแตงตง

โดยคณะ หรอภาควชา จากการสงเกตขณะสอน และการสมภาษณตวแทนผเรยน

มหาวท


25

3. การปรบปรงการสอน

หลงจากผลการประเมนการสอนในขอ 2 แลว จงมการปรบปรงการสอน

โดยการจดกจกรรมในการระดมสมองและหาขอมลเพมเตมในการปรบปรงการสอน ดงน

3.1 สมมนาการจดการเรยนการสอน โดยกจกรรมการจดการเรยนร

(Knowledge Management)

3.2 การวจยในชนเรยน

3.3 ภาควชาก าหนดใหอาจารยผสอนทบทวนและปรบปรงกลยทธ

และวธการสอนจากผลการประเมนประสทธผลของรายวชา แลวจดท ารายงานรายวชา

ตามรายละเอยดท สกอ. ก าหนด ทกภาคการศกษา

3.4 มการประชมอาจารยทงภาควชาเพอหารอปญหาการเรยนรของ

ผเรยนและรวมกนหาแนวทางแกไข

4. การทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธรายวชาของนสต

ในระหวางกระบวนการสอนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธในราย

หวขอตามทคาดหวงจากการเรยนรในรายวชาไดจากสอบถามผเรยนหรอการสมตรวจ

ผลงาน รวมถงพจารณาผลการทดสอบยอย และหลกการออกผลการเรยนรายวชา

มการทวนสอบผลส าฤทธโดยรวมในรายวชาไดดงน

4.1 การทวนสอบการใหคะแนนจากการสมตรวจผลงานของผเรยน

โดยอาจารยอน หรอผทรงคณวฒ ทไมใชอาจารยประจ าหลกสตร

4.2 มการตงคณะกรรมการในภาควชาเพอตรวจสอบผลประเมนการ

เรยนรของผเรยน โดยตรวจสอบขอสอบ รายงาน วธการใหคะแนนสอบ และการใหคะแนน

พฤตกรรม

4.3 ภาควชามคณะกรรมการประเมนการสอนท าหนาททวนสอบ

ผลสมฤทธของผเรยนในรายวชาโดยสมประเมนขอสอบและความเหมาะสมของการให

คะแนน ทงคะแนนดบและระดบคะแนนของรายวชารอยละ 60 ของรายวชาทงหมด

ในความรบผดชอบของภาควชา ภายในรอบเวลาของหลกสตร

5. การด าเนนการทบทวนและการวางแผนปรบปรงประสทธผลของ

รายวชา

จากการประเมนและทวนสอบผลสมฤทธประสทธผลรายวชาแลว

ไดมการวางแผนการปรบปรงการสอนและรายละเอยดวชา เพอใหเกดคณภาพมากขน ดงน

มหาวท


26

5.1 ปรบปรงรายวชา ทก 1 ป หรอตามขอเสนอแนะและผลการทวน

สอบมาตรฐานผลสมฤทธตามขอ 4

5.2 สลบหรอเปลยนอาจารยผสอนเพอใหนสตมมมมองในเรอง

การประยกต ความรกบปญหาทมาจากงานวจยของอาจารย

สรป ภาควชามระบบการทบทวนประสทธผลของรายวชา โดยพจารณาจากผล

การประเมนการสอนโดยผเรยน ผลการประเมนโดยคระกรรมการประเมนการสอนของ

ภาควชา การรายงานรายวชาโดยอาจารยผสอน หลกการทบทวนประสทธผลของรายวชา

อาจารยผสอนรบผดชอบในการทบทวนเนอหาทสอนและกลยทธการสอนใช และน าเสนอ

แนวทางในการปรบปรงและพฒนาในรายงานผลการด าเนนการของรายวชา เสนอตอ

หวหนาภาควชา เพอน าเขาประชมอาจารยประจ าหลกสตรพจารณาใหความคดเหน

และสรปวงแผนพฒนาปรบปรงส าหรบใชในปการศกษาตอไป

จตวทยาส าหรบคร

จตวทยาส าหรบครเปนวชาชพทเกยวของกบความรดานจตวทยา พฒนาการ

จตวทยา การเรยนรจตวทยา การศกษาเทคนคและวธการทางจตวทยาทจะน ามาใชในการ

เรยนการสอนการดแลชวยเหลอและพฒนาบคลกภาพผเรยนการสรางความสมพนธและ

บรรยากาศในการเรยนรใหเปนไปอยางราบรนมความสข (นวลจตต เชาวกตพงศ และคณะ,

2551, หนา 8) ซงเรองตางๆ ทกลาวมานนยอมสงผลดตอการเรยนการสอนใหมคณภาพ

และถอวาเปนภาระหนาทส าคญของครในทศนะของนกวชาการทงหลายทมองเหนวา

ความกาวหนาในการสอนจะเกดขนดวยการจดใหครไดรบความรหรอไดอภปรายเกยวกบ

เรองหลกทางพฤตกรรมศาสตรและการน าไปใชในชนเรยน ดงนนการชวยใหครเขาใจ

เกยวกบหลกการทางจตวทยาและสามารถน าไปใชไดยอมเปนสงส าคญในการเรยนการ

สอนเนอหาสาระทส าคญๆ ในเรองจตวทยากบการเรยนการสอนประกอบดวย ความร

เบองตนเกยวกบจตวทยาการศกษา และการสอนทมประสทธภาพ มความส าคญมากตอ

การประกอบอาชพคร ซงควรอยางยงทบคคลผไดชอวาเปนครควรจะทราบและตระหนกใน

ความส าคญ เพอจะไดจดการกบตวเองใหเหมาะสม ซงองคประกอบเหลาน มดงตอไปน

องคประกอบทหนง ความรความเขาใจในเนอหาวชาทสอน ความร

ความเขาใจทวาน หมายถง การเขาถงแกนของเนอหา ทฤษฎ หลกการตางๆ ซงในบางวชา

ครทานเรยกวา มโนทศนหรอสมย 40 ปทแลว เรยกกนวาความคดรวบยอด (Concept)

มหาวท


27

ของเนอหานนเอง ครสอนเรองอะไรกตองมความเขาใจอยางชดเจน หรอทเรยกกนวาเกด

insight ในเนอหานน ทงนเพราะวาหากครผสอนไมรแจงในเนอหาเสยแลว กจะน าไปสความ

ยากล าบาก ในการทจะท าใหนกเรยนเกดความรความเขาใจในเนอหานนดวย และทรายทสด

ในเรองนกคอ ครมความเขาใจคลาดเคลอนในเนอหาแลวจะพาใหนกเรยนเกดความเขาใจ

คลาดเคลอนตามไปดวย

องคประกอบทสอง บคลกภาพของคร บคลกภาพ หมายถง ลกษณะโดยรวมของบคคลทงลกษณะภายนอกและลกษณะภายใน ซงลกษณะดงกลาวน บางอยางก

แสดงออกใหผอนรบรได บางอยางกไมแสดงออกใหผอนรบร บคลกภาพมสวนอยางส าคญตอการปรบตวในการอยรวมกนของมนษย องคประกอบของบคลกภาพของครสามารถแบงออกไดเปน 5 องคประกอบ ดงน

1. ดานกายภาพ หมายถง รปรางหนาตา กรยาอาการ และการแตงกายเปนส าคญ ครทมบคลกภาพดานกายภาพเปนปกตและนาศรทธา นานบถอ จะมโอกาส

ประสบความส าเรจ ในการอยรวมกบลกศษยมากกวาครทมบคลกภาพทผดปกต โดยเฉพาะอยางยงการผดปกตในทางทไมด หากจะกลาวเฉพาะในดานการแตงกายแลว อาจสรปไดวา การแตงกายทเหมาะสมทสดของคร คอการแตงกาย (ซงรวมถงการแตงหนา และทรงผมดวย) ทสะอาด เรยบรอย ดด นานบถอ ซงภาษาองกฤษใชค าวา Neat and Clean นนเอง 2. ดานวาจา หมายถง การแสดงออกโดยทางวาจา บคลกภาพ

ทางวาจาทดของคร หมายถง การพดดวยถอยค าทถกตอง ชดเจน เหมาะสมกบวฒภาวะของลกศษย ซงหมายถง ไมยากหรองายจนเกนไป การพดดวยน าเสยงทแฝงดวยความเมตตา ปรารถนาด นมนวล การพดดวยลลาทเหมาะสม ไมชาไมเรว จนเกนไป และรวมไปถงการพดนอย หรอเงยบขรมจนเกนไป หรอการพดมากจนนาร าคาญดวย 3. ดานสตปญญา หมายถง การมไหวพรบทด สามารถแกปญหาเฉพาะ

หนาไดเหมาะสม มการตดสนใจทด และการมอารมณขนทเหมาะสม ซงหมายถง การสรางอารมณขนใหแกลกศษยไดด 4. ดานอารมณ หมายถง การควบคมอารมณไดด ไมแสดงออกถงความรสกตางๆ ไดงายจนเกนไป ไมวาจะเปนอารมณมใจ อารมณโกรธ อารมณเศรา หรออารมณหงดหงดกตาม ครทมวฒภาวะทางอารมณทเหมาะสม คอ ครทมอารมณด มนคง

เสมอตนเสมอปลาย ซงจะแสดงออกใหเหนทางสหนา แววตา ทาทาง และวาจาใหลกศษยไดรบร แตจะอยางไรกตามครกอาจจะโกรธลกศษยบางกไดหากมเหตผลอนสมควรใหโกรธ ไมใชโกรธเพราะอารมณไมด และกมครจ านวนไมนอยทดเหมอนจะโกรธหรอขดใจ

มหาวท


28

ลกศษยอยเปนประจ า แตลกศษยกสามารถปรบตวไดเพราะเกดการเรยนรวา นนคอ ลกษณะของคร ซงกคงเปนไปตามค ากลาวทวา หากอารมณดเสมดตนเสมอปลายไมได

กขอใหอารมณรายคงเสนคงวา ดกวาคมด คมราย นนเอง เพราะครทมอารมณคมดคมราย จะท าใหลกศษยไมสามารถปรบตวไดงายๆ 5. ดานความสนใจ หมายถง การมความกระตอรอรนทจะรบรเรองหรอ

ความรตางๆ ของสงแวดลอมรอบตวไดอยางหลากหลาย ความสนใจทกวางขวางยอมเกด

จากประสบการณทหลากหลายของบคคลนนๆ ครทมความสนใจกวางขวางจะเปนครท

สามารถเลอกใชค าพดหรอการกระท าใหถกใจคนไดหลายลกษณะ ซงเปนไปตามหลกของ

การสอสารความคดทวา บคคลทมความสนใจตรงกนจะสอสารความคดกนไดด แต

เนองจากลกศษยของครมจ านวนหลายคน และหลากหลายความสนใจ ครจงตองมความ

สนใจหลากหลายตามไปดวย มเชนนนแลวกจะถกใจลกศษยสวนนอย แตไมถกใจลกศษย

สวนมากโดยปกตนกเรยนจะชอบเรยนกบครทมบคลกภาพด เพราะชอบทจะอยใกลๆ และ

เมอมความชอบในตวครแลว กอาจน าไปสการมความอดทน และความพยายามทจะเรยนร

วชาทครสอนดวย แตในทางตรงกนขาม หากนกเรยนไมชอบบคลกภาพของครเสยแลว ก

ยอมไมอยากอยใกลๆ ไมอยากไดยนเสยง และไมอดทนพยายามทจะเรยนรในสงทครสอน

ไปดวย แมจะเปนนสตนกศกษาในระดบอดมศกษากเปนเชนน เพราะเขายงไมมวฒภาวะ

ทางอารมณมากพอทจะอดทน เพอการเรยนรกบครทนากลว หรอนาร าคาญได

องคประกอบทสาม ความสามารถในการสอน หมายถง การทครสามารถ

ท าให นกเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทครตองการจะสอน ทงนความหมายของ

การสอนมไดหมายความถง เฉพาะการถายทอดความรจากตวครไปสนกเรยนเทานน

แตหมายถงความสามารถในการท าใหนกเรยน “เรยนร” และเกดอาการ “ใฝร” ดวย

ความสามารถในการสอนของครเกดขนจากเหตปจจยตางๆ ดงตอไปนคอ ทศนคตทดตอ

วชาชพ หมายถง การมใจเอนเอยงในทางบวกตออาชพคร วาเปนอาชพทส าคญตอสงคม

เปนอาชพในระดบวชาชพเปนอาชพทตองอาศยความร ความสามารถ และวฒภาวะทกๆ

ดานเปนอยางมาก บคคลทประกอบอาชพครโดยมทศนคตทดตอวชพครยอมมโอกาสทจะ

สอนไดดกวาบคคลทดหมนดแคลน หรอเบอหนายวชาชพครอยางแนนอนความเปนครมอ

อาชพกบอาชพครจะมลกษณะทแตกตางกน ค าวา “ครมออาชพ” กบ “อาชพคร” นนม

ความแตกตางกนอยางมาก ส าหรบอาชพคร ใครๆ กสามารถเปนได ถาไดรบการวาจาง

ใหสอน แต “ครมออาชพ” ทปฏบตหนาทไดสมกบความเปนครอยางแทจรงนน ไมใชสงท

ใครๆ กสามารถท าได โดยเฉพาะอยางยงส าหรบสภาพสงคมในปจจบน หนาทของครท

มหาวท


29

แทจรงนน ไมจบเพยงการสอนในสาระวชาทตนรบผดชอบเทานน แตยงกนไปถงการสอน

ถงหลกการความประพฤตทถกตองดงาม เพอใหนกเรยนเตบโตไปเปนพลเมองทมคณภาพ

ของประเทศ คดเปน มจรยธรรม มความรบผดชอบตอตนเอง ครอบครว สงคม และ

ประเทศชาต รวมทงแสวงหาความร พฒนาตนเองอยางตอเนอง ไมหยดการเรยนรเพยงแค

เมอส าเรจการศกษาเทานน ดงนน หากครตองการทจะพฒนาใหตนเองเปนครมออาชพนน

จะตองท าอยางไรบาง

ประการท 1 การเรยนรทจะประสบความส าเรจไดนน สวนหนงขนอยกบ

สภาพแวดลอมทเหมาะสมและเออตอการเรยนร สงเสรมใหนกเรยนกลาคด กลาถาม

อยาท าใหหองเรยน หรอโรงเรยนเปนสถานท ทเตมไปดวยความหวาดกลว กดดน แตทงน

ไมไดหมายความวาจะตองมการปลอยปละละเลยเรองกฎระเบยบตางๆ ครจ าเปนตองคงไว

ซงกฎเกณฑ เพอใหนกเรยนไดเรยนร และปรบตวเปนคนทมระเบยบวนย นอกจากนน

ครยงคงตองรกษามาตรฐานตางๆ ไวดวย โดยเฉพาะมาตรฐานดานการศกษา ซงมาตรฐาน

การศกษาทเหมาะสมนน ควรเปนมาตรฐานททาทายระดบสตปญญา ความร ความสามารถ

ของนกเรยน ไมยอหยอนมากจนท าใหนกเรยนไมตองอาศยความพยายามใดๆ กสามารถ

ท าส าเรจได เพราะจ าใหนกเรยนเบอ ไมมความรสกทาทายใดๆ ในขณะเดยวกน กไมยาก

เกนกวาระดบความสามารถของนกเรยนทจะกอใหเกดความทอถอย นอกจากน นกเรยน

ควรจะถกฝกใหสามารถประเมนความสามารถ และผลงานของตนเองไดอยางถกตอง

ไมล าเอยง กลาวคอ มความรจกตนเอง

ประการท 2 คร โรงเรยน ครอบครว และชมชนควรมสวนรวมในการ

รบผดชอบตอการเรยนรของนกเรยน เชน การเชญคนในชมชนทมความสามารถดานตางๆ

มาเปนครรบเชญ เชน หากใครเคยอานวรรณกรรมเยาวชนของประเทศญปนจะเหนไดวาม

การเชญครชาวนา หรอครท าขนม มาสอนวธการปลกขาว การท าขนมจรงๆ พรอมทงเปด

โอกาสใหเดกไดลงมอปฏบตจรง เมอนกเรยนไดเรยนรผานการปฏบตแลว การตอยอด

ความคดจะงายขน เชน การคดแปรรปผลตภณฑ เขาใจวาบางพนทในประเทศไทยเองกม

การจดการเรยนการสอนแบบนอย แตอาจไมตอเนองนก ผลดของการเรยนรรปแบบน

นอกจากจะท าใหเดกไดเรยนรของจรงแลว ยงสรางความสมพนธทดระหวางโรงเรยน

และชมชน ท าใหเกดความรสกวาตนมคณคา เปนทยอมรบของครรบเชญ รวมทงเปนการ

อนรกษของดมอยของแตละทองถนไดอกดวย หรออาจเปนการสรางโครงงานเขาไปพฒนา

แกไขปญหาของแตละชมชน เชน การบ าบดน าแหลงน าสาธารณะ หรอการแปรรป

ผลตภณฑ และพฒนาบรรจภณฑ เปนตน

มหาวท


30

ประการท 3 ครมออาชพตองมความสามารถในการขาย หมายถง

สามารถชแนะใหนกเรยนเหนถงความส าคญ และความจ าเปนของการเรยนในวชาดงกลาวได

หากครไมสามารถขายความจ าเปนทจะตองเรยนเนอหาวชาแลว ความสนใจ และความเอาใจใส

ทนกเรยนมตอการเรยนยอมลดลง หลกความส าคญในการขาย คอการชใหเหนถงประโยชน

ในชวตประจ าวนทนกเรยนจะไดรบจากการเรยน หรอการเชญบคคลในแตละสาขาอาชพ

มาพดคยกนถงหนาทการงาน หรอการพานกเรยนออกไปทศนศกษานอกสถานทเปนตน

นอกจากนน ครควรทจะใหความส าคญกบหลกสตรทเนนการเชอมโยงความรไปสการใช

ประโยชนจรงเนนวธการประยกตความร

ประการท 4 ครตองเตรยมนกเรยนใหมความพรอมกอนเรมเรยน

โดยชแจงเนอหาสาระของการเรยนในแตละคาบ พรอมทงการจดใหมการทดสอบกอนเรยน

เพอดความพรอม

ประการท 5 ครมออาชพตองกลาเสยง กลาทจะทดลองใชวธการสอน

อปกรณการสอนแบบใหมๆ เพอดงดดความสนใจของผเรยน หากสอนดวยวธน

ไมประสบความส าเรจ คอ นกเรยนไมสนใจมากเทาทควร ครตองกลาทจะลองหาวธการ

สอนใหมทเหมาะสมกบนกเรยนมากยงขน หองเรยนแตละชน นกเรยนแตละคนลวนม

ความแตกตางกน ดงนน การสอนจงไมมค าตอบตายตววาสอนแบบใดจงจะไดผล

ประการท 6 ครตองมความคดเชงระบบ มองเหนความแตกตางระหวาง

บคคลในนกเรยน ทแตกตางกนทงทางรางกาย สตปญญา ความสามารถ รปแบบการเรยนร

แรงจงใจ และพนฐานทางครอบครว โดยเฉพาะในรายทมความตองการพเศษนน

ครอาจขอค าแนะน าจากครแนะแนวของโรงเรยน

ประการท 7 นกเรยน และผปกครองทกคนตองไดรบการปฏบต

ทเทาเทยมกน แสดงใหนกเรยนเหนวาครใหเกยรต และรบฟงความคดเหนของนกเรยนทกคน

ส าหรบผปกครองกเชนเดยวกน อยาใหความแตกตางใดๆ ไมวาจะเปนฐานะ สถานภาพ

ทางสงคม หรอการศกษามาเปนตวแปรในการเลอกปฏบต

ประการท 8 ครตองสอนใหนกเรยนรจกทจะเรยนรวธการเรยน

(Learning how to learn) และเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต (Life long learning) เนองจาก

ในปจจบน การเปลยนแปลงตางๆ เกดขนเรวมาก และเกดในลกษณะทคาดการณไมได

ดงนน ความรทนกเรยนไดรบไปนนยอมไมเพยงพอ การด าเนนชวตนกเรยนจ าเปนตอง

เรยนรถงการเขาถงแหลงความรทเหมาะสม และเรยนรวธการเรยนดวยตนเองเมอไมมคร

มหาวท


31

เชน รจกสงเกต คนควาดวยตนเอง ดงค ากลาทวา “ใหปลาหนหนงตว หนกนไดหนงวน

สอนใหหนหาปลา หนมปลากนไดตลอดชวต”

1. ความรเบองตนเกยวกบจตวทยาส าหรบคร

ภาระหนาทส าคญของคร คอ การท าใหผเรยนเกดการเรยนรใหไดมากทสด

เทาทจะท าได ดงนนครจงเปนบคคลทมบทบาทส าคญทจะท าใหการเรยนรมประสทธภาพ

หรอไม ซงการทครจะจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพนน ในเบองตนกจะตองมความร

ในเนอหาวชาทจะตองรบผดชอบในการจดการเรยนร และจะตองมความรในศาสตรอนๆ

ทเกยวของกบการจดการเรยนรดวย เชน หลกการจดการเรยนร หลกสตร การวดและ

ประเมนผล เทคโนโลยการศกษา และจตวทยา โดยเฉพาะศาสตรทางจตวทยานนเปน

ศาสตรทมความส าคญตอการจดการเรยนร เนองจากศาสตรทางจตวทยาจะมทฤษฎท

อธบายเกยวกบการเรยนร การจงใจ พฒนาการของผเรยนและปจจยตางๆ ทมผลตอการ

เรยนร ซงความรตางๆ เหลานหากเขาใจอยางถองแทจะเปนประโยชนตอการจดการเรยนร

ดงนน วชาจตวทยาจงมความจ าเปนส าหรบครอยางยงตอการจดการเรยนร เพราะความร

ทางจตวทยาจะชวยใหครไดพฒนา หรอเลอกวธการจดการเรยนรไดเหมาะสมกบผเรยน

ซงเนอหาในบทนจะกลาวถงความรเบองตนทางจตวทยาและกรอบของความรทางจตวทยา

ทเปนประโยชนกบการจดการเรยนร

2. ความเปนมาของจตวทยา

ค าวา “จตวทยา” ตรงกบภาษาองกฤษ คอ Psychology หากมการวเคราะห

ค านออกมาแลวจะแยกไดเปน 2 สวน สวนทหนงคอ Psycho มาจากค าภาษากรกวา

Psyche แปลวาจต หรอ วญญาณ (Soul) และสวนทสองคอ logy มาจากค าภาษากรกวา

Logos แปลวา การศกษา หรอคนควา หรอการหาความร เมอน าสองสวนนมารวมกนจงได

Psycho + logy หมายถง การศกษาคนควาทเกยวกบจต หรอวญญาณ (A Study of Soul)

โดยพยายามใหเกดความเขาใจในเรองวญญาณ ซงมสวนเกยวของกบอ านาจลกลบเหนอ

ธรรมชาต สงศกดสทธ และเทพเจา นอกจากนยงมความเชออกวา วญญาณนนเปนอสระท

สามารถดลบนดาลใหมนษยมอนเปนไปตางๆ ได ในระยะเวลาตอมาความเขาใจเรอง

จตวทยาทวาเปนการศกษาเกยวกบ วญาณกเปลยนไปเปนการศกษาเกยวกบเรองจต

ความหมายของค าวา Psyche จงหมายถง จต หรอ Mind และความหมายของจตวทยา

จงหมายถงการศกษาเกยวกบเรองของ จตใจ หรอ “A Study of Mind” การศกษาและ

การใชจตวทยาของชาวตะวนออกนนเรมตนตามแนวคดปรชญาและไมไดเปลยนรปไปเปน

มหาวท


32

วทยาศาสตรตามแบบของชาวตะวนตก จงเปนทนาเสยดายวาวชาการซงเรมกอตวขนมา

ไดดในระดบหนงตองหยดชะงกโดยไมเกดการพฒนาอกตอไป ส าหรบโลกตะวนตกนน

ปรากฏวามนกปราชญทสนใจในจตวทยามาตงแตสมยกรก ไดแก Plato และ Aristotle

โดยเขาไดกลาวถงธรรมชาตขงมนษยและพฤตกรรมทางจตใจของมนษยไวหลายแหง

ในค าสอนของทานเหลานนเปนไปในรปของปรชญามากกวาวทยาศาสตร นกปรชญาเชอวา

มนษยแบงออกเปน 2 ภาค คอ กาย (Body) กบจต (Mind) กาย (Body) สามารถจบตองได

สมผสได มองเหนได และแสดงกรยาตางๆ ได สวนจต (Mind) นนเปนนามธรรม หรอ

ไมมตวตนและอาศยอยในกาย มหนาทควบคมการท างานของรางกาย ฉะนนการศกษา

ระยะนนจงมงศกษาเรองของจต เพราะเชอวาจตมอทธพลตอกาย ตอมาการศกษา

จตวทยาจงไดมการพฒนามาเปนล าดบ ส าหรบการศกษาเกยวกบจตขงมนษยนนนบวาเปน

เรองยากดวยเหตทไมสามารถสงเกตหรอพสจนได ดงมค าเปรยบเทยบจตไววา “จตมนษยนน

สดลกล าเหลอก าหนด” หรอ “จตมนษยนนไซรยากแทหยงถง” (ลกขณา สรวฒน, 2549)

3. ความหมายของจตวทยาและคณลกษณะความเปนครทด

จตวทยาเปนศาสตรทมงศกษาเกยวกบมนษยการศกษานเปนการเรยนรท า

ความเขาใจเกยวกบคณลกษณะตางๆ ของแตละบคคล ซงมบางสงบางอยางแตกตางกน

บางอยางสอดคลองกนบางอยางคลายกนและบางอยางเหมอนกน การเพงประเดน

เกยวกบมนษยนน สวนใหญมกจะมงไปทการวเคราะหพฤตกรรมตามสภาพการณของแตละ

บรบท เพราะพฤตกรรมเปนผลทเกดขนของมนษยในลกษณะตางๆ อยตลอดเวลา

และมอทธพลตอชวตของตนเองและสงคมอยางเปนระบบเพอความเขาใจเบองตนจะได

น าเสนอรายละเอยดเกยวกบพฤตกรรมในประเดนตางๆ ตามล าดบ

ดงนนเพอใหเกดความรความเขาใจทถกตองเกยวกบเรองจตวทยาส าหรบ

คร จงควรทจะไดศกษาถงความหมายของค าวา “จตวทยา” ตามความหมายทางวชาการ

ซงมผใหความหมายไวหลายทาน ดงน

จราภา เตงไตรรตน (2550, หนา 29) ไดใหความหมายของจตวยา

หมายถง การศกษาพฤตกรรมกระบวนทางจตเชงปรนย เปนศาสตรทมขอบเขตกวางขวาง

เปนองคความรทงเชงศลปศาสตรและวทยาศาสตร คลอบคลมทกดานเกยวกบชวตมนษย

ทงทางกาย สงคม อารมณ จตใจ ความคดสตปญญา จดมงหมายส าคญของการศกษาศาสตร

สายน คอ เพอทจะเขาใจ อธบาย ท านาย พฒนาและควบคมพฤตกรรมดานตางๆ

มหาวท


33

ราชบณฑตยสถาน (2550, หนา 323 - 324) ไดกลาวถงจตวทยาไววา

1. ศาสตรสาขาหนงทศกษาพฤตกรรม การกระท า หรอกระบวนการ

ทางจตใจ

2. ศาสตรทวาดวยพฤตกรรมของมนษยและสตวซงเปนสวนหนงของ

กระบวนการทงหมดของชวต รวมถงระบบของรางกายทเกยวกบพฤตกรรม การท างาน

ของประสาทสมผสและการเคลอนไหว ปฏสมพนธทางสงคม พฒนาการ ปจจยทาง

พนธกรรมและสงแวดลอม กระบวนการทางปญญาทอยในจตส านกและจตใตส านก

สขภาพจตและความผดปกตทางจต พลวตของพฤตกรรม การสงเกต การทดสอบ และ

การทดลอง การประยกตความรทางจตวทยา เชน การจางงาน การจดการศกษา เรอง

เกยวกบจตบ าบด และพฤตกรรมของผบรโภค

สงกรานต กอธรรมนเวศน (2552, หนา 300) ไดอธบายความหมายของ

จตวทยาไววา จตวทยา เปนวชาทศกษาคนควาเกยวกบวญญาณหรอจตใจของสงมชวต

(กระบวนการของจต) สมอง หรอกระบวนความคดและพฤตกรรมของมนษยดวยกระบวนการ

ทางวทยาศาสตรซงครอบคลมถงอารมณ การนกคด รบรพฤตกรรมและปฏสมพนธของ

มนษย

วทยากร เชยงกล (2552, หนา 191) ไดอธบายความหมายของจตวทยา

ไววา การศกษาเรองของจตใจ พฤตกรรมและสภาพแวดลอมของคนและสตวโดยวธการ

ทดลอง สงเกต ส ารวจอยางเปนวทยาศาสตร มกเนนการศกษาแตละคนหรอกลมเลกๆ

มากกวา แบงเปนแขนงตาง เชน จตวทยาการทดลอง (experimental psychology) เนน

วธการศกษากระบวนการทางจตใจและพฤตกรรมอยางเปนวทยาศาสตร จตวทยาสงคม

จตวทยาการศกษา จตวทยาอาชพ จตวทยาคลนก

จากแนวคดทกลาวมาขางตนสรปความหมายของจตวทยา คอ วชาทศกษา

เกยวกบพฤตกรรม หรอกรยาอาการของมนษยรวมถงความพยายามทจะศกษาวาม

อะไรบางหรอตวแปรใดบาง ในสถานการณใดทเกยวของกบการท าใหเกดพฤตกรรมตางๆ

ซงขอมลดงกลาวจะท าใหสามารถคาดคะเน หรอพยากรณไดโดยใชแนวทางหรอวธการ

ทางวทยาศาสตรเปนเครองมอชวยในการวเคราะห

คณลกษณะความเปนครทด

วชาชพคร เปนวชาชพทมความส าคญมาก ผทจะมาเปนครนน ตองผาน

กระบวนการเรยนร มการฝกฝนทกษะการสอนใหมความเชยวชาญ นอกจากนแลว สงท

มหาวท


34

ส าคญอกประการหนงคอการมความรเบองตนเกยวกบจตวทยารวมทงการน ามาปรบใชกบ

กระบวนการจดการเรยนการสอน เพอใหครนนมความเขาใจในตวเดก สามารถออกแบบ

กจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบพฒนาการ ความแตกตางระหวางบคคล และ

ความสามารถทางสมอง นอกจากนแลวครควรมความรกและความเมตตาตอศษยให

เปรยบเสมอนเปนบตร ครผนนจงจะไดชอวา "เปนครทด" ดงนนเพอใหเกดความรความ

เขาใจทถกตองมผใหความหมายและแนวทางในการ เปนครทด หรอ ลกษณะครทดไว

หลากหลาย ดงน

(พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช)

ไดพระราชทานพระบรมราโชวาท แกครอาวโสประจ าป 2522 เมอวนองคารท 29 ตลาคม

พ.ศ. 2523 มขอความตอนหนง ทแสดงถงลกษณะครดไว ดงน

ครทแทนนจะตองท าแตความดคอตองหมนขยน และอตสาหะ

พากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดกลนและอดทน ตองรกษาวนย

ส ารวมระวง ความประพฤตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนอนดงาม ตองปลกตวปลกใจ

จากความสะดวกสบายและความสนกรนเรงทไมสมควรแกเกยรตภมของตน ตองตงใจ

มนคงและแนวแน ตองซอสตย รกษาความจรงใจ ตองเมตตาหวงด ตองวางใจเปนกลาง

ไมปลอยไปตามอ านาจอคต ตองอบรมปญญาใหเพมพนสมบรณขน ทงในดานวทยาการ

และความฉลาดรอบรในเหตและผล"คณลกษณะของครทด 10 ประการ ดงน

1. ความมระเบยบวนย หมายถง ความประพฤต ทงทางกาย

วาจา และใจ ทแสดงถงความเคารพในกฎหมาย ระเบยบประเพณของสงคม และความ

ประพฤตทสอดคลองกบอดมคตหรอความหวงของตนเอง โดยใหยดสวนรวมส าคญกวา

สวนตว

2. ความซอสตยสจรตและความยตธรรม หมายถง การประพฤต

ทไมท าใหผอนเดอดรอน ไมเอาเปรยบ หรอคดโกงผอนหรอสวนรวม ใหยดถอหลกเหตผล

ระเบยบแบบแผนและกฎหมายของสงคมเปนเกณฑ

3. ความขยน ประหยด และยดมนในสมมาอาชพ หมายถง

ความประพฤตทไมท าใหเสยเวลาชวต และปฏบตกจอนควรกระท าใหเกดประโยชนแกตน

และสงคม

มหาวท


35

4. ความส านกในหนาทและการงานตางๆ รวมไปถงความ

รบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต หมายถง ความประพฤตทไมเอารดเอาเปรยบสงคม

และไมกอความเสยหายใหเกดขนแกสงคม

5. ความเปนผมความคดรเรม วจารณและตดสนอยางมเหตผล

หมายถง ความประพฤตในลกษณะสรางสรรคและปรบปรงมเหตมผลในการท าหนาท

การงาน

6. ความกระตอรอรนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย

มความรกและเทดทน ชาต ศาสนา พระมหากษตรย หมายถง ความประพฤตทสนบสนน

และใหความรวมมอ ในการอยรวมกนโดยยดผลประโยชนของสงคมใหมากทสด

7. ความเปนผมพลานามยทสมบรณทงทางรางกายและจตใจ

หมายถง ความมนคงและจตใจ รจกบ ารงรกษากายและจตใจใหสมบรณ มอารมณแจมใส

มธรรมะอยในจตใจอยางมนคง

8. ความสามารถในการพงพาตนเอง และมอดมคตเปนทพง

ไมไหววานหรอขอความชวยเหลอจากผอนโดยไมจ าเปน

9. ความภาคภมและการรจกท านบ ารงศลปะ วฒนธรรม และ

ทรพยากรของชาต หมายถง ความประพฤตทแสดงออกซงศลปะและวฒนธรรมแบบไทยๆ

มความรกและหวงแหนวฒนธรรมของตนเองและทรพยากรของชาต

10. ความเสยสละ และเมตตาอาร กตญญกตเวท กลาหาญ

และความสามคคกน หมายถง ความประพฤตทแสดงออกถงความแบงปน เกอกลผอน

ในเรองของเวลาก าลงกายและก าลงทรพย

พระราชนนทมน (ปญญานนทภกข, 2525, หนา 3 - 4) ไดกลาวไวใน

หนงสอพจนานกรมพทธศาสตร แบบประมวลธรรมวา กลยาณมตตธรรม เปนองคคณของ

กลยาณมตรแทคณลกษณะของครทด ม 7 ประการ คอ

1. ปยะหรอปโย คอ การท าตนใหเปนทนารกของศษย การทจะท าตน

ใหเปนทรกจะตอง มเมตาตา รกเดกมากวารกตว, มหนาตายมแยมแจมใส, มความสนท

สนมกบศษย, พดจาออนหวานสมานใจ, เอาใจอบรมสงสอนใหศษยเกดความเรยนร,

เปนเพอนเดกในสนามกฬา เปนครในหองเรยน, เปนเพอนรวมทกขเมอเดกเปนทกข

คอยปลอบโยนใหก าลงใจ

มหาวท


36

2. คร (ครโภ) คอ การเปนคนหนกแนน เปนครจรงๆ ท าตนเปน

แบบอยางแกเดก ในทางสรางสรรคจรงๆ มใจสงบ มเหตผล มใจรอน ไมเปนคนเจาอารมณ

เปนคนหนกแนน ประดจหน ไมเบาเหมอนนนเปนคนเสมอตนเสอมปลายเสอม

3. ภาวนโย คอ เปนผอบรมตนใหเจรญ สนใจในการศกษาหาความร

เพมเตม เปนคนสายตายาวกาวไกลเปดใจรบความรความเขาใจอยเสอม ไมหลาหลงใคร

เปนครเวลาสอน เปนนกเรยนเมอเวลาวาง เปนนกสากลนยมถอศาสนาเปนหลกใจ อยา

เปนคนมความเหนผด เชอกฎแหงกรรมวาท าดไดดท าชวไดชว มการควบคมกายวาจาดวย

ศล ควบคมสมาธ ควบคมความเหนดวยปญญา จงเอาตวรอดปลอดภย

4. วตตา คอ เปนตนเคารพระเบยบแบบแผน เปนคนมระเบยบในการ

แตงกายมระเบยบตงแตศรษะจนถงเทา ผมตองแตงใหเรยบรอย ใหเดกเหนวาครเปนผม

ระเบยบแบบแผนชวยกนท าโรงเรยนใหสะอาด

5. วจนกขโม คอ เปนผมความอดทนตอสงทมากระทบ ปกตเดกยอม

มความซกชนตามธรรมชาตนาร าคาญครจกร าคาญไมได เบอไมได ชอบใจไมชอบใจกตอง

ท าทงนน จงตองทนเปนพเศษ

6. คมภรจะกถง กตตา คอ เปนผเขาใจหลกการสอนวาวชาอะไร

ควรสอนอยางไรเดกจงจะเขาใจ ของยากตองท าใหงาย ของลกตองท าใหตน ของทมอง

ไมเหนตองท าใหเหน สอนแตสงทรแลวไปหาสงทยงไมร งายไปหายาก ต าไปหาสง เปนตน

7. โน จฏฐาเน นโยชเย คอ การไมชกศษยไปในทางทต าทราบ

สงใดเปนความเสอมโทรมทางใจ ไมควรซกน าไปในทางนนครไมควรประพฤตสงต าทราม

ใหเดกเหน ครควรหลกเลยงอบายมขทงปวง

Hurst & Reding (2006, p. 43) กลาววา การเปนครทดมไดเปนเพยงผม

บทบาทในการใหขอมลความรทนาเชอถอแกผเรยนเทานน ในแตละวนทครสอน และ

สงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรและการพฒนางอกงาม ผเรยนเองกท าใหครไดเรยนรและ

พฒนางอกงามไปดวยเชนกน

Nikola - Lisa & Burnaford อางถงใน Santrock (2009, p. 6) กลาววา

ครดคอครทมความพยายามในการสรางความสนใจใหกบผเรยน เพราะบางครงจะพบวา

ขณะทครก าลงสอน แตผเรยนไมไดรบรเลยวาครก าลงสอนอะไร ครทดคอครทสามารถ

กระตนใหนกเรยนคดตามสงทครก าลงสอนได

มหาวท


37

พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตตโต, 2540, หนา 14 - 17) ไดน าหลกค าสอน

ของพระพทธองคมาอธบายครทด ไววา

1. มความรเขาใจเนอหา และขอบเขตของกฎเกณฑ และการตางๆ

ทเกยวของและทจะน ามาใชในการสอยางชดเจน ตลอดจนรขดขนความสมารถของบคคลท

มพฒนาการอยในระดบตางๆ

2. มความเขาใจในกระบวนพฤตกรรมตางๆ ของมนษยเปนอยางด

3. รวธการและกลวธปฏบตตางๆ ทจะน าเขาสเปาหมายทตองการ

4. มความรในวชาสรรวทยา และจตวทยา อยางนอยใหทราบ

องคประกอบตางๆ และปฏบตหนาทของบคคล และถาเปนไปไดควรมความรทวไปอยาง

กวางขวาง โดยเฉพาะในทางวทยาศาสตร เพอรจกสภาวะของสงทงหลายและมทศนคตท

ถกตองตอสงเหลานน อนจะเปนเครองเพมพนประสทธภาพในการสอนใหไดผลดยงขน

5. รความแตกตางระหวางบคคลในดานความโนมเอยง แนวความสนใจ

และความถนดโดยธรรมชาต

6. รความแตกตางระหวางบคคลในดานระดบสตปญญา

ความสามารถ พฒนาดานตางๆ และความพรอมทจะเรยนร

7. รปจจยตางๆ ทเปนอปสรรคถวง หรอสงเสรมเพมพนผลส าเรจของ

การเรยนร และการฝกอบรมในระดบตางๆ กบรจกใชเทคนคตางๆ เขาแกไขหรอสงเสรม

น าการเรยนรและการฝกอบรมใหด าเนนกาวหนาไปดวยด

8. รประวตพนเพเดม และประสบการณในอดตของผเรยน

9. พจารณาสงเกตดผเรยนในขณะทเขามบทบาทอยในชวตจรง

ภายในกลมชน หรอสามารถรเทาทน และเขาใจพฤตกรรมตางๆ ทเขาแสดงออกในขณะนนๆ

วาเปนผมปญหาหรอไมอยางไร มองเหนสาเหตแหงปญหานน และพรอมทจะเขาชวยแกไข

ทนท

10. รชดเขาใจแจมแจงและแนใจวาผลสมฤทธทเปนจดหมายนน คอ

อะไร เปนอยางไร และตนเองสามารถกระท าผลสมฤทธนนใหเกดขนไดจรงดวย

สรางค โควตระกล (2554, หนา 13 - 16) ไดกลาวถงครทดวา การเปน

ครทดและมประสทธภาพเปนสงทครทกคนปรารถนา แตมกจะคดกนวายากทจะท าได

บางคนคดวาการเปนครทดมประสทธภาพนนจะตองมพรสวรรค หรอเกดมาดวยความเปน

ครอยในตว ทจรงแลวถาหากครมความรกอาชพคร รกนกเรยน และอยากจะชวยเหลอ

นกเรยน การเปนครทดและมประสทธภาพยอมเปนไปไดส าหรบทกคน

มหาวท


38

Santrock (2009, p. 6) กลาววา การเปนครทดมประสทธภาพม

องคประกอบทส าคญ 2 ประการ คอ

1. ความรอยางมออาชพ ครทมประสทธภาพจะตองมความร

ความเขาใจในเนอหาวชาทจะสอน รวมถงหลกการส าคญของทกษะการสอนเปนอยางด

มกลยทธทเปนเลศในการก าหนดเปาหมาย แผนการสอนและการบรหารจดการชนเรยน

สามารถกระตน สอสาร และท างานกบผเรยนซงมความแตกตางกนทงดานความสามารถ

และภมหลงไดเปนอยางด สามารถใชเทคนควธการสอนไดอยางเหมาะสม โดยครตอง

ตรวจสอบและพฒนาตนเองเรองตอเนอง ไดแก

1.1 ความรความสามารถในเนอหาวชา ในทนมไดหมายถงเฉพาะ

ความรในขอเทจจรง สถานการณ และความคดรวบยอดทวไป หากยงหมายถง

ความสามารถในการรวบรวมความคดการเชอมโยงแนวคดตางๆ วธการในการคดและ

การหาเหตผล การเปลยนแปลงหลกการ ความเชอ และความสามารถทเชอมโยงแนวคด

จากหลกการหนงไปสหลกการอนๆ ได

1.2 กลยทธการสอน การสอนทยดผเรยนเปนศนยกลางนนผเรยน

ไมควรรบความรจากครโดยการจดจ า แตควรไดรบการกระตนใหเปดโลกคนหาความรดวย

ตนเอง สามารถคดอยางมวจารณญาณไดครควรใหความส าคญกบการฝกใหผเรยน

ท างานรวมกนเพอน าไปสการเรยนรและเขาใจบทเรยน มากกวาการใหครเปนผบอกความร

แกผเรยนอยางเดยว

1.3 การก าหนดเปาหมายและทกษะการวางแผนการสอน

(Pintrich & Schunk, 2006, p. 8) กลาววา ครทมประสทธภาพมกจะก าหนดเปาหมายใน

การสอนและวางแผนไปสเปาหมายนน พรอมทงพฒนาเกณฑเฉพาะเพอใหประสบ

ความส าเรจเขาจะใชเวลาคอนขางมากในการวางแผนการสอนเพอใหผเรยนรไดมากทสด

และจะพยายามหาวธทจะท าใหบทเรยนมความทาทายนาสนใจ ส าหรบผเรยน

1.4 ความเขาใจธรรมชาตและพฒนาการของผเรยนแตละคน

(Henninger อางถงใน Santrock, 2009, p. 8) กลาววา ความเขาใจกระบวนการเจรญเตม

โตและขนพฒนาการของผเรยนมความส าคญมากทสดตอการเลอกวธการสอนทจะน าไปส

การเรยนรสงสดของผเรยนแตละคน

2. การอทศตนและแรงจงใจ ในการเปนครทดหรอครทท าหนาทสราง

“คณภาพ” ความเปนมนษยใหกบศษยไดอยางครบถวน เปนครทอยในใจ “ศษย” เปนครท

ศษยรสกเคารพรกดวยความจรงใจนน จะตองประกอบดวยความเสยสละ อดทนมงมน

อบรม บมเพาะ ศษยทกคนดวยความรก ความเขาใจ ความหวงดโดยไมมอคต มความ

มหาวท


39

ยตธรรมตอศษยอยางเทาเทยมกน ซอสตย มศกดศร มความภมใจในตนเอง และเคารพ

ในศกดศรความเปนมนษยของผอน คณลกษณะเหลานไดเกดขนงายๆ ตองอาศยแรงจงใจ

ภายในและอดมคตชวตทดงามเปนพลงผลกดน แตถาท าไดส าเรจ จะไดรบผลตอบแทนท

ล าคา เพราะผลตอบแทนนนคอ ความรกความเชอถอศรทธา ความเคารพนบถออยาง

จรงใจจากศษย จากผปกครอง จากสงคม การใหเหนความงอกงาม เจรญกาวหนาอยาง

มนคงของศษย จะสรางความสข ความภมใจใหกบ “คร” ตลอดไปและบญกศลอนประเสรฐ

ทจะยอนกลบมาสนองผสรางดวยเชนกน

จากขอความทกลาวมาขางตนสรปไดวา ลกษณะของครทด จะตองม

คณลกษณะทดทงใจคอ มความศรทธาในวชาชพคร มจตใจเมตตา มศลธรรม และกายทด

คอมสขภาพสมบรณ พฒนาตวเองใหทนตอความกาวหนาทางเทคโนโลยสามารถน ามา

ประยกตใชในการเรยนการสอนในปจจบน พรอมทงพฒนานกเรยนใหรและใชเครองมอ

ตางๆ ในการแสวงหาความรใหตวเองได ครตองเขาใจชมชน เขาหาชมชนมากขน สามารถ

ใหนกเรยนน าความรทไดมาประยกตใชพฒนาและแกปญหาของชมชนได

4. จตวทยาการศกษาส าหรบการสอน

จตวทยาการศกษาส าหรบการสอนเปนศาสตรอนมงศกษาการเรยนรและ

พฤตกรรมของผเรยนในสถานการณการเรยนการสอนพรอมทงหาวธทดทสดในการสอนให

ผเรยนไดเรยนรอยางสอดคลองกบพฒนาการของผเรยนการทจะท าใหผเรยนบรรล

วตถประสงคของหลกสตร อนจะท าใหผเรยนมความร ทกษะกระบวนการ และคณธรรม

ตามทหลกสตรก าหนดไว ครจงเปนผมบทบาทส าคญยงในการจดกจกรรมการเรยนการ

สอนซงประกอบดวยเนอหารายวชา ทครอบคลมตามหลกสตรทไดระบไวในค าอธบาย

รายวชา เนอหาแบงออกเปน 9 บท โดยประมวลความรและแนวความคดทางจตวทยา

ไดแก ความรพนฐานเกยวกบจตวทยาส าหรบคร พฒนาการความรพนฐานและทฤษฎ

พฒนาการ จตวทยาพฒนาการในแตละชวงวย จตวทยาการศกษาส าหรบคร (1) จตวทยา

การศกษาส าหรบคร (2) จตวทยาการศกษา จตวทยากบสภาพแวดลอมทางการเรยน

จตวทยาการเรยนร การแนะแนวและการใหค าปรกษา ความแตกตางของบคคล

1. จตวทยาการศกษา

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2542, หนา 1-2)

กลาวไววา การเรยนรทดเกดจากการสรางพลงความรในตนเองและดวยตนเองของผเรยน

หากผเรยนมโอกาสสรางความคดและน าความคดของตนเองไปสรางสรรคชนงาน

โดยอาศยสอและเทคโนโลยทเหมาะสมจะท าใหเหนความคดเปนรปธรรมทชดเจน ความรท

มหาวท


40

ผเรยนสรางขนในตนเองนจะมความมายตอผเรยน จะอยคงทน ผเรยนจะไมลมงายสามารถ

ถายทอดใหผอนเขาใจความคดของตนไดด นอกจากนยงจะเปนฐานใหผเรยนสามารถสราง

ความรใหมตอไปอยางไมมทสนสด ปราณ รามสต (2542, หนา 4 - 5) ไดกลาวถงจตวทยาเปนศาสตร

ทศกษาเกยวกบพฤตกรรมมนษย ดงนนผศกษาวชาจตวทยาจงสามารถน าเอาความรไป

ใชไดอยางกวางขวาง ไมวาจะเปนครอบครวและ สถานทท างาน ตลอดจนมความส าคญ

ตอการประกอบอาชพตางๆ ทงนเพราะหลกการทางจตวทยาสามารถน าไปประยกตใชได

กบงานตางๆ มากมาย ความส าคญและคณคาของวชาจตวทยา เกยวของกบชวตมนษย

ในดานตางๆ ดงตอไปน

1. จตวทยาชวยใหผศกษาเกดความเขาใจตนเอง โดยธรรมชาต

ของมนษยนน มกใหความสนใจตนเองมากกวาผอนและอยากรอยากเหนเกยวกบตนเอง

การศกษาจตวทยาซงใหค าตอบเกยวกบธรรมชาตของมนษยในแงมมตางๆ จงชวยให

ผศกษาน าไปเปรยบเทยบกบตนเองและเกดความเขาใจตนเองไปดวย นอกจากนยงชวยให

มนษยรจกยอมรบตนเองและไดแนวทางในการจดการกบตนเองอยางมประสทธภาพมากขน

เชนอาจเปนการปรบตว พฒนาตน หรอเลอกเสนทางชวตทเหมาะสมกบตนเอง เปนตน

2. จตวทยาชวยใหผศกษาเกดความเขาใจผอน ศาสตรทาง

จตวทยาซงเปนขอสรปธรรมชาตพฤตกรรมของคนสวนใหญ นอกจากชวยใหผศกษาเกด

ความเขาใจ พฤตกรรมของบคคลทวไปแลว ยงเปนแนวทางใหเขาใจพฤตกรรมของผทอย

แวดลอมดวยอนอาจจะเปนบคคลในครอบครว กลมเพอน กลมบคคลภายนอก ความเขาใจ

ดงกลาวสงผลใหเกดการยอมรบในขอดขอจ ากดของกนและกน ชวยใหมการปรบตวเขาหา

กน และยงชวยการจดวางตวบคคล ใหเหมาะสมกบงานหรอการเรยน หรอกจกรรมตางๆ

ไดดมากขน 3. จตวทยาชวยใหไดแนวทางในการวางกฎเกณฑทางสงคม เชน

กฎหมายบานเมอง ระเบยบปฏบตบางประการ มกเกดขนหรอถกยกรางขน โดยอาศย

พนฐานความเขาใจเกยวกบธรรมชาตพฤตกรรมของมนษย ตวอยางเชน จตวทยาทชวยให

เกดความเขาใจในเรองความตองการการยอมรบ ความตองการสทธเสรภาพ และความ

เสมอภาคของคน สงผลใหเกดกฎหมายวาดวยสทธมนษยชน หรอการจดใหมวนเดก

แหงชาต ปสากลส าหรบผสงอาย หรอเกดองคกรบางลกษณะทท างานในดานการใหโอกาส

ทเทาเทยมกนส าหรบบคคลบางกลม หรอส าหรบผดอยโอกาสบางประเภท หรอแมแตการ

จดใหมการแขงขนกฬานานาชาตส าหรบคนพการ กจดเปนสวนหนงของการน าความรเรอง

มหาวท


41

จตวทยาส าหรบผมลกษณะพเศษมาเปนแนวทางปฏบตบางประการทางสงคม นอกจากนน

จตวทยายงมผลตอ กฎหมายวาดวยการพจารณาความผดทางกฎหมายบางลกษณะโดยม

การน าสามญส านกมารวมพจารณาความผดของบคคล เชน กฎหมายวาดวยการกระท า

ความผดของผเยาว หรอผทมสขภาพจตบกพรองทกระท าโดยรเทาไมถงการณหรอโดย

เพราะความผดปกตทางจตใจ ซงจตวทยาจะชวยใหผศกษา เกดความเขาใจความผดปกต

ตางๆ เหลานนไดมากกวาศาสตรสาขาอน ชวยใหการพจารณาบคคลหรอการวางเกณฑ

ทางสงคม เปนไปอยาง สมเหตสมผลมากขน

4. จตวทยาชวยบรรเทาปญหาพฤตกรรม และปญหาสงคม

ความรทางจตวทยาในบางแงมมชวยใหผศกษาเกดความเขาใจในอทธพลของสงเรา และ

สงแวดลอมทมผลตอการหลอหลอมบคลกภาพบางลกษณะ เชน ลกษณะความเปนผหญง

ลกษณะความเปนผชาย ลกษณะผดเพศบางประการ รวมไปถงอทธพลของสอมวลชนบาง

ประเภท รายการโทรทศนบางลกษณะทสงผลใหเดกเกดพฤตกรรมกาวราวอยากท าลาย

หรอเกดความเชอทผด หรอเกดการลอกเรยนแบบอนไมเหมาะสม ซงมผลกระทบตอการ

กระท าในเชงลบ ฯลฯ เปนตน จากความเขาใจดงกลาวนน าไปสการคดเลอกสรร สงท

น าเสนอเนอหาทางสอมวลชนใหเปนไปทางสรางสรรค เพอเสรมสรางพฤตกรรมของเดก

และผใหญในสงคมอยางเหมาะสม นอกจากนน จากค าอธบายของจตวทยาในเรองของ

เจตคตของบดามารดาบางประการทสงผลใหเดกมลกษณะลกเพศ กอาจจะเปนแนวคดแก

บดา มารดา ในการปรบพฤตกรรมการเลยงดเพอใหเดกเจรญเตบโตอยางเหมาะสมตอไป

อนนบเปนการบรรเทาปญหาพฤตกรรมและปญหาสงคมไปไดบาง

5. จตวทยาชวยสงเสรมพฒนาคณภาพชวต ความรทางจตวทยา

ทวาดวยการเลยงดในวยเดกอนมผลตอบคคล เมอเจรญเตบโตเปนผใหญสงผลใหเกด

ความพยายาม ในการสรางรปแบบการเลยงดทเหมาะสมเพอเสรมสรางพฒนาคนทงกาย

อารมณ สงคมและสตปญญา เพอใหไดคนดมประสทธภาพ หรอคนทมคณลกษณะ

อนพงปรารถนาของสงคมนนๆ และจตวทยายงชวยใหผศกษารบรโดยเรว เกยวกบ

สญญาณเตอนภยในพฤตกรรมผดปกตตางๆ อนน าไปสการแกปญหาและปองกนปญหา

พฤตกรรม รวมทงการปรบเปลยนพฤตกรรมบางลกษณะทไมเหมาะสมของบคคล

จงกลาวไดวา จตวทยาเปนศาสตรทชวยเสรมสรางพฒนาคณภาพชวตไดอกศาสตรหนง

มหาวท


42

เตมศกด คทวณช (2546, หนา 15 - 16) ไดกลาวถงจตวทยาเปน

จตวทยาทน าเอากฎเกณฑและทฤษฎทางจตวทยาไปประยกตใชในการศกษา เพอพฒนา

วธการเรยนการสอน โดยมจดมงหมายทจะใหผเรยนเกดการเรยนรอยางแทจรง ตรงตาม

ปรชญาการศกษา

ยพน พธกล (2546, หนา 2 - 9) ไดกลาวถงจตวทยาทครควรรใน

การสอนนนครจะตองมจตวทยาในการสอนจงจะท าใหการสอนสมบรณยงขนจตวทยาบาง

ประการทครควรทราบมดงน

1. ความแตกตางระหวางบคคล (Individual Differences) นกเรยน

ยอมมความแตกตางกนทงในดานสตปญญาอารมณจตใจและลกษณะในการจดการเรยน

การสอนครจงตองค านงถงความแตกตางของผเรยนโดยทวไปครมกจะจดชนเรยนโดยคละ

กนไปโดยมไดค านงถงวานกเรยนมความแตกตางกนซงจะท าใหผลการสอนไมด

2. ความแตกตางกนของนกเรยนภายในกลมเดยวกนเพราะ

นกเรยนนนมความแตกตางกนทงทางรายกายความสามารถบคลกภาพครจะสอนใหทกคน

เหมอนกนนนเปนไปไมไดครจะตองศกษาดวานกเรยนแตละคนมปญหาอยางไร

3. ความแตกตางระหวางกลมนกเรยนเชนครอาจจะแบงนกเรยน

ตามความสามารถวานกเรยนมความเกงออนตางกนอยางไรเมอครทราบแลวกจะไดสอน

ใหสอดคลองกบความสนใจของนกเรยนเหลานนการสอนนนนอกจากจะค านงถงความ

แตกตางระหวางบคคลแลวตวครเองจะตองสอนบคคลเหลานนเพราะนกเรยนไมเหมอนกน

นกเรยนทเรยนเกงกจะท าโจทยคณตศาสตรไดคลองแตนกเรยนทเรยนออนกจะท าไมทน

เพอนซงอาจจะท าใหนกเรยนทอถอยครจะตองใหก าลงใจแกเขาการสอนนนครจะตองใช

ความพยายามและความอดทนสง

4. ศกษานกเรยนแตละบคคลดความแตกตางเสยกอนวนจฉยวา

แตละคนประสบปญหาในการเรยนคณตศาสตรอยางไร

5. วางแผนการสอนใหสอดคลองกบความแตกตางของนกเรยนถา

นกเรยนเรยนเกงกสงเสรมใหกาวหนาแตถานกเรยนเรยนออนกพยายามหาทางชวยเหลอ

ดวยการสอนซอมเสรม

6. ครจะตองรจกวธการสอนหาวธแปลกใหมเชนการสอนนกเรยน

ออนกใชรปธรรมไปหานามธรรมใหนกเรยนเรยนดวยความสนกสนานเพลดเพลนอาจใช

เพลงกลอนเกมปรศนาบทเรยนการตนเอกสารแนะแนวทางบทเรยนโปรแกรมชดการเรยน

การสอนและบทเรยนกจกรรม

มหาวท


43

7. ครจะตองรจกหาเอกสารประกอบการสอนมาเสรมการเรยนร

ของนกเรยนเชนนกเรยนทเรยนเกงกใหท าแบบฝกหดเสรมใหกาวหนายงขนนกเรยนออนก

ท าแบบฝกหดทงายไปสยากเปนแบบฝกหดเสรมทกษะใหนกเรยนคอยๆ ท า

8. การสอนนกเรยนทมความแตกตางกนนนขอส าคญคอคร

จะตองมความอดทนขยนใฝหาความรเสยสละเวลาจงจะสามารถสอนนกเรยนทม

ความสามารถแตกตางกนไดอยางมประสทธภาพ 2. การสอนทมคณภาพ

การเรยนรเกดจากการมปฏสมพนธขององคประกอบตางๆ ใน

กระบวนการเรยนการสอน และในองคประกอบน คร - อาจารยผสอนและพฤตกรรม

การสอนทแสดงออกมา จะเปนสวนหนงทมความส าคญในล าดบตนๆ ทสงผลตอคณภาพ

หรอความส าเรจในการเรยนรของนกศกษา ทานเปนคร - อาจารยซงถอวาเปนสวนส าคญ

ของความส าเรจนน ไดเคยตรวจสอบพฤตกรรมการสอนของตวทานเองบางหรอไมวาม

คณภาพอยในระดบใด? คณภาพในทนหมายถงคณภาพตามเกณฑทผคนทวไปพอใจหรอ

ตามทหนวยงานทนาเชอถอเปนผก าหนดขนมา ซงเมอพจารณาจากพฤตกรรมการเรยน

การสอน แบงออกเปน 5 ระดบ คอ

สอนตรง หมายถง การใชวธการสอนทกอใหเกดการพฒนา

ดานสตปญญาขนตน เปนการพฒนาทางสมองในการเกบรกษาเรองราว ขอมล เทจจรง

เนนความสามารถในการจ าความรตางๆ เชน การจ ากฎ หลกเกณฑ ทฤษฎตางๆ ได

หากพจารณาการมสวนรวมของนกศกษาในการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 0 -20%

สอนอธบายขยายความ หมายถง การสอนใหเกดความเขาใจ

ในเนอหา ความร สามารถอธบาย แปลความหรอขยายความดวยค าพดของตนเองได

การสอนระดบนเปนการเนนพฒนาการ ความสามารถในการสอความหมายระหวางตนเอง

กบผอน หากพจารณาดานการมสวนรวมของนกศกษาในการด าเนนการเรยนการสอนแลว

อยในระดบ 21 - 40%

สอนคด หมายถง การพฒนาความสามารถในการวเคราะห

แยกแยะเนอหาความรเรองใดเรองหนง เปนสวนประกอบยอยๆ หรอความรดานตางๆ

พรอมทงสามารถเปรยบเทยบความแตกตาง คลายคลงกนของสวนประกอบยอยๆ หรอ

ความรดานตางๆ เหลานนดวย หากพจารณาดานการมสวนรวมของนกศกษาในการ

ด าเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 41 - 60%

มหาวท


44

สอนสราง หมายถง การพฒนาความสามารถในการบอก

ความสมพนธเชงเหตผลของสวนประกอบยอยๆ หรอความรหลายๆ ดาน และสามารถ

น าไปอธบายใหขอเสนอแนะในการแกปญหา หรอน าไปใชได หากพจารณาดานการม

สวนรวมของนกศกษาในการด าเนนการเรยนการสอนแลว อยในระดบ 61 - 80%

สอนคนพบ หมายถง การพฒนาความสามารถในการสงเคราะห

หรอการรวมสวนประกอบยอยๆ ของความรหลายๆ เรองใหเปนอนหนงอนเดยวกนซงเปน

การบรณาการความรเพอสรางสงใหมๆ หรอสามารถแกปญหาใหมๆ ทตองใชความสามารถ

ในการคดเปนอยางมาก เปนการคดอยางมวจารณญาณและสามารถประเมนคาสงตางๆ

ได หากพจารณาดานการมสวนรวมของนกศกษาในการด าเนนการเรยนการสอนแลวอยใน

ระดบ 81 - 100%

จากการส ารวจสภาพการเรยนการสอน และการประเมนผลการใชหลกสตร

พบวา คร - อาจารยทวไป สวนใหญยงคงจดการเรยนการสอนโดยเปนผอธบาย บอกจด

หรอเขยนกระดานด า และเนนเนอหาสาระมากกวากระบวนการ ภายใตสภาพดงกลาวจะ

ไมมการแลกเปลยนความรซงกนและกน ไมเปดโอกาสใหนกศกษาไดสรางองคความรใหม

และกอใหเกดปญหาทไมสามารถคดดดแปลงทฤษฎไปสการปฏบต หรอประยกตให

เหมาะสมกบสถานการณจรงได เพราะเปนวธการสอนทไมสามารถตอบสนองศกยภาพ

และยงไมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกศกษาใหเปนไปตามทหลกสตรคาดหวง

กลาวไดวายงมปญหาทงในเรองของการจดการเรยนการสอนและคณภาพของผเรยน

ดงนนเพอใหเกดการเปลยนแปลงในตวนกศกษาเพอใหพวกเขามคณลกษณะทพงประสงค

คร - อาจารยจงตองมการทบทวนรปแบบการสอนใหม ซงจากการวจยทงในและตางประเทศ

ไดเสนอวา รปแบบการสอนทดนนควรเปนในลกษณะของการสอนแบบบรณาการ เนนให

ผเรยนไดมสวนรวม มกจกรรม มการปฏบต หรอเปนศนยกลางของการเรยนการสอน

จากแนวคดของการศกษาดงกลาวดงกลาว สรปไดวา จตวทยาการศกษา

ส าหรบการสอน คอ การน าความรเกยวกบความแตกตางระหวางบคคล กบการปรบตว

ของคนไปปฏบตจรงเพอชวยเหลอในการปรบตว ดงนนหนาทส าคญประการแรกคอการ

จดการเกยวกบเรองการเรยนรการเรยนการสอนซงจะเปนเรองราวทางจตวทยาทเกยวของ

กบการศกษา อนไดแก ทฤษฎการเรยนร ทฤษฎแรงจงใจ และทฤษฎพฒนาการ ลกษณะ

ธรรมชาตผเรยน สงแวดลอมทมผลตอการเรยนรตลอดจนวธการน าความรความเขาใจท

เกดขนไปประยกตใชปรบปรงการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ เพอใหสามารถน าความร

ไปชวยในการปรบตวใหดขน

มหาวท


45

คมอประกอบการสอน

1. ความหมายของคมอประกอบการสอน

ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหบรรลวตถประสงคของการจด

การศกษาและมประสทธภาพนนนอกจากใหนกเรยนเปนศนยกลางและมสวนรวมในการ

เรยนรแลว ครกมบทบาทส าคญในการเสนอแนะแนวทางในการเรยนการสอน ครกตองม

แนวทางในการจดการเรยนร โดยคมอคร ถอเปนเครองมอทส าคญส าหรบครผสอนอยาง

หนง ซงนกวชาการไดใหความหมายของคมอ ดงตอไปน

เครอวลย เผาผง (2548, หนา 25) ใหความหมายไววา คมอ หมายถง

หนงสอหรอเอกสารทจดท าขนอยางเปนระบบเพอใหเกดความร ความเขาใจ ตอบขอสงสย

หรอแนวทางในการปฏบตกจกรรม เรองใดเรองหนง ซงตอบสนองความตองการของผใช

โดยมรปเลมกะทดรด เหมาะแกการพกพา สวยงาม มภาพประกอบ อานเขาใจงายและ

สามารถน าไปใชอยางมประสทธภาพ เพอเพมประสทธผลในเรองใดเรองหนง มภาพและ

แผนภมประกอบ เพอดงดดความสนใจและเกดความเขาใจไดงายยงขน

สนม ครฑเมอง (2549, หนา 90) กลาววา คมอประกอบการสอนเปน

คมอหรอสอทสรางและเขยนเพอใชประกอบการเรยนการสอนวชาใดวชาหนงตามหลกสตร

ของสถาบนการศกษา โดยศกษาความมงหมายและเนอหาสาระของหลกสตร เพอน ามาจด

กจกรรมการเรยนการสอนไดอยางสอดคลองกบสภาพการสอนจรง เอกสารประกอบการ

สอนตองมเนอหาสาระทถกตอง มขอมลอางอง มระบบขนตอนในการเรยน การจดท า

รปเลมอาจตพมพหรอถายส าเนาเยบเลมกได

สชาต ศรสขไพบลย (2550, หนา 6) ได ใหความหมายของคมอประกอบการสอนไววา คมอ หมายถง คมอทผสอนจดท าขนเพอใชประกอบการเรยนรของ

ผเรยน เปนลกษณะคมอทจดท าเปนรปเลมมเนอหาสาระทครอบคลมครบถวนตาม

จดประสงคการเรยนรมค าอธบายถงรายละเอยดของเนอหาทถกตองตามหลกวชาการ

และมรปภาพประกอบตามค าบรรยายอยางเหมาะสม เนอหามการแยกยอยและเรยง

ตามล าดบขนตอนอยางตอเนองกน สาระถกตอง รปแบบการพมพทดมความชดเจน

สวทย มลค า (2550, หนา 41) ไดใหความหมายของคมอประกอบการ

สอน หมายถง คมอทจดท าขนเพอใชประกอบการสอนของครหรอประกอบการเรยนของ

นกเรยนในวชาใดวชาหนงเปนสอในการเรยนทเปนสงพมพจดท าขนเพอใชประกอบการสอน

มหาวท


46

ของครหรอใชประกอบการเรยนของนกเรยน มเนอหาครอบคลมจดประสงคการเรยนร

เพอใหผลการมประสทธภาพตามทก าหนดไว

กาญจนา จ านงศกด (2551, หนา 29) ไดสรปความหมายของคมอไววา

คมอ เปนหนงสอต ารา เอกสารแนะน า หรอเปนสอทใชเปนแนวทางในการปฏบตควบคไป

กบการท าสงใดสงหนง ทมเนอหาสาระสนๆ ทผอานสามารถน าไปปฏบตไดทนทจน

บรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

อนเดร ไชยเผอก (2551, หนา 31) ไดอธบายเกยวกบความหมายของ

คมอไววา คมอเปนหนงสอทเขยนขนเพอเปนแนวทางใหผใชคมอไดศกษาท าความเขาใจ

และปฏบตตามเพอท ากจกรรมใดกจกรรมหนงใหมมาตรฐานใกลเคยงกนมากทสด

และบรรลผลส าเรจตามเปาหมายดวยตนเอง

ปรทรรศน มะโนแกว (2553, หนา 25) ไดสรปความหมายของคมอ

ประกอบการสอนส าหรบคร คอเครองมอเสนอแนะแนวทางในการจดกจกรรมการเรยน

การสอน เพอใหครน าไปใชจดการเรยนร ประกอบดวย สาระวธ กจกรรม สอวสด อปกรณ

และแหลงขอมลตางๆ เพอใหจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพสามารถบรรลเปาหมาย

และวตถประสงคทก าหนดไว

จราพร บญศร (2554, หนา 21) ไดสรปความหมายของคมอครไววา

คมอคร คอ เครองมอทเสนอแนะแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอใหคร

น าไปใหจดการเรยนร ประกอบดวย สารวธ กจกรรม สอวสด อปกรณ และแหลงขอมล

ตางๆ เพอใหจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพสามารถบรรลเปาหมายและวตถประสงค

ทก าหนดไว

จากความหมายของคมอทไดกลาวมาขางตนสรปไดวา คมอหรอ สอทผสอน

เรยบเรยงเขยนขนเพอใชประกอบการสอนวชาใดวชาหนง ตองมเนอหาสาระทถกตอง ม

ขอมลอางอง มระบบขนตอนในการเรยน ส าหรบใหผเรยนไดศกษาเพมเตม เชน สรปสาระ

ของเนอหาวชาพรอมทงแบบฝกหดควรมหวเรอง จดประสงค เนอหา สาระและกจกรรม

เพอใหผเรยนไดเกดการเรยนรตามทหลกสตรก าหนด เปนหนงสอทจดท าขนเพอใหเปน

แนวทางในการปฏบตการของผใช ใหความร ใหเขาใจในเรองใดเรองหนง สามารถศกษาได

ดวยตนเอง จนบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย ดวยตนเองโดยมก าหนดวตถประสงค วธการ

ด าเนนกจกรรมการวดผล โดยผเขยนทมประสบการณในเรองนนๆ น ามาจดท าใหอานงาย

และสะดวกตอผศกษาหรอผน าไปใชจดกจกรรมการเรยนการสอนทด

มหาวท


47

2. ประเภทของคมอประกอบการสอน

จาการศกษาเอกสารเกยวกบประเภทของคมอ พบวา ไดมผแบงประเภท

ของคมอประกอบการสอนไว ดงน

อนชต เชงจ าเนยร (2545, หนา 24) ไดท าการศกษาและสรปไดวา คมอ

แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1. คมอเกยวกบการเรยนการสอนตามหลกสตร เปนคมอทเสนอแนะ

แนวทางหรอเทคนควธการสอน การใชสอหรอนวตกรรมทสมพนธกบรายวชาใดวชาหนง

หรอระดบชนเรยนตาง ๆ ทก าหนดไวในหลกสตรนน เชน คมอระดบชนเรยน คมอการใชสอ

นวตกรรมการเรยนการสอน เปนตน

2. คมอการจดกจกรรมการสอนทวไป เปนคมอทเสนอแนะแนวทาง

หรอเทคนควธการด าเนนกจกรรมตาง ๆ เพอสงเสรมใหการจดการเรยนการสอนตาม

หลกสตรบรรลวตถประสงคทก าหนดไวและเปนคมอทมไดเกยวของสมพนธกบเนอหา หรอ

ค าอธบายรายวชาหนงโดยตรง เชน คมอการจดกจกรรมประชาธปไตยในโรงเรยน

คมอปฏบตกจกรรมสรางนสยส าหรบโรงเรยนประถมศกษา

พสจน มไปล (2549, หนา 39) ไดกลาววา คมอประกอบการสอน

สามารถแบงออกได 2 ประเภท

1. คมอการจดกจกกรมการเรยนการสอนตามหลกสตร ทเสนอ

แนวทางหรอเทคนคการสอน การใชสอทมความสมพนธกบรายวชา และระดบชนตาม

หลกสตรทก าหนด

2. คมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนทวไป ทเสนอแนวทางหรอ

เทคนคในการจดกจกรรมใดกจกรรมหนง เพอสนบสนนและสงเสรมใหการจดกจกรรมการ

เรยนการสอนตามหลกสตรทไดก าหนดเปาหมายไว

กาญจนา จ านงศกด (2551, หนา 30) ไดแบงคมอออกเปน 3 ประการ

ดงน

1. คมอประกอบการสอน เปนแนวทางหรอคมอทวไปมไวเพอให

ผด าเนนการ จดกจกรรมไดมหลกการแนวทางในการจดด าเนนงานในเรองของกจกรรมทก

ประเภทมขอเสนอแนะใหครไดศกษากอนการเรยนการสอน ในเรองหลกการสอน วธการ

สอนและ จดกจกรรมในหลกสตรหรอกจกรรมนอกหลกสตร จะไดน าไปปฏบตไดอยาง

ถกตอง ไมหลงทางไมท าใหเสยเงนเสยเวลา เชน คมอการใชหลกสตร คมอรายวชา

คมอการใชสอ เปนตน

มหาวท


48

2. คมอนกเรยน ใหนกเรยนไวเพอจะไดมแนวทางในการปฏบตได

อยางถกตอง เชน คมอนกเรยนของโรงเรยน หรอเปนคมอต าราเรยน เพอจะไดใชต ารา

เรยนไดถกตอง รวดเรวและเกดประโยชนสงสด

3. คมอการจดกจกรรม จดท าไวเพอใหผด าเนนการจดกจกรรม

ไดมหลกการแนวทางในการด าเนนงานในเรองของกจกรรมทกประเภทไดสะดวก รวดเรว

มประสทธผล กจกรรมทจดมภาพบรรลตามวตถประสงค

ประดบ เรองมาลย (2542, หนา 98 อางถงใน สรสวด จนดาเนตร,

2553, หนา 25) ไดเสนอแนวคดเกยวกบประเภทของคมอ แบงเปน 3 ประเภท ไดแก

1. คมอการสอน เปนคมอทใชเนอหาสาระความร และขอเสนอ

เกยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน

2. คมอหนงสอเรยน เปนคมอทจดท าขนควบคกบหนงสอเรยน

ทตองการอธบายใหใชหนงสอนนไดอยางถกตอง และด าเนนกจกรรมตางๆ ใหสอดคลอง

กบเนอหารายวชาทจะสอน

3. คมอการใชสอ หรอนวตกรรม เปนการเผยแพรผลงานคร

เพอใหผอนน ามาใชใหถกตอง จงตองมการจดท าคมอขนมาใช

จากประเภทของคมอ สามารถสรปไดวา คมอการจดกจกรรมการเรยน

การสอน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. คมอทเกยวกบการจดการศกษา เชน คมอคร คมอนกเรยน

คมอการจดกจกรรมการเรยนรใชควบคกบต าราเรยนปกต ประกอบดวย สาระแบบฝกหด

ตอบค าถามปญหาตางๆ สรปเนอหาตางๆ

2. คมอทวไป เปนลกษณะของเอกสารแนะน าความรเกยวกบสงใดสง

หนงใหแกผอานเขาใจ และสามารถด าเนนการตามไดดวยตนเอง หรอ กจกรรมนอก

หลกสตร จะไดน าไปปฏบตไดอยางถกตองไมหลงทาง ไมท าใหเสยเงนเสยเวลา เชนคมอ

การใชหลกสตร คการใชหลกสตร คมอรายวชา คมอการใชสอ เปนตน

3. คมอกรใชสอนวตกรรม เปนการเผยแพรผลงานของคร เพอให

ผอนน ามาใชใหถกตอง ประกอบดวย 2 สวนส าคญไดแก สวนทหนง ประกอบดวยบทน า

ค าชแจง วตถประสงคและวธการใช สวนทสองประกอบดวย แผนการจดการเรยนรในเรอง

นนๆ

มหาวท


49

3. องคประกอบของคมอประกอบการสอน

จากการศกษาเอกสารเกยวกบองคประกอบของคมอ พบวาไดมผอธบาย

องคประกอบของคมอไว ดงน

อราม เสอเดช (2549, หนา 50) ไดอธบายองคประกอบของคมอไววา

องคประกอบของคมอเปนสงจ าเปนอยางยงส าหรบการจดท าคมอ เพราะจะเปนตวบงชถง

วธการใชคมอ เนอหาสาระของคมอ ค าชแจงเกยวกบการจดเตรยมวสดอปกรณ การจด

กจกรรมและยงบอกถงแหลงขอมลอางองจากการทมผอธบายองคประกอบของคมอ

ขางตนผศกษาไดสรปวาคมอมองคประกอบใหญๆ ดวยกนดงนคอ

1. บทน า

2. ค าชแจงการใชคมอ

3. เนอหา/กจกรรม

4. แหลงอางอง

พสจน มไปล (2549, หนา 40) สรปวา องคประกอบของคมอ

ควรประกอบดวย ค าชแจงในการใชคมอหรอแนวทางการปฏบต เนอหาสาระทส าคญใน

การสอน กระบวนการ วธการ กจกรรมการสอนและการใชสอ การวดและประเมนผล

ความรเพมเตม การเสนอแนะแนวทางการแกปญหาทอาจเกดขนได และแหลงอางองท

สามารถศกษา คนควาเพมเตบไดอกตอไป

สนม ครฑเมอง (2549, หนา 90) สรปวา สวนประกอบของคมอ

ประกอบการเรยนการสอนจะมลกษณะคลายกบเอกสารวชาการอนๆ ซงมสวนประกอบ

ดงน

1. สวนน า ควรมสวนประกอบ ดงน

- ปกนอก

- ปกใน

- คาน า

- สารบญ

- จดประสงคการเรยนร

- ค าแนะนาการใชเอกสารประกอบ การเรยนการสอน

2. สวนเนอหา ควรมสวนประกอบดงน

- ชอบท หรอชอหนวย หรอชอเรอง

มหาวท


50

- หวขอเรองยอย

- แบบทดสอบกอนเรยน

- เนอหาสาระ

- กจกรรมทายบทเรยน

- คาถามทายบทเรยน

- แบบทดสอบหลงเรยน

3. สวนอางอง

เอกสารอางอง อาจอยสวนทายเนอหาในแตละตอน หรออยทาย

เลมกไดภาคผนวก เชน แบบทดสอบ กระดาษคาตอบ และเฉลย เปนตน

นนทมนส รอดทศนา (2554, หนา 52) กลาววา องคประกอบของคมอ

นนจ าเปนตองมใหครบถวนและชดเจนทกองคประกอบ เพอใหเกดประโยชนสงสดแก

นกเรยน ซงไดแบงออกเปนสวนๆ ดงน

1. สวนของค าชแจง

2. สวนของเนอหาสาระ

3. สวนของกจกรรม ชนตอนวธการ และเวลาด าเนนการ

4. สวนของสถานทวสด อปกรณ และสอตางๆ

5. สวนขอเสนอแนะ

6. สวนของการวดผลและประเมนผล

มนภทร ดานวชรา (2554, หนา 55) กลาววา คมอตองประกอบดวย

ค าชแจงในการใชคมอ เนอหาสาระและกระบวนการเรยนการสอนโดยทวไปประกอบไป

ดวยสวนส าคญกคอ ของบทเรยน จดประสงคการเรยนร เนอหาสาระ กจกรรมการเรยน

การสอน สอการเรยนการสอนทใช วธการวดและประเมนผล มแบบทดสอบกอนเรยนและ

หลงเรยน มค าแนะน าในการใชและมเอกสารอางอง

จากการศกษาองคประกอบของคมอประกอบการสอน สรปไดวา

องคประกอบทส าคญทสดคอ กระบวนการ วธการ ขนตอนในการจดกจกรรมการเรยน

การสอน ทตองมแนวทาง มการวางแผน ก าหนดขนตอน กรอบเนอหารายวชา จดประสงค

เปาหมาย และการวดประเมนผลทชดเจน นนคอตองมการจดท าแผนการจดกกกรรมการ

เรยนรนนเอง ดงนนองคประกอบของคมอประกอบการสอนทดควรประกอบดวย ค าชแจง

ในการใชคมอ ขนตอนวธการหรอค าแนะน าในการใชคมอการจดการเรยนร หรอแผนการ

มหาวท


51

จดกจกรรมการเรยนร วธการในการวดและประเมนผลความรเพมเตม ปญหาอปสรรคท

อาจเกดขนพรอมแนวทางในการแกไขและแหลงขอมลหรอแหลงอางองตางๆ

4. ลกษณะทดของคมอประกอบการสอน

จากการศกษากาเอกสารเกยวกบลกษณะทดของคมอ พบวาไดมนกการ

ศกษาหลายทานกลาวถงลกษณะของคมอทดไว ดงน

เครอวลย เผาผง (2548, หนา 33) กลาวถงลกษณะของคมอทดไว ดงน

ตวอกษรทใชควรมตวโต ภาษาทใชเขาใจงาย ลกษณะการจดรปเลมนาสนใจ ขนาดรปเลม

ไมเลกไมใหญเกนไป มแผนภม ตาราง ภาพและตวอยางประกอบเพอใหสามารถน าไป

ปฏบตไดจรง ควรระบขนตอนและวธการใชคมอใหชดเจน ระบบการน าเสนอควรเปนระบบ

จากงายไปยากหรอเปนเรองๆ ใหชดเจน การน าเสนอเนอหาถกตองชดเจน โดยบรรจสาระ

หรอรายละเอยดตรงกบเรองทศกษา เนอหาควรเหมาะสม สามารถอางองหรอประยกตใช

ได และผศกษามความเขาใจตรงกน สามารถน าไปปฏบตไดจรงหลงจากศกษาคมอ ภทรกร เฟองฟ (2548, หนา 41) กลาววา ลกษณะของคมอทด ตอง

ทนสมย ผศกษาสามารถน าไปปฏบตไดจรง ซงตองมการเขยนทละเอยดชดเขน การ

ก าหนดวตถประสงคตองชดเจน รปแบบตองสวยงาม นาอาน เนนแนวปฏบตทส าคญ ควร

ใหมภาพประกอบ วธการจดกจกรรมตองเขยนใหชดเจน ขนตอนการปฏบตมความแปลก

ใหม และมงเนนทจดมงหมายของรปแบบและวธการทไมยงยาก หรอ ซบซอน ใหปฏบตได

งายไมมขนตอนทยงยาก

กาญจนา จ านงศกด (2551, หนา 39) ไดกลาวไววาคมอทดตองม

ลกษณะ 6 ประการ ดงนคอ

1. สามารถเขาใจลกษณะในเนอหาและขอบขาย

2. ชวยใหสามารถด าเนนการตามแนวทางและขนตอนตางๆ ไดด

3. กจกรรมทเสนอหรอก าหนดไวควรมการทดลองใช

4. แนวการเรยน เนนย าแนวปฏบตทมงไปสจดหมายอยางตอเนอง

5. ความแปลกใหมของกจกรรมควรสงเสรมแกผปฏบตโดยคอยเปน

คอยไป

6. รปแบบและวธการ (ขนตอน) ควรทจะคงรปแบบขนตอน

โดยสม าเสมอ

มหาวท


52

ปรชา ชางขวญยน (2550, หนา 170 อางถงใน จราพร บญศร, 2554

หนา 23 – 24) กลาวไววาคมอทดจะตองมรายละเอยดครอบคลมประเดนตางๆ และ

ประกอบดวยสงตอไปน

1. ควรระบใหชดเจนวาคมอนนเปนคมอส าหรบใคร ใครเปนผใช

2. ก าหนดวตถประสงคใหชดเจนวา ตองการใหผใชท าอะไรบาง

3. ควรมสวนน าทจงใจผใช วาคมอนจะชวยใหผใชไดอยางไร

ผใชจะไดรบประโยชนอะไรบาง

4. ควรมสวนทใหหลกการหรอความรทจ าเปนแกผใชในการใชคมอ

เพอใหการใชคมอเกดประสทธภาพสงสด

5. ควรมสวนทใหค าแนะน าแกผใชเกยวกบการเตรยบตว การเตรยม

เครองมอ วสด อปกรณ และสงทจ าเปนในการด าเนนการตามทคมอแนะน า

6. ควรมสวนทใหค าแนะน าแกผใชเกยวกบขนตอนหรอกระบวนการ

ในการท าสงใดสงหนงซงควรมคณสมบต ประกอบดวย

6.1 ความถกตอง ของเนอหารสาระทจะสอนควรมความถกตอง

สามารถชวยใหผใชคมอท าสงนนไดส าเรจ

6.2 ความเพยงพอ ใชขอมล/ รายละเอยดทเพยงพอทจะชวยให

ผใชคมอสามารถท าสงนนๆ ไดส าเรจ

6.3 ความเหมาะสมของการเรยงล าดบขนตอน ขนตอนการท า

จะตองมการเรยงล าดบอยางเหมะสม ซงจะชวยใหผใชสามารถท าสงนนๆ ไดอยางถกตอง

รวดเรวและประหยด

6.4 ความชดเจนของภาษาทใช ภาษาทใชจะตองสามารถสอให

ผใชเขาใจตรงกนกบผเขยน ไมมความคลมเครอ หรอท าใหผใชเกดความเขาใจผด และ

ภาษาทใชจะตองชวยใหผใชเกดความเขาใจไดงาย หากสงใดมความหมายยากและซบซอน

ควรเขยนใหเขาใจไดงายโดยใชเทคนคอนๆ ประกอบ เชนการใชภาพประกอบ การใชตาราง

การใชการเปรยบเทยบ อปมาอปไมย การยกตวอยาง เปนตน

จากการศกษาลกษณะของคมอทดขางตนสามารถสรปไดวา ลกษณะของ

คมอทดควรม เนอหาถกตอง ครอบคลมสาระทตองการศกษา เขยนใหละเอยด สามารถ

ปฏบตตามขนตอนไดดวยตนเอง ชดเจนและมความเขาใจงาย ท าใหผศกษาสามารถน าไป

ปฏบตไดจรง และรปแบบของคามอ ตองมความสวยงาม ทนทานตอการน าไปใชงาน

มหาวท


53

มแหลงอางองทเปนประโยชนแกผอาน ซงอาจจะเปนบรรณานกรม รายชอหนงสอ รายชอ

สถาบน รายชอบคคลส าคญ เปนตน ซงผวจยไดน าไปเปนแนวทางในการพฒนาคมอทดใน

การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหคมอทดตอไป

ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา (Social Cognitive Learning

Theory)

1. ความคดพนฐานของทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

1.1 Bandura (1977, p. 23 อางถงใน สรางค โควตระกล, 2552, หนา 240

- 245) ไดใหความส าคญของการปฏสมพนธของอนทรยและสงแวดลอมและถอวาการ

เรยนรกเปนผลของปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอม โดยผเรยนและสงแวดลอมม

อทธพลตอกนและกน บนดราไดถอวาทงบคคลทตองการจะเรยนรและสงแวดลอมเปน

สาเหตของพฤตกรรมและไดอธบายการปฏสมพนธ ดงน

B = พฤตกรรมอยางใดอยางหนงของบคคล (Behavior)

P = บคคล (Person) (ตวแปรทเกดจากผเรยน เชน ความคาดหวงของผเรยน

ฯลฯ)

E = สงแวดลอม (Environment)

ภาพประกอบ 2 ปฏสมพนธของอนทรยและสงแวดลอม


- 245) ไดใหความแตกตางของการเรยนร (Learning) และการกระท า (Performance) ถอวา

ความแตกตางนส าคญมาก เพราะคนอาจจะเรยนรอะไรหลายอยางแตไมกระท า เปนตนวา

นสตและศกษาทกคนทก าลงอานคมอประกอบการสอนนคงจะทราบวา การโกงในการ

สอบนนมพฤตกรรมอยางไร แตนสตนกศกษาเพยงนอยคนทจะท าการโกงจรงๆ Bandura

ไดสรปวา พฤตกรรมของมนษยอาจจะแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

มหาวท


54

1) พฤตกรรมสนองตอบทเกดจากการเรยนร ผซงแสดงออกหรอกระท า

สม าเสมอ

2) พฤตกรรมทเรยนรแตไมเคยแสดงออกหรอกระท า

3) พฤตกรรมทไมเคยแสดงออกทางการกระท า เพราะไมเคยเรยนรจรงๆ


- 245) ไมเชอวาพฤตกรรมทเกดขนจะคงตวอยเสมอ ทงนเพราะสงแวดลอมเปลยนแปลง

อยเสมอ และทงสงแวดลอมและพฤตกรรมมอทธพลซงกนและกน ตวอยางเชน เดกทม

พฤตกรรมกาวราวกคาดหวงวาผอนจะแสดงพฤตกรรมกาวราวตอตนดวยความหวงนก

สงเสรมใหเดกแสดงพฤตกรรมกาวราว และผลพวงกคอวาเดกอน (แมวาจะไมกาวราว)

กจะแสดงพฤตกรรมตอบสนองแบบกาวราวดวย และเปนเหตใหเดกทมพฤตกรรมกาวราว

ยงแสดงพฤตกรรมกาวราวมากยงขน ซงเปนการย าความคาดหวงของตน

การทปจจยทง 3 ท าหนาทก าหนดซงกนและกนนน กไมไดหมายความวา

ทงสามปจจยนนจะมอทธพลในการก าหนดซงกนและกนอยางเทาเทยมกน บางปจจยอาจม

อทธพลมากกวาอกบางปจจย และอทธพลของปจจยทง 3 นน ไมไดเกดขนพรอมๆ กน

หากแตตองอาศยเวลาในการทปจจยใดปจจยหนงจะมผลตอการก าหนดปจจย อนๆ

(Bandura, 1989) เพอใหเขาใจไดชดเจนขนจะขอพจารณาปจจยทก าหนดซงกนและกน

ทละค คแรกระหวาง P↔B ซงแสดงใหเหนถงการปฏสมพนธระหวางความคด ความรสก

และการกระท า ความคาดหวง ความเชอ การรบรเกยวกบตนเอง เปาหมาย และความ

ตงใจ ซงปจจยดงกลาวก าหนดลกษณะและทศทางของพฤตกรรมสงทบคคลคด เชอ และ

รสก จะก าหนดวาบคคลจะแสดงพฤตกรรมเชนใด ในขณะเดยวกนการกระท าของบคคลก

จะเปนสวนหนงในการก าหนดลกษณะการคดและการสนองตอบอารมณของเขา ลกษณะ

ของรางกาย ระบบการรบร ระบบประสาท มผลตอพฤตกรรม และศกยภาพของบคคล

เชนเดยวกบระบบการรบร และโครงสรางของสมองกปรบเปลยนไดโดยประสบการณทาง

พฤตกรรมเชนกน

การก าหนดซงกนและกนของ E ↔ P เปนการปฏสมพนธระหวาง

ลกษณะของบคคลและสภาพแวดลอม ความคาดหวง ความเชอ อารมณ และความสามารถ

ทางปญญาของบคคลนนจะพฒนาและเปลยนแปลง โดยอทธพลทางสงคม ทใหขอมลและ

การกระตน การตอบสนองทางอารมณโดยการผานตวแบบ การสอน และการชกจงทาง

สงคม ขณะเดยวกนบคคลจะกระตนปฏกรยาตอบสนองทแตกตางกนจากสภาพแวดลอม

มหาวท


55

ทางสงคมทเขาอาศยอย จากลกษณะทางกายภาพของเขา เชน อาย ขนาดของรางกาย

เชอชาต เพศ และความนาสนใจของรางกาย ทคอนขางจะแยกออกจากสงทเขาพดและการ

กระท า นอกจากนการสนองตอบนนยงขนอยกบบทบาทและสงคมของเขาอกดวย เชน เดก

ทถกมองวาเปนเดกกาวราวจะกระตนใหเพอนมปฏกรยาสนองตอบทแตกตางไปจากเดกท

ถกมองวาไมกลาแสดงออก เปนตน ดงนน อาจกลาวไดวาสถานภาพทางสงคมของเขาจะ

พดหรอกระท าสงใดนนเอง

การก าหนดซงกนและกนของ B↔E เปนการปฏสมพนธระหวาง

พฤตกรรม และสถานภาพแวดลอมในชวตประจ าวนของคนเรา พฤตกรรมเปลยนเงอนไข

สภาพแวดลอม ในขณะเดยวกนเงอนไขของสภาพแวดลอมทเปลยนไปนนกท าใหพฤตกรรม

ถกเปลยนไปดวยสภาพแวดลอมจะไมมอทธพลใดๆ ตอบคคล จนกวาจะมพฤตกรรม

บางอยางเกดขน เชน ครผสอนจะไมมอทธพลตอเดก จนกวาเดกจะเขาเรยน ผปกครองจะ

ไมชมเดกถาเดกยงไมแสดงพฤตกรรมทจะใหชนชม เปนตน เนองจากทงพฤตกรรมและ

สภาพแวดลอมมอทธพลตอกนและกน ดงนนบคคลจงจ าเปนทงผกอใหเกดและเปนทง

ผลตผลของสภาพแวดลอม การมผลซงกนและกนน ท าใหเกดการเปลยนมมมองของ

กระบวนการถายทอดทางสงคมจากเดมซงมองวาผปกครองมอทธพลตอเดกเชนใด มาเปน

ทงผปกครองและเดกมอทธพลตอกนและกนเชนใดแทน

1. ท าหนาทเปนขอมลใหบคคลรวาควรจะกระท าพฤตกรรมอะไรใน

สภาพการณใดในอนาคต เพราะการเสรมแรงดวยตวของมนเองจะไมท าใหพฤตกรรมของ

บคคลนน จะเคยไดรบการเสรมแรงมากอนแลวกตาม ถาเขามความเชอ จากขอมลอนๆ วา

การมพฤตกรรมในลกษณะเดยวกนนนจะไมไดรบการเสรมแรงในอนาคต

2. ท าหนาทเปนสงจงใจเนองจากประสบการณในอดตท าใหบคคล

เกดความคาดหวงวาการกระท าบางอยางจะท าใหไดรบการเสรมแรง การทบคคลคาดหวง

ถงผลกรรมทจะเกดขนในอนาคตนกจะกลายเปนแรงจงใจพฤตกรรมทจะกระท าในปจจบน

ท าใหบคคลเพมโอกาสทจะแสดงพฤตกรรมดงกลาวนนในเวลาตอๆ มา

3. ท าหนาทเปนเสรมแรง นนคอเพมพฤตกรรม แตทวาเพมความถ

ของพฤตกรรมไดดนน บคคลจะตองตระหนกถงการทจะไดรบการเสรมแรงนนดวย

การเสรมแรงอาจจะมประสทธภาพในการก ากบพฤตกรรมของบคคลทเคย

เรยนรมาแลว แตคอนขางจะไมมประสทธภาพในการท าใหบคคลเกดการเรยนร และเปน

การยากทบคคลจะเกดการเรยนรในธรรมชาตโดยไมเหนผอนแสดงพฤตกรรมมากอน

มหาวท


56

ดวยเหตน Bandura จงมความเชอวาคนเราสวนใหญนนจะตองผานการเรยนรโดยการ

สงเกตพฤตกรรมจากผอนมาแทบทงสน

สรปวา “เดกทมพฤตกรรมกาวราวจะสรางบรรยากาศกาวราวรอบๆ ตว

จงท าใหเดกอนทมพฤตกรรมออนโยนไมกาวราวแสดงพฤตกรรมตอบสนองกาวราว เพราะ

เปนการแสดงพฤตกรรมตอสงแวดลอมทกาวราว”

จากแนวคดพนฐานดงกลาว ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญาของ

Bandura จงไดเนนแนวคด 3ประการดวยกนคอ

1. แนวคดของการเรยนรโดยการสงเกต (Observational Learning

หรอ Modeling)

2. แนวคดของการก ากบตนเอง (Self - Regulation)

3. แนวคดของการรบรความสามารถของตนเอง (Self - Efficacy)

(สมโภชน เอยมสภาษต, 2549, หนา 48 - 50)

2. ขนการเรยนรโดยการสงเกตหรอเลยนแบบ

Bandura กลาววา การเรยนรทางสงคมดวยการรคดจากการเลยนแบบม

2 ขน คอ ขนแรกเปนขนการไดรบมาซงการเรยนร (Acquisition) ท าใหสามารถแสดง

พฤตกรรมได ขนท 2 เรยกวาขนการกระท า (Performance) ซงอาจจะกระท าหรอไมกระท า

กได การแบงขนของการเรยนรแบบนท าใหทฤษฎการเรยนรของบนดราแตกตางจากทฤษฎ

พฤตกรรมนยมชนดอนๆ การเรยนรทแบงออกเปน 2 ขน อาจจะแสดงดวยแผนผงดงตอไปน

ขนการรบมาซงการเรยนร ขนการกระท า

(Acquisition) (Performance)

ภาพประกอบ 3 ขนของการเรยนรโดยการเลยนแบบ

ทมา : สรางค โควตระกล (2552, หนา 239)

สงเราหรอการ

รบเขา

(Input)

บบคคล

(Person)

พฤตกรรมสนองตอบหรอ

การสงออก

(Output)

ขนท 1 ขนท 2

มหาวท


57

ขนการรบมาซงการเรยนรประกอบดวยสวนประกอบทส าคญเปนล าดบ 3

ล าดบดงแสดงในภาพประกอบ 4

ตวแบบ

(Model Input)

ภาพประกอบ 4 สวนประกอบของการเรยนรขนกบการรบมาซงการเรยนร


จากภาพประกอบจะเหนวา สวนประกอบทง 4 อยาง ของการรบมาซงการ

เรยนรเปนกระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Processes) ความใสใจทเลอกสงเราม

บทบาทส าคญในการเลอกตวแบบ

ส าหรบขนการกระท า (Performance) นนขนอยกบนกเรยน เชน

ความสามารถทางดานรางกาย ทกษะตางๆ รวมทงความคาดหวงทจะไดรบแรงเสรมซง

เปนแรงจงใจ (สรางค โควตระกล, 2552, หนา 239 - 240)

3. กระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกต

Bandura (1977) ไดอธบายกระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกต

หรอการเรยนรโดยตวแบบ วามทงหมด 4 อยาง คอ

1. กระบวนการความเอาใจใส (Attention)

2. กระบวนการจดจ า (Retention)

3. กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวอยาง (Reproduction)

4. กระบวนการการจงใจ (Motivation)

ภาพประกอบ 5 กระบวนการในการเรยนรโดยการสงเกต


ความใสใจเลอกสงเรา

(Selective Attention) การจดจ า

(Retention)

การเขารหส

(Coding)

ความใสใจ

Attention

การแสดงพฤตกรรม

เหมอนตวอยาง

Reproduction

แรงจงใจ

Motivation

การจดจ า

Retention

มหาวท


58

1. กระบวนการความเอาใสใจ (Attention)

ความใสใจของผเรยนเปนสงส าคญมาก ถาผเรยนไมมความใสใจ

ในการเรยนร โดยการสงเกตหรอการเลยนแบบกจะไมเกดขน ดงนนการเรยนรแบบนเปน

ความใสใจ จงเปนสงแรกทผเรยนจะตองม บนดรากลาววาผเรยนจะตองรบรสวนประกอบ

ทส าคญของพฤตกรรมของผทเปนตวแบบ องคประกอบทส าคญของตวแบบทมอทธพลตอ

ความใสใจของผเรยนมหลายอยาง เชน เปนผทมเกยรตสง (High Status) มความสามารถสง

(High Competence) หนาตาด รวมทงการแตงตว การมอ านาจทจะใหรางวลหรอลงโทษ

คณลกษณะของผเรยนกมความสมพนธกบกระบวนการใสใจ

ตวอยางเชน วยของนกเรยนมความสามารถทางดานพทธปญญา ทกษะทางการใชมอและ

สวนตางๆ ของรางกาย รวมทงตวแปรทางบคลกภาพของผเรยน เชน ความรสกวาตนนนม

คา (Self-Esteem) ความตองการ และทศนคตของผเรยน ตวแปรเหลานมกจะเปนสงจ ากด

ขอบเขตของการเรยนรโดยการสงเกต ตวอยางเชน ถาครตองการใหเดกวยอนบาลเขยน

พยญชนะไทยทยากๆ เชน ฆ ม โดยพยายามแสดงการเขยนใหดเปนตวอยาง ทกษะการใช

กลามเนอในการเคลอนไหวของเดกวยอนบาลยงไมพรอม ฉะนนเดกวยอนบาลบางคนจะ

เขยนหนงสอตามทครคาดหวงไมได

2. กระบวนการจดจ า (Retention Process)

Bandura อธบายวา การทนกเรยนหรอผสงเกตสามารถทจะ

เลยนแบบหรอแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบไดกเปนเพราะผเรยนบนทกสงทตนสงเกต

จากตวแบบไวในความจ าระยะยาว Bandura พบวาผสงเกตทสามารถอธบายพฤตกรรม

หรอการกระท าของตวแบบดวยค าพด หรอสามารถมภาพพจนสงทตนสงเกตไวในใจจะเปน

ผทสามารถจดจ าสงทเรยนรโดยการสงเกตไดดกวาผทเพยงแตดเฉยๆ หรอท างานอนใน

ขณะทดตวแบบไปดวย สรปแลวผสงเกตทสามารถระลกถงสงทสงเกตเปนภาพพจนในใจ

(Visual Imagery) และสามารถเขารหสดวยค าพดหรอถอยค า (Verbal Coding) จะเปนผท

สามารถแสดงพฤตกรรมเลยนแบบจากตวแบบไดแมวาเวลาจะผานไปนานๆ และนอกจากน

ถาผสงเกตหรอผเรยนมโอกาสทจะไดเหนตวแบบแสดงสงทจะตองเรยนรซ ากจะเปนการ

ชวยความจ าใหดยงขน

3. กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนกบตวแบบ (Reproduction

Process)

กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบเปนกระบวนการท

นกเรยน แปรสภาพ (Transform) ภาพพจน (Visual Image) หรอสงทจ าไวเปนการเขารหส

มหาวท


59

เปนถอยค า (Verbal Coding) ในทสดแสดงออกมาเปนการกระท า หรอแสดงพฤตกรรม

เหมอนกบตวแบบ ปจจยทส าคญของกระบวนการนคอ ความพรอมทางดานรางกาย และ

ทกษะทจ าเปนจะตองใชในการเลยนแบบของนกเรยน ถาหากนกเรยนไมมความพรอมกจะ

ไมสามารถทจะแสดงพฤตกรรมเลยนแบบได Bandura กลาววา การเรยนรโดยการสงเกต หรอการเลยนแบบไมใช

เปนพฤตกรรมทลอกแบบอยางตรงไปตรงมา การเรยนรโดยการสงเกตประกอบดวย

กระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Process) และความพรอมทางดานรางกายของ

นกเรยน ฉะนนในขนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ (Reproduction) ของแตละบคคล

จงแตกตางกนไป นกเรยนบางคนกอาจจะท าไดดกวาตวแบบทตนสงเกตหรอบางคนก

สามารถเลยนแบบไดเหมอนมาก บางคนกอาจจะท าไดไมเหมอนกบตวแบบเพยงแต

คลายคลงกบตวแบบมบางสวนเหมอนบางสวนไมเหมอนกบตวแบบ และผเรยนบางคนจะ

ไมสามารถแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ ฉะนน บนดราจงใหค าแนะน าแกผทมหนาทเปน

ตวแบบ เชน ผปกครองหรอคร ควรใชผลยอนกลบทตองตรวจสอบแกไข (Correcting

Feedback) เพราะจะเปนการชวยเหลอใหนกเรยนหรอผสงเกตมโอกาสทบทวนในใจวาการ

แสดงพฤตกรรมของตวแบบมอะไรบาง และพยายามแกไขใหถกตอง

4. กระบวนการจงใจ (Motivation Process)

Bandura (1982) อธบายวา แรงจงใจของผเรยนทจะแสดงพฤตกรรม

ตวแบบทตนสงเกต เนองมาจากความคาดหวงวา การเลยนแบบจะน าประโยชนมาให เชน

การไดรบแรงเสรมหรอรางวล หรออาจจะน าประโยชนบางสงบางอยางมาให รวมทงการ

คดวาการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบจะท าใหตนหลกเลยงปญหาได ในหองเรยนเวลา

ครใหรางวลหรอลงโทษพฤตกรรมของนกเรยนคนใดคนหนงนกเรยนทงหองกจะเรยนรโดย

การสงเกตและเปนแรงจงใจใหนกเรยนแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรม เวลา

นกเรยนแสดงความประพฤตด เชน นกเรยนคนหนงท าการบานเรยบรอยถกตองแลวไดรบ

รางวลชมเชยจากคร หรอใหสทธพเศษกจะเปนตวแบบใหแกนกเรยนคนอนๆ พยายามท า

การบานมาสงครใหเรยบรอย เพราะมความคาดหวงวาคงจะไดรบแรงเสรมหรอรางวลบาง

ในทางตรงขามถานกเรยนคนหนงถกท าโทษเนองจากเอาของมารบประทานในหองเรยนก

จะเปนตวแบบของพฤตกรรม ทนกเรยนทงชนจะไมปฏบตตาม

แมวาแบนดราจะกลาวถงความส าคญของแรงเสรมบวกวามผลตอ

พฤตกรรมทนกเรยนเลยนแบบตวแบบแตความหมายของความส าคญของแรงเสรมนน

แตกตางกนกบของ Skinner ในทฤษฎการวางเงอนไขแบบโอเปอแรนท (Operant Conditioning)

มหาวท


60

แรงเสรมในทฤษฎ การเรยนรในการสงเกตเปนแรงจงใจทจะท าใหผสงเกตแสดงพฤตกรรม

เหมอนตวแบบ แตแรงเสรมในทฤษฎการวางเงอนไขแบบ Operant นน แรงเสรมเปนตวทจะ

ท าใหความถของพฤตกรรมทอนทรยไดแสดงออกอยแลวใหมเพมขน อกประการหนงใน

ทฤษฎการเรยนรดวยการสงเกตถอวาความคาดหวงของนกเรยนทจะไดรบรางวลหรอ

ผลประโยชนจากพฤตกรรมทแสดงเหมอนเปนตวแบบ เปนแรงจงใจทท าใหผสงเกต

แสดงออก แตส าหรบการวางเงอนไขแบบ Operant แรงเสรมเปนสงทมาจากภายนอกจะ

เปนอะไรกไดไมเกยวกบตวของนกเรยน

ปจจยทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกต

1. นกเรยนจะตองมความใสใจ (Attention) ทจะสงเกตตวแบบไมวา

เปนการแสดงโดยตวแบบจรงหรอตวแบบสญลกษณ ถาเปนการอธบายดวยค าพดนกเรยน

กตองตงใจฟงและถาจะตองอานค าอธบายกจะตองมความตงใจทจะอาน

2. นกเรยนจะตองเขารหสหรอบนทกสงทสงเกตหรอสงทรบรไวใน

ความจ าระยะยาว

3. นกเรยนจะตองมโอกาสแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ และควร

จะท าซ าเพอจะใหจ าได

4. นกเรยนจะตองรจกประเมนพฤตกรรมของตนเองโดยใชเกณฑ

(Criteria) ทตงขนดวยตนเองหรอโดยบคคลอน

ความส าคญของแรงจงใจของนกเรยนในการเรยนรโดยการสงเกต

ดงทไดกลาวมาแลววา แรงเสรมดวยตนเอง เปนตวแปรทจะท าให

นกเรยนเกดแรงจงใจทจะแสดงพฤตกรรมตามเกณฑของความสมฤทธผลทตงไว Bandura

(1977) เชอวาการเรยนรโดยการสงเกตเกดขนในขนการจดจ า ในขนการแสดงพฤตกรรม

เหมอนตวแบบ นกเรยนอาจจะไมแสดงพฤตกรรมหรอแสดงพฤตกรรมเพยงบางสวนของ

การเรยนร ในขนการเกบความจ ากได ฉะนน ครททราบความส าคญของแรงจงใจของ

นกเรยนกควรจะสรางสถานการณในหองเรยนทนกเรยนสามารถจะประเมนพฤตกรรมของ

ตนเองได โดยใชเกณฑของสมฤทธผลสงแตอยในขอบเขตความสามารถของนกเรยน เพอ

นกเรยนจะไดประสบความส าเรจและมความพอใจซงเปนแรงเสรมดวยตนเองและเกดม

แรงจงใจทจะเรยนรตอไป

สรป การเรยนรพฤตกรรมส าคญตางๆ ทงทเสรมสรางสงคม (Prosocial

Behavior) และพฤตกรรมทเปนภยตอสงคม (Antisocial Behavior) ไดเนนความส าคญของ

มหาวท


61

การเรยนรแบบการสงเกตหรอเลยนแบบจากตวแบบ ซงอาจจะเปนไดทงตวบคคลจรงๆ

เชน คร เพอน หรอจากภาพยนตรโทรทศน การตน หรอจากการอานจากหนงสอ การ

เรยนรโดยการสงเกตประกอบดวย 2 ขน คอ ขนการรบมาซงการเรยนรเปนกระบวนการ

ทางพทธปญญา และขนการกระท า ตวแบบทมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลมทงตว

แบบในชวตจรงและตวแบบทเปนสญลกษณเพราะฉะนนพฤตกรรมของผใหญในครอบครว

โรงเรยน สถาบนการศกษา และผน าในสงคม ประเทศชาต ศลปน ดารา บคคลสาธารณะ

ยงตองตระหนกในการแสดงพฤตกรรมตางๆ เพราะยอมมผลตอพฤตกรรมของเยาวชนใน

สงคมนนๆ

4. การควบคมกจกรรมการเรยนรของตนเอง การก ากบตนเอง

(Self-Regulation) เปนความสามารถทจะควบคมกจกรรมการเรยนรของ

ตนเอง โดยการทเขาใจถงผลทเกดตามมาของพฤตกรรม (Consequences) มความส าคญ

มาก Bandura (1977) กลาววา ถาผลทเกดตามมาของพฤตกรรมของนกเรยนคอรางวล

นกเรยนกจะมความพอใจในพฤตกรรมของตนเอง แตถาผลทตามมาเปนการลงโทษกจะ

กอใหเกดความไมพอใจ ทงความพอใจหรอไมพอใจมความสมพนธใกลชดกบมาตรฐาน

ของพฤตกรรมทผแสดงพฤตกรรมไดตงไว ผลของการวจยเกยวกบการตงมาตรฐานหรอ

เกณฑทจะประเมนพฤตกรรมของตนเองพบวาเดกทอยในกลมทมตวแบบ ซงตงเกณฑหรอ

มาตรฐานของพฤตกรรมทต าจะเปนเดกทไมพยายามทจะท าใหดขน เพยงแตท าพอไปได

ตามทตวแบบไดก าหนดไวเทานน สวนเดกทอยในกลมทมตวแบบทตงเกณฑหรอมาตรฐาน

ของพฤตกรรมไวสง จะมความพยายามเพอจะพสจนวาตนเองท าได อยางไรกตามแมวา

การตงเกณฑของพฤตกรรมไวสงจะเปนสงทดกตาม ผตงเกณฑจะตองค านงวาจะตองเปน

เกณฑทนกเรยนจะสามารถจะท าไดเหมอนจรง (Realistic) เพราะถาตงเกณฑเกน

ความสามารถจรงของเดก เดกกจะประสบความผดหวง มความทอแทใจ ไมพยายามทจะ

ประกอบพฤตกรรม (Kalory, 1977) ในกรณทเกณฑทตงไวสงพอทจะทาทายใหนกเรยน

พยายามประกอบพฤตกรรม ถานกเรยนท าไดกจะเกดความพอใจเปนแรงเสรมดวยตนเอง

(Self - Reinforcement) และท าใหนกเรยนมแรงจงใจทจะเรยนร (Bandura, 1982) การ

ก ากบตนเอง เปนแนวคดทส าคญอกแนวคดหนงของทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมซง

Bandura เชอวา พฤตกรรมมนษยไมไดขนอยกบการเสรมแรง และลงโทษเพยงอยางเดยว

หากแตเปนการบงคบตนเองใหท า Bandura เรยกวา การก ากบตนเอง ซงจะสามารถท าได

กตอเมอมการฝกฝนและพฒนา การฝกฝนนนประกอบไปดวย 3 ประการ คอ

มหาวท


62

1. กระบวนการสงเกตของตนเอง (Self Observation) บคคลไมม

อทธพลใดๆ ตอการกระท าของตวเองถาเขาไมสนใจวาเขาก าลงท าอะไรอย ดงนนจดเรมตน

ทส าคญของการก ากบตนเอง คอ บคคลจะตองรวาตนเองก าลงท าอะไรอย

เพราะความส าเรจจากการก ากบตนเองนน สวนหนงมาจากความชดเจนสม าเสมอและ

แมนย าของการสงเกตและบนทกตนเอง การสงเกตควรพจารณา 4 ดาน คอ

1.1 การกระท า ในดานคณภาพ, ความเรว ปรมาณ ฯลฯ

1.2 ความสม าเสมอ

1.3 ความใกลเคยง

1.4 ความถกตอง

การสงเกตตนเองจะท าหนาทอย 2 แบบ คอ 1) ตวขอมล เปนตวก าหนด

วาจะท าไดจรงหรอไม 2) ประเมนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทท าอย

การสงเกตตนเองจะชวยใหสามารถวนจฉยไดวาเงอนไขใดควรท า

พฤตกรรมใด และควรเปลยนพฤตกรรมหรอไม Bandura กลาววาคนเราจะเกดแรงจงใจ

ตนเองนนนาจะขนอยกบปจจยดงตอไปน

ชวงเวลาในการเกดพฤตกรรมของตนเอง Bandura พบวา

ชวงเวลาระหวางการเกดพฤตกรรมและการบนทกพฤตกรรมทสน จะสงผลตอการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมไดดขน การทคนเราใหความสนใจตอสงทเกดขนจากการกระท า

อยางทนททนใดจะท าใหเกดความรสกตางๆ ซงอาจเปนความพอใจหรอไมพอใจ เชน

ความตองการการลดน าหนก การจดบนทกจ านวนแคลอรของอาหารทรบประทานแตละ

มออยางทนททนใด จะท าใหมพฤตกรรมการกนอยางระมดระวงเกดขนดกวาบนทกในตอน

กอนนอนของแตละวน

การใหขอมลปอนกลบ ซงไดจากการสงเกตตนเองและควรเปน

ขอมลทมความชดเจน จงจะสงผลถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมเปาหมายนนวาไดกาวหนา

ไปแคไหนแลว

ระดบของแรงจงใจ คนทมแรงจงใจสงมแนวโนมทจะตงพฤตกรรม

เปาหมายดวยตนเอง และสามารถประเมนความกาวหนาไดดวยตนเอง

คณคาของพฤตกรรมทสงเกต พฤตกรรมทมคณคา ผลในการ

ตอบสนองยงสง

มหาวท


63

การเนนทความส าเรจหรอความลมเหลว ความส าเรจจะชวยเพม

พฤตกรรมทปรารถนามากกวาทจะสงเกตความลมเหลวของการแสดงพฤตกรรม

ระดบความสามารถในการควบคม ถารวาตนเองสามารถควบคมได

กมโอกาสทจะเปลยนแปลงไดดกวาพฤตกรรมทรสกวาควบคมไมได

2. กระบวนการตดสน (Judgment Process) ขอมลทไดจากการ

สงเกตตนเองนนจะมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนไมมากนก ถาปราศจาก

กระบวนการตดสน ถาขอมลดงกลาวนนเปนทพงพอใจหรอไมพงพอใจ โดยอาศยมาตรฐาน

สวนบคคลทไดมาจากการถกสอนโดยตรง การประเมน ปฏกรยาตอบสนองทางสงคมตอ

พฤตกรรมนนๆ และจาก

2.1 มาตรฐานสวนบคคล จากกระบวนการของตวแบบ

2.2 การเปรยบเทยบกบกลมอางองทางสงคม

2.3 การใหคณคาของกจกรรม

2.4 การอนมานสาเหตในการกระท า บคคลจะรสกภมใจ ถาการ

ประเมนความส าเรจของการกระท ามาจากความสามารถและการกระท าของเขา และรสก

ไมพงพอใจหากการกระท านนขนอยกบปจจยภายนอก

3. การแสดงปฏกรยาตอตนเอง (Self-Reaction) การพฒนา

มาตรฐานในการประเมนและทกษะในการตดสนนน จะน าไปสการแสดงปฏกรยาตอตนเอง

ยอมขนกบสงลอใจทน าไปสผลทางบวก สวนมาตรฐานภายในของบคคลจะท าหนาทเปน

เกณฑทท าใหบคคลคงระดบการแสดงออก อกทงเปนตวจงใจใหกระท าพฤตกรรมไปส

มาตรฐาน

4. การรบรความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) งานของ

Bandura เกยวของกบความสามารถของตนนน ในระยะแรก Bandura เสนอแนวคดของ

ความคาดหวงความสามารถของตนเอง (Efficacy Expectation) โดยใหความหมายวา เปน

ความคาดหวงทเกยวของกบความสามารถของตนในลกษณะทเฉพาะเจาะจง และความ

คาดหวงนเปนตวก าหนดการแสดงออกของพฤตกรรม (Bandura, 1977) แตตอมา Bandura

(1982) ไดใชค าวา การรบรความสามารถของตนเอง (Percieved Self-Efficacy) โดยใหค า

จ ากดความวาเปนการทบคคลตดสนใจเกยวกบความสามารถของตนเอง ทจะจดการและ

ด าเนนการกระท าพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว โดยท Bandura นนไมได

กลาวถงค าวาคาดหวงอกเลย

มหาวท


64

Bandura มความเชอวา การรบรความสามารถของตนเองนน มผลตอ

การกระท าของบคคล บคคล 2 คน อาจมความสามารถไมตางกน แตอาจแสดงออกใน

คณภาพทแตกตางกนได ถาพบวาคน 2 คนนมการรบรความสามารถของตนเองแตกตาง

กน ในคนคนเดยวกเชนกน ถารบรความสามารถของตนเองในแตละสภาพการณแตกตาง

กน กอาจจะแสดงพฤตกรรมออกมาไดแตกตางกนเชนกน Bandura เหนวาความสามารถ

ของคนเรานนไมตายตว หากแตยดหยนตามสภาพการณ ดงนนสงทจะก าหนด

ประสทธภาพของการแสดงออก จงขนอยกบการรบรความสามารถของตนเองใน

สภาวการณนนๆ นนเอง นนคอ ถาเรามความเชอวาเรามความสามารถ เรากจะแสดงออก

ถงความสามารถนนออกมา คนทเชอวาตนเองมความสามารถจะมความอดทน อตสาหะ

ไมทอถอยงาย และจะประสบความส าเรจในทสด (Evans, 1989 อางถงใน สมโภชน

เอยมสภาษต, 2549, หนา 57 - 58)

มกมค าถามวาการรบรความสามารถของตนเองนน เกยวของหรอแตกตาง

อยางไรกบความคาดหวง ผลทจะเกดขน (Outcome Expectation) เพอใหเขาใจและชดเจน

Bandura (1977) ไดเสนอภาพแสดงความแตกตางระหวางการรบรเกยวกบความสามารถ

ของตนเอง และความคาดหวงผลทจะเกดขน ดงภาพประกอบ 6

บคคล พฤตกรรม ผลทเกดขน

ภาพประกอบ 6 ความแตกตาง ระหวางการรบรความสามารถของตนเอง

และความคาดหวงผลทจะเกดขน ของ Bandura (1977)

ทมา : สมโภชน เอยมสภาษต (2549, หนา 58)

การรบรความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนเอง

วาจะสามารถท างานไดในระดบใด ในขณะทความคาดหวงเกยวกบผลทจะเกดขนนนเปน

การตดสนวาผลกรรมใดจะเกดขนจากการกระท าพฤตกรรมดงกลาว อยางเชนทนกกฬาม

ความเชอวาเขากระโดดไดสงถง 6 ฟต ความเชอดงกลาวเปนการตดสนความสามารถของ

ตนเอง การไดรบการยอมรบจากสงคม การไดรบรางวล การพงพอใจในตนเองทกระโดด

การรบร

ความสามารถของ

ตนเอง

ความคาดหวงผล

ทจะเกดขน

มหาวท


65

ไดสงถง 6 ฟต เปนความคาดหวงผลทจะเกดขน แตจะตองระวงความเขาใจผดเกยวกบ

ความหมายของค าวาผลทเกดขน ผลทเกดขนในทนจะหมายถงผลกรรมของการกระท า

พฤตกรรมเทานน มไดหมายถงผลทแสดงถงการกระท าพฤตกรรม เพราะวาผลทแสดงถง

การกระท าพฤตกรรมนนจะพจารณาวาพฤตกรรมนนสามารถท าไดตามการตดสน

ความสามารถของตนเองหรอไม นนคอจะกระโดดไดสงถง 6 ฟตหรอไม ซงการจะกระโดด

ไดสงถง 6 ฟตหรอไมนน มใชเปนการคาดหวงผลทจะเกดขน ซงมงทผลกรรมทจะไดจาก

การกระท าพฤตกรรมดงกลาว

การรบรความสามารถของตนเองและความคาดหวงผลทจะเกดขนนนม

ความสมพนธกนมาก โดยทความสมพนธระหวางตวแปรทงสองนมผลตอการตดสนใจ

ทจะกระท าพฤตกรรมของบคคลนนๆ ซงจะเหนไดจากภาพประกอบ 7

ความคาดหวงผลทจะเกดขน

ภาพประกอบ 7 ความสมพนธระหวางการรบรความสามารถของ

ตนเองและความคาดหวงผลทจะเกดขน Bandura (1977)

ทมา : สมโภชน เอยมสภาษต (2549, หนา 59)

ความคาดหวงเกยวกบผลทจะเกดขนดงกลาวแนนอน แตถามเพยงดานใด

สงหรอต า บคคลนนมแนวโนมจะไมแสดงพฤตกรรม

ในการพฒนาการรบรความสามารถของตนเองนน Bandura เสนอวามอย

ดวยกน 4 วธคอ (Evans, 1989 อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต, 2549, หนา 57 - 58)

1. ประสบการณทประสบความส าเรจ (Mastery Experiences) ซง

Bandura เชอวาเปนวธการทมประสทธภาพมากทสด ในการพฒนาการรบรความสามารถ

ของตนเอง เนองจากวาเปนประสบการณโดยตรง ความส าเรจท าใหเพมความสามารถของ

ตนเองบคคลจะเชอวาเขาสามารถทจะท าได ดงนน ในการทจะพฒนาการรบร

มแนวโนมท

จะท าแนนอน


จะไมท า


จะไมท า


จะไมท าแนนอน

สง

ต า

การรบร

ความสามารถของ

ตนเอง

สง ต า

มหาวท


66

ความสามารถของตนเองนน จ าเปนทจะตองฝกใหเขามทกษะเพยงพอทจะประสบ

ความส าเรจไดพรอมๆ กบการท าใหเขารบรวา เขามความสามารถจะกระท าเชนนน จะท า

ใหเขาใชทกษะทไดรบการฝกไดอยางมประสทธภาพมากทสด บคคลทรบรวาตนเองม

ความสามารถนน จะไมยอมแพอะไรงายๆ แตจะพยามท างานตางๆ เพอใหบรรลถง

เปาหมายทตองการ

2. การใชตวแบบ (Modeling) การทไดสงเกตตวแบบแสดงพฤตกรรมทม

ความซบซอน และไดรบผลกรรมทพงพอใจ กจะท าใหผทสงเกตฝกความรสกวาเขากจะ

สามารถทจะประสบความส าเรจไดถาเขาพยายามจรงและไมยอทอ ลกษณะของการใชตว

แบบทสงผลตอความรสกวาเขามความสามารถทจะท าไดนน ไดแก การแกปญหาของ

บคคลทมความกลวตอสงตางๆ โดยทใหดตวแบบทมลกษณะคลายกบตนเองกสามารถท า

ใหลดความกลวตางๆ เหลานนได

3. การใชค าพดชกจง (Verbal Persuasion) เปนการบอกวาบคคลนน

มความสามารถทจะประสบความส าเรจได วธการดงกลาวนนคอนขางใชงายและใชกน

ทวไปซง Bandura ไดกลาววา การใชค าพดชกจงนนไมคอยจะไดผลนก ในการทจะท าให

คนเราสามารถทพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง ซงถาจะใหไดผล ควรจะใช

รวมกบการท าใหบคคลมประสบการณของความส าเรจซงอาจจะตองคอยๆ สราง

ความสามารถใหกบบคคลอยางคอยเปนคอยไปและใหเกดความส าเรจตามล าดบขนตอน

พรอมทงการใชค าพดชกจงรวมกน กยอมทจะไดผลดในการพฒนาการรบรความสามารถ

ของตน

4. การกระตนทางอารมณ (Emotional Arousal) การกระตนทางอารมณ

มผลตอการรบรความสามารถของตน บคคลทถกกระตนอารมณทางลบ เชน ในสภาพ

ทถกขมข จะท าใหเกดความวตกกงวลและความเครยด อาจจะท าใหเกดความกลว และ

จะน าไปสการรบรความสามารถของตนต าลง ถาอารมณดงกลาวเกดขนมากกจะไม

สามารถแสดงออกไดด อนจะน าไปสประสบการณของความลมเหลว ท าใหการรบร

เกยวกบความสามารถของตนต าลง แตถาบคคลสามารถลดหรอระงบการถกกระตนทาง

อารมณได จะท าใหการรบรความสามารถของตนดขน จะท าใหการแสดงออกถง

ความสามารถดขนดวย (สมโภชน เอยมสภาษต, 2549, หนา 59 - 60)

มหาวท


67

5. การน าทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา Bandura มาใชใน

การเรยนการสอน

จากศกษาตามทฤษฎและการวจยทไดเสนอมาน จะสรปเปนแนวทางของ

การปฏบตส าหรบผอานผศกษาไดดงตอไปน โดยขอใหพจารณาขอเสนอเหลานอยาง

ระมดระวง เนองจากวาขอเสนอเหลานอาจจะใชไมไดกบทกสถานการณ อยางไรกตาม

อาจจะใหประโยชนในดานแรงจงใจใหแกตวเองหรอผอนได

1. การน าทฤษฏมาใชในการพฒนาหลกสตรใหมความยากงายเหมาะกบ

ระดบเดก

2. ครตองท าตวใหเปนตวอยางการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมเพราะ

เดกอาจจะเลยนแบบการกระท าของเราได โดยเฉพาะอยางยงในเดกและวยรน

3. ควรจดกจกรรมการเรยนรในสาขาวชาตางๆ เพอใหเดกไดเลอก

ประสบการณการเรยนรดวยตนเอง

4. ครตองสงเสรมใหเดกพฒนาดานการพด การแสดงออกดานความ

คดเหน การโตแยง เพอชวยเสรมสรางใหเกดสตปญญา เพอใหเดกมความใสใจในการ

เรยนร จงเปนสงแรกทผเรยนจะตองมในการน ามาใชในการเรยนการสอน

5. อยาบงคบเดกใหเรยนในเมอยงไมพรอม แตควรชวยจดสงแวดลอมให

เดกเกดความพรอมทจะเรยนรดวยตนเอง โดยครจะตองสรางแรงจงใจใหกบเดกโดย

วธการใหก าลงใจแกเดกกอนทจะเรยนหรอหลงเรยนเพอใหเดกมแรงจงใจทจะเรยนในวชา

ทครสอน

สรป ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญาของ แบนบนดรา ผวจยได

น ามาจดกจกรรมการเรยนการสอนคอ ใหผเรยนรจกการสงเกต และเลยนแบบตามตว

แบบทครน าเสนอ เชน กรณตวอยาง และในการวจยครงนผวจยน ามาประยกตใชในการ

เรยนรประกอบดวย 6 ขน คอ 1) ขนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวอยาง 2) ขนประเมน

พฤตกรรมของตนเอง 3) ขนเอาใจใส 4) ขนการจดจ า 5) ขนการจงใจ 6) ขนประเมนผล

การเรยนรและการรบรความสามารถของตนเอง

มหาวท


68

หลกไตรสกขา

ส าหรบแนวคดเกยวกบหลกไตรสกขา นน ผวจยไดศกษาจากเอกสารของนก

การศกษาและงานวจยหลายทาน โดยเฉพาะพระพทธโฆษาจารย (2538, หนา 9 - 12)

พระธรรมปฎก (2544, หนา 342) กระทรวงศกษาธการ (2546, หนา 38) พระพรหมคณาภรณ

(2548, หนา 251 - 252) พทธทาสภกข (2549, หนา 13 – 44, 101 – 130)

จากการศกษากาเอกสารเกยวกบแนวคดเกยวกบหลกไตรสกขา พบวาไดมนกการศกษา

หลายทานกลาวถงหลกไตรสกขาไว ดงน

1. ความหมายของไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)

พระพทธโฆษาจารย (2538, หนา 9 - 12) ไดใหความหมายของ

ไตรสกขาไวในคมภรวสทธมรรควา ไตรสกขาเปนทงหลกการและวธปฏบตเพอใหสามารถ

ลวงพนจากอบาย, กามธาตและภพทงปวง โดยมเปาหมายทการบรรลพระนพพานอน

บรสทธปราศจากมลทน ไตรสกขาเปนแนวปฏบตในทางสายกลางทมใชการปรนเปรอตน

ดวยกามสขและการทรมานตน มศลเปนปฏปกษตอแสดงออกทางกาย วาวจา สมาธเปน

ปฏปกษตอกเลสทกลมจต และปญญาเปนปฏปกษตออนสยกเลสทแบแนบอยในจต

สามารถพฒนาบคคลใหเปนพระอรยะผมความบรบรณดวยศล ไดแก พระโสดาบนและ

พระสกทาคาม, บรบรณดวยสมาธ ไดแกพระอนาคาม และบรบรณดวยปญญา ไดแก

พระอรหนต นอกจากน องคธรรมทง 3 ยงเปนเครองอนหนนใหบรรลคณวเศษอนหาไดยาก

เปนตน

พระธรรมปฎก (2544, หนา 342) กลาววา มนษยเปนสตวประเสรฐดวย

การศกษา ธรรมชาตพเศษทเปนสวนเฉพาะของมนษย คอ เปนสตวทฝกได จะพดวา เปน

สตวทพฒนาได เปนสตวทศกษาไดหรอ เปนสตวทเรยนรได กมความหมายอยางเดยวกน

จะเรยกวาเปนสตวพเศษกได คอแปลกจากสตวอน ในแงทวาสตวอนฝกไมได หรอแทบฝก

ไมได แตมนษยนฝกได และพรอมกนนนกเปน สตวทตองฝกดวยพดสนๆ วา มนษยเปนสตว

ทตองฝกได

กระทรวงศกษาธการ (2546, หนา 38) ใหค าอธบายศพทของไตรสกขา

หมายถง ขอทจะตองศกษา ปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอ ฝกหด อบรม กาย วาจา

จตใจ และปญญาใหยงขนไปจนบรรลจดหมายสงสด คอ พระนพพาน

มหาวท


69

1. อธศลสกขา (เรยกวาศล) คอ การฝกความประพฤต สจรตทางกาย

วาจาและอาชวะ การด ารงดวยดในสงคม รกษาระเบยบวนย ปฏบตหนาทและความ

รบผดชอบทางสงคมใหถกตอง มความสมพนธทางสงคมทดงาม เกอกลเปนประโยชน

ชวยรกษาและสงเสรมสภาพแวดลอมเปนพนฐานทดส าหรบการพฒนาคณภาพจต

และการเจรญปญญา

2. อธจตตสกขา (เรยกวาสมาธ) คอ การฝกฝนคณธรรม สมรรถภาพ

สขภาพจต การฝกจตใจใหเขมแขง มนคงแนวแน ควบคมตนเองได มสมาธ มก าลงใจสง

จตใจสงบผองใสบรสทธปราศจากสงรบกวนทท าใหเกดความขนมว อยในสภาพเหมาะ

แกการสงเสรมใหปญญาสามารถคดพจารณาเหตปจจยตางๆ รเทาทนสงตางๆ ตามความ

เปนจรง

3. อธปญญาสกขา (เรยกวาปญญา) คอ การฝกฝนปญญาใหเกด

ความร ความเขาใจสงตางๆ ตามเหตปจจย รแจงชดสงทงหลายตามสภาพความเปนจรง

คดพจารณาแกไขปญหาตางๆ ไดเพอประโยชนสขของการด าเนนชวตอยางแทจรง

พระพรหมคณาภรณ (2548, หนา 251 - 252) กลาววา ขอปฏบตทเปน

หลกส าหรบศกษา 3 ประการ เพอฝกหดอบรม กาย วาจา จตใจ และปญญา ใหยงขนไป

จนบรรลเปาหมายสงสดคอพระนพพานค าวา ไตรสกขา มรากศพทมาจากค าสองค า คอ

1) ไตร หรอ ตร เปนภาษาสนสกฤตตรงกบภาษาบาลวา ต แปลวา สาม และ 2) ค าวา

สกขา เปนภาษาบาล ตรงกบภาษาสนสกฤตวา ศกษา หมายถง การศกษา การปฏบต

และการอบรมความประพฤตใหบรสทธสวนค าวา ต หรอ ไตร นน หมายถง องคประกอบ

3 ประการ คอ อธศลสกขา,อธจตสกขา, อธปญญาสกขา หรอ ศล สมาธ ปญญา

โดยมความหมายตามพระไตรปฎกดงน

1. อธศลสกขา (สกขาคอศลอนยง ) หมายถง ขอปฏบตส าหรบ

ฝกอบรมในทางความประพฤตอยางสง การฝกอบรมศลนน มงเนนทการส ารวมเพอใหเกด

ความบรสทธในการกระท าเปนเกราะกนกเลสทงหลายทจะกอใหเกดความเดอดรอน และ

การเบยดเบยน

2. อธจตสกขา (สกขาคอจตเปนสมาธ) หมายถง ขอปฏบตส าหรบ

ฝกอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงการสงดจากกามและอกศลธรรม

ทงหลายเพอการฝกอบรมจตนน มงเนนทความตงมนแหงจต, การท าใจใหสงบแนวแน

เพอใหจตบรสทธ ไมฟงซาน เปนกลาง ปราศจากอคต

มหาวท


70

3. อธปญญาสกขา (สกขาคอปญญาอนยง) หมายถง ขอปฏบต

ส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดความรแจงอยางสง การรชดตามความเปนจรงใน

อรยสจ 4 เปนล าดบไปจนท าใหแจงทงเจโตวมต และปญญาวมต สามารถท าลายอาสวะ

กเลสใหหมดไปโดยการฝกอบรมปญญานน มงเนนทการรและเขาใจสงทงหลายตามความ

เปนจรงเพอ ใหเกดความเหนทบรสทธ จงจะสามารถท าลายกเลสได

พจนาพร จตเจรญทวโชค (2548, หนา 34) ไดใหความหมายของ ศล

สมาธ ปญญา มดงน

1. ศล หมายถง การปฏบตเพอควบคมกาย วาจา ใจ ใหท าด พดด

และคดด อยเสมอ ไมประพฤตสงทลวงละเมดศลตางๆ คอ ศล 5 ศล 8 ศล 10 และศล

227 ผทควบคมตนเองใหประพฤตปฏบตดไดทงกาย วาจา และใจ อยางสม าเสมอ ยอม

เปนผมใจบรสทธ ปราศจากโทษ และกเลสทงปวง เพราะกเลสตณหาตางๆ จะถกก าจดให

นอยลงหรอก าจดใหหมดไป ซงมผลใหบคคลกระท าดไดสะดวกยงขน พทธศาสนกชนจง

ควรฝกฝน และพฒนาตนเองใหเปนผมศล เชน การรกษาค าพด การไมเบยดเบยนผอน

การไมลกขโมย ซงเปนการฝกอบรมทางดานความประพฤต และการปฏบตตนใหเปนคนด

มระเบยบวนย มความสจรตทางกาย วาจา และการประกอบอาชพ ซงคณสมบตทดเหลาน

จะเปนพนฐานในการประพฤตปฏบตสงทถกตองและดงามในขนทสงขน คอ สมาธ

และปญญา ตอไป

2. สมาธ หมายถง การปฏบตเพอควบคมจตใจของตนเองใหสงบและ

ไมฟงซาน ตงใจแนวแนและมนคงอยกบสงทปฏบต กระท าสงตางๆ โดยมสตสมปชญญะ

คอ รสกตวเองอยเสมอวาตนก าลงท าอะไรและจะท าสงนนอยางไร ผทมจตใจเปนสมาธ

จะมความมงมนในการท างานใหส าเรจแมจะมอปสรรคหรอปญหาตางๆ กไมยอทอ

จงสามารถกระท าสงตางๆ ประสบความส าเรจไดอยางดยง สมาธจงเปนการฝกฝนและ

พฒนาจตใจ เปนการปลกฝงคณธรรม สรางเสรมคณภาพ สมรรถภาพ และสขภาพจต

เชน การฝกควบคมอารมณโกรธ การก าหนดกรยาอาการขณะปฏบตงาน หรอการฝก

สมาธวนละ 5 - 10 นาท เปนตน

3. ปญญา หมายถง การปฏบตเพอใหเกดความรแจงในธรรมะ หรอ

สภาพทเปนจรง ตามธรรมชาตของสงตางๆ ปญญาเกดจากการฝกใชความคดพจารณา

และไตรตรองสภาพของสงตางๆ ดวยจตใจทสจรต ผสมผสานกบความรความเขาใจท

ถกตองตอสภาพของสงตางๆ เหลานน ซงมอยเดม เกดเปนความรความเขาใจทถกตอง

ตามความเปนจรง การฝกใชความคดในการพจารณาและไตรตรองสงตางๆ ท าใหเกด

มหาวท


71

ความฉลาดและรอบร เพราะจะไดสะสมความรความเขาใจในสงตางๆ ไว เปนจ านวนมาก

ซงความรอบรเหลาน จะชวยใหบคคลประสบความส าเรจในการปฏบตสงตางๆ ไดงาย

ตลอดจนรเทาทนโลกและชวตสามารท าจตใจใหบรสทธหลดพนจากความยดมนถอมนใน

สงตางๆ ดบกเลส ดบทกขได จตเปนอสระ ผองใส และเบกบาน การฝกปญญา เชน

การคดหาเหตผลของความไมสบายใจ การคดหาขอบกพรองหรอสงทควรปรบปรง

และแกไขตนเอง

พทธทาสภกข (2549, หนา 13 – 44 และ 101 – 130) ไดกลาวถง

ความหมายของไตรสกขาวา เมอมศลธรรมดแลว ปญหายงคงมเหลออยวาคนนนยงไมพนทกข

ไมพนจากการเบยดเบยนของกเลส โดยเฉพาะคอ โลภะ โทสะ โมหะ เรอง ศล และ ธรรม

ทงหมดน มความมงหมายใหเกดผลเพยงเปนอยอยางสงบเรยบรอยของสงคมทวไป และ

เปนความผาสกขนตนๆ อนเปนวสยของปถชน มไดหมายสงพนขนไปถงการดบทกข หรอ

ตดกเลสเดดขาดสนเชง จนเปนพระอรยเจา พระพทธศาสนามหลกปฏบตใหคนไปไกลกวา

เรองศลธรรม ไปไกลจนถงกบสามารถก าจดความหมนหมองทกชนด ทเหลอวสยท

ศลธรรมจะก าจดได เชน ความยงยากใจเปนสวนตว ความทกขในใจอนเกดจากการเกด แก

เจบ ตาย และกเลสชนละเอยด ซงไมอยในวสยทศลธรรมทงหลายจะชวยก าจดใหได

จะพนทกขไดกตองปฏบตตามหลก ไตรสกขา อนประกอบดวย ศล สมาธ และปญญา

ซงสรปโดยยอไดดงน

ค า สกขา เปนภาษาบาล เปนค าเดยวกบค า ศกษา ในภาษาสนสกฤต

ค า ศกษาในทางธรรม ไมไดหมายถงการเลาเรยน ทองต าราความรอยางทเขาใจกนในทาง

โลก แตหมายถงการลงมอปฏบตทเปนการอบรมกาย วาจา ใจ โดยตรง คอ อบรมตนเอง

ใหเปลยนจากลกษณะหนงไปสอกลกษณะหนง ตามทเหนวาเปนประโยชนยงขนไป

ค า ไตร แปลวา สาม ไตรสกขา ประกอบดวย สกขา 3 ไดแก สลสกขา

สมาธสกขา และปญญาสกขา บางทกใชค าวา ศล-สมาธ-ปญญา ไตรสกขานมไวเพอดบทกข

1. สลสกขา เปนสกขาชนแรกสด สลสกขา แปลวา สงทควรศกษา

หรอควรอบรมทเปนชนศล แมจะมการจ าแนกไวเปน ศล 5 ศล 8 หรอ ศล 227 และอนๆ

อกเปนอนมากกตาม แตรวมใจความแลว กอยตรงทเปนการปฏบตเพอความปรกตสงบ

เรยบรอย ปราศจากโทษชนตนๆ ทเปนไปทางกาย ทางวาจา ทงทเกยวกบสงคม หรอสวนตว

หรอสงของตางๆ ทจ าเปนแกการเปนอย ศลชวยใหคนอยอยางผาสก ไมมเรองรบกวน

แตอานสงสทส าคญทสดของศลอยทการเปนบาทฐานทงอก ทเกด ทเจรญสมาธ

สลสกขาจงเปนการตระเตรยมเบองตนใหเปนผอยในโลกดวยลกษณะทสะอาดบรสทธซง

จะสงเสรมใหเกดสมาธในขนตอไปไดงาย ถามเรองรบกวนมากกยากทจะเกดสมาธ

มหาวท


72

2. สมาธสกขา เปนสกขาชนท 2 ทสงขนไปอก ไดแก การทผนน

สามารถบงคบจตใจของตวไวได ในสภาพทจะใชใหเปนประโยชนมากทสดตามทตน

ตองการ ค า สมาธ ทเขาใจกนโดยทวไป คอ ความตงใจมนแนวแน เปนจตทสงบ แตสมาธ

โดยสมบรณหมายถง การท าจตนนใหเหมาะสมแกการงานของจต เปนการฝกฝนอบรมจต

ใหอยในลกษณะทพรอม ทมสมรรถภาพถงทสดในการทจะปฏบตหนาททางจต ขอหลงน

เปนความมงหมายอนแทจรงของสงทเรยกวาสมาธ

3. ปญญาสกขา เปนสกขาชนท 3 เปนการฝกฝนอบรมใหเกด

ความรความเขาใจอนถกตองและสมบรณถงทสด ในสงทงหลายทงปวงตามทเปนจรง

คนเราตามปรกตรอะไรตามทเขาใจเอาเองไมใชตามทเปนจรง พทธศาสนาจงมระเบยบ

ปฏบตทเรยกวาปญญาสกขา เปนสวนสดทายส าหรบจะไดฝกฝนอบรมใหเกดความเหน

แจงในสงทงหลายทงปวงตามทเปนจรง “ความเหนแจง” นหมายถงสงทบคคลไดซมซาบ

มาแลวดวยการผานสงนนๆ มาแลวดวยตนเอง หรอมประสบการณตรงกบสงนน

ดวยการพจารณาจนเกดเปนความรสกในใจขนมาจรงๆ ไมใชดวยเหตผล

จากทนกการศกษาไดใหความหมายของไตรสกขา พอสรปไดวา ไตรสกขา

หมายถง หลกปฏบต 3 อยาง อนประกอบดวย ศล สมาธ ปญญา เปนหลกการทใหผล

ตางกน คอ ศลเปนขอปฏบตทสงผลใหเกดความสงบสขในดานสงคม คนทรกษาศลอยางเดยว

อาจจะไมไดรบความสขทางจต เพราจตยงไมไดรบการอบรม ดงนน ผทหวงความสขทาง

จต จงตองท าจตใหสงบจากกเลส การท าจตใหสงบสขจากกเลสเรยกวาสมาธ ผทม

ความสขเพราะศล และมใจสงบเพราะมสมาธ ยอมเปนผมความสขทงกายและใจแตยงตอง

เวยนวายตายเกดในวฏสงสารอนเปนตนเหตใหเกดความทกขไมรจกจบสน เพราฉะนน

ผหวงความสขนรนดรจงตองอบรมปญญาใหรความจรงของชวต จงจะพบกบความสข

หลกปฏบตทง 3 นนเปนหลกการส าคญในทางพทธศาสนา ต าราเลมนจงมงใหนกศกษา

เรยนรเกยวกบหลก ศล สมาธ ปญญา

2. การน าหลกไตรสกขามาพฒนาในการเรยนการสอน

พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต, 2528, หนา 127) ค าวาไตรสกขา หรอ

สกขา 3 แปลวา ขอทศกษา ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอฝกหด อบรมกาย วาจา

จตใจและปญญายงขนไปจนบรรลจดหมายสงสด คอ พระนพานและมความหมายคลาย

ค าวา “ภาวนา” ซงแปลวา การท าใหเกด การท าใหมใหเปน การท าใหเจรญการเพมพน

การอบรม โดยการน าหลกไตรสกขามาเปนกระบวนการศกษาส าหรบเปนเครองมอจด

กจกรรมการเรยนการสอน จงถอวาเปนสาระส าคญของไตรสกขาอยางแทจรง

ระบบไตรสกขา ม 3 ประการ อนไดแก

มหาวท


73

1. ศล เปนการฝกฝนพฒนาดานพฤตกรรม หมายถง การพฒนา

พฤตกรรมทางกาย และวาจา ใหมความสมพนธกบสงแวดลอมอยางถกตอง มผลดใน

ลกษณะๆ ตาง คอ

1.1 การด ารงตนดวยดในสงคม

1.2 การรกษาระเบยบวนย

1.3 การปฏบตหนาท และความรบผดชอบทางสงคมไดถกตอง

1.4 การมความสมพนธทางสงคมทดงามเกอกลประโยชน

1.5 การรกษาและสงเสรมสภาพแวดลอมทางสงคม ใหอยในภาวะ

เอออ านวยแกการททกๆ คนจะสามารถด ารงชวตทดงาม หรอปฏบตตามกนไดดวยด

2. สมาธ เปนการฝกปรอในดานคณธรรมและสมรรถภาพของจต

หมายถง การฝกจต ใหมคณสมบตดงตอไปน

2.1 มจตใจเขมแขง มนคง แนวแน

2.2 ควบคมตนไดดวยด

2.3 มก าหลงใจสง

2.4 มสภาพเหมาะแกการใชงานทางปญญาทลกซงและตรงตาม

ความเปนจรง

3. ปญญา เปนการฝกปรอปญญาท าใหเกดความรความเขาใจสง

ทงหลายตามความเปนจรองในลกษณะ คอ

3.1 รแจงชดตรงตามสภาพความเปนจรง

3.2 ไมเปนความร ความคด ความเขาใจทถกบดเบอน หรอพรามว

กวนย วระวฒนานนท (2538, หนา 168) การใหการอบรม การสอน

การเผยแผเปนหนาทหลกของพระสงฆทส าคญ ทพระสงฆปฏบตมาเปนปกตอยแลว

ทงทเรยกวาการเทศน แสดงธรรม หรอการปาฐกถากตาม ซงประชาชนทวไปใหความ

เคารพและสนใจทจะฟงสาระทพระสงฆเปนผใหอยแลว และนบเปนการศกษาทเขาถง

ประชาชนชาวบานไดอยางกวางขวาง สวนในเนอหาสาระทพระสงฆใหแกประชาชนจะ

แตกตางกนตามโอกาสและวาระตางๆ แตสงทเปนธรรมะหรอค าสอนทเปนพระพทธศาสนา

ทนบไดวาเปนสาระในพระพทธศาสนานน เปนเนอหาทเปนความจรงทมอยทเกดขนเปน

ปกต เพราะแททจรงแลว ค าวา "ธรรม"นนกคอ "ธรรมชาต"

มหาวท


74

พระธรรมปฏก (2539, หนา 188) พทธศาสนาถอวา ในการเปนอยของ

มนษยนน ชวตทดคอชวตแหงการศกษาหรอการฝกฝนอบรม มนษยตองศกษาพฒนา

ตนเองไปจนกวาจะมชวตทดงามโดยสมบรณจนเปนชวตทอยดวยปญญา คอ คด พด และ

กระท าอยางสจรต ซงเรยกวาชวตทประเสรฐ หลกส าคญในการศกษาฝกฝนอบรมตน คอ

การพฒนาการด าเนนชวตตนเองสามดานไปพรอมกน ไดแก พฒนาพฤตกรรม เรยกวา ศล

พฒนาทางดานจตใจ เรยกวา สมาธ และพฒนาดานปญญา เรยกวา ปญญาทงสามดานน

มความสมพนธองอาศยกน พฤตกรรมทดเปนชองทางใหจตใจพฒนาและชวยใหปญญา

งอกงาม จตใจทพฒนาแลวจะท าใหเกดปญญาเหนถกตองตามความจรงและปญญาทเหน

ถกคดถกจะท าใหเกดพฤตกรรมทดงามตอไป ปญญาจงเปนตวจดปรบทกอยาง

ทงพฤตกรรมและจตใจใหลงตวพอด ท าใหมชวตอยอยางรเทาทนสงทงหลายและจดการ

กบสงทงหลายอยางถกตอง มชวตทดงาม สงคมมความสงบสข

พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต, 2540, หนา 28) ไตรสกขา เปนกระบวนการท

น ามาจดกจกรรมการเรยนร ดงนน การเขยนจดประสงคการเรยนร จะตองใหสอดคลอง

กบจดมงหมายของไตรสกขา สวนขนตอนของกระบวนการจะตองสอดคลองกบจดประสงค

การเรยนร การจดกจกรรมการเรยนการสอน กเพอใหผเรยนไปใหถงจดประสงคจนกระทง

บรรลจดมงหมายของไตรสกขา คอ (1) ศล ไดแก การพฒนาพฤตกรรมทางกาย วาจา

ใหสมพนธกบสงตางๆ คอ สงแวดลอมทางสงคม ไดแก เพอมนษย สงแวดลอมทางวตถ

ไดแกปจจย 4 เครองใชวสด อปกรณตางๆ รวมทง เทคโนโลย สงแวดลอมทมในธรรมชาต

(2) สมาธ ไดแกการฝกฝนพฒนาจตใหมคณสมบต คอ มคณธรรม มประสทธภาพ

มความสข และ (3) ปญญา ไดแก การพฒนาความรความเขาใจเรองตางๆ คอ การเขาถง

ความหมาย เนอหา เหตปจจยของเรองราวตางๆ เขาใจระบบความสมพนธของสงทงหลาย

ทองอาศยสบเนองสงผลตอกน ตามเหตปจจย

กระทรวงศกษาธการ (2546, หนา 10) ไดเสนอวาการจดการเรยนร ตาม

หลกไตรสกขา เพอสงเสรมผเรยน ประกอบดวยสงส าคญ ดงตอไปน

1. หลกสตรสถานศกษา

1.1 สอดแทรก เพมเตมพทธธรรมในวสยทศน คณลกษณะอนพง

ประสงคของผเรยน

1.2 เพมเตม คณธรรม จรยธรรม ในผลการเรยนรทคาดหวง

1.3 ใหมการบรณาการพทธธรรมในการจดหนวยการเรยนรทกกลม

สาระ

มหาวท


75

1.4 สอดแทรก ความร และการปฏบตจรงในการเรยนรทกกลมสาระ

กจกรรมพฒนาผเรยน และสถานการณอนๆ นอกหองเรยน ไดแก บรณาการในการเรยนร

บรณาการในวถชวตและบรณาการไตรสกขา เขากบชวตประจ าวน

2. ผสอน

2.1 เปนตวอยางทดในลกษณะ “สอนใหร ท าใหด อยในเหน”

อยางสม าเสมอ

2.2 เปนกลยาณมตรของผเรยน มเมตตาธรรม ความออนโยน อดทน

อดกลนและสรางเสรมก าลงใจแกผเรยนอยเสมอ

3. กระบวนการเรยนร

3.1 พฒนาผเรยน รอบดาน สมดล สมบรณ ทงกาย (กายภาวนา)

ความประพฤต (ศลภาวนา) จตใจ (จตภาวนา) ปญญา (ปญญาภาวนา) จดโอกาสสงเสรม

ใหผเรยนไดเรยนร และปฏบตธรรมอยางสอดคลองกบวถชวต (กน อย ด ฟง)

3.2 สรางเสรมใหเกดวฒนธรรมแสวงปญญาและวฒนธรรมเมตตา

3.3 เนนใหเกดการเรยนรแบบโยนโสมนสการ เขาใจ และคนพบ

คณคาแทของสรรพสง

สมเดจพระพฒาจารย (2547, หนา 31) การน าหลกธรรมของ

พระพทธศาสนามาประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยนโดยรวมของสถานศกษา

เนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขาอยางบรณาการผเรยนไดเรยนรและพฒนาชวต

โดยผานกระบวนการทางวฒนธรรมแสวงหาปญญาและเมตตาเปนฐานการด าเนนชวต

ทมงเนนใหผศกษาเขาใจชวตแทจรงและสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม

โดยอาศยระบบการศกษาตามหลกพทธธรรม 3 ประการ คอ ไตรสกขา ไดแก ศล สมาธ

ปญญา มาใชในการฝกอบรมใหครอบคลมการด าเนนชวต ทกดาน สการพฒนาทสมบรณได

ยศพร เสนะวณน (2548 อางถงใน พระเทพเวท, 2531, หนา 71 - 81)

ไดกลาวถงการพฒนาผเรยนแบงเปน 4 ดาน ดงน

1. การพฒนากาย คอ การพฒนารางกายใหมสขภาพแขงแรง

มความสมพนธกบสงแวดลอมทางกายภาพ และสมพนธกบธรรมชาตอยางถกตองดงาม

ในทางทเปนประโยชน เกดมคณคาแทจรงไมเกดความเสยหายคนทพฒนากายดแลว

เรยกวา ภาวตกาย

2. การพฒนาศล คอ การไมเบยดเบยนตนเองและผอน กระท าในสงท

เปนประโยชนตอผอนในสงคมการอยรวมกนกบผอนในสงคมดวยด รกษาระเบยบวนยของ

มหาวท


76

การอยรวมกนในสงคม ประกอบอาชพทสจรต ขยนหมนเพยร คนทพฒนาศลแลวเรยกวา

ภาวตศล

3. การพฒนาจต คอ การอบรมจตใจใหมความสมบรณไดแกคณภาพจต

คณธรรมตางการมสขภาพจตทด มจตใจทเปนสข สดชน ราเรง เบกบาน ปลอดโปรง สงบ

ผองใส พรอมทจะยมแยมได มความปต ความอมเอบใจ ความแชมชนใจ ความผอนคลาย

ไมคบของขนมว ไมหมนหมองโศกเศรา สขภาพจตเปนเรองส าคญ การศกษาจะตองสราง

ใหคนมความสข ในพระพทธศาสนาคนจะมจรยธรรม ไดตองมความสขเปนหลก พรอมท

จะแบงความสขใหแกคนอนไดทงโดยรตว และไมรตว ไมมงกอบโกยเอาเปรยบผอน

4. การพฒนาปญญา คอ ความรความรความเขาใจแบงเปนล าดบขน

ดงตอไปน

ปญญาขนท 1 คอ ปญญาทเปนความรความเขาใจอยางแทจรง

ทางดานวชาการและวชาชพ

ปญญาขนท 2 คอ การรบรอยางถกตองตามความเปนจรงไมมอคต

ในใจในการศกษาวชาการตางๆ ปญญาเกดจากการรบรทบางครงการรบรกเปนอคต ซงท า

ใหการรบรไมถกตองตรงตามความเปนจรง พทธศาสนาเนนการรบรทบรสทธ ถกตองตรง

ตามสภาพไมเอนเอยงดวยอคต

ปญญาขนท 3 คอ การคดวนจฉยพจารณาโดยใชปญญาอยาง

บรสทธใจไมถกครอบง าดวยกเลส

ปญญาขนท 4 คอ ปญญาทรเขาใจโลกและชวตตามความเปนจรง

รทางเสอมทางเจรญ และเหตปจจยทเกยวของ รวธแกไขปญหาตางๆ และสรางสรรค

ความส าเรจทท าใหพฒนาตน พฒนาชวตและสงคมใหเจรญงอกงามยงขนไป

ปญญาขนท 5 คอ ปญญาทรเทากบธรรมดาของสงขารคอโลก และ

ชวต มจตใจทเปนอสระหลดพนจากความทกข จตใจไมยดตดกบสงใด วางใจตอสงตางๆ

ไดอยางถกตอง จากความหมายทไดกลาวมาแลวสรปไดวา การน าหลกไตรสกขามาพฒนา

ในการเรยนการสอนคอ การพฒนานสต ใหเปนผมคณภาพ ทส าคญทสดกคอ การปลกฝง

ใหคนเปนพลเมองด มคณธรรมจรยธรรม เพอกอใหเกดความสงบสขในสงคม วธการหนง

ทนาจะใหผลดในการปลกฝงและพฒนาการมคณธรรมจรยธรรม กโดยใช หลกไตรสกขา

เนองจากไตรสกขาเปนระบบและเปนกระบวนการในการฝกฝน อบรม ฝกหดเพอพฒนาคน

ใน 3 ดาน คอ พฒนาดานพฤตกรรม เรยกวา ศล พฒนา ดานจตใจ เรยกวา สมาธ พฒนา

มหาวท


77

ดานปญญา เรยกวา ปญญา ทงนกเพอใหบคคลมการด าเนนชวตไปในวถทถกตองดงาม

โดยน าหลกธรรมพระพทธศาสนา (ไตรสกขา) มาใช หรอประยกตใชในการบรหารและ

พฒนาคนในองคกร หรอสถานศกษาเนนการจดสภาพทกๆ ดาน ในสถานศกษาเพอ

สนบสนนใหคนในองคกรพฒนาตามหลกพทธธรรมอยางบรณาการสงเสรมใหเกดความ

เจรญงอกงามตามลกษณะแหงปญญาการครอบคลมพฤตกรรมทง 4 ดาน คอดาน

สตปญญา อารม สงคม และความประพฤต เราจงสามารถทจะน ากระบวนการนมาพฒนา

ผเรยน ไปจดกจกรรมการเรยนการสอน โดยเนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขา ดวย

ศล สมาธ ปญญา เพอใหผเรยนมการพฒนาตามล าดบความอยากงายลมลก มเหตมผล

สมพนธตอเนองกนไปโดยล าดบมาใชในการฝกอบรมใหครอบคลมการด าเนนชวต ทกดาน

สการพฒนาทสมบรณได

คมอประกอบการสอนวชาจตวทยาส าหรบคร โดยทฤษฎการเรยนรทาง

สงคมเชงพทธปญญา รวมกบหลกไตรสกขา

1. ความหมายของคมอ

คมอประกอบการสอนวชาจตวทยาส าหรบคร โดยใชทฤษฎการเรยนรทาง

สงคมเชงพทธปญญา รวมกบหลกไตรสกขา ผวจยใหความหมายของคมอประกอบการ

สอนวชาจตวทยาส าหรบคร โดยใชทฤษฎการเรยนรพทธปญญารวมกบหลกไตรสกขา

หมายถง คมอการเรยนรจตวทยา วธการทางจตวทยาทจะน ามาใชในการเรยนการสอน

การดแลชวยเหลอและพฒนาบคลกภาพผเรยนบรณาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทาง

สงคมเชงพทธปญญา รวมกบหลกไตรสกขา มหลกการทส าคญ 3 ประการ ไดแก

ขนท 1 ขนศลบรณาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

คอ การแสดงพฤตกรรมเหมอนตวอยางและประเมนพฤตกรรมของตนเอง

ขนท 2 ขนสมาธการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

คอ เอาใจใสและการจดจ า

ขนท 3 ขนปญญาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา

คอ การจงใจและการรบรความสามารถของตนเองเพอพฒนา เพอเสรมสรางการมสต

ความมเหตผล และผลสมฤทธทางการเรยน

มหาวท


78

2. องคประกอบของคมอ

จากการศกษาเอกสาร และต ารา ทเกยวกบคมอตางๆ ผวจยไดน าความร

มาประยกตใชในการสรางคมอประกอบการสอนวชาจตวทยาส าหรบคร โดยใชทฤษฎการ

เรยนรทางสงคมเชงพทธปญญารวมกบหลกไตรสกขา โดยมองคประกอบ ดงน

2.1 ปก

2.2 ค าน า

2.3 สารบญ

2.4 ค าชแจงในการใช ครอบคลมถง วตถประสงคของคมอ ค าแนะน า

และวธการใชคมอ

2.5 สงทผสอนตองเตรยบ เนอหา ไดแก หนงสอเรยนจตวทยาส าหรบคร

หนงสอเรยนจตวทยาการศกษาศกษาเกยวกบทฤษฎการเรยนรสงคมเชงพทธปญญา ใน

บทท12 และศกษาในหนงสอเรยน เอกสาร ต ารา หรอคนควาจากแหลงขอมลตางๆ ท

เกยวของกบหลกไตรสกขา

2.6 การวดผลละการประเมนผล

2.7 เอกสารความรเสรม

2.8 ขอเสนอแนะ

2.9 เอกสารอางอง

3. ขนตอนการพฒนาคมอประกอบการสอน

ในการวจยครงนผวจยไดสรางขนตอนในการพฒนาคมอประกอบการสอน

วชาจตวทยา จ านวน 9 บท ประกอบดวย ความรพนฐานเกยวกบจตวทยาส าหรบคร

พฒนาการความรพนฐานและทฤษฎพฒนาการ จตวทยาพฒนาการในแตละชวงวย

จตวทยาการศกษาส าหรบคร (1) จตวทยาการศกษาส าหรบคร (2) จตวทยาการศกษากบ

สภาพแวดลอมทางการเรยน จตวทยาการเรยนร การแนะแนวและการใหค าปรกษา

ความแตกตางของบคคลและทฤษฎการเรยนรพทธปญญาประกอบดวย 6 ขน รวมกบ

หลกไตรสกขาประกอบดวย 3 ขน ผวจยไดน ามาหลอมรวมกนเปนขนตอนจดกจกรรมการ

เรยนร มขนตอนในการสรางและพฒนาดงน

1. ศกษาวตถประสงคของการจดท าคมอใหสอดคลองกบหลกสตร

การเรยนรของสถานศกษา

2. ศกษาเอกสารทเกยวของ ไดแก

มหาวท


79

2.1 ศกษาหลกสตรพทธศาสตรบณฑต คณะครศาสตร สาขาวชา

สงคมศกษา พทธศกราช 2556 เกยวกบ หลกการ จดมงหมาย โครงสราง เวลา แนวทาง

ด าเนนการ การวดผลประเมลผล หลกสตรสถานศกษา ระดบปรญญาตรชนปท 2 ของ

มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

2.2 ศกษาการจดการเรยนรรายวชาจตวทยาส าหรบคร และจตวทยา

การศกษาศกษาเกยวกบทฤษฎการเรยนรสงคมเชงพทธปญญา

2.3 ศกษาในหนงสอเรยน เอกสาร ต ารา หรอคนควาจากแหลงขอมล

ตางๆ ทเกยวของกบหลกไตรสกขา

3. วางแผนการจดท าคมอ ด าเนนการเขยนโครงรางของคมอ ซงม

องคประกอบ ดงน

3.1 ค าชแจงในการใช ครอบคลมถง วตถประสงคของคมอ ค าแนะน า

และวธการใชคมอ

3.2 เนอหา ไดแก เนอหาจากหนงสอเรยนรายวชาจตวทยาส าหรบคร

4. การน าหลกไตรสกขาบรณาการรวมกบการเรยนรพทธปญญา

ประกอบดวย

ขนท 1 ขนศลบรณาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชง

พทธปญญา การแสดงพฤตกรรมเหมอนตวอยางและประเมนพฤตกรรมของตนเอง คอ

การศกษาในขอปฏบต ในขนศล มความประพฤตดทางกาย ทางวาจา กรยามารยาทให

เรยบรอยเพอความปรกตสข ปราศจากโทษ

ขนท 2 ขนสมาธบรณาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชง

พทธปญญา การเอาใจใสและจดจ า คอ การทนสตสามารถควบคมจตหรอใชจตของตวเอง

ใหท าหนาทใหเปนประโยชนถงทสด ในขนสมาธมความประพฤตดทางจต

ขนท 3 ขนปญญาบรณาการรวมกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชง

พทธปญญา การจงใจและการรบรความสามารถของตนเอง คอ การฝกอบรมจตหรอ

ยกระดบจตเพอใหเกดคณธรรมเชน สมาธอยางสงการปราศจากกามคณและอกศลธรรม

ทงหลาย เพอบรรลปฐมฌาน มความเมตตากรณา มไมตร เหนอกเหนใจ เออเพอเผอแผ

สภาพออนโยน เคารพ ซอสตย กตญญ

มหาวท


80

4. การหาคณภาพของคมอประกอบการสอน

ชยยงค พรหมวงศ และคณะฯ (2520, หนา 134 - 142) กลาวถงการหา

ประสทธภาพของคมอประกอบการสอนชดการสอนสรป ไดดงน

เมอท าการผลตของคมอประกอบการสอนขนมาแลว ผผลตจ าเปน

จะตองท าการประเมนผลสอประสมทผลตขนมานเสยกอนทจะน าไปใชในสภาพจรงตอไป

การประเมนผลของคมอประกอบการสอนกคอ การหาประสทธภาพของชดการสอนนนเอง

(Developmental Testing) ซงกคอ การน าคมอประกอบการสอนนนๆ ไปทดลองใช (Tryout)

โดยการน าไปใชตามขนตอนทก าหนดไวเพอน าขอมลมาปรบปรงแกไขแลวจงน าไปสอนจรง

(Trial run) ตอไป ผผลตของคมอประกอบการสอนจ าเปนตองทดสอบหาประสทธภาพ

เพราะสาเหตตางๆ ดงตอไปน

1. เพอใหเกดความมนใจวาชดการสอนทสรางขนมามคณภาพ

สามารถน าไปใชในการเรยนการสอนใหบรรลตามวตถประสงคไดอยางแทจรง

2. น าคมอประกอบการสอนมาปรบปรงแกไข ตามขอเสนอแนะของ

อาจารยทปรกษา แลวน ามาเสนอตอผเชยวชาญ

3. ผเชยวชาญประเมนคมอประกอบการสอน โดยตรวจสอบความ

ถกตองตามวตถประสงค รปแบบการเขยนคมอความสมพนธระหวางคมอประกอบการ

สอนและชดกจกรรมการเรยนร สอทใช การวดผลการประเมลผล ความรเสรม

ขอเสนอแนะ และเอกสารอางองโดยใชแบบประเมนทลกษณะเปนแบบมาตราสวน

ประมาณคา (Rating Scale) ตามวธลเครท (Likert) ซงม 5 ระดบ คอเหมาะสมมากทสด

เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย เหมาะสมนอยทสด (บญชม ศรสะอาด,

2545, หนา 7)

4. น าคมอประกอบการสอนทผานการประเมนโดยผเชยวชาญ

จ านวน 5 ทานตองมคาเฉลยตงแต .51 ขนไป หมายความวา มความเหมาะสมในระดบด

สามารถน าไปสอนได

5. น าคมอประกอบการสอนทไดรบการปรบปรงแกไขแลวไปทดลอง

กบนสตปรญญาตรชนปท 2 ทไมใชกลมตวอยาง นสตปรญญาตร ก าลงศกษาชนปท 2

เพอหาความเหมาะสมของเวลา สอในการเรยนร หลงจากนนน าคมอประกอบการสอนท

ปรบปรงแลว เสนอตอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธเพอขอความเหนชอบกอนน าไปใช

กบกลมตวอยาง

มหาวท


81

การมสต

1. ความหมายของการมสต

มนกการศกษาและนกวชาการใหความหมายของความหมายของการมสตไว

หลายทาน ดงน

พทธทาสภกข (2538, หนา 20 - 21) กลาวไววา สต หมายถง แลน

การแลน เปนการแลนมาของความร แลนมาแหงความทรงจ า สตเปนเครองขนสง หากเรา

มปญญามากหรอความจ ามาก แตแลนมาไมทนกบเวลาทมเหตการณเกดขน นนคอไมมสต

สตจงเปนเครองขนสงความร ความจ ามาใชใหทนเวลาทเกดขน

พระโสภณมหาเถระ (2539, หนา 24) ไดกลาวถงความหมายของสตไววา

สต คอ การระลกรปฏฐาน คอ เขาไปตงไว สตปฏฐาน จงหมายถง การระลกรทเขาไปตงไว

ในกองรป (กาย) เวทนาจต และสภาวธรรม อกนยหนง หมายถง การระลกรอยางมนคงใน

กาย เวทนา จต และสภาวธรรม

องคทะไลลามะ (2550, หนา 158) กลาวไววา สต หมายถง เปนการจดจอ

กบวตถหนงๆ ทใชเปนวตถแหงจต และการก าหนดความรตวในกจตางๆ เปนปจจยเกอกล

ใหเกดสต โดยทสตชวยพฒนาจตใหเปนหนงเดยว

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต, 2551, หนา 395) ไดกลาวถง สต

หมายถง ความระลกไดนกได ความไมเผลอ การคมใจไวกบกจ หรอกมจตไวกบสงท

เกยวของ [กายอยกบกจ จตอยกบงาน] จ าการทท าและค าทพดแลวแมนานได นอกจากน

ยงหมายถง ความระมดระวง ความตนตวตอหนาท ภาวะทพรอมอยเสมอในการคอยรบร

ตอสงตางๆ ทเขามาเกยวของ และตระหนก รวาควรปฏบตตอสงนนๆ อยางไร

พระโพธญาณเถระ (2553, หนา 78) สต มความหมายดงเดมมาจากค าวา

ความทรงจ า ความระลกไดบางครงในคมภรบาลเดมกใชในความหมายวา การจ าเหตการณ

ทผานมาได แตทใชกนมากมความหมายเปนปจจบน หมายถง ความใสใจ หรอความตนตว

จ ากดลงไปหมายเอาเฉพาะความใสใจทด ทฉลาดหรอทเปนกศล

พระพรหมบณฑต (ประยร ธมมจตโต, 2556, หนา 305 - 307) สต

หมายถง การระลกรเทาทนสงทก าลงเกดขนกบเรา และภายในใจเราในปจจบนขณะ

สตมกมาคกบสมปชญญะ สมปชญญะ หมายถง รชดวาเราควรหรอไมควรท าอะไรใน

ขณะนนๆ สมปชญญะท าหนาทชวยเราใหเกดการยงคดกอนท าอะไรลงไป.ตามนยน

มหาวท


82

สมปชญญะกคอปญญานนเอง ปญญา คอ ความรอบรโดยทวไป แตเมอเราดงเอาปญญา

มาใชตดสนใจในสถานการณเฉพาะหนา เราเรยกวาสมปชญญะ คนทวไปจงนยมใชค าวา

สตปญญา แทนค าวาสตสมปชญญะ ดงค ากลาวทวาสตมา ปญญาเกดสตเตลด มกเกด

ปญหา ในการด าเนนชวตนน คนเราตองเจรญสตตลอดเวลา สตจะชวยใหคนเราเกดความ

ฉลาดในอารมณ คอ รเทาทนอารมณของตนเอง (และคนอนๆ) วาขณะนตนเองตกอยใน

สถานการณใด ปญญาจะจะชวยใหเราตดสนใจโดยอตโนมต (รวดเรวยงกวาความคด)

วาตนเองควรจะจดการกบสถานการณเฉพาะหนาอยางไร นอกจากน การเจรญสตยงชวย

ใหเราฉลาดรเทาทนความตองการของคกรณอกดวยท าใหคนเราสามารถบรหารจดการ

ปญหาไดอยางถกตองและถกใจ ลดปญหาความขดแยงในตนเอง ครอบครว และสงคม

จากการใหนยามความหมายของค าวา การมสต ดงทปรากฏในความขางตน

ของหลายๆ แนวทาง สรปความไดวา การมสต หมายถง ความระลกรในปจจบนขณะ

การนกไดหมายร ความรสกตวทวพรอมความไมประมาท ความใสใจ การตระหนกร

การก าหนดร หรอการตนรกบกายทเคลอนไหว กบใจทนกคด กบจตและธรรมทปรากฏ

ในขณะปจจบนนนๆ

2. ความส าคญของการเจรญสต

ในสงคมทสบสนวนวายมากมายดวยปญหาอนน ามาซงความทกข แตผทม

สตยอมมปญญาสามารถทจะเอาชนะปญหาอปสรรคเหลานน พรอมทงสามารถยกจตใจ

ใหอยเหนอความทกขได ดวยความรเทาทนและเขาใจอยางแทจรง ดงนน ในหลกพทธธรรม

จงเนนความส าคญของสตเปนอยางมาก การด าเนนชวตหรอการปฏบตโดยมสตก ากบอย

เสมอ โดยมชอเรยกเฉพาะวา “อปปมาทะ” หรอความไมประมาทนน เปนหลกธรรมส าคญ

ยงส าหรบความกาวหนาในระบบจรยธรรม เพราะเปนตวควบคมยบยงปองกนไมใหมนษย

หลงเพลนไป ดงนนมนกการศกษาและนกวชาการใหความหมายของความส าคญของการ

เจรญสตไวหลายทาน ดงน

พรสทธ อดมศลปจนดา (2542, หนา 19) กลาวถงความส าคญของสต

ไววา สตเปนแกนของธรรมแกนของธรรมทแทอยทสต ครนมสตแกกลาแลว ท ากไมพลาด

คดกไมพลาด กศลธรรมทงหลายจะเกดขน ซงสอดคลองกบพระพทธพจนวา เราไมเหน

ธรรมอนแมอยางหนง ทเปนเหตใหกศลธรรมทยงไมเกดขนกเกดขน หรอเปนเหตใหอกศล

ธรรมทเกดขนแลวเสอมไป เหมอนความไมประมาทน เมอไมประมาทแลว กศลธรรมทยง

ไมเกดกเกดขน และอกศลธรรมทเกดขนแลว กเสอมไป

มหาวท


83

พจนา จนทรสนต (2548, หนา 6) กลาววา หากเรามสต เรามทกสง

ทกอยาง เราคอทกสงทกอยางการด ารงชวตอยางมสตเปนการด ารงชวตอยางแทจรงสวน

การด ารงชวตอยางไมมสต กเหมอนกบคนทตายไปแลวในความหลบใหลหรออวชชาทาน

เนนย าวา จ าเพาะแสงแหงสตปฏฐานเทานน ทจะชวยใหเกดการเปลยนแปลงอยางถอนราก

ถอนโคน และน าไปสหนทางแหงการตรสรไดอยางแทจรงการเจรญสต จงเปนศลปะแหง

การแปรเปลยนความทกขใหกลายเปนความสข ท าใหเกดวปสสนาญาณน าไปสการรแจง

พระโพธญาณเถระ (2550, หนา 160) กลาวไววา “สตนเปนสภาวธรรม

อนหนงซงชวยใหธรรมอนอนทงหลายเกดขนโดยพรอมเพยง สตนคอชวต ถาขาดสตเมอใด

กเหมอนตาย ถาขาดสตเมอใดกเปนคนประมาท สตเปนเหตใหสมปชญญะและปญญาเกด

ขนมาได และ ผใดมสตทกเวลา ผนนจะไดฟงธรรมของพระพทธเจาอยตลอดเวลา ไมวาจะ

ยน จะเดน จะนง หรอจะนอน นนเพราะวาเรามสต มความรสกตว

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต, ม.ป.ป., หนา 306) กลาวถงการ

เจรญสต หมายถง การฝกฝนอบรมจตใหมสตสมปชญญะจนเกดปญญาญาณ รแจงเหน

แจงในสงทงหลายตามความเปนจรง กลาวคอการเหนแจงในขนธ 5 หรอรปนาม ทมา

ปรากฏทางทวารทง ๖ โดยความเปนไตรลกษณ วาไมเทยง ไมทน ไมใชตวตน เรา เขา จน

ถอดถอนรากเหงาของอวชชา ความหลงผด รผด ความยดตดในสงทงหลายออกไปจากจต

ได นนคอ การนอมน าจตเขาสวมตตคอความหลดพนเปนอสระทแทจรง

พระมหาไสว ญาณวโร (ม.ป.ป., หนา, 69) กลาววา การเจรญสตน เปน

การพจารณาหรอมองอยางลกซงลงไปอกระดบหนง โดยการยกเอาชนสวนตางๆ ตามท

กลาวแลวในปฏกลมนสการ น ามาก าหนดแยกพจารณาใหเหนแจงรจรงวาเปนเพยงธาตทง

เทานน มใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา มความเกดดบไมคงท ทนอยในสภาพเดมไมได ไมม

เจาของตวตนทแทจรง บงบญชาไมได แตยอมเปนไปตามเหตปจจย พจารณาเชนนจน

ท าลายความยดมน ถอมนในกายนได

พรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต, ม.ป.ป., หนา 243 - 244) กลาวาการ

เจรญสตโดยก าหนดเอาธรรม คอ อายตนะ 12 เปนอารมณ ค าวาอายตนะในทน หมายถง

แดนทเชอมตอระหวางโลกภายในกบโลกภายนอก แบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ (1)

อายตนะภายใน ไดแก ตา ห จมก ลน กาย ใจ (2) อายตนะภายนอก ไดแกรป เสยง กลน

รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณ อายตนะภายนอกเรยกอกอยางหนงวา อารมณ หมายถง

ธรรมชาตส าหรบใหจตหนวงเหนยวในขณะด าเนนชวตอย อายตนะทง 2 ประเภทน ตองท า

มหาวท


84

หนาทควบคกนไปเปนคๆ โดยใหมสตสมปชญญะคอยก ากบในทกปจจบนขณะทอายตนะ

ภายในท าหนาทเกยวของหรอรบรอายตนะภายนอก

จากความขางตน สามารถสรปค าไดวา ความส าคญของการเจรญสต

หมายถงการฝกใหระลกรอยกบปจจบนขณะ สมผสกบสงทเกดขนภายในและรอบๆ ตว

หรอการระลกรถงสงทก าลงเกดขนในกาย เวทนา จต ธรรม รวมทงในโลกของสรรพสงท

ตางด ารงอยอยางเชอมโยงซงกนและกนนอกจากนน การเจรญสต ยงหมายถงการปลก

โพธจตหรอการบมเพาะกศลจตใหเจรญงอกงามมากยงขน และยบยง แปรเปลยนอกศลจต

ทก าลงเกดขน

3. เครองมอวดของการมสต

เนองจากในปจจบนนลกษณะของความรสกดานสตปญญา มความส าคญ

ยงส าหรบการเรยนการสอนเพอพฒนาบคคล เพราะเหตผลความเชอวา เดกมพฤตกรรม

การกระท าทดนนจ าเปนตองไดรบการพฒนาเสรมสรางทงสองดาน คอสตปญญาทาง

จตใจ คอความรสกรวมกน จงท าใหเกดพฤตกรรมหรอการกระท าทตองการ และทางจตใจ

คอความรสก รวมกน แตในตอนนพบวาการเรยนการสอนทางดานความรสกดาน

สตปญญา ยงไมประสบผลส าเรจทหลกสตรไดตงเปาหมายไว ครผสอนจงตองหนมาให

ความสนใจในเรองนมากขน โดยเฉพาะในดานพฤตกรรมทเกยวกบสตปญญา การรคด

ความสามารถในการคดเรองราวตางในการเรยนหรอความรสกในดานคานยม ซง

คณลกษณะดานพทธพสยและจตพสย พอสรปไดดงน

รสดาพร สนตวงศ (2550, หนา 113) กลาววา ส าหรบวธการวดของการ

มสตประกอบดวยค าถาม 15 ขอ เปนแบบวดชนดประเมนคา (Rating) แบบใหคาเปน 6

ระดบ บอกความถของประสบการณแตละวนทบคคลท าโดยไมมการตระหนกรตามความ

เคยชน หรอนสยเดม และตคาความถของกจกรรมใหออกมาเปนคะแนน การแปลคาเฉลย

กลางคาคะแนนทสงขนหมายถงระดบการรสตทดขน โดยมชวงคะแนนต าสดและสงสด

โสภา ชพกลชย (2521, หนา 138 - 139) กลาววา ส าหรบวธการวดทใช

กนอยทวไปนนมหลายวธ แตวธทใชกนอยางแพรหลายไดแก วธการสงเกต วธการ

สมภาษณ และวธการใชแบบสอบถาม

ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ (2542, หนา 184) กลาววา การวด

ดานจตพสยโดยใชวธการหลายรปแบบ เพอการวดทครอบคลมและชดเจนแนนอนควรจด

ออกแบบเครองมอการวดใหได 3 สวน คอ

มหาวท


85

1. ความรในเนอหาทางจรยธรรม

2. ความรสกเกยวกบจรยธรรม

3. พฤตกรรมทางจรยธรรม

การวดทง 3 ดานนมขนตอนการสรางเครองมอ ดงน

1. ก าหนดจรยธรรมทจะวด ในขนนเปนเหมอนจดประสงควาตองการ

วดจรยธรรมอะไร โดยเปนแบบรวมๆ หรอแบบเดยวเฉพาะอยาง

2. ศกษาเอกสารทเกยวของเพอใหเขาใจจรยธรรมนนใหดขนเพอ

นยามใหชดเจน

3. เลอกรปแบบของเครองมอในการสรางเครองมอการวดจรยธรรม

มหลาย รปแบบ โดยจะตองมการเลอกตามความเหมาะสมใหสอดคลองกบจดมงหมายใน

รปแบบดงน

3.1 แบบสมภาษณ

3.2 แบบสงเกต

3.3 แบบเขยนตอบ

3.4 แบบสรางจนตนาการ

4. เขยนขอความ ภาพ หรอสถานการณ และขอค าถามใหสามารถวด

จรยธรรมทตองการวดโดยจะตองมความเหมาะสมกบรปแบบของเครองมอ

5. ตรวจสอบเครองมอโดยผเชยวชาญทางจรยธรรมดานนน และ

ผช านาญการทางการวดผลเขามาตรวจสอบ

6. ตรวจสอบคณภาพรายขอ โดยน าไปทดลองกบกลมทเปน

เปาหมายเพอดวาแตละขอจะท าการวดจรยธรรมไดจรงหรอไม และคดเลอกเฉพาะขอทม

คณภาพด

7. จดขอสอบเปนชด โดยจะตองมขอสอบทมคณภาพตรงตาม

จดมงหมาย ในการวดจรยธรรมมการสรางค าชแจงการสอบ จดวางแบบขอสอบพรอม

ก าหนดเวลาในการสอบ

8. ศกษาคณภาพของเครองมอ โดยดความเทยง (Validity) และความ

เชอมน (Reliability) วาถงเกณฑทดของขอสอบตามทฤษฎการวดผลทก าหนดไวหรอไม

9. สรางเกณฑปกต ของเครองมอวดจรยธรรมฉบบนน

มหาวท


86

ความมเหตผล

การศกษากระบวนการใชเหตผลนนท าใหเราเหนความส าคญและประโยชนของ

การเหตผลวาเปนวธการทจะชวยใหเขาใจกระบวนการคดในรปแบบทเรยกวา ความม

เหตผลและการใชเหตผล เพอน ามาใชเปนขอสนบสนนการพสจนขอเทจจรงตางๆ เพอการ

ตดสนใจทถกตอง ชวยใหเขาใจกระบวนการคด ขอมลใดถกตองมความสมเหตสมผลหรอ

ขอมลใดมน าหนก และสงสนบสนนใหนาเชอถอ อนจะเปนขอมลไมถกตองหรอไม

สมเหตสมผลดงนนเพอน ามาปรบใหใหเหมาะสมกบงานวจยทางการใชความคดมเหตผล

จงไดจดหวขอเพอสะดวกในการศกษา ดงตอไปน

1. ความหมายของความมเหตผล

ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต (2540, หนา 34) กลาวา

ความมเหตผลหมายถง การคดทเปนแกนหรอทกษะการคดทวไป ทจ าเปนตองใชเสมอใน

การด ารงชวตประจ าวนและเปนพนฐานของการคดอยางมเหตผลขนสง ทมความ

สลบซบซอนซงมนษยมความจ าเปนตองใชในการเรยนเนอหาวชาตางๆ ตลอดจนการใช

ชวตอยางมคณคา

ปรชา ชางขวญยน (2543, หนา 17) กลาววา การอางเหตผลหมายถง

การดงขอความหนงออกมาจากขอความหนงโดยมจดประสงค เพอพดชวนใหเชอ หรอเพอ

อธบายใหเขาใจ โดยมกฎเกณฑหรอปจจยทยกมาส าหรบการตดสนวา ดงออกมาไดถก

หรอไม การอางเหตถกนนตองอธบายอกขอความหนงหรอใชเรองหนงมาอธบายขยาย

ความอกเรองหนงเพอใหนาเชอถอ โดยพจารณา ขอความทเปนตวตงเรยกวา “ขออาง”

และขอความทเราดงออกมาจากขออาง เรยกวา “ขอสรป” หรอกลาวอกอยางหนงวา

ประโยคทเราดงออกมาจากประโยคอนเปน “ผล” ประโยคทเปนแหลงทมาของประโยคอน

เปน “เปนเหต” โดยจะเหนไดจากประโยคทมกยกขนมาเพอหาสาเหตในการตอบค าถาม

เชน “เพราะเหตใด” “ท าไม” เปนตน

กรมวชาการ (2544, หนา 36-37) กลาววา ความมเหตผล หมายถง

การคดทตองอาศยหลกการหรอขอเทจจรงทถกตองมาสนบสนนอยางเพยงพอ การคด

ประเภทนมโอกาสผดพลาดนอยและถอวาเปนทกษะอยางหนงซงเราอาจพฒนาใหม

คณภาพสงยงขนได ผทมความคดมเหตผลสงยอมมความคดทมคณภาพสง การคดทม

คณภาพสงนนยอมจะชวยแกปญหานานาประการใหแกมนษยได

มหาวท


87

ปยวรรณ สนชมศร (2547, หนา 13 อางถงใน Reber, 1985, p. 675)

กลาวถงความมเหตผลวา ความคดมเหตผลเปนพนฐานน าไปสการคดเชงตรรกะ โดยใช

กระบวนการทางปญญาเขามาเกยวของแลวน าไปสการแกปญหา

วนย ด าสวรรณ (2548, หนา 34) ไดใหความหมายของความมเหตผล

วาเปนการคดอยางมวจารณญาณหมายถง การตงค าถาม ซงรวบรวมไปถงการรบขอมล

ขาวสาร การสอบถามและใชสงเหลานนเพอสรางความคดใหมๆ เพอน าไปแกปญหาหรอใช

ในการตดสนใจ ใชสรางเหตผลและในการวางแผน

สวทย มลค า และคณะ (2549, หนา 46) ใหความหมายวา ความม

เหตผลเปนความคดทผานพจาณาไตรตรองอยางรอบคอบ มหลกเกณฑและหลกฐานท

เชอถอได เพอน าไปสการสรป และการตดสนใจทมประสทธภาพ

รตนา นสภกล (2550, หนา 10) กลาววา ความมเหตผลนน

เปนกระบวนการรบรและเขาใจทตองอาศยหลกการและขอมลจากประสบการณเดมทมอย

เพอใชเปนขอมลในการหาขอสรปถงสงทยงไมเคยไดรบรหรอยงไมมประสบการณมากอน

ซงจะน าไปสกระบวนการคดความมเหตผลตลอดจนการก าหนดค าตอบในเรองใดเรองหนง

ชนาธป บบผามาศ (2553, หนา 11) ไดใหความหมายความมเหตผลวา

ความสามารถในการไตรตรองหาค าตอบในเรองใดเรองหนง โดยใชหลกการและขอมลท

ถกตองอนเปนเหตผลจากประสมการณเดมและประสบการณใหมมาเปนฐานขอมลในการ

คด

จากทนกวชาการศกษาไดใหความหมายและอธบายไว ผวจยสรปไดวา

ความมเหตผล หมายถง ความสามารถอาศยขอมลเปนหลกการและขอเทจจรง เพอทจะ

สรปเปนปรากฏหรอหลกการ เพอการตดสนใจและวเคราะหในเรองตางๆ ซงจะชวยในการ

แกปญหาและสรางสรรคสงตางๆ ไดด และจ าเปนตอการด ารงชวต ดงนนจงควรพฒนา

เดกใหมทกษะในการคดอยางมเหตผลเพอใหเดกไดมพนฐานการคดทดดวยความคดอยาง

รอบคอบ ใชสตปญญามากวาใชอารมณและการคาดเดาในการคด มการวางแผน

เพอน าไปสการบรรลเปาหมาย

2. ความส าคญของความมเหตผล

ประพนธศร สขเสารจ (2541, หนา 1) กลาววา การคดมความจ าเปนตอ

การด าเนนชวตขอมนษยเปนอยางมาก ความเปนปกตสขและการด าเนนชวต ทประสบ

ความสขในความส าเรจ เปนผลมากจากการมประสทธภาพของความคด ซงสอดคลองกบ

มหาวท


88

เกรยงศกด เจรญวงศกด (2543, หนา 72) ทกลาววา การคดชวยใหคนมประสทธภาพ เปน

เรมตน ใหเราแสดงออกในสงทดงามเปนประโยชนและสรางสรรคสามารถฝาฟนอปสรรค

และปญหาตางๆ ของตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม อกทงการคดเปนสงส าคญตอการ

ด ารงชวต เนองจากการคดเปนทกษะทจะชวยฝกฝนใหเดกมความสามารถในการสงเกต

การจ าแนก การค านวณ การจดกระท าขอมล การลงสรปและการสอความ ทงนการทเดก

ไดรบการพฒนาความคดใหเปนคน “คดเปน” เดกจะสามารถใชเหตผลแกปญหาและ

ตดสนใจเลอกสงทดทสดในอนาคตได อนจะสงผลใหประเทศชาตพฒนาอยางยงยนตอไป

วนช สธารตน (2546, หนา 47) ความคดมอทธพลอยางยงตอชวตและ

สงคมทบคคลเกยวของ เนองจาดสงตางๆ ทเกดขนหรอเปนอยนนลวนเปนผลมาจาก

ความคด ดงนนถาบคคลมความคดด มเหตผลจะท าใหพฤตกรรม หรอการแสดงออกของ

บคคลเปนไปในแนวทางทด และเหมาะสม ในทางตรงกนขามถาบคคลมความคดทไมม

เหตผล

สวทย มลค า (2547, หนา 14) ไดแบงลกษณะความส าคญของความคด

อยางมเหตผลไวดงน

1. มความร ความเขาใจในเรองทจะวเคราะห จ าแนก การแจกแจง

องคประกอบจดล าดบความส าคญ หรอหาสาเหตและเรองราวตางๆ ไดอยางชดเจน

2. เปนคนชางสงเกต และชางสงสย บคคลทชางสงเกตยอมสามารถ

มองเหนหรอคนหาความผดปกตของสงของหรอเหตการณตางๆ สามารถมองเหนมมมองท

แตกตางไปจากคนอนๆ

3. มความสามารถในการตความ การตความเกดจากการรบรขอมล

เขามาทางประสาทสมผส สมองจะท าการตความขอมล โดยการวเคราะหเทยบเคยงกบ

ความทรงจ าหรอความรเดมทเกยวกบเรองนน เกณฑทใชมาตรฐานในการตดสนใจจะ

แตกตางกนไปตามความร คานยม และประสบการณของแตละบคคลทแตกตางกน

กลยา ตนตผลลาชวะ (2547, หนา 183 - 184) กลาวา ความมเหตผล

เปนสงทตองสรางแสรมและพฒนา เพราะหมายถงการสรางความงอกงามทางปญญา

การสอนใหเดกคด สามารถท าไดทกโอกาส โดยเฉพาะการคดมเหตผลทสรางสรรค ซงเปน

ความสามารถของการมความคดใหมๆ การจตนการและสรางขนมาดวยการเปนผรเรม

ดวยตนเอง รวมถงการปรบปรงความคดเดมทมอยใหกาวหนาดวยการเปนผประดษฐ

ผออกแบบหรอผสรางขนมา เรยกกวา เปนผสรางสรรคลกษณะของคนทมความคด

มหาวท


89

สรางสรรค คอ ตนตว สามารถใชสมาธในการคดสบคนรายละเอยด ไวตอปญหา มอง

การณไกล เปนตวของตวเอง

ลกขณา สรวฒน (2549, หนา 183 - 185) กลาววา ความส าคญของ

ความมเหตผล มลกษณะการคดอยางมเหตผลเปนลกษณะของกรคดแบบโยนโสมนสการ

ซงมลกษณะดงน

1. โยนโสมนสการ เปนองคประกอบภายในมความเกยวของกบการ

ฝกใชความคดใหรจกคดอยางมเหตผลคดอยางถกวธ คดอยางมระเบยบ คดอยางวเคราะห

ไมมองเหนสงตางๆ อยางตนๆ ผวเผนซงเปนขนตอนส าคญของการสรางสตปญญา

ท าใหสามารถชวยตนเองได

2. โยนโสมนสการ ไมใชตวปญญาแตเปนปจจยทกอใหเกดปญญา

โดยมเปาหมายสงสดคอ การดบทกข

จากทนกวชาการศกษาไดใหความหมายและอธบายไว ผวจยสรปไดวาความ

มเหตผลเปนการคดวเคราะห การจ าแนกขอมล การรวบรวมขอมล และการการเหตผล

เพอไปสการประเมนขอเทจจรง เพอทจะสามารถน าไปใชในการปญหาหรอการตดสนใจ

ในการด าเนนชวตอยางมหลกการด าเนนชวตอยางมหลกการและเหตผลรวมถงการด าเนน

ชวตในสงคมอยางมประสทธภาพ

3. เครองมอทใชวดความมเหตผล

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต, 2538, หนา 675 - 725) วธคดแบบอรยสจ

คดแบบแกปญหา หรอวธแหงความดบทกขพระธรรมปฎกอธบายวาเปนวธคดแบบหลก

กลาววาการวดดานอรยสจมลกษณะทวไป 2 ประการ คอ

1. เปนวธคดตามเหตและผลหรอเปนไปตามเหตและผล สบสาวจาก

ผลไปหาสาเหตแลวแกไข และท าการทตนเหตกบเปนวธคดทตรงจด ตรงเรอง ตรงไปตรงมา

มงตรงตอสงทจะตองท า ตองปฏบต ตองเกยวของกบชวต หลกการส าคญของการคดแบบ

แกปญหา คอ การเรมตนจากปญหาหรอความทกขทประสบอย โดยก าหนดรและท าความ

เขาใจกบปญหานนใหชดเจน แลวสบสาวคนหาสาเหต เพอเตรยมแกไขปญหาในเวลา

เดยวกนก าหนดเปาหมายของตนใหแนชด วาคออะไร จะเปนไปไดหรอไม และจะเปน

อยางไรแลวคดวางวธปฏบตทจะก าจดสาเหตของปญหา โดยสอดคลองกบการทจะบรรล

เปาหมายทก าหนดไว

มหาวท


90

2. เปนวธคดทตรงจด ตรงเรอง ตรงไปตรงมา มงตรงตอสงทจะตอง

ท าตองปฏบตเกยวของของชวตใชแกปญหา ไมฟงซานออกไปในเรองฟงเฟอทสกแตวา

คดเพอสนองปญหา มานะทฐซงไมอาจนา มาใชปฏบตไมเกยวของงกกบการแกไขปญหา

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2536, หนา 12 - 13) กลาววาการ

การวดความมเหตผลพฤตกรรมดานจตพสย โดยสรางเครองมอวดผลดานจตพสยมวธการ

ดงน

1. ก าหนดคณลกษณะ หรอ เปาหมายทจะวด หรอสงทจะวด โดย

ระบใหชดเจนวาตองการวดอะไรเชน เจตคตตอการเรยนวชาคณตศาสตรเปนตน

2. นยามความหมายของสงทจะวดใหชดเจน โดยการวเคราะห

คณลกษณะของสงทจะวดวา แตละคณลกษณะเหลานนเปนอยางไร เพอใหทราบวาสงทจะ

วดคออะไร ประกอบดวยคณลกษณะใดบาง

3. สรางขอความ โดยเขยนใหครอบคลมคณลกษณะทกดาน และใน

คณลกษณะแตละดานควรมหลายๆ ขอดวย การสรางขอความเพอเปนเครองมอในการวด

4. ทดลองเครองมอ น าเครองมอทสราง ไปทดสอบกบนกเรยนวาม

ความรสกหรอ ความคดเหนอยางไร เชน เหนดวยอยางยง ไมเหนดวยอยางยง หรอ

ยอมรบไมยอมรบ แลวน าผลทไดมาท าการวเคราะหตามเทคนควธของแตละชนดขอ

เครองมอวด

5. ปรบปรงคณภาพของเครองมอ ตามผลการวเคราะห แลวน าไป

ทดลองใชแลวน ามาวเคราะหจนแนใจในคณภาพ

6. สรางเกณฑในการใหคะแนน พรอมทงเขยนคมอการใชเครองมอ

ดงกลาว

จากทนกวชาการศกษาไดใหความหมายและอธบายไว ผวจยสรปไดวา

เครองมอทใชวดความมเหตผล คอ วธคดตามเหตและผลหรอเปนไปตามเหตและผล

สบสาวจากผลไปหาสาเหตแลวแกไข และท าการทตนเหตกบเปนวธคดทตรงจด ตรงเรอง

ตรงไปตรงมา มงตรงตอสงทจะตองท า ตองปฏบต ตองเกยวของกบชวต หลกการส าคญ

ของการคดแบบแกปญหาโดยสรางเครองมอวดผลดานจตพสยเจตคตตอวชาทเรยน

มหาวท


91

ผลสมฤทธทางการเรยน

1. ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

นกการศกษากลาวถงความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ดงน

ชรนทร ชยอนทราภรณและคณะ (2540, หนา 5) ไดใหความหมายของ

ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความส าเรจในดานความรทกษะสมรรถภาพดานตางๆ

ของสมองหรอมวลประสบการณทงปวงของบคคลทไดรบการเรยนการสอนหรอผลงานท

นกเรยนไดจากการประกอบกจกรรม

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2541, หนา 18) กลาวถงความหมาย

ของผลสมฤทธทางการเรยนไววา เปนการวดความสามารถทางการเรยนหลงจากไดเรยน

เนอหา (Content) ของวชาใดวชาหนงแลว นกเรยนมความสามารถเรยนรมากนอยเพยงใด

นนคอ การวดผลสมฤทธยดเนอหาวชาเปนหลก เชน คณตศาสตรอาจมเนอหา การบวก

การลบ การคณ การหาร เศษสวน เซต ความเปนไปได บญญตไตรยางศ ฯลฯ การสอบวด

ความรหลงจากเรยนเนอหาทก าหนดใหภาคเรยนหรอในชนหนงๆ เปนการสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยน

ธวชชย บญสวสดกลชย (2543, หนา 4) ผลสมฤทธทางการเรยน

หมายถง ความรทกษะและสมรรถภาพทางสมองในดานตางๆ ทนกเรยนไดรบจากการ

สงสอนของครผสอนซงสามารถตรวจสอบไดโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

(Achievement Test)

จ าป นลอรณ (2548, หนา 34) ใหความหมายวา เปนความสามารถหรอ

ความส าเรจในดานตางๆ เชน ความร ทกษะในการแกปญหา ความสามารถในการน าไปใช

และการวเคราะห เปนตน รวมถงประสทธภาพทไดจากการเรยนรซงไดรบจากการสอน

การฝกฝนหรอประสบการณในดานตางๆ โดยวดจากการตอบแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยนทสรางขน

รจเรขราณ กลสวรรณ (2551, หนา 29) ไดกลาววา ผลสมฤทธทางการ

เรยน หมายถง ผลทเกดจากการกระท าทอาศยความสามารถในดานความรและทกษะทได

จากการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ผลทเกดจากการกระท าทอาศย

ความสามารถในดานความรและทกษะทางคณตศาสตรทไดจากการเรยนร

มหาวท


92

อ านวย นนทนา (2552, หนา 35) ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง

ความสามารถทางการเรยนของนกเรยนโดยวดไดจากคะแนนของนกเรยนทไดจากการท า

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน

สดารตน ไตรยวงค (2555, หนา 80 - 81) กลาวถงความหมายของ

ผลสมฤทธทางการเรยน ไววา คณลกษณะความรความสามารถและประสบการณของ

บคคลอนเกดจากการเรยนการสอน และเปนผลใหบคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ในดานตางๆ ซงสามารถตรวจสอบไดจากการวดผลสมฤทธทางการเรยน

จากความหมายของผลสมฤทธดงกลาว พอจะสรปไดวา ผลสมฤทธทาง

การเรยน หมายถง การวดความสามารถ ความรความเขาใจ ทกษะทางการเรยนของ

นกเรยนหลงเรยนโดยวดไดจากแบบวดผลสมฤทธทางการเรยนซงเปนผลทไดจากการรวม

ท ากจกรรมการเรยนการสอน โดยวดความสามารถ 6 ดาน ไดแก ดานความร ดานความ

เขาใจดานการน าไปใช ดานการวเคราะห ดานสงเคราะห และดานการประเมนคา สามารถ

ประเมนไดจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผวจยสรางขน

2. การวดผลสมฤทธทางการเรยน

บญชม ศรสะอาด (2545, หนา 53) ไดแบงประเภทของแบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยนเปน 2 ประเภทคอ

1. แบบทดสอบองเกณฑ (Criterion Referenced Test) หมายถง

แบบทดสอบทสรางขนตามจดประสงคเชงพฤตกรรมมคะแนนจดตดหรอคะแนนเกณฑ

ส าหรบใชตดสนวาผสอบมความรตามเกณฑทก าหนดไวหรอไมการวดตรงตามจดประสงค

เปนหวใจส าคญของขอสอบในแบบทดสอบประเภทน

2. แบบทดสอบองกลม (Norm Referenced Test) หมายถง แบบทดสอบ

ทมงสรางเพอวดใหครอบคลมหลกสตร จงสรางตามตารางวเคราะหหลกสตรความสามารถ

ในการจ าแนกผสอบตามความเกงออนไดดเปนหวใจส าคญของขอสอบในแบบทดสอบ

ประเภทน การรายงานผลการสอบอาศยคะแนนมาตรฐานซงเปนคะแนนทสามารถให

ความหมายแสดงถงสถานภาพความสามารถของบคคลนน เมอเปรยบเทยบกบบคคลอนๆ

ทใชเปนกลมเปรยบเทยบจากแนวทางการแบงประเภทของแบบทดสอบวดผลของนกการ

ศกษาดงกลาว อาจแบงประเภทของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนไดเปน 2 ชนด

คอแบบทดสอบทครสรางขนและแบบทดสอบมาตรฐาน

มหาวท


93

ดวงพร แอกทอง (2547, หนา 32 - 34) ไดแบงการวดผลสมฤทธทางการ

เรยนแบงตามจดมงหมายและลกษณะวชาทสอน สามารถวดได 2 แบบ คอ

1. การวดดานการปฏบต เปนการตรวจสอบระดบความสามารถในการ

ปฏบตหรอทกษะของผเรยน โดยมงเนนใหผเรยนไดแสดงความสามารถดงกลาวในรปการ

กระท าจรงใหออกมาเปนผลงาน เชน วชาศลปศกษา พลศกษา การชาง เปนตน การวด

แบบนตองใชขอสอบภาคปฏบต (Performance Test)

2. การวดดานเนอหา เปนการตรวจสอบความสามารถเกยวกบเนอหา

อนเปนประสบการณการเรยนรของผเรยนรวมถงพฤตกรรมความสามารถในดานตางๆ

สามารถวดโดยใชขอสอบวดผลสมฤทธ (Achievement Test)

พนารตน แชมชน (2548, หนา 67) กลาววา ในปจจบนนการศกษา

มความกาวหนาไปมาก มการปฏรปการศกษา และการประกนคณภาพการศกษา

เพอใหการจดการศกษานนสงเสรมใหบคคลมการพฒนาเปนบคคลทสมบรณ ดงนน

ในปจจบนจงมการวดและประเมนผลอยางหลากหลายและครอบคลมทงดานความร

ดานทกษะ/กระบวนการ คณลกษณะอนพงประสงค ใหผเรยนเปนคนด เกงและมความสข

ไดอยางแทจรง

สมนก ภททยธน (2549, หนา 45) ไดแบงประเภทของแบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยนออกเปน 2 ชนด คอ

1. แบบทดสอบทครสราง (Teacher Made Test) หมายถง แบบทดสอบท

มงวดผลสมฤทธของผเรยนเฉพาะกลมทครผสอนจะไมน าไปใชกบกลมนกเรยนกลมอนเปน

แบบทดสอบทใชกนทวๆ ไปในโรงเรยน

2. แบบทดสอบมาตรฐาน (Standard Test) หมายถง แบบทดสอบ

ทมงวดผลสมฤทธ เชน เดยวกบแบบทดสอบทครสรางแตมจดมงหมายเพอเปรยบเทยบ

คณภาพตางๆ ของนกเรยนทแตกตางกลมกน เชน เปรยบเทยบคณภาพของนกเรยนใน

โรงเรยนแหงหนงกบนกเรยนกลมอนๆ ทวประเทศ (แบบทดสอบมาตรฐานระดบชาต)

หรอกบนกเรยนกลมอนๆ ทวจงหวด (แบบทดสอบมาตรฐานระดบจงหวด) เปนตน

ไกรฤกษ พลพา (2551, หนา 65) กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยน

ควรมการวดผลประเมนผลทหลากหลายและครอบคลมเนอหา ดานทกษะกระบวนการ

ดานคณลกษณะอนพงประสงค เพอชวยใหผเรยนไดพฒนาและสามารถเรยนรไดอยางม

ประสทธภาพ เตมศกยภาพและบรรลวตถประสงคของผเรยนทตงไว

มหาวท


94

Bloom et al (อางถงใน ภาวนา แงมสราช, 2555, หนา 92) ไดกลาว วธการ

วดผลสมฤทธทางการเรยน ในดานพทธพสย แบงยอยออกเปน 6 ดาน สรปไดดงน

1. ดานความร เปนการวดระดบความรหรอวดระดบความจ า

เปนการวดความสามารถของนกเรยนในการระลกถงเรองราว หรอสงทเคยเรยนมาแลว

เชน ค าศพทและนยาม ขอเทจจรง หลกการ หรอกลวธในการแกปญหา

2. ดานความเขาใจ ค าถามทจะใชวดจะตองเปนค าถามทไดน าเรองราว

ซงเคยเรยนรมาแลวมาใชแกปญหาตามเงอนไขทก าหนดขน สงส าคญของการวดในระดบน

อยทวา เนอหาทถามนนจะตองมลกษณะทท าใหนกเรยนไดระลกถงความรทจ าเปนซงเคย

เรยนมาแลวเพอน ามาใชในการแกปญหานน ระดบความเขาใจยงแบงยอยออกไปไดอก

3 ระดบ คอ

2.1 การแปลความ

2.2 การตความ

2.3 การขยายความ

3. ดานการน าไปใช ค าถามทจะใชวดมลกษณะคลายกบระดบการวด

ดานความเขาใจ แตไมเหมอนกบระดบความเขาใจทค าถามหรอเนอหาทใชถามจะให

นกเรยนตดสนใจวา ความรหรอเรองราวทเคยเรยนมานนจะใชอะไรมาแกปญหาได ค าถาม

ในระดบนมจดมงหมายทจะตรวจสอบวาผเรยนสามารถเลอกเอาความรทเหมาะสมทสด

มาใชแกปญหาใหมๆ ไดอยางถกตองหรอไม

4. ดานการวเคราะห ตองการใหผเรยนไดแสดงความสามารถ

ในการวเคราะหโดนมวธตอไปน

4.1 ชใหเหนความคลาดเคลอนเชงเหตผลในเรองราวตางๆ

4.2 ชใหเหนความสมพนธหรอจ าแนกประเภทของเรองราวตางๆ

5. ดานการสงเคราะห ตองการใหผเรยนสามารถน าเอาความรยอยๆ

มาผสมผสานหรอจดระเบยบใหม เพอใหเกดเปนโครงสรางขนใหมทแปลกกวาเดม ชดเจน

กวาเดม และมคณภาพดดวยผเรยนทจะมความรในระดบนจะตองมความสามารถในการ

มองเรองราวตางๆ ไดอยางกวางขวางหลายแงหลายมม รจกพลกแพลงปรบปรงของเดมให

แปลกใหมกวา ซงทงนจะตองอาศยความคดสรางสรรคทแสดงวา มความสามารถในการ

สงเคราะห

มหาวท


95

6. ดานการประเมนผล ตองการใหผเรยนสามารถตดสนคณคาของ

แนวคด ผลผลต และวธการ ฯลฯ ไดตามจดมงหมายหนงโดยเฉพาะพรอมกบสามารถ

แสดงเหตผลทถกตองและเหมาะสมส าหรบการตดสนนนๆ

ภาวนา แงมสราช (2555, หนา 95) กลาววาการวดผลสมฤทธทางเรยน

เปนการวดความร ความเขาใจ การน าไปใช การวเคราะห การสงเคราะห จากสงทเรยนมา

จากทกลาวมาแลวพอสรปไดวา แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางเรยน

หมายถง แบบทดสอบทใชวดความรความสามารถของบคคล ซงเปนผลมาจากการเรยนร

ในเนอหาวชาทสอบนน ซงในการวจยครงนใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทเปน

แบบทดสอบองเกณฑและทดสอบมาตรฐาน

3. เครองมอทใชในการวดผลสมฤทธทางการเรยน

นกวชาการไดแบงประเภทของเครองมอทใชวดผลสมฤทธทางการเรยนไว

ดงน

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2538, หนา 33) ไดแบงไว 2 พวก คอ

1. แบบทดสอบคร (Teacher Made Test) หมายถง ชดค าถามทครเปน

ผสรางขน ซงเปนค าถามเกยวกบความรทนกเรยนไดเรยนในหองเรยนวานกเรยนมความร

มากแคไหน บกพรองตรงจดใดจะไดสอนซอมเสรม หรอเปนการวดความพรอมทจะเรยน

บทเรยนใหมซงอยกบความตองการของคร

2. แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) แบบทดสอบประเภท

นสรางขนจากผเชยวชาญในแตละสาขาวชาหรอจากครทสอนวชานน แตผานการทดลอง

หาคณภาพหลายครงจนกระทงมคณภาพดพอ จงสรางเกณฑปกตของขอสอบนน สามารถ

ใชเปนหลกเพอเปรยบเทยบผลเพอประเมนคาการเรยนการสอนในเรองใดๆ กได

แบบทดสอบมาตรฐานจะมคมอด าเนนการสอบ บอกวธการสอบและยงมมาตรฐานในการ

แปลคะแนนดวย

นอกจากน บญชม ศรสะอาด (2540, หนา 24) ไดเสนอแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยน แบงเปน 3 แบบ คอ

1. แบบสอบวดผลสมฤทธองเกณฑ (Criterion Referenced Test) เปน

แบบสอบทสรางขนตามวตถประสงคเชงพฤตกรรม มคะแนนจดตดหรอคะแนนเกณฑใช

ส าหรบตดสนวาผสอบมความรตามเกณฑทก าหนดหรอไม การวดตามจดประสงคเปน

หวใจของขอสอบในแบบทดสอบน

มหาวท


96

2. แบบสอบวดผลสมฤทธองโดเมน (Domain Referenced Test) เปนแบบ

วดผลสมฤทธทางการเรยนทเปนประโยชนตอการเรยนการสอนตามแนวการเรยนเพอรอบ

ร (Mastery Learning) ในการเขยนขอสอบจะตองก าหนดพฤตกรรมใหญ (Domain of

Behavior) และกลมพฤตกรรมยอยและเขยนขอสอบตามก าหนดลกษณะเฉพาะของขอสอบ

การก าหนดลกษณะเฉพาะของขอสอบชวยใหเหนความสมพนธระหวางพฤตกรรมหลกกบ

พฤตกรรมยอยไมละเลยพฤตกรรมส าคญ สรางขอทดสอบใหตรงกบวตถประสงคท

ตองการวด และชวยใหสามารถสรางขอสอบหลายขอทวดในพฤตกรรมเดยว

3. แบบทดสอบวนจฉย (Diagnostic Test) เปนแบบทดสอบทสรางขนเพอ

ชใหเหนจดบกพรอง จดทเปนปญหาอปสรรคในการเรยนเรองหนงๆ ของนกเรยนแตละคน

ทงนเพอทจะหาทางแกไขไดตรงจดยงขน อนจะท าใหสามารถชวยเหลอนกเรยนทมปญหา

และอปสรรคในการเรยน บรรลวตถประสงคในการเรยนหรอเกดการเรยนรไดเหมอน

คนอนๆ ซงจะมงวดเปนเรองๆ มคะแนนในแตละดานเพราะหาจดบกพรองในแตละดาน

มขอสอบหลายๆ ขอ ทวดมโนภาพหรอทกษะเดยวกน ไมเรงรดเวลาในการท า สรางจาก

การวเคราะหทกษะเฉพาะทสงผลใหเรยนไดส าเรจ

สรปแลว เครองมอทใชในการวดผลสมฤทธทางการเรยน แบงตามการสราง

ม 2 ประเภท คอ แบบทดสอบของครและแบบทดสอบมาตรฐาน หรออาจแบงได 3 แบบ

คอ แบบทดสอบแบบองเกณฑ แบบองโดเมน และแบบทดสอบวนจฉย

4. องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน

ดรณ เตชะวงศประเสรฐ (2549, หนา 99) กลาววา องคประกอบทม

อทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนมองคประกอบอยหลายประการ ดานนกเรยน ไดแก

ความรพนฐานเดม ความคดรวบยอด เจตคตและความสนใจของนกเรยน การใชเวลาเรยน

หรอท าการบาน แรงจงใจใฝสมฤทธ ดานคร ไดแก ประสบการณของการสอน วฒการศกษา

การไดรบการอบรมทางการสอนของคร วธการสอนของคร เพศของคร จ านวนคาบสอน

การใชสอการสอน ดานโรงเรยนไดแก ขนาดของโรงเรยน ความเปนผน าของผบรหาร

ดานสภาพแวดลอมทบาน ไดแก การศกษาของบดา มารดา หรอผปกครอง รายไดของ

ผปกครอง อาชพของบดา มารดา

ภาวนา แงมสราช (2555, หนา 101) กลาววา ปจจยและองคประกอบในการ

พฒนาผลสมฤทธทางการเรยนมหลายองคประกอบ ไดแก ดานนกเรยน ดานคร ดานระบบ

ของโรงเรยน และดานเศรษฐกจและสงคม

มหาวท


97

จากการศกษาขางตน สรปไดวา องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการ

เรยน มอยหลายองคประกอบ ดงน ดานนกเรยน เชน ความรพนฐานเดม ความคดรวบยอด

เจตคตและความสนใจของนกเรยน แรงจงใจใฝสมฤทธ ดานคร ไดแก ประสบการณของ

การสอน วฒการศกษา วธการสอน เพศคร การใชสอการสอน ดานระบบโรงเรยน ไดแก

ขนาดของโรงเรยน ความเปนผน าของผบรหาร และดานเศรษฐกจ ไดแก อาชพของ

ผปกครอง รายไดของผปกครอง

5. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

ไดมผใหความหมายของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนไวดงน

วญญา วศาลาภรณ (2530, หนา 53) ไดเสนอหลกเกณฑเบองตนทควร

พจารณาประกอบในการสรางแบบทดสอบดงตอไปน

1. วดไดตรงกบวตถประสงค การสรางแบบวดผลสมฤทธทางการ

เรยนควรวดตามจดมงหมายของการสอน และจะตองมนใจวาวดสงทตองการวดไดจรง

2. การวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนการวดความเจรญงอกงาม

ของนกเรยน การเปลยนแปลงความกาวหนาไปสจดหมายทวางไว ดงนนครควรทราบกอนวา

นกเรยนมความรความสามารถอยางไร เมอเรยนแลวมความรความสามารถแตกตางจาก

เดมหรอไม

3. การวดผลเปนการวดทางออม เปนการยากทจะใชขอสอบแบบ

เขยนตอบวดพฤตกรรมตางๆ ของบคคลได สงทวดไดคอการตอบสนองตอขอสอบ ดงนน

การเปลยนจดมงหมายพฤตกรรมทจะสอบวดจะตองท าอยางรอบคอบและถกตอง

4. การวดผลการศกษาเปนการวดทไมสมบรณ เปนการยากทจะวด

ไดทกสงทกอยางทสอนไดในเวลาทจ ากด สงทสอบเปนเพยงตวแทนของพฤตกรรมทงหมด

เทานน ดงนนตองมนใจวาสงทสอบวดนนเปนตวแทนทแทจรงได

5. การวดผลสมฤทธทางการศกษานนไมใชการวดเพยงเพอเกรด

เทานน การวดผลยงเปนการชวยพฒนาการสอนคร เปนเครองชวยการเรยนของนกเรยน

ดงนนในการสอบปลายภาคครงเดยวไมเพยงพอทจะวดกระบวนการเจรญงอกงามของ

นกเรยนได

6. ในการวดผลการศกษาทสมบรณนน สงส าคญไมอยทการทดสอบ

เพยงอยางเดยว กระบวนการสอนของครเปนสงทส าคญยง

7. การวดผลการศกษามความผดพลาด ของทชงไดน าหนกเทากน

โดยตาชงหยาบๆ อาจมน าหนกตางกนถาชงดวยตาชงละเอยด ทฤษฎการวดผลเชอวา

คะแนนทสอบได = คะแนนจรง + ความผดพลาดในการวด

มหาวท


98

8. การวดผลสมฤทธทางการเรยน ควรเนนการวดความสามารถใน

การใชความรใหเปนประโยชน หรอน าความรไปใชในสถานการณใหมๆ

9. ควรค านงถงขดจ ากดของเครองมอทใชในการวดผลสมฤทธทาง

การเรยน เครองมอทใชโดยมากคอขอสอบ ขดจ ากดของขอสอบไดแกการเลอกตวแทนของ

เนอหาเพอน ามาเขยนขอสอบ ความเชอไดของคะแนนและการตความหมายของคะแนน

เปนตน

10. ควรใชชนดของแบบทดสอบ หรอขอค าถามใหสอดคลองกบ

เนอหาวชาสอบและจดประสงคทจะสอบวด

11. ในสภาพแวดลอมทตางกนคะแนนสอบทไดอาจแตกตางกน ดงนน

ในการวดผลการศกษาจงจะตองจดสงแวดลอมใหเหมาะสม

12. ใหขอสอบมความเหมาะสมกบนกเรยนในดานตางๆ เชน มความ

ยากงายพอเหมาะ มระดบความยากงายของภาษาทใชพอเหมาะ มเวลานานพอทนกเรยน

สวนใหญจะท าขอสอบไดเสรจ

เยาวด วบลยศร (2548, หนา 28) ไดกลาวถงแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

วาเปนแบบสอบความรเชงวชาการ มกใชวดผลสมฤทธทางการเรยน เนนการวดความร

ความสามารถจากการเรยนรในอดตหรอในสภาพปจจบนของแตละบคคล

สดารตน ไตรยวงค (2555, หนา 85) กลาววาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยนทครสรางขน ควรค านงจดมงหมายของกลมการศกษาดานพทธพสย และให

นกเรยนบรรลผลส าเรจในแงของความร ทกษะทางดานตางๆ ตามแนวคดและทฤษฎ

ทางการเรยน

ภาวนา แงมสราช (2555, หนา 102) ไดกลาววา แบบทดสอบวด

ผลสมฤทธทางการเรยนแบงได 2 ประเภท คอ แบบทดสอบทครสรางขน และแบบทดสอบ

มาตรฐาน

จากหลกการเบองตนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

สรปไดวา ในการสรางจะตองสรางใหตรงกบวตถประสงค ตองรความสามารถเบองตนของ

นกเรยน การเลอกใชชนดของแบบทดสอบตองเลอกใหเหมาะสมกบเนอหาวชา มความยาก

งายพอเหมาะ การวดผลการศกษาควรใชวธการหลายๆ วธ ควรใชประโยชนจากการวดผล

การศกษาในการพฒนานกเรยนและการสอนของคร

มหาวท


99

แรงจงใจใฝสมฤทธทางการเรยน

1. ความหมายของแรงจงใจใฝสมฤทธ

มนกจตวทยาและนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของแรงจงใจ

ใฝสมฤทธ ดงน

ศกดไทย สรกจบวร (2545, หนา 87) กลาววา แรงจงใจใฝสมฤทธ

หมายถง ความตองการความส าเรจทจะแขงขนเอาชนะเกณฑมาตรฐาน คนทมแรงจงใจ

ชนดนมกจะชอบคดทจะท างานใหดขน ท าใหส าเรจอยางพสดาร หาทางกาวหนาในอาชพ

ของตน และมความรสกพงพอใจกบการเรยกรองหาความส าเรจเสมอ

เตมศกด คทวณช (2546, หนา 78) ไดใหความหมายของแรงจงใจ

ใฝสมฤทธไววา เปนแรงจงใจทเกดจากความตองการทจะพยายามท ากจกรรมหนง

กจกรรมใดทไดรบมอบหมายหรอรบผดชอบใหส าเรจลลวงไปไดดวยด ไมวางานนนจะม

ความยากล าบากหรอประสบปญหามากนอยเพยงใดกตาม บคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธ

สงจะอดทนและไมเกดความยอทอ ในทางตรงกนขามกลบยงพยายามหาทางฝาฟน

อปสรรคตางๆ เหลานนดวยตนเองเพอความส าเรจและความภาคภมใจทจะเกดขนกบตน

ในขณะเดยวกนถาบคคลนนไมสามารถผานพนปญหาอปสรรคทเกดขนไดแลว บคคลทม

แรงจงใจใฝสมฤทธสงจะรสกกงวลอยตลอดเวลา

สรางค โควตระกล (2552, หนา 172) ไดใหความหมายของแรงจงใจ

ใฝสมฤทธหมายถง แรงจงใจทเปนแรงขบใหบคคลพยายามทจะประกอบพฤตกรรมทจะ

ประสบสมฤทธผลตามมาตรฐานความเปนเลศ (Standard of Excellence) ทตนเองตงไว

บคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธจะไมท างานเพราะหวงรางวล แตท าเพอจะประสบความส าเรจ

ตามวตถประสงคทตงไว

McClelland & Others (1953, pp. 110 - 111, อางถงใน วรนฐยา ไชยลา,

2550, หนา 38) ไดใหความหมายของแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) วาเปน

ความปรารถนาของบคคลทจะกระท าสงใดสงหนงใหส าเรจลลวงไปดวยด แขงขนกนดวย

มาตรฐานอนดเลศ (Standard of Excellence) หรอท าใหดกวาบคคลอนทเกยวของมความ

พยายามทจะเอาชนะอปสรรคตางๆ โดยไมยอทอ มความสบายใจเมอประสบความส าเรจ

และมความวตกกงวลเมอประสบความลมเหลว

มหาวท


100

Atkinson (1966, pp. 240 - 241 อางถงใน วรนฐยา ไชยลา, 2550, หนา

38) ไดอธบายวาแรงจงใจใฝสมฤทธ เปนแรงผลกดนทเกดขนเมอบคคลรตววาการกระท า

ของตนจะตองไดรบการประเมนจากตนเองหรอบคคลอน โดยเทยบกบมาตรฐานอนดเลศ

ผลจากการประเมนอาจเปนสงทพอใจเมอกระท าจนส าเรจ หรอไมนาพอใจเมอกระท าไม

ส าเรจ

จากความหมายทกลาวมาขางตน สรปไดวา แรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถง

ความพยายามของผเรยนทจะกระท าสงใดสงหนงใหส าเรจลลวงตามเปาหมาย โดยคาดหวง

วาการกระท านนจะประสบความส าเรจ และเมอพบกบอปสรรคกจะมความมงมนในการท

จะเอาชนะโดยหาวธการในการเผชญกบอปสรรคนนอยางไมยอทอ

2. ลกษณะของผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

มนกจตวทยาและนกการศกษาไดอธบายลกษณะของผทมแรงจงใจ

ใฝสมฤทธสง ไวดงน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543, หนา 199) ไดสรปถงบคคลทมแรงจงใจ

ใฝสมฤทธสงมคณลกษณะดงน ไดแก 1) มความกลา กลาคด กลาท า กลาตดสนใจ

กลาเผชญความส าเรจหรอความลมเหลว 2) มความมงมนพยายาม ชอบท างานททาทาย

ความคดและความสามารถ 3) มความเชอมนในตนเอง มความรบผดชอบตอตนเอง รจก

หนาทและภารกจของตนเอง 4) มความรอบรในการตดสนใจ และการตดตามผลการ

ตดสนใจของตนเอง และ 5) มความสามารถในการคาดการณลวงหนาแมนย า และ

6) มความสามารถทจะท างานทจะประสบความส าเรจไดมากและดวยความสามารถทมอย

สรางค โควตระกล (2552, หนา 178) กลาววา ผทมแรงจงใจใฝสมฤทธ

สงจะมพฤตกรรมตอไปน ไดแก 1) มความรบผดชอบในงานทตนท า 2) รจกตงวตถประสงค

ของงานทจะตองท าเพอความส าเรจ ไมสงหรอต าจนเกนไป หรอรจกเสยงระดบปานกลาง

3) รจกใชขอมลปอนกลบในการปรบการตงความคาดหวงของความส าเรจของงานใน

อนาคต และ 4) มความพยายามไมทอถอยเพอท างานใหส าเรจ

McClelland (อางถงใน สรางค โควตระกล, 2552, หนา 98) ไดสรปวา

คนทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจะมลกษณะตอไปน ไดแก 1) เปนผทมความรบผดชอบ

พฤตกรรมของตนและตงมาตรฐานความเปนเลศ (Standard of Excellence) ในการท างาน

2) เปนผทตงวตถประสงคทจะมโอกาสจะท าไดส าเรจ 50 - 50 หรอเปนผทมความเสยง

ปานกลาง 3) พยายามทจะท างานอยางไมทอถอยจนถงจดหมายปลายทาง 4) เปนบคคลท

มหาวท


101

มความสามารถในการวางแผนระยะยาว 5) ตองการขอมลผลยอนกลบของผลงานทท า

และ 6) เมอประสบความส าเรจมกจะอางสาเหตภายใน เชน ความสามารถและความ

พยายาม

สรปไดวา ลกษณะของผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง คอผทมความกลาความ

มงมนพยายามไมทอถอยเพอท างานใหส าเรจ มความเชอมนในตนเอง มความรบผดชอบใน

งานทท า รจกตงวตถประสงคของงานทจะตองท าเพอความส าเรจ

3. บทบาทของครในการสงเสรมแรงจงใจใฝสมฤทธของนกเรยน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543, หนา 231) ไดกลาววา แรงจงใจทส าคญใน

การเรยนการสอนคอ แรงจงใจใฝสมฤทธ ซงจะชวยใหนกเรยนมพฒนาการในการเรยน

ประสบความส าเรจในการเรยน การท างานและการด ารงชวต โดยครมหนาททจะสงเสรม

ใหนกเรยนเกดแรงจงใจใฝสมฤทธ ดงน

1. เพมความตองการความส าเรจ และลดความกลว ความลมเหลว

ซงจ าเปนทครจะตองจดประสบการณใหนกเรยนประสบความส าเรจซ าๆ ตดตอกนเปน

เวลานาน

2. ชวยใหนกเรยนรสกวา บทเรยนทเรยนไมยากจนเกนไป ท าใหรสกวาม

โอกาสส าเรจได โดยครใชวธการแบงงานหรอบทเรยนออกเปนตอนหรอเปนหนวยและให

ฝกท าทละหนวย เมอส าเรจขนตอนหนงแลว จงฝกในขนตอนตอไป วธนนกเรยนจะไมเกด

ความรสกวางานยากหรอซบซอน และครควรจะคอยดแลเอาใจใส ใหค าปรกษาและชแนะ

ขนตอนทจะชวยใหนกเรยนสามารถท าผานไดส าเรจลลวง

3. ชน าใหผเรยนเหนวา ในสงคมมบคคลตวอยางทประสบความส าเรจ

ซงธรรมชาตของบคคลนนมกชอบการเลยนแบบ มความพยายามและไมตองการดอยกวา

คนอน ดงนน ถานกเรยนไดตวอยางทดเปนแบบยดถอจะเกดแรงจงใจใฝสมฤทธ

4. แสดงใหผเรยนเหนวา สงคมเราตองการคนทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

การทจะมคณลกษณะเชนนนจะตองสรางนสยทดในการเรยนและการท างาน การรจก

จดบกพรองในการท างานของตนเอง มระเบยบวนย มความสามารถในการพฒนา

บคลกภาพ เจตคต และพฤตกรรมใหเปนบคคลทสงคมตองการสอดคลองกบปทสถานและ

คานยมของสงคม กจะพฒนาตนเองไปสการเปนผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

5. พยายามควบคมความออนแอและทอถอย อนเปนอปสรรคส าคญของ

ความส าเรจในการเรยนนอกจากนครจะตองสรางบรรยากาศในการเรยนใหรสกอบอน

เปนมตร ไมเครงเครยด และวตกกงวลจนเกนไป

มหาวท


102

สรปไดวา ครและผปกครองมบทบาทส าคญในการชวยสงเสรมแรงจงใจใน

การเรยนรของนกเรยน แรงจงใจใฝสมฤทธของนกเรยนแตละคนมความแตกตางกนตาม

ความสามารถ ผสอนจะตองพยายามกระตนสงเหลานนออกจากตวผเรยน โดยใชวธการ

สอนทสอดคลองกบการพฒนาแรงจงใจใฝสมฤทธของผเรยน อนจะท าใหการเรยนการ

สอนเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว

4. การวดแรงจงใจใฝสมฤทธ

Murray (1938 อางถงใน วรนฐยา ไชยลา, 2550, หนา 46) เปนนกจตวทยา

บคลกภาพทนยมการท าจตวเคราะหบวกกบประสบการณในคลนคท าใหเขามความสนใจ

เกยวกบแรงจงใจและความตองการ เขาเชอวาหากผใหความชวยเหลอบคคลทปญหาทาง

จต อารมณ และบคลกภาพ สามารถเขาใจความตองการของผเขามาขอการบ าบดกจะชวย

ใหผนนสามารถลดความกดดนทางอารมณ และปรบปรงบคลกภาพได แตการทจะเขาใจ

แรงใจและความตองการของบคคลไมใชเรองงายๆ จ าเปนตองมเครองมอทางจตวทยาท

เปนรปธรรมเพอชวยในการวเคราะห ดงนน เขาจงสรางเครองมอเปนแบบทดสอบวด

แรงจงใจและความตองการของบคคล ชอวา TAT (Thematic Apperception Test) ซงใน

แบบทดสอบ TAT นประกอบดวยรปภาพ 20 รป ทสามารถตความไดหลายอยาง

(Ambiguous) มชดส าหรบผชาย ผหญง เดกชายและเดกหญง ผถกทดสอบจะดภาพเหลาน

แลวจะบอกผทดสอบวาเหนอะไรจากภาพทใหด ค าบอกเลาของผรบการทดสอบจะถก

น าไปวเคราะหและตความวา จตใตส านกของผถกทดสอบเปนอยางไร เขาก าลงมปญหา

ทางจตหรออารมณในดานใด TAT เปนแบบทดสอบชนด Projective Test วธการใช

แบบทดสอบ การใหคะแนน และการตความตองไดรบการเรยนและฝกฝน จงจะใชไดอยาง

ไมผดพลาด

McClelland (1961 อางถงใน สรางค โควตระกล, 2552, หนา 173) ไดใช

วธการทเรยกวา เทคนคการฉายออก Projective Technique) ของเมอรเรยทเรยกวา

แบบทดสอบทมมาตคแอพเพอเซปชน (Thematic Apperception Test) หรอเรยกชอยอวา ท

เอท (TAT) ซงเปนภาพชด แตละภาพจะมรปคนอยในสถานการณตางๆ และใหตอบค าถาม

4 ขอตอไปน

1. ภาพททานเหนแสดงอะไรบาง ใครคอบคคลททานเหนในภาพ

2. ท าไมบคคลนนจงอยในสถานการณนนมเหตการณอะไรเกดขนกอนน

3. บคคลททานเหนในรปก าลงคดอะไร หรอตองการอะไร

มหาวท


103

4. ตอไปจะเกดอะไรขน การตอบค าถาม 4 ขอของผทมแรงจงใจใฝ

สมฤทธสงและแรงจงใจใฝสมฤทธต าจะแตกตางกน

สรปไดวา การวดแรงจงใจใฝสมฤทธ จดวาเปนการวดทางดานบคลกภาพใน

การแสดงออกของบคคลโดยมความพยายามทจะกระท าสงใดสงหนงใหส าเรจลลวงตาม

เปาหมายทวางอาไว ซงสามารถกระท าไดหลายวธตามความเหมาะสมของจดมงหมายใน

การวดทแตกตางกนไป ส าหรบการวจยในครงนผวจยไดพฒนาเครองมอทจะน ามาใชวด

แรงจงใจใฝสมฤทธของนสต มาจากแบบสอบถามวดแรงจงใจใฝสมฤทธ

งานวจยทเกยวของ

1. งานวจยในประเทศ

1.1 งานวจยเกยวของกบหลกไตรสขาและการมสต

สมเชาว ศรศกดา (2546, บทคดยอ) ไดศกษา เรอง “พฤตกรรมทาง

จรยธรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดส านกงานการประถมศกษา

จงหวดสพรรณบร” มวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมทางจรยธรรมของนกเรยนชน

ประถมศกษาปท6 ในโรงเรยนสงกดส านกงานการประถมศกษา จงหวดสพรรณบร

และเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมทางจรยธรรม โดยจ าแนกตามเพศ และสถานภาพของ

ครอบครว กลมตวอยาง คอ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดส านกงาน

การประถมศกษา จงหวดสพรรณบร จ านวน 105 คน ผลการวจยพบวา 1) นกเรยนม

พฤตกรรมทางจรยธรรม ดานความใฝร ความขยน ความอดทน ความซอสตว ความม

ระเบยบวนย ความกตญญกตเวท ความยตธรรม และความเปนผมวฒนธรรมและปฏบต

ตามขนบธรรมเนยมประเพณ อยในระดบปานกลาง ดานความประหยด นกเรยนอยใน

ระดบปานกลาง นกเรยนหญงอยในระดบนอย ดานความสามคค ความเสยสละ และความ

มเมตตากรณา ชายและหญงอยในระดบนอย กรณจ าแนกตามลกษณะการอยอาศย สวน

ใหญมพฤตกรรมทางจรยธรรมในระดบปานกลาง ยกเวนดานความสามคค ความเสยสละ

และความมเมตตากรณา อยในระดบนอย และ 2) นกเรยนทมสถานภาพทางครอบครว

แตกตางกน มพฤตกรรมทางจรยธรรม ไมแตกตางกน

เสาวนย บญเรอง (2546, บทคดยอ) ไดสรางแบบทดสอบดานสตปญญา

ระดบชนเดกเลก โดยสรางตามองคประกอบ 8 ดานของส านกงานคณะกรรมการการ

มหาวท


104

ประถมศกษาแหงชาต ป 2529 จ านวน 9 ฉบบ คอ ความรพนฐานทวไป การจดล าดบ

เหตการณ การจดประเภท การฟงเรองการปฏบตตามค าสง การจ าแนกความแตกตางและ

ความคลายคลงกนของเสยง การเปรยบเทยบ การนบและการรคาจ านวน 1 - 10

แบบทดสอบทง 9 ฉบบ มคาความยากงายอยระหวาง 0.52 - 0.67 คาอ านาจจ าแนกอย

ระหวาง 0.60 - 0.70 คาความเชอมนอยระหวาง 0.61 - 0.86 คาความเทยงตรงเชง

พยากรณอยระหวาง 0.74 - 0.91

สมคด สบแจ (2539, บทคดยอ) ไดสรางแผนการสอนจรยศกษาโดยใช

ขาวหนงสอพมพ เปนกรณตวอยางส าหรบสอนในชนปฐมศกษาปท 5 และวดมโนมต และ

เหตผลเชงจรยธรรมของนกเรยนระหวางกอนเรยนและหลงเรยน โดยศกษาคณลกษณะ

จรยธรรม 4 ดาน คอความความซอสตย ความสามคค ความเสยสละและความเมตตา

กรณาพบวา นกเรยนเกดการพฒนามโนมตและเหตผลเชงจรยธรรมในระดบทสงขนโดยม

ความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และระดบการใหเหตผลเชง

จรยธรรมของนกเรยนทงกอนและหลงเรยนโดยสวนใหญอยในระดบ 4

นดดา ธรรมวงศผล (2542, บทคดยอ) ศกษาผลของการสอนแบบ

ไตรสกขาทมตอการคดแบบโยนโสมนสการและผลสมฤทธทางการเรยนเรอง หลกธรรมใน

รายวชา ส 0412 พระพทธศาสนาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวฒนานนทน

อปถมภ กรงเทพมหานคร โดยใชแผนการสอนแบบไตรสกขาและการคดแบบอรรถธรรม

สมพนธแผนการสอนแบบบรรยายและการคดแบบอรรถธรรมสมพนธ แบบทดสอบวด

ผลสมฤทธทางการเรยน และแบบทดสอบวดผลการคดแบบอรรถธรรมสมพนธ สรปไดวา

เปนการสอนทนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ชวยฝกคณธรรมดานความ

อดทน ความรบผดชอบ ความเสยสละ ฯลฯ ฝการคดวเคราะหฝกจตใจใหสงบสงผลดตอ

การเรยนการสอน สามารถควบคมกายวาจา ในขนศล สมาธ แลวยงสามารถควบคมในขน

ปญญาไดดวย

เพญศร นวลมาก (2544, บทคดยอ) ศกษาผลของการฝกอบรมโดยใช

หลกไตรสกขาทมตอการเรยนรเกยวกบหลกธรรมทางพทธศาสนาการใชเหตผลและ

พฤตกรรมเชงจรยธรรมของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย พบวา นกเรยนมความร

เกยวกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยในระดบปานกลาง การใชเหตผลเชงจรยธรรม

อยในขนท 5 และมพฤตกรรมเชงจรยธรรมทง 4 ดาน คอ ดานความรบผดชอบ ความม

วนยในตนเองความขยนหมนเพยรอยในระดบมาก

มหาวท


105

นลบล วงศลา (2553, หนา 82 - 87) การพฒนาแผนการจดการเรยนร

ตามหลกไตรสกขาเพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

ผลการวจยพบวา แผนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขามประสทธภาพตามเกณฑ

85.85/84.79 คาดชนประสทธผลของการเรยนรมคาเทากบ 0.7411 นกเรยนมผลสมฤทธ

ทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยน

มความพงพอใจตอการเรยนรดวยแผนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยรวมอยใน

ระดบมาก

เยาวเรศ พนธโนราช (2554, หนา 92 - 97) การพฒนากจกรรมการ

เรยนรโดยใชบทเรยนส าเรจรปประกอบการสอนตามหลกไตรสกขา เรอง หลกธรรมทาง

พระพทธศาสนา กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชน

ประถมศกษาปท 6 ผลการวจยพบวา 1. กจกรรมการเรยนรโดยใชบทเรยนส าเรจรป

ประกอบการสอนตามหลกไตรสกขา มประสทธภาพ เทากบ 86.61/85.65 ผานเกณฑ

80/80 2. นกเรยนทเรยนรใชบทเรยนส าเรจรปประกอบการสอนตามหลกไตรสกขา ม

คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตท

ระดบ .05 3. นกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนรโดยใชบทเรยนส าเรจรปประกอบการ

สอนตามหลกไตรสกขา โดยภาพรวมอยในระดบพอใจมาก

จากประมวลงานวจยทกลาวมาขางตนจะพบวาการเรยนการสอนวชา

พระพทธศาสนานน การน าวธสอนของพระพทธเจาหรอพทธวธมาประยกตใชในการ

จดการเรยนการสอน รวมทงการน ากระบวนการคดแบบมสตและหลกไตรสกขามาเปน

แนวทางการพฒนากระบวนการคดของนกเรยน มผลใหนกเรยนมความรความเขาใจใน

เนอหาสาระของพระพทธศาสนา ตลอดจนมการพฒนาทกษะการคดอยางเปนระบบท าให

การจดการเรยนการสอนวชาตางๆ มประสทธภาพยงขน

1.2 งานวจยเกยวของกบการคดอยางมเหตผล และผลสมฤทธทาง

การเรยน

ประเทองทพย นวพรไพศาล (2535, หนา 53 - 60) ไดท าการวจยเพอ

ตรวจสอบคณภาพของแบบทดสอบการคดอยางมเหตผลตามแนวของวตสนและเกลเซอร

ฟอรม วายเอม (Watson – Glaser Critical Thinking Appraisal From YM) ซงไดน ามาแปล

เปนภาษาไทยโดยปรบเปลยนสภาพวฒนธรรมบางสวน แลวน าแบบทดสอบไปใชกบ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 – 6 ในกรงเทพมหานคร จ านวน 1,254 คน ผลตรวจสอบ

มหาวท


106

คณภาพของแบบทดสอบม คาความยากตงแต 0.58 – 0.72 คาสมประสทธความเชอถอได

แบบความคงเสนคงวาโดยวธทดสอบซ าเทากบ 0.50 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการ

วดเทากบ 4.332 คาความแมนตรงตามโครงสรางของแบบทดสอบโดยการวเคราะห

องคประกอบ

ชาลณ เอยมศร (2536, หนา 78 - 79) ไดสรางและพฒนาแบบทดสอบ

การคดอยางมเหตผลส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 กลมตวอยาง คอ นกเรยนชน

ปฐมศกษาปท 6 ปการศกษา 2535 สงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 1,959 คน จากประชากร

39,136 คน จากการศกษาคนควา ผลการวจยพบวาแบบทดสอบมคาความยากอยระหวาง

0.40 – 0.84 คาอ านาจจ าแนกอยระหวาง 0.10 – 0.45 คาสมประสทธความเชอถอไดแบบ

ความสอดคลองภายในเทากบ 0.727 และคาสมประสทธความเชอถอไดความคงเสนคงวา

โดยวธทดสอบซ ามคาเทา 0.665 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการวด เทากบ 3.308

และหาคาความแมนตรงตามโครงสรางโดยวธการวเคราะหองคประกอบ

เพญพศทธ เนคมานรกษ (2536, หนา 98 - 106) ไดศกษารปแบบการ

พฒนาการคดอยางมเหตผล ตามรปแบบทไดพฒนาขนกบนกศกษาคร ในเขตวทยาลยคร

ภาคเหนอ ไดสรางแบบทดสอบการคดอยางมเหตผล โดยองรปแบบลกษณะของ

แบบทดสอบความคดมเหตผล คอรเนลระดบแซด (Cornell Critical Test, Level Z)

ของเอนนส (Ennis) ท าการหาคณภาพของแบบทดสอบกบกลมตวอยางทเปนนกศกษาคร

จ านวน 800 คน การทดสอบความแตกตางของคะแนนการคดอยางมวจารณญาณ

ระหวางผทมคะแนนจากการประเมนพฤตกรรมของผทมการคดอยางมวจารณญาณสง

กวาคาเฉลยกบผทไดคะแนนจากการประเมนพฤตกรรมของผทมการคดอยางม

วจารณญาณต ากวาคาเฉลยพบวาทงสองกลมมการคดอยางมวจารณญาณแตกตางกน

อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกศกษากลมทไดคะแนนจากการประเมน

พฤตกรรมของผทมการคดอยางมวจารณญาณสงกวาคาเฉลยไดคะแนนจากแบบทดสอบ

การคดอยางมวจารณญาณสงกวานกศกษากลมทไดคะแนนจากการประเมนพฤตกรรม

ของผทมการคดอยางมวจารณญาณต ากวาคาเฉลย

วรรณา บญฉม (2541, หนา 55 – 56) ไดเปรยบเทยบความส าคญ

ระหวางความสามารถดานเหตผลกบความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณและ

น าหนกความส าคญของความสามารถดานเหตผลทสงผลตอความสามารถในการคดอยาง

มวจารณญาณระหวางนกเรยนชายกบนกเรยนหญงกลมตวอยางเปนนกเรยนชน

มหาวท


107

ประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2540 ของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครส านกงานเขต

มนบร และส านกงานเขตคลองสามวา จ านวน 584 คน ผลการศกษาพบวา คะแนน

แบบทดสอบ วดความสามารถดานเหตผล มความสมพนธกบคะแนนแบบทดสอบวด

ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณทงของนกเรยนทงหมด นกเรยนชายและ

นกเรยนหญงอยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .01 เมอเปรยบเทยบความแตกตางของ

ความสมพนธของคะแนนแบบทดสอบความสามารถดานเหตผล กบคะแนนแบบทดสอบ

ความสามารถอยางมวจารณญาณ ระหวางนกเรยนชายกบหญงพบวาแตกตางกนอยางไม

มนยส าคญทางสถต และเมอเปรยบเทยบความแตกตางของคาน าหนกความส าคญของ

ความสามารถดานเหตผลแตละแบบทสงผลตอความสามารถในการคดอยางม

วจารณญาณระหวางนกเรยนชายกบนกเรยนหญง พบวา แบบจ าแนกประเภท มคา

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 สวนแบบอปมาอปมย แบบอนกรมภาพ

แบบสรปความ และแบบวเคราะหตวรวมมคาแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

ล าไย สนนรมย (2542, บทคดยอ) ไดท าการศกษาเพอเปรยบเทยบ

คณภาพของแบบทดสอบดานการคดอยางมเหตผลตามแนวคดของวตสนและเกลเซอร

(1964) แบบตอบสนและแบบเลอกตอบถกผด กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษา

ปท 3 ปการศกษา 2541 ของโรงเรยนสงกดสามญศกษาจงหวดปทมธาน จ านวน 800 คน

ซงเลอกมาโดยวธการสมแบบแบงชน วเคราะหความแปรปรวนของฮอยท (Hoy ’s ANOVA

Procedure)

ผลจากการศกษาพบวา

1. คาความยากของแบบทดสอบดานการคดอยางมมเหตผลแบบ

ตอบสน และแบบเลอกตอบถกผดมคาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01

2. คาอ านาจจ าแนกของแบบทดสอบดานการคดอยางมเหตผล

แบบตอบสน และแบบเลอกตอบถกผดมคาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01

3. คาความเชอมนของแบบทดสอบดานการคดอยางมเหตผลแบบ

ตอบสน และแบบเลอกตอบถกผดมคาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01

สภารตน ทาวบญช (2546, บทคดยอ) ไดเปรยบเทยบผลสมฤทธ

ทางการเรยนและความฉลาดทางอารมณของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 1 ทเรยนวชา

สงคมโดยการสอนแบบไตรสกขาและการสอนโดยใชชดกจกรรมการสอนแบบ 4 MAT

โดยใชแผนการสอนแบบไตรสกขาแผนการสอนเพอใชสอนชดกจกรรม 4 MAT ชดกจกรรม

มหาวท


108

4 MAT แบบทดสอบวดผลสมฤทธและแบบประเมนความฉลาดทางอารมณ สรปไดวา

นกเรยนทเรยนวชาสงคมศกษา ส 018 พระพทธศาสนาโดยการสอนแบบไตรสกขาและ

นกเรยนทเรยนโดยใชชดกจกรรมการสอนแบบ 4 MAT มความฉลาดทางอารมณแตกตา

งกนอยางมนยส าคญท .01

ขนษฐา บญภกด (2552, หนา 55) ไดศกษาเกยวกบปจจยท มผลตอ

ผลสมฤทธทางการศกษาของนกศกษาระดบปรญญาตร คณะครศาสตรอตสาหกรรมและ

เทคโนโลยมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร โดยผลสมฤทธทางการเรยนวดโดย

ใชคะแนนเฉลยสะสมของนกศกษาระดบปรญญาตร หลกสตร 5 ป ทไดรบครงสดทาย

ผลการวจยพบวาความรพนฐานเดมของนกศกษาคอ การทนกศกษาเคยเรยนวชาการบญช

มากอนทเรยนวชาหลกการบญช 1 ระดบการศกษากอนเขาคณะบญช เกรดเฉลยสะสม

จากโรงเรยนเดมแตกตางกนม ผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05

ณฐชา วฒนวไล (2552, บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจย

ผสอนกบผลสมฤทธทางการเรยนวชาหลกการบญช 1 ทงโดยรวมและรายดาน คอ ดาน

คณภาพการสอนวชาหลกการบญช 1 ดานแรงเสรมจากผสอนวชาหลกการบญช 1

บคลกภาพของผสอนวชาหลกการบญช 1 และสมพนธภาพระหวางผสอนกบผเรยนวชา

หลกการบญช 1 ทระดบนยส าคญ 0.05

2. งานวจยตางประเทศ

2.1 งานวจยทเกยวกบการคดอยางมเหตผลในตางประเทศมดงน

(Ellis & Whiteley, 1979, pp. 221 – 222 - A) ไดศกษาเปรยบเทยบการ

บ าบดแบบพจารณาความมเหตผลและอารมณ กบการผอนคลายความเครยดในการลด

ความวตกกงวลในการพดทสาธารณะ กลมตวอยางเปนนกศกษามหาวทยาลย 33 คน

ผวจยแบงเปนกลมทดลอง 2 กลม กลมท 1 ไดรบการปรกษาแบบพจารณาความมเหตผล

และอารมณ จ านวน 11 คน กลมท 2 ไดรบผอนคลายความเครยด จ านวน 10 คน กลม

ควบคมไมไดรบการบ าบดใดๆ จ านวน 12 คน ผท าวจยการวดผลการทดลอง โดยสงเกต

พฤตกรรมการวดความวตกกงวลจาก FSP (Finger Print) แบบวดความวตกกงวล (Anxiety

Scale) รายงานสวนตวความเชอมนในการเปนนกพดและแบบวดความวตกกงวลในการพด

ทสาธารณะทวไป ผลการวจยพบวากลมทไดรบการใหค าปรกษาแบบพจารณาความม

เหตผลและอารมณสามารถลดความวตกกงวล ในการพดในทสาธารณะไดมากกวากลมท

ไดรบการฝกผอนคลายความเครยดและกลมควบคม แตเมอกลมทไดรบการฝกผอนคลาย

มหาวท


109

ความเครยดและกลมควบคมท าการใหค าปรกษาแบบพจารณาความมเหตผลและอารมณ

กพบวากลมทงสองสามารถลดความวตกกงวลในการพดในทสาธารณะไดเทากบกลมท

ไดรบการบ าบดแบบพจารณาเหตผลและอารมณ

((Mekibbin, 1989, p. 189 - A) ไดศกษาผลของการเขากลมแบบ

พจารณาความมเหตผลและอารมณทมตอการปรบตวในดานตางๆ ในโรงเรยนส าหรบเดก

ดอยความสามารถ กลมตวอยางเปนนกเรยน จ านวน 12 คน ทดอยความสามารถในการ

ปรบตวในเรองการเรยน การวางตวในสงคม การไมเหนคณคาในตนเอง การทดลองมกลม

ทดลอง และกลมควบคม กลมทดลองไดเขากลมบ าบดแบบพจารณาความมเหตผลและ

อารมณ ไดรบการบรรยาย การเลนเกม การอภปราย การก าหนดงานใหท า รวมทงการ

ออกก าลงกายเพอคลายความเครยด และไดเรยนรเกยวกบการใชชวต การวางตวใน

สถานการณตางๆ ผลการศกษาพบวานกเรยนในกลมทดลองมความสามารถทจะเรยน ม

ความจ า สามารถใชความคดอยางเหมาะสม มผลสมฤทธทางการเรยนดขน มพฤตกรรม

ทางการเรยนดขน สามารถมปฏสมพนธกบคนในสงคมไดดขน

Wanna (2549, online) ผลงานวจยการปลกฝงสอนคณธรรมจาก

ตางประเทศเสนอแนะถงการแกปญหาสงคมในสวนของเยาวชน น าศลธรรมกลบคนส

สถานศกษา มหลายประการทควรน าไปประยกตใช ดงน 1. ตองก าหนดคณธรรมท

เหมาะสมกบวย ไดแก วยอนบาลฝกใหรจกถก ผด ชว ด และควบคมอารมณได วยประถม

ฝกใหประหยด มวนย และใฝเรยนร สวนวยรนมธยม สอนใหรจกอตลกษณทางเพศ

และอตลกษณทางสงคม 2. ตองสอนคณธรรมหลก (Coreethics) ทเปนพนฐานของ

คณธรรมตวอนๆ ไดแก ความรบผดชอบ ความเปนพลเมองด ความนาเชอถอไวใจได ความ

ซอสตย การเคารพสทธผอน ความยตธรรม ศกดศรความเปนมนษย ความขยนอดทนและ

เอาใจเขาใสใจเรา เมตตาเพอนมนษย 3. ในการฝกคณธรรมตองใชการเรยนการสอนเชง

สรางสรรค โดยใหเดกรจกคด ลงมอท า เกดความรสกในทางทด เนนปรชญาการสอนเชง

บวกเมอรสกตอตนเองในทางทดจะท าใหกระท าในทางสรางสรรค และหาทางเลอกทด

เสมอไมวาจะท าอะไร 4. มหาวทยาลยอลลนอย สหรฐอเมรกาใชตวชวด 11 ตวใหถาน

ศกษา ประเมนตนเองในความส าเรจของการเรยนการสอนคณธรรม ประกอบดวย ตวชวด

ตวท 1 สงเสรมใหนกเรยน มคณธรรมขนพนฐาน ตวชวดตวท 2 จดการเรยนการสอน

คณธรรมใหครอบคลมทงการคดพฤตกรรมทลงมอกระท า และเกดเปนความรสก ตวชวด

ตวท 3 ใชวธสงเสรมแบบบรณาการใหเกดความคดในเชงบวก ตวชวดตวท 4 สราง

มหาวท


110

บรรยากาศสงแวดลอมรอบโรงเรยนทอบอน ตวชวดตวท 5 สรางโอกาสการเรยนรเชง

คณธรรมใหแกนกเรยน ตวชวดตวท 6 การสอนทกวชาใหสอนอยางมความหมาย

สอดแทรกคณธรรม และใหเกยรตนกเรยน ตวชวดตวท 7 กระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจ

ใฝสมฤทธ ตวชวดตวท 8 กระตนครทกคนเปนแบบอยางทดของศษย ตวชวดตวท 9

สรางกจกรรมนกเรยนในการเปนผน าทมคณธรรม ตวชวดตวท 10 ขอความรวมมอ

ผปกครองและชมชนสนบสนนการท าดของลก และตวชวดตวท 11 การประเมนความส าเรจ

ของโรงเรยนใหประเมนจากพฤตกรรมของเดกนกเรยน

Burrill (2001, p. 293 - A) ไดทาการศกษาเพอตรวจสอบผลของ

สภาพแวดลอมการเรยนรทมตอกระบวนการเรยนรเชงสรางสรรคความมเหตผล ซงการ

ตรวจสอบสภาพทเกยวของระบถงการมความสมพนธระหวางการเรยนร กระบวนการเชง

สรางสรรคกบการสรางศลปะโดยใชทฤษฎสรรวทยาประสาททางสนทรยะและทาง

จตวทยา เครองมอวเคราะหกระบวนการเคลอนไหว คอ แฟมประวตการเคลอนไหวของ

Kestenberg พบวา ผลการศกษา มกจกรรมทเปนทางการซงเปนอปสรรคตอกระบวนการ

เรยนรเชงสรางสรรค กจกรรมทเปนทางการจควบคมความเคลอนไหวทางรางกายของเดก

การศกษาครงนชแนะไววา เดกในกลมอายน คอ 4 ปครง ถง 5 ป สามารถพฒนา

เอกลกษณของตนเองและสตปญญาไดเปนอยางด โดยใชการเคลอนไหวทางรางกายและ

ความคดสรางสรรคทเกดขนเองโดยธรรมชาต

จากการศกษาเอกสารและงานวจยสรปไดวา การจดกจกรรมการเรยนรถา

จะใหไดผลดสอดคลองกบความตองการของผเรยนนนตองมการจดกจกรรมการเรยนรท

หลากหลาย ใหนสตไดรวมกนท างานเปนกลม เพอเปดโอกาสใหผเรยนไดรวมกนคด

รวมกนแกปญหา แสดงความคดเหนดวยเหตผลซงกนและกน จงจะชวยสงเสรมใหผเรยน

ไดพฒนาทงดานความร ทกษะ กระบวนการคด และประสบการณมากขน อกทงยงชวยให

นสตมศกยภาพในการเรยนร ออน ปานกลาง และเกง ไดเรยนรรวมกน และฝกการคดเปน

ขนตอนอยางเปนระบบ นอกจากนผสอนควรสรางสอการเรยนรท าใหผเรยนเกดความสนใจ

ไมเบอหนายในการเรยน เขาใจในสงทเรยนอยางแทจรง

มหาวท


# 4 4% & 5 5 * 7 % 5 - gsmis.snru.ac.th ·...

Documents

Transcript of # 4 4% & 5 5 * 7 % 5 - gsmis.snru.ac.th ·...