บทที่ 2 การลงทุนซ้ือหุน้...

บทท 2 การลงทนซอหน

การบญชและการรายงานของผลงทน

การลงทนซอหน

วธการบญชทใชได 4 กรณดงน

1. ถอหนนอยกวา 20% ถอวาผลงทนไมมอานาจกระทาการใด

ๆ ใหใชวธราคาทนหรอวธมลคายตธรรมในการบนทกบญช

2. ถอหนระหวาง 20% ถง 50% ถอวาผลงทนมอทธพลอยางม

นยสาคญ ใหใชวธสวนไดเสยในการบนทกบญช

3. ถอหนสงกวา 50% ถอวาผลงทนมอานาจในการควบคม ให

ใชวธสวนไดเสยและตองจดทางบการเงนรวมเมอส นงวด

บญช

4. ไมกาหนดสดสวนความเปนเจาของ กรณนถอวาอานาจในการควบคมข นอยกบปจจยอน เชน ขอตกลงหรอสญญา

อานาจตามกฎหมาย เปนตน ใหจดทางบการเงนรวม

2

การลงทนในบรษทรวม การลงทนในบรษทยอย

ตารางท 2-1 เงอนไขการซอหนและวธการบญชทใช

เงอนไข ระดบความเปนเจาของ วธการบญชทใช ไมมอทธพลอยางมนยสาคญ นอยกวา 20% มลคายตธรรมหรอราคาทน มอทธพลอยางมนยสาคญ 20% - 50% วธสวนไดเสยหรอมลคายตธรรม ควบคมผานการซอหนทมสทธออกเสย เกน 50% งบการเงนรวม ควบคมผานปจจยอน ไมกาหนด งบการเงนรวม

เปอรเซนตความเปนเจาของ 0% 20% 50% 100% ระดบการมอทธพล นอยมากหรอไมมเลย อยางมนยสาคญ ควบคม

(Little or none) (Significant) (Control)

วธการตราคา มลคายตธรรม สวนไดเสย งบการเงนรวม

(Fair value) (Equity) (Consolidation)

กรณถอหนนอยกวา 20%

เมอผลงทนซอหนทนนอยกวา 20% จะถอวาผซอมอทธพล

ตอผขายเพยงเลกนอยหรอไมมเลย ดงนนจงไมถอวาเปนกจการ

ทเกยวของกน

หากบรษทผซอจดประเภทหลกทรพยเปนเพอคา (Trading

securities) หรอหลกทรพยเผอขาย (Available for sales

securities) เมอถงสนงวดบญช บรษทผซอจะตองตราคาใหมโดย

3

ใชวธมลคายตธรรมหรอมลคายตธรรม ณ วนส นงวด เพอ

สะทอนใหเหนมลคาทแทจรงของเงนลงทน

กรณถอหนตงแต 20% ถง 50%

การถอหนตงแต 20% จนถง 50% จะทาใหผถอหนม

อทธพลอยางมนยสาคญ (Significant influence) ตอการ

ดาเนนงานและการกาหนดนโยบายทางการเงนของกจการทไป

ลงทน การมอทธพล อยางมนยสาคญพจารณาไดจากอานาจใน

การออกเสยงทงโดยทางตรงหรอทางออมของผลงทนในกจการ

อยางนอย 20% เรยกการลงทนนวา “เงนลงทนในบรษทรวม” ผ

ลงทนตองใชวธสวนไดเสย บนทกบญชเงนลงทนในบรษทรวม

มาตรฐานการบญชฉบบท 28 (ปรบปรง 2552) เรอง เงน

ลงทนในบรษทรวม ใหนยามคาศพทตาง ๆ ไวดงน

บรษทรวม หมายถง กจการซงรวมถงกจการทไมไดกอตงใน

รปบรษท เชน หางหนสวนทอยภายใตอทธพลอยางมนยสาคญ

ของผลงทนและไมถอเปนบรษทยอยหรอสวนไดเสยในการรวม

คา

อทธพลอยางมนยสาคญ หมายถง อานาจในการเขาไปมสวน

รวมในการตดสนใจเก ยวกบนโยบายทางการเงนและการ

4

ดาเนนงานของกจการทไปลงทนแตไมถงระดบทจะควบคมหรอ

ควบคมรวมในนโยบายดงกลาว

การควบคม หมายถง อานาจในการกาหนดนโยบายทางการ

เงนและการดาเนนงานของกจการ เพอใหไดมาซงประโยชนจาก

กจกรรมตาง ๆ ของกจการนน

การควบคมรวม หมายถง การมสวนรวมในการควบคม

กจกรรมเชงเศรษฐกจตามทตกลงไวในสญญา

หลกฐานทแสดงทแสดงวาผลงทนมอทธพลอยางมนยสาคญ

ไดแก

1. มตวแทนอยในคณะกรรมการบรษทหรอคณะผบรหารทมอานาจเทยบเทาคณะกรรมการของบรษทของกจการทไป

ลงทน

2. มสวนรวมในการกาหนดนโยบาย รวมทงมสวนรวมใน

การตดสนใจเกยวกบเงนปนผลหรอการแบงปนสวนทน

ดวยวธอนๆ

3. มรายการบญชระหวางผลงทนกบกจการทไปลงทนอยางมนยสาคญ

4. มการแลกเปลยนเจาหนาทระดบบรหาร หรอ

5. มการใหขอมลทางเทคนคทสาคญในการดาเนนงาน

5

การมอทธพลอยางมนยสาคญยงตองพจารณาถง “สทธใน

การออกเสยงทเปนไปได” (Potential voting rights) ทกจการ

ถออยและผลกระทบจากการใชสทธหรอแปลงสภาพตราสาร

รวมถงสทธในการออกเสยงทจะเกดขนทกจการอนถออยดวย

กรณถอหนสงกวา 50%

หากบรษทผซอถอหนของอกบรษทหนงเกน 50% ถอวา

กจการทลงทนมอานาจเขาไปควบคม (Control) อกกจการหนง

บรษทผซอจะเรยกวา “บรษทใหญ” สวนบรษทผขายจะเรยกวา

“บรษทยอย”

มาตรฐานการบญชฉบบท 27 (ปรบปรง 2552) เรองงบ

การเงนรวมและงบการเงนเฉพาะกจ ใหนยามคาศพททเกยวของ

ไวดงน

บรษทยอย หมายถง กจการซงรวมถงกจการทไมไดกอตงใน

รปบรษท เชน หางหนสวน ซงอยภายใตการควบคมของกจการ

อน (บรษทใหญ)

บรษทใหญ หมายถง กจการซงมบรษทยอยอยางนอยหนง

แหง

กลมกจการ หมายถง บรษทใหญและบรษทยอยทกบรษทท

เปนของบรษทใหญนน

6

งบการเงนรวม หมายถง งบการเงนของกลมกจการท

นาเสนอเสมอนวาเปนงบการเงนของหนวยงานทางเศรษฐกจ

หนวยงานเดยว (A single economic entity)

งบการเงนเฉพาะกจการ หมายถง งบการเงนทนาเสนอโดย

บรษทใหญ โดยผลงทนในบรษทรวมหรอโดยผรวมคาในกจการท

ควบคมรวมกนซงการบนทกบญชเงนลงทนเปนไปตามเกณฑของ

สวนไดเสยในสวนของเจาของโดยตรง (Direct equity interest)

ไมใชเกณฑของผลการดาเนนงานและสนทรพยสทธของกจการท

ไปลงทน

กรณไดอานาจในการควบคมผานปจจยอน

ผลงทนอาจมอานาจในการควบคม โดยไมจาเปนตองซอหน

ทมสทธออกเสยงเดมกงหนง หากอานาจในการควบคมไดมาจาก

ปจจยอนๆ เชน ขอตกลงทมกบผถอหนรายอน อานาจตาม

กฎหมาย เอกสารทางราชการ เปนตน ซงในกรณนผลงทนตอง

จดทางบการเงน

7

ปจจยในการพจารณาความสมพนธระหวางบรษท

ความมอทธพลอยางมนยสาคญ (หนา 2-4)

อานาจในการควบคม

การบญชสาหรบเงนทนในบรษทรวม

มาตรฐานการบญชฉบบท 28 (ปรบปรง 2552) ยอหนา

13 กาหนดใหผลงทนบนทกบญชเงนลงทนในบรษทรวม (หรอ

บรษทยอย) ดวยวธสวนไดเสยในทกกรณ ยกเวนเมอม

เหตการณใดเหตการณหนงตอไปนเกดขน

1. เงนลงทนท จดประเภทเปนเงนลงทนทถอไวเพอจะจาหนายออกไปภายในระยะเวลา 12 เดอน นบตงแต

วนทไดมา ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบท 5

เรอง สนทรพยไมหมนเวยน ทถอไวเพอขาย และการ

ดาเนนงานทยกเลก

2. เปนไปตามขอยกเวนตามมาตรฐานการบญช ฉบบท 27

(ปรบปรง 2552) เรอง งบการเงนรวมและงบการเงน

เฉพาะกจการ ซงอนญาตใหบรษทใหญทมเงนลงทนใน

บรษทรวมไมตองจดทางบการเงนรวม

3. เมอมลกษณะตามขอกาหนดทกขอตอไปน

8

3.1 ผลงทนทมฐานะเปนบรษทยอยซงถกกจการอน

ควบคมอยทงหมด หรอเปนบรษทยอยซงถกกจการอน

ควบคมในบางสวน โดยทผถอหนอนของกจการรวมทง

ผถอหนทไมมสทธออกเสยงไดรบทราบและไมคดคาน

ในการทผลงทนจะไมนาวธสวนไดเสยมาปฏบต

3.2 ตราสารทนหรอตราสารหนของผลงทนไมมการ

ซอขายในตลาดสาธารณะ (ไ ม ว าจะ เ ปนตลาด

หลกทรพยในประเทศหรอตางประเทศหรอการซอขาย

นอกตลาดหลกทรพย รวมทงตลาดในทองถนและใน

ภมภาค)

3.3 ผลงทนไมไดนาสงหรออยในกระบวนการของการ

นาสงงบการเงนใหแกสานกงานคณะกรรมการกากบ

ห ล กท รพ ยห ร อห น ว ย ง านกา ก บ ด แ ลอ น เ พ อ

วตถประสงคในการออกขายหลกทรพยใด ๆ ในตลาด

สาธารณะ และ

3.4 บรษทใหญในลาดบสงสดหรอบรษทในระหวาง

กลางของผลงทนไดจดทางบการเงนรวมเผยแพรเพอ

ประโยชนของสาธารณชนซงเปนไปตามมาตรฐานการ

บญชทรบรองทวไปแลว

9

ดงนนหากผลงทนไมสามารถใชวธสวนไดเสยในการบนทก

การลงทนได ผลงทนจะตองใชวธราคาทน/วธมลคายตธรรม

ตามทกาหนดไวในมาตรฐานการบญชฉบบท 105 แทน

การบญชสาหรบเงนลงทนในบรษทยอย เงนลงทนใน

กจการทควบคมรวมกน และเงนลงทนในบรษทรวมในงบ

การเงนเฉพาะกจการ

หากบรษทใหญมลกษณะเขาขายยกเวนไมตองนาเสนองบ

การเงนรวม บรษทใหญสามารถนาเสนอเฉพาะ “งบการเงน

เฉพาะกจการ” มาตรฐานการบญชฉบบท 27 (ปรบปรง 2552)

กาหนดใหบรษทใหญตองบนทกบญชเงนลงทนในบรษทยอย เงน

ลงทนในกจการทควบคมรวมกน และเงนลงทนในบรษทรวม

ดวยวธใดวธหนง ดงน 1. ราคาทน หรอ

2. วธการบญชตามทกาหนดในมาตรฐานการบญช เรอง

การรบร และการวดมลคาตราสารการเงน (เมอมการ

ประกาศใช)

มาตรฐานการบญชฉบบนกาหนดใหกจการตองนาเสนองบ

การเงนเฉพาะกจการเพอประโยชนตอสาธารณะ

10

ประเภทของงบการเงน

มาตรฐานการบญชฉบบท 27 (ปรบปรง 2552) กาหนด

ประเภทของงบการเงนไว 3 คอ

1. งบการเงนรวม (Consolidated financial statement)

หมายถงงบการเงนของกลมกจการทนาเสนอเสมอนวา

เปนงบการเงนของหนวยงานทางเศรษฐกจเดยวกน

(Single economic entity)

2. งบการเงนทแสดงเงนลงทนตามวธสวนไดเสย (Financial

statement in which the equity method is applied)

หมายถง งบการเงนทนาเสนอโดยบรษทใหญ หรอโดยผ

ลงทนในบรษทรวม หรอโดยผรวมคาในกจการทควบคม

รวมกน (“ผลงทน”) ซงบนทกบญชเงนลงทนในบรษท

ยอย บรษทรวม และกจการรวมคา ตามวธสวนไดเสย

3. งบการเงนเฉพาะกจการ (Separate financial statement)

หมายถงงบการเงนทนาเสนอโดยบรษทใหญ หรอโดยผ

ลงทนในบรษทรวม หรอโดยผรวมคาในกจการทควบคม

รวมกน (“ผลงทน”) ซงการบนทกบญชเงนลงทนเปนไป

ตามเกณฑสวนไดเสยในสวนของเจาของโดยตรง

11

การนาเสนองบการเงน

มาตรฐานการบญชฉบบท 28 (ปรบปรง 2552) เรอง เงน

ลงทนในบรษทรวม กาหนดใหกจการตองบนทกเงนลงทนใน

บรษทรวมซงผลงทนมอทธพลอยางมนยสาคญ โดยใช “วธสวน

ไดเสย” ในทกกรณ

การนาเสนองบการเงน สรปได 2 กรณ คอ

1. กรณทกจการมแตบรษทรวม ไมมบรษทยอย กจการตอง

นาเสนองบการเงน 2 งบคอ งบการเงนทแสดงเงนลงทน

ตามวธสวนไดเสย และงบการเงนเฉพาะกจการ

2. กรณทกจการมทงเงนลงทนในบรษทรวมและเงนลงทนในบรษทยอย กจการตองนาเสนองบการเงน 2 งบคอ งบ

การเงนรวมและงบการเงนเฉพาะกจการ

การนาเสนองบการเงนทงสองกรณ มดงน

กรณกจการมแตเงนลงทนในบรษทรวม งบการเงนทแสดงเงนลงทน

ตามวธสวนไดเสย

งบการเงนเฉพาะกจการ

31 ธค. 25x9 31 ธค. 25x8 31 ธค. 25x9 31 ธค. 25x8

สนทรพย

เงนสด

เงนลงทนในบรษทรวม แสดงตาม

วธสวนไดเสย

แสดงตาม



วธราคาทน



12

กรณกจการมทงเงนลงทนในบรษทรวมและเงนลงทนในบรษทยอย

งบการเงนรวม งบการเงนเฉพาะกจการ

31 ธค. 25x9 31 ธค. 25x8 31 ธค. 25x9 31 ธค. 25x8

สนทรพย

เงนสด

เงนลงทนในบรษทรวม แสดงตาม








เงนลงทนในบรษทยอย 0 0 แสดงตาม




การบญชสาหรบการลงทนซอหนตามวธมลคายตธรรม/

ราคาทนและวธสวนไดเสย

วธมลคายตธรรม/ราคาทน (Fair value/Cost) จะบนทก

เงนลงทนในการซอหนไวดวยราคาทน และบนทกเงนปนผลท

ไดรบจากการลงทนเปนรายได เมอถงส นงวดบญชจะตองนา

มลคายตธรรมมาใชในการตราคาหลกทรพย

วธสวนไดเสย (Equity method) ผลงทนจะบนทกเงน

ลงทนในบรษทรวมเมอเรมแรกดวยราคาทน เงนลงทนจะเพมขน

หรอลดลงดวยสวนแบงกาไรหรอขาดทนของกจการทถกลงทนท

เกดขนหลงจากวนทไดมาซงเงนลงทนตามสดสวนทผลงทนมสวน

ไดเสยอย สวนทนหรอเงนปนผลของกจการทถกลงทนตองนาไป

หกจากมลคาตามบญชของเงนลงทน

13

ตวอยางท 2-1 แสดงการเปรยบเทยบการบนทกบญชตามวธ

มลคายตธรรม/ราคาทนและวธสวนไดเสย

บรษท ก จะบนทกบญชตามวธทงสองดงน

1 กรกฎาคม บนทกการลงทน วธมลคายตธรรม/ราคาทน วธสวนไดเสย

เงนลงทนในบรษท ข 100,000 เงนลงทนในบรษท ข 100,000

เงนสด 100,000 เงนสด 100,000

1 พฤศจกายน บนทกการรบเงนปนผล วธมลคายตธรรม/ราคาทน วธสวนไดเสย

เงนสด 4,000 เงนสด 4,000

เงนปนผลรบ 4,000 เงนลงทนในบรษท ข 4,000

(20,00020%)

31 ธนวาคม รบรผลกาไร วธมลคายตธรรม/ราคาทน วธสวนไดเสย

ไมมรายการ เงนลงทนในบรษท ข 5,000

สวนแบงกาไรจากบรษท ข 5,000

(สมมตวาหนสามญเปนหนทไมอยในความ

ตองการของตลาด หรอมมลคายตธรรมเทากบ

50 บาทตอหน ดงนนจงไมตองตราคาใหม)

(50,000 บาท ½ ป 20%)

ถาบรษททขายหนจายเงนปนผลสงกวาสวนแบงกาไรทบรษทผ

ลงทนควรจะไดรบจากการลงทน เ รยกวา “เงนปนผลคนทน”

(Liquidating dividends) สมมตวา กาไรสทธประจาปของ บรษท ข

เปลยนเปน 30,000 บาท เงนปนผลรบ 1,000

เงนลงทนในบรษท ข 1,000

14

หากหลงจากคนทนแลว เงนลงทนในบรษท ข เหลอยอด

99,000 บาท หากมลคายตธรรมเทากบ 120,000 บาท บรษท ก

จดทารายการปรบปรงดงน คาเผอการปรบมลคาสนทรพยทางการเงนเผอขาย 21,000

กาไรขาดทนเบดเสรจอน-สนทรพยทางการเงนเผอขาย 21,000

ปรบปรงเงนลงทนใหเทากบราคาตลาด


วธสวนไดเสย (Equity method) หรอทเรยกวา One line

consolidation หมายถงวธทสงผลใหกาไรและสวนของผถอหน

ของบรษทใหญมจานวนเทากบกาไรและสวนของผถอหนท

ปรากฏในงบการเงนรวม

การบญช ณ วนทลงทนซอหน

- บรษททซอหนจะบนทกเงนลงทนดวยราคาทนโดยวด

มลคาจากเงนสดทจายซอ หรอ มลคายตธรรมของสนทรพยหรอ

หลกทรพยทออกให

- คาใชจายในการจดทะเบยนและออกหนจะนาไปลด

สวนเกนมลคาหนนน ๆ

- คาใชจายอนๆ ในการซอหนจะถอเปนคาใชจายในการ

ลงทน

15

ตวอยางท 2-2 สมมตวาบรษท ก ซอสวนไดเสย 30% ในหน

สามญทมสทธออกเสยงของบรษท ข จากผถอหนเดม เมอวนท 1

มกราคม 25x2 โดยจายเงนสด 2,000,000 บาท และออกหน

สามญของบรษทใหอก 200,000 หน มลคาหนละ 10 บาท โดย

มมลคายตธรรมหนละ 15 บาท นอกจากนยงจายเงนสดเพมเตม

สาหรบคาจดทะเบยนในการออกหน เปนเงน 50,000 บาท และ

คาธรรมเนยมทปรกษาอก 100,000 บาท

การบนทกบญชของบรษท ก มดงน

1 มกราคม 25x2

เงนลงทนในบรษท ข 5,000,000

หนสามญ 2,000,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 1,000,000

เงนสด 2,000,000

บนทกการลงทนซอหน 30% ของบรษท ข


คาใชจายในการลงทน 100,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 50,000

เงนสด 150,000

บนทกการจายเงนสดสาหรบคาใชจายในการซอหน 30% ของบรษท ข

16

การบญชสาหรบผลตางระหวางราคาทนกบราคาตาม

บญชของเงนลงทน

ผลงทนจะตองเปรยบเทยบราคาทนและราคาตามบญชของ

สนทรพยสทธสวนทซอ และบนทกการตดจาหนายผลตางนใน

บญชเงนลงทนและบญชสวนแบงกาไรจากการลงทน

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช

สมมตตอมาวาขอมลทางการเงนของบรษท ข ในราคาตามบญช

และมลคายตธรรม ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มดงน

ราคาตามบญช มลคายตธรรม

เงนสด 1,500,000 บาท 1,500,000 บาท

ลกหน – สทธ 2,200,000 2,200,000

สนคาคงเหลอ 3,000,000 4,000,000

สนทรพยหมนเวยนอนๆ 3,300,000 3,100,000

อปกรณ – สทธ 5,000,000 8,000,000

รวมสนทรพย 15,000,000 18,800,000

เจาหน 1,000,000 1,000,000

ตวเงนจาย

(ครบกาหนด 1 ม.ค.25x7)

2,000,000 1,800,000

หนสามญ 10,000,000

กาไรสะสม 2,000,000

รวมหนสนและสวนของผถอหน 15,000,000

17

การกระจายสวนเกนของราคาทนของเงนลงทนทสงกวาราคาตาม

บญช มดงน

บรษท ก จากด และสวนไดเสย 30% ในสนทรพยสทธของบรษท ข

จากด

เงนลงทนในบรษท ข 5,000,000

ราคาตามบญช :

30%สวนของผถอหนของบ. ข 12,000,000 บาท (3,600,000)

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช 1,400,000

กระจายสวนเกนนใหกบสนทรพยและคาความนยมดงน

มลคา

ยตธรรม -

ราคาตาม

บญช

สวนได

เสย =

จานวนท

กระจายให

สนคาคงเหลอ 4,000,000 3,000,000 30% 300,000

ส/ทหมนเวยนอน 3,100,000 3,300,000 30% (60,000)

อปกรณ 8,000,000 5,000,000 30% 900,000

ตวเงนจาย 1,800,000 2,000,000 30% 60,000

รวมสวนเกนทกระจายใหสนทรพยสทธ 1,200,000

สวนทเหลอกระจายใหคาความนยม 200,000

รวมสวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช (บาท) 1,400,000

18

การตดจาหนายผลตางระหวางราคาทนและราคาตาม

บญช

สมมตตอมาวาบรษท ข จายเงนปนผล 1,000,000 บาท

เมอวนท 1 กรกฎาคม 25x2 และรายงานกาไรสทธ 3,000,000

บาท สาหรบป 25x2 สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตาม

บญชจะมการตดจาหนายดงน

สวนเกนกระจายให อตราการตดจาหนายป 25x2

สนคาคงเหลอ – ขายหมดในป 25x2 100%

สนทรพยหมนเวยนอน – ใชหมดในป 25x2 100%

อปกรณ – ตดคาเสอมภายใน 20 ป 5%

ตวเงนจาย – ครบกาหนดชาระภายใน 5 ป 20%

บรษท ก จะบนทกรายการรบเงนปนผลและกาไรจากบรษท ข ดงน

1 กรกฎาคม 25x2

เงนสด 300,000


บนทกการรบเงนปนผลจากบรษท ข 1,000,00030%

31 ธนวาคม 25x2



บนทกสวนไดในกาไรสทธของบรษท ข 3,000,00030%



บนทกการตดบญชสวนเกนทกระจายใหสนคาซงไดขายหมดไปในป 25x2

19



บนทกรายไดเพมขนจากส/ทหมนเวยนอนทใชหมดไปในป 25x2 ตราคาไวสงไป



บนทกคาเสอมราคาสาหรบสวนเกนทกระจายใหอปกรณทตราคาไวตาไป

900,000/20 ป



บนทกการตดจาหนายสวนเกนทกระจายใหตวเงนจายทตราคาไวสงไป 60,000/5

บรษท ก อาจเลอกบนทกรวมเปนรายการเดยวไดดงน



บนทกสวนแบงกาไรจากการลงทน

สวนแบงกาไรจากการลงทนในบรษท ข สามารถคานวณ ไดดงน

สวนไดเสยในกาไรสทธประจาป (3,000,00030%) 900,000

การตดจาหนายสวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช

สนคาคงเหลอทขายหมดในป 25x2 (300,000100%) (300,000)

สนทรพยหมนเวยนอนทใชหมดในป 25x2 (60,000 100%) 60,000

อปกรณ (900,000 อตราคาเสอม 5%) (45,000)

ตวเงนจาย (60,000อตราตดจาหนาย 20%) (12,000)

รวมสวนแบงกาไรจากการลงทนในบรษท ข 603,000

20

สวนของผถอหน

ของบรษท ข

สวนไดเสย

[(30% ของ

(1)]

เงนลงทนใน

บรษท ข

จานวนทยงไม

ตดจาหนาย

(1) (2) (3) (3) – (2)

1 ม.ค. 25x2 12,000,000 3,600,000 5,000,000 1,400,000

เงนปนผล ก.ค.

25x2

(1,000,000)

(300,000)

(300,000)

กาไรสทธ ป 25x2 3,000,000 900,000 900,000

ตดจาหนาย ป

25x2

(297,000)

(297,000)

31 ธ.ค. 25x2 14,000,000 4,200,000 5,303,000 1,103,000

สวนเกนของราคาตามบญชทสงกวาราคาทน

ตวอยางท 2-3 สมมตวาบรษท ก จากด ซอหนสามญท

ออกจาหนายและมสทธออกเสยง 50% ของบรษท ข เมอวนท 1

มกราคม 25x6 ในราคา 40,000 บาท การเปลยนแปลงในสวน

ของผถอหนของบรษท ข ระหวางป 25x6 สรปไดดงน

สวนของผถอหน 1 ม.ค. 25x6 100,000

บวก กาไรสทธป 25x6 20,000

หก เงนปนผลจายเมอ 1 ก.ค. 25x6 (5,000)

สวนของผถอหน 31 ธ.ค. 25x6 115,000

21

สวนเกนของราคาตามบญชทสงกวาราคาทนกระจายดงน

ราคาตามบญชของสวนไดเสย 50% ในบรษท ข

(สวนของผถอหน 100,000 บาท 50%) 50,000

หก ราคาทนของเงนลงทนในบรษท ข 40,000

สวนเกนของราคาตามบญชทสงกวาราคาทน 10,000

สวนเกนกระจายให :

สนคาคงเหลอ (ตราคาสงไป 2,000 50%) 1,000

เครองมอ(ตราคาสงไป 18,000 50%) 9,000

สวนเกนของราคาตามบญชทสงกวาราคาทน 10,000

การบนทกบญชสาหรบการลงทนของบรษท ก ในบรษท ข

ระหวางป 25x6 มดงน

1 ม.ค. 25x6


เงนสด 40,000

บนทกการลงทนซอหนสามญ 50% ในบรษท ข

1 ก.ค. 25x6



บนทกการรบเงนปนผล 5,00050%

31 ธ.ค. 25x6



บนทกสวนไดในกาไรสทธในบรษท ข 20,000 50%

22

31 ธค. 25x6



บนทกการตดจาหนายสวนเกนของราคาตามบญชทสงกวาราคาทนท

กระจายใหกบ

สนคาคงเหลอ 1,000100% 1,000 บาท

เครองมอ 9,00010% 900

รวม 1,900

การตอรองราคาซอ (Bargain Purchase)

“ถาสวนไดเสยของผซอในมลคายตธรรมสทธของสนทรพย

หนสนและหนสนทอาจเกดข นทระบไดของผขาย สงกวาตนทน

การรวมธรกจ ผซอ ตองประเมนการระบและวดมลคาสนทรพย

หนสนและหนสนทอาจเกดข นทระบไดของผขายใหมรวมทง

ประเมนตนทนในการรวมธรกจใหมดวย และรบร สวนเกนท

คงเหลอหลงจากประเมนใหมในงบกาไรขาดทนทนท”

ตวอยางท 2-4 สมมตวาบรษท ก ลงทนซอสวนไดเสย 25%

ของบรษท ข ในราคา 110,000 บาท เมอวนท 1 มกราคม

25x6 ในขณะทบรษท ข มสนทรพยสทธดงตอไปน

23

ราคาตาม

บญช

มลคา

ยตธรรม

สวนเกนของ

มลคายตธรรม

สนคาคงเหลอ 240,000 260,000 20,000

สนทรพยหมนเวยนอนๆ 100,000 100,000

อปกรณ – สทธ 50,000 50,000

อาคาร – สทธ 140,000 200,000 60,000

530,000 610,000

หก หนสน 130,000 130,000

สนทรพยสทธ 400,000 480,000 80,000

ตารางแสดงการกระจายสวนเกนของราคาทนสงกวาราคา

ตามบญช

บรษท ก และสวนไดเสย 25% ในสนทรพยสทธของบรษท ข

จากด

ราคาทนของเงนลงทน 110,000

ราคาตามบญชของสนทรพยสทธของบรษท ข

(400,00025%)

100,000

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาบญช 10,000

24

กระจายใหสนทรพยตามมลคายตธรรม

สนคาคงเหลอ (20,00025%) 5,000

อปกรณ-สทธ -

อาคาร-สทธ (60,00025%) 15,000

กาไรจากการตอรองราคาซอ (10,000)

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช 0

การบนทกในสมดบญชของบรษท ก สาหรบการลงทนในบรษท ข

มดงน

1 ม.ค. 25x6


เงนสด

กาไรจากการตอรองราคาซอ

110,000

10,000

บนทกการซอสวนไดเสย 25% ในบรษท ข

25x6



บนทกการรบเงนปนผล 40,000 25%

31 ธ.ค. 25x6



25

บนทกสวนแบงกาไรจากการลงทนในบรษท ข. คานวณไดดงน

25 % ของกาไรสทธ 60,000 บาท 15,000 บาท

สวนเกนทกระจายใหสนคาคงเหลอ (5,000)

สวนเกนทกระจายใหอาคาร (7,000/4 ป) (3,750)

6,250

การซอหนระหวางงวดบญช ตองคานวณเพมเตมสาหรบสวนไดเสย ณ วนทซอหนและ

จานวนทจะถอเปนสวนแบงกาไรจากการลงทนสาหรบป

สวนของเจาของในบรษททขายหน (ณ วนซอหน)

= สวนของเจาของ ณ วนตนงวด + กาไรตงแตตนงวดจนถงวนท

ซอหน - เงนปนผลทประกาศจายกอนวนทซอหน

ขอสมมตเบ องตน กาไรของบรษททขายหนเกดขนสมาเสมอ

ตลอดทงป

ตวอยางท 2-5

บรษท ก และสวนไดเสย 40% ในสนทรพยสทธของบรษท ข

ราคาทนของเงนลงทน 800,000

หก สวนของผถอหนในบรษท ข ณ วนท 1 ตลาคม

สวนของผถอหน 1 มกราคม 1,500,000

บวก กาไร 1 มกราคม – 1 ตลาคม 187,500*

หก เงนปนผล (150,000)

1,537,500

บรษท ก ซอหน 40% 615,000

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช 185,000

26

สวนเกนกระจายให :

อาคาร (600,000 – 400,000) 40% 80,000

คาความนยม (สวนทเหลอ) 105,000

สวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญช 185,000

*250,000 9/12 ป

การบนทกบญชของบรษท ก สาหรบการซอสวนไดเสย 40% ใน

บรษท ข มดงน

1 ตลาคม 25x8


เงนสด 800,000

บนทกการซอหนสามญทมสทธออกเสยง 40% ของบรษท ข

31 ธนวาคม 25x8



บนทกสวนไดเสยในกาไรสทธ 40% 250,000 ¼ ป



บนทกการตดจาหนายสวนเกนของราคาทนทสงกวาราคาตามบญชท

กระจายใหอาคารซงมราคาตาไป 80,000/20 ป ¼ ป

27

การซอหนโดยตรงจากบรษทผขายหน

ตวอยางท 2-6 อตราสวนไดเสยของบรษท ก ในบรษท ข

เทากบ 50% คานวณไดดงน

(1) หนทซอโดยตรงจากบรษท ข 20,000 หน

(2) หนทออกจาหนายทงหมดภายหลงการออกหนใหม

หนทออกจาหนาย ณ 31 ธ.ค. 25x6 20,000

หนใหมทออกใหบรษท ก 20,000 40,000 หน

อตราสวนไดเสยของบรษท ก ในบรษท ข (1)/(2) = 50%

สวนของผถอหนของบรษท ข กอนการจาหนายหนใหม

(หนสามญ 200,000 บาท + กาไรสะสม 150,000 บาท) 350,000

ขายหน 20,000 หน ใหกบบรษท ก 450,000

สวนของผถอหนของบ. ข หลงการออกจาหนายหนใหม 800,000

สวนไดเสยของบรษท ก 50%

ราคาตามบญชของสวนไดเสยทซอ 400,000

การลงทนซอหนเปนขนๆ

ตวอยางท 2-7 สมมตวาบรษท ก ซอหนสามญในบรษท ข

10% ในราคา 750,000 บาท เมอวนท 2 มกราคม 25x2 และ

ซออก 10% ในราคา 850,000 บาท เมอวนท 2 มกราคม 25x3

สวนของผถอหนของบรษท ข ณ วนซอหนมดงน

28

2 มกราคม 25x2 2 มกราคม 25x3

หนสามญ 5,000,000 บาท 5,000,000 บาท

กาไรสะสม 2,000,000 2,500,000

รวมสวนของผถอหน 7,000,000 7,500,000



กาไรสะสม 50,000

การจาหนายหน (จนทาใหผลงทนไมมอทธพลอยางม

นยสาคญตอบรษทรวม)

เมอผลงทนขายหนทซอบางสวนออกไปจนทาใหสวนไดเสยตากวา 20% หรอนอยกวาระดบททาใหผลงทนเขาไปมอทธพลอยางมนยสาคญ ณ วนทสญเสยการมอทธพลอยางมนยสาคญ

บรษทผลงทน

ตองเลกใชวธสวนไดเสยนบตงแตวนทผลงทนไมมอทธพลอยางมนยสาคญ

ตองวดมลคาเงนลงทนทคงเหลออยในบรษทรวมดวยมลคา

ยต ธรรม และ รบร ผล ตางในกาไรห รอขาดทน โดย

เปรยบเทยบ

29

(มลคายตธรรมของเงนลงทนทคงเหลออย + เงนทไดรบจากการ

ขายหน) – มลคาตามบญชของเงนลงทน

ตวอยางท 2-8 บรษท ก บนทกการขายหนในสมดบญช ดงน 1 มค.25x10


สนทรพยทางการเงนเพอขาย 15,000


กาไรจากการขายเงนลงทน 5,000

ขายหนในราคา 60,000 บาท ลดยอดเงนลงทนในบรษท ข

ทงหมดและบนทกสนทรพยทางการเงนเพอขายดวยมลคา

ยตธรรมของเงนลงทนทเหลอ พรอมกบบนทกกาไรจากการขาย

เงนลงทน 5,000 บาท

หนบรมสทธของบรษททลงทน

วธ สวนไดเสยสามารถนาไปใชไดกบการลงทนในหน

บรมสทธเชนเดยวกบการลงทนในหนสามญ แตตองมการ

ปรบปรงดงน

30

1. จดสรรสวนของผถอหนในบรษททไปลงทนไปยงหนบรมสทธและหนสามญจนถงวนทซอเพอคานวณหาราคาตาม

บญชของเงนลงทนในหนสามญ

2. จดสรรกาไรสทธของบรษททไปลงทนไปยงหนบรมสทธและหนสามญเพอคานวณหากาไรในหนสามญทเปนของ

ผลงทน

ตวอยางท 2-9 สมมตวาสวนของผถอหนของบรษท ข เทากบ

3,000,000 บาท ณ ตนป 25x3 และ 3,250,000 บาท ณ สนป

25x3 กาไรสทธและเงนปนผลจายสาหรบป 25x3 เทากบ

350,000 บาท และ 200,000 บาทตามลาดบ

1 มกราคม

25x3

31 ธนวาคม

25x3

หนบรมสทธ 10% สะสม@หนละ 100 บาท 500,000 500,000

หนสามญ มลคาหนละ 10 บาท 1,500,000 1,500,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 250,000 250,000

กาไรสะสม 750,000 1,000,000

3,000,000 3,250,000

ถาบรษท ก จายเงนสด 1,250,000 บาท เมอวนท 2

มกราคม 25x3 เพอซอสวนไดเสย 40% ในหนสามญท

ออกจาหนายแลวของบรษท ข บญชเงนลงทนวเคราะหไดดงน

31

ราคาทนของเงนลงทน 1,250,000

หก ราคาตามบญช (มลคายตธรรม) ทซอ

สวนของผถอหนของบรษท ข 3,000,000

หก สวนของผถอหนบรมสทธ 500,000

สวนของผถอหนสามญ 2,500,000

บรษท ก ซอสวนไดเสย 40% 1,000,000

คาความนยม 250,000

กาไรสทธของบรษท ก จากการลงทนในบรษท ข สาหรบป

25x3 คานวณไดดงน

กาไรสทธของบรษท ข ในป 25x3 350,000 บาท

หก: กาไรสทธทเปนสวนของหนบรมสทธ

(500,00010%)

50,000

กาไรสทธทเหลอเปนของหนสามญ 300,000

สวนไดเสยในกาไรสทธของบรษท ข

(300,00040%)

120,000

บาท

ประเดนสาคญเกยวกบการลงทนในบรษทรวม

1. ผลงทนตองจดประเภทรายการเงนลงทนในบรษทรวม ซงใช

วธสวนไดเสยเปนสนทรพยไมหมนเวยน

2. ผลงทนตองรบร มลคาของการเปลยนแปลงใดๆ ซงรบร ใน

กาไรขาดทนเบดเสรจอนของบรษทรวมตามทผลงทนมสวนได

เสย เปนรายการหนงในกาไรขาดทนเบดเสรจอนของผลงทน

32

เชน หากบรษทรวมรายการกาไรขาดทนเบดเสรจรวมสาหรบป

100,000 บาท โดยประกอบดวย กาไรสาหรบป 80,000 บาท

และกาไรขาดทนเบดเสรจอน 20,000 บาท บรษทใหญมสวนได

เสยในบรษทรวม 25% บรษทใหญตองบนทกการรบรผลกาไร

ของบรษทรวมดงน

เงนลงทนในบรษทรวม 25,000 สวนแบงกาไรจากบรษทรวม 20,000 สวนแบงกาไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม 5,000

3. หากสวนแบงขาดทนของผลงทนในบรษทรวมเทากนหรอสง

กวา สวนไดเสยในบรษทรวม (มลคาตามบญชของเงนลงทนใน

บรษทรวมตามวธสวนไดเสย) ผลงทนตองหยดรบร สวนแบง

ขาดทนทสงกวาสวนไดเสย รวมสวนขยายของเงนลงทนในบรษท

รวม (ถาม) เชน หนบรมสทธ ลกหนระยะยาว เงนใหกยม

ประเภททไมมหลกประกน

4. หากผลงทนสญเสยการมอทธพลอยางมนยสาคญในบรษท

รวม ผลงทนตองบนทกบญชสาหรบทกจานวนทเคยรบรในกาไร

ขาดทนเบดเสรจอนเกยวกบบรษทรวมนนๆ ใหอยในกาไรหรอ

ขาดทน

5. ผลงทนตองเปดเผยขอมลตอไปน

33

5.1 หนสนทอาจเกดขนของบรษทรวมในสวนทเปนของผ

ลงทน ซงเกดขนรวมกนกบผลงทนอน และ

5.2 หนสนทอาจเกดขนซงเกดขนเนองจากผลงทนมภาระ

ตอหนสนใดๆ ไมวาจะทงหมดหรอในบางสวนของบรษทรวม

6. งบการเงนของบรษทรวม ซงผลงทนนามาใชในการบนทก

บญช เงนลงทนดวยวธสวนไดเสย อาจมวนสนรอบระยะเวลา

แตกตางจากวนสนรอบระยะเวลารายงานของผลงทน โดย

ชวงเวลาแตกตางตองไมเกน 3 เดอน

7. ผลงทนตองตดบญชกาไรและขาดทน ซงเปนผลมาจาก

รายการบญชของบรษทรวมไปยงผลงทน (Upstream) และ

รายการบญชจากผลงทนไปยงบรษทรวม (Downstream) เทาทผ

ลงทนมสวนไดเสยในบรษทรวมนน

8. นโยบายบญชของผลงทนและบรษทรวมควรเหมอนกน หาก

ไมเหมอนผลงทนตองปรบปรงงบการเงนของบรษทรวมอยาง

เหมาเกน เพอใหใชนโยบายบญชเดยวกนผลงทนสาหรบรายการ

บญชทเหมอนกน

9. การสญเสยการมอทธพลอยางมนยสาคญสามารถเกดขนได

ไมวาจะมการเปลยนแปลงในระดบการถอครองหนหรออาจ

เกดขนจากกรณทบรษทรวมอยภายใตการควบคมของรฐบาล

ศาล ผดาเนนการตามแผนฟนฟ หนวยงานกากบดแลหรอผลของ

ขอตกลงตามสญญา

34

10. การพจารณาสวนแบงกาไรหรอขาดทนของกจการทถกลงทน

และสวนแบงในการเปลยนแปลงในสวนของเจาของกจการทไม

ลงทน ใหพจารณาตามสดสวนของสวนไดเสยในความเปนเจาของ

ทมอยในปจจบนเทานน

การเปดเผยขอมล

1. ขอมลทางการเงนโดยสรปของบรษทรวม

- มลคายตธรรมของเงนลงทน

- มลคาสนทรพย หนสน รายได กาไรหรอขาดทน

2. เหตผลท ผลงทนไมมอทธพลอยางมนยสาคญ ทงท ผ

ลงทนมอานาจในการออกเสยงหรออานาจในการออก

เสยงทจะเกดขน (Potential voting power) ทงทางตรง

หรอทางออมโดยผานบรษทยอยอนในกจการทไปลงทน

มากกวารอยละ 20

3. เหตผลทผลงทนมอทธพลอยางมนยสาคญ ทงทผลงทนม

อานาจในการออกเสยงหรออานาจในการออกเสยงทจะ

เกดขน (Potential voting power) ทงทางตรงหรอ

ทางออมโดยผานบรษทยอยอนในกจการท ไปลงทน

เทากบหรอนอยกวารอยละ 20

35

4. วนทในงบการเงนของบรษทรวม แตกตางจากวนทในงบ

การเงนของผลงทน รวมทงเหตผลในการใชวนทในงบ

การเงนหรองวดบญชทแตกตางกน

5. ลกษณะและขอบเขตของขอจากดใด ๆ ทมสาระสาคญ

(เชน ผลจากขอตกลงในการกยมหรอเงอนไขใด ๆ ทาง

กฎหมาย) ตอความสามารถของบรษทรวมในการโอน

เงนทนใหแกผลงทนไมวาจะเปนในรปของเงนปนผล หรอ

การจายคนเงนกยมหรอเงนทดรองจายลวงหนา

6. สวนแบงในผลขาดทนของบรษทรวมซงยงไมไดรบร ทงยอดทเกดข นสาหรบงวดบญชและยอดสะสมในกรณทผ

ลงทนหยดรบรผลขาดทนของบรษทรวมในสวนทเปนของ

ผลงทน

7. ขอเทจจรงทบรษทรวมไมนาวธสวนไดเสยมาปฏบต

8. ขอมลทางการเงนโดยสรปของบรษทรวม ขอมลราย

บรษทหรอขอมลของทงกลมบรษท ทผลงทนไมนาวธสวน

ไดเสยมาปฏบต รวมทงมลคาของสนทรพยรวม หนสน

รวม รายได และผลกาไรหรอขาดทน

36

ไม

บนทกการลงทนโดยวธสวนไดเสย

ใช

ไม

ใช

ไม

เรม

ลงทนซอ

หนสามญ?

ลงทนซอ

หนสามญ >50%

บรษททขาย

หนลมเลก?

ลงทนซอ

หนสามญ > 20?

เงนลงทนจะถกบนทกดวยมลคา

ยตธรรมของสนทรพยหรอ

หลกทรพยทออกใหสาหรบสวน

ไดเสยทซอ

เงนลงทนจะถกรายงานในงบ

การเงนดวยวธมลคายตธรรม/ราคาทนหรอวธสวนไดเสย

บนทกเงนลงทนในงบการเงน

ของผลงทน (One-line

consolidation)

จดทางบการเงนรวมสาหรบ

กลมกจการในฐานะ

หนวยงานบญชเดยวกน

บนทกการลงทนดวย วธมลคายตธรรม/ราคาทน

บรษททคงอยจะบนทกสนทรพย

สทธทไดมาดวยมลคายตธรรม

ถาใชวธซอหรอราคาตามบญชถา

ใชวธรวมสวนไดเสยและจะไมม

บญชเงนลงทน

บนทกสนทรพยสทธทไดมาดวย

มลคายตธรรม

เปนการควบคม

ชวคราวหรอไมอย

ในกลมสวนไดเสย

สวนใหญ

ไม

ใช

ไม

ใช

ใช

ไม

ภาพท 2-2 การบญชสาหรบการลงทนซอหน

บทที่ 2 การลงทุนซ้ือหุน้...

Documents

Transcript of บทที่ 2 การลงทุนซ้ือหุน้...