แผนการจดการพนทการผลตขาว

ภายใตโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสำาหรบสนคาเกษตรท

สำาคญ (Zoning)

อำาเภออทย

จงหวดพระนครศรอยธยา

สำานกสงเสรมและพฒนาการเกษตรท ๑ จงหวดชยนาท

กรมสงเสรมการเกษตร

๑.ขอมลสภาพทวไป (อำาเภออทย)๑.๑ ทตงและอาณาเขตอำาเภออทย

อำาเภออทย ตงอยบรเวณทราบลมภาคกลางตอนลาง อยทางทศตะวนออกของจงหวดพระนครศรอยธยาหางจากตวจงหวด ทางถนนสายเอเชย ๗ กโลเมตร มพนททงหมด ๑๘๖.๘๐ ตารางกโลเมตร หรอ ๑๑๖,๗๕๐ ไร คดเปนรอยละ ๗.๓๑ ของพนทจงหวดพระนครศรอยธยา โดยมทตงและอาณาเขต ดงน

- ทศเหนอ ตดตอกบ อำาเภอนครหลวง อำาเภอภาช จงหวดพระนครศรอยธยา - ทศตะวนออก ตดตอกบอำาเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา และอำาเภอหนองแค จงหวดสระบร

- ทศใต ตดตอกบอำาเภอบางปะอน อำาเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา

- ทศตะวนตก ตดตอกบอำาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

การปกครอง แบงการปกครองออกเปน ๑๑ ตำาบล ๑๐๗ หมบาน ดงน

ตารางท ๑ การแบงปกครองในอำาเภออทย

ตำาบล เทศบาล อบต. หมบ

ตำาบล าน๑. อทย ๑ ๑ ๑๓๒. บานชาง - ๑ ๗๓. ขาวเมา - ๑ ๑๔๔. บานหบ - ๑ ๑๒๕. เสนา - ๑ ๖๖. คานหาม - ๑ ๙๗. หนองนำาสม

- ๑ ๗

๘. หนองไมซง

- ๑ ๙

๙. สามบณฑต

- ๑ ๑๐

๑๐. โพสาวหาญ

- ๑ ๘

๑๑. ธน - ๑ ๑๒รวม ๑ ๑๑ ๑๐๗

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ วนท ๒๕ ตลาคม ๒๕๕ 9

๑.๒ ลกษณะภมประเทศอำาเภออทยมลกษณะเปนพนทราบลมนำาทวมถง พนทสวน

ใหญเปนทงนา ไมมภเขา ไมมปาไม

๑.๓ ลกษณะภมอากาศอำาเภออทยมสภาพภมอากาศคอนขางรอนในฤดรอน มฝน

ตกตามฤดกาล ชวงหนาว อากาศหนาวปานกลาง มอณหภมสงสดเฉลย ๓๘ องศาเซลเซยส นอกจากในชวงเดอนมนาคมถงเดอนเมษายนของทกป มอณหภมถง ๔๐ องศาเซลเซยส ซงทำาใหชวงนนอากาศรอนจดแตสำาหรบในปน สภาพอากาศแปรปรวน ในชวงเดอนมกราคม-เมษายน มฝนตกนอยมาก ทำาใหเกดขาดแคลนนำาในการทำาการเกษตร

๑.๔ ฝน อำาเภออทยจะมฝนในชวงตงแตเดอนพฤษภาคม ตลาคม –

โดยฝนในป ๒๕๕ 9 มฝนตกมากทสดในเดอนสงหาคม และมปรมานนำาฝนเฉลยทงป ๙๖ มลลเมตร

เดอน

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

รวม

เฉลย

๕๕๘

๘.๕

๕๐.๘

๑๘๗

๓๒.๖

๕๑.๗

๗๓

๗๒

๒๒๙

๑๕๙

๑๘๙

๖๕.๗

๓๔.๗

๑๑๕๓

๙๖.๐๘

ทมา: กรมอตนยมวทยา ขอมล ณ ป ๒๕๕ 9

๑.๕ พนทชลประทาน

อำาเภออทยอยในเขตพนทของชลประทานทงอำาเภอ ภายใตโครงการสงนำาและบำารงรกษานครหลวง และโครงการสงนำาและบำารงรกษาปาสกใต นอกจากนยงไดทำาการเกษตรจากคลองธรรมชาตทเปนเสนทางนำา มคลองสำาคญๆ ไดแก คลองบานหบ คลองสามบณฑต คลองลำาแดง คลองยายกบตา

โครงการสงนำาและบำารงรกษานครหลวง ตำาบลทตงอยในโครงการไดแก ตำาบลขาวเมา ตำาบลอทย ตำาบลธน ตำาบลบานชาง ตำาบลคานหาม และตำาบลหนองนำาสม

โครงการสงนำาและบำารงรกษาปาสกใต ตำาบลทตงอยในโครงการไดแก ตำาบลเสนา ตำาบลบานหบ ตำาบลหนองไมซง ตำาบลสามบณฑต และตำาบลโพสาวหาญ

ตำาบลทตงอยทง ๒ โครงการชลประทาน ไดแก ตำาบลเสนา ตำาบลบานหบ ตำาบลสามบณฑต และตำาบลหนองนำาสม

๑.๖ ขอมลชดดนสวนใหญเปนดนชดอยธยาและดนมหาโพธ ถงรอยละ 90

ของพนททงหมดเปนชดดนตะกอนลมแมนำามซลเฟอรอยมาก ความลาดเท 1-2 หนาดนลกมาก เนอดนเปนดนเหนยว-เหนยวรวน สดนดำาเทา-ดำานำาตาล เหลองแดง มจดประลก 140 ซ.ม. การระบายนำา การซมผานของนำาและการชำาลางหนาดนชา-ชามาก ระยะเวลามนำาขงดน ดนชนบน-ดนชนลาง 5-6 เดอน มอนทรย

วตถในดนความลก 0-30 ซ.ม. ในระดบปานกลาง ความอมตวของดางปานกลาง มฟอสฟอรส ทเปนประโยชนตอพชคอนขางตำา แตมโปรแตสเซยมทเปนประโยชนสงมาก ปฏกรยาของดน +5.5 – 7.0

สวนอกรอยละ 10 เปนชดดนเสนา ชดดนทาเรอ และชดดนบางเลน มคณสมบตคลายชดดนอยธยา แตแตกตางทมชนดนตนและมหนปะปน ความอดมสมบรณตำา ยากตอการแกไข

สรป ชดดนในอำาเภออทยเหมาะสมอยางยงในการปลกขาว

๑.๗ การใชประโยชนจากทดน

ตารางท ๒ ประเภทการใชทดน

ประเภทการใชทดน

พนทไร รอยละ

๑. นาขาว ๑๔๓,๑๙๕ ๗๕.๗๙๒. ไมผลไมยนตน ๓,๑๒๙ ๑.๖๖๓. พชผก ๑๒๑ ๐.๐๖๔. ประมง ๑,๑๘๗ ๐.๖๓๕. ปศสตว ๑๗๕ ๐.๐๙๖. แหลงนำา ๓,๕๓๙ ๑.๘๗๗. ตวเมองและบานเรอน ๑๓,๐๒๕ ๖.๙๐๘. ถนน ๑๑,๘๐๔ ๖.๒๕๙. สถานทสาธารณะ ๑,๓๕๕ ๐.๗๑๑๐. ปาไม ๗๗ ๐.๐๔๑๑. โรงงานอตสาหกรรม ๑๐,๐๙๖ ๕.๓๔๑๒. สถานทราชการ ๑,๒๐๔ ๐.๖๖

ทมา: กรมพฒนาทดน ขอมล ณ ป ๒๕๕๖-๒๕๕๗

๑.๘ เสนทางการคมนาคมหลกอำาเภออทยมการคมนาคมทางบกเพยงอยางเดยว ถนนถนนสายหลกในการเดนทางตดตอระหวางอำาเภอ เชน

ถนนหวลา-ดอนพทรารถไฟ มเสนทางรถไฟตดผาน มสถานสำาคญคอ สถาน

รถไฟมาบพระจนทร

๑.๙ สภาพเศรษฐกจและสงคม๑.๙.๑ ดานเศรษฐกจ

อาชพหลก เนองจากอำาเภออทย มพนทเกษตรกรรม เปนสวนใหญ ของพนททงหมด ทำาใหประชาชนสวนใหญมกประกอบอาชพเกษตรกรรม บางสวนประกอบอาชพเลยงสตว แตในปจจบนไดมพนทบางสวนขยายเปนแหลงอตสาหกรรม ทำาใหมประชาชนบางสวนประกอบอาชพพนกงานโรงงาน

อาชพเสรม ปลกเหดฟาง ทำาดอกไมจนทร ทำาธปหอม ครกหน ทำาดอกไมประดษฐจากยางพารา ทำาพรมเชดเทา

ธนาคาร ประกอบดวยธนาคาร 6 แหง ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารทหารไทย ธนาคารกรงศรอยธยา ธนาคารกรงเทพ และธนาคารกสกรไทย

หางสรรพสนคา จำานวน 2 แหง แมคโคร กบ เทสโก โลตส

๑.๙.๒ ดานสงคม

ประชากรจำานวนประชากรทงสน รวม

40,705 คน จำานวนประชากรชาย รวม

19,769 คน จำานวนประชากรหญง รวม

20936 คน ความหนาแนนของประชากร 0.01

คน/ตร.กม.การปกครองแบงออก 11 ตำาบล 107 หมบาน ประกอบดวย

เทศบาล 1 แหง อบต. 11 แหงโรงพยาบาล โรงเรยน และอนๆ

โรงพยาบาลอำาเภอ 1 แหง อนามยประจำาตำาบล 11 แหง

โรงเรยนมธยม 6 โรง โรงเรยนอาชวะ 2 โรง โรงเรยนประถมศกษา 29 โรง วดทพง

ทางใจ 26 แหง

๑.๑๐ พชเศรษฐกจทสำาคญอำาเภออทยมครวเรอนผถอครองการเกษตร ทงสน

๒,384 ครวเรอน (จำานวนประชากร โดยเฉลย ๒ คน/ครวเรอน) ม

พนททงหมด ๑๑๖,๖๗๕ ไร แบงเปนเนอทถอครองทางการเกษตร ๗๒,๗๓๙ ไร โดยมพชเศรษฐกจ ไดแก ขาว

พนทเพาะปลกขาว ๖๘,๐๗๑ ไรพนทเพาะปลกไมผล ๑,๔๑๒ ไรพนทเพาะปลกผก ๒๑๔ ไรพนทเพาะปลกไมดอกไมประดบ ๗๗.๕ ไรพนทเพาะปลกอนๆ ๒,๙๔๔ ไร

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ วนท ๒๕ ตลาคม ๒๕๕ 9

๒.ขอมลสถานการณการผลตขาว

๒.๑ พนทตามเขตความเหมาะสมอำาเภออทย มพนททเหมาะสมสำาหรบการปลกขาว (S ๑ +

S ๒) จำานวน ๑๐๖,๒๙๖.๒๙ ไร และพนททไมเหมาะสมกบการปลกขาว (N) จำานวน ๓๔๐.๙๖ ไร

ตารางท ๓ จำานวนพนทเพาะปลกขาวแบงตามเขตความเหมาะสม (ไร)

ตำาบล S1 S2 N รวมขาวเมา ๙,๘๐๕.๒๖ ๙,๘๐๕.๒๖คานหาม ๖,๖๘๘.๖๒ ๖,๖๘๘.๖๒ธน ๓,๐๐๗.๑ ๓,๐๐๗.๑บานชาง ๓,๘๔๔.๖๙ ๒,๕๔๑.๖๕ ๖,๓๘๖.๓๔

บานหบ ๑๓,๒๒๔.๑๘๑

๓,๒๒๔.๑๘โพสาวหาญ

๑๔,๔๖๙.๓๖๑

๔,๔๖๙.๓๖สามบณฑต

๑๐,๗๒๘.๐๓๑

๐,๗๒๘.๐๓

เสนา ๘,๗๖๒.๘๗๘

,๗๖๒.๘๗หนองนำาสม

๕,๗๓๙.๖๕๒

,๕๘๑.๙๗๘,๓๒๑.๖๒

หนองไม ๗,๒๑๒.๐๗ ๗

ซง ,๒๑๒.๐๗

อทย ๑๗,๖๓๑.๓๐ ๕๙.๕๖ ๓๔๐.๙๖๑

๘,๐๓๑.๘๐

รวม ๑๐๑,๑๑๓ ๕,๑๘๓.๑๘ ๓๔๐.๙๖๑๐

๖,๖๓๗.๒๕ ทมา: กรมพฒนาทดน ขอมล ณ ป ๒๕๕๖-๒๕๕๗

๒.๒ พนทปลกจรงอำาเภออทย มพนทปลกขาว จำานวน ๑๐๕,๖๑๘ ไร เกษตรกร

๒,384 ครวเรอน โดยเปนพนทนาป ๕๙,๙๕๒ ไร และ พนทนาปรง ๔๕,๖๖๖ ไร ครอบคลม ๑๑ ตำาบล (ทมา: สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร ขอมล ณ ป ๒๕๕๖-๒๕๕๗)

๒.๓ สภาพการใชเทคโนโลย ตารางท ๔ สภาพการใชเทคโนโลย (ทมา: ทะเบยนเกษตรกรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๘)

เครองจกรกลการเกษตร

ของตนเอง จาง/เชาใชเครองมออนหรอแรงงาน

ทดแทนครวเรอน

รอยละ

ครวเรอน

รอยละ

ครวเรอน

รอยละ

แทรกเตอร ๑๗๗ ๙.๘๗ ๕๙๕ ๓๓.๑๗

๑,๐๒๒ ๕๖.๙๗

เครองปลกทใชเครองยนต

๔๐ ๒.๒๓ ๕๕๙ ๓๑.๑๖

๑,๑๙๕ ๖๖.๖๑

เครองเกบเกยวทใชเครองยนต

๔ ๐.๒๒ ๑,๒๒๓

๖๘.๑๗

๕๖๗ ๓๑.๖๑

๒.๔ ตนทนการผลตขาวตารางท ๕ ตนทนการผลตขาวอำาเภออทย

ท รายการ จำานวนเงน

(บาท/ไร)๑ คาเตรยมดน ๕๐๐๒ คาเมลดพนธ (นาหวาน ๒๕ ก.ก.ๆละ ๑๗ บาท) ๖๒๕๓ คาจางหวานขาว ๖๐๔ คาสารกำาจดวชพช (คมและฆา จำานวน ๒ ครง) ๓๐๐๕ คาจางฉดยากำาจดวชพชจำานวน ๒ ครง ๑๒๐๖ คาปยเคมครงท ๑ สตร ๑๖-๒๐-๐ + ๔๖-๐-๐ อตรา ๒:๑

จำานวน ๒๐ ก.ก.ๆละ ๑๓ บาท๒๕๐

๗ คาปยเคมครงท ๒ สตร ๑๖-๒๐-๐ + ๔๖-๐-๐ อตรา ๒:๑ จำานวน ๒๐ ก.ก.ๆละ ๑๓ บาท

๒๕๐

๘ คาปยเคมครงท ๓ สตร ๑๕-๑๕-๑๕ จำานวน ๒๐ ก.ก.ๆละ ๑๖ บาท

๒๕๐

๙ คาจางใสปย ๓ ครงๆ ละ ๕๐ บาท ๑๘๐๑๐

คาสารกำาจดโรคและแมลงศตรพช (จำานวน ๓ ครง)๓๐๐

๑๑

คาจางฉดยาสารกำาจดศตรพช ๓ ครงๆ ละ ๕๐ บาท๑๒๐

๑๒

คานำามนเชอเพลงสบนำา ๑๐ ครงๆ ละ ๓๐ บาท๕๐๐

๑๓

คาเกบเกยว๕๐๐

๑๔

คาขนสงขาวไปขายโรงส๑๐๐

๑๕

คาเชานา๑,๐๐๐

๑๖ รวมทนนาหวานนำาตม ๕,๐๕๕๑๗

ผลผลตราคากโลกรมละ ๗ บาท ๘๒๐

๑๘

กำาไร ๖๘๕

ทมา: ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร อำาเภออทย ขอมล ณ เดอนมถนายน ๒๕ 60

๒.๕ ปรมาณผลผลตขาวอำาเภออทย มปรมาณผลผลตขาว จำานวน ๖๘๘,๘๘๘ ไร โดย

เปนผลผลตพนทนาป ๓๘,๔๒๙ ไร และ ผลผลตพนทนาปรง ๓๐,๔๕๙ ไร ครอบคลม ๑๑ ตำาบล (ทมา: สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร ขอมล ณ ป ๒๕๕๖-๒๕๕๗)

๒.๖ สถานการณการตลาดอำาเภออทยมจดรบซอผลผลตขาว เปนประเภททาขาว ม ๒

แหง

1.สหกรณการเกษตรเพอลกคา ธกส. จงหวดพระนครศรอยธยา จำากด ทตงตำาบลสามบณฑต กำาลงในการรบซอ ๑๕๐ ตน/วน สงไปยงโรงสซงมกำาลงการผลต ๕๐๐ ตน/วน

2.หางหนสวนจำากด ทาขาวสมถวล ตำาบลหนองไมซง กำาลงในการรบซอ ๓๐ ตน/วน สงไปยงโรงสซงมกำาลงการผลต ๕๐๐ ตน/วน

การนำาผลผลตทไดไปใชประโยชน- ใชบรโภคในในครวเรอน ๗๔๒.๕๘ ตน- ใชทำาพนธ ๒,๖๔๐.๔๕ตน- สงเขาโรงงาน ๔๑,๕๖๖.๑๐ ตน

รวมปรมาณความตองการผลผลต (Demand) ๔๔,๙๔๙.๑๓ ตน

๓. การวเคราะหความสมดลระหวางอปสงคและอปทานอำาเภออทย มปรมาณขาวเปลอกทเกษตรกรสามารถผลตได

จำานวน ๔๔,๙๔๙.๑๓ ตน/ป และมกำาลงการผลตทสามารถรองรบผลผลตไดจำานวน ๓๖๕,๐๐๐ ตน/ป ผลผลตทผลตไดจงเพยงพอกบปรมาณความตองการ

จากการวเคราะหอปสงคและอปทาน เหนไดวา อปสงคของอำาเภออทย มปรมาณมากเมอเปรยบเทยบกบอปทานทอำาเภออทยผลตได สามารถนำามาวางแผนจดการพนทการผลตขาวไดดงน

๑. ทำาการเพมปรมาณการผลตในพนทเขต Zoning หรอพนทเขตความเหมาะสม (S๑+S๒)

๒. ทำาการเพมประสทธภาพการผลต๓. ทำาการเพมการจดการทดในพนทเดมทผลตสนคานนอย

แลว๔. ทำาการเพมพนททอยในเขตความเหมาะสม แตยงไมมการ

ผลต๕. ทำาการผลตชนดอนทไมเหมาะสมกบพนทเพอเปนการปรบ

เปลยนชนดสนคาใหเหมาะสมกบพนทหรอสภาวะแวดลอมทเปนอยในพนทนน

อำาเภออทยดำาเนนการตามแผนทวางไว มแนวทางในการสงเสรมใหเกษตรกรดงตอไปน

- สรางความรความเขาใจกบเกษตรกรใหเหนถงประโยชนของการปลกพชตามความเหมาะสมของพนท โดยใชชองทางการเผยแพร ประชาสมพนธ ใหเกษตรกรรบรทางสอประเภทตางๆ การกระจายขาววทยกระจายเสยงชมชน ปายประชาสมพนธ แผนพบ สอดจตอลตางๆ ฯลฯ

- ถายทอดความรหรอจดกระบวนการเรยนรดวยวธตางๆ เชน การจดเวท การจดอบรม นำาเกษตรกรศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรตามแหลงเรยนรตางๆ จดทำาแปลงสาธต แปลงเรยนร ฯลฯ

- สนบสนนปจจยการผลตบางสวนทจำาเปนสำาหรบการเรยนรเพอสรางแรงจงใจในการพฒนาปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร

- ประสานความรวมมอกบภาคเอกชนอำานวยความสะดวกใหเกดความเชอมโยงระหวางตลาด โรงงาน จดรบซอผลผลตกบเกษตรกรผผลตหรอแหลงแปรรป เพอผลกดนสงเสรมใหเพมวตถดบทเปนผลผลตทางการเกษตรใหมากขน

โดยใชงบประมาณแหลงตางๆ ทงในสวนของโครงการงบประมาณทไดรบอนมตจดสรรจากกรมสงเสรมการเกษตร และโครงการงบประมาณของหนวยงานตางๆ ในเขตพนทจงหวดและอำาเภอ

๔.ขอมลเกษตรกร/องคกร๔.๑ เกษตรกรผนำา

ตารางท ๖ เกษตรหมบานในอำาเภออทย

ลำาด ตำาบล เกษตรกร

บ หมบาน (คน)๑ ขาวเมา ๑๔๒ คานหาม ๙๓ ธน ๑๒๔ บานชาง ๗๕ บานหบ ๑๒๖ โพสาวหาญ ๘๗ สามบณฑต ๑๐๘ เสนา ๖๙ หนองนำาสม ๗

๑๐ หนองไมซง ๙๑๑ อทย ๑๓

รวม ๑๐๗ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๘

อำาเภออทยไดมการจดเวทเครอขายอาสาสมครเกษตร เพอเปนแนวทางการพฒนาอาสาสมคร ดงตอไปน

๑. ใหสามารถปฏบตงาน ควบคกบการทำางานของเจาหนาทในระดบอำาเภอ ๒. อาสาสมครสามารถเปน smart farmer

๓. เจาหนาทประสานงานกบอาสาสมครเกษตรเปนบคคลแรกทใหรบรขอมล การกระจายขาวการชวยเหลองานเจาหนาทในโครงการตางๆ การจดทำาทะเบยนเกษตรกร การขนทะเบยน และอนๆ

๔. อาสาสมครเกษตรเปนบคคลทรวบรวมขอมลพนฐานทางการเกษตร

๕. อาสาสมครเกษตรไดมบทบาทหรอเวทการเรยนร หรอการประชมประชาคม และอนๆ เพอฝกความชำานาญในขบวนการถายทอดความรตางๆ

๔.๒ องคกรเกษตรกร

ตารางท ๗ วสาหกจชมชนในอำาเภออทย

ลำาดบ

ชอวสาหกจชมชน ชนดสนคา

๑ หตถอตสาหกรรมครกหนกรง

ครกหน

๒ ตำาบลคานหาม(โคกมะยม) เสอผาสำาเรจรป๓ ขนมไทยฟาอทย ขนมเป ยะ๔ ชมชนดสมนไพร สมนไพรสปา๕ กระยาสารทบานสำานก กระยาสารท๖ สหกรณบานโคกโพธ พวงหรด, ดอกไม

จนทน๗ สหกรณหนองนำาสม ทองมวน๘ อาชพสตรโพสาวหาญ ขนมเป ยะ, โมจ๙ สมนไพรทาตนจก โทนเนอร

๑๐ รองเทาหนง รองเทาหนงบรษ, สตร

๑๑ อาชพตดเยบเสอผาโพสาวหาญ

เสอผาสำาเรจรป

๑๒ กลาไมหนองไมซง กลาไม๑๓ เสอผาสำาเรจรปหนองนำาสม เสอผาสำาเรจรป๑๔ แปรรปเหดบานชาง แปรรปเหด๑๕ บานขวดใตรวมใจ ผลตภณฑ

สมนไพร๑๖ ชมชนปากรอง ไขเคม๑๗ ชมชนเกษตรชวภาพ นำาสมควนไม๑๘ ชมชนบานโรงนอก ตะไคร ขง ขา อบ

แหง๑๙ กลมสงเสรมอาชพคนใน

ชมชนทงชายเคองตำาบล

ไมกวาด

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๙

๔.๓ ศนยเรยนรตางๆ

ตารางท ๘ ศนยขาวชมชนอำาเภออทย

ลำาดบ

ชอศนยขาวชมชน ชอประธาน

๑ ศขช.ตำาบลเสนา นายอนรกษ ชนตระกล

๒ ศขช.ตำาบลเสนา นายลขต งามสมโชต

๓ ศนยสงเสรมและผลตพนธขาวชมชนตำาบลหนองไมซง

นายสำาเรง คงปราโมทย

๔ ศขช.ตำาบลสามบณฑต นายทวช สวรรณสทธ

๕ ศขช.ตำาบลหนองนำาสม นางบษบา จนทรสคนธ

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๙

ตารางท ๙ ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล

ลำาดบ

ตำาบล กจกรรมเดน

๑ขาวเมา

นำาหมกชวภาพ

๒คานหาม

นำาหมกชวภาพ

๓ธน

นำาหมกชวภาพ

๔บานชาง

เพาะเหดภฐาน

๕บานหบ

นำาหมกชวภาพ

๖โพสาวหาญ

เกษตรผสมผสาน

๗สามบณฑต

เกษตรผสมผสาน

๘เสนา

นำาหมกชวภาพ

๙หนองนำาสม

นำาหมกชวภาพ

๑๐หนองไมซง

นำาหมกชวภาพ

๑๑อทย

เพาะเหดภฐาน

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๙

ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.)

โดยทมาการจดตงเพอหวงใหเกษตรกรสามารถนำาความรไปประยกตใชในการผลตสนคาเกษตร ทมตนทนการผลตลดลง ผลผลตมปรมาณและคณภาพมากยงขน เกดความมนคงทางเศรษฐกจ และสามารถพงตนเองได

ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) ประจำาอำาเภออทยสนคาหลก : ขาวพนทเปาหมาย : ๖๔,๕๗๑.๒๕ ไรเกษตรกรเปาหมาย : ๒,๑๖๓ รายชอเกษตรกรตนแบบเจาของแปลงเรยนร : นายสมชาย หากวบานเลขท ๓๐/๔ หมท ๑ ตำาบลบานหบ อำาเภออทย จงหวดพระนครศรอยธยา เบอรโทรศพท : ๐๘๙-๘๘๒-๔๔๙๒ สถานการณของพนท : - ตนทนการผลตสง พนทเพาะปลกขาดความอดมสมบรณ

- การแพรระบาดของโรคและแมลงศตรพช ทำาใหผลผลตทไดรบมปรมาณนอย คณภาพตำา เกษตรกรสวนใหญจงประสบกบภาวะขาดทน มปญหาหนสน และไมสามารถพงพาตนเองได แนวทางการพฒนา : สงเสรมใหเกษตรกรลดตนทนการผลตขาวโดยใชสารชวภณฑในการควบคมและกำาจดศตรขาว เพอลดการใชสารเคม และสงเสรมใหเกษตรกรลดอตราการใชเมลดพนธขาว

เทคโนโลยเดนของศนยเรยนร : เทคโนโลยการลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลตขาวการนำาไปใชประโยชน : เพมประสทธภาพการผลตหลกสตรเรยนร : ๑. การเพมประสทธภาพการผลตขาว

๒. การลดตนทน

ศนยจดการดนปยชมชน (ศดปช.)เปาประสงคหลกคอการสงเสรมการใชปยเพอลดตนทน

การผลต โดยมเกษตรกรไดรบการยกระดบความรเรองดนและปย ผานศนยจดการดนปยชมชน (ศดปช.) ทบรหารจดการโดยเกษตรกร ทงน เกษตรกรสามารถจดการดนและใชปยอยางถกตองเพอเพมผลผลต ลดตนทนการผลต ไดดวยตนเองอยางยงยน

ศนยจดการดนปยชมชน (ศดปช.) ประจำาอำาเภออทยสถานทตงศนย ตำาบลบานหบ แปลงเรยนร ตำาบลบานหบคณะกรรมการบรหารศนย

ตารางท ๑๐ คณะกรรมการบรหารศนย

ลำาดบ

ชอ ตำาแหนง ลำาดบ

ชอ ตำาแหนง

๑ นายบญเชด ตรณาวงค

ประธาน ๑๑ นางวนเพญ ปาวลย

กรรมการ

๒ นายวชย หอม รอง ๑๒ นางเพญศร หอม กรรมกา

กระแจะ ประธาน กระแจะ ร๓ นายประสทธ

เจรญสข เลขานการ๑๓ นายณฐวฒน

หอมกระแจะกรรมการ

๔นายสมชาย หากว

ประชาสมพนธ

๑๔ นางสายหยด หามนตร

กรรมการ

๕ นายไพโรจน บตรแกว เหรญญก

๑๕ นายอภวฒน นำาสพรรณ

กรรมการ

๖ นายไพบลย ออนสำาล กรรมการ

๑๖ นายอรณ บญม กรรมการ

๗ นางสาว บญมา คลพนธ

กรรมการ ๑๗ นายสรสทธ คลพนธ

กรรมการ

๘ นางสมควร จฬาพนศร

กรรมการ ๑๘ นายสายชล พดมกข

กรรมการ

๙ นายสมฤทธ งามนมตร

กรรมการ ๑๙ นางอมพร ปาวลย กรรมการ

๑๐ นางสำาราญ จฬาพนศร

กรรมการ ๒๐ นายสมบรณ อารลอม

กรรมการ

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๙

กจกรรมทดำาเนนการ- จดกระบวนการเรยนร จำานวน 2 ครง - จดทำาแปลงเรยนรการใชปยอนทรยรวมกบปยเคม

จำานวน 1 จด - จดทำาจดสาธตการทำาปยอนทรย จำานวน 1 จด จงหวดดำาเนนการจดทำาปายศนยให - จดงานรณรงคขยายผลการใชปยลดตนทน

ศนยจดการศตรพชชมชน (ศจพ.)เปนศนยทจดตงขนเพอการแกไขปญหาของเกษตรกร

และชมชน จากภยศตรพชททำาใหเกดปญหาทงดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ทงนเนองจากการจดการศตรพชของเกษตรกรทผานมาดำาเนนการโดยการพงพาสารเคมเปนหลก การควบคม ศตรพชอาศยประสบการณและความเคยชน ขาดความร ดานวชาการเปนอยางมาก จงทำาใหการผลตพชไมไดทงปรมาณ คณภาพ และระบบนเวศนถกทำาลายลงอยางตอเนอง การดำาเนนการของศนยเนนการพฒนาเกษตรกร ชมชนใหสามารถจดการศตรพชไดดวยตนเองอยางครบวงจร โดยเกษตรกร กลมเกษตรกร ชมชนและหนวยราชการ มสวนรวมในการบรหารจดการ เพอทำาใหเกษตรกร ชมชน มความเขมแขงในอาชพเกษตรกรรมอยางยงยน มชวตความเปนอยทดขน

ศนยจดการศตรพชชมชน (ศจช.) ประจำาอำาเภออทยสถานทตงศนย ตำาบลบานหบแปลงเรยนร ตำาบลบานหบคณะกรรมการบรหารศนย

ตารางท ๑๑ คณะกรรมการบรหารศนย

ลำาดบ

ชอ ตำาแหนง ลำาดบ

ชอ ตำาแหนง

๑ นายบญเชด ตรณาวงษ

ประธาน ๑๑ นายนยม บบผา กรรมการ

๒ นายวชย หอมกระแจะ

รองประธาน

๑๒ นายสมชาย มหานยม

กรรมการ

๓ นายประสทธ เจรญสข เลขานการ

๑๓ นายชนะชย วโรจนชยกล

กรรมการ

๔นายสมชาย หากว

ประชาสมพนธ

๑๔ นายสนท มหานยม กรรมการ

๕ นายไพโรจน บตรแกว กรรมการ

๑๕ นายประเสรฐ คงสมใจ

กรรมการ

๖ นายไพบลย ออนสำาล กรรมการ

๑๖ นางสมทบ สตตวบลย

กรรมการ

๗ นายสมชาย งามบญฤทธ

กรรมการ ๑๗ นายอารมณ ไกรมงคล

กรรมการ

๘นายนม วนวนย

กรรมการ ๑๘ นางจนทรเพญหวลอาวรณ

กรรมการ

๙นางไสว ขนธคณ

กรรมการ ๑๙ นางสาวสวง มางาม

กรรมการ

๑๐ นางสาวจรรญาภรณ ศร

กรรมการ ๒๐ นายสมศกดโฉมจตร

กรรมการ

ตารางท ๑๑ คณะกรรมการบรหารศนย (ตอ)

ลำาดบ

ชอ ตำาแหนง

๒๑ นางพวง มหานยม กรรมการ๒๒ นางเพญศร หอม

กระแจะกรรมการ

๒๓ นายพงษ เลยมกระจาง

กรรมการ

๒๔ นางสมจตร โฉมจตร

กรรมการ

๒๕ นางสำาเรง โฉมจตร กรรมการ๒๖ นายสธนวฒน งาม

อารมณ กรรมการ๒๗ นางทรพย ตร

วจารณกรรมการ

๒๘ นางวรรณา ออนสำาล

กรรมการ

๒๙ นายสวด มางาม กรรมการ๓๐ นางหยด หามนตร กรรมการ

ทมา: สำานกงานเกษตรอำาเภออทย ขอมล ณ ป ๒๕๕๙

สรปผลการจดกระบวนการเรยนรสมาชกศนยจดการศตรพชชมชนเรองการทำาปฏทนการปลกพช

จากการจดกระบวนการเรยนรของสมาชกศนยจดการศตรพชชมชน ตำาบลบานชาง อำาเภออทย จงหวดพระนครศรอยธยา สมาชกไดเรยนรเรองการทำาปฏทนการปลกพช ซงพชสวนใหญใน

ตำาบลบานชาง คอ ขาว พนธสวนใหญทสมาชกปลก คอ พนธ กข ๔๑ และพนธสพรรณบร ๑ และไดมการแบงกลมสมาชกเปน ๑ กลม ใหแตละกลมจดทำาปฏทนการปลกขาวพนธ กข ๔๑ และพนธสพรรณบร ๑ และใหสมาชกออกมานำาเสนอปฏทนการปลกขาวของตนเอง ซงในการจดกระบวนการเรยนรในครงนสมาชกไดรบ คอ

๑. ศนยจดการศตรพชชมชนมปฏทนการปลกขาวประจำาศนยฯ เพอใชในการสำารวจแปลงและเตอนการระบาดศตรพช

๒. สมาชกศนยจดการศตรพชชมชนสามารถนำาปฏทนการปลกขาวไปใชในการสำารวจแปลงของตนเองได

สรปผลการจดกระบวนการเรยนรสมาชกศนยจดการศตรพชชมชนเรองการสำารวจระบบนเวศน

จากการจดกระบวนการเรยนรของสมาชกศนยจดการศตรพชชมชน ตำาบลบานชาง อำาเภออทย จงหวดพระนครศรอยธยา สมาชกไดเรยนรเรองการสำารวจระบบนเวศน ขนตอนการสำารวจแปลง และการวนจฉยจำาแนกศตรพช และศตรธรรมชาต โดยสมาชกไดสำารวจแปลง โดยใชแปลงของสมาชก คอ นายประกต ตรกลน พนทปลกขาว จำานวน ๑๕ ไร ใชพนธขาว พนธ กข ๔๑ ซงจากการสำารวจแปลงโดยใชวธการใชสวงโฉบแมลงในแปลงขาว ปรากฏวา แปลงของสมาชกพบศตรธรรมชาตสวนใหญ ศตรธรรมชาตทพบคอ แมลงปอบาน ซงในการจดกระบวนการเรยนร ในครงนสมาชกไดรบ คอ

๑. สมาชกมความรความเขาใจศตรพช ศตรธรรมชาต สามารถนำาไปใชในการวางแผนและวธการควบคมศตรพชไดอยางถกตอง

๒. สมาชกมความรความเขาใจวธการสำารวจแปลงและวเคราะหสถานการณแปลงของตนเองได

๓. สมาชกสามารถสำารวจแปลงและจำาแนกศตรพช ศตรธรรมชาตไดดวยตนเอง

๕. การกำาหนดพนทเปาหมายการผลต

๕.๑ พนททอยในเขต Zoning หรอเขตเหมาะสมอำาเภออทยมพนททเหมาะสมสำาหรบการปลกขาว

จำานวน ๑๐๖,๒๙๖.๒๙ ไร- เปนพนทปลกขาวจรง จำานวน ๑๐๕,๖๑๘

ไร- เปนพนทปลกพชชนดอน จำานวน

๓๓๗.๓๓ ไร- ไมไดใชสำาหรบการเพาะปลกใดๆ จำานวน

๓๔๐.๙๖ ไร

๕.๒ พนททอยนอกเขต Zoning หรอเขตไมเหมาะสมอำาเภออทยมพนททไมเหมาะสมสำาหรบการปลกขาว

จำานวน ๓๔๐.๙๖ ไร- เปนพนทปลกขาวจรง จำานวน - ไร- เปนพนทปลกพชชนดอน จำานวน - ไร- ไมไดใชสำาหรบการเพาะปลกใดๆ จำานวน

๓๔๐.๙๖ ไร

การลดตนทนการผลตขาวการลดตนทนการผลตขาวใหไดผลอยางแทจรงนน ปจจย

สำาคญอยทการปรบเปลยนวธคดจากการทำานาเพอใหไดผลผลตสงโดยใชปจจยในการผลตสง และพงพาปจจยภายนอกเปนหลก เปลยนเปนการทำานาแบบพงพาตนเองอยางฉลาดรอบร และใช

ปจจยการผลตทมอยอยางเหมาะสม ซงเทคนคการลดตนทนการผลตขาวโดยการพงตนเอง มดงตอไปน

๑. การจดการเมลดพนธ๑.๑ การคดเลอกเมลดพนธ จะตองคดเลอกเมลดพนธ

ขาวทมคณภาพด ใหผลตสง มความเหมาะสมกบสภาพดนฟาอากาศ มการเจรญเตบโตดสมำาเสมอ สามารถแขงขนกบวชพชและมความตานทานโรคและแมลงศตรพชทสำาคญในทองถน และทสำาคญจะตองเปนพนธทตลาดตองการ แหลงทมาของเมลดพนธตองเปนแหลงทเชอถอได เชน ไดจากศนยเมลดพนธขาว หรอ ศนยวจยขาว ของกรมการขาว หรอศนยขาวชมชนทมผลงานเปนทยอมรบและเชอถอไดเปนตน ซงลกษณะของเมลดพนธขาวทมคณภาพดตองประกอบดวยลกษณะตางๆ ดงน

- มความงอกและแขงแรงสง โดยมความงอกไมตำากวา ๘๐ เปอรเซนต

- มนำาหนก ขนาด รปราง สของเมลด ตรงตามพนธ ไมมเมลดพนธอนปน

- ไมมสงเจอปน หรอมแตไมเกนมาตรฐานเมลดพนธทกำาหนด สงเจอปน หมายถง เศษชนสวนตางๆ ของตนขาว พชอนๆ เมลดวชพช เศษดน หน ทราย เศษโลหะตางๆ ฯลฯ

- ไมมการทำาลายหรอปะปนของโรคและแมลงศตรขาว

- มความชนของเมลดตำาไมเกน ๑๒ เปอรเซนต

๑.๒ อตราการใชเมลดพนธ การใชอตราเมลดพนธทเหมาะสมจะชวยใหลดตนทนการผลตลงไดมาก นอกจากนจะทำาใหตนขาวเจรญเตบโตไดด มความสมำาเสมอ แขงแรง ชวยลดสาเหตททำาใหเกดการระบาดของโรคและแมลง และใหผลผลตสง ซงอตราการใชเมลดพนธทเหมาะสม คอ ถาปลกขาวโดยวธหวานนำาตม ใหใชเมลดพนธในอตรา ๑๕-๒๐ กโลกรมตอไร แตถาปลกขาวโดยวธปกดำา ใหใชเมลดพนธในอตรา ๕-๗ กโลกรม ตกกลาเพอปกดำาในพนท ๑ ไร

๒. การปรบปรงดน เปนการเพมความอดมสมบรณของดน โดยพยายามใช

ประโยชนจากปจจยการผลตทมอยในพนทของตวเองใหมากทสดซงขนอยกบความเหมาะสมของแตละครอบครว ไดแก

๒.๑ ไมเผาตอซง หลงจากการเกบเกยวขาวแลว ไมควรเผาตอซง ใหทำาการไถกลบตอซง และหมกฟางขาวในชวงเตรยมดน ซงวธการหมกอาจใชนำาหมกชวภาพ พด.๒ เพมจลนทรยในดนโดยการใชนำาพรอมนำาหมกชวภาพในอตรา 5 ลตร/ไร เขาแปลงนา โดยรกษาระดบนำาในแปลงนาประมาณ ๑-๑.๕ เซนตเมตร ไถตดนสลายฟาง และหมกไว ๗-๑๐ วน จงไถคราด เตรยมดน หวานขาวนำาตมตอไป

๒.๒ การใชปยพชสด พชปยสดเปนปยอนทรยทเหมาะสมสำาหรบนาขาว เปนการปลกพชเพอไถกลบลงดนในชวงกอนฤดการทำานา คอการไถกลบสวนตางๆ ของพชทยงสดอยลงในดนเพอใหเนาเป อยเปนปย สวนใหญจะใชพชตระกลถว ไดแก ถวพรา ปอ

เทอง ถวพม ถวเขยว และพชจำาพวกโสน เชน โสนอนเดย และโสนอฟรกน เปนตน เพราะใหธาตไนโตรเจนสง ยอยสลายงาย โดยเฉพาะในระยะออกดอก

๒.๓ การใชปยคอก/ปยหมก การใชปยคอกคอการใชมลสตวตางๆ ทมอยในฟารมของเกษตรกรเอง ไดแก มลเปด มลไก มลสกร มลโค และมลกระบอ เปนตน สวนปยหมกไดจากการนำาเศษซากพชทเหลอจากการเพาะปลกในฟารม ไดแก ฟางขาว ซงขาวโพด ตนถวตางๆ ผกตบชวา ตลอดจนขยะมลฝอยมาหมกจนเนาเป อยและนำาไปใชใสในสวนนาขาว ซงการใชปยหมกควรใสอยางตำา ๑,๐๐๐ กโลกรมตอไร โดยการหวานใหกระจายสมำาเสมอทวกระทงนาแลวคราดกลบ และระบายนำาเขาขงนากอนการปลกขาว ๒-๓ สปดาห เพอใหกระบวนการหมกยอยสลายถงจดสนสด จะไดไมเกดปญหากาซ หรอสารพษในแปลงนาขาว

๓. การใชปยเคมตามคาวเคราะหดน เปนการนำาดนทตองการปลกขาวมาวเคราะหหาคาธาต

อาหารในดนกอนวามธาตอาหารทพชตองการอยมากนอยเพยงใด และวเคราะหวาหากปลกขาวจะตองใสปยอะไร เพมอกจำานวนเทาใด จงเหมาะสมกบความตองการของขาว ทำาใหสามารถใสปยไดอยางถกตอง คอ ถกสตร ถกอตรา และถกเวลา ซงจะชวยลดปรมาณการใชปยเคมไดมาก และลดการสญเสยปยเคมทใสมากเกนความตองการ ซงเกษตรกรสามารถเกบตวอยางดนสงไปวเคราะหไดท สำานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตหรอศนยวจยพชทกแหงทอย

ใกลบานของทาน หรอตดตอสำานกงานเกษตรอำาเภอเพอประสานงานให

๔. การบรหารจดการศตรพชการใชสารเคมปองกนกำาจดศตรพชมากเกนความ

จำาเปน กเปนอกสาเหตหนงททำาใหตนทนการผลตขาวสงขนและเปนอนตรายตอตวเกษตรกรเอง ดงนนการบรหารจดการศตรพชอยางเหมาะสมจะชวยใหสามารถผลตขาวไดผลผลตสง มคณภาพด และลดตนทนการผลตลง และยงทำาใหเกษตรกรมสขภาพดอกดวย การบรหารจดการศตรพชทเหมาะสม คอการใชวธการปองกนและกำาจดศตรพชแบบผสมผสาน ใชวธการเขตกรรม ไดแกการเตรยมดนแบบชกรองนำา หากพนทนาคอนขางเรยบสมำาเสมอ ใชเครองมอกดดนใหลกกวาพนนาปกตขนาด ๑ ฝามอ ในระยะรองละ ๔-๕ เมตร สลบเทาๆ กน เพอความสะดวกในการหวานขาว หวานปย และชวยระบายนำา ทำาใหอากาศถายเทสะดวก สามารถลดการระบาดของศตรพชได การสำารวจระบบนเวศในนาขาว เพอใชในการตดสนใจในการปองกนกำาจดทถกตอง โดยการสำารวจตรวจนบแมลงศตรธรรมชาต แมลงศตรขาว แมลงอนๆ และสตวศตรขาว ถามในระดบไมเปนอนตราย หรอสำารวจพบแมลงศตรธรรมชาตในปรมาณมาก กไมจำาเปนตองใชสารเคมฉดพน

สำาหรบสำารวจตรวจนบแมลงแบบงายๆ โดยการเดนทแยงมมในแปลงนาทกวน สงเกตลกษณะสใบขาวเปนหลกหากพบความผดปกต ใชฝามอจมนำาในแปลงนา เชดมอใหพอหมาด โฉบแมลง ๑ ครง หากพบแมลงศตรพชเฉลยเกน ๑๐ ตว ในแปลง

นาทง ๔ มม แสดงวามแนวโนมการระบาด ใหรบปองกนโดยใชสารเคม เพอกำาจดเฉพาะบรเวณทระบาด หากพบนอยกวา ๑๐ ตว หรทอมแมลงศตรธรรมชาตมากกวา อาจใชสมนไพรประกอบดวยหางไหล หนอนตายหยาก สะเดา หมกประมาณ ๓ อาทตย ฉดพนปองกนการระบาด(ทมา: กรมสงเสรมการเกษตร.๒๕๕๑ ลดตนทนการปลกขาวโดยครตดแผนดน ขาว“ ”)