Türleşme MekanizmalarıBölüm 16 Sf. 605-623

Tür• Tür = Lat. Species : Çeşit• Tüm bağlamlar için kullanılacak bir tanım yoktur.

Tür• Biyolojik Tür Kavramı: Türler gerçekte ya da potansiyel olarak

birbirleriyle çiftleşerek üreyen doğal toplum gruplarıdır ve böyle diğer türlerden üreme yalıtımı ile ayrılmıştır (%100 bir ayrım söz konusu olamaz) (Mayr).

Corvus corax Corvus corone Corvus cornix

Biyolojik Tür Kavramı• Eşeyli canlılar için geçerlidir.• Kısa zaman aralıkları için geçerlidir.

Tür

Filogenetik Tür Kavramı: Bir tür, toplumların ya da canlıların oluşturduğu tek bir soy hattıdır; benzeri diğer soy hatlarından olan ayrımını korur ve kendi evrimsel eğilimlerine ve tarihsel sonuna sahiptir (Wiley)

Türleşme süreci• Türleşme iki aşamalı bir süreç olarak düşünülebilir.

1. Yayılma vikaryans ve poliploidi gibi büyük çaplı kromozomal değişimler nedeniyle populasyonların ayrılması (genetik izolasyon)

2. Doğal seçilim, eşeysel seçilim, genetik sürüklenme ve mutasyonlar nedeniyle farklılaşması

Fiziksel izolasyon

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme• Coğrafi bir engelden

dolayı aralarındaki gen alışverişi yok sayılabilecek seviyelerde olan toplumlar arasında üreme yalıtımının evrimleşmesidir.

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme

• Çevre yurtlu türleşme (Dispersal)

• Toplumsal yalıtımla türleşme (Vikaryans)

• Başlıca türleşme modelidir.• Coğrafi uzaklıkla değil, bireylerin ya da eşey hücrelerinin

hareketinin kısıtlanması ile tanımlanır.İki yolla gerçekleşir

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme

Yayılma (Dispersal) nedeniyle coğrafi izolasyon• Yayılma yoluyla yeni habitatlara yerleşme

Örn: Hawaii meyve sinekleri

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme

• Ayrılma (Vikaryans) nedeniyle coğrafi izolasyon

Örnek: Atlantik ve Pasifik okyanuslarının Amerika kıtası ile ayrılması sonucu deniz populasyonlarının farklılaşması

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme

• Diana Dodd’un Drosophila deneyi

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar

Genetik sürüklenme• Genetik sürüklenme bir populasyonda allel sıklıklarının

bir kuşaktan bir kuşağa rastlantısal olarak değişimidir.• Bu değişiklikler kuşaklar boyunca birikerek çok önemli

farklılıklara neden olabilir.• Doğal seleksiyonla birlikte genetik sürüklenme

toplumlarda bir allelin yerine diğerinin geçmesinin en önemli nedenlerindendir.

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar

• Doğal seleksiyondan farklı olarak genetik sürüklenme uyarlanmaya neden olmaz.

• Genetik sürüklenme bazı allellerin sabitlenmesine yol açarken bazılarını toplumdan silinmesine yol açar.

• Genetik sürüklenme yoluyla evrim küçük toplumlarda büyük toplumlara göre daha hızlı ilerler.

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar

Doğal seçilim• Ayrılan populasyonlar

yeni bir çevreye yerleştiği ya da yeni bir kaynağı kullanmaya başladığı zaman doğal seçilim farklılaşmada etkili olur

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar

Eşeysel seçilim• Doğal seçilimin bir

şeklidir• Bireyler arasında eş

edinebilme yeteneğindeki farklılığın bir sonucu olarak ortaya çıkar