Post on 16-Aug-2020
Plan van Aanpak voor
H7
Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers Onderzoek naar de landelijke omvang van de problematiek en het ontwikkelen
van hulpmiddelen voor de gereedschapskist
Datum voltooid: 22-01-2020
Auteur: Niels Komen
Versie: 1.1 (publieksversie zonder begroting)
Status: Definitief
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
1
Documenthistorie
Revisies
Versie Status Datum Wijzigingen
0.1 Concept 19-2-2019 Eerste versie
0.2 Concept 27-2-2018 Aanpassingen en verduidelijkingen n.a.v. opmerkingen
van Walter Swagemakers, Frans Neggers, Barbara
Sierman, Johan van der Knijff, Gaby Wijers en Marjon
van Schendel.
0.3 Concept 9-5-2019 Aanpassingen n.a.v. Domeingroep Houdbaar en
Klankbordgroep
1.0 Definitief 11-10-2019 wijziging in begroting
1.1 Aanpassing wegens
herstart project en
feedback ICTU
22-01-2020 Wijziging scope en fasering project, tekstuele
wijzigingen
Distributie
Dit document is verstuurd aan:
Versie Datum
verzending
Naam Functie
0.1 19-2-2019 Projecteam
Marcel Ras
Domeinmanager Houdbaar
0.2 27-2-2019 Projecteam
Marcel Ras
Domeinmanager Houdbaar
0.3 9-5-2019 Klankbordgroep
Domeingroep Houdbaar
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
2
1.0 11-10-2019 Klankbordgroep
Domeingroep Houdbaar
1.1 22-01-2020 Marcel Ras
Jeffrey van der Hoeven
Klankbordgroep
Domeinmanager Houdbaar
Sponsor project
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
3
1 Inleiding en achtergrond 4
2 Projectdefinitie 6
2.1 Fasering 6
2.2 Doelstellingen 6
2.3 Resultaten 7
2.4 Projectaanpak 7
2.5 Scope 7
2.6 Producten 8
2.7 Uitsluitingen 9
2.8 Relaties en afhankelijkheden 10
2.9 Uitgangspunten 11
2.10 Risico’s 11
3 Projectorganisatiestructuur 12
Bijlages 13
Bijlage A: Kwaliteitsplan 13
Bijlage B: Planning 14
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
4
1 Inleiding en achtergrond
Inleiding
Het doel van dit document is om duidelijkheid te geven hoe vanuit NDE invulling gegeven wordt aan de
verschillende onderdelen van de intensiveringsopdracht vanuit OC&W, zoals beschreven in het Programmaplan
Intensivering NDE 2019-2020. Dit project is onderdeel van Projectfiche 3: Generieke voorzieningen Houdbaar. Het
voorliggende ‘plan van aanpak H7 – Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers’ geeft richting aan de uitvoering
van dit project.
Problematiek bedreigd erfgoed op fysieke dragers
Veel erfgoedinstellingen hebben digitale collecties die opgeslagen zijn op fysieke dragers op de plank liggen. Deze
collecties kunnen onder anderen bestaan uit digitaal geboren materiaal dat geleverd is op een fysieke drager of uit
gedigitaliseerd materiaal dat opgeslagen is op een fysieke drager. Ook krijgen veel instellingen nog met regelmaat
nieuwe collecties op fysieke dragers aangeleverd. Regelmatig kennen deze collecties geen analoge tegenhanger,
waardoor het voortbestaan van deze collecties volledig afhankelijk is van de drager.
Digitale informatie die opgeslagen is op magnetische, optische en solid-state dragers, zoals floppies, cd-rom’s en
USB-sticks, werd in november 2017 en ook in de 2019 review aangemerkt als Critically Endangered door de Bit List
Jury van The Digital Preservation Coalition. Het risico op verlies van deze informatie is zeer groot, en wanneer er
sprake is van verzwarende omstandigheden kan deze zelfs beschouwd worden als Practically Extinct: praktisch
uitgestorven. Dit is bijvoorbeeld het geval als er sprake is van afhankelijkheden met verouderde hardware, een
gebrek aan verversingsstrategieën en ongeschikte bewaaromstandigheden.12
De ‘Trendmonitor Audiovisuele Collecties in Nederland’ van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid laat zien
dat de problematiek rond deze bedreigde collecties groeit3. In de trendmonitor wordt geschat dat alleen al
200.000 fysieke beeld- en geluidsdragers binnen erfgoedinstellingen urgent moet worden gedigitaliseerd4. Omdat
er tot nu toe alleen maar onderzoek is gedaan naar AV collecties, is de omvang van de totale problematiek binnen
erfgoedinstellingen niet duidelijk. Hiervoor is verder onderzoek nodig.
Niet iedere erfgoedinstelling met fysieke dragers in haar collectie beschikt over de benodigde middelen (kennis,
hard- en software) om de informatie die erop staat veilig te stellen5. Ook zijn erfgoedinstellingen zich vaak niet
bewust van de problematiek. Dit speelt met name bij kleinere erfgoedinstellingen6. Deze instellingen moeten
bewust worden gemaakt van de problematiek en in staat worden gesteld om de juiste stappen te nemen om deze
1 https://www.dpconline.org/our-work/bit-list/critically-endangered 2 https://www.extremetech.com/computing/170748-how-long-do-hard-drives-actually-live-for 3 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/432/ en https://publications.beeldengeluid.nl/pub/614/ 4 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/614/ p.38 5 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/614/ p.38 6 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/432/ p.32
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
5
bedreigde collecties veilig te stellen; van identificatie en inventarisatie van de dragers tot de duurzame opslag en
toegankelijkheid van de informatie die er op staat. De trendmonitor laat zien dat instellingen behoefte hebben aan
een landelijke aanpak, bijvoorbeeld via een collectieve aanbesteding voor digitalisering7.
Het project bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers gaat onderzoek doen naar de omvang van de hierboven
beschreven problematiek en geeft erfgoedstellingen concrete middelen om het probleem aan te pakken.
Leeswijzer
Dit projectplan beschrijft de inspanningen vanuit het oogpunt van NDE. Een van de onderdelen van de
intensiveringsinspanningen betreft het deelnemen aan projecten die vanuit erfgoedinstellingen geïnitieerd
worden. In dat geval zal het betreffende project een eigen plan van aanpak hebben. Dit projectplan beschrijft in
dergelijke gevallen alleen de NDE activiteiten, -producten, -planning en -kosten. Hiermee ontstaat inzicht voor de
subsidiegever over de door NDE uitgevoerde werkzaamheden.
Achtergrond
Vanuit OC&W heeft het Netwerk Digitaal Erfgoed de opdracht gekregen om de dienstverlening van het NDE te
intensiveren zodat ook de collecties van kleinere instellingen duurzaam digitaal beschikbaar komen door
voorzieningen die ontwikkeld zijn in het netwerk. De intensivering richt zich op het ontwikkelen van generieke
voorzieningen en het vergroten van de deskundigheid voor het zichtbaar, bruikbaar en houdbaar maken van
digitaal erfgoed.
7 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/614/ p.34
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
6
2 Projectdefinitie
2.1 Fasering
De uitvoering van het project vindt plaats tijdens de intensiveringsperiode (2019-2020) en is opgedeeld in twee
fases. In de eerste fase (eerste helft 2020) wordt de problematiek rond collecties op fysiek dragers in kaart
gebracht en het bewustzijn van de instellingen in het netwerk op dit gebied vergroot. Afhankelijk van de aard van
de problematiek wordt in de tweede fase (tweede helft 2020) een passend hulpmiddel ontwikkeld voor de
gereedschapskist van generieke voorzieningen. Erfgoedinstellingen kunnen deze hulpmiddelen gebruiken om zelf
aan de slag te gaan met het veilig stellen van hun bedreigde digitale collecties op fysieke dragers. Ook wordt er
een voorstel gedaan voor een landelijke aanpak voor het veiligstellen van de bedreigde collecties.
Hiermee ligt dit project in het verlengde van het papierconserveringsprogramma Metamorfoze, dat eenzelfde
doelstelling had met het oog op bedreigd papieren erfgoed.
2.2 Doelstellingen
In fase 1 van het project bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers willen we, zoals beschreven in het
intensiveringsplan en de Nationale Strategie, realiseren dat:
● Het bezit aan fysieke dragers in de collecties van Nederlandse Erfgoedinstellingen op een globaal niveau is
geïnventariseerd. D.w.z. dat op hoofdlijnen duidelijk is welke typen dragers voorkomen en in welke
aantallen deze voorkomen;
● Er een eerste overzicht is van instellingen die expertise en/of hardware in huis hebben op het gebied van
het veiligstellen van collecties op fysieke dragers;
● Er in het kort een aantal aansprekende voorbeelden beschreven is van bedreigde collecties op fysieke
dragers. Deze voorbeelden dienen om de problematiek voor de erfgoedwereld concreter te maken en
deze beter onder de aandacht te kunnen brengen;
● De problematiek rond digitale collecties op fysieke dragers op basis van de bovenstaande inventarisaties,
aangevuld met verdiepende gesprekken, is onderzocht, beschreven en gedeeld met het Netwerk. Dit
dient als fundament voor de vervolgstappen van dit project.
Uitgangspunt van dit project is dat het bewustzijnsniveau van problematiek rond digitale collecties op fysieke
dragers bij Nederlandse erfgoedinstellingen niet overal even hoog is. Alle communicatieactiviteiten rond de
inventarisatie en het delen van de resultaten hebben daarom mede als doel dit bewustzijn te vergroten.
In fase 2 van het project willen we realiseren dat:
De gereedschapskist van generieke voorzieningen wordt aangevuld met de volgende hulpmiddelen:
o Een schade-atlas waarmee erfgoedinstellingen binnen hun collecties risico’s van bedreigd digitaal
erfgoed op fysieke dragers kunnen inventariseren;
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
7
o Een handreiking opstellen waarmee erfgoedinstellingen prioritering in hun bedreigd digitaal
erfgoed kunnen aanbrengen en een stappenplan kunnen volgen om dit veilig te stellen.
Er een voorstel komt voor het opzetten van een landelijke programma om bedreigd digitaal erfgoed op
fysieke dragers veilig te stellen. Bijvoorbeeld door aan te sluiten bij het nationale programma
Metamorfoze.
2.3 Resultaten
Deze doelen worden gerealiseerd om zo de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van erfgoedcollecties te
verbeteren en tevens de deskundigheid van de medewerkers van de erfgoedinstellingen te vergroten.
2.4 Projectaanpak
Bij het uitvoeren van de werkzaamheden wordt een aantal standaarden gehanteerd met betrekking tot de aanpak:
● Er wordt zoveel mogelijk iteratief gewerkt
● De werkzaamheden worden in het kader van deskundigheidsbevordering zo ingericht dat de
medewerkers van de erfgoedinstelling zoveel mogelijk zelf kunnen gaan doen en zelf in staat zijn voort te
borduren op de ingeslagen weg, zowel voor beheer als voor verder ontwikkelen.
● Er wordt, daar waar relevant, gewerkt via de bestaande communicatie van de instellingen met de
leveranciers, zoals de diverse gebruikersgroepen en overlegstructuren.
Project specifiek: Als middel om het onderzoek uit te voeren zal een survey worden uitgezet onder
erfgoedinstellingen. Volgens het NDE kent Nederland in totaal 1400 erfgoedinstellingen8. Er zijn vijf nationale
instellingen die de rol van knooppunt vervullen binnen het NDE9. Ieder knooppunt vertegenwoordigt een type
erfgoedinstelling. De survey wordt bij instellingen van ieder type uitgezet. De uitkomsten van de survey moeten op
een globaal niveau de problematiek bij instellingen binnen een knooppunt weergeven. Er wordt niet gestreefd
naar een volledig beeld. De (persoons)gegevens die in het kader van dit onderzoek verzameld worden, zullen met
uiterste zorgvuldigheid conform AVG eisen behandeld worden en niet gebruikt worden voor andere doeleinden.
2.5 Scope
De scope van het project valt uiteen in een aantal onderdelen:
1. Het in kaart brengen van bestaande kennis en projecten over het veiligstellen van informatie op fysieke
dragers;
2. Het middels een survey inventariseren van dragers, hardware en expertise bij Nederlandse
erfgoedinstellingen, waarbij o.a. gevraagd wordt naar type en aantallen dragers, bezit van hardware en
aanwezigheid van expertise. Daarnaast wordt gevraagd naar de specifieke collecties die, naar inschatting
van de instelling zelf, gevaar lopen omdat deze opgeslagen zijn op fysieke dragers ;
8 https://www.netwerkdigitaalerfgoed.nl/over-het-netwerk/partners/nationaal/ 9 https://www.netwerkdigitaalerfgoed.nl/over-het-netwerk/netwerkstructuur/
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
8
3. Het verwerken van de resultaten van 1 en 2 in een rapportage, waarin de problematiek wordt
omschreven;
4. Het, op basis van 1, 2 en 3, ontwikkelen van generieke hulpmiddelen voor de gereedschapskist;
5. Voorstel voor het opzetten van een landelijk programma voor het veiligstellen van digitaal erfgoed op
fysieke dragers.
2.6 Producten
Binnen het project (en onder verantwoordelijkheid van dit project) worden de volgende producten opgeleverd:
10 https://www.den.nl/uploads/5d5ea42574e355650d22d0ea8eeadf63d6ccfcdb5a01a.pdf 11 https://publications.beeldengeluid.nl/pub/432/ en https://publications.beeldengeluid.nl/pub/614/ 12 https://www.lkca.nl/informatiebank/onderzoek-stand-van-zaken-digitale-toegankelijkheid-en-gebruik-nederlands-erfgoed 13 https://www.dpconline.org/our-work/bit-list/critically-endangered 14 https://www.dpconline.org/
# Producten fase 1: Door: Planning (2020):
1 Inventarisatie bestaande kennis en projecten,
waaronder:
Enumerate / De Digitale Feiten 2016-
2017; DEN10
Trendmonitor Audiovisuele Collecties in
Nederland; Beeld en Geluid11
Onderzoek stand van zaken digitale
toegankelijkheid en gebruik Nederlands
erfgoed; KWINK Groep12
Bit List Jury van The Digital Preservation
Coalition13
Raadplegen de internationale community
van de Digital Preservation Coalition14
Bureauonderzoek:
KB
Q1-Q2
2 Inventarisatie onder erfgoedinstellingen van:
● Dragers (typen, aantallen)
● Hardware
● Expertise
● Kennis over de inhoud van de dragers (in
hoeverre deze over het algemeen
aanwezig is)
Informatiebehoefte:
KB i.o.m.
klankbordgroep
Communicatie:
NDE
Q1: opstellen
vragenlijst
Eind Q1/begin Q2:
inventarisatie
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
9
2.7 Uitsluitingen
Buiten scope van dit project valt:
● Het actief veiligstellen van collecties;
● Advies over de uiteindelijke beschikbaarstelling van veiliggestelde collecties, waarbij aangetekend wordt
dat in adviezen m.b.t. het proces van veiligstellen altijd gemeld zal worden dat de duurzame toegang
hierin altijd een rol speelt.
Bedreigde collecties (optionele vraag) Vragenlijst en
rapportage: NDE
Q2: rapportage
3 Uitwerking en beschrijving problematiek o.b.v.
inventarisaties en verdiepende gesprekken
(rapportage)
Rapportage:
NDE
Delen resultaat:
NDE
Q2
# Producten fase 2: Door: Planning (2020):
4 Ontwikkelen van hulpmiddelen voor de
gereedschapskist:
Een schade-atlas waarmee
erfgoedinstellingen binnen hun collecties
risico’s van bedreigd digitaal erfgoed op
fysieke dragers kunnen inventariseren
Een handreiking waarmee
erfgoedinstellingen prioritering in hun
bedreigd digitaal erfgoed kunnen
aanbrengen en een stappenplan kunnen
volgen om de informatie veilig te stellen.
Voorstel voor het opzetten van een landelijk
programma voor het veiligstellen van digitaal
erfgoed op fysieke dragers
Inhoudelijk:
Klankbordgroep
Opstellen
hulpmiddelen:
NDE
Q3 en Q4
5 [wanneer gepast] Communicatie-uitingen/acties
t.b.v. bewustwording. Bijvoorbeeld: blog, artikel,
webinar, etc.
Inhoudelijk: N.t.b.
Communicatie: NDE
Start Q1 tot einde
project
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
10
Buiten scope geplaatste onderdelen kunnen alleen nog worden meegenomen als dit door de opdrachtgever als
afwijking op het project is goedgekeurd.
2.8 Relaties en afhankelijkheden
Het project Landelijke aanpak veiligstellen bedreigde digitale collecties of fysieke dragers heeft een relatie met:
● Gereedschapskist
Hulpmiddelen die is fase 2 van dit project ontwikkeld worden zullen onderdeel worden van de
gereedschapskist van generieke voorzieningen.
● Deskundigheidsbevordering
Kennis die opgedaan wordt in dit project moet doormiddel van het Netwerk van Ondersteuning
terechtkomen bij kleinere instelling.
● Knooppunten
○ Sectorale Knooppunten
Leveren expertise/kennis/(inter)nationale contacten en maken onderdeel uit van de
klankbordgroep
○ Provinciale en Thematische knooppunten
Worden gebruikt om kleinere instellingen te betrekken, bijvoorbeeld om ze te attenderen op de
inventarisatie
● projecten binnen het Domein Houdbaar
○ H4 Softwarearchivering
Dragers zijn vaak afhankelijk van specifieke softwareconfiguraties die eventueel middels emulatie
beschikbaar zijn
○ H10 Bijdrage aan gereedschapskist
Output van dit project kan worden opgenomen in best practices voor de gereedschapskist
○ H14 Leren Preserveren
Bevindingen van dit project kunnen worden toegevoegd aan de cursusstof voor Leren Preserveren
Relaties buiten NDE
● Het programma Metamorfoze dient voor dit project als inspiratiebron omdat dit project naast het digitale
ook het fysieke als onderwerp heeft. Gedurende het project wordt bekeken op welke vlakken er
eventueel samengewerkt kan worden;
● Veel expertise en kennis zal aanwezig zijn bij hobbyisten. Gedurende het project wordt geprobeerd om,
waar nodig, deze kennis te benutten;
● Omdat de problematiek zich niet beperkt tot de erfgoedsector zullen ook wetenschappelijke bibliotheken
benaderd worden tijdens de inventarisatie.
Uitvoering van het project en/of de implementatie van resultaten en producten kan worden belemmerd door:
● Onvoldoende respons in de inventarisatiefase, waardoor een incompleet beeld ontstaat van de
problematiek.
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
11
2.9 Uitgangspunten
Binnen dit project zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
● Er wordt gewerkt volgens de DERA 2.0 (daar waar dat relevant is voor dit project)
● Projecten zijn altijd samenwerkingsprojecten waar meerdere instellingen bij betrokken zijn;
● Resultaten zijn aantoonbaar sectoroverstijgend en leveren een bijdrage aan de ontwikkeling van een
netwerk van gemeenschappelijke voorzieningen;
● Projecten leveren een bijdrage aan ontwikkeling van duurzame toegang van digitale collecties in
Nederland en hebben een focus op concrete problematiek;
● Onder veiligstellen van digitale collecties wordt in dit project verstaan dat deze duurzaam zijn opgeslagen
in een beheerde opslagomgeving15 volgens de OAIS-definitie: Long Term Preservation The act of
maintaining information, Independently Understandable by a Designated Community, and with evidence
supporting its Authenticity over the Long Term.16
2.10 Risico’s
De volgende risico’s worden bij aanvang van het project onderkend:
● Beschikbaarheid medewerkers bij de betrokken instellingen.
○ Maatregel: Hierover worden aan het begin van het project afspraken gemaakt;
● Er worden veel projecten tegelijkertijd gestart die een inventarisatiefase kennen. Hiermee bestaat het risico dat
erfgoedinstellingen ‘inventarisatie-moe’ worden, waardoor de opgehaalde informatie minder volledig is dan
gewenst;
○ Maatregel: afstemming van timing, communicatie en opzet tussen de inventariserende projecten.
15 https://www.dpconline.org/handbook/organisational-activities/legacy-media 16 OAIS Reference model for an open archival information system (OAIS). Recommended practice CCSDS 650.0-m-2 Magenta Book. Issue 2. Washington, D.C.: CCSDS, June 2012. (https://public.ccsds.org/Pubs/650x0m2.pdf)
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
12
3 Projectorganisatiestructuur
De governance van het project is in lijn met de generieke governance van alle NDE projecten voor het
intensiveringsprogramma. Deze staat beschreven in NDE projecten governance
Onderstaande tabel geeft de betrokken personen
Naam Rol
Niels Komen (NDE) Projectleider + uitvoering inventarisatie en opstellen
documentatie
Joost van der Nat (NDE) Expert survey(analyse) + klankbordgroep
Johan van der Knijff (KB) Technisch expert + klankbordgroep (gecombineerd met
project H4)
Jeroen van Luijn (NA) Technisch expert + klankbordgroep (gecombineerd met
project H4)
Frans Neggers (Nieuwe
Instituut)
Leren preserveren + klankbordgroep (gecombineerd
met project H4)
Marja Musson (IISG) klankbordgroep (gecombineerd met project H4)
Walter Swagemakers
(Eye)
klankbordgroep (gecombineerd met project H4)
Jesse de Vos (B&G) klankbordgroep (gecombineerd met project H4)
Gaby Wijers (LIMA) klankbordgroep (gecombineerd met project H4)
Voor specifieke onderdelen van het project zullen de contacten binnen het NDE worden aangesproken,
bijvoorbeeld voor het verspreiden van de survey.
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
13
Bijlages
Bijlage A: Kwaliteitsplan
Acceptatiecriteria
Voor dit project zijn de volgende acceptatiecriteria gehanteerd:
● Oplossing voldoet aan DERA 2.0, indien relevant
● Producten dragen herkenbaar bij aan deskundigheidsbevordering
● Producten dragen herkenbaar bij aan de gereedschapskist
● Producten zijn voorzien van een beheersplan waarin borging binnen een van de knooppunten is belegd
● Oplossing voorziet in plan van aanpak voor doorontwikkeling indien nodig
● Oplossing voorziet in een overzicht van barrières, indien relevant
Verantwoordelijkheden Kwaliteit
Het bewaken van de kwaliteit van het gehanteerde proces ligt bij de projectleider. De technische kwaliteit wordt
bewaakt door de senior leverancier. De inhoudelijke kwaliteit wordt bewaakt door de senior gebruiker. Het
vaststellen of de kwaliteit van het product goed is en aan de requirements voldoet wordt door de testers
vastgesteld (indien relevant).
Gebruikte standaarden
Voor de projectmanagementprocessen wordt gebruik gemaakt van de binnen de overheid gehanteerde
standaarden (Prince2). Voor de uitvoering wordt, in overleg met de leveranciers, aangesloten bij een Agile
werkwijze, waardoor de betrokkenheid van de inhoudelijke specialisten groot is en de oplevering van nieuwe
functionaliteiten in kleine onderdelen op regelmatige basis uitgevoerd wordt.
Procedures Wijzigingsbeheer
Binnen het project kunnen wijzigingen doorgevoerd worden. Hiervan wordt door de opdrachtgever de prioriteit
bepaald. Van elke wijziging bepaalt de projectleider, in samenspraak met het projectteam, impact. Indien een
afwijking ontstaat, hetzij op de scope, hetzij op de tijd, kwaliteit of het budget, maakt de projectleider hiervoor een
wijzigingsverzoek aan, dat ingediend wordt bij de stuurgroep.
H7- Bedreigd digitaal erfgoed op fysieke dragers
14
Bijlage B: Planning
Q1 Q2 Q3 Q4
# product jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec
1 Inventarisatie
2 Bureauonderzoek
3 Rapportage
4 Middelen gereedschapskist
5 Voorstel opzetten landelijke programma
Organisatorisch
Klankbordgroep
Domeingroep
Rapportage
Communicatie