Patofiziologija tromba – anatomske i

patofiziološke karakteristike venskog i arterijskog tromba

Zaim Jatić

Hemostaza

• Hemostaza je proces koji omogućava očuvanje integriteta

krvnih sudova zatvorenog sistema, nakon što dođe do

njegovog povređivanja.

• Oštećenje zida krvnog suda ili izlijevanje krvi iz cirkulatornog

sistema odmah pokreću reakciju stvaranja tromba.

• Cirkulirajući trombociti, kao glavna komponenta koagulacije i

nastanka tromba, brzo se nakupljaju na mjestu ozljede nakon

kontakta s kolagenim vlaknima.

• Tkivni faktor (TF) inicira koagulaciju koja kulminira stvaranjem

tromba i fibrinske mreže.

II

(protrombin)

IIa (trombin)

fibrinogen fibrin fibrinska

mreža

VIII VIIIa

IX IXa

XI XIa

X

Xa

TF + VIIa

+

Va

fosfolipid

Vanjski put Unutrašnji put

XIII

XIIIa

+

+

Shema 1. Unutrašnji i vanjski put koagulacije (modificirano prema Moake JL, Cox JW.

Hematology and Oncology. In R. S. Porter & J. L. Kaplan (Eds.), The Merck manual online.

(2018). Retrieved from The Merck Manuals Online Medical Library

Sprječavanje nastanka formiranja tromba

• Očuvan integritet endotelijuma glavni je faktor za sprečavanje nastanka formiranja

tromba

• U endotelu se nalaze tri tromboregulatorna faktora:

– Azotni oksid (NO)

– Prostaciklin i

– Ektonukleotidaza CD 394

Mehanizmi kontrole procesa koagulacije

• Inaktiviranje faktora koagulacije (TF, antitrombin,

alfa2-makroglobulin, heparinski faktor II, protein S i

protein C )

• Fibrinoliza (plazmin) i

• Podešavanje fibrinolize [inhibitori aktivatora

plazminogena (PAI-1) iz ćelija endotela i aktiviranih

trombocita, i alfa2–antiplazmin, koji je inaktivator

slobodog plazmina]

Tromboza

• Stvaranje krvnih ugrušaka u arterijama ili venama živog čovjeka, jedan je od najčešćih uzroka smrti jer izaziva infarkt

miokarda i moždani udar. • Ako se tromb odvoji od zida krvnog suda može nastati po život

opasna embolija.

Tri vrste tromba

• Arterijski

• Venski

• Miješani

Arterijski tromb i aterotromboza

• Osnovni uzrok arterijskog (bijelog) tromba jeste ateroskleroza

– aktivacija endotela

– nastanak pjenušavih stanica

– formiranje masne pruge

– formiranje fibrozne kape

– nastanak i ruptura aterosklerotskog plaka i

– destabilizacija ekstracelularnog matriksa

• Prevenira se i liječi antiagregansima i fibrinoliticima

Arterijski tromb i aterotromboza

Arterijski tromb

Abdominalna aneurizma – velika otvorena lezija sa muralnim trombom

Tromb koji u koronarnarnoj arteriji - okluzivni tromb (muralni tromb koji rastom

zatvara lumen)

Venski tromb i venski tromboembolizam

• Venski (crveni) tromb nastaje brzo u uslovima sporog toka krvi

s dominacijom fibirna i eritrocita.

• Najčešće nastaje u venama nogu, ali može nastati i u venama

ruku i karlice.

• Ishod venske tromboze je venski tromboembolizam (VTE).

• Liječi se i prevenira antikoagulansima.

Vrste venske tromboze

• Superficijalna venska tromboza

• Duboka venska tromboza (DVT)

• Renalna venska tromboza (RVT)

Plućna embolija kao komplikacija DVT

Jašući embolus na račvanju plućne arterije na lijevu i desnu, često sa smrtnim

ishodom

Plućni embolusi porijeklom iz DVT

Trombosis i

karcinom

Tromb u

slučaju carcinoma

bubrega

Mješani tromb

• Crveno-bijeli, tromb atrijalne fibrilacije

• Ima karakteristike i venske i arterijske tromboze

• Lijeva srčana pretkomora je najčešća lokacija nastanaka ovog

tromba, zatim aneurizme i vene.

• Mješani tromb ima glavu tromba (bijeli tromb) koja je

pričvršćena za zid krvnog suda, tijelo (mješani tromb) i rep

(crveni tromb).

• Izaziva moždani udar, a prevenira se antikoagulansima

Mješani tromb

Mješani tromb u lijevom atrijumu kod AF

Mješani tromb

Organizirani tromb u desnoj pretkomori

Tromboza kod atrijalne fibrilacije

Virchowljev trijas za nastanak tromboze

1. Poremećaj na nivou cirkulacije (staza)

2. Promjene na nivou krvi (hiperkoagulabilnost)

3. Promjene na nivou krvnog suda (oštećenje endotela, obično aterosklerozom i udruženom upalom)

Poremećaj na nivou cirkulacije (staza)

• atrijalna fibrilacija

• imobilizacija ili slaba prokretljivost

• disfunkcija lijevog ventrikula

• venska insuficijencija ili varikoziteti

• opstrukcija vena (tumori, trudnoća, gojaznost)

Promjene na nivou krvi

(hiperkoagulabilnost)

• ranije venske tromboze

• gojaznost

• estrogen, miješane kontraceptivne pilule

• stanja nakon hirurških zahvata (osobito urinarnog trakta, koljena i kuka) unutar posljednja tri mjeseca

• trauma donjih ekstremiteta i karlice

• trudnoća i peripartalni period

• fosfolipidna tijela u krvi (lupus)

• maligna oboljenja

Promjene na nivou krvi

(hiperkoagulabilnost)

• nefrotski sindrom

• inflamatorna bolest crijeva

• povišen nivo homocisteina u krvi

• sepsa

• mijeloproliferativna bolest (hiperviskoznost)

• anemija srpastih ćelija (drepanocitoza)

• pušenje;

• genetska trombofilija

Promjene na nivou krvnog suda

(oštećenje endotela)

• ateroskleroza

• medicinske intervencije

• zračenje

Zaključak

• Porodični ljekari treba da znaju osnove koagulacije,

stvaranja troma, aterotromboze i venskog

tromboembolizma

• Potrebno je prepoznati rizike za nastanak tromboze i

na vrijeme ih liječiti

Pozdrav iz Sarajeva