Post on 26-Feb-2019
27-4-2015
1
PIJN AAN JE LIJF
Voorkomen van overbelastingsletsels
Emmy StreuveDanny Van Overmeire
Inhoud van de presentatie
1. Korte voorstelling van navb-cnac Constructiv
2. Musculoskeletale aandoeningen
3. RiMoBo – Enkele conclusies van het pilootproject in 2013
4. Verdere ontwikkeling van RiMoBo in 2014
5. Digitaal Rapport RiMoBo
6. RiMoBo volgende fase: uitwerken van preventiemaatregelen 7. RiMoBo en de bouwsector
2
27-4-2015
2
1. navb-cnac Constructiv
Korte voorstelling
3
1.1. Het navb binnen Constructiv
Navb-cnac Constructiv, kortweg het navb, is het preventie-instituut van de bouw.
Onder de noemer Constructiv werken we samen met:
het fvb: vakopleidingen in de bouwsector
het fbz: aanvullende sociale voordelen
pensio b: pensioenen
4
27-4-2015
3
1.2. Paritair Bestuur
14 bestuurdersaangeduid door het
PC 124
Beslissingen worden bij consensus
genomen
Aangesteld voor 3 jaar & een van de
bestuurders
Voorzitter afwisselend van
werkgevers-werknemerszijde
Vertegen-woordigers werkgevers
Vertegen-woordigers werknemers
5
1.3. Opdracht navb
Het Welzijn in de bouw bevorderen
Met de nadruk op de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten
Vervult ook een rol bij de begeleiding en re-integratie van slachtoffers
6
27-4-2015
4
1.4. Strategische pijlers
Multidisciplinaire benadering
veiligheid en gezondheid
Integrale benadering over gehele loopbaan
bouwvakker
Dienstverlening met maximale toegevoegde
waarde
Integrale benadering over
hele levenscyclus
van het bouwwerk
7
1.5. Actiegebieden
Advies en begeleiding
Onderzoek en ontwikkeling
Examens en opleidingen
Informatie-verspreiding
Campagnes
Coördinatie van posttraumatische dienstverlening
8
27-4-2015
5
1.6. Kenniscentrum: Onderzoek en Ontwikkeling
• Welzijnsgebonden materie in de bouwsectorAnalyse
• Navb publicaties• Opleidingen
Studies & Ontwikkeling
• Vragen • InfomomentenInformatie
• Afdeling Ondernemingen• Fvb-ffcOndersteuning
9
1.6. Kenniscentrum: Onderzoek en Ontwikkeling
(Inter-)
Nationale
Welzijns-
projecten
RiMoBo
ESF 214-4191
Asbest
Contrac-teranto
Toolbox
lab
Prevention through pictures
OIRA
VIGeZ
10
27-4-2015
6
2. Musculoskeletaleaandoeningen
… en de bouwsector
11
2.1. Wat is MSA
12
Fysieke taakeisen
Flexibiliteits-taakeisen
Werkplanning en -uitvoering
Mentale & socialetaakeisen
27-4-2015
7
2.2. MSA klachten in de bouwsector –cijfers uit de EU
13
37% van de mensen die werkzaam zijn in de bouwsector: hebben last van rugpijn & 33% van spierpijn (2005)
Vaak voorkomend gezondheids-probleem in de bouwsector
13
2.2. MSA klachten in de bouwsector –Vooronderzoek voor RiMoBo – 2012
Veroorzaakt door de aardvan het werk en de manierwaarop er gewerkt wordt.
Ook beïnvloedt door psychosociale factoren, zoals werkorganisatie of stress op het werk.
90% van de werknemers heeft last van musculoskeletale klachten
14
80%
nek- en rugklachten
70% klachten schouders en
bovenste ledematen
50% klachten onderste
ledematen
27-4-2015
8
2.2. MSA klachten in de bouwsector –Vooronderzoek voor RiMoBo – 2012
40% was in het laatste jaar een periode arbeidsongeschikt■ Maar slechts 2 lange tijd
Het werk zelf is de oorzaak van arbeidsongeschiktheid in bijna 1 op 2 gevallen!■ “fysieke last op het werk” is de
belangrijkste oorzaak
■ bij één persoon was de oorzaak “stress op het werk”.
■ overige ziekte of ongeval.
15
2.2. MSA klachten in de bouwsector –Vooronderzoek voor RiMoBo – 2012
Volgens ons onderzoek hebben vele werknemers musculoskeletale klachten
Oorzaak klachten en uitval: ■ fysieke factoren (aard werk en ergonomie);
■ psychische factoren (werkorganisatie of stress op het werk);
Behoefte om snel, goed en betrouwbaar risico’s op vroegtijdige uitval te detecteren
Breed instrument :■ voor onderneming en voor bouwvakker
■ Eenvoudig in het gebruik
■ Voor alle ondernemingen geschikt.
16
27-4-2015
9
2.3. MSA en ongevallen bouwsector met blijvende arbeidsongeschiktheid (FAO)
Fysieke belasting van het bewegingsapparaat is het 2e belangrijkste soort ongeval met blijvende ongeschiktheid
17
2.4. Risico’s : fysieke taakeisendoor de aard van het werk
Het gebruik van (hand)gereedschap dat trillingen veroorzaakt
Werken in onaangepaste houdingen
Te lang aan een stuk door dezelfde handelingen
Bewegingen op kracht, overbelasting bij behandeling en transporteren van goederen
18
27-4-2015
10
2.4. Risico’s: fysieke taakeisendoor de aard van het werk
Verzwarende effecten■ Belastende houdingen
combineren met manueel hanteren van zware lasten
■ Gereedschappen in slechte staat
■ Repetitief karakter,
■ Intensiteit van de bewegingen
19
2.4. Risico’s door de aard van het werk – letsels
LETSELS ACTIVITEIT BEROEP
Rugletsel - Zware lasten behandelen zoals betonblokken (32kg)
- Voorovergebogen werken
Metselaars, ijzervlechters…
Schouderletsel - Veelvuldig boven schouderniveau werken
Schilders en stukadoors…
Knieletsel - Werken op de knieën - Werken met gebogen
knieën
Vloer- en tegelwerkers, dakwerkers…
20
27-4-2015
11
2.4. Risico’s : fysieke taakeisendoor de omgeving van het werk
Klimatologische omstandigheden■ Temperatuurschommelingen
■ Tocht, wind
■ Regen, sneeuw
Wanordelijke werkplaatsen, obstakels
Onvoldoende verlichting
21
2.4. Risico’s : fysieke taakeisendoor de omgeving van het werk
Werken in besloten ruimte
Vervuiling■ Vervuilde grond, water, lucht
■ Gevaarlijke producten, stoffen,…
22
27-4-2015
12
2.4. Risico’s : werkplanning en uitvoering
Keuze van materiaal, gereedschappen
Uitvoeringstechniek -methodes
Te strakke deadlines
Verdeling van het werk –organisatie van het werk
23
2.4. Risico’s mentaal en sociaal
Gedrag en houding van de werknemers : ■ onder tijdsdruk
■ uit stoerheid wordt gekozen voor onjuiste en risicovolle handelingen
Ingesteldheid - persoonlijkheid werknemers
Samenwerking met mensen, firma’s
Onwetendheid
Druk van collega’s/ leidinggevenden
24
27-4-2015
13
2.4. Risico’s : flexibiliteit
Meerdere taken tegelijkertijd uitvoeren
Steeds veranderende omstandigheden (steeds andere werkplaatsen)
Avond- nachtwerk
Repetitieve arbeid, weinig afwisseling of regelmogelijkheden
Moeilijk prioriteiten stellen 25
2.5. Welke beroepen
Bijna alle beroepen in de bouw hebben met lichamelijke belasting te maken en daarmee met de bijhorende klachten door overbelasting■ Wegenis- en rioleringswerkers
■ Kabel- en buizenlegger;
■ Metselaar;
■ Bekister;
■ Voeger;
■ IJzervlechter;
■ Steigerbouwer;
■ Stukadoor;
■ Machinisten;
26
27-4-2015
14
3. RiMoBoRisico Monitor Bouw
Pilootonderzoek 2013Enkele conclusies
27
3.1. RiMoBo Team
In samenwerking Adhesia (Mensura)
Projectcoördinatie drs. Stef Schouten
Ontwikkeling projectleider: Ir. Christian Depue, uitvoering: Ir. Arch. Emmy Streuve
Ondersteuning enquêtes ■ Afdeling Ondernemingen van het navb
■ Adviseurs van Adhesia
Extern Advies dr. Herman Duprez (voormalig Adhesia)
28
27-4-2015
15
3.1. Doel RiMoBo
De ontwikkeling
van een Monitoringinstrument
dat een ranking geeft
op basis van te bepalen taakeisen
voor het risico op uitval op termijn
in de bouwsector
Ontwikkelen van een
Risico Monitor voor de Bouw
29
3.2. Nieuwe aanpak
Bevraging op papier
Nieuwe aanpak:
Zowel de werknemers als de werkgevers bevraagd
Beide visies tegen elkaar afgewogen
Analyse van de resultaten
Overleg met Universiteit van Groningen (resultaten werknemers)
30
27-4-2015
16
3.3. Vragenlijsten (1)
Vragenlijst werkgevers –Barometer■ Oorspronkelijke opzet: een beeld
van de organisatie krijgen voor volgende thema’s
1. Psychosociale belasting
2. Arbeidsorganisatie
3. Opleiding – informatie
4. Fysieke belasting
5. Arbeidsongeschiktheid -ziekte – re-integratie -oudere werknemers
31
3.3. Vragenlijsten (2)
Vragenlijst werknemers■ Algemene vragen over leeftijd, anciënniteit, gezondheid,
levenswijze, …
■ Vragen WRFQ 2.0
WRFQ 2.0■ Het tweede deel gaat over werk tijdens de 4 afgelopen weken
■ Er zijn 4 categorieën ● Werkplanning en werkuitvoering
● Fysieke taakeisen
● Mentale en sociale taakeisen
● Flexibiliteitstaakeisen
32
27-4-2015
17
3.4. WRFQ 2.0inleiding & vragen
33
3.4. WRFQ 2.0 Geldigheid van de antwoorden
In totaal mag maximaal 5 keer met “niet van toepassing” (NVT) worden geantwoord
Per taakeis is ook een maximum aantal “NVT” vastgelegd (1 à 2 keer)
34
27-4-2015
18
3.5. Conclusies 2013Verder onderzoek nodig (1)
Fysieke taakeisen wegen zwaarder door met het toenemen van de leeftijd
Rokers ondervinden meer last dan niet-rokers■ 10% hoger dan bij niet-rokers
■ Vooral zichtbaar bij Fysieke Taakeisen
Bij grote bedrijven geven de werknemers vaker aan dat ze last hebben en dit voor de verschillende taakeisen■ Werkplanning en uitvoering
35
3.5. Conclusies 2013Fysieke belasting vs. leeftijd bouwvakker
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
niet vantoepassing
helemaal niet 25 % van de tijd50 % van de tijd75 % van de tijd 100 % van detijd
18-25j
26-35j
36-45j
46-55j
>55j
Lineair (>55j)
36
27-4-2015
19
3.5. Conclusies 2013 Rookgedrag
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
18-25jaar 26-35jaar 36-45jaar 46-55jaar >55jaar
Aantal sigaretten / dag naar leeftijd
niet roker 1-5 sigaretten/dag
6-10 sigaretten/dag 11-20 sigaretten/dag
>20 sigaretten/dag
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
18-25jaar 26-35jaar 36-45jaar 46-55jaar >55jaar
Aantal rokers & niet-rokers per leeftijdscategorie
niet roker rokers
37
3.5. Conclusies 2013 Rookgedrag
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
werkplanning en - uitvoering fysieke taakeisen mentale en sociale taakeisen flexibiliteitstaakeisen
rokers 50% of meer van de tijd
niet rokers 50% of meer van de tijd
rokers minder dan 50% van de tijd
niet-rokers minder dan 50% van de tijd
ROKERS HEBBEN
MEER LAST
38
27-4-2015
20
3.5. Conclusies 2013Knelpunten
EN WAT NU
Resultaten vergelijken
?
Betrouwbaarheid
?
Alle vragen even
relevant?
39
4. Verdere Ontwikkeling RiMoBo
2014
40
27-4-2015
21
4.1. Voorafgaand
In 2014 werden de vragenlijsten hier en daar aangepast (voorbeelden & verduidelijkingen).
De vragenlijst WG werd in dezelfde vorm gegoten als de vragenlijst WN
Het idee rees om te werken met een risico-indicator.
41
Werkgevers vragenlijst• Algemeen +
4 taakeisen
Werknemers vragenlijst• Algemeen +
4 taakeisen
4.2. Product RiMoBo
42
Gereed
Fase 1 (identify)identificatie van risico’sFase 2 (assess)Vaststellen van de aard van die risico’s
Gereed
Fase 1 (identify)identificatie van risico’sFase 2 (assess)Vaststellen van de aard van die risico’s
In ontwikkeling
Fase 3 (treat)Adviezen ter vermindering van risico’sFase 4 (monitor)Opvolging – periodiek uitvoeren van product en o.b.v. de bevindingen preventiebeleid uitstippelen
In ontwikkeling
Fase 3 (treat)Adviezen ter vermindering van risico’sFase 4 (monitor)Opvolging – periodiek uitvoeren van product en o.b.v. de bevindingen preventiebeleid uitstippelen
Risico Monitor Bouw
27-4-2015
22
4.3. RiMoBo in een notendop
43
In ontwikkeling:• Adviesmodule• Begeleidings- en implementatiemogelijkheden
website
rapport en benchmark
RiMoBo
Werkgevers
Werknemers
4.3. RiMoBo in een notendopeen 360°scan van het bedrijf
Werk
nemers
Werk
gevers
sector
Vergelijking van verschillende gegevens ■ Werknemers (subjectief)
■ Werkgevers (subjectief)
■ Benchmarkcijfers RiMoBo (objectief)
■ Verletcijfers (objectief)● Bouwsector in zijn totaliteit
● Sub-sector (zelfde NACE-code)
● Bedrijf zelfde grootteorde (aantal WN)
44
27-4-2015
23
4.4. Risico-indicator
Uit onderzoek bleek de ene vraag meer relevant/belangrijk dan de andere
De ene taakeis weegt ook meer door in belang dan de andere
Via een analyse werd het belang van de verschillende vragen/taakeisen tegen elkaar gewogen
45
Analyse Wegings-factoren
Risico-
indicator
4.5. Resultaat RiMoBo (1)
1. Werknemers overzicht ■ Per taakeis wordt het
gemiddelde resultaat WNweergegeven
■ Dit wordt vergeleken met de benchmark WN voor die taakeis
■ Het totale resultaat eveneens vergeleken met benchmark totaal WN
46
27-4-2015
24
4.5. Resultaat RiMoBo (2)
2. Werkgevers overzicht■ Per taakeis wordt het
resultaat gegeven van zijn antwoorden op de vragen/taakeis
■ Dit wordt vergeleken met de benchmark werkgevers
■ Mogelijkheid om af te drukken
47
4.5. Resultaat RiMoBo (3)
3. Benchmarkcijfers ■ Dit is telkens het gemiddelde
van de sector voor de betreffende taakeis / totaal (hetzij WG hetzij WN)
4. Verletcijfer■ Uw verletcijfer wordt
vergeleken met dat van :● alle bouwbedrijven
● de sub-sector
● de bouwbedrijven van dezelfde grootteorde
48
27-4-2015
25
4.6. Validatie door ESF
De validatieperiode bij het ESF startte begin september 2014 en werd positief afgerond in oktober 2014.
Validatie gebeurde in 2 fases■ Validatie door Peers
(vertegenwoordigers van gelijksoortige ESFprojecten)
■ Validatie door Experten
49
4.7. Digitalisatie
In nov – dec 2014 is gestart met de ontwikkeling van een online tool voor RiMoBo
Deze online tool maakt het gebruik voor de bouw-ondernemingen praktischer.
Deze tool berekent, zowel voor werknemers als voor werkgevers, online:■ de totale risico-indicator,
■ de risico-indicator voor verschillende werk gerelateerde thema’s.
50
27-4-2015
27
4.7. Digitalisatie
53
Namen van de deelnemende werknemers
4.7. Digitalisatie - werknemers
54
27-4-2015
30
6. RiMoBo volgende fase: uitwerken van
preventiemaatregelen
59
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Aangepaste machines trillingsarme machines, op afstandsbediening…
60
27-4-2015
31
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Automatisatie
61
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
62
Slechte houding vermijden door aangepaste werkhoogte
27-4-2015
32
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
63
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Werken op tafelhoogte
64
27-4-2015
33
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
65
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Aangepast gereedschap voorzien verlengstukken gereedschap, hulpstukken…
66
27-4-2015
34
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Hulpmiddelen (op dak)
67
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Hulpmiddelen (trek- en/of duwwagens)
68
27-4-2015
35
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Tilhulpmiddelen en -toebehoren (gemechaniseerd, vacuüm…)■ Zie navb dossier 136 veilig
gebruik van hefwerktuigen
■ §2.3.6. Andere toestellen
■ § 2.4. hijstoebehoren
Informatie op Beswic (met ook verwijzing naar navb)■ http://www.beswic.be/nl/news_bo
ard/ergonomic_help
http://tilhulpmiddel.nl/
69
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Tilhulpmiddelen Zuignappen systemen
70
27-4-2015
36
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Tilhulpmiddelen zuignappen om ramen te verplaatsen
71
Tilhulpmiddelen Vacuümsysteem om boordstenen mechanisch te plaatsen
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
72
27-4-2015
37
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Tilhulpmiddelen Heftafels – zuignappen om platen te verplaatsen
73
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Tilhulpmiddelen voor verplaatsing zware elementen
74
27-4-2015
38
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Heftoebehoren
75
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Heftoebehoren
76
27-4-2015
39
6.1 Uitwerken van preventiemaatregelenaard van het werk - fysieke belasting
Oprolsystemen
77
6.2. Uitwerken van preventiemaatregelen omgeving van het werk
Aangepaste beschermkledij afhankelijk van de situatie
Aangepaste werkkledij (warm/koud weer), taakrotatie, extra rustpauzes…
Gehoorsbescherming
Veiligheidswacht, communicatie, zuurstofmeter,…
78
27-4-2015
40
6.2. Uitwerken van preventiemaatregelen omgeving van het werk
Grondzuigers als alternatief voor manueel graven in putten
79
6.4. Uitwerken van preventiemaatregelen arbeidsorganisatie
80
Juiste opleiding, vb. heffen en tillen
27-4-2015
41
6.2. Uitwerken van preventiemaatregelen organisatie van het werk
Keuze “ergonomische” materialen
Uitvoeringsmethodes
81
6.2. Uitwerken van preventiemaatregelen organisatie van het werk
Keuze voor geprefabriceerde elementen uit de werkplaats
82
27-4-2015
42
6.2. Uitwerken van preventiemaatregelen Organisatie van het werk
Anti-bots
systeem
83
6.3. Uitwerken van preventiemaatregelen Flexibiliteit
Bij avond- en nachtwerk■ Voldoende verlichting
■ Voldoende signalisatie
Taakrotatie, afwisseling, aangepaste uitvoeringstechniek , (zie ook bij organisatie van het werk)
Aangepaste hulpmiddelen om repetitief werk gemakkelijker te maken
84
27-4-2015
43
6.4. Uitwerken van preventiemaatregelen personen – mentale & sociale taakeisen
Samenwerken
85
6.5. Uitwerken van preventiemaatregeleninformatie over ergonomische hulpmiddelen
86
27-4-2015
44
7. RiMoBo en de bouwsector
87
7.1.Project RiMoBoBetrokken Vlaamse bedrijven
Selectie uit eigen databanken Adhesia/Mensura & navb
70 bouwbedrijven & 300 WN
Begeleid door eigen adviseurs Adhesia/Mensura & navb (= persoonlijke toelichting bij invullen van vragenlijsten)
(Telefonische) Ondersteuning preventiedeskundigen afdeling Onderzoek en Ontwikkeling (navb)
Twee onderzoeksfasen (2013 en 2014)
88
27-4-2015
45
7.2. Cijferoverzicht van de resultaten Betrokken Vlaamse bedrijven
89
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
metselaars stukadoors magazijniers
Fysieke taakeisen
ongeldige resultaten
onder benchmark
boven benchmark
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
metselaars stukadoors magazijniers
Werkplanning en -uitvoering
ongeldige resultaten
onder benchmark
boven benchmark
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
metselaars stukadoors magazijniers
Mentale en sociale taakeisen
ongeldige resultaten
onder benchmark
boven benchmark
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
metselaars stukadoors magazijniers
Flexibiliteitstaakeisen
ongeldige resultaten
onder benchmark
boven benchmark
7.3. Bruikbaarheid
Bij aanvraag is beschikbaar ■ Identify (vragenlijsten)
■ Assess (rapportering)
Direct inzicht in risico’s op vroegtijdige uitval via rapport
Volgende fase (3):Aanleiding tot gesprek binnen de onderneming en aanzet voor praktische maatregelen om mensen langer aan het werk te houden
Toekomstgericht mits periodieke herhaling (fase 4)
90
27-4-2015
46
7.4. Overdraagbaarheid
Momenteel getoetst voor metselaars, stukadoors en/of magazijniers
RiMoBo wordt uitgebreid voor elk bouwbedrijf en meer bouwberoepen (cf. online tool)
91
7.5. Voordelen voor de sector Innovatief
Krachtig & innovatief instrument voor vroegtijdige risico
opsporing
De tool is volledig geautomatiseerd
360°scan door vergelijking van resultaten
Werknemers (subjectief gegeven)
Werkgevers (subjectief gegeven)
Benchmarkcijfers van de sector (objectief gegeven)
Verschillende verletcijfers (objectief gegeven)
92
27-4-2015
47
Aandacht voor fysieke en mentale gezondheid van
werknemers
Bruikbaar voor de wettelijke verplichting om psychosociale
belasting in beeld te brengen
Sectorale benadering waarbij het navb de rol voor de bouwsector kan
vervullen
RiMoBo als onderdeel van het jaarlijkse actieplan (JAP)
7.6. Voordelen voor de sectorWettelijke verplichtingen
93
Dank u voor uw aandacht
RiMoBo