1

Dia 1

Module 8: voor jezelf zorgen

2

Dia 2

•Zorg voor jezelf.

Essentieel element 9

3

Dia 3

•We zijn allemaal mensen.•Zorgen voor onze kinderen kan moeilijk, uitputtend en frustrerend zijn.•We verdienen allemaal een beetje tijd voor onszelf.

Verzorgers hebben ook zorg nodig

4

Dia 4

Toch, geleerd door de tijd

Heeft mijn hart geleerd te gloeien

Voor het goede van anderen

En smelt bij de pijn van een ander

Homerus (ca. 800 v. Chr.)

Citaat

5

Dia 5

•Mentale en fysieke uitputting.

• Gebruik van alcohol, voedsel of andere middelen om de stress te lijf te gaan en jezelf te troosten.

• Slaapproblemen.

• Je afgestompt voelen en afgesneden van het leven.

•Minder voldoening halen uit je werk.

•Humeurig en snel geïrriteerd.

• Fysieke klachten (zoals hoofdpijn of buikpijn).

Uitputting van je medeleven

6

Dia 6

Zelfzorgcheck

7

Dia 7

•Zorg dat je voldoende slaapt. •Eet goed. •Wees fysiek actief. •Gebruik weinig of helemaal geen alcohol.•Neem regelmatig een pauze tijdens stressvolle activiteiten.• Lach iedere dag.•Uit je.• Laat iemand anders voor je zorgen.

Basis van zelfzorg

8

Dia 8

Een trauma dat opvoeders ervaren, als gevolg van blootstelling aan het trauma van het kind en reacties op het trauma.

Secundaire traumatische stress (STS)

9

Dia 9

Blootstelling kan komen door:

•wat een kind je vertelt of zegt in jouw bijzijn;.

• spel, tekeningen of geschreven verhalen van het kind;

• reacties van het kind op dingen die aan het trauma herinneren;

•media-aandacht, hulpverleningsverslagen of andere documenten over de traumatische gebeurtenissen.

Stress en blootstelling aan het trauma

10

Dia 10

Blootstelling kan leiden tot:•verstorende beelden;•nervositeit of schrikachtigheid;•moeite met concentreren of opnemen van informatie;•nachtmerries en slapeloosheid;•emotionele afgestomptheid.

Wanneer het trauma van je kind jouw trauma wordt

11

Dia 11

Blootstelling kan leiden tot: •verandering van je wereldbeeld;•gevoelens van machteloosheid en hopeloosheid;•boosheid;• je afgesneden voelen van anderen.

Wanneer het trauma van je kind jouw trauma wordt

12

Dia 12

Je kunt:

• het perspectief verliezen, je te veel identificeren met het kind;

• ongepast of overdreven reageren;

• het kind beschermen tegen herinneringen aan het trauma;

• afstand nemen van je kind;

• alles doen om toekomstige blootstelling te voorkomen;

• alleen zijn met je kind vermijden.

Wanneer het trauma van je kind jouw trauma wordt

13

Dia 13

•Allebei in de dertig. •Relatief gelukkige kindertijd gehad, geen traumageschiedenis.•Ron: korte periode van depressie tijdens werkeloosheid.•Suzanne: erg gevoelig van aard.

Het verhaal van Ron en Suzanne

14

Dia 14

•De vierjarige Julia en haar achttien maanden oude broertje Jimmy. •Vader schoot voor hun ogen moeder dood en pleegde daarna zelfmoord.

Het verhaal van Ron en Suzanne

15

Dia 15

• De kinderen bleven alleen achter in het appartement met de lichamen van hun ouders.

• Julia was bang om de deur open te doen en hulp te halen.

• Ze zorgde voor haar broertje.

• Ze probeerde haar ouders tot leven te wekken.

• De politie vond de kinderen na twee dagen.

Het verhaal van Ron en Suzanne

16

Dia 16

•Het verhaal van de kinderen kwam op de televisie

• Een deel van het politierapport stond in de krant.

• Beelden in het hoofd van Susan:

• bloederige voetafdrukken van de kinderen;

• plas bloed en andere lichaamsvloeistoffen;

• Jimmy die in elkaar gedoken tegen het lichaam van zijn moeder aan ligt.

Het verhaal van Ron en Suzanne

17

Dia 17

• Jimmy is opgehouden met lopen.•Hij verstijft in een positie en valt om.•Hij heeft nachtmerries.• Julia legt steeds een dekentje over haar pop.•Zij reageert op speculaasjes en een rood tafelkleed. Die herinneren haar aan het trauma.

Het verhaal van Ron en Suzanne

18

Dia 18

De traumatische stressreacties van Suzanne:•verstorende beelden van het trauma van de kinderen;•nervositeit en schrikachtigheid, vooral wanneer zij Julia helpt in de badkamer;•nachtmerries over de schietpartij;•druk om toekomstige blootstelling aan het trauma te vermijden.

Het verhaal van Ron en Suzanne

19

Dia 19

De traumatische stressreacties van Ron:•geen interesse meer in intimiteit met zijn vrouw;• trekt zich terug en voelt zich afgesneden;•voelt zich hopeloos;• zet vraagtekens bij zijn bekwaamheid de kinderen te helpen.

Het verhaal van Ron en Suzanne

20

Dia 20

Hoe kunnen Ron en Suzanne:• zichzelf helpen;•de kinderen helpen?

Het verhaal van Ron en Suzanne

21

Dia 21

•Herken de veiligheid van de huidige situatie. •Onderscheid de volwassen interpretatie van de ervaring van het kind. •Richt je op de veerkracht van het kind en bouw positieve ervaringen op.

STS overwinnen (groepsactiviteit)

22

Dia 22

Pauze

23

Dia 23

Je kunt:

• reageren zoals je op alles wat aan het trauma herinnert zou reageren;

• problemen hebben om jouw ervaring te onderscheiden van die van het kind;

• verwachten dat je kind er op dezelfde manier mee omgaat als jij;

• ongepast en overdreven reageren;

• je terugtrekken van je kind.

Wanneer het trauma van je kind een herinnering is

24

Dia 24

Betty is een vijftigjarige vrouw. Zij: •heeft haar school doorlopen en heeft een goede baan;• is actief in de kerk;•bracht met succes twee pleegzonen groot;•wil andere kinderen helpen te ontsnappen aan dezelfde pijn die ze als kind heeft ervaren.

Het verhaal van Betty en Joyce

25

Dia 25

Joyce is de dertienjarige pleegdochter van Betty. Zij:

• is weggehaald bij haar alleenstaande moeder die leed aan een chronisch psychiatrische stoornis;

•werd verwaarloosd gedurende het grootste deel van haar kindertijd;

• is seksueel misbruikt door de vriend van moeder, tussen haar zesde en elfde jaar;

• heeft weinig sociale vaardigheden en moeite met vrienden maken;

• ontbeert de basale vaardigheden om te overleven.

Het verhaal van Betty en Joyce

26

Dia 26

•De plaatsing gaat goed, totdat Joyce in de puberteit komt.•Betty klaagt dat Joyce treuzelt bij haar huiswerk en ‘rare dansjes’ oefent.• Joyce komt op school in de problemen.•Betty is boos en schaamt zich: ‘Ik kan dit meisje gewoon niet aan.’

Het verhaal van Betty en Joyce

27

Dia 27

•Waarom denk je dat Betty reageert zoals ze doet?•Waarom denk je dat Janis deed wat ze deed op school?•Wat zou jij doen, als dit jouw pleegdochter was?

Het verhaal van Betty en Joyce (groepsactiviteit)

28

Dia 28

• Joyce krijgt traumatherapie, om te werken aan de gevolgen van het seksueel misbruik.

• Betty doet mee in de eerste sessie, maar verzint daarna excuses om niet meer te hoeven komen.

• Joyce wil met Betty praten over jongens, maar Betty klapt dicht.

• Betty trekt zich terug, wanneer Joyce toenadering zoekt.

Het verhaal van Betty en Joyce

29

Dia 29

Een relatiecrisis:•Betty: ‘Je moet haar hier weghalen.’ • Joyce: ‘Waarom wijst mijn pleegmoeder mij af?’

Het verhaal van Betty en Joyce

30

Dia 30

•Wat is er werkelijk aan de hand tussen Betty en Joyce? •Wat kan Betty doen om zichzelf te helpen? •Wat kan Betty doen om Joyce te helpen?

Kan deze plaatsing gered worden? (groepsactiviteit)

31

Dia 31

•Herken het verband tussen het trauma van het kind en jouw eigen geschiedenis. • Onderscheid welke gevoelens bij het heden en welke bij het verleden horen. •Wees eerlijk tegen jezelf, je kind en de leegzorgmedewerker.• Zoek steun en ga in therapie voor het trauma. Het is nooit te laat om te herstellen.• Erken dat wat voor jou werkt, niet hoeft te werken voor het kind.

Omgaan met het trauma van een kind als dit

herinneringen oproept

32

Dia 32

•Bewaar de balans tussen werk en ontspanning en tussen jezelf en anderen.•Neem activiteiten op die puur voor de lol zijn.•Neem er een aanpak voor stressmanagement in op (zoals sport, meditatie of yoga).

Vasthouden aan zelfzorg: maak een plan

33

Dia 33

•Hond uitlaten.

•Met de kat spelen.

• Sporten.

• Vriendin bellen.

•Mediteren.

• Boek lezen.

• Dagboek bijhouden.

• Praten met de buren.

•Naar muziek luisteren.

Vasthouden aan zelfzorg: dagelijks (groepsactiviteit)

34

Dia 34

•Hobby uitoefenen.

• Sporten.

•Uit eten met mijn partner.

•Manicure, pedicure, enzovoort.

•Uitgaan met een groep vrienden.

• Een ondersteuningsgroep bezoeken.

•Naar de film gaan.

• In de tuin werken.

Vasthouden aan zelfzorg: wekelijks

(groepsactiviteit)

35

Dia 35

Samenvatting

36

Dia 36

1. Herken het effect dat het trauma op je kind heeft gehad.

2. Help je kind zich veilig te voelen.

3. Help je kind overweldigende emoties te begrijpen en onder controle te houden.

4. Help je kind probleemgedrag te begrijpen en veranderen.

5. Respecteer en ondersteun positieve, stabiele en blijvende relaties in het leven van je kind.

6. Help je kind om een op kracht gebaseerd begrip van zijn of haar eigen levensverhaal te ontwikkelen.

7. Wees een pleitbezorger van je kind.

8. Bevorder en ondersteun traumagericht onderzoek en behandeling voor je kind.

9. Zorg voor jezelf.

Essentiële elementen van opvoeden met kennis

van trauma

37

Dia 37

Bedankt!

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen:

training voor opvoeders