Prof. Dr. Gert J. ter HorstDisciplinegroep Neuroscience i.o

Sectie Anatomie

College GNK 1.3: Anatomie van het hart

↔ luchtwegen ↔ bloedvaatstelsel ↔

Het hart in een functioneel kader……

bloedcirculatie

Behalve gassen?

• voedingsstoffen (uit tractus GI)

• afvalstoffen (naar lever, nieren, long)

• warmte (naar huid)

• immuuncellen en –factoren

• signaalstoffen

• immunologie, endocrinologie

Cor, de pomp

functie

5 l/min

meerdere pompen?

linkerpomp = grote (systemische) circulatie (O2 rijk)

rechterpomp = kleine (long) circulatie (O2 arm)

Cor = latijn

Cardia = grieks

mediastinummediastinum

cavitas pleuralis

Ligging van het hart

Ligging hart in mediastinum is als ‘omgevallen pyramide’apex

basis

apex

apex ligt 8-9 cm links van mediaan

basis cordis

(posterior view)

(anterior view)

apex cordis

apex cordis

Atrium sinistrum

Ventriculus sinister

Atrium dextrum

Ventriculus dexter

Septum cordis

Annulus fibrosus

Bouw van het hart

Hartkamers:2 ontvangende kamers = atria2 pompende kamers = ventrikels

Annulus fibrosus

Septum cordisscheiding tussen linker- en rechterkant van het hart

Het skelet: Annulus fibrosus & septum cordis

(atria verwijderd)

Bindweefselplaat in de vorm van 4 ringen

Bevat de atrioventriculaire openingen en de arteriele openingen

pericard

Pericardholte

epicard

myocardendocard

De hartwand

-Pericardpericardium fibrosumpericardium serosum (vloeistof producerend)

lamina parietalislamina visceralis (epicardium)

Pericard: Het ‘hartzakje’vliezen (vgl. pleura)

Functies• Voorkomt extreme dilatatie tijdens plotselinge stijging intracardiale

volume• Fixeert hart in mediastinum (o.a. aan diaphragma en grote vaten)• Barriere tussen hart en long: beschermt tegen infectie vanuit de

longen• ‘Vrije’ ophanging

pericardium fibrosum

pericardium serosum

-lamina parietalis

-lamina visceralis

ventriculussinister

Klinisch: hart tamponadeRuimte-innemend proces in pericardbedreigt pompfunctie hart = levensbedreigend

De hartspier: Myocard

- myocard aanwezig niet alleen in ventrikels, maar ook in atria

De binnenbekleding van het hart: Endocard

- ook bekleding van hartkleppen

- continu met endothelium van de bloedvaten

linkerpomp = grote circulatie (O2 rijk)

rechterpomp = kleine circulatie (O2 arm)

ontvangstkamer = atrium dextrum

pompkamer = ventriculus dexter

ontvangstkamer = atrium sinistrum

pompkamer = ventriculus sinister

1) vena cava superior (BE + hoofd/hals)

Atrium dextrum: ontvangt O2-arm bloed uit grote circulatie

2) vena cava inferior (romp + OE)

3) sinus coronarius (van hart zelf)

vena cava superior

bloedvaten:

vena cava inferior

atrium dextrum

anterior view posterior view

apexcordis

basis cordis

R L L R

truncus pulmonalis

ventriculus dexter: pompt O2-arm bloed naar longen

bloedvaten:

ventriculus dexterapex

cordis

basis cordis

- a. pulmonalis dextra- a. pulmonalis sinistra

truncus pulmonalis

a. pulmonalis sinistra

a. pulmonalis dextra

a. pulmonalis dextra

anterior view posterior viewR L L R

truncus

a. pulm. dex.a. pulm. sin.

ventriculus dexter

ventriculus dexter = bepaald vooraanzicht hart!

v. pulmonalis

v. pulmonalis

a. pulmonalis

pulmones: vasa publica

gaswisseling

vv. pulmonales dextrae (2x)

Atrium sinistrum: ontvangt O2-rijk bloed uit longen

vv. pulmonales sinistrae

bloedvaten:

atrium sinistrum(auriculum)

anterior view posterior view

apexcordis

basis cordis

R L L R

vv. pulmonales sinistrae (2x)

atrium sinistrum

vv. pulmonales dextrae

atrium sinistrum = m.n. dorsale zijde hart vormt basis cordis

aorta ascendens

ventriculus sinister: pompt O2-rijk bloed naar grote circulatie

bloedvaten:

apexcordis

aorta ascendens

anterior view posterior viewR L L R

ventriculus sinister

ventriculus sinister = m.n. dorsale zijde hart

basis cordis

apex cordis wordt gevormd door ventriculus sinister

aorta ascendens

verloop aorta

aorta ascendens

anterior view posterior viewR L L R

arcus aortae aorta descendens

arcus aortae

aorta descendens

dorsaal van het hart

a. coronaria dextraa. coronaria sinistra

aorta ascendens

aa. bronchialesaa. intercostales posterior

1) truncus brachiocephalicus(hoofd/schouder/arm rechts)2) a. carotis communis sinistra (hoofd)3) a. subclavia sinistra (schouder/arm)

1 2 3

waarborg voor flow in het hart: hartkleppen

atrioventriculaire kleppen

arteriele kleppen(valvae semilunares)

annulus fibrosus

valva trunci pulmonalis

valva aortae

valva atrioventricularis sinistra= valva bicuspidalis= valva mitralis

valva atrioventricularis dextra= valva tricuspidalis

aorta

septum interventriculare mm. papillares

valva mitralis

valva tricuspidalis

chordae tendinae

atrioventriculaire kleppen

Atrioventriculaire kleppen:

voorkomen reflux bloed naar atria bij ventriculaire contractie

mm. papillares contraheren zodat de klep niet ‘binnenste-buiten’ geklapt wordt

kleppen sluiten automatisch bij drukverhoging in ventrikel

arteriele (semilunaire) kleppen

valva trunci pulmonalis

valva aortae

arteriele (semilunaire) kleppen bestaan uit drie cupjes

cupjes vullen met terugstromend bloed uit vaten en sluiten daardoor, hetgeen reflux in ventrikel voorkomt

Who’s who?

1

2 3

4

valva trunci pulmonalis

valva aortae

valva mitralis

valva tricuspidalis

sluiten van hartkleppen is hoor/voelbaar

atrio-ventriculair

arterieel

1. atrioventriculaire kleppen aan begin van systole

2. arteriele kleppen vlak na systole

“lupp” “dubb” “lupp” “dubb”....... ....... .......“lupp” “dubb”.......

grote circulatie

kleine circulatie

circulatoire bloeddrukverschillen beїnvloeden anatomie hart !

ventriculus sinister

ventriculus dexter

ventriculus sinister

ventriculus dexter

myocard ventriculus sinister 5x zo dik als ventriculus dexter!

verhoogde circulatoire weerstand- meer spierarbeid

hypertrofie van het hart

vascularisatie van het hart

a. coronaria sinistra

(arterieel)vascularisatie van het hart

a. coronaria dextra

a. interventricularis anterior

a. interventricularis posterior

aa. coronariae takken af vlak na de semilunaire kleppen

(arterieel)

~70% ~20% ~10%

Anatomische variatie in het vertakkingen v/d aa. coronariae

vascularisatie van het hart

links-dominant rechts-dominant

klinisch relevant! schade als gevolg van occlusie a. coronaria zal ook varieren

(veneus)

v. cardiaca magna(van links)

v. cardiaca parva(van rechts)

vascularisatie van het hart

v. cardiaca magna

v. cardiaca parva

Atrium dextrum

(veneus)vascularisatie van het hart

sinus coronarius(mondt uit in atrium dextrum)sinus coronarius

Innervatie van het Hart

1. Sino-atriale knoop (= sinusknoop = SA)‘pacemaker’ 70 bpm

1-2. Internodale zenuwbundel

2. Atrioventriculaire knoop (= AV)

3. Atrioventriculaire zenuwbundel (= bundel van His)

4. Linker/rechter Atrioventriculaire zenuwbundel

Intrinsiek geleidings systeem

Innervatie van het intrinsieke geleidingssysteem

Autonoom zenuwstelsel:

Parasympathisch: nervus vagus: sinusritme omlaag(oorsprong zenuw: dorsal motornucleus van de n. vagus, medulla oblongata)

Sympathisch: nervi accelerantes: sinusritme omhoog(oorsprong zenuw: thoracale sympatische zijstreng, thoracale ruggenmerg)

- n.vagus

- nn. accelerantes

n. vagusn. vagus

nn. accelerantes