BİLİMSEL ARAŞTIRMA

YÖNTEMLERİ

Prof. Dr. Mustafa Ergün

AKÜ - Eğitim Fakültesi

Bazı Temel Kavramlar

TEMEL ARAŞTIRMA KAVRAMLARI

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerininkestirilmesidir.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Araştırma evreni (population)

Evren, bütündeki belirli bir özelliğe sahip tüm nesne ya da kişileri ifade eder.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Örneklem (sample)

Örneklem, evrenden belli yöntemlerle seçilen gözlemlerin bir alt grubudur. Örneklem, evreni temsil eder.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Örnekleme

Örnekleme, örneklemi seçmek için yapılan işlemdir.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişken (Variable)Olgular düzeyinde

ölçmeyi planladığımız kavramlar. Olgular düzeyinde en az iki farklı değer alabilen durumdur.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel çalışmaların

temel kavramı değişkenlerdir (variables) (faktör de

denir).

Değişkenler bir açıdan ikiye ayrılır

Değişkenler

Denek değişkenleri

(yaş, boy, cinsiyet, meslek,

gelir vs)

Çevre değişkenleri

(pekiştireç, deneme

programı, ilaç vs)

Değişkenler bir başka açıdanda ikiye ayrılır

Bağımsız değişken

Araştırma problemini etkileyen, değişmez

çevre ve kişi özellikleri

Bağımlı değişkenBağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı,

ona göre değişen özellikler

Ölçme (Measurement)Bir ölçme aracıyla, nesneler ve

özellikler arasında nitel ve nicel ayrımlar yapmak.

 Ölçme ile değişkenin olgular düzeyinde aldığı değerlerine belirli kurallarla simgeler verilir. Ölçme, nesne ve olaylara bazı kurallara göre numara vermektir.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenlerin ölçülme düzeyleri dört türdür:

1. Düzeyde Ölçme (Sınıflama / Adsal / Adlandırma / Gruplama / Nominal düzeyinde ölçme) (Nominal)

2. Düzeyde Ölçme (Sıralama / Derecelendirme / Ordinal düzeyde ölçme) (Ordinal)

3. Düzeyde Ölçme (Eşit Aralıklı / Aralıklı düzeyde ölçme) (Interval)

4. Düzeyde Ölçme (Oranlı / Oranlama düzeyinde ölçme) (Ratio)

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenlerin ölçülme düzeyleri örnekleri:

1. Düzey-Sınıflama: Kadın, Erkek gibi2. Düzey-Sıralama: Eğitim Düzeyi (Bitirilen

Okula Göre)3. Düzey-Eşit Aralıklı: Bir sınavdan alınan 0-

100 arası puanlar, Hava sıcaklığı (Santigrat olarak)

 4. Düzey-Oranlı: Metre cinsinden uzunluk, Kg. cinsinden ağırlık, TL cinsinden ailenin aylık toplam gelir miktarı gibi.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Güvenirlik (Reliability) Güvenirlik aynı değişkenin bağımsız

ölçümleri arasındaki tutarlılık-kararlılık durumudur.

Güvenirlik Ölçütleri: Zamana göre değişmezlik (süreklilik) test-tekrar test ile

sorgulanabilir.      Bağımsız gözlemciler arası uyum: gözlemcilerin ortalaması

alınarak bir çözümleme yapılır. Korelasyon hesaplanır, Kendall’ın Uyum Katsayısı (Kendall’s Coefficient of Concordance), Özel varyans çözümlemeleri yapılır.

     İç tutarlılık

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Cronbach Alpha katsayısı

Geçerlik (Validity) Geçerlik, bir ölçme aracının sadece ölçmek

istediği özellikleri ölçmesi, başka bir şeyi ölçmemesidir.

Geçerlik Ölçütleri:

Uzmanlara sorulabilir.

      Aynı şeyi ölçen başka ölçme araçları ile uyuşma birleşmeye bakılır.

     İleriye yönelik davranışları başarıları kestirebilmesi istenir

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Geçerlik (Validity) İçerik kapsam geçerliği: Ölçme aracı ölçmesi

gereken tüm özellikleri, konuları vs. ölçüyor mu? İçeriğe hakim mi?

Yapı geçerliği: Ölçülmek istenen faktörler ölçülebiliyor mu? Faktör analizi yöntemiyle aynı faktörü (özelliği, değişkeni) ölçen maddeler bir araya getirilip bir grup ismi verilir.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Bir araştırmada ölçme aracının geçerlik-güvenirlik çalışmasının mutlaka yapılması gerekir.

Bademci, Vahit. Varyans Analiziyle Güvenirlik Hesaplanması. Ankara, 1993.

Ceyhan, Esra; Ayşen Gürcan Namlu. Bilgisayar Kaygısı Ölçeği (BKÖ), Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,2000. 77-93.

Uysal, Şefik. Sosyal Bilimler araştırmalarında kulanılan araçların geçerlik ve güvenirlikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1-4,1974. 67-87.

Yüksel, Galip. Sosyal Beceri Envanterinin Türkiye'ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması (http://www.gef.gazi.edu.tr/akademik/ygalip/makale2.html) Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 9,1998. 39-48.

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ