นางเปยทพย สด า นกจตวทยาคลนกช านาญการ ศนยสขภาพจตท 10 กรมสขภาพจต

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

o พฒนาโดย Robert Goodman จตแพทยเดกชาวองกฤษ

o ประกอบดวยขอค าถาม 25 ขอ มทงค าถามเชงบวก และค าถามขอทเปนปญหา5 หมวด

o พฤตกรรมเกเร (Conduct problems)

o พฤตกรรมอยไมนง (Hyperactivity)

o ปญหาทางอารมณ (Emotional problems)

o ปญหาความสมพนธกบเพอน (Peer problems)

o และพฤตกรรมสมพนธภาพทางสงคม (Pro-social behavior) แสดงถงดานดของเดก

SDQ ไดรบการแปลเปนภาษาไทย และน ามาใชศกษาในชมชนครงแรกในป พ.ศ. 2543

โดยรองศาสตราจารยนายแพทยมาโนช หลอตระกล และแพทยหญงพรรณพมล หลอตระกล

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

จ านวนขอค าถามเพยง 25 ขอ ในหนงหนากระดาษ เพอความสะดวกตอการตอบ

ทงแบบสอบถามชดส าหรบผปกครอง (parent) คร (teacher)

เดกนกเรยน (self-report)

ค าถาม 25 ขอ ของ SDQ item ครอบคลมปญหา 5 หมวดของพฤตกรรม

ผลรวมของคาคะแนนใน 4 หมวดแรก บงบอกคะแนนรวมของปญหา

สวนหมวดพฤตกรรมดานสมพนธภาพทางสงคม บงบอกถงขอดของเดก

คณสมบตของเครองมอ

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

SDQ จากผลการศกษาวจยประชากรในชมชนประเทศองกฤษ ส ารวจ

เดกอาย 5-15 ป จ านวน 7,984คน โดย Robert Goodman และคณะ

(ค.ศ. 2000) พบวาม sensitivity 63.3% specificity 94.65

คาทไดจากการศกษาในเดกไทยกไมแตกตางกนมากนก

การศกษาพบวา SDQ ดกวา CBCL อยางมนยส าคญ ในการวด

ปญหาสมาธสน

สวนการวดปญหาทางอารมณดเทาๆกบ CBCL

SDQ แมจะสนกวา CBCL แตดกวาในการท านาย clinical

diagnosis ของ hyperactivity disorder

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

1. แบบประเมนพฤตกรรมเดก (อาย 4-16 ป) ส าหรบคร

2. แบบประเมนพฤตกรรมเดก (อาย 4-16 ป) ส าหรบพอแม ผปกครอง

3. แบบประเมนพฤตกรรมดวยตนเอง (อาย 11-16 ป) ส าหรบเดกประเมนตนเอง

แตละชดประกอบดวย 2 หนา

หนาแรก เปนลกษณะพฤตกรรมจ านวน 25 ขอ ซงมลกษณะของพฤตกรรมดานบวกและดานลบ

สามารถจดกลมเปนกลมพฤตกรรม 5 กลม ไดแก

1. กลมพฤตกรรมดานอารมณ (5 ขอ)

2. กลมพฤตกรรมอยไมนง (5 ขอ)

3. กลมพฤตกรรมเกเร (5 ขอ)

4. กลมพฤตกรรมดานความสมพนธกบเพอน (5 ขอ)

5. กลมพฤตกรรมดานสมพนธภาพทางสงคม (5 ขอ)

หนาท 2 ในดานหลงของแบบประเมน เปนการประเมนผลกระทบของพฤตกรรมวามความเร อรง

สงผลกระทบตอบคคลรอบขางตวเดกเอง มผลกระทบตอสมพนธภาพทางสงคม ชวตประจ าวน

ของเดกมากนอยอยางไร

วธการใช

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

ขอแนะน าในการใช

1. ผใชแบบประเมน ควรรจกเดก และมความใกลชดกบเดกมาระยะเวลาหนง

2. ควรประเมนทง 25 ขอ ในครงเดยวกน

3. การประเมนพฤตกรรมเดก เปนลกษณะพฤตกรรมในชวง 6 เดอนทผานมา ยกเวนวาใชแบบ

ประเมนเพอตดตามลกษณะพฤตกรรมของเดก

4. อาจเลอกใชแบบประเมนพฤตกรรมเดกฉบบของคร พอแม หรอแบบประเมนตนเอง หรอใช

รวมกน

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

การประยกตใช

1. ใชในคลนก สามารถใชแบบประเมนพฤตกรรมเดกเปนการประเมนเบองตน ในคลนกทใหบรการ

ดานสขภาพชวยใหการประเมนเดกท าไดรอบดานมากขน

2. ใชในการประเมนความส าเรจในการชวยเหลอเดกในคลนก หรอในชนพเศษ

3. ใชในการศกษาทางระบาดวทยา แบบประเมนพฤตกรรมนสามารถใชในการวดจดแขงและจดออน

ของปญหาพฤตกรรมของเดกในชมชนได

4. ใชในงานวจย ใชในงานวจยดานพฒนาการเดก ทางคลนก ทางสงคม และดานการศกษา

5. ใชเปนแบบคดกรอง สามารถใชเปนแบบคดกรองในโรงเรยน ในสถานบรการสาธารณสขเบองตน

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

การใหคะแนน

แบงเปน 5 ดาน ดานละ 5 ขอ คะแนนแตละดานจะอยระหวาง 0-10 คะแนน คะแนนรวม 0-40

คะแนน (รวม 4 ดาน ยกเวนดานสมพนธภาพทางสงคม)

กลมพฤตกรรมดานอารมณ ไดแกขอ 3 8 13 16 24

กลมพฤตกรรมเกเร ไดแกขอ 5 7 12 18 22

กลมพฤตกรรมอยไมนง ไดแกขอ 2 10 15 21 25

กลมพฤตกรรมดานความสมพนธกบเพอน ไดแกขอ 6 11 14 19 23

กลมพฤตกรรมดานความสมพนธภาพทางสงคม ไดแกขอ 1 4 9 17 20

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

การใหคะแนนแตละขอ ดงน

ขอ 1 2 3 4 5 6 8 9 10 12 13 15 16 17 18 19 20 22 23 24

ไมจรง ให 0 คะแนน

จรงบาง ให 1 คะแนน

จรงแนนอน ให 2 คะแนน

ขอ 7 11 14 21 25

ไมจรง ให 2 คะแนน

จรงบาง ให 1 คะแนน

จรงแนนอน ให 0 คะแนน

แบบประเมนพฤตกรรมเดก The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

การแปลผล

คะแนนรวมกลมท 1-4 (20 ขอ) แสดงถงปญหาพฤตกรรมในเดก (total difficulties

score) กลมท 5 เปนจดแขงของเดก (Strength score)

หนาท 2 ในดานหลงของแบบประเมน เปนการประเมนผลกระทบของพฤตกรรมวามความ

เรอรง สงผลกระทบตอบคคลรอบขาง ตวเดกเอง มผลตอสมพนธภาพทางสงคม ชวตประจ าวนของเดก

มากนอยแคไหน

แบบประเมนจดแขงและจดออน The Strengths and Difficulties Questionnaire : SDQ

Norm in Thai Parent / Teacher / and self rated (2006)

Domain N B Ab.

P T S P T S P T S

Total Difficulties score 0-15 0-13 0-15 16-18 14-16 16-18 19-40 17-40 19-40

Emotional problems 0-4 0-3 0-4 5 4 5 6-10 5-10 6-10

Conduct problems 0-3 0-3 0-4 4 4 5 5-10 5-10 6-10

Hyperactive/Inattention 0-5 0-5 0-5 6 6 6 7-10 7-10 7-10

Peer problems 0-4 0-4 0-4 5 5 5 6-10 6-10 6-10

Pro-social behaviour 5-10 5-10 5-10 4 4 4 0-3 0-3 0-3

N = Normal range , B = Borderline range , Ab. = Abnormal range

แบบประเมน/คดกรองเดกวยเรยน

• แบบสงเกตพฤตกรรม • KUSSI Rating Scales • แบบคดกรองของ สพฐ. • SNAP-IV • PDDSQ

ภาวะบกพรอง ทางการเรยนร

• แบบประเมนจดแขง จดออน (SDQ) ปญหาดานพฤตกรรม/ อารมณ

• แบบประเมนความฉลาดทางอารมณ (EQ) เพอพฒนาเดก

แบบคดกรอง ภาวะบกพรองทางการเรยนร (ขนแรก)

แบบสงเกตพฤตกรรม

ลกษณะของแบบสงเกต

4

ใชคดกรองกลมเดกพเศษทมภาวะบกพรองทางการเรยนร 1

2 แบงออกเปน 4 กลม คอ เรยนรชา แอลด สมาธสน ออทสตก

3 กลมละ 10 ขอ

มขอค าถามทงหมด 40 ขอ

แบบสงเกตพฤตกรรม

ค าชแจง

ใชคดกรองเดกวยเรยน 1

ผตอบแบบสงเกต คอ ครประจ าชน รจกเดกมากกวา 2 เดอน 2

เดก 1 คน ตองประเมนใหครบทง 40 ขอ 3

แบบสงเกตพฤตกรรม

ฝกปฏบต

แบบสงเกตพฤตกรรม

การแปลผล

เรยนรชา (≥ 6 คะแนน)

เชาวนเลก

แบบคดกรอง สพฐ.

แอลด (≥ 6 คะแนน)

KUSSI สวน LD

แบบคดกรอง สพฐ.

สมาธสน (≥ 6 คะแนน)

KUSSI สวน ADHD

SNAP-IV

ออทสตก (≥ 6 คะแนน)

KUSSI สวน Autism

PDDSQ

แบบคดกรอง สพฐ.

แบบสงเกตพฤตกรรม

การประเมนเดกทมภาวะเรยนรชา

เครองมอทใช

แบบประเมนเชาวนปญญาเดกอาย 2-15 ป

(เชาวนเลก) *ตองผานการอบรมจากผเชยวชาญเทานน

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา จาก school.obec.go.th

การประเมนเดกทมภาวะเรยนรชา

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา (ของ สพฐ.)

เปนแบบจ าแนกทางการศกษา เปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ ท าเครองหมาย ลงในชอง “ใช” หรอ “ไมใช” ผท าการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด มทงหมด 25 ขอ ตอบวา ใช ตงแต 15 ขอขนไป

แสดงวามแนวโนมทจะเปน บคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

การประเมนเดกทมภาวะแอลด

เครองมอทใช

KUSSI Rating Scales : ADHD/LD/Autism(PDDs)

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางการเรยนร

จาก school.obec.go.th

การประเมนเดกทมภาวะสมาธสน

แบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV (Short Form) -นพ.ณทธร พทยรตนเสถยร

-6 – 18 ป

-26 ขอ

-ประเมนภาวะสมาธสน แยกออกจากโรคดอตอตาน

การประเมนเดกทมภาวะสมาธสน

แบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV (Short Form) การใหคะแนน

ไมเลย ให 0 คะแนน

เลกนอย ให 1 คะแนน

คอนขางมาก ให 2 คะแนน

มาก ให 3 คะแนน

การประเมนเดกทมภาวะสมาธสน

แบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV (Short Form) การแปลผลคะแนนแตละดาน

ขอ 1 - 9 เปนการประเมนอาการขาดสมาธ

ขอ 10 - 18 เปนการประเมนอาการซน อยไมนง หนหนพลนแลน

ขอ 19 - 26 เปนการประเมนอาการดอตอตาน

จดตดคะแนนแตละดาน : ผปกครอง

คะแนนรวมขอ 1 – 9 ได 16 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการขาดสมาธ

คะแนนรวมขอ 10 – 18 ได 14 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการซน อยไมนง หนหนพลนแลน

คะแนนรวมขอ 19 – 26 ได 12 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการดอตอตาน

SNAP-IV

จดตดคะแนนแตละดาน : คร

คะแนนรวมขอ 1 – 9 ได 18 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการขาดสมาธ

คะแนนรวมขอ 10 – 18 ได 11 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการซน อยไมนง หนหนพลนแลน

คะแนนรวมขอ 19 – 26 ได 8 คะแนน

ถอวามความเสยงของอาการดอตอตาน

SNAP-IV

การประเมนเดกทมภาวะออทสตก

เครองมอทใช

KUSSI Rating Scales : ADHD/LD/Autism(PDDs)

แบบส ารวจพฒนาการเดก (PDDSQ) ชวงอาย 4-18 ป

แบบคดกรองบคคลออทสตก จาก school.obec.go.th

การประเมนเดกทมภาวะออทสตก

KUSSI Rating Scales สวนของ Autism(PDDs) ใชคดกรองนกเรยนชน ป.1-6

อายระหวาง 6-13 ป 11 เดอน

ใชส าหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะออทสตก

มขอค าถาม 40 ขอ

ผตอบเปนครประจ าชนหรอครทใกลชดกบเดก

แบงออกเปน 3 องคประกอบ ไดแก ดานการสอสาร ดานพฤตกรรม และดานสงคม

การประเมนเดกทมภาวะออทสตก

แบบส ารวจพฒนาการเดก (PDDSQ) ชวงอาย 4-18 ป

ผท าการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด ประเมนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ ท าเครองหมาย ลงในชอง “ใช/ท าบอยๆ”

หรอ “ไมใช/ไมคอยท า” มทงหมด 25 ขอ หากไดคะแนนรวมตงแต 13 คะแนนขนไป

ถอวาเสยงทจะเปน PDDs. (โรคออทสตก โรคเรทท ความผดปกตในพฒนาการในวยเดก โรคเอสเปอรเกอร และความผดปกตในพฒนาการทไมทราบสาเหต )

การประเมนเดกทมภาวะออทสตก

แบบคดกรองบคคลออทสตก (ของ สพฐ.)

เปนแบบจ าแนกทางการศกษา เปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ ท าเครองหมาย ลงในชอง “ใช” หรอ “ไมใช” ผท าการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด มทงหมด 16 ขอ แบงเปนพฒนาการ 3 ดาน

ตองตอบวาใชในทกดานของพฒนาการ อยางนอยดานละ 2 ขอ ขนไป ไดแก ดานพฤตกรรม / อารมณ ดานการสอความหมาย ดานสงคม

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณ (EQ) เดกอาย 6-11 ป

แบบประเมนเพอการพฒนาเดก

นางเปยทพย สด า นกจตวทยาคลนกช านาญการ ศนยสขภาพจตท 10 กรมสขภาพจต

แบบประเมนความฉลาด ทางอารมณเดกอาย 6-11 ป

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป

ค าชแจง

ใหตอบค าถามทเกยวกบเดกในชวง 4 เดอนทผานมา โดยเลอกค าตอบทใกลเคยงกบตวเดกทเปนอยจรงมากทสด

ในขอค าถามแตละขอมค าตอบทเปนไปได 4 ค าตอบ

ไมเปนเลย หมายถง ไมเคยปรากฏ

เปนบางครง หมายถง นานๆครงหรอท าบางไมท าบาง

เปนบอยครง หมายถง ท าบอยๆหรอเกอบทกครง

เปนประจ า หมายถง ท าทกครงเมอเกดสถานการณนน

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป

วธการประเมนและขอพงระวง

ครประเมนความฉลาดทางอารมณเดกในภาคการศกษาท 2 หรอหลงจากคนเคยกบนกเรยนอยางนอย 4 เดอน

ผลการประเมนเปนคะแนนของเดกรายบคคล ไมควรน าไปเปรยบเทยบกบ เดกอน วากลาวต าหนเดกหรอใชเปนขอตดสนในการคดเลอกเดก

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป

การใหคะแนนแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมท 1 ใหคะแนนแตละขอดงน ไมเปนเลย ให 1 คะแนน เปนบางครง ให 2 คะแนน เปนบอยครง ให 3 คะแนน เปนประจ า ให 4 คะแนน ไดแก ขอ

1 2 4 5 6 7 9

10 11 12 13 14 15

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป

การใหคะแนนแบงออกเปน 2 กลม คอ

กลมท 2 ใหคะแนนแตละขอดงน

ไมเปนเลย ให 4 คะแนน

เปนบางครง ให 3 คะแนน

เปนบอยครง ให 2 คะแนน

เปนประจ า ให 1 คะแนน

ไดแก ขอ

3 8

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป การแปลผล

องคประกอบ คะแนนเทยบกบเกณฑปกต

ต ากวาเกณฑปกต ปกต สงกวาปกต

ดานด (เตม 20 คะแนน) 1 - 12 13 - 19 20

ดานเกง (เตม 20 คะแนน) 1 - 12 13 - 18 19 - 20

ดานสข (เตม 20 คะแนน) 1 - 13 14 - 19 20

ความฉลาดทางอารมณ (EQ) (เตม 60 คะแนน)

1 - 40 41 - 55 56 - 60

แนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณเดก 6 – 11 ป

การเสรมสรางความฉลาดทางอารมณท าไดหลายวธ ไดแก สอนใหท า อธบายเหตผล จงใจ คอยก ากบใหท า หาเพอนท าดวยกน ใหค าชมเชย หรอเปนก าลงใจเมอเดกท าด และการเปนตวอยางทดแกเดก

แนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณเดก 6 – 11 ป ดานด

ควบคมอารมณ สอนใหเดกรอารมณทไมด เชน โกรธ เสยใจ อจฉา เปนสงทเกดขนไดแตตองรจกควบคม หากไมควบคมจะเกดอะไร สอนใหรอารมณตนเอง ยอมรบ และจดการกบอารมณทเกดขนในทางทเหมาะสม เชน หนเหไปทางอน นบเลข รจกระบายอารมณอยางเหมาะสม เชน การเลนกฬา พดคย เตะบอล

ใสใจและเขาใจอารมณผอน โดยสอนใหเดกรจกรบฟงผอน กลาวใหก าลงใจ ปลอบใจ

ยอมรบผด บอกเดกตรง ๆ วาเขาท าอะไรผด เสยหายอยางไร และใหเดกไดชแจงเหตผล * พยายามเลยงการลงโทษดวยอารมณ ดาทอ ใชค าพดทรนแรง และเฆยนต * ถาเดกยงท าซ าอก อาจจะใชการต เตอนใหรวาสงทเขาท านนไมถกตอง เพอเปนการหยดพฤตกรรม

แนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณเดก 6 – 11 ป ดานเกง

มงมนพยายาม สอนเดกใหมความมงมนในการท าสงใดสงหนงใหนานขนและท าใหส าเรจ สอนใหเดกใหก าลงใจตนเอง เชน “เกอบจะเสรจแลว” “ทนอกนด” “ฉนตองท าได” เพอใหเดกมสมาธจดจออยกบสงใดสงหนงใหนานขนและท าจนส าเรจ

ปรบตวตอปญหา การฝกใหเดกรจกแกไขปญหาจะท าใหเดกพงตนเองได สอนใหเขาเหนวาการแกไขปญหาเปนสงทาทาย หาทางออกหลาย ๆ ทาง และเลอกทมผลเสยกบตวเองและผอนนอยทสด

กลาแสดงออก เปดโอกาสใหเดกไดพดถงความรสกและความคดเหน หรอความสามารถของตนเอง ผใหญตองสนบสนน กระตน ในการแสดงออกของเดก ใหค าชมเชย ท าใหเดกมความมนใจและเปนตวของตวเองมากขน

แนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณเดก 6 – 11 ป ดานสข

พอใจในตนเอง ชมเชยเดกเมอเขาท าในสงทด ๆ ไดส าเรจ เพอใหเดกรสกภมใจ การใหก าลงใจ และพดเปรยบเทยบกบเดกคนอน ๆ ท าใหเดกรสกดอย

รจกปรบใจ เมอเดกรสกผดหวง ผใหญควรตงค าถามเพอใหเดกท าความเขาใจกบปญหา ไดคด และรจกท าใจ หรออาจจะใหเดกรจกชะลอเวลาทจะไดสงทตองการ เชน ใหสะสมเงนคาขนมเพอซอของเลนทอยากได

รนเรงเบกบานใจ เวลาทเดกอารมณไมด เราควรแนะน าใหเดกรจกการผอนคลาย หรออาจหาสงทเดกชอบเลนแลวสนกสนาน หรอใหหากจกรรมท ารวมกนยามวาง เพอความสขรวมกน

Thank you for your attention