ივანე ჯავახიშვილის სახელობის

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის

მასწავლებელთა განათლების

(ინგლისური ენის მასწავლებელი)

მიმართულების პირველი კურსის მაგისტრანტის

ჟ. ბ.-ს პრეზენტაცია

საგანში: დიდაქტიკა

თემაზე: სოციალური სწავლება - სოციალურ-

კოგნიტური თეორია

13/5/2013 1

13/5/2013 2

ბიოგრაფიული ცნობები

(1925 - ) ალბერტ ბანდურა დღემდე დაიბადა კანადაში.

, სწავლობდა აიოვას უნივერსიტეტში რომელიც ცნობილი იყო

.დასწავლის ბრწყინვალე კვლევებით

1951 , წელს მიიღო მაგისტრის შემდეგ დოქტორის ხარისხი და

1953 . წლიდან დღემდე მუშაობს სტენფორდის უნივერსიტეტში

, იგი იკვლევდა აგრესიის გამომწვევ მიზეზებს ბავშვების

ქცევას და , იმ ეკონომიკურ თუ სოციალურ ფაქტორებს

. რომლებიც გავლენას ახდენენ ადამიანის რწმენაზე

. მას უამრავი ჯილდო და პრემია აქვს მიღებული

1980 მათ შორისაა წელს მიღებული ჯილდო აგრესიის

კვლევის საერთაშორისო საზოგადოებისგან განუზომელი

, : “ , მიღწევებისათვის ფორმულირებით მკველვარს

მასწავლებელსა და თეორეტიკოსს მიბაძვის უნაკლო

”.მაგალითის შექმნისათვის

13/5/2013 3

- სწავლის სოციალურ კოგნიტური თეორია

წარმოადგენს ერთგვარ შემაერთებელ რგოლს

. ბიჰევიორიზმსა და კოგნიტურ მიდგომას შორის

, ის მოიცავს ისეთ კოგნიტურ ფაქტორებს

: , , როგორებიცაა რწმენები მოლოდინები

, - . მოტივაცია მე კონცეფცია ადამიანის

, მოტივაციაში მთავარი ისაა რომ მოქმედება

-უშუალო განმტკიცების გარეშეც ხორციელდება

ადამიანს შეუძლია მომავალი წარმატების ან

წარუმატებლობის წინასწარმეტყველება და

. სათანადო ქცევის განხორციელება ამ უნარით

შეუძლიათ განჭვრიტონ ქცევის შესაძლო

( ) შედეგები სხვის მაგალითზე და თავიდან

. აიცილონ არასასურველი შეცდომები

- სოციალურ კოგნიტური თეორია

13/5/2013 4

ურთიერთდეტერმინიზმი

, ბანდურას აზრით ადამიანის ფუნქციონირებას განსაზღვრავს არა , მხოლოდ გარეგანი და შინაგანი ფაქტორები არამედ პიროვნული

, , .ფაქტორები გარემო და ქცევები მათი ურთიერთდამოკიდებულება

პიროვნულიფაქტორები ( , , რწმენები მოლოდინი

დამოკიდებულებები)

გარემო( / , დასჯა წახალისება

, სხვა ადამიანები , მათი ქცევები ამ

, ქცევათა შედეგები ფიზიკური

ადგილმდებარეობა)

ქცევა( , ინდივიდუალური ქმედებები

სიტყვიერი გამონათქვამები)

13/5/2013 5

, დიდი ძალა აქვს კლასში მასწავლებლის და მოსწავლის პიროვნებას საკლასო , ! გარემოსა და მათ ურთიერთდამოკიდებულებას ურთიერთდეტერმინიზმს ეს

, ურთულესი პროცესია რომელიც განსაზღვრავს სასწავლო პროცესისფუნქციონირების . ეფექტიანობას

მაგ.: , თუ მოსწავლე თანაკლასელებს უხეშად ექცევა თანაკლასელების საპასუხო რეაქცია მისთვის სასჯელი იქნება; თუ მოსწავლე სახალისო ამბებს

, უყვება თანაკლასელებს მათი სიცილი იქნება მისთვის დადებითი, . განმამტკიცებელი ეს ქცევა გარშემო პოზიტიურ განწყობას შექმნის ბანდურას

.თეორიაში სამივე ფაქტორი ერთმანეთთანაა დაკავშირებული

?როგორ სწავლობს ადამიანი

13/5/2013 6

ბიჰევიორიზმი - ადამიანი სწავლობს საკუთარი

გამოცდილების, საფუძველზე საკუთარი

ქცევის შედეგებით.

-სწავლის სოციალურ კოგნიტური თეორია -

ადამიანს შეუძლია ისწავლოს არა მხოლოდ საკუთარი ქცევის

შედეგებიდან, გამომდინარე არამედ

.სხვებზე დაკვირვებითაც

ბანდურა განასხვავებს სუფთა მიბაძვას და შეგნებულ

. მიბაძვას

, სუფთა მიბაძვის დროს მიმბაძველს არ ესმის , . იმ ქცევის მნიშვნელობა რომელსაც ბაძავს

, ასეთი ქცევები ახასიათებთ ცხოველებს პატარა ბავშვებს და ამას თავისი დადებითი

. ღირებულება აქვს განვითარებისთვის

13/5/2013 7

დასწავლისთვის კი ისაა, დამახასიათებელი რომ სუბიექტი

ხვდება მისაბაძი ქცევის მნიშვნელობას და შეგნებულად

. , ბაძავს ბანდურას აზრით სწავლა სწორედ ამ უკანასკნელზე უნდა

.იყოს დაფუძნებული

13/5/2013 8

9

, ადამიანს რომელსაც, აკვირდებიან მოდელს

, უწოდებენ ხოლო მოდელზე დაკვირვების გზით ადამიანის

მიერ გარკვეული მოქმედებების ან ქცევის

- ათვისების პროცესს.მოდელირებას ტერმინი ,, ” მოდელი

, აღნიშნავს როგორც , რეალურ ადამიანს ვის , ქცევასაც ვაკვირდებით

, , ასევე ფილმის …ნაწარმოების გმირებს

, , მოსწავლისათვის ხშირად მისაბაძნი სწორედ

სიმბოლური მოდელები. ხდებიან

, რა პირობებს უნდა აკმაყოფილებდეს მოდელი ? რომ ის მისაბაძი გახდეს

13/5/2013 10

კომპეტენტურობა

პრესტიჟი და ძალაუფლება

„ “ სქესისთვის შესაფერისი

საქციელი

, მოქმედება რომელიც მოსწავლის

სიტუაციისთვის არის რელევანტური

კომპეტენტურობა

, მოწაფეები ცდილობენ ისეთ ადამიანებს, მიბაძონ რომელთაც რაღაცის კარგად

. გაკეთების უნარი აქვთ პროფესიონალ კალათბურთის მოთამაშეს მიბაძონ და არა

მოუქნელთანაკლასელს, აითვისებენ იმ მასწავლებლის მათემატიკური ამოცანების

, , ამოხსნის სტრატეგიებს რომელმაც იცის რასაკეთებს და არა იმ , მასწავლებლისას

რომელიც ხშირად უშვებს შეცდომებს.დაფაზე

13/5/2013 11

პრესტიჟი და ძალაუფლება

13/5/2013 12

, ბავშვები ხშირად ბაძავენ ცნობილ ძალაუფლების ( მქონე ადამიანებს მსოფლიოს ცნობილი

, – ). ლიდერი პოპულარული როკ ვარსკვლავი მასწავლებელმა თავისი ქმედებით მოსწავლეებს

, სასურველი ქცევის მაგალითები უნდა მისცეს , , გააცნოს ისეთი მოდელები რომლებიც

, მოსწავლეთა აზრით კომპეტენტურები და . პრესტიჟულები არიან

„ სქესისთვის “ შესაფერისი საქციელი

მოწაფეები ისეთ მოქმედებებს უფრო , , სწავლობენ და ითვისებენ რომლებიც მათი

სქესისთვისაა შესაფერისი და. დამახასიათებელი ადამიანები , სხვადასხვანაირად განსაზღვრავენ იმას თუ რა

არის ამა თუ იმ სქესისთვის დამახასიათებელი. საქციელი

13/5/2013 13

, მაგალითად ზოგიერთი გოგონა შეიძლება , მოერიდოს მათემატიკას იმიტომ რომ ის

„ “ . მამაკაცური საგანი ჰგონია ზოგიერთმა ყმაწვილმა კი შეიძლება უარი თქვას სკოლის

, „ “ მასწავლებლობაზე იმიტომ რომ ის ქალების . საქმედ მიაჩნია ქალი მათემატიკოსების და

მამაკაცი მასწავლებელის გაცნობა შეცვლის , მოსწავლეების შეხედულებებს იმის შესახებ

თუ რა მოქმედებებია გარკვეული სქესისთვის.შესაფერისი

, მოქმედება რომელიც მოსწავლის სიტუაციისთვის არის

რელევანტური მოსწავლეები იმ ქცევებს უფრო სწავლობენ და

, , , ითვისებენ რომლებსაც მათი აზრით გარკვეულ . , ვითარებაში გამოიყენებენ მაგალითად უფრო

, მოსალოდნელია რომ საშუალო კლასის მოსწავლე მიბაძავს პოპულარული

, თანაკლასელი გოგონას ჩაცმულობის სტილს თუ , ის ფიქრობს რომ ამგვარად ჩაცმა მასაც

, . დაეხმარება პოპულარული გახდეს

13/5/2013 14

4 პროცესი ახდენს ზეგავლენას სხვაზე დაკვირვების გზით რაიმესდასწავლაზე: , , , . ყურადღება შენარჩუნება გამეორება მოტივაცია

მოსწავლის კლასში მშვიდად ჯდომა და თვალებში ყურება არ არის გარანტი

, იმისა რომ ის ყურადღებით გისმენთ ან აკვირდება თქვენს ქცევას. მას

, , შეიძლება შიოდეს სციოდეს რაიმე გუშინდელ მოვლენაზე ფიქრობდეს და

. . ა შ ყურადღების მიპყრობა მოდელის ქცევაზე დაკვირვებას გულისხმობს და

. არა მხოლოდ პასიურ აღქმას , მოსწავლემ უნდა შეარჩიოს რას

. მიაქციოს ყურადღება15

ყურადღება შენარჩუნება

დამკვირვებელმა ყურადღება უნდა მიაპყროს საჭირო ქცევას,

დაიმახსოვროს და კიდეც გაიხსენოს სათანადო დროის

გავლის შემდეგ. დამახსოვრება შეიძლება გაუმჯობესდეს გონებაში

ქცევის იმიტაციით ან რეალური. ვარჯიშით ვარჯიში გვეხმარება

სასურველი ქცევის ელემენტების . დამახსოვრებაში

გამეორება მოტივაცია

13/5/2013 16

დამკვირვებელს უნდა მოახდინოს მოდელის ქცევის

გამეორება, ფლობს შესაბამის , ქცევით რესურსებს რათა

განახორციელოს თავის ქმედებაში მოდელის მსგავსი

, ქცევა მაგრამ არის, შემთხვევებიც როცა მოდელის

ქცევის შესაბამისი ჩვევები ჯერ კიდევ არ აქვს ათვისებული

.დამკვირვებელს რეალურად განხორციელდება

თუ არა მოდელზე დაკვირვების , გზით ნასწავლი ქცევა

. დამოკიდებულია მოტივაციაზე , შეიძლება ბევრი რამ იცოდე

. მაგრამ არ აკეთებდე დამკვირვებელი არ

განახორციელებს მოდელის, ქცევას თუ ის არ არის

. სათანადოდ მოტივირებული

ყურადღება და შენარჩუნება ხელს უწყობს მოდელის ქცევის

, ათვისებას ხოლო აღდგენა და მოტივაცია უზრუნველყოფს

დამკვირვებლის მიერ მოდელისაგან ნასწავლი

ქცევის რეალურ. განხორციელებას

13/5/2013 17

ადამიანებმა შეიძლება დაისწავლონ როგორც

, სასურველი ისე არასასურველი. . ქცევა ამას ადასტურებს ა

ბანდურას ცნობილი . ექსპერიმენტების სერია ამ ექსპერიმენტებში ბავშვები

, უყურებენ ფილმებს სადაც დემონსტრირებულია სხვადასხვა

.დონის აგრესია

მოსწავლეზე გავლენას ახდენს არა , მხოლოდ მოდელის ქცევა არამედ ის, შედეგები რომელიც მოდელის

, მოქმედებას მოჰყვა წახალისდება თუ დაისჯება მოდელი გარკვეული

.ქცევისთვის ადამიანისთვის დამახასიათებელია

თვითრეგულაციის უნარი - თვითონვე . მოახდინოს ზეგავლენა თავის ქცევაზე

სხვა ადამიანების ქცევაზე დაკვირვების და საკუთარი

გამოცდილების შედეგად ადამიანს . . , უყალიბდება ე წ ქცევის სტანდარტები

რომლებიც ქმნიან თვითრეგულაციის. შესაძლებლობას სტანდარტის

შესატყვისი ქცევა უფრო თავდაჯერებულს ხდის ადამიანს და

, პირიქით შეუსაბამობა იწვევს უპატივცემულობას საკუთარი თავის

. მიმართ13/5/2013 18

19

მორალური გამართლება („ , “) გადავაწერინე იმიტომ რომ შემეცოდა

, გარკვეული დაცვითი მექანიზმების გამოყენებით ადამიანი ახერხებს . : აარიდოს თავი ამ უსიამოვნო განცდას ეს მექანიზმებია

მომგებიანი შედარება(„ “)ჩემზე უარესად ის მოიქცა

წარმოდგენებისშეცვლა („ - “)ვიხუმრე დიდი ამბავი

პასუხისმგებლობის სხვებისთვის

გადაბრალება(„ “)დამავალეს

პასუხისმგებლობისგანაწილება(„ “)ასე მოვილაპარაკეთ ჯგუფმა შედეგების დამახინჯება

(„ , მე ფეხი გამოწეული მქონდა ის “)წამოედო და დაეცა

13/5/2013 20

დეჰუმანიზაცია(„ “ცუდი ბიჭია და ეგრე მოუხდება )

მიზნების დასახვა რაზეა ორიენტირებული სასწავლო

, მიზნები რა საბოლოო შედეგები მოჰყვება თითოეულ ნაბიჯს.

:სწავლის თვითრეგულაცია მოიცავს შემდეგ მეტაკოგნიტურ პროცესებს

21

ყურადღების და ემოციებისკონტროლი

შესასრულებელ დავალებაზე ყურადღების კონცენტრირების

, უნარს მეორე კი ემოციურ.რეგულაციას

დაგეგმვა , იცის როგორ გაანაწილოს დრო და რესურსები. თვითმოტივაცია

, თვითეფექტიანობის განცდა რაც გამოიხატება

დაბრკოლებების წინაშე მეტ ძალისხმევასა და.შეუპოვრობაში

სწავლის სტრატეგიების მოქნილად გამოყენება . ფლობენ სწავლის მრავალფეროვან სტრატეგიებს

22

თვითშეფასება აფასებენ საკუთარ ცოდნას,

იღებენ გადაწყვეტილებას თუსაჭიროა ცვლილებებისწავლის სტრატეგიებში.

დახმარებისთვისმიმართვა მოსწავლეებმა

, იციან როდის და რა სახის . დახმარება სჭირდებათ

თვითმონიტორინგი რამდენად ეფექტიანია

მათ მიერ დასახულიგეგმა.

, სწავლების მიზანია მოამზადოს მოსწავლეები მთელი ცხოვრების . მანძილზე სწავლისათვის მათ უნდა შეძლონ სწავლის პროცესის

რეგულირება, , ჰქონდეთ ცოდნა სწავლის მოტივაცია, , ნებისყოფა რაც - დამოუკიდებლადდა ეფექტიანად სწავლისათვის საჭირო უნარ ჩვევებსა

. , , და ძალას უზრუნველყოფს ცოდნა მოიცავს დავალების ამოცანის . სასწავლო სტრატეგიისა და მისი გამოყენების კონტექსტის გაგებას

23

ბანდურას თეორიის გააზრებული გამოყენება მასწავლებელს , საშუალებას აძლევს საჭიროების შემთხვევაში შეცვალოს

, მოსწავლის ქცევა აკონტროლოს ის და განსაზღვროს ეფექტიანი

ხერხები სასურველი ქცევის.დაუფლებისათვის

24