บทท 11

การจดการโซอปทาน

การน าเสนอภาพนงน จดท าขนจากหนงสอการจดการการผลตและการปฏบตการ แปลถกตองตามลขสทธโดย รชฏ ข าบญและคณะ ผจดท าการน าเสนอภาพนง มไดมเจตนาละเมดลขสทธ แตจดท าขนเพอวตถประสงคทางการศกษาเทานน

เนอหาทน าเสนอ

กรณศกษาบรษทระดบโลก ความส าคญเชงกลยทธของโซอปทาน

เศรษฐศาสตรของโซอปทานกลยทธของโซอปทานการจดการโซอปทานการเลอกผขาย

การจดการโลจสตกสบทสรป

กรณศกษาบรษทระดบโลกเกยวกบการจดการโซอปทาน

Volkswagen ไดทดลองน าเอาแนวคดการจดการโซอปทานมาใชในโรงงานผลตรถบรรทก โดยมความมนใจวา บรษทจะสามารถลดชนสวนของเสย ลดตนทนดานแรงงาน และปรบปรงประสทธภาพทางการผลต

ตลาดของ Volkswagen มขนาดไม ใหญมากนก ผลตรถบรรทก 100 คนตอวน แตพนกงานกวา 80% ถกจางมาจากผรบเหมาภายนอก โดยVolk เชอวาโซอปทานสามารถปรบปรงคณภาพและลดตนทนการผลตได โดยใหผรบเหมารบผดชอบตนทนทางตรงและความเสยงทจะเกดขน

เนองจากเทคโนโลยและประสทธภาพทางดานตนทน ตองใชความช านาญ Volkswagen จงท าสญญาวาจางบรษทจากภายนอก (Outsourcing) และการบรณาการดวยระบบโซ

กระบวนการประกอบรถบรรทก ของ บรษท Volkswagen ทใชผรบเหมายอยบรษทอนๆ

1. ความส าคญเชงกลยทธของโซอปทาน

การจดการหวงโซอปทาน หมายถง การผสมผสานกจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบการจดหาวตถดบและการใหบรการ การแปรสภาพวตถดบเปนสนคาหรอผลตภณฑขนสดทาย และการสงมอบใหกบลกคารวมเขาดวยกน กจกรรมเหลานยงรวมถงการจดซอ การจางบรษทจากภายนอก และหนาทอน ๆ ทมความสมพนธเกยวของกบผจ ด ห า วต ถ ด บ ( Supplier) แ ล ะ ผ จ า ห น า ย ส น ค า (Distributors)

โซอปทานผลตภณฑเบยร

จากรปโซอปทานผลตเบยร แสดงถงระบบการจดการโซอปทานซงประกอบดวยการตดสนใจในสวนของ

1. การขนสงจากผขายวตถดบ

2. การใหสนเชอและการโอนเงนสด

3. ผจดหาวตถดบ

4. ผจ าหนายสนคาและธนาคาร

5. ลกหนการคาและเจาหนจากการซอสนคา

6. คลงสนคาและระดบสนคาคงคลง

7. การตอบสนองความตองการของลกคา

8. การแลกเปลยนขอมลทางดาน ลกคา การพยากรณความตองการ และการผลต

1. ความส าคญเชงกลยทธของโซอปทาน (ตอ)

วตถประสงคของโซอปทานคอ การสรางเครอขายของผจดหาวตถดบเพอใหเกดคณคาสงสดแกผบรโภค โดยการแขงขนนจะไมใชระหวางบรษทแตเปนการแขงขนระหวางโซอปทาน

ในขณะทธรกจตาง ๆ พยายามทจะเพมขดความสามารถทางการแขงขน โดยการผลตสนคาทมคณภาพสง การตอบสนองความตองการของลกคา การลดตนทน และการใชระยะเวลาอนสนในการน าเขาสตลาด และยงใหความส าคญกบโซอปทานควบคกน สงส าคญทกอใหเกดประสทธภาพ คอ การเปลยนจากผจ ดหาวตถดบใหเปน “หนสวน” ทางการคา เพอสามารถตอบสนองตอสภาวะการเปลยนแปลงของตลาดโดยรวมไดรวดเรว

1. ความส าคญเชงกลยทธของโซอปทาน (ตอ)

เพอใหแนใจวา โซอปทานจะสนบสนนกลยทธทางธรกจ ตารางท 11.1 จะแสดงใหเหนถงหนาทการจดการการป ฏ บ ต ก า ร ท ส อ ด ค ล อ ง ก บ ก ล ย ท ธ ข อ ง อ ง ค ก ร กลยทธตนทนต า หรอกลยทธการตอบสนองอยางรวดเรวจะมความตองการลกษณะของโซอปทานทแตกตางไปจากกลยทธการสรางความแตกตาง

บรษทตองผสมผสานกลยทธโซ อปทานทงในการปฏบตการระดบบนและระดบลาง รวมทงทราบถงความแตกตางของตวสนคา และสถานภาพในแตละชวงวงจรชวตผลตภณฑ เพอเลอกใชกลยทธใหสอดคลองและเหมาะสมกบสถานการณ

1. ความส าคญเชงกลยทธของโซอปทาน (ตอ)

กลยทธตนทนต า กลยทธการตอบสนองทรวดเรว กลยทธการสรางความแตกตาง

เปาหมายของผจดหาวตถดบ

ตอบสนองความตองการทตนทนต าสดเทาทจะเปนไปได

ตอบสนองอยางรวดเรวตอความตองการเพอลดของในสตอกใหนอยทสด

วจยตลาดรวมกนและรวมพฒนาผลตภณฑ

เกณฑการคดเลอกเบองตน

เลอกตนทนเปนอนดบแรก เลอกความสามารถความรวดเรวและความยดหยนเปนอนดบแรก

เลอกทกษะของการพฒนาผลตภณฑเปนอนดบแรก

ลกษณะของกระบวนการ รกษาอตราการใชงานใหอยในระดบสง

ลงทนในการเพมขดความสามารถและความยดหยน

กระบวนการทตอบสนองตอความตองการของลกคาทหลากหลาย

ลกษณะของสนคาคงคลง ลดสนคาคงคลงใหนอยทสดเพอลดตนทน

พฒนาระบบการตอบสนองดวย Buffer stocks เพอสรางความมนใจ

ลดปรมาณสนคาคงคลงเพอหลกเลยงความลาสมย

ลกษณะของเวลาน า ลดเวลาน าตราบใดทตนทนไมเพมขน

ลงทนสงเพอลดเวลาการผลต ลงทนสงเพอลดเวลาน าในพฒนาและการสรางนวตกรรม

ลกษณะของการออกแบบผลตภณฑ

สรางผลการท างานสงสดและตนทนต าสด

ใชการออกแบบผลตภณฑเพอลดเวลาการตดตงเครองจกรและเพมความเรวในการผลต

ใชการออกแบบทเปลยนไปเพอท าใหเกดผลตภณฑในหลายรปแบบ

วธการของโซอปทานทมผลตอกลยทธขององคกร

ประเดนทเกยวของกบโซอปทานระดบโลก

โซอปทานในสภาพแวดลอมระดบโลกมลกษณะดงน

1. มความยดหยน ตอบสนองการเปลยนแปลงทางดานการจดการชนสวนอะไหล ชองทางการจดจ าหนายสนคาและการขนสง ภาษน าเขา และอตราแลกเปลยน

2. สามารถใชระบบคอมพวเตอรททนสมย และเทคโนโลยการสอสารในการจดตารางเวลาและการขนสงชนสวนอะไหลขาเขา และสนคาส าเรจรปขาออก

3. มกลมผปฎบตการพรอมดวยผเชยวชาญในพนท ทสามารถจดการทางดานภาษการคา คาระวางการขนสง ศลกากร รวมทงประเดนทางการเมองทเกยวของได

ประเดนทเกยวของกบโซอปทานระดบโลก (ตอ)

ตวอยางเชน บรษท McDonald ไดวางแผนระบบโซอปทานระดบโลกลวงหนาถง 6 ป กอนทจะเปดกจการในสหพนธรฐเซย โดยไดสราง เมองอาหาร ทมมลคาถง60 ลานดอลลารสหรฐ ซงประกอบไปดวยโรงงานจดหาวตถดบตงอยทเมอง Moscow โดยมวตถประสงคเพอรกษาตนทนคาขนสงใหต าและควบคมระยะเวลาใหสนทสด เพอใหคณภาพของผลตภณฑและระดบการใหบรการลกคาอยในเกณฑสง

2. เศรษฐศาสตรของโซอปทาน

แนวคดโซอปทานไดรบความสนใจอยางมาก เพราะเปนสวนประกอบส าคญในกลยทธทางธรกจขององคกร และเปนกจกรรมทมตนทนมากทสดในบรษทสวนใหญส าหรบสนคาผลตภณฑและการบรการนน ตนทนโซอปทานในลกษณะเปอรเซนของยอดขายจะมสดสวนทสง

ประเภทของอตสาหกรรม % การซอ

อตสาหกรรมทกชนด 52รถยนต 67อาหาร 60ไม 61กระดาษ 55น ามน 79การขนสง 62

ตารางตนทนอปทานคดเปนเปอรเซนของยอดขาย

OM IN ACTION

กหลาบยงคงเปนกหลาบ ถายงมความสดในตวธรกจดอกไม เวลาและอณหภมเปนสงส าคญ ซงดอกไมเปน

สนคาทเนาเสยไดงาย จงตองมการขนสงทรวดเรว รกษาไวในททม อณหภมเหมาะสมและจะตองไดรบน าทมสวนผสมของสารรกษาสภาพในขณะเคลอนยาย

70% ของกหลาบทขายในอเมรกาถกขนสงมาทางเครองบนของโคลมเบยและเอวาดอร โดยสงผานเครอขายอปทานทซบซอน เรมตงแต ชาวสวนท าการตด คดแยก บรรจ สงใหกบผน าเขา ผานการตรวจสอบจากเจาหนาทกรมเกษตรของสหรฐอเมรกาเพอตรวจแมลง เชอต างๆ หนวยงานศลกากรจะออกใบรบรองการเคลอนยายและประทบตรายนยอม สนคาจะถกสงไปยงผคาสงเพอจ าหนายใหผคาปลกและตอไปยงผบรโภค เมอเวลาผานไปคณภาพของกหลาบกจะเสอมลง ถอวายากล าบากส าหรบการจดการโซอปทาน มเพยงองคกรทมประสทธภาพเทานนทจะประสบความส าเรจได

การตดสนใจท าเองหรอซอ (Make-or-Buy Decisions)

บรษทอตสาหกรรมสวนใหญจะผลตโดยการประกอบวตถดบ ชนสวนอะไหลเพอใหไดสนคาส าเรจรป ในการพจารณาวา สนคาหรอบรการจะสรางความไดเปรยบในการแขงขนหรอไม ถาท าการซอจากภายนอกแทนการผลตภายใน ซงบคลากรทางดานโซอปทานจะท าประเมนทางเลอกจากผจ ดหาวตถดบแตละรายและหาขอมลใหครบถวนเพอใชพจารณาตดสนใจ

ตารางแสดงถงแนวทางขอพจารณาในการตดสนใจท าเองหรอซอ

เหตผลส าหรบท าเอง เหตผลส าหรบการซอ

1. ตนทนการผลตต ากวา 1. ตนทนทไดมาจากทอนต ากวา

2. ผจดหาวตถดบมคณสมบตไมเหมาะสม 2. มขอผกพนกบผจดหาวตถดบ

3.รบประกนวามปจจยการผลตเพยงพอ 3.มเทคนคและความสามารถในการผลตทดกวา

4.สรางก าไรจากประโยชนดานแรงงานหรอความสะดวก 4.ไมมขดความสามารถเพยงพอ

5.ตอบสนองดานคณภาพตามตองการ 5.ลดตนทนสนคาคงคลง

6.ตดปญหาผจดหาวตถดบทหลอกลวง 6. ขาดการบรหารและเทคนคการจดการทรพยากร

7.ปองกนการออกแบบและคณภาพ 7.เปนการชวยเหลอซงกนและกน

การจางบรษทจากภายนอก (Outsourcing)

การจางบรษทภายนอก คอ ใหบรษทภายนอกรบผดชอบของกจกรรมหรอทรพยากรภายในขององคกร โดยมงเนนความช านาญเฉพาะดานใหมประสทธภาพ เพอน าจดแขงมาประยกตเพอสรางความไดเปรยบในองคกร

เชน บรษท IBM ใชบรการจดหาบรษทจากภายนอกมาท าการประกอบเครองคอมพวเตอรใหกบบรษท โดยไดวาจางบรษท Solectron ทเชยวชาญทางดานการประกอบชนสวนอเลกทรอนกส เปนตน

3. กลยทธของโซอปทาน

1. กลยทธผจดหาวตถดบหลายราย (Many Suppliers)เปนการน าเสนอขอมลสนคาหรอบรการทมคณลกษณะ

ตามทองคกรตองการ โดยผซอจะซอกบรายทราคาต ากวา ท าใหผจดหาวตถดบเกดการแขงขน ใหเปนไปตามความตองการของผซอ โดยผจ ดหาวตถดบจะตองคงไวซ งเทคโนโลย ความช านาญ ความสามารถในการพยากรณ ตนทนต า คณภาพ และความสามารถในการสงมอบ

2. กลยทธผจดหาวตถดบนอยราย(Few Suppliers)

ผซอจะเนนสรางความสมพนธทดในระยะยาวกบผจดหาวตถดบนอยราย กลยทธนสามารถสรางคณคาใหกบผจดหาวตถดบโดยกอใหเกดการประหยดจากขนาดการผลต(Economic of scale) ท าใหมตนทนทต า

ขอด เกดความผกพนกบผซอ งายตอการโนมนาวใหเกดความรวมมอระหวางกน

ขอเสย เกดความเสยงในดานความสามารถของผจดหาวตถดบ รวมถงการเปดเผยขอมลลบทางธรกจใหกบคแขง ซงอาจเปลยนจากผจดหามาเปนผแขงขนได

3. กลยทธของโซอปทาน (ตอ)

3. กลยทธการควบรวมกจการในแนวตง (Vertical Integration)

เปนการพฒนาความสามารถในการผลตสนคาหรอบรการ ซงจากเดมใชการจดซอจากผจดหาวตถดบ

ส าหรบองคกรทมเงนทนมาก มบคลากรทมความรความสามารถ อาจเพมโอกาสเปนอยางมากในการลดตนทนคาใชจาย สนคาคงคลง และเพมประสทธภาพทางการจดตารางการท างานและสงมอบ

3. กลยทธของโซอปทาน (ตอ)

การควบรวมกจการไปขางหลง เปนการซอกจการของผจดหาวตถดบ

การควบรวมกจการไปขางหนา เปนผผลตชนสวน ผลตสนคาส าเรจรปดวยตนเอง

3. กลยทธของโซอปทาน (ตอ)

4. กลยทธเคลอขายเคเรทซ (Keiretsu networks)

ผผลตในญปนไดพบแนวทางทผสมผสานระหวางกลยทธผจดหาวตถดบนอยราย และการควบรวมในแนวตง โดยบรษทเปนผสนบสนนทางการเงนใหกบผจดหาวตถดบ ผานการเขารวมเปนเจาของกจการ ผจดหาวตถดบจะถกดงเขามาเปนแนวรวมในการปฏบตการขององคกรทเรยกวา เคเรทซ

สมาชกของ เค เ รทซ จ ะ ได ร บกา รด แ ล รกษาความสมพนธ ในระยะยาวกบองคกา ร และท าห นาทเปรยบเสมอนหนสวนในการจดหาความรความช านาญทางดานเทคนคและการผลตสนคาหรอบรการทมคณภาพสม าเสมอ

3. กลยทธของโซอปทาน (ตอ)

5.กลยทธบรษทเสมอนจรง (Virtual companies)

เปนบรษททพงพาผจดหาวตถดบหลากหลาย ขนอยกบความตองการของบรษท ซงเปนองคการทมการเปลยนแปลงอยเสมอเพอตอบสนองความตองการของตลาด การสรางบรษทใหเปนเครอขายท าไดโดยการสรางความสมพนธกบผจดหาวตถดบตางๆ เชน การท าบญชเงนเดอน การจดหาบคลากร เปนตน

ขอด คอ มความเชยวชาญเฉพาะดานในการบรหารจดการ การลงทนทต า มความยดหยน และมความรวดเรวในการตอบสนองตอความตองการของตลาด

3. กลยทธของโซอปทาน (ตอ)

4. การจดการโซอปทาน

การเคลอนทของปจจยน าเขาและปจจยน าออกเรมต ง แต จ ากการจดหาวต ถดบไปยงสายการผลต คลงสนคา ศนยกระจายสนคา และถงมอผบรโภค จะเกดขนจากองคการทมความเปนอสระตอกน การบรหารจดการจงมความส าคญตอประสทธภาพโดยรวม ความส าเรจจะเกดขนไดโดยการมขอตกลงรวมกนในเปาหมายทตองการ ความไววางใจซงกนและกน และวฒนธรรมองคการทสอดคลองกน

1. การมขอตกลงรวมกนในเปาหมายทตองการ

การน าโซอปทานไปประยกตใช ตองการมากกวาขอตกลงทเปนรปของสญญาระหวางการซอหรอขาย หนสวนธรกจในโซอปทานจะตองเขาใจวา กลมคนทน าเงนมาใสลงไปในโซอปทานไดแก ผบรโภค ดงนน การสรางความเขาใจรวมกนในพนธกจ กลยทธ และเปาหมายจงมความส าคญเปนอยางมาก

2. ความไววางใจ

เปนสงส าคญในการท าระบบโซอปทานประสบความส าเรจ สมาชกจะตองมการแลกเปลยนขอมลระหวางกน ดงนนความไววางใจจงเปนพนฐานส าคญของความสมพนธทด โดยการท ากจกรรมรวมกน

4. การจดการโซอปทาน (ตอ)

3. วฒนธรรมทสอดคลองกน (Compatible organizatonal cultures)

ผจดการฝายปฏบตการมสวนเกยวของกบระบบโซอปทาน ซงองคการทมความเชยวชาญเปนอสระในแตละดาน และแสวงหาผลก าไรจากการสรางความพงพอใจใหกบลกคาของตนเอง

ดงนน ความสมพนธทดระหวางองคการและวฒนธรรมทสอดคลองกน ชวยสนบสนนการตดตอประสานงานทงแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ ท าใหสามารถลดความสญเสยและเพมมลคาใหกบสนคาและบรการได

4. การจดการโซอปทาน (ตอ)

5. การเลอกผขาย

การซอสนคาและบรการ จะตองท าการเลอกผขายโดยทมปจจยทเกยวของหลายสวนประกอบ เชน ความสอดคลองกบกลยทธขององคกร การสงมอบ ความสามารถและคณภาพทวไปของผขาย การพฒนาของผขาย โดยทวไปการเลอกผขาย และการเจรจาตอรองโดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. การประเมนผขาย (Vender evaluation)

เปนขนตอนแรกของการคดเลอกผขาย เกยวของกบการคนหาและประเมนวา ผขายแตละรายมศกยภาพเพยงใด ในขนตอนนจะมการประเมนโดยใชเกณฑตางๆ เขามาพจารณา โดยขนอยกบกลยทธของโซอปทานทองคการตองการบรรลผลส าเรจ

ถาเลอกผขายทไมมประสทธภาพเขามารวมด าเนนงานในธรกจทมอย จะสงผลกระทบตอระบบโซอปทานโดยรวมได

5. การเลอกผขาย (ตอ)

ตวอยางบรษท Creative Toys ตองการประเมนผจดหา

วตถดบในสวนของสทไมเปนพษและไมท าลายสงแวดลอมเพอน ามาใชในผลตภณฑของเดกเลน จงไดเรมตนท าการวเคราะหหนงในผจ ดหาวตถดบทมชอวา บรษท Faber Paint and Dye

บรษทไดเรมตนจากการก าหนดเกณฑการตดสนใจ รวมทงก าหนดน าหนกในแตละเกณฑ จากนนจงท าการใหคะแนนและค านวณหาน าหนกรวมทงหมด ซงสามารถน าขอมลดงกลาวไปใชเปรยบเทยบกบผจดหาวตถดบรายอน และท าการเลอกผขายทไดรบคะแนนสงสด

5. การเลอกผขาย (ตอ)

วธการตดสนใจการประเมนผขาย

5. การเลอกผขาย (ตอ)

2. การพฒนาของผขาย (Vender development)

เปนขนตอนทสองของการคดเลอกผขาย ผซอตองมนใจไดวาผขายยอมรบในการตอบสนองตอความตองการทงในสวนของ คณภาพทก าหนด การเปลยนแปลงดานวศวกรรม การจดตารางการท างาน และการสงมอบ ระบบช าระเงนระหวางองคการและ นโยบายจดซอจดหาการพฒนาของผขายอาจรวมถง การฝกอบรม การจดการทางดานวศวกรรม การชวยเหลอดานการผลต การถายโอนขอมล การก าหนดนโยบายจดซอจดหา เปนตน

5. การเลอกผขาย (ตอ)

3. การเจรจาตอรอง (Negotiations)เปนขนตอนสดทายในการเลอกผขาย โดยการพฒนารปแบบ

ความสมพนธได 3 ลกษณะคอ

• ตวแบบยดราคาตนทนเปนหลก (Cost-based price model) เชน ราคาจะขนอยกบระยะเวลา วตถดบ หรอตนทนคงทและจะมการเปลยนแปลงโดยพจารณาคาใชจายทางดานวตถดบและแรงงานผขาย

• ตวแบบยดราคาตลาดเปนหลก (Market-based price model) ราคาถกก าหนดโดยกลไกทางการตลาด สามารถทราบไดจากสอสงพมพ รวมทงเอกสารการก าหนดราคาของตลาดจากหนวยงานรฐบาล สนคาทางการเกษตร กระดาษ หรอโลหะ เปนตวอยางของตวแบบลกษณะน

5. การเลอกผขาย (ตอ)

• การแขงขนประมลราคา (Competitive bidding) เหมาะส าหรบงานทไมใชงานประจ า เชน การกอสราง

เปนตน การแขงขนอาจด าเนนการผานทางจดหมาย โทรสาร หรอการประมลดวยระบบอเลคทรอนกส

ขอเสยคอ ไมสามารถทจะพฒนาความสมพนธระหวางผซอและผขายในระยะยาวได

ขอดคอ ตนทนคาใชจาย

5. การเลอกผขาย (ตอ)

6. การจดการโลจสตกส

การจดการโลจสตกส ท าใหการปฏบตการมประสทธภาพโดยใชการผสมผสานทกกจกรรมทเกยวของกบการจดหาวตถดบ การเคลอนยายขนสง การจดเกบสนคา เมอคาใชจายในการขนสงและตนทนสนคาคงคลงของปจจยน าเขาและปจจยน าออกมปรมาณสง การมงเนนในเรองของโลจสตกส จงมความเหมาะสมทจะน ามาประยกตใชงาน ผลด คอ การลดตนทนและการพฒนาประปรงการใหบรการแกลกคา

สามารถแบงวธการกระจายสนคาได 5 รปแบบ ดงน

1.การขนสงทางรถบรรทก มความยดหยน และมประโยชนหลายดานสามารถคนหาเสนทางทเหมาะสม ทจะมประสทธภาพมากทสด

2.การขนสงทางรถไฟ เหมาะส าหรบการขนสงสนคาจ านวนมาก ขนาดใหญ น าหนกมาก

3. ขนสงทางอากาศ เปนการขนสงทรวดเรว เหมาะส าหรบสนคาทมน าหนกเบา เสยงาย เชน ยา ดอกไม ผลไม หรอชนสวนอเลกทรอนกส

4.การขนสงทางน า การขนสงทเกาแกทสด เหมาะส าหรบสนคาทมปรมาณมาก ตนทนการขนสงมความส าคญมากกวาระยะเวลาในการสงมลคาต า เชน เหลก แร หนปน

5.ขนสงทางทอ มความส าคญในการขนสงสนคาประเภทน ามนดบ กาซธรรมชาต ผลตภณฑปโตเลยม รวมทงเคมภณฑตางๆ

6. การจดการโลจสตกส (ตอ)

7. บทสรป

สงส าคญเกยวกบตนทนและคณภาพสนคาของธรกจตางๆ จะถกก าหนดโดยประสทธภาพของระบบโซอปทาน การจดการโซอปทานจะชวยสรางความไดเปรยบทางการแขงขนใหกบธรกจ โดยเปนวธการท างานรวมกบผจดหาวตถดบและเปนการพฒนาใหเกดมลคาสงสดอกดวย