www.woordendaad.nl
daadKRACHT
WeemoedEnige tijd geleden las ik een interview met een
succesvolle ondernemer. Hij was goed in zijn
vak, bouwde een groot bedrijf op, verkocht
dit en startte een nieuw bedrijf. ‘Wat is de
grootste leerervaring?’ wilde de interviewer
weten. ‘Ik ben ondernemer en geen manager’,
was zijn antwoord. Geregeld kom ikzelf
ook ondernemers tegen die met weemoed
terugdenken aan de goede oude tijd toen ze
nog echt bezig waren met hun vak.
Niet alle mensen die een vak leren, worden
ondernemer. Het opleidingscentrum OVG-
Genemuiden bijvoorbeeld leidt jongeren op
tot timmerman, metselaar of tegelzetter
die aan de slag gaan bij bouwbedrijven uit
de omgeving. Hier, maar ook in Ethiopië
is behoefte aan vaklui. Woord en Daads
partnerorganisatie MKC–RDA leert kansar-
men een vak dat aansluit bij de behoeften
daar. En zij die ondernemersgeest bezitten,
worden gestimuleerd een eigen bedrijf te
starten. In deze Daadkracht leest u hoe
Genemuider ondernemers en Mathewos
Belissa van MKC–RDA met elkaar in gesprek
gaan over beroepsonderwijs. Verder in dit
nummer onder andere: ‘Talenten ontwikkelen
en een vak leren is ook nog eens een Bijbelse
opdracht’, aldus Pukuta Mwanza uit Zambia.
Veel leesplezier!
Gideon Davidse | Hoofd unit Bedrijven
JOhN aLeXaNDeR,eeN VaKmaN met PaSSIe!
Vaktrainingen: belangrijk in Ethiopië
en GenemuidenPaGINa 2
werk en zelfredzaamheid
PaGINa 5
Ondernemers mee op werkbezoek
PaGINa 6
COLUMN
ONDERNEMEN DOORGEVEN
John is drie als zijn vader bij zijn
moeder wegloopt. Na drie maanden
vertrekt moeder ook. Ze laat haar
zoontje alleen achter. De buurvrouw
vindt John en neemt hem mee. Johns
vader en moeder keren niet meer terug.
Na anderhalf jaar is John te veel in het
gezin van de buurvrouw. Ze brengt hem
naar het huis waar de gezinnen van zijn
zeven stiefbroers samenwonen.
John: ‘Ik kende ze niet en voelde me
onveilig. Het was vaak ruzie. Eén
schoonzus zorgde goed voor me en nam
mij mee naar de kerk. Op mijn twaalfde
stapte ik de zwarte bladzijde van mijn
levensboek binnen. Ik werd verkracht
door een van mijn broers. Verscheurd
en verdrietig vluchtte ik naar mijn beste
schoolvriend Junior. Zijn familie wilde
tijdelijk voor me zorgen. Ik had die tijd
ook contact met mijn nicht Christina.
Ze is christen en naaister. Ik sprak veel
met haar. Ze bracht me de liefde voor
het kleermakersvak bij. Met succes.
In een reclamefolder las ik over de
christelijke vakschool van CDA, waar je
tegen lage kosten het kleermakersvak
kon leren. Ik begon eraan, maar na een
paar maanden liet Juniors familie mij
vriendelijk weten dat ik voor mijzelf
moest zorgen. Geld had ik niet. Ik moest
mijn opleiding stoppen. Ik kon niet
anders dan teruggaan naar het huis van
mijn stiefbroers. Ik was bang. Gelukkig
viel het mee. Ik kreeg een gratis kamer
maar moest zelf koken. Ik spaarde die
tijd geld en besloot naar de vakschool
terug te gaan.
Binnen een jaar had ik mijn diploma
op zak! Nu werk ik in een naaiatelier.
Samen met mijn collega Jenifer naai ik
schorten, EHBO-tasjes en mitella’s. Een
droombaan! Hoewel… een eigen zaak
zou nog mooier zijn. Maar daarvoor
moet ik eerst werken en in deeltijd
doorleren. Ik zie een mooie toekomst.
Eén ding in mijn leven is onveranderd:
Gods trouw. Hij is mijn Vader, mijn
Vriend en mijn Alles. Veel mensen
lieten me in de steek. Hij nooit.’
INHOUD
nummer 2 | september 2012Daadkracht is een uitgave van Stichting Woord en Daad voor betrokken ondernemers.
John Alexander (19), een enthousiaste kleermakersvakman. zijn baas kan op hem rekenen. En omgekeerd. Vertrouwen is het sleutelwoord. Iets wat de Colombiaanse John in zijn jeugd heeft gemist. Juist daarom schat hij het nu op waarde. (Tekst: Rina Molenaar)
www.twitter.com/woordendaad#wdondernemers
meer weten over john of zijn
CoLLega jenifer? ga naar
www.woordendaad.nL/ondernemers
partnerorganisatie Cda
CDA (Corporación Dios es Amor,
Corporatie God is Liefde) werkt al
meer dan 15 jaar met Woord en
Daad samen. CDA wil bijdragen aan
het verminderen van de armoede in
Colombia via verschillende program-
ma’s waarin talent, bekwaamheid en
verantwoordelijkheid samengaan
met ontwikkeling.
bijdrage woord en daad
2011 CoLombia:
Basisvoorzieningen: € 135.393
Onderwijs: € 1.837.222
Vakonderwijs en
arbeidsbemiddeling: € 401.400
Bedrijfsontwikkeling: € 82.358
Capaciteitsopbouw: € 30.974
tOtaaL: € 2.487.347
www.twitter.com/rinamolenaar
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 1 06-09-12 11:02
2 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012
Vakonderwijs is belangrijk. Daarom
sloegen in Genemuiden negen bouw-
bedrijven in 1983 de handen ineen en
begonnen een regionaal opleidingscen-
trum: ‘OVG Genemuiden’. H. Pleijsier en
B. van der Steeg beiden leden van het
OVG-bestuur en Business Platformlid:
‘Het aantal goede vaklui nam af, ook de
kwaliteit van het bouwonderwijs schoot
tekort.’ Doel van het OVG: bedrijven te
voorzien van voldoende goed opgeleide
vaklieden. Centraal hierin staat het
opleiden van met name jonge leerlingen
tot gecertificeerde werknemers met
een opleiding mbo timmeren, metselen
en tegelzetten. Het OVG treedt hierbij
op als werkgever en biedt de leerlingen
een leer- en werkgarantie tijdens de
opleiding. OVG Genemuiden heeft op
dit moment 62 jongens in dienst, zegt
directeur F. Buitenhuis. ‘Nog steeds is
het opleidingscentrum van groot belang
voor de bouwsector.’
Leemte opvuLLen
In de werkloods van OVG staan moderne
machines waarmee de jongens trappen,
kozijnen en meubels kunnen maken. De
directeur van de Ethiopische ontwikke-
lingsorganisatie MKC-RDA, Matthewos
Belissa, krijgt tekst en uitleg bij de
projecten in uitvoering. In een kantoortje
achter glas heeft de leermeester zicht
op iedereen die aan het werk is. Met een
grote rode knop, die pontificaal boven het
bureau hangt, kan hij in noodgevallen met
één druk alle machines uitschakelen.
In Ethiopië is vakonderwijs minstens zo
belangrijk als in Genemuiden. Belissa:
‘Onderwijs is van levensbelang. De
Ethiopische regering biedt wel onderwijs,
maar vooral in en rond steden.’ Buiten
een straal van 50 kilometer rondom de
stad bereikt de overheid vrijwel niemand.
MKC-RDA vult die leemte op. MKC-RDA
werkt daarvoor samen met Woord en
Daad in vijftien onderwijsprojecten ver-
spreid over het hele land. In totaal bereikt
Woord en Daad via MKC-RDA zo’n 1000
leerlingen en studenten in Ethiopië.
Vaktrainingen: belangrijk in Ethiopië
en Genemuiden
2 thema
Drie bestuurders van een vakschool in
Genemuiden zitten aan tafel met de directeur
van een Ethiopische ontwikkelingsorganisa-
tie. Alle vier betrokken bij vakonderwijs en
-trainingen. Alle vier onderstrepen ze het
grote belang ervan, in zowel Nederland als
Ethiopië. Is samenwerking mogelijk? (Tekst: Gijsbert Bouw)
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 2 06-09-12 11:02
DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 3
geen sLuitstuk
Naast regulier onderwijs doet MKC-RDA
ook aan vakonderwijs. Daarin is ze, samen
met Hope Enterprises (eveneens partner
van Woord en Daad) uniek in Ethiopië,
aldus Belissa. ‘Bij de overheid zijn vak-
trainingen een sluitstuk op het reguliere
onderwijs, een opvangbak voor hen die
falen in het onderwijs.’ De vaktrainingen
die MKC-RDA biedt, zijn bedoeld voor
mensen die geen of heel weinig onder-
wijs hebben ontvangen. ‘Zij krijgen zo
weer een kans om te participeren in de
samenleving.’ De heren uit Genemuiden
knikken instemmend. Van der Steeg, die
ook actief is binnen RegioOndernemers
Genemuiden: ‘In Nederland is een goede
opleiding en een diploma al van groot
belang. In Ethiopië is de noodzaak nog
groter, van levensbelang zelfs.’
Eén van de projecten die Woord en
Daad samen met MKC-RDA uitvoert,
wordt gesteund door RegioOnderne-
mers Genemuiden. Via het vaktrain-
ingsprogramma in het district Jeldu,
waar veel werklozen en analfabeten
wonen, krijgt de bevolking trainingen.
Ook worden jongeren en volwassenen
begeleid bij het zoeken naar werk.
kLein sChaap
Belissa doet uit de doeken hoe de
trainingen werken: ‘Deelnemers aan
de vaktrainingen krijgen eerst lees-,
schrijf- en rekenvaardigheden via een
alfabetiseringsprogramma. Tijdens die
training ontdekken we wat de interesses
van de deelnemers zijn. Vervolgens
krijgen ze een training in metaal- of
houtbewerking, handwerken, bijen
houden, dieren mesten of haarknippen.
In totaal duurt deze zo’n drie maanden.’
Doel van de trainingen? Beter gebruik
maken van natuurlijke bronnen, kansen
verbeteren voor jongeren en ouderen,
en helpen aan inkomen. Of MKC-RDA
ook in de bouwsector iets doet, wil
Genemuidenaar Pleijsier, eigenaar van
een bouwbedrijf, graag weten. Belissa:
‘Momenteel hebben we alleen een train-
ing houtbewerking.’
Eén van de trainingen, dieren mesten,
wordt vooral door vrouwen gevolgd.
Belissa: ‘Die zijn vaak rond hun huis
aan het werk, in tegenstelling tot de
mannen. En zij zorgen ervoor dat de
kinderen naar school gaan en dat ze
kleding hebben. We leren de vrouwen
hoe de dieren te houden. Ze kunnen
een klein schaap kopen voor 100 birr
(omgerekend zo’n 4,50 euro/GB); na
twee of drie maanden verkopen ze die
voor 500 birr.’
domino-effeCt
Hoewel het vakonderwijsprogramma
van MKC-RDA nog jong is (gestart in
2011), deden 198 mensen mee aan de
trainingen in 2011. Die hebben effect,
ziet Belissa. ‘Veel mensen beginnen
een klein bedrijf, waardoor er brood
op de plank komt. Vaak vormen ‘afge-
studeerden’ met elkaar een associatie,
waarmee ze gezamenlijk investeringen
doen, in machines bijvoorbeeld. Ook
zien we veel dat zij die de training heb-
ben gevolgd, vervolgens anderen gaan
opleiden.’
werkLoze mannen
Kunnen de heren uit Genemuiden
nog iets leren van de vaktrainingen
in Ethiopië? Pleijsier: ‘We kunnen de
situatie nu goed begrijpen maar direct
leerpunten noemen is lastig.’ Zouden
Belissa en de Genemuidenaars wel iets
voor elkaar kunnen betekenen? Belissa:
‘Het zou mooi zijn als we één of twee
werkloze mannen uit het programma
van MKC-RDA naar de vakschool in
Genemuiden kunnen sturen waar
ze leren over machines, ontwerpen,
materialen en technieken. En over inno-
vatieve producten en ontwerpen, zoals
de houten tuinstoel die in de werkloods
staat. Zij kunnen hun opgedane kennis
dan weer overdragen aan anderen in
Ethiopië.’ Directeur Buitenhuis hoeft
geen moment na te denken: ‘Laat ze
maar komen.’ Van der Steeg knikt
instemmend. Een deal is bijna rond.
3
het werk van mkC-rdaHet ontwikkelingswerk dat Belissa leidt, valt onder de
Meserete Kristos Church (MKC) – één van de grootste
kerken in Ethiopië met meer dan 640.000 leden. De grote
missie van MKC is het brengen van de goede boodschap van
het evangelie van Jezus, vertelt Belissa. ‘Maar dat is niet de
enige taak van de kerk. Een kerk die het belang van de ziel
op het oog heeft, moet ook bijdragen aan het lichamelijke,
economische en sociale.’ Daarom heeft de MKC ook een
onderdeel ‘Ontwikkeling’, onder de naam Relief and Devel-
opment Association (RDA). Belissa is daar directeur van. De
missie van MKC-RDA*? Strijden tegen armoede en onrecht
en positief bijdragen aan een vreedzame en rechtvaar-
dige Ethiopische maatschappij, waarbij mensen in vrede
met God en hun naasten leven en zich met de ontvangen
talenten inzetten ten dienste van elkaar. MKC richt zich op
de programma’s basisvoorzieningen, alfabetiserings-, basis-
en vakonderwijs en arbeidsbemiddeling in zes regio’s in
Ethiopië. Er werken 300 mensen bij MKC-RDA. Sinds 2007
steunt woord en Daad de organisatie. Naast MKC-RDA
werkt woord en Daad in Ethiopië ook samen met ontwikke-
lingsorganisatie Hope Enterprises.
bestedingen woord en daad mkC–rda 2011:Onderwijs: € 103.765
Vakonderwijs en arbeidsbemiddeling: € 84.898
woord en Daad heeft een groeifocus op Afrika. Voor MKC–
RDA is een groei van fondsen gepland, mits de organisatie
zich verder blijft ontwikkelen. Behalve met woord en Daad
werkt MKC–RDA ook samen met andere donoren, zoals Tear
fund UK en Ethiopian Inter Faith Dialogue for Action.
*Meserete Kristos Church – Relief and Development Association
eigen bedrijf
De vakscholen draaien met de reguliere
programma’s naar tevredenheid. Maar
partners van Woord en Daad bieden
de afgelopen jaren meer. Zo worden
studenten met ondernemersbloed
uitgedaagd en getraind om hun vaar-
digheden hierop meer te ontwikkelen.
Bij het runnen van een eigen zaak komt
heel wat kijken. Business Incubation
gaat een stap verder dan de lessen
basisvaardigheden voor ondernemen.
Leerlingen oefenen de praktijk van
het ondernemersvak met hun eigen
mini-onderneming. Ze schrijven een
businessplan, starten hun bedrijf in een
veilige omgeving en worden begeleid
naar zelfstandigheid. Op dit moment
wordt Business Incubation opgezet in
Ethiopië, Sierra Leone en de Filippijnen.
kansen in agrarisChe seCtor
De partners van Woord en Daad vinden
het ook belangrijk goed in te spelen op
de ontwikkelingen in de wereld. Voor
veel gezinnen op het platteland in Afrika
geldt: landbouw is voedselzekerheid.
De agrarische sector biedt kansen. Niet
alleen gewassen verbouwen, maar ze ook
verwerken tot consumptieproducten.
Daar is vaktraining voor nodig. Maar hoe
weet je welke trainingen nuttig zijn om
mensen echt aan werk te helpen? Kennis
van de situatie in een gebied is van groot
belang. Gesprekken met de lokale be-
volking en professioneel marktonderzoek
brengen de mogelijkheden in kaart. In
Benin bleek uit onderzoek dat er behoef-
te is aan training, gericht op landbouw,
inclusief veeteelt en voedselverwerk-
ing. In reactie op deze behoeften zette
partner DEDRAS* in 2011 korte train-
ingsmodules op. Boeren participeerden
hierin. De trainingen zijn fl exibel. Dit
betekent voortdurend kijken en luisteren
naar de behoeften van de markt en de
doelgroep. De trainingen worden daar
dan weer op afgestemd. In Parakou,
Nikki en Pèrèrè volgden in 2011 al 95
boeren een opleiding in gewasproductie,
oogsten, conservering, opslag en handel
van soja. Vijftien boeren werden getraind
in de verwerking van soja in diverse plat-
telandsartikelen.
winstgevend
Na zijn opleiding wil elke student graag
aan het werk als boer, metselaar of
automonteur. Een belangrijke schakel
in het koppelen van studenten aan een
plek op de arbeidsmarkt, is de Job en
Business Service (JBS). Een JBS on-
derhoudt nauwe contacten met lokale
bedrijven om studenten een werkplaats
te bieden. Veel partners van Woord en
Daad zien mogelijkheden vanuit de JBS
winst te maken. Niet alleen studenten
maar ook andere werkzoekenden kun-
nen tegen betaling, coaching, advies en
een sollicitatietraining krijgen. De con-
tacten van de JBS met lokale bedrijven
zijn goed te gebruiken om opleidingen
en trainingen nauw te laten aansluiten
op de marktbehoefte. Dan is het geen
papierwerk maar concrete praktijk!
*Développement Durable le
Renforcement et l’Autopromotion
des Structures communautaires
aansLuiting bij eConomisChe mogeLijkheden
ACHTERGROND
Veranderen de projecten daadwerkelijk mensenlevens? Geven
we het geld van onze donateurs verantwoord uit? Woord en Daad
meet resultaten en onderzoekt de impact van de projecten op
lange termijn. Doel: het werk in het vervolg nog beter doen. Lees
alles over resultaten op www.woordendaad.nl/resultaten.
Meten is weten
Al jaren voert woord en
Daad met partnerorgan-
isaties een vakonder-
wijsprogramma uit. En
steeds weer brengt dit
ons werkende weg tot
nieuwe inzichten en
keuzes. De programma’s
bij onze partners zijn
volop in ontwikkeling.
Doel: de aansluiting bij
economische mogelijk-
heden in elke unieke
lokale context nog beter
te maken. we delen
graag enkele ontwikke-
lingen met u.
(Tekst: willemijn ten Brinke)
wiLLemijn ten brinke
www.twitter.com/woordendaad#ondernemers
www.twitter.com/gijsbertbouw
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 3 06-09-12 11:02
4 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012
praktijkLes voor studenten van de bakkersopLeiding in CoLombia.
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 4 06-09-12 11:02
DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 5
5
Vanuit mijn werk als directeur en
vanuit mijn domineesambt zie ik de
relatie tussen werk en zelfredzaam-
heid. De Bijbel verwijst er ook gere-
geld naar. Ondernemen vereist meer
dan alleen productie van goederen of
diensten. Je moet vaak over andere
vaardigheden beschikken om met suc-
ces een onderneming te runnen, zoals
bekwaamheid in marketing, sales,
relatiebeheer en boekhouden. Enke-
len van Jezus’ twaalf discipelen waren
bekend met het ondernemerschap. Ze
waren vissers. De apostel Paulus was
tentenmaker (Handelingen 18:3). Dat
stelde hem in staat in zijn persoonlijke
levensbehoefte te voorzien én in de
behoefte van de evangeliebediening
door het prediken van Gods woord.
Instellingen die beroepsonderwijs
aanbieden, combineren vakbekwaam-
heid met ondernemerschap. De Bijbel
stimuleert in 1 Thessalonicenzen
4:11-12 de gelovigen om eigen zaken
te behartigen en te werken met eigen
handen en zo zelfstandig te worden.
Paulus geeft de gelovigen de opdracht
om zijn voorbeeld van onafhanke-
lijkheid te volgen. De Bijbel zegt dat
de hand van de vlijtigen rijk maakt
(Spreuken 10:4). Dit betekent dat
mensen die hard (met hun handen)
werken én deelnemen in ondernemer-
schap, zelfredzaam worden en zo hun
levensomstandigheden verbeteren.
Het is belangrijk dat beroepsonder-
wijs duurzaam is. Vaardigheden
kunnen aan andere familieleden
worden doorgegeven als mensen
samenwerken. De familie voorziet
zo in eigen werk. Beroepsonderwijs
werkt effectiever als mensen gebruik
kunnen maken van lokale grondstof-
fen. Deze zijn vaak goedkoper en
eenvoudig verkrijgbaar.
De gelijkenis over de talenten in Mat-
théüs 25:14-30 laat ons zien dat van
de drie bedienden werd verwacht dat
ze het gekregen geld zouden inves-
teren in een zakelijke onderneming.
Op deze manier konden ze de winst
voor zichzelf en voor hun meester
vermenigvuldigen in overeenstem-
ming met hun mogelijkheden. Met
de talenten uit deze gelijkenis kan
geld bedoeld worden, maar het kun-
nen ook geleerde vaardigheden en
ondernemerschap zijn. Evangelical
Fellowship of Zambia (EFZ) biedt al
meer dan vijftien jaar een vakonder-
wijsprogramma aan voor houtbe-
werking, kleding maken en breien.
Deze vaardigheden hebben het leven-
sonderhoud van stadsbewoners ver-
beterd: werk betekent inkomen. Veel
mensen op het platteland hebben ook
beroepsonderwijs nodig, maar daar is
geen scholingsaanbod en reizen naar
de stad is vaak erg duur. We willen
nu een nieuw beroepsonderwijspro-
gramma voor de plattelandsbevolking
starten. Een vak leren is een manier
om veel van onze jonge mensen weg
te houden van de seksindustrie en het
drugs- en alcoholmisbruik. Het stelt
hen in staat een positieve bijdrage
te leveren aan de nationale ontwik-
keling. Op deze wijze stimuleert
EFZ mensen deze Bijbelse opdracht
concreet te maken.
direCteur van partnerorganisatie
efz in zambia. pukuta mwanza is
eveneens voorganger.
BEZINNING
Elke RegioOndernemersgroep geeft
een eigen invulling aan netwerken
tegen armoede. Juist dat levert unieke
ontmoetingen op tussen ondernemers
uit dezelfde regio. Er werd weer heel
wat genetwerkt in de afgelopen periode.
Hieronder een greep uit de laatst geor-
ganiseerde activiteiten.
• OESTERPROEVERIJ
RO ZeeLaND | 10 mei
Zeeuwse ondernemers ontmoetten
elkaar in de Oesterschuren van Yerseke.
Daar kregen zij behalve een korte update
van hun project, vakonderwijs in Benin,
alles te horen over de oester. Natuurlijk
werd deze lekkernij ook geproefd in
combinatie met een goed glas wijn.
• CONCERT | RO EDE– VEENENDAAD
en RO BaRNeVeLD | 9 juni
Ondernemers en partners van RO’s
Ede-Veenendaal en Barneveld genoten
in de koepelkerk van Renswoude van het
Christelijk Symfonie Orkest Sjosjanim.
Diezelfde avond kregen de aanwezigen
informatie over hun projecten, vakonder-
wijs in Sierra Leone en in India. Na afl oop
van de muzikale voorstelling was er
gelegenheid voor ontmoeting onder het
genot van een hapje en een drankje.
• BIJZONDER BEZOEK | RO DUIN &
BOLLeNStReeK | 9 en 10 juni
Zenebe Ayele, directeur van partneror-
ganisatie Hope Enterprises in Ethiopië,
bracht een tweedaags bezoek aan Katwijk
en Lisse. Inzet: contacten verstevigen en
de lokale ondernemers informeren over
de voortgang van de projecten die de RO
steunt. Op het programma stonden: een
bezoek aan een haringhandel, een barbe-
cue en een kerkdienst in Amsterdam.
van varen met de knrm tot oesterproeverijnetwerkaCtiviteiten regioondernemers
REGIO-ONDERNEMERS
De verschillende RegioOndernemers-
groepen organiseren allerlei netwerk-
en fondsenwervende activiteiten
voor haar leden en potentiële leden.
Op www.regioondernemers.nl kunt u
per RO zien welke activiteiten op de
agenda staan, zoals:
13 september:
Kook– & Eerste Hulp Bij Pech-activiteit |
RO Zuid-Hollandse Eilanden (verplaatst
van zomer naar najaar)
13 – 15 september:
Driedaags bezoek aan Barcelona
(kavelveiling 2011) | RO Zeeland
2 oktober
Themabijeenkomst met spreker Teunis
Bunt, directeur Bunt Management,
over timemanagement, en diner bij RGS
Slooptechnieken | RO Twente
4 oktober:
Opstartbijeenkomst, kennismaking en
projectpresentatie | RO Utrecht
29 oktober:
Bijeenkomst met spreker Lennart Prins
(Business Platformlid), eigenaar van een
beveiligings– en onderzoeksbureau.
Actief in Europa, Midden–Oosten, Afrika
en Azië| RO Barneveld
aCtiviteitenagenda Pukuta Mwanza
IN DEZE RUBRIEK SCHRIJVEN PARTNERS VAN WOORD EN DAAD BEURTELINGS EEN BEZINNENDE BIJDRAGE.
werk en zeLfredzaamheid
• MEEVAREN MET KNRM RO GENEMUIDEN | 15 mei
In het KNRM-reddingstation op Urk kregen Genemuider ondernemers kort
een introductie over het werk van KNRM. Daarna stapte het gezelschap aan
boord van een krachtige reddingsboot en voer het onstuimige IJsselmeer
op. Aan land kregen de ondernemers de werkwijze van de KNRM en diverse
heldenverhalen te horen. Een lekker visje kon deze avond niet ontbreken.
Als bedrijf door 70.000 websitebezoekers per maand gezien worden?
Sponsor de sponsorbutton op de Woord en Daad-homepage voor € 350
per maand! Na iedere klik op de ‘gratis’ doneerknop voor onderwijs in
Colombia, verschijnt het logo van de sponsor.
Meer weten? www.woordendaad.nl/ondernemers/sponsorbutton
gratis doneren!
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 5 06-09-12 11:02
6 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012
6 BetROKKeNHEID
Juist die verschillen kwamen in Zam-
bia, waar Woord en Daad sinds 2005
actief is, goed van pas bij de vragen
en uitdagingen die Woord en Daad
tegenkomt in het werkveld. De ver-
kregen inzichten van de groep leidde
tot advies voor Woord en Daad. Wat
waren deze inzichten en adviezen en
hoe is daar anderhalf jaar later gevolg
aan gegeven?
Henk Bezemer, bankier: ‘Vanuit mijn
bancaire en bedrijfskundige achter-
grond gaf ik eerder in Bangladesh
en Zambia adviezen over projecten
gericht op kredietverlening en bedrijfs-
ontwikkeling.’ In Zambia stond dit keer
meer op het programma: basisvoor-
zieningen, onderwijs, vakonderwijs en
bedrijfsontwikkeling. Henk: ‘Dit was
leerzaam. Ik werd geconfronteerd met
heel ander ontwikkelingswerk, maar
ook met de samenhang en de onder-
linge afhankelijkheid van de verschil-
lende programma’s. We hebben met
Woord en Daad gesproken over ver-
sterken; wat versterkt elkaar en hoe
kan dat nog meer versterkt worden?’
‘We hebben allemaal persoonlijk ex-
pertise. Op basis hiervan ontstond nu
ter plekke bij elk project discussie. Dit
betekende voor Woord en Daad een
meerwaarde. De vraag werd nu vanuit
verschillende invalshoeken benaderd’,
aldus Ton van Nieuwkoop, onderwijs-
deskundige.
Terugblikkend vertelt Henk Bezemer:
‘Het inzicht dat ontwikkelingswerk pro-
fessioneel werk is wat een sterke visie
vraagt, werd in Zambia stevig bevestigd.
Daarbij werd mij duidelijk dat je beter
alle programma’s, van basisvoorzie-
ningen tot bedrijfsontwikkeling, in één
gebied kunt uitvoeren en op elkaar laten
aansluiten, dan overal wát doen. Het lijkt
voor de hand liggend, maar in de praktijk
leidt dit soms wel tot pijnlijke keuzes.
Dit betekent afbouwen van bepaalde
programma’s in een regio waar een to-
taalaanpak, om wat voor reden dan ook,
niet mogelijk is. Ontwikkelingswerk is
voortdurend keuzes maken. Niet alleen
in datgene wat je doet, maar ook met wie
je dit doet. Dit kan inhouden dat Woord
en Daad op onderdelen van het werk
‘nee’ moet durven verkopen aan een
partnerorganisatie (met wie zij soms een
langdurige relatie heeft) als een andere
lokale organisatie beter is.
Ton van Nieuwkoop over de inzichten
die hem zijn bijgebleven: ‘De aanwezig-
heid van economische activiteiten is een
must voor structurele implementatie
van zorg en onderwijs. Dat werd mij in
Zambia heel duidelijk. En wil je econo-
mische activiteiten realiseren, dan moet
je je niet in eerste plaats richten op de
allerarmsten.’
Jan Lock, voorzitter raad van bestuur
Woord en Daad: ‘Het bezoek dat de
coördinatiegroep met programma-
medewerkers en de regiocoördina-
tor aan Zambia bracht, is als positief,
constructief en prikkelend ervaren.
Het leverde precies op wat Woord en
Daad verwacht van de samenwerk-
ing met bedrijven: ieder vanuit eigen
expertise samen met de lokale partner
naar de situatie ter plekke kijken. Dat
levert uiteindelijk een veelkleuriger en
completer plaatje op dan ieder voor zich
ooit had kunnen schilderen. De reacties
vanuit de coördinatiegroep onderschrij-
ven dat voor mij. Samen kijken houdt
elkaar ook scherp. Als het bijvoorbeeld
gaat om het ‘nee’ zeggen.
Ik ben blij met de opmerking over de
positie van de allerarmsten. Het klopt
helemaal dat je met allerarmsten geen
economische ontwikkeling op gang
brengt. Dat leidt vervolgens tot het
diepgewortelde misverstand dat dus
economische ontwikkeling altijd aan
hen voorbijgaat. Woord en Daad krijgt
dan zelfs weleens het verwijt dat zij
met het stimuleren van economische
ontwikkeling niet trouw is aan haar ei-
gen doelstelling. Niets is minder waar:
juist in economische ontwikkeling wil
Woord en Daad samen met lokale
ondernemers onvermoede kansen
creëren voor allerarmsten. Maar daar
hebben we ondernemers wel als mid-
del voor nodig. En die ondernemers
zelf zijn niet de allerarmsten, juist
omdat ze ondernemer zijn. Maar ze
zijn wel een onmisbare schakel én een
noodzakelijk middel om de allerarm-
sten het heft in eigen handen te laten
nemen. Om zo op menswaardige wijze
niet afhankelijk te zijn van de hulp van
anderen, maar weer trots te zijn op
zichzelf.’
ONDERNEMERS MEE OP wERKBEzOEK
woord en Daad vindt het belangrijk te weten
hoe ondernemers naar haar werk kijken. zij
houden haar scherp en verruimen haar blik.
Vijf ondernemers uit de coördinatiegroep
van het Business Platform reisden vorig jaar
naar zambia. Allemaal met een geheel ver-
schillende achtergrond; aannemer, hande-
laar, fabrikant, onderwijskundige en bankier. (Tekst: willemijn ten Brinke)
ton van nieuwkoop
business pLatform & Coördinatiegroep Het Business Platform bestaat uit Nederlandse ondernemers die projecten
van woord en Daad steunen, met name vakonderwijs, arbeidsbemiddeling
en bedrijfsontwikkeling. Binnen het Business Platform hebben ondernemers
de mogelijkheid met enkele andere ondernemers betrokken te zijn bij een
specifiek project. Deze ondernemers vormen dan een Business Platformteam.
De jaarlijkse bijdrage van € 5.000 van elk BP-teamlid wordt aan ‘hun’ project
besteed.
De coördinatiegroep vertegenwoordigt het Business Platform en gaat regel-
matig in gesprek met woord en Daad. zij vergaderen minimaal vier keer per
jaar over het werk van woord en Daad en de betrokkenheid van bedrijven.
henk bezemer
positief, ConstruCtief en prikkeLend
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 6 06-09-12 11:02
DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 7
7
zambiaInwoners: 14,3 miljoen
Hoofdstad: Lusaka.
Aantal inwoners: 1,4 miljoen
Taal: De offi ciële taal in Engels. Van de ruim
70 andere talen kregen zeven talen een
offi ciële status.
Onafhankelijk sinds: oktober 1964
Regeringsvorm: presidentiële republiek
Bevolkingsgroei: 3,03%
Geboortecijfer: 43,5 per 1.000 personen (NL 10,89 per 1.000 personen)
Sterftecijfer: 12,4 per 1.000 personen (NL 8.39 per 1.000 personen)
Hiv/aids: 13,5% van de bevolking leeft met hiv/aids
Gemiddelde levensverwachting: 52,57 jaar (80,9 in NL)
Godsdienst: 50–75% christen, 24–49% moslim en hindoe, 1% overig
Analfabetisme: 19,4%
Leeftijdstructuur:
SOCIALE TRENDS
Afgelopen jaren maakte Zambia een sterke economische groei door. In de
periode 2005–2011 groeide het bruto binnenlands product met meer dan 6
procent per jaar. Ondanks dat, staat het land op de Human Development Index
op de 164e plaats van de totaal 187 landen. Vanaf 1931 wordt het wel en wee
van Zambia bepaald door één product: koper. Zolang de wereldmarktprijs voor
koper hoog was, tot 1973, ging het Zambia goed. Het land kon bouwen aan een
verzorgingsstaat. Daarna ging het snel bergafwaarts. Er kwam een omvangrijk
hervormingsprogramma, maar ondanks economische groei, leidde dit niet tot
betere leefomstandigheden voor de bevolking. Dit heeft te maken met: weinig
economische diversiteit, schommelende koperprijzen, een hoog geboorteci-
jfer, hiv/aidsproblematiek en een marktverstorend landbouwbeleid.
Het merendeel van de bevolking (68%) leeft onder de armoedegrens van één
dollar per dag. Offi cieel kent het land een werkloosheidscijfer van 14%. Van de
beroepsbevolking werk 85% in de landbouwsector. Deze sector draagt voor
21% bij aan het bruto binnenlands product. Maïs is het belangrijkste landbou-
wproduct. Slechts 6% van de beroepsbevolking is werkzaam in de industriesec-
tor, maar de sector draagt voor 35% bij aan het bruto binnenlands product. Het
infl atiepercentage eind 2011 was 8,4%. Het rentepercentage voor een lening
bij een commerciële bank is eind 2011 19%. Exportproducten zijn: koper, tabak,
bloemen en katoen. Na Zwitserland is China de grootse exportpartner.
Bron: CIA factbook, The World Bank
eConomisChe trends
Bronvermelding: CIA factbook
bestedingen woord en daad zambia 2011 Programma EURO
Basisvoorzieningen en noodhulp 438.787
Onderwijs 153.398
Beroepsonderwijs, -training
en arbeidsbemiddeling 182.794
Onderzoek en evaluatie 8.751
totaaL 783.730
aanbeveLingen Coördinatiegroep:• Selecteer lokale partners bewust en goed.
Benoem ook waar de organisatie zich in kan ontwikkelen.
• Voer een totaalprogramma met samenhang uit in één gebied.
• Let op de verhouding projectgrootte en capaciteit (kwantiteit en kwaliteit).
• Bepaal per project vooraf de te behalen resultaten en evalueer goed.
Opvolging aanbevelingen door Woord en Daad:
• Na deze reis is Woord en Daad met de partners in Zambia in gesprek gegaan. Op dit mo-
ment kijkt Woord en Daad hoe ze een vakonderwijsprogramma in Zambia kan opzetten,
dat goed aansluit bij de lokale economie en in één gebied kan plaatsvinden.
• Mede in het kader van focus en samenhang komt er een heroriëntatie op het
programma basisvoorzieningen.
geboeid verbondenOp 1 november D.V. zijn onderne-
mers, werkzaam in allerlei verschillende
branches, grote en mkb-bedrijven uit
het hele land van harte welkom op onze
unieke ondernemersmeeting!
Het netwerk van Woord en Daad is,
mede door de oprichting van lokale
RegioOndernemers-groepen, fl ink
gegroeid en verstevigd. Reden genoeg
om een netwerkbijeenkomst te
organiseren voor alle ondernemers
die in meerdere of mindere mate bij
Woord en Daad betrokken zijn.
Verbinden staat deze middag centraal.
U als ondernemers met elkaar, maar
ook met Woord en Daad. Luister naar
ondernemers die vertellen over hun
ervaringen en passie voor Woord en
Daad. En kom er ook achter waarom
Woord en Daad ondernemers graag be-
trekt bij haar werk. Wees erbij, ontmoet
andere ondernemers en raak geboeid!
Datum: donderdag 1 november
Aanvang: 15.30uur, inclusief diner
Locatie: Kameryck, Oortjespad 3
in Kamerik
Kosten: € 50 p.p.
Aanmelden: www.woordendaad.nl/
ondernemersmeeting
UITNODIGINGONDERNEMERSMEETING 1 NOVemBeR
RegioOndernemers-groepen, fl ink
gegroeid en verstevigd. Reden genoeg
ervaringen en passie voor Woord en
Daad. En kom er ook achter waarom
Aanmelden: www.woordendaad.nl/
ondernemersmeeting
ONDERNEMERS – VERHALEN – wERELDwIJD – ONDeRNemeN DOORGeVeN
DAADKRACHT - BEDRIJFSONTwIKKELING – ENTHOUSIASME - COMPANYKIDS BETROKKEN - DINEREN – verbinden - NETwERKEN - AzIE – MIDDEN – AMERIKA AFRIKA - BetROKKeN – BUSINESS PLATFORM - ervaringen - SCHERPBASISVOORzIENINGEN – CONCREET – BEwOGEN - REGIOONDERNEMERS
INSPIREREN - VAKONDERwIJS – EXPERTMISSIE – TOEKOMSTPERSPECTIEF
ONVeRGeteLIJK - ontmoeten - ONDERNEMERS – verhaLen – wERELDwIJD
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 7 06-09-12 11:02
8 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 concept & design: www.reprovinci.nl
business CLub het groene hart krijgt bezoek van ver
(Tekst: willemijn ten Brinke)
‘hoe kan de organisatie van de vakschool
nog effi ciënter en effectiever?’ Een belang-
rijke vraag die directeur Francisco Pascual
jr. van de vakschool AMG Filippijnen
stelt. Zeker als je bedenkt dat de school
gestimuleerd wordt zelfvoorzienend te
worden. Begin oktober reist consultant
Henk Hop (38 jaar) naar de Filippijnen om
Francisco en zijn management hierover
te adviseren. Kan de kostprijs per student
bijvoorbeeld naar beneden?
Henk Hop is consultant bij Bunt Manage-
ment, lid van het Business Platform.
Henk helpt bedrijven bij het verbeteren
van prestaties op allerlei manieren; van
lichte verbeterprogramma’s tot zware
verandertrajecten en van coaching van
leidinggevenden tot ingrijpende reorgani-
saties. Voorafgaand aan de reis stelde
Daadkracht aan Henk enkele vragen.
Bent u eerder in een ontwikkelingsland
geweest?
Nee. Ik denk dat het armste land waar
ik geweest ben Roemenië was. In 2010
heb ik voor een Nederlands bedrijf zijn
Roemeense vestiging doorgelicht.
Wat verwacht u van de expertmissie?
Enerzijds is het ‘gewoon’ werk. Ik bedoel,
ik moet een analyse maken van een or-
ganisatie en op basis daarvan een plan van
aanpak schrijven. Anderzijds ben ik heel
nieuwsgierig hoe het is om dit in een ander
land, onder andere omstandigheden, in
een andere taal en in een andere cultuur
te doen. Ik verwacht dat het veel gaat vra-
gen van mijn inlevingsvermogen. Verder
vind ik het heel mooi om een christelijke
vakschool te mogen helpen.
Hoe bereidt u zich voor op deze missie?
Ik heb al veel informatie over de school
ontvangen. Verder woonde ik een sessie
bij met een aantal mensen die ervaring
hebben in het begeleiden en opzetten van
dit soort organisaties in ontwikkelings-
landen. Daarnaast organiseert woord en
Daad nog een ‘cultuursessie’. Daar hoop ik
te leren over de Filippijnse cultuur en de
school. Verder zijn er natuurlijk prak-
tische zaken voor te bereiden. Ten slotte
ben ik van plan via Skype alvast contact te
leggen met Francisco Pascual jr., zodat we
elkaar al een beetje leren kennen.
benieuwd hoe henk het heeft gehad
in de fiLippijnen? Lees het in de
daadkraCht van november.
nederLandse ConsuLtant adviseert vaksChooL
BOEKENTIPS
8 LeeSwAARDIG
Daadkracht is een uitgave van Stichting woord en Daad voor betrokken
ondernemers. Het verschijnt in april, september en december. Daadkracht
wordt verspreid onder betrokken ondernemers en belangstellenden.
CoLofon
Uitgave
Stichting woord en Daad
Spijksedijk 16e
Postbus 560
4200 AN Gorinchem
Tel: 0183-611800
Fax: 0183-611808
Bank.rek.nr: 38.54.87.088
www.woordendaad.nl/ondernemers
Ontwerp, vormgeving & druk
Reprovinci | www.reprovinci.nl
Redactie:
Rina Molenaar (hoofdredacteur)
willemijn ten Brinke (eindredacteur)
Gijsbert Bouw
Gideon Davidse
Linda Poot
Oplage
3.600
Overname artikelen
Overname van artikelen is prima. Graag
met bronvermelding.
Ondernemers uit het groene hart
steunen sinds de oprichting van hun
Business Club een meerjarig huizen-
bouwproject in Colombia. De club, die
nu twaalf leden telt, ontstond in 2007
op initiatief van Bouwbedrijf De Vries
en Verburg. De directeur van partner-
organisatie CDA in Colombia, Missy
Christie, kwam in juni naar Neder-
land. Ze ontmoette de Nederlandse
ondernemers van de Business Club.
Behalve dat Missy Christie de onderne-
mers een update gaf over het huizen-
bouw-project, ging zij ook in op de
problematiek in Colombia. Jan Boer,
voorzitter van de Business Club en
directeur van De Vries en Verburg:
‘Missy Christie liet ons zien hoe CDA
het verschil maakt voor mensen die daar
eerst uitzichtloos leefden. In Colombia
geldt nog steeds de macht van de sterkste
en viert de corruptie hoogtij. Toch zijn
verbeteringen waarneembaar en is de
regering nu enigszins stabiel te noemen.
Via het huizenbouwproject leven nu 22
gezinnen in een nieuw huis. De huizen
maken deel uit van een compleet pro-
gramma van onderwijs, beroepsopleiding,
microkrediet en ondernemerschap. we
hopen dat medio maart 2013 de volgende
25 woningen gereed zijn. Een huis, een
plek onder de zon, waarin mensen zich
veilig en beschermd kunnen voelen en
waarmee mensen weer hun eigenwaarde
terugkrijgen. Dit geeft hun zicht op een
plezierig bestaan. Dit was en is het idee
van onze club van ondernemers en tevens
onze businesspartners in Nederland. Ook
in deze tijd zijn zij nog steeds bereid om
het verschil te maken voor de veel minder
bedeelde medemens. Fijn dat dit zo kan
en goed dat wij dit als spiegel voor kun-
nen houden om te zien hoe goed wij het
hebben. Dat is niet alleen een idee, maar
maakt ook daadwerkelijk het verschil.’
De ontmoeting met Missy werd afge-
sloten met een gezamenlijke maaltijd in
het Reeuwijkse Hout. ‘De ondernemers
zijn van harte welkom in Colombia om het
project zelf te bezoeken!’, aldus Missy.
Alle leden van de Business Club zijn lid van
het Business Platform van woord en Daad.
Hun lidmaatschapsbijdrage van € 5.000 per
jaar is bestemd voor het project in Colom-
bia. Gezamenlijk steunen zij het project met
een bedrag van € 60.000 per jaar.
wiLt u ook samen met nederLandse
ondernemers een team vormen en
gezamenLijk een projeCt steunen?
neem ContaCt op met gideon davidse
ruim baan voor
gereChtigheid Dit boek geeft een duidelijk beeld van de balans tussen ‘Woord en daad’. Ik beveel dit boek aan omdat het je laat nadenken over de herhaalde oproep in de Bijbel om recht te doen, bijvoorbeeld in Mattheüs 11:4-5. In het boek komt meerdere malen naar voren dat rechtvaardigheid het karakter van God weerspiegelt. Lees en handel! >Tip gegeven door: Gijs Willem Sloof, directeur Stabiplan B.V. Bodegraven
Tim Keller: 237 pagina’sUitgeverij Van Wijnen
april 2011
ISBN 9 789051944112
€ 19,95
de staat van afrikaAls dit boek een ding duidelijk maakt, is het dat je Afrikaanse landen onmogelijk over één kam kunt scheren. De ervaren Afrika-correspondent Richard Dowden be-schrijft Afrika vanaf het moment dat de Europeanen waren vertrokken en nadat de superpowers arriveerden. Dowden heeft vertrouwen in de gewone Afrikaan; in de vitaliteit en het vermogen om het leven ook na alle rampspoed weer op te pakken. >Tip gegeven door: Corjan Rink, hoofd Communicatie en Fondsenwerving Particulieren en Peter Boer voorzitter comité Woord en Daad Woerden
Richard Dowden: 576 pagina’sUitgeverij Vcl
november 2010
ISBN 9789059775053
€ 17,95
marketing tegen armoede Bijna de helft van de wereldbevolk-ing moet rondkomen van minder dan $ 2,50 per dag. Ook groeit de ongeli-jkheid tussen rijk en arm wereldwijd. En dan is er nog de wereldwijde economische crisis. Marketing tegen armoede bevat veel casestudies en laat ook zien hoe de samenwerking tussen overheid, ngo’s en bedrijf-sleven verbeterd kan worden. Een must read voor iedereen die zich bezighoudt met armoedebestrijding en ontwikkelingssamenwerking. >Tip gegeven door: Rutger van den Noort, demandmanager Friesland-Campina Domo
Philip Kotler & Nancy Lee400 pagina’sUitgeverij Pearson Benelux
april 2010
ISBN 9 789043018753|
€ 29,95
De boekentips zeggen niets over het
standpunt van Woord en Daad.
vaksChooLwoord en Daad steunt de vak-
school in de Filippijnen sinds haar
oprichting in 1995. De school
begon met vijf leerlingen in een
simpel gebouwtje. Inmiddels is
zij uitgegroeid tot een door de
overheid erkend college, waar
honderden leerlingen per jaar
afstuderen en een baan vinden.
henk hop
(Tekst: willemijn ten Brinke)
voor na
Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 8 06-09-12 11:02
Top Related