Sa subong nga Isyu
Editoryal: Saludo sa NDFP sa ika-44 ka tuig . . . . . . p. 1
Makahas nga pabaskugon ang Kahublgan sang Pamatan-on kag Istudyante para sa Armadong Paghimakas. . . . . . . . . . . . . . . . . p. 3
Pag-atipan medical sa pumuluyo . . . . . . . . . . . . . . . .p. 5
Irigasyon sa pagbuligay sang mangunguma. . . . . . .p. 6
Paghimakas sang mga mangunguma sa Sanson Estate, Sara, Iloilo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .p.7
Peace Mission sa Brgy Cabatangan, Lambunao: Pagbulig sa mga biktima sang militarisasyon. . . . . . p. 8
Alipalok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 9
Binalaybay.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10 Caduy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10
Tuig 40, Numero 4 Abril 2017
Editoryal
Saludo sa NDFP sa iya ika-44 ka Tuig!
ini nga Abril 24, 2017,
ginasaulog sang mga
rebolusyonaryong pwer-
sa sa bug-os nga pungsod ang
ika-44 nga anibersaryo sang
National Democratic Front-
Philippines (NDFP).
Ang NDFP ang pinakadaku
kag pinakamalapad nga organisas-
yon sang rebolusyonaryo nga
hublag. Ini bangud alyansa ang
NDFP sang tanan nga
rebolusyunaryo nga pwersa nga
nagadala sang tunay nga interes sang pinakamadamo
nga pumuluyo sa Pilipinas halin sa pinakakubos nga
mangunguma asta sa nahanunga nga mga sahi sang
katilingban.
Sa Panay, ang alyado nga organisasyon sang
NDFP nga ara sa kubay sang mangunguma,
mamumugon, kabataan kag estudyante, imol sa
syudad, mga titser, health workers, mga
empleyado, kag iban pa nga propesyonal kag
lakip sa sektor sang simbahan ang
nagapanguna sa mga paghimakas sang masa sa
ila nga mga sektor.
Halin sa 12 sang gintukod ini sadtong
1973, padayon nga nagadaku kag nag-abot na
sa 17 ang mga organisasyon nga nagabuylog
diri sa bug-os nga pungsod. Tanan sila
nagahiliusa nga ipasulong ang pungsodnon
demokratiko nga rebolusyon.
Ang NDFP gintugyanan sang
rebolusyonar-yong pwersa sang isa ka ispesyal
nga hilikuton. Ini amo ang pagrepresentar sang
rebolusyonaryo nga Demokratiko nga
S
2 Daba-Daba, Abril 2017
Ang mga kaalyado nga organisasyon sa alyansa sang
NDFP amo ang mga masunod:
Partido Komunista ng Pilipinas (PKP-MLM)
Bagong Hukbong Bayan (BHB)
Rebolusyonaryong Kunseho ng mga Unyon (Revolu-
tionary Council of Trade Unions o RCTU), sa mga
unyon sang mga mamumugon,
Pambansang Katipunan ng mga Magbubukid (PKM),
sa mga mangunguma
Katipunan ng mga Samahang Manggagawa
(KASAMA), sa mga mamumugon kag mga
malaproletaryado
Kabataang Makabayan (KM), sa mga pamatan-on
kag mga istudyante
Makabayang Kilusan ng Bagong Kababaihan
(MAKIBAKA), sa mga kababaihan
Artista at Manunulat ng Sambayanan (ARMAS), sa
mga manunulat, artista kag iban pa nga kultural nga
mga aktibista
Prenteng Demokratiko ng mga Mamamayan sa
Cordillera (Cordillera People’s Democratic Front o
CPDF), sa mga Tumanduk sa Cordillera
Kristiyano para sa Pambansang Pagpapalaya
(Christians for National Liberation o CNL), sa mga
relihiyuso nga sektor,
Makabayang Samahang Pangkalusugan (MSP), sa
sektor sang ikaayong lawas
Liga ng Agham para sa Bayan (LAB), sa sektor sang
mga syentipiko
Katipunan ng mga Gurong Makabayan (KAGUMA),
sa mga titser
Makabayang Kawaning Pilipino (MKP), sa mga
empleyado
Rebolusyonaryong Organisasyon ng Moro (MORO),
sa pungsodnon nga minorya sang Moro
Rebolusyonaryong Organisasyong Lumad (ROL), sa
kubay mga Tumanduk nga Lumad,
Compatriot, sa kubay sang mga migrante.
Gubyerno sang Pumuluyo nga mag-atubang sa
Gubyerno sang Republika sang Pilipinas (GRP)
para sa peacetalks, ukon sugilanon
pangkalinungan.
Halin pa sadtong 1986, nag-imbolbar na
ang NDFP sa ceasefire kag peacetalks sa pag-
atubang sa GRP sa idalom sang rehimeng Cory
Aquino, apang wala ini nangin mabinungahon.
Nasundan ini sadtong panahon sang mga rehimeng
Ramos kag Estrada kon sa diin, nabalay kag
naisahan ang importante nga mga kasugtanan. Isa
lang diri ang kasugtanan sa Comprehensive
Agreement on Respect for Human Rights and
International Humanitarian Law (CARHRIHL).
Sa idalom sang rehimeng Duterte, napadayon
ang peacetalks matapos ang masobra isa ka dekada
nga nauntat ini sa idalom sang mga rehimeng
Macapagal-Arroyo kag Benigno Aquino III.
Ginkaptan sang rebolusyonaryong pwersa sa
pagpamuno sang Partido Komunista ng Pilipinas-
MLM ang ginatanyag ni Duterte nga peacetalks. Ini
para sa interes sang pumuluyo nga ugaton ang
ginatunaan sang armado nga kumplikto nga
nagaluntad na sa halos 50 ka tuig sa pungsod. Daku nga kabudlayan subong ang gina-
atubang sang NDFP sa sining ika-4 nga round sang
peace talks sa GRP. Ini bangud sang pagpanabotahe
sang imperyalismong US kag salaligan sini nga mga
reaksyunaryo kag mga upisyal sang AFP-- sanday
Defense Sec. Delfin Lorenzana, National Security
Adviser Hermogenes Esperon kag si Hen. Eduardo
Año, hepe sang AFP. Sila ang ginagamit sang
imperyalismong US para idiskaril ang peacetalks.
Bisan pa man, nangin mabinungahon ang ika-
4 nga round sang peacetalks sining Abril 3 asta 6,
didto sa Noordwijk, Netherlands. Pinakatampok kag
pinakasignipikante nga kadalag-an diri amo ang
pagtib-ong sang GRP kag NDFP sang libre nga
pagpanagtag sang duta bilang basehan nga prinsipyo
sang tunay nga reporma sa duta.
Ini ang nahauna nga kahigayunan nga mismo
ang GRP nag-ako kag nagpasugot sa demanda sang
masang mangunguma para sa libre nga pagpanagtag
sang duta. Ginpakita lang nga ining gatos ka tuig na
nga ginapakig-away sang imol nga mangunguma isa
ka matarung nga demanda. Paghimakas ini nga ila
ginbuhisan sang dugo kag kabuhi sa indi na maisip
nga mga pangmasaker kag sa pila na ka henerasyon.
3 Daba-Daba, Abril 2017
Ang libre nga pagpanagtag sang duta sa mga
mangunguma amo ang demanda kon ngaa nagadaba-
daba ang inaway banwa sa kapuluan. Ang inaway
banwa nga ginasulong subong ang para sa kalinungan
sang pumuluyo. Bangud ang paghimakas sang
pumuluyo nagaabanse, nagabaskog kag indi
mapyerde, natulod ang reaksyunaryo nga gubyerno
nga magpungko kag magpamati sa demanda sang
pumuluyo.
Wala man tuod ginaako sang reaksyunaryong
gubyerno, pero ang pagpungko sa lamesa sa pag-
atubang sa NDFP, nagakahulugan nga ginabaton sang
GRP ang mala-gobyerno nga papel sang NDFP bilang
representante sang rebolusyunaryo nga gubyerno sang
pumuluyo.
Sa tunga sang nagaluntad nga peacetalks
dungan ang mga panabotahe sang imperyalismong
US, lokal nga mga reaksyunaryo kag AFP,
kinahanglan maglunsar ang mga pumuluyo sa
kaumhan kag kasyudaran sang mas dalagkuan, mas
militante kag mas maikit nga mga pangmasa nga
paghimakas nga magabunga sang mas dalagku nga
mga kadalag-an sa aton inaway banwa.
Kinahanglan dugang nga magdaku kag
magbaskog ang aton mga pangmasa nga organisasyon
kalakip ang New People's Army. Ang mga ganar sang
mga paghimakas sang masa indi dapat mawasi.
Kinahanglan depensahan ang mga ini sang mga
Pulang hangaway sang masa. Ang NPA sa Panay
dapat labi nga magpadaku kag dugang nga
magpabaskog agud husto nga mapangapinan ang mga
pumuluyo kag mga kadalag-an nila.
Suportahan sang PKP-MLM kag NPA upod sa
malapad nga pumuluyo ang ginasulong nga peacetalks
sang NDFP. Dungan sini, ginasikway sang
rebolusyonaryong pwersa ang mga manugsabotahe sa
peacetalks nga ara sa AFP kag iban nga reaksyunaryo.
Mapadayon man ang negosasyon pangkalinungan sa
paglubad sang basehan nga problema sang pumuluyo
ukon indi, ginpamatud-an sang NDFP nga ang iya
ginadala amo ang matuod-tuod nga interes sang
pumuluyong Pilipino. Ini ang kalinungan nga iya
ginatanyag -- ang kalinungan nga napundar sa
hustisya kag ang inaway banwa para kalinungan sang
pumuluyo.
Makahas nga pabaskugon ang Kahublagan sang Pamatan-on kag Istudyante
para sa Armadong Paghimakas
adinalag-on nga ginhi-
wat sang Partido Ko-
munista ng Pilipinas sa
Panay ang pinakauna nga kum-
perensya sang Partido kaangut
sa rebolusyonaryong hilikuton
sa kubay sang pamatan-on sa
sulod sang isa ka baseng
gerilya. Gintambungan ining tatlo ka
adlaw nga kumperensya sang mga
delegasyon halin sa nagkalain-lain
nga rebolusyonaryong organisasyon
sang mga pamatan-on kag istudyante
sa kaumhan kag sentrong urban sa
nagkalain-lain nga probinsya sang Panay.
Mayor nga tum-ok sang kumperensya ang
panawagan mismo sa pagpauswag kag dugang nga
pagpasulong sang kahublagan sang mga pamatan-on
kag istudyante kag dugang nga pagsakdag kag direkta
M
4 Daba-Daba, Abril 2017
nga pagpasakop sa mga hilikuton sa kaumhan kag sa
pagsampa sa Bagong Hukbong Bayan.
Mabaskog ang panawagan sa mga edukado
nga mga pamatan-on nga magkadto sa kaumhan sa
pagtuon kag pagpartisipar sa paglubad sa problema sa
duta kag anti-pasista nga paghimakas sang mangu-
nguma. Daku man ang demanda sa mga intelektwal
para sa pagtukod sang rebolusyunaryong gubyerno sa
kaumhan.
Kabahin sang gintalakay sa kumperensya ang
kahimtangan kag mga problema subong sa kubay sang
sektor sang mga pamatan-on kag istudyante.
Gintalakay man ang papel sang mga Kabataang
Makabayan halin pa sang una lakip sadtong Ikaduha
nga Kahublagan Propaganda kag First Quarter Storm
sang 1970. Nakita ang desaysibo nga papel sang mga
pamatan-on sa pagduso sa pagpaabanse sang
rebolusyon, kag sa pagbun-ag sang panibag-o nga
unos sang pungsudnon demokratiko nga kahublagang
masa.
Duna sa mga pamatan-on ang kapagsik sang
lawas kag pamensaron, ang pagbaton sang bag-o kag
rebolusyunaryo nga ideya kag pamaagi, pati man ang
pagkakahas sa pagbato sa indi makatarungan nga
sistema kag pagka-isganan sa pagpasakup sa rebo-
lusyon agud agumon ang masanag nga buwasdamlag.
Handa ang mga pamatan-on kag istudyante sa
pagsabat sa panawagan-- ang makahas kag mapagsik
nga pagpadaku kag pagpalapad sang rebolusyunar-
yong kahublagan kag pag-amot sang ila kusog kag
lubos panahon nga pag-alagad sa pumuluyo kapin sa
kaumhan.
Kadam-an sa mga nagtambong malipayon nga
nangin kabahin sang kahiwatan. Ini bangud nahatagan
sang kahigayunan nga mapasangkad ang perspektiba
sa pagtungod sa hilikuton sa kubay sang mga
pamatan-on kag istudyante.
Suno kay Kaupod Yana, isa sa mga
tumalambong nga naghalin sa sahing petiburgesya,
ang kumperensya daku nga pagpamuklat sa iya. Ini
agud mangin labing makahas sa pagremolde sang mga
naandan nga kinaiya kag pamaagi agud makaupod sa
nagasalimbayan nga mga hilikuton. Ginahimo ini
samtang nagasingki ang inaway para dag-on ang
demokratikong rebolusyon sang banwa.
Naghiliusa man ang kumperensya sa bag-o nga
programa kaangut sa hilikuton sa rebolusyunaryong
kahublagan sang pamatan-on kag istudyante. Ini nga
mga hilikuton nagademanda sang makahas kag
mapagsik nga pagdakup sa tanan nga oportunidad
agud mapukaw kag maedukar ang mga pamatan-on sa
matuod nga sitwasyon.
Halin diri, madasig nga organisahon kag
pahulagon sila sa ila linibo-libo nga kusog sa ila
kaugalingon nga isyu. Ini nga pagpahulag sa ila
nagaupod sa malapad nga kubay sang pumuluyo agud
mas mahangpan nila ang mas rebolusyonaryo nga
kawsa sang pumuluyo kon sa diin upod sila.
Samtang ginapanginbabawan ang mga
kahinaan kag kabudlayan, nagalanog sa balatyagon
sang tagsa-tagsa ka partisipante ang pagpaninguha nga
malab-ot ini nga mga hilikuton. Labi sa tanan, agud
magserbi sa labi nga pagpauswag kag pagdamo sang
mga pamatan-on nga magpasakop sa rebolusyon. Sa una nga paglantaw, mabudlay ang
talakladon nga upang agud mapahulag ang mga
pamatan-on. Ini ilabi na subong nga panahon nga
kadam-an sa ila digitally-wired. Ukon halos tanan
mahapos na lang makaangkon sang mga android ukon
smartphone kag maka-internet.
Diri sila mabaskog nga maimpluwensyahan
kag ginatiplang sang mga ideya nga nagapahilayo sa
ila sa realidad sang katilingban. Ini magluwas pa sa
sistema sang edukasyon kag iban nga garuk nga
kultura nga nagakorap sang ila pamensaron kag gawi.
Apang ini nga sitwasyon sang pagka-digitally-
wired sang mga pamatan-on, sarang man nga mangin
palaagyan sa pagpalapnag sang progresibo kag
rebolusyonaryo nga mga ideya agud mapamuklat ang
mga pamatan-on. Ini sa mga isyu sang kaimulon, mga
kinamatarung, inhustisya kag iban pa nga isyu sa
sulod sang iskwelahan kag sa mga komunidad sa
kasyudaran kag kaumhan.
Si Ka Yana, isa lang sa madamo nga mga
pamatan-on nga nagsabat sa panawagan sang
kaumhan. Gintalikdan niya ang oportunidad para
mapasulhay ang personal nga pagpangabuhi. Ginba-
yaan niya ang komportable nga paghulag sang isa ka
petiburges sa kasyudaran -- ini agud lang maghatag
sang lubos-panahon nga pag-alagad sa kahublagan
sang mga pamatan-on kag mangunguma sa kaumhan.
Kon masarangan ni Ka Yana, masarangan man
ini sang madamo pa gid nga pamatan-on kag
istudyante nga lampuwasan ang mga kabudlayan kag
mangin ehemplo sang walay kutod nga pag-alagad sa
pumuluyo.#
5 Daba-Daba, Abril 2017
Pag-atipan medikal sa pumuluyo
ang nagligad nga ikaduha
nga semana sang Abril,
2017, liwat nga ginpakita
sang Bagong Hukbong Bayan
nga sila ang matu-od-tuod nga
hangaway sang pumuluyo. Ini
paagi sa pagsabat sa basehan
nga kinamatarung sang pumu-
luyo sa ikaayong lawas. Madinalag-on nga gintigayon
sang mga hangaway nga medik ang
menor nga operasyon sa pagbukas
kag pagpagwa sang nana halin sa
likod sang isa ka organisadong masa.
Mas mataas nga ikasarang medikal
sa pagsabat sang kinahanglanon sang pumuluyo
Ini nga menor nga operasyon ginatawag nga
incision and drainage of abscess nga kinaandan
ginaobra lang sa sulod sang ospital. Ang pasyente
sang mga kaupod nga medic tunga na sa tuig nga
nagabatyag sang ini nga balatian kag nagaapekto na sa
iya paglakat.
Nakaagi banog ang iya likod nga indi na niya
maalsa ang iya mga tiil. Wala gid mag-ekspektar ang
ang pasyente nga sa sulod lang sang Hangaway sang
Banwa siya makapatsek-ap sa ila mobayl nga klinik sa
pinakauna nga tion kag makapaopera.
“Kon ato sa gwa (sang hukbo), magastuhan pa
ako. Diri lang nahatagan sang igtalupangod ang
nabatyagan ko,” hambal sang pasyente sang natapos
na ang operasyon.
Tuman kasakit ang nasambit nga operasyon
bangud ang mga bulong para sa sakit indi maka-
epekto kon may nana kag pagbanog. Apang maisog
nga gin-atubang sang pasyente ang sakit bangud, suno
sa iya, kon indi maoperahan dala-dalahon lang man
nila gihapon ang balati-an.
Sa aktwal, ginadala-dala na lang gid man sang
pumuluyo ang ila mga ginabatyag. Maathag kag
kriminal na gani ang pagpabaya sang reaksyunaryong
gubyerno sa pagbalati-an kag pag-antus sang
pumuluyo.
Minilyon ang mga pumuluyong Pilipino nga
indi makaangkon sang pinaka-simple nga serbisyo
medikal bangud sa daku nga gastos para diri. Tuman
kaathag nga wala sang plano ang reaksyunaryong
gubyerno nga hatagan sang alibyo ang ginabatyag
sang pumuluyo.
Manubo ang badyet sa ikaayong lawas kag
ginatib-ong ang pribatisasyon sang mga ospital. Ang
pagbulong ginaganansyahan pa sang mga kapitalisa
nga tag-iya sang pribado nga ospital kag kumpanya
sang mga bulong.
Serbisyong masa nga walay kabaylo
“Kon indi tungod sa NPA, wala maoperahan
ang sakit ko. Dira ko nakita nga ang NPA...
mabinatyagon gid sa pumuluyo. Sila lang ang
nagtatap sa akon. Wala gd sila nagpabaya, ginobliga
gid (nga matan-aw ang akon ginabatyag)...Amo ini
ang inagihan ko sa kabuhi ko nga indi ko gid
malipatan,” dugang pa sang pasyente.
Ang ini nga aktibidad naghatag sang dugang
nga kaisog kag kakahas sa mga rebolusyonaryong
medik nga magtuon pa gid kag magpataas sang
teoritikal kag praktikal nga ikasarang sa pagserbisyo
sa masa.#
S
6 Daba-Daba, Abril 2017
Irigasyon sa pagbinuligay sang mangunguma
ang dekada 1970 may nagaluntad na nga
irigasyon nga indi pa debelopado sa duha ka
magkatarambi nga baryo sa Nabagatnang
Panay.
Sa tagsa ka ginapatubigan nila nga mga uma
paagi sa ginhimo nga kanal, ginasukot sila sang tag-
iya sang duta nga maagyan sang tubig. Ini depende
kon pila ka paniga ang binhi nga ginasab-og sa ila
uma.
Paray ang pangunahon nga ginasaligan nga
produkto. Pila pa lang ka masang mangunguma ang
nakapasakop sang irigasyon kag pa-indibidwal ukon
paisa-isa pa ang ila paghulag.
Sang dekada 80 pa ini nahulagan nga mga
lugar sang mga Pulang hangaway ugaling nabayaan.
Nabalikan ini sang 1990s bilang recovery area.
Panahon ini sang Ikaduha nga Dungganon nga
Pagpanadlong. May pila ka masang mangunguma ang
naangutan, panugod nga naorganisa, kag nagtuhaw
ang pila ka aktibista mga sa amo nga lugar.
Bangud ginahulagan na sang Bagong Hukbong
Bayan, naghingyo ang mga mangunguma nga buligan
sila buligan angut sa irigasyon sa magkatarambi nga
baryo. Nagaluntad pa ang daan ang sistema sang
suktanay sa tunga sang duha ka baryo, kon makalabay
ang tubig sa ila uma.
Abril 2001, sang gin-areglo sang Bagong
Hukbong Bayan ang duha ka baryo. Ara ang mga
upisyal sang duha ka barangay kag pumuluyo sa duha
ka baryo. Nakadangat sa maayo nga resulta ang pag-
areglo sa ila kag mahuman ang nakasulat nga kasugot.
Una diri ang deklarasyon
nga ang duha ka baryo dapat
makabenepisyo sang irigasyon.
Mag-intyendihanay ang mga
mangunguma kag ginlubad ang
mga banggianay.
Ikaduha, wala sang
pagabayran ang mga mangunguma
kon magaagi ang kanal sang tubig
sa ila duta ukon uma. Buot
hambalon, dulaon ang daan nga
sistema nga nagapanukot ang tag-
iya sang duta kon mag-agi ang
kanal sa iya uma pakadto sa
nailawod nga talamnan nga gina-irigar kay siya
mismo nagabenepisyo man sang tubig sa irigasyon.
Ikatlo nga ginkasugtan amo ang pagtuman
sang katungdanan nila nga suportahan ang
rebolusyonaryong paghimakas kag maghatag sang isa
ka lata nga bugas tagsa ani sang mga nakabenepisyo
sang irigasyon bilang pagsakdag sang ila Pulang
gubyerno. Ginpirmahan sang lideres sang
mangunguma kag upisyales sang barangay ang ini nga
kasulatan.
Nag-umpisa sang pagdagyaw ang duha ka
baryo kag nag-organisa. Ginkay-o nila ang kanal nga
alagyan sang tubig bilang irigasyon. Nagaabot sa 30
ka tawo kada adlaw ang grupong binuligay. Naglab-
ot ini sang isa ka bulan nga kutkut sang kanal kag
nahim-os.
Nakabenepisyo ini nga kooperasyon sa
irigasyon ang mga 100 ka pamilya sang duha ka
baryo. Makapatubas na sila sang duha ka beses sa isa
ka tuig kag makatanum sila sang mga ulutanon sa
kilid sang mga talamban nga wala nagasalig sa ulan .
Daku man ang nabulig sang Bagong Hukbong
Bayan nga natukuran sang rebolusyonaryong
organisasyong masa ang amo nga mga barangay.
Natukod kag nag-andar ang tsapter sang
Pambansang Kaisahan ng mga Magbubukid sa
Pilipinas (PKM) nga ginaupdan sang mga
mangunguma, kababainhan, kag mga pamatan-on.
Ang PKM amo ang rebolusyonaryong organi-
sasyon sang mga mangunguma kag mamumugon sa
uma. Alyado ini nga organisasyon sa NDFP.
Ang paglubad sang
problema sang masa sa ila mismo
nga kaugalingon nga kusog nga indi
maghulat sa ulan kundi kag
grupong buligay inspirasyon sa
iban pa nga mga kabarangayan.
Naglapta ini nga inagihan sa
katambi nga kabaryuhanan. Kag
padayon naman nga ginamentinar
sang mga mangunguma.
Ini nga aktibidad kabahin
sang pagtinguha nga mapauswag
sang produksyon sang mga
mangunguma.#
S
7 Daba-Daba, Abril 2017
Paghimakas sang mga mangunguma sa Sanson Estate, Sara, Iloilo
adamo nga mga mangunguma-benepisyaryo
sang Comprehensive Agrarian Reform
Program (CARP) ang nagpetisyon para
mabalido kon sin-o ang tunay nga mga benepisyaryo
sang Sanson Estate sa Sara, Iloilo.
Sining Abril 22, nagtipon sila sa atubangan
sang Sara Municipal Agriculture Office sa pagmartsa
pakadto sa Sara gymnasium. Ini para mapaathag nga
sila ang mga ginpili nga benepisyaryo sang bahin sang
kadutaan nga ginpaidalom sa CARP.
Ang mga nagpetisyon nga mga benepisyaryo
ang ginpahalin sang nagligad sa duta nga ila
gintalauma sang pila na ka dekada. Ginatudlo nila ang
subong kag ang nakaligad nga mga upisyal sang
Municipal Agrarian Reform Office (MARO) nga
naghimo sang mga kwestyonable nga pag-instalar
sang iban nga tawo nga indi orihinal nga mga tenante
sang Sanson Estate.
Ang Sanson estate nagatumod sa kadutaan nga
ginapanag-iyahan ni anay Alfredo Sanson. Nagalapad
ini sang mas o menos 700 ka gatos ka ektaryas nga
nasakpan sang 17 sa barangay sang Sara, Iloilo. May
ginatus ini ka mga tenante kag obreros. Palay kag tubo
ang mayor nga ginatanum. Ang tag-iya ang naga-
dumala paagi sa mga gintumod nga engkargado.
Sadtong 1991, nagdesider si Alfredo Sanson
nga ipaidalom sa CARP sang DAR ang bahin sang iya
kadutaan paagi sa iskema nga voluntary offer to sell
(VOS). Sandig sa pagpangusisa, nalakip sa pagsumiter
sang dokumento sa DAR ang mga lista sang orihinal
nga mga tenante nga ginpili ni Alfredo Sanson bilang
mga benepisyaryo. Ginsalig naman sang mga orihinal
nga tenante ang paghikut sang mga papeles sa ila
agalon nga tag-iya sang duta.
Ginpakadto sila upod sa ila agalon sa MARO
agud magpirma sang mga papeles agud mangin ligal
ang ila pagpanag-iya sang duta. Wala na mangayo
sang kopya sang ila pinirmahan ang mga tenante sa
pagsalig sa MARO bilang mga trabahador sang
gubyerno.
Sa pagdumdum nga ginaproseso sang MARO
ang ila mga papeles, nagpadayon sa pag-uma ang mga
tenante kag nagabayad sila sa ila agalon sang renta.
Ang pinuno sadto sang MARO amo si Eduardo
Gobuyan, upod ang iban nga empleyado nga sanday
Gracilla Buenafe kag Rodrigo Basa.
Sang tuig 2000, nabalitaan sang mga orihinal
nga tenante nga nahatag na ang Certificate of Land
Ownership (CLOA). Tuman ang ila kalipay kay sa
katapusan, mapanag-iyahan na nila ang duta nga
madugay na nila ginabungkal. Naghulat sila nga
ipatawag sang MARO para sa kumpirmasyon apang
wala. Sang ulihi, nabalitaan na lang nila nga iban gali
ang ginpanghatagan sang CLOA kag indi sila bilang
orihinal nga tenante kag benepisyaryo.
Diri nag-umpisa ang paghulag sang mga
orihinal nga tenante sang Sanson Estate kag may
pagkakumplikado na sang kaso. Sandig sa
pagpangusina, nag-umpisa ang kumplikasyon sang
napatay si Alfredo Sanson sadtong 1993. Napatay
man si Gobuyan sang MARO. Nagsulod ang mga
maniobrahanay sa personal nga mga intereses sang
mga tinawo sa MARO, mga imbolbado nga abogado
kag iban pa. Nagresulta ini sang pag-award sang
CLOA sa indi orihinal nga tenante.
Ang mga nagapetisyon nga mga orihinal nga
tenante padayon nga nagapursiger nga maangkon nila
ang duta nga madugay na nila ginatalauma kag
ginabayran. Nagbulig diri ang ANAKPAWIS kag
PAMANGGAS umpisa pa sadtong September 20,
2015 bilang pagresponder sa hingyo sang mga
orihinal nga tenante. Ini nga progresibo nga Partylist
kag organisasyon nagbulig man sa mga mangunguma
sa Montecarba Estate sa Pres. Roxas, Capiz, sadtong
Pebrero sining tuig. Ini pagkatapos nga ang mga
benepisyaryo sini ang ginpangluthang sang mga goons
sang sila naglunsar sang bungkalan.#
M
8 Daba-Daba, Abril 2017
Peace Missionsa Brgy. Cabatangan, Lambunao Pagbulig sa mga biktima sang militarisasyon
sa ka peace mission ang ginlunsar sang mga
progresibo nga organisasyon sa Barangay
Cabatangan, Lambunao, Iloilo sadtong Abril 6
asta 8, 2017.
Nagtukad ang 54 ka mga tiglawas sang
nagkalain-lain nga mga organisasyon kag human
rights advocates nga ginaupdan sang Panay
Alliance-Karapatan, NUPL (National Union of
Peoples' Lawyers), CRC (Children's Rehabilitation
Center), Tumanduk-Panay, PCPR (Promotion of
Church Peoples' Rights) padulong sa Sityo Tingig
sa amo nga barangay para sa peace mission.
Nagtipon ang masobra 200 ka pumuluyo didto agud
magtambong sa kahiwatan kag maghatag sang ila
mga testimonya.
Sandig sa pagpangusisa sang peace mission,
nagaluntad sa amo nga barangay ang indi deklarado
nga layi militar humalin pa sang Oktubre 2016.
Nagplastar ang 50 ka tropa sang 61st IB PA, sa
panahon pa ini nga ara pa ang deklarasyon sang
unilateral ceasefire sang GRP (Gubyerno sang
Republika sang Pilipinas).
Dugang pa sa pahayag sang peace mission,
malubha ang paglapas sang tawhanon nga
kinamatarung sang mga pumuluyo sang Brgy.
Cabatangan. Ginahimo ini sang mga tropa sang 61st
IB PA sa idalum nanday Capt. Gilbert Facunlad kag
1st Lt. Ferdinand Devera. Talalupangdon nga mga
paglapas ang mga masunod:
Ang barangay hall, elementary school, basketball
court, day care center, health center ang
ginagamit sang mga 21 ka tropa sang 61st IB PA
nga baraks.
Maathag ini nga paglapas sang 61stIBPA sa
internasyunal nga layi sang gyera nga nasaad sa II,
Geneva Convention; sa layi sang Pilipinas nga RA
7610); kag sa Comprehensive Agreement on
Respect for Human Rights (CARHRIHL) nga
nakasugtan sang NDFP kag GRP sadtong 1998
kag ginakilala man gani sa subong sa idalom sang
rehimeng Duterte.
Sa pagpamuno sang nahinambitan nga
duha ka upisyal, madamu sang mga pumuluyo ang
pabalik-balik nga ginapatawag kag gina-interogar
sang malawig nga inoras. Ginaakusar sila ukon
direkta nga ginatawag kag ginapilit nga mag-ako
nga suporter ukon katapu sang NPA. Ginahimo ini
samtang ginapalibutan sang masakit nga mga
panulok sang mga tropa. Dungan sini, ginasabwag
pa gid ang militar ang intriga, kagamo, pagpihak-
pihak kag pagbanggianay sa kubay sang mga
pumuluyo.
Ginakontrol sang tropa sang 61stIB PA ang hulag
sang pumuluyo. Ginalimitahan ang ila inoras sa
pagtalauma paagi sa pagpatuman sang militar ang
kurpyu halin alas 6:00 sang sirom tubtob alas 6:00
sang aga.
Ginaukay kag ginausisa man nila ang mga
pinamaklan sang pumuluyo kag ginalimitahan ang
ila aktibidad sa pagpanguma.
Ginapunggan sila ang pagdala sang ila
kagamitan sa pagpanguma ilabi na sang binangon
kag karabaw, paghakot sang mga produkto agud
ibaligya kag pagdala sang ila pinamaklan nga
kadam-an, kinahanglan sa pagpangabuhi pareho
sang asin, betsin, gas kag iban pa.
Sadtong Pebrero 4, gin-gamit pa nga panaming
sang mga tropa ang mga 15 ka sibilyan kalakip
ang 4 ka mga menor-de-edad. Bayolasyon man ini
sa intenasyunal nga layi, sa CARHRIHL, kag
bisan sa layi sang GRP sa Republic Act 7610 nga
nagasaad sang proteksyon lakip sa mga kabataan
batuk sa pagpang-abuso, paghimulos kag
diskriminasyon.
I
9 Daba-Daba, Abril 2017
` Nahadlok kag ginakugmat ang mga pumuluyo
sining indi deklarado nga layi militar sa
Cabatangan.Gani, nagbakwet ang pila ka pamilya ilabi
na ang halin sa Sityo Tinagong Dagat bilin ang hayop-
sa-pagpanguma, mga manok, baboy kag produkto nga
kape.
Nangin kabahin nga aktibidad sang peace
mission ang paghiwat sang mga pagtuon sa mga
kinamatarung sang mga pumuluyo nga ginbuligan
sang mga abogado.Ginhiwat man ang psycho-social
first aid kapin sa mga na-trauma kag sa kahadlok nga
gintuga sang tropa militar.May mga kultural man nga
mga pagpasundayag. Ini kabahin sang play therapy
pareho sang mga ambahanon, binalaybay, saot kag
mga pagdrowing sang mga kabataan kag pumuluyo
nga apektado sang indi-deklarado nga layi militar sa
Brgy. Cabatangan.#
Alipalok
alaparan ang Operasyon Pinta-Operasyon
Dikit (OP-OD) sa nagkalain-lain nga
lugar sang Panay sadtong Marso 29.
Okasyon ini sang ika-48 nga anibersaryo sang
NPA. Nagapula ang mga islogan:
“Mabuhay ang NPAsa ika-48 nga aniber-
saryo!” “Peacetalks suportahan, tudo-gyera sang
AFP untatan!” “Mga pamatan-on mag-entra sa
NPA!”
Naghinuganas lang ang PNP kag militar sa
pagpangkakas kag pagpanipon sang mga confetti kag
iban nga istremir nga nakatakud sa dalanon. Apang sa San Joaquin, Iloilo, malawig na nga
nakabitay ang isa ka istremir kag ulihi na ginkakas
sang pulis kag ginhal-id sa higad. Pagkasunod nga adlaw nakibot lang ang pulis.
Liwat naman nagpamaypay ang islogan sa
kahanginan. May sekreto nga nagpulot kag nagbalik
sang istrimer.
“May tagabanwa gid guro nga nagapanakud
sini! Burong ni Pulis … Tago naman nga naham-ot
ang naka-iskor kay Pulis.
* * *
Pila ka adlaw nga ginabalik-balik sa mga
istasyon sang radio ang OP-OD. Nagapulula lang ang
kalsadahon kag mga haywey asta sa Dumangas kag
Barotac Nuevo. May napinta pa sa tunga kalsada. Indi
man masilhig.Indi man dayon makakas. Daw kilat man nga nagbantala ang militar sang
linubid nga istorya para matabunan ang impact sang
panawagan. “Naggamay kag desperado” na gid kuno
ang NPA sa Panay kon ngaa nagatakud na sang
istremir agud makapangrekrut.
Konsabagay, athag man sa ila nga nagabinutig
sila. Bistado gani sang malapad nga masa ang butig
sang AFP , mismo armi pa? Pero maayo nga athagon
nga ang militar mismo nga rekruter man sang NPA.
Sa sige-sige nila nga pagpang-abuso, pagpamatay
pareho sa ginhimo sang 61stIB, ano pa ang
mapensaran sang mga pamatan-on? Ang grabe nga kaimulon, nga indi na
makaiskwela ang mga pamatan-on, wala man sang
maayo nga matrabahuan, ginalapak pa tudo ang ila
mga kinamatarung, nagakamuklat ang mga pamatan-
on sa pagpasakup sa armadong paghimakas.
* * *
Balita sa kinto kag sa kwarto distrito kag sang
ulihi sa isla pa gid kuno sang Guimaras: Suno sa PNP
kag armi may nagapanaka-saka kag nagapangilkil
kuno nga armadong grupo/NPA. Nagpakugmat kag
nagpahangawa ini sa pumuluyo. Gali kay may mga delegado para sa miting sa
ASEAN nga nagpa-Guimaras nga bantayan. Ginrason
lang ini nga magdagsa ang mga intel, mga pulis kag
militar sa pagbantay sang dulungkaan paggwa-sulod
sa Iloilo City-Guimaras. Kita mo lang ?!
* * *
M
10 Daba-Daba, Abril 2017
Ang Pagbalik*
Sa liwat nga pagbaktas Sang mga dinag-on Nga ginbayaan Liwat nabuhi Ang maragtas nga binilin Sang mga tinapak Nga ginlipasan sang panahon Apang indi mapanas. Tinapak nga bahandi Sa dughan sang kabukiran Sang kabukiran Sang Baloy kag Angas Liwat nagsublak Ang matalom nga mga dahon Sang armadong paghimakas. - Ka Soliman * Ginatumod ang hilikuton sa pagrekober kag pagpalapad sang area nga ginahulagan
Top Related