Rannsókn á lestrarvenjum og viðhorfum barna til lesturs og notkun barnabókmennta í skólastarfi
Guðmundur EngilbertssonLNÁ0155
Markmið og fyrirætlanir
• Markmiðin:– greina stöðu og hlutverk barnabókmennta í kennslu, námi og
daglegu lífi barna á aldrinum 8–11 ára og miðla þeirri þekkingu. – greina og bera saman lestrarvenjur evrópskra barna.– bera saman náms- og kennsluaðferðir og stöðu bókmenntalesturs
meðal barna.– safna gögnum fyrir frekari rannsóknir og þróunarstarf á þessu sviði. – búa til vefsíðu til að kynna niðurstöður og skapa umræðuvettvang
um efnið. – halda ráðstefnu um efnið og verkefnið fyrir evrópskt fræðifólk og
kennara. – gefa út leiðbeiningar um kennslu, viðmið um val á lesefni til kennslu
og leiðir til að vekja evrópskt samfélag til aukinnar vitundar um gildi lesturs og barnabókmennta.
Rannsóknaraðilar
• Háskólinn á Akureyri Guðmundur Engilbertsson og Kristín Aðalsteinsdóttir
• University of the West of England Bristol Catherine Butler, Penelope Harnett, Elizabeth Newman og
Jane Carter
• Universidad de Murcia Purificatión Sánches og Pascualf Perez
• Gazi Universitesi Ancara Ayten Kiris og Hamza Keles
Samstarfið í upphafi
• Fyrsti fundur á Spáni í nóvember 2009– Rannsakendur kynntu væntingar sínar til
verkefnisins– Mótuð var rannsóknarhugmynd með markmið
rannsóknar og væntingar rannsakenda í huga– Skilningur á hugtökum ræddur (mjög mikilvægt)• T.d. hugtök eins og fjölmenning og lesskilningur
– Umræða um lykilþætti í rannsókn • Megindleg og eigindleg gagnaöflun
Samstarf og aðgerðir
• Annar fundur á Íslandi í febrúar 2010– Undirbúningur að framkvæmd– Mótun spurningalista og viðtalsramma– Ákvarðanir vegna framkvæmdar
• 25–50 kennarar og 600–1000 nemendur í hverju landi• 6 rýnihópar nemenda (4 í hverjum hópi) og 2 rýnihópar kennara (6
í hvorum hópi) í hverju landi• Áætlun um forprófun og lokagerð spurningalista og viðtalsramma
– Framkvæmd í apríl og maí• Forprófun og rannsókn• Viðtöl og veflæg könnun (Survey Monkey)
Samstarf og úrvinnsla
• Þriðji fundur í Tyrklandi í október 2010– Helstu niðurstöður í
hverju landi og í heild ræddar
– Gagnaúrvinnsla og álitamál
– Efnisgrind skýrslu og skipulag skrifa
– Umræða um kennsluefnið• Continious Professional
Development Packages (cpd-packs)
Samstarf og niðurstöður
• Fundað í Bristol– Farið yfir áfangaskýrslu– Niðurstöður skoðaðar og
tengdar saman – lokahönd lögð á greiningu gagna
– Lokaskýrslan rædd, form og inntak, samræmi o.s.frv.
– Kennsluleiðbeiningar– Tímaáætlun á vinnu fram
að skilum skýrslu
Vefsíða og afurðir
• Vefsíða rannsóknarverkefnis– http://www.um.es/childrensliterature/site/
• Kennsluleiðbeiningar– http://www.um.es/childrensliterature/site/mod/resource/
view.php?id=311 • Skýrsla– http://www.um.es/childrensliterature/site/file.php/1/
Deliverables/LTCL_final_Report.pdf • Einnig á vefsíðu miðstöðvar skólaþróunar– http://www.unak.is/static/files/Skolathrounarsvid/
lokaskyrsla%20LTCL.PDF
Meginniðurstöður
• Börn – nemendur – Marktæk fylgni milli bókakosts á heimili og áhuga
barna á lestri. Bakgrunnsbreytan sem hefur mest áhrif á svörun barna.
– Mikill meirihluti barna í Tyrklandi (80%) segist elska að lesa en aðeins þriðjungur íslenskra barna• Það kann að skýrast af orðalagi spurningar, við getum okkur
til að orðalagið að elska eitthvað hafi aðra merkingu hér á landi en annarstaðar – nær lagi hefði verið að orða svarmöguleikann á annan veg, t.d. líkar mjög vel.
– Mynd 12
frh
– Áhugi barna á lestri er nokkuð breytilegur eftir landi, kyni og aldri. Stúlkur virðast áhugasamari um lestur en drengir og þá virðist lestraráhugi dvína eftir aldri. • Mynd 13 og 14
– Um 7–10% nemenda, óháð landi, kyni eða aldri hefur ekki áhuga á að lesa og við getum okkur þess til að það séu börn sem eigi við lestrarerfiðleika að stríða þótt fleiri skýringar kunni að vera á því.
frh
– Börnin lesa að meðaltali rúman hálftíma á dag, þau eldri aðeins lengur en þau yngri. Athygli vekur að íslensku börnin eru barna óvissust um þann tíma sem þau verja í lestur á dag – um helmingur segist ekki átta sig á því. • Mynd 16 og 17
– Líklega er lestur í fastari skorðum annars staðar – lestur sem hefur tíma og stað
– Íslensku börnin lesa frekar að eigin frumkvæði eða ekki eins venjubundið og börn annars staðar.
frh
– Íslensk börn virðast oftast barnanna venja komur sínar á bókasöfn, einkum til að velja sér bækur. Mjög fá börn á Íslandi fara ekki á bókasafn – aðeins um 10% miðað við um 25–30% barna annars staðar. • Mynd 19
– Aðgengi að almenningsbókasöfnum og skólabókasöfnum hér á landi virðist mjög gott, sérstaklega þegar miðað er við Tyrkland
frh– Niðurstöður sýna að börn eru mjög sjálfstæð hvað val lesefnis
varðar. • Mynd 20
– Mestur áhugi á lesefni á áhugasviði, skemmtilegt efni, efni sem þau þekkja, t.d. bókaflokka eða höfunda. • Mynd 18, 23, 24
– Meirihluti sækir í að lesa aftur bækur sem þau hafa lesið, til að endurnýja upplifun sína og þá segjast þau læra eitthvað nýtt. • Mynd 21 og 22 og opin svör• Rannsóknir benda til þess að endurlestur geti eflt lestraröryggi yngri
nemenda auk þess sem upplifunin getur styrkt skemu sem nemandi byggir upp í huga sér af efninu
frh
– Börn vilja bækur sem leika á tilfinningastrengina• Kitla hláturtaugar, eru ánægjulegar og spennandi• Þar sem þau upplifa sögupersónur sem vini• Ævintýri, fantasíur, skemmtilegar sögur• Mynd 25 og 29
– Sögupersónur geta verið alls konar• Töfraverur, ævintýraverur• Dýr• Önnur börn
– Stúlkur vilja frekar að það séu stúlkur og drengir vilja að það séu drengir
• Mynd 26 og 27
frh
– Mikill meirihluti barna (minnst 70% og mest 96%) hefur yndi af að vinna með barnabókmenntir sem efnivið í skólastarfi. • Þeim finnst þau auka veraldlega þekkingu sína, fá nýjar hugmyndir
til að hugsa um og læra ný orð• Mynd 33
– Íslensk börn skrifa sjaldnar (ríflega 50%) um það sem þau lesa í skólanum en börn í hinum löndunum þremur (80–90%). • Þarf ekki að þýða að minni áhersla sé lögð á ritun hér en
annarstaðar en bókmenntir virðast alla vega ekki vera efniviður eða grunnur að ritun í jafn ríkum mái hérlendis
– Hvað segið þið um það?
frh
– Athygli vekur að íslensk börn virðast síður en önnur börn telja sig læra að mynda sér skoðanir á lesefni, að lesa fjölbreytt efni, að tengja saman mismunandi lesefni og finnast lesturinn gagnlegur • Mynd 34, sjá öll löndin
– Ástæðan hlýtur að tengjast vinnubrögðum í skólanum, þ.e. hvernig unnið er með bókmenntir og texta.
– Eða hvað segið þið?
Umræða
• Hvernig viljið þið túlka í heild niðurstöður hér að framan með lestrarhvetjandi eða læsisstyðjandi umhverfi í huga?– Ræðið 2 til 4 saman og hafið þess vegna í huga
draumaskóla eða draumaaðstæður.– Setjið saman stutta greinargerð – yfirlýsingu eða
stefnumörkun (þið getið tínt fleira til en niðurstöður úr rannsókninni).• Hafið skoðanir! Takið afstöðu!
frh
• Kennarar – Í öllum löndunum lesa kennarar oft og títt fyrir nemendur
sína, einkum í því skyni að efla áhuga þeirra á lestri. • Mynd 44, 63
– Þeir segja auk þess að nemendur lesi mikið í skólanum• Mynd 62
– Kennurum finnst mikilvægt að lesa og kynna bækur sem breikka sjóndeildarhring barnanna, sem efla hugsanlega skilning barna á sjálfum sér, fela í sér siðferðileg og tilfinningaleg leiðarstef og yfirhöfuð að börn kynnist góðum bókmenntum.• Mynd 50, 51, 52, 53
frh
– Kennarar nota barnabókmenntir einnig til:• Að efla orðaforða barna (sérstaklega á Íslandi), efla
leikni í tungumálinu, kenna lestur, efla lesskilning og til skemmtunar• Mynd 44
– Oft marktækur munur milli landa, stundum eftir kyni og aldri
– Íslenskir kennarar og eldri kennarar líklegri en þeir yngri til að mæla með bókum eftir höfunda sem taka á málefnum er varða börn• Mynd 58
frh
– Kennarar telja almennt að kennarar og foreldrar beri ábyrgð á að efla áhuga barna á bókmenntum og lestri en kennarar á Spáni, í Englandi og í Tyrklandi telja að fleiri bera slíka ábyrgð, s.s. systkini, fjölmiðlar, bekkjarfélagar og vinir – en undir það taka ekki íslenskir kennarar.• Myndir 65, 66, 67, 69, 70• Þennan mun er mjög áhugavert að skoða frekar – er talið að
ábyrgð helstu forsjáraðila barna firri aðra ábyrgð hérlendis? Er litið frekar á þetta sem samábyrgð annars staðar?
– Hvað haldið þið?
frh
– Á Englandi og Spáni tengja kennarar notkun barnabókmennta við ákvæði námskrár (96–100%) en einungis ríflega helmingur kennara á Íslandi og í Tyrklandi.
– Er ástæða til að skýra stöðu barnabókmennta í námi og kennslu í aðalnámskrá?
frh
– Enskir kennarar virðast nota barnabókmenntir með fjölbreyttari hætti en aðrir kennarar.
– Aðrir kennarar virðast leggja höfuðáherslu á lesskilning og þætti er varða lesturinn sjálfan en enskir kennarar nota efniviðinn til að víkka sjóndeildarhring barna, efla sjálfskilning þeirra og tengja börn og veruleika þeirra við bókmenntir.
frh
– Tyrknesku kennararnir fá minni fræðslu um barnabókmenntir í sínu kennaranámi eða í gegnum sí- og endurmenntun að námi loknu. Þeir eru auk þess yngri og reynsluminni en aðrir kennarar. • Myndir 38, 39 og 41, 42• Kennarar fræðast um bókmenntir og kennslu í
kennaranámi og sí- og endurmenntun. Hvernig er því háttað hér á landi að ykkar mati? Hvaða fræðslu hafið þið t.d. fengið eða sjáið fram á að fá?
frh
– Íslensku kennararnir virðast fylgjast mjög vel með útgáfu barnabóka og kynna sér þær – mun frekar en aðrir kennarar.• Frétta af þeim, lesa bæklinga ..• Lesa bækurnar
– Aðeins ríflega helmingur íslensku kennaranna segja að í skólastofunum séu leskrókar eða leshorn en slíkt virðist nánast alsiða í hinum löndunum þremur (yfir 90%).• Mynd 55
frh
• Hugleiðingar um – lestur, áhugahvöt, lestrarhvetjandi
umhverfi/skilyrði– aðferðir til að efla samræðu til náms, ritun,
lesskilning og orðaforða
– Draumaskólinn? Hvernig býr hann að þessu?
Top Related