Download - Gemeentelijke handhaving en strafrecht

Gemeentelijke handhaving en strafrecht

Prof. mr.dr. A.R. Hartmann

Erasmus Universiteit Rotterdam

d.d. 14 april 2011

Museum Boijmans Van Beuningen

Rotterdam

2

Gemeentelijke handhaving en strafrecht 14 april 2011

Overzicht:

1 – Inleiding

2 – Strafrechtelijke afdoening in perspectief

3 – Strafbeschikking vs transactie

4 – Voordelen bestuurlijke strafbeschikking

3


1 – Inleiding

Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving geen gescheiden werelden, want:

- beleidsmatige complementariteit/integrale handhaving;

- juridische convergentie.

4


2 – Strafrechtelijke afdoening in perspectief

Brief van de minister van Justitie van 29 januari 2010 (TK 09/10, 32 123 VI, nr. 84): vergroting van de slagvaardigheid van het strafrecht.

Effectiever optreden tegen strafbare feiten (i.h.b. vernieling, geweld, verstoring openbare orde), dwz sneller en passender reageren op strafbare feiten. `Sneller’ door eerder reageren, dan wel snel executeren na uitspraak strafrechter. `Passender’ door gedragsbeïnvloeding (het stellen van voorwaarden aan het gedrag van de verdachte). Beide met als doelstelling recidive te voorkomen.

5


A - Voorafgaande aan de zitting/berechting

- Strafbeschikking (straffen en maatregelen);

- Gedragsaanwijzing ter beëindiging van ernstige overlast (art. 509hh WvSv), zijnde een gebieds- en/of contactverbod en/of meldingsplicht en/of begeleiding door hulpverlening (Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast, per 1 september 2010). -> voorafgaande aan de strafzitting, na voorgeleiding bij RC of heenzending met dagvaarding, of spoedig daarna. Schending strafbaar via art. 184a WvSr (Ri. 2 weken gevangenisstraf).

6


Project ZSM

- vanaf februari 2011 via pilots kijken of de doorlooptijd van `standaardzaken’ (veel voorkomend, geen spec. dadercategorie, zijnde meeste Wet OM-afdoeningszaken en veel kanton- en politierechterzaken) kan worden verkort door samenwerking, concentratie en vereenvoudiging;

- Aangehouden verdachten in een regio worden op centrale locatie (en enkele decentrale bureaus via multimedia) 7d/16 uur pd strafrechtelijk afgehandeld;

- Ambitie pilot Utrecht: 80% van de 6-uurzaken binnen 6 uur en 80% van de IVS-zaken binnen 3 dagen.

7


B - Ten tijde van de zitting/berechting

- snelrecht (ter zitting binnen 14 dagen - bewaring);

- supersnelrecht (ter zitting binnen 3 dagen inverzekeringstel-ling);

- meer straffen `op maat’/persoonsgerichte aanpak: rechterlijke gebieds- en contactverboden en andere ver- en geboden, elektro-nisch toezicht, storten van waarborgsom (Wetsvoorstel wijziging regeling voorwaardelijke veroordeling -32 319- en Wetsvoorstel rechterlijke gebieds- en contactverboden -32 551). Verder uit te breiden met reisverbod, verhuisplicht e.d. -> uitvoerbaar bij voorraad!

8


C - Na de zitting/berechting (executiefase)

- beter toezien op naleving voorwaarden in vonnissen;

- nadrukkelijk tenuitvoerlegging/`tullen’ van voorwaardelijke sancties in vonnissen.

9


Conclusie:

- Meer nadruk in de strafrechtspleging op vroegtijdig ingrijpen (`preventie’) en snelle repressie;

- Openbaar Ministerie meer zelfstandig plaats binnen de strafrechtspleging;

- Strafrechter meer bevoegdheden tot vroegtijdig ingrijpen en ingezet als `kort geding-rechter’ en verder gereserveerd voor de strafzaken met indicatie tot vrijheidsbeneming.

10


3 – Strafbeschikking vs de transactie

- De strafbeschikking: karakter en plaats;

- Varianten ( art. 257a, 257b en 257ba WvSv);

- art. 257a: de OM-variant (deels al sinds 2008);

- art. 257b: de politievariant (politiestrafbeschikking)(per 1 april 2010);

- art. 257ba: de bestuurlijke variant (bestuurlijke strafbeschik-king)(per 1 januari 2010 gehele land).

- Per 1 maart 2011 relevante feiten uitgebreid (Aw OM-afdoening, Stcrt. 14-2-2011, nr. 2491).

- Planning: per 2012 de bestuurlijke strafbeschikking milieu.

11


Opmerkelijk bij de strafbeschikking:

- doorbreking van het strafrechterlijke bestraffingsmonopolie;

- schuldvaststelling door het Openbaar Ministerie;

- verlangt meer procesinitiatief van de verdachte.

12


De huidige strafrechtelijke buitengerechtelijke afdoenings-mogelijkheden:

1. Transactie (art. 74 e.v. WvSr/37 WED/76 AWR e.a.);

2. Voorwaardelijk sepot (art. 167 en 242 e.v. WvSv - echter, geen expliciete wettelijke regeling);

(3) Schikking (art. 511c WvSv).

- enkel ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.

13


Voor- en nadelen strafbeschikking

Voor: heeft de voordelen van de huidige transactieprocedure en de nadelen daarvan worden grotendeels weggenomen (verdachte);

Voor: effectieve en efficiënte afdoeningswijze (overheid). I.h.b. ontlasting rechterlijke macht, minder betekeningsperikelen en verkorting doorlooptijd strafzaken.

Tegen: rechtsstatelijke bezwaren van machtenscheiding (`Alles-in-een-hand-principe’);

Tegen: wegvallen van consensuele moment/instemming van de verdachte;

Tegen: te hoog gespannen verwachtingen van het gedragsnorme-rende effect en capaciteitswinst.

14


4 – Voordelen bestuurlijke strafbeschikking

- Integrale beleidsvoering (incl. handhaving) door het bestuur (bestuur bepaalt, feitelijk toezicht Openbaar Ministerie)(in beginsel geen sepot)(Aw OM-afdoening, p. 9-10);

- Geeft financiële prikkel tot verdere handhaving (meer capaci-teit)(zie artikel 576a WvSv);

- Biedt een adequaat handhavingsinstrument;

- Weinig kosten en belasting bestuurlijk apparaat, want afdoening via het strafrecht (CVOM);

- Eenheid en overzichtelijkheid in wetgeving (instrumentele, rechtsbeschermende en juridisch-systematische optiek).

15


Ten slotte…

Vraag: biedt de bestuurlijke strafbeschikking mogelijkheden tot uitbreiding naar andere bestuurlijke beleidsterreinen dan enkel openbare orde en milieu?