8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
1/52
Chng 2.
CU TO T BO CA C TH
T bo
Chu trnh t bo v s phn bo
Cu trc v chc nng cc bo quan chnh
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
2/52
Trng Ngc Kim
T bo
1. S a dng vkch thc v hnh dng
2. c im c bn nht ca t bo
3. Cu trc t bo tin nhn (Procaryota) v t bo nhn tht(Eucaryota)
4. T bo ng vt v t bo thc vt.
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
3/52
Trng Ngc Kim
S a dng v kch thc v hnh dng
Cc dng tn ti ca t bo
Virus T bo tin nhn T bo nhn chun
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
4/52
Trng Ngc Kim
S a dng v kch thc v hnh dng
Hnh dng ca t bo
Mi loi t bo c hnh dng cnh, c trng cho loi t bo
Hnh dng t bo ch yu ph thucvo c tnh thch nghi chc nng
Trong mi trng lng t bothng c dng hnh cu
a s t bo ng vt v thc vt cdng hnh khi a gic, gm 12 mt.
Hnh dng t bo thu thuc vochc nng ca chng trong c th
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
5/52
Trng Ngc Kim
S a dng v kch thc v hnh dng
Kch thc t bo ln ca t bo rt thay i.
C nhng t bo rt ln, c th nhn bng mt thng.
a s t bo vi khun c kch thc rt b t 1 n 3m. T bo c kch thc b nht c tm thy l Mycoplasma
0,05m, cha khong 150 i phn t sinh hc.
Th tch ca t bo cng thay i cc dng t bo khc nhau. S sai khc kch thc cc c quan l do s lng t bo khc
nhau.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
6/52
Trng Ngc Kim
S a dng v kch thc v hnh dng
S lng t bo C th n bo ch gm 1 t bo
C th a bo gm hng trm t bo n hng t t bo
C th a bo d c nhiu t bo n my cng c pht trin t mt tbo khi nguyn gi l hp t (Zygote).
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
7/52
Trng Ngc Kim
c im c bn nht ca t bo
Thuyt t bo bao gm 3 nguyn l:
Mi sinh vt u gm 1 hoc nhiu t bo, trong xy ra cc qu trnhchuyn ho vt cht v tn ti tnh di truyn
T bo l sinh vt nh nht, n v t chc c bn ca mi c th
T bo c th t sinh sn v ch xut hin nh qu trnh phn chia ca tbo tn ti trc.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
8/52
Trng Ngc Kim
c im c bn nht ca t bo
Cu trc c bn ca t bo: Mi t bo c mng sinh cht bao quanh, c tc dng nh ro
chn tch t bo vi th gii bn ngoi.
Mi t bo u cha nhn hoc nguyn liu nhn cha thng tin tindi truyn t bo.
Mi t bo u cha t bo cht.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
9/52
Trng Ngc Kim
c im c bn nht ca t bo
Chc nng ca t bo Mng t bo c chc nng tch phn trong t bo khi mi trng
ngoi bo
Vt liu di truyn cha chng trnh m ho nh hng qu
trnh tng hp phn ln cc thnh phn t bo
T bo dng cc phn ng ho hc c enzym xc tc tng hpv phn gii cc cht hu c.
T bo c chc nng vn ng.
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
10/52
Trng Ngc Kim
Cu trc t bo tin nhnv t bo nhn tht
T botin nhnProcaryota
Mesoxom
Riboxom Th vi
Mng sinh cht
Vch t bo
Roi
Tim mao
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
11/52
Trng Ngc Kim
Cu trc t bo tin nhn v t bo nhn tht
T bonhn thtEucaryota
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
12/52
Trng Ngc Kim
Cu trc t bo tin nhnv t bo nhn tht
C cu trc lng v roi theo kiu 9 + 1C lng, roi cu to n gin
Phng thc phn bo phc tp vi b my phn bo(mitosis v meiosis)
Phng thc phn bo n gin bng cch phni
T bo cht c phn vng v cha cc bo quan phctp nh: mng li ni cht, riboxom, ty th, lc lp, th
Golgi, lyzoxom, peroxyxom, trung th.
T bo cht cha cc bo quan n gin nhriboxom, mezoxom
C nhn vi mng nhn. Trong nhn cha cht nhim scv hch nhn
Cha c nhn, ch c Nucleoid l phn t bocht cha ADN
Vt cht di truyn l ADN + histon to nn nhim sc thkhu tr trong nhn
Vt cht di truyn l ADN trn dng vng nmphn tn trong t bo cht
Cu to phc tpCu to n gin
Kch thc ln hn (3 - 20m)Kch thc b (1-3m)
Nm, ng vt, thc vt, ng vt nguyn sinhVi khun, to lam
T bo EucaryotaT bo Procaryota
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
13/52
Trng Ngc Kim
T bo ng vt v t bo thc vt
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
14/52
Trng Ngc Kim
Chu trnh t bo v s phn bo
1. Chu trnh t bo2. S phn chia t bo
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
15/52
Trng Ngc Kim
Chu trnh t bo
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
16/52
Trng Ngc Kim
Chu trnh t bo
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
17/52
Trng Ngc Kim
Chu trnh t bo
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
18/52
Trng Ngc Kim
S phn chia t bo
Phn bonguynnhim(nguynphn)
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
19/52
Trng Ngc Kim
S phn chia t bo
Phn bonguynnhim
(nguynphn)
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
20/52
Trng Ngc Kim
S phn chia t bo
Phn bonguyn
nhim(nguynphn)
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
21/52
Trng Ngc Kim
S phn chia t bo
Phnbogim
nhim(gimphn)
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
22/52
Trng Ngc Kim
S phn chia t bo
Phnbogimnhim
(gimphn)
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
23/52
Trng Ngc Kimback
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
24/52
Trng Ngc Kim
Cu trc v chc nng cc bo quan
1. Mng sinh cht2. T bo cht v cc bo quan
3. Nhn t bo
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
25/52
Trng Ngc Kim
Mng sinh cht
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
26/52
Trng Ngc Kim
Mng sinh cht
Chc nng ca mng sinh cht
iu chnh dng vt cht vo v ra khi t bo iu chnh dng thng tin t bo - t bo v dnh bm cc b phn t
bo
C chc nng nh l v tr ca cc phn ng enzym c hiu v cc con
ng chuyn ho vt cht.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
27/52
Trng Ngc Kim
Mng sinh cht
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
28/52
Trng Ngc Kim
Mng sinh cht
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
29/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Mng li ni cht Cu trc hnh thi
L mt h thng ccknh, cc ti, cc b
cha phn b trongt bo cht v cgii hn bi mnglipoprotein.
C 2 dng mng
li ni cht lmng li c ht vmng li trn.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
30/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Mng li ni cht Chc nng
Vai tr giao thng ni bo m bo s vn chuyn cc cht t mi trng vo t bo cht, v cng l ng
giao thng gia cc cu trc ni bo. cc cht khc nhau t t bo cht hoc cc bo quan c tp trung vo xoang ti
b cha ca mng li, t s c chuyn i n cc phn khc nhau ca t bohoc thi ra ngoi.
Qu trnh vn chuyn ca mng li ni cht l dng vn chuyn tch cc.
Vai tr tng hp cht Mng li ni cht c ht c vai tr trong tng hp protein v cc enzym Mng li ni cht trn c vai tr tham gia v qu trnh tng hp v vn chuyn
cc cht lipit nh photpholipit, lipoproteit, steroid
Mng li ni sinh cht trn cn c vai tr kh c, chng tp trung v chuyn hocc c t xm nhp vo t bo.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
31/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Ribosome Cu to
Kch thc khong 20 -35nm.
Thnh phn phn tgm rARN v protein.
Gm 2 n v: n vln v n v b Ribosome c mt
mt ngoi mng lini sinh cht, mt
ngoi ca mng nhn,nm t do trong t bocht, c trong ty th vlp th.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
32/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Ribosome
Chc nng Ribosome l phn xng tng hp protein. Trn ribosome cc axit amin c tp hp v lp rp ng ch to thnh
mch polipeptit, theo ng thng tin di truyn trong mch mARN. c tnh ca ribosome l t tnh c trng, khi n nh vo mARN l th
protein do mARN quy nh cng c tng hp cc ribosome hot ng theo phng thc hot ng ngh, do chng
hot ng c thi gian lu di. cc ribosome khng hot ng mt mnh m chng tp hp thnh lin hp
poliribosme hay cn gi l polisome. Chiu di polisome t 5 n 70ribosome, tu thuc di ca phn t mARN.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
33/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Ti th(Mitochondrion)
Cu trc ca ti th Ti th thng c dng
hnh si hoc hnh ht.
Ti th thng tptrung phn t bocn nhiu nng lng hot ng.
S lng ti th trong tbo thay i tu trng
thi hot ng ca tbo. Ti th l mt- loi bo
quan lun lun ci mi trong t bo.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
34/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Ti th (Mitochondria) Chc nng
Ti th c xem nh l trm chuyn ho nng lng cha trong cc phn t dinhdng (gluxit, lipit, axit amin) thnh nng lng tch trong ATP, l dng nng
lng s dng cho tt c cc qu trnh sng ca t bo. Trong ti th din ra qu trnh oxy photphorin ho bao gm chu trnh Krebs
(gii phng in t), dy h hp (truyn in t) v photphorin ho (tng hpATP).
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
35/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lp th L dng bo quan c trng cho t bo thc vt. bch lp l lp th khng mu
Loi lp th khng mu, c trong cc b phn khng mu ca cy Cc loi bch lp: lp bt, lp du v lp m Ph bin nht l lp bt c vai tr tng hp tinh bt th cp t cc mono v disacarit.
sc lp l lp th c cha sc t. c hnh thnh t lc lp hoc bch lp. Trong qu trnh hnh thnh sc lp, chlorofin v tinh bt trong lc lp dn bin mt, ng
thi sc t vng tng dn. Sc lp c hnh thnh trong qu trnh qu chn, l xanh chuyn mu vng, hnh thnh mu
ca hoa.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
36/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lp th
Lc lp Cu trc
Hnh cu, hnhtrng hoc hnh
a. S lng mangtnh c trngcho loi.
Lc lp thng
tp trung gnnhn hoc ngoi bin gnthnh t bo; ikhi li phn bng u.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
37/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lp th
Lc lp
Chc nng
Ni thc hin qu trnh quang hp
Nh chlorofin cha trong lc lp m cy xanh c th hp th nnglng nh sng mt tri dng cc foton v bin chng thnh nnglng ho hc trong phn t ATP
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
38/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Phc h Golgi Cu trc: Dng mng li phc
tp xp quanh nhn Phc h golgi c cu
trc rt a dng v cc tnh d thay ihnh dng.
Phc h golgi l boquan c cu to mnglipoproteit in hnhgii hn cc xoang,khe, b cha.
Trong t bo thc vtth Golgi cn c gi
l th li.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
39/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Phc h Golgi
Chc nng: Tham gia khu tp trung ng gi cc sn phm tit. Cc sn phm
tit protein c tng hp trn ribosome dng proprotein cchuyn n th golgi, y proprotein c x l thnh protein.
Cu thnh protein c tng hp trn ribosome c chuyn nth golgi, gluxit c tng hp trong mng li ni sinh cht vchuyn n th golgi. Ti th golgi phn t glicoproteit c hnhthnh v ng gi.
Trong th golgi cc polisaccarit c tng hp. Cc sn phm ng gi trong phc h golgi khng ch cung cp cc
cht tit, m cn cung cp cc cu thnh protein v glicoprotein tito li mng sinh cht, cung cp h enzym cho lizoxom.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
40/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lizoxom v Peroxisom Cu to
Lizoxom l bo quan dngti c mng n gii hncha nng cao ccenzym tiu ho - thuphn.
Bt ngun t mng lini cht. Peroxixom ctrong t bo gan v thnca ng vt c xngsng; c trong l v htca thc vt; c trongng vt nguyn sinh,
nm v vi sinh vt nhnchun nh nm men.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
41/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lizoxom v Peroxisom Chc nng ca lizoxom
Chc nng quan trng nht l tiu ho ni bo. Trong t bo bch cu c nhim v, sau khi t bo bch cu bao vy vi
khun trong ti mng, lizoxom dung hp vi ti mng ny th vi
khun b tiu ho. Lizoxom cn phn gii nhanh cc nguyn liu t bo sau khi t bocht, tiu ho cc bo quan b h hi, thoi ho.
Chc nng ca peroxisom L bo quan mang mt nhm enzim c chc nng bin i lipit thnh
hydratcacbon, v nhm enzim c kh nng phn hu cc peroxit c thc vt Peroxixom cn c gi l Glioxixom. N c mt trong lquang hp, trong mt s ht ny mm c tc dng chuyn ho cc chtlipit, du l dng cht d tr trong ht thnh hydratcacbon s dngcho s sinh trng.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
42/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
B xng t bo
Cu to: h thng vi siv vi ng
Vi si bao gm: vi siactin, vi si myozin vvi si trung gian. Chng
phn b thnh hnh giquanh nhn, hoc xpko di tn mng sinhcht thm ch thmnhp c vo mng sinhcht.
Vi ng: Cu trc hnh trdi c ng knh trungbnh 25nm. Thnh ng ccu to bi 9 n 14 nguynsi tu loi.
Vi ng c cu to tprotein tubulin.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
43/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
B xng t bo
Chc nng Vi si c vai tr c hc, gi cho t bo c vng chc nht nh, v vy chng
rt pht trin t bo ng vt, nht l t bo m nhn vai tr c hc. Vi ng
Lm chuyn ng cc nhim sc th v 2 cc, nh cc vi ng ca thoi phn bo kthp vi sao phn bo. Vn ti ni bo: cc bo quan nh ty th, cc bng ni bo... c vn chuyn t
phn ny n phn kia ca t bo cht l nh hot ng ca vi ng. Duy tr hnh dng t bo: nhng t bo bit ho c hnh dng nht nh, hnh dng
c duy tr nh s sp xp ca h vi ng.
Tham gia qu trnh vn chuyn cc bng nhp bo v xut bo, duy tr tnh n nhca mng sinh cht, to tnh phn cc cho t bo.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
44/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Trung th
Cu to Trung th cu to bi
trung t v chtquanh trung t.
Trung t: c 9 nhm,mi nhm c 3 ving, cc vi ng cuto bi 13 vi si.
Cht quanh trung t:gm cc vi ng t doxp phng x quanhtrung t.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
45/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Trung th
Chc nng Vai tr quan trng trong s phn bo, to thnh cc vi ng v nh hng cho
cc vi ng. Khi c ATP trung th kch thch s trng hp tubilin to thnh cc vi si
ng vai tr hnh thnh v iu chnh b my phn bo. To thnh cc tin trung t v t y phn ho thnh trung t mi. Ngoi ra
n cn c vai tr to nn th nn l cu trc nm gc lng v roi. Th nn cvai tr ti to li cu trc lng v roi.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
46/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lng v roi
Cu to Lng l tim mao (cilia) vroi l tin mao (flagella)
Lng c chiu di 10 -20m v c s lng rtnhiu
Roi c chiu di ln hn,t ti 150m v ch c 1chic hoc 2 chic/ 1 t
bo. Cu trc ca lng v roi l
dng 9 + 2 vi ng 2 vi ng trung tm,
c cu to t 13vi si c bn chtprotein
9 i vi ng ngoi vixp xung quanh itrung tm.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
47/52
Trng Ngc Kim
T bo cht v cc bo quan
Lng v roi
Chc nng:vn ng. Nhlng v roi mng vt n
bo chuynng trongnc, tinhtrng bi
ngc dngng sinh dc
back
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
48/52
Trng Ngc Kim
Nhn t bo
Nhn l bao quan ln nht v
d thy nht trong t bonhn chun. Hnh dng nhn thng c
dng hnh cu. Nhn l kho cha thng tin di
truyn, trung tm iu hnh,nh hng v gim st mihot ng trao i cht vqu trnh sinh trng v phttrin ca t bo.
Nhn c 3 phn ch yu lmng nhn, nhim sc th vnhn con
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
49/52
Trng Ngc Kim
Nhn t bo
Mng nhn B mt nhn c giihn bi mng trong v
mng ngoi. Mng ngoi thng ni
vi mng li ni cht.Phn tn trn b mt l ccl nhn.
L nhn c cu trc phctp, tham gia vo qutrnh trao i cht chnlc gia nhn v t bocht. Ngoi ra l nhn cnc chc nng nng , cnh khng cho mngnhn thay i
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
50/52
Trng Ngc Kim
Nhn t bo
Nhim sc th
Cht nhim sc l phc hgm ADN v protein canhim sc th t bo nhnchun.
Cht nhim sc l nguynliu dng si, tri qua qutrnh xon bin thnh dngque trc khi t bo phnchia gi l nhim sc th.
Trong t bo nhn chunnhim sc th c th ngngt thnh cu phn cht khit bo phn chia v sau tho xon sao cho thng tinm nhim sc th mang cth s dng nh hngtng hp protein.
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
51/52
Trng Ngc Kim
Nhn t bo
Nhn con
Trong phn ln chu trnh nhn,thng xut hin mt hay nhiuvng bt mu sm hn gi lnhn con.
Nhn con thng d nhn thyqua knh hin vi trong cc t bo
khng phn chia. Nhn con l t hp gm ADNv mt s protein riboxom cchuyn vo nhn t mng lini cht ht v tch lu vngnhim sc th din ra qu trnh
sinh tng hp ARN mnh. Trong nhn con cha 10 - 20%
ARN t bo. Mi nhn thng c 1 nhn con,
mt vi loi nhn c vi nhncon.
So snh cu trc t bo vi khun ng vt v thc vt
8/2/2019 Chuong 2. Sinh Hoc Te Bao
52/52
Trng Ngc Kim
So snh cu trc t bo vi khun, ng vt v thc vt
c mt trong mt s thc vt bcthpc mtvng mtTrung t
c mtc mtc mtRiboxom
nhiu n v ADN kt hp viprotein
nhiu n v ADN kt hp viprotein
mt vng n ADN trnNhim sc th
Cc bo quan biu hin gen
c mtvng mtvng mtLc lp
c mtc mtvng mtTi th
Cc bo quan sinh nng lng
c mtc mtvng mtTh Golgi
cu trc tng ng gi l th cuc mtvng mtLysoxom
c mtc mtvng mtNhn
c mtc mtvng mtLi ni cht
H mng trong
c mtc mtvng mtVi qun
vng mtc mtc mt (1 si)Roi
khng bo n ln t bo trngthnh
khng c hoc nhkhng cKhng bo
c mtc mtc mtMng t bo
c mt (celluloza)khng cc mt (protein, polisaccarit)Vch t boTh
c v
t
ng v
tVi khu
nCc y
u t
c
u trc