1. Warsztaty Uwolnij kolory z soku z czarnego bzu czyli
tajemnicze waciwoci antocyjanw JOANNA BOISSE 2015 HANNA BDKOWSKA
2015
2. Soczyste owoce jagodowe i pestkowe w stanie dojrzaym maj
szczeglnie pikne barwy. Kolor nie jest dzieem przypadku: suy
przywabianiu zwierzt, przede wszystkim ptakw ywicych si nimi. Temu
samemu suy ciemne zabarwienie niektrych owocw, np. bzu czarnego
(Sambucus nigra), ktre czowiek skonny jest uwaa za zabarwienie
maskujce.
3. Badania wykazay, e ptaki doskonale je widz i owoce te s
chtnie przez nie zjadane. Soczyste owoce zdobi krzewy bzu czarnego,
przywabiaj ptaki, s przetwarzane przez ludzi
4. Troch teorii Bez czarny (Sambucus nigra) z rodziny
Caprifoliaceae jest pospolity w caej Polsce. To duy krzew - do 7 m
wysokoci. Wystpuje w lasach, zarolach, lubi gleby wilgotne i
yzne.
5. Kwiaty bzu czarnego s biae, zebrane w due, baldachowate
wiechy.
6. Dojrzay owocostan jest zwieszony, z czarnymi kulistymi
owocami na czerwonych szypukach. niedojrzay owocostan
7. Owoce bzu czarnego s podobne do czarnych jagd, kuliste,
czarne, lnice, bardzo soczyste. Owoce bzu czarnego to pestkowce.
Owoc powstaje z jednego owocolistka. Owocnia jest wyranie
zrnicowana na trzy warstwy: skrk, misz i wewntrzn, mniej lub
bardziej zdrewnia, okrywajc pojedyncze nasienie. Tak powstaje
pestka.
8. Dojrzewaj od sierpnia. Owocujce krzewy spotkamy w parkach,
lasach, urozmaicaj krajobraz. Ciesz oczy, sprzyjaj rekreacji i
wypoczynkowi.
9. Soczysty misz i barwa s atrakcyjne dla ptakw. Zjadaj
apetyczne owoce, a niestrawione nasiona po przejciu przez przewd
pokarmowy, s przenoszone w inne miejsce. To doskonay sposb
rozprzestrzeniania si gatunku - ornitochoria. Dziki temu pojawia si
w nowych miejscach najczciej niezagospodarowanych.
10. Owoce bzu czarnego s atrakcyjne take dla ludzi. Rolina ta
znana bya ju w dawnej Europie. Odgrywa wielka role w medycynie
ludowej. Owoce bzu czarnego posiadaj potwierdzone dziaanie
prozdrowotne wpywaj korzystnie na wzrok, dziaaj przeczyszczajco,
wchodzc w skad mieszanek odchudzajcych, zawieraj duo witaminy C
syrop na przezibienie Sambucol.
11. Owoce czarnego bzu to najcenniejsze rodzime dzikie owoce.
cina si cae owocostany, a nastpnie obrywa z nich owoce. Dojrzae
owoce, zbierane w sierpniu i wrzeniu, s suszone, przetwarzane na
soki, galaretki, demy, kompoty, bogate w pektyny, witaminy A i C,
zwizki mineralne. Pomagaj w leczeniu przezibie, wrzodw, zapar,
niestrawnoci, oczyszczaj organizmu z toksyn, i szkodliwych produktw
przemiany materii.
12. Antocyjany Antocyjany to naturalne barwniki, nadajce barw
kwiatom i owocom. Wystpuj w soku komrkowym w postaci rnej wielkoci
granulek. W zalenoci od pH soku komrkowego mog przyjmowa barw od
czerwonej po fioletow. Najobficiej wystpuj w borwkach, jeynach,
malinach, aronii, bakaanach, winiach i urawinach, owocach bzu
czarnego.
13. Uwaa si, po spoyciu przez czowieka, peni w jego organizmie
funkcje ochronne, m.in. przeciwbakteryjne posiadaj wasnoci wnikania
do wntrza bakterii i hamuje ich rozwj i rozmnaanie. Utrudnia to
dziaalno chorobotwrcz i rozprzestrzenianie si. Wprawdzie bakterie
nie gin, jednak wskutek zatrzymania wzrostu przechodz w stan
zastoju. Dlatego mwi si o bakteriostatycznym dziaaniu antocyjanw.
Owoce bzu czarnego to przeciwutleniacze wykazuj wasnoci
antyoksydacyjne neutralizuj wolne rodniki. W konsekwencji
zmniejszaj ryzyko powstawania chorb cywilizacyjnych nowotworw,
zaburze ukadu krenia, miadycowych.
14. W przemyle spoywczym antocyjany otrzymuje si w wyniku
ekstrakcji lici czerwonej kapusty lub skrek winogron. Otrzymany
produkt jest chemicznym dodatkiem do ywnoci oznaczony jako E 163.
Uywany jako purpurowy barwnik spoywczy w takich produktach jak
napoje, oranady w proszku, demy, lody, wina, jogurty, cukierki,
konserwy, wyroby cukiernicze i do barwienia tabletek.
15. OKRELANIE KWASOWOCI W warunkach szkolnych uczniowie wykonuj
dowiadczenie pozwalajce zbada pH kwasowo substancji, wykorzystujc
wywar z lici czerwonej kapusty. Jest on wyjtkowo czuy.
16. W warunkach domowych to zjawisko obserwowa mona pijc
herbat, okazuje si bowiem, e ona jest take wskanikiem kwasowoci.
Proponujemy po zaparzeniu herbaty podzieli j na 3 czci. Pierwsza to
prba kontrolna, druga zawiera sok z cytryny herbata janieje, do
trzeciej dodajmy sody oczyszczonej herbata ciemnieje.
17. Cz praktyczna: wykonywane dowiadczenie Proponujemy zebranie
owocw bzu czarnego, wycinicie z nich soku i przeprowadzenie serii
dowiadcze. PROBLEM BADAWCZY: Czy sok z owocw bzu czarnego moe by
wskanikiem (bioindykatorem) kwasowoci (pH)? HIPOTEZA BADAWCZA: Sok
z owocw dzikiego bzu czarnego zmienia barw w zalenoci od pH
substancji lub roztworu.
18. MATERIAY: Owoce czarnego bzu Turystyczne talerzyki
jednorazowe, yeczki plastikowe, plastikowe pipety pasterowskie,
soda oczyszczona, kwasek cytrynowy, proszek do prania, woda z
kranu, proszek do pieczenia, ocet winny.
19. UWAGA! Uczestnicy warsztatw mog zbada pH swojego drugiego
niadania: owocw, chleba, napojw, soku z cytryny, mleka,
twaroku.
20. OPIS DOWIADCZENIA: 1. Wycinij do miseczki sok z owocw
czarnego bzu 2. Na folii celofanowej lub talerzyku umie w pewnej
odlegoci od siebie p yeczki sody oczyszczonej, kwasku cytrynowego,
proszku do prania, wody z kranu, proszku do pieczenia 3. Na
poszczeglne substancje nanie po kilka kropli soku z owocw czarnego
bzu 4. Ponw eksperyment z wybranymi substancjami np. skadnikami
wasnego niadania soki, herbata, mleko, sok z cytryny, twaroek,
sery, pieczywo. 5. Porwnaj zabarwienie badanych produktw i sprbuj
okreli ich kwasowo
21. WYNIK DOWIADCZENIA: Sok z owocw bzu czarnego zmienia w
kontakcie z kwaskiem cytrynowym i wod z kranu barw na row. Sok z
owocw bzu czarnego zmienia w kontakcie z sod oczyszczon i proszkiem
do prania, barw na zielon.
22. WNIOSKI: Sok z bzu czarnego moe by wskanikiem stopnia
kwasowoci roztworw. Dzikujemy za uwag!