โครงการอนทนนทกาวส�าคญของการผลกดนนวตกรรมสโครงสรางพนฐานระบบการเงนไทย

ในชวงทผานมา เทคโนโลยภาคการเงน หรอ ฟนเทค (FinTech) ไดเปลยนโลกการเงนในหลายมต รวมทงเขามา มบทบาทในชวตประจ�าวนของเรามากขน และหนงในเทคโนโลยทไดรบความสนใจ คอ Distributed Ledger Technology (DLT) หรอทคนสวนใหญมกเรยกวา บลอกเชน (Blockchain) ไดถกน�ามาใชอยางแพรหลายและถกมองวาอาจมบทบาทส�าคญในการเปลยนแปลงโลกการเงนในอนาคต ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) และสถาบนการเงนไทยไดเลงเหนถง ศกยภาพของเทคโนโลยดงกลาวทจะชวยเพมประสทธภาพของระบบการเงนไทย จงน�ามาสโครงการอนทนนท ซงเปนโครงการทดสอบการน�า DLT มาประยกตใชในระบบโครงสรางพนฐานของตลาดการเงน

เทคโนโลย DLT กบการธนาคารกลาง

คณลกษณะของ DLT จะช วยเพมประสทธภาพในการ แลกเปลยนขอมลอยางมนยส�าคญ ซงสงผลใหภาคการเงนใหความสนใจและเรมน�า DLT มาใชในรปแบบตาง ๆ ตวอยางทไดยนกนบอยคงหนไมพนสกลเงนดจทล หรอ Cryptocurrency ทสามารถใชโอนช�าระคาสนคาและบรการระหวางผใชไดสะดวก รวดเรว และปลอดภย อกทงชวยเพมประสทธภาพการท�างานของโครงสรางพนฐานทางการเงนและการช�าระเงนอน ๆ ไดอกดวย ดงนน ธนาคารกลางในประเทศตาง ๆ จงเรมใหความสนใจ และ เลงเหนศกยภาพของการน�า DLT มาประยกตใชในงานธนาคารกลาง อาท Project LionRock ของธนาคารกลางฮองกง และ Project Ubin ของธนาคารกลางสงคโปร ททดสอบการโอนสกลเงนดจทลระหวาง ผเลนรายใหญในรปแบบตาง ๆ

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ตระหนกดวา เทคโนโลยดงกลาวมพฒนาการทรวดเรว จากทเคยมขอจ�ากดดานตนทนสง และความซบซอนทอาจยากตอการน�ามาใช แตในระยะหลงเหนไดวา ภาคเอกชนเรมน�ามาประยกตใช ในธรกจต าง ๆ โดยเฉพาะ ในดานการเงนเปนวงกวาง ดงนน การสรางองคความรเรอง DLT ของ ธปท. สถาบนการเงน และผ ให บรการทางการเงนและ

1 Proof of Concept เปนการทดสอบความเปนไปไดในการน�า DLT มาประยกตใชกบระบบตนแบบทพฒนาขนวาสามารถท�างานไดอยางถกตอง และไดผลลพธตรงกบความตองการหรอไม

แลว DLT คออะไร? ถาแปลความแบบตรงตวจะหมายถง เทคโนโลยการจดเกบขอมลแบบกระจายศนย ซงจะเออใหสมาชกในเครอขายสามารถแลกเปลยนขอมล ประสานงาน และท�าธรกรรม

การช�าระเงนอน ๆ ในประเทศไทย จงมความจ�าเปนอยางยง ในการรวมกนเตรยมความพรอม เพอใหสามารถพฒนาตอยอด และกาวตามประเทศชนน�าไดอยางทดเทยมและเทาทน

โครงการอนทนนทคออะไร?

โครงการอนทนนทเปนหนงในโครงการท ธปท. รเรมขน โดยรวมกบสถาบนการเงน 8 แหง และบรษท R3 (ผ พฒนา DLT ใน Corda Platform) ในการทดสอบความเปนไปไดในการประยกตใช DLT กบระบบการช�าระเงนของประเทศ ในลกษณะ “ลองเพอร ดวาท�าได” (Proof of Concept)

1 โดยมวตถประสงคเพอส งเสรมให ธปท. และสถาบนการเงนมความเข าใจและ เทาทนเทคโนโลย ผานการลงมอพฒนาและจ�าลองระบบตนแบบ โดยผเขารวมโครงการทงสถาบนการเงน และ ธปท. ไดรวมกนออกแบบโครงสรางพนฐานทางการเงน โดยใชกระบวนการคดเชงออกแบบ (Design Thinking) รวมทงยงใหนกพฒนาระบบ (System Developer) จากสถาบนการเงนทเข ารวมโครงการ รวมกนพฒนาระบบการช�าระเงนตนแบบเพอเปนรากฐานส�าหรบการพฒนาระบบการเงนของไทยในอนาคต

ระหวางกนไดโดยตรง โดยไมตองผานตวกลางใด ๆ รวมทงสามารถน�าสญญาอจฉรยะ (Smart Contract) มาประยกตใชในการก�าหนดเงอนไขของสญญาทตองปฏบตตามไดอยางถกตองและชดเจน

ฉบบท 3 ป 2562THE KNOWLEDGE

BOT MAGAZINE12 13BOT MAGAZINE

เรอง : ฝายตลาดการเงน

ระยะท 1 สรางระบบการช�าระเงนตนแบบ โดยใช DLT ในการรองรบการโอนเงนในประเทศระหวางสถาบนการเงนทเขารวมโครงการ โดยเรมจากการแปลงเงนฝากของสถาบนการเงนทน�ามาฝากไวท ธปท. (Reserve) ใหอยในรปสกลเงนดจทลทออกโดยธนาคารกลาง (Central Bank Digital Currency: CBDC) เพอใชเปนสอกลางในการแลกเปลยนและโอนช�าระเงนระหวางกน นอกจากน ยงไดออกแบบกลไกการใหสภาพคลองแกสถาบนการเงนระหวางวนแบบอตโนมต (Automated Liquidity Provision) เพอชวยสนบสนนใหระบบการช�าระเงนท�างานไดโดยไมตดขด โดยโครงการในระยะท 1 ได ด�าเนนการแลวเสรจในเดอนมกราคม 2562 และไดเผยแพรรายงานสรปโครงการอนทนนทระยะท 1

ตอสาธารณชนเรยบรอยแลวระยะท 2 พฒนาขดความสามารถของระบบการช�าระเงน

ตนแบบ โดยตอยอดจากโครงการในระยะท 1 ใหครอบคลมถงการใชประโยชนจาก Smart Contract มาจ�าลองวงจรชวตของพนธบตร ตงแตการแปลงพนธบตรใหอยในรป Token การสงมอบพนธบตรและช�าระเงนคาพนธบตรในเวลาเดยวกน (Delivery Versus Payment: DVP) การจายดอกเบย จนถงการจายคนเงนตนในวนทพนธบตร

สามารถอานรายงานสรปผลโครงการอนทนนท ระยะท 1 ฉบบเตมไดท https://www.bot.or.th/English/FinancialMarkets/ProjectInthanon/Documents/Inthanon_Phase1_Report.pdf

ครบก�าหนด รวมทงออกแบบระบบใหรองรบการซอขายพนธบตรในตลาดรอง หรอน�าพนธบตรมาใชเปนหลกประกนส�าหรบธรกรรม ซอคน (Repurchase Agreement) ซงการตอยอดดงกลาวจะชวยใหระบบตนแบบรองรบธรกรรมทใกลเคยงกบโลกความเปนจรงมากขน นอกจากน ระบบตนแบบในระยะท 2 นยงมกลไกทชวยตรวจสอบขอมลเพอชวยปองกนธรกรรมการช�าระเงนทตองสงสย (Fraud Prevention) รวมถงตรวจสอบขอมลการท�าธรกรรมทางการเงนทเกยวของกบ นกลงทนตางชาต เพอลดกระบวนการของสถาบนการเงนในการปฏบตตามมาตรการปองปรามการเกงก�าไรคาเงนบาทของ ธปท. ซงโครงการในระยะท 2 คาดวาจะแลวเสรจประมาณกลางป 2562

ระยะท 3 เชอมตอกบระบบการช�าระเงนในตางประเทศ ผานการใช CBDC ซงเปนการขยายขอบเขตไปสการช�าระเงนขามประเทศระหวางสถาบนการเงน โดยมงหวงทจะลดกระบวนการในปจจบนทตองท�าผานตวกลางหลายราย และพฒนาไปสการโอนและช�าระเงนโดยตรงถงกน ซงจะชวยเพมประสทธภาพในการท�าธรกรรมช�าระเงนระหวางประเทศใหมความรวดเรว มตนทนทถกลง แตยงคงมความปลอดภยสง ซง คาดวาจะเรมด�าเนนการระยะท 3 ไดภายในไตรมาส 3 ป 2562

ความคบหนาของโครงการอนทนนท

ปจจบน โครงการอนทนนทอยระหวางการด�าเนนการในระยะท 2 และนบวาประสบความส�าเรจจากการสรางระบบตนแบบทพสจน ไดวา เราสามารถน�า DLT มาใชงานและชวยเพมประสทธภาพของระบบการเงนได แมวาปจจบนจะยงอยในขนทดลอง แตถอวาเปนการปทางไปสระบบนเวศทางการเงนโฉมใหมของไทยในอนาคต โดยเฉพาะการพฒนาโครงสรางพนฐานกลางของระบบการเงนโดยใช CBDC นอกจากน การเรยนรรวมกนระหวางผรวมตลาดกลมเลก ๆ กถอเปนจดเรมตนของการสรางองคความรเกยวกบ DLT ทสามารถน�าไปตอยอดและขยายไปสภาคการเงนไดในวงกวาง จดส�าคญของโครงการอนทนนทอกประการหนง คอ โครงการนไมไดเปนผลจากความคดของใครคนใดคนหนง แตเปนชนงานทคดและท�ารวมกนระหวางภาคเอกชนและทางการซงชวยใหทกฝายค�านงถงความตองการของแตละฝายทเกยวของ และรวมกนประเมนผลกระทบอยางรอบดาน เพอคดหาทางออกทมประสทธภาพทสดส�าหรบทกฝาย

เปาหมายของโครงการอนทนนท

เปาหมายสงสดของโครงการอนทนนทไมจ�ากดแคการพฒนาระบบตนแบบอยในหองทดลองเทานน ในอนาคตอนใกล หาก DLT ไดรบการ

พฒนาไปถงระดบทสามารถน�ามาใชขยายออกไปในวงกวางดวยตนทนทเหมาะสม ระบบตนแบบทรวมกนพฒนาภายใตโครงการอนทนนทน จะถอเปนรากฐานส�าคญของโครงสรางพนฐานทางการเงนของประเทศทน�ามาใชไดจรงในทางปฏบต ซงจะชวยยกระดบประสทธภาพการใหบรการทางการเงนแกประชาชน ทงในแงของความเรวและความสะดวกทจะมเพมขน ตนทนและคาใชจายจะต�าลง ชวยลดขอผดพลาดจากการด�าเนนธรกรรมหลายขนตอนและเพมความสามารถในการตรวจสอบ ตดตามทดขน รวมทงสนบสนนใหเกดการเชอมตอการบรการทาง การเงนระหวางไทยและโลกใหใกลชดยงขน สามารถรองรบธรกรรมทางการเงนครบวงจรไดแบบ Anywhere Anytime และ Seamless มความปลอดภยสง สอดรบกบชวตในยคดจทลไดอยางแทจรง

ขอบเขตของโครงการอนทนนท

ระยะท 1: สรางระบบการช�าระเงนตนแบบ โดยใชเทคโนโลย DLT • การแปลงเงนฝากของสถาบนการเงนทน�ามาฝากไวท ธปท. ใหอยในรป CBDC • การพฒนาระบบใหรองรบการโอนเงนระหวางสถาบนการเงน รวมถงกลไกการจดการคว

(Queueing Mechanism) และการจดการกลมค�าสงทตดอยในคว (Gridlock Resolution) • กลไกการใหสภาพคลองแกสถาบนการเงนระหวางวนแบบอตโนมต (Automated

Liquidity Provision)

ระยะท 2: พฒนาขดความสามารถของระบบการช�าระเงนตนแบบ • การแปลงพนธบตรใหอยในรป Token รวมถงการใชประโยชนจากสญญาอจฉรยะ (Smart Contract)

มาจ�าลองวงจรชวตของพนธบตรใหใกลเคยงกบโลกความเปนจรงมากยงขน • การพฒนาระบบตนแบบใหรองรบการสงมอบหลกทรพยและการช�าระราคาพนธบตรในลกษณะ DVP • กลไกทชวยการตรวจสอบขอมลเพอชวยปองกนธรกรรมการช�าระเงนทตองสงสย (Fraud Prevention) และ

ลดกระบวนการของสถาบนการเงนในการปฏบตตามมาตรการปองปรามการเกงก�าไรคาเงนบาทของ ธปท.

ระยะท 3: เชอมตอกบระบบการช�าระเงนในตางประเทศ ผานการใช CBDC • การทดสอบความสามารถในการเชอมตอกบระบบอน ๆ ในตางประเทศ เพอใหรองรบ

ธรกรรมการช�าระเงนขามประเทศ

การก�ากบดแลและด�าเนนโครงการ

ธรรมาภบาลโครงการ (Governance)

ออกแบบ

ผลลพธ

เรยนร

พฒนา

รปแบบความรวมมอระหวาง ธปท. และสถาบนการเงน• รวมก�าหนดทศทางส�าคญในการพฒนาระบบตนแบบ• ตดตามผลและความคบหนาอยางสม�าเสมอเพอใหมนใจไดวาผลลพธสอดคลองกบ เปาหมายทวางไว

• ผทเกยวของกบโครงการไดรบการฝกอบรมความรดาน DLT ทงภาคทฤษฎ และภาคปฏบต• นกพฒนาระบบมความรความเขาใจในเชงธรกจมากขน

• ธปท. และสถาบนการเงนทเขารวมโครงการรวมกนออกแบบระบบช�าระเงนตนแบบ ผานกระบวนการท�า Design Thinking

• ระบบการช�าระเงนตนแบบพฒนาผานกระบวนการ Agile ทใหความส�าคญ ทงดานเทคโนโลยและกระบวนการทางธรกจ เพอเพมประสทธภาพของระบบ

• เครอขายระหวางผเลนในระบบการเงนทเปนประโยชนตอการพฒนาโครงสรางพนฐาน ดานการช�าระเงน• ความรความเขาใจเชงลกถงศกยภาพของ DLT• ระบบตนแบบดานการช�าระเงนทตอบสนองความตองการของผเกยวของทกภาคสวน

ฉบบท 3 ป 2562THE KNOWLEDGE

BOT MAGAZINE14 15BOT MAGAZINE

THE KNOWLEDGE