Zutic, Nikola - Petar Leposavic, Papstvo i Antropologija
2
Prikazi Istorija 20. veka 1/2007 222 Beogradu 1944–1952. Bondžić je u sveobu- hvatnoj i iscrpnoj analizi istorije fakulteta od oslobođenja do izdvajanja iz sastava Univerzi- teta obradio mnoge aspekte rada fakulteta. Autor je upoznao čitaoce da je izdvajanje fakul- teta iz sastava Univerziteta imalo objašnjenje u doktrini vladajuće KPJ koja je u religiji videla privatnu stvar svakog pojedinca i oduzimala joj pravo da utiče na formiranje političkih, društve- nih i ekonomskih odnosa. Upozorio je i da je zbog opšte unutrašnje i spoljnopolitičke situaci- je, interesa partije i razvoja odnosa sa Srpskom pravoslavnom crkvom, formalno opstajanje fa- kulteta u sastavu Univerziteta potrajalo duže nego što je vlast želela i opisao nastojanja fa- kulteta i Svetog arhijerejskog sinoda da se odu- pru politici vlasti i sačuvaju fakultet kao nauč- nu ustanovu. Bondžićev rad sadrži i podatke o materijalnoj šteti koju je fakultet pretrpeo u ra- tu, podvrgavanju njegovih nastavnika proveri Suda časti koji je ispitivao njihovo držanje u ra- tu, kadrovskim i materijalnim teškoćama sa ko- jima je fakultet živeo posle rata, uslovima rada studenata, kao i o nadzoru posleratnih vlasti nad profesorima, pa je rad obogaćen i karakte- ristikama koje su o profesorima vodili partijski i državni organi. Istom periodu postojanja fa- kulteta posvećen je i rad prof. dr Predraga Pu- zovića u kome autor donosi hronologiju doga- đaja koji su vodili ka odluci o ukidanju Bogo- slovskog fakulteta kao državne ustanove, prika- zuje napore fakultetskog rukovodstva da spreči takvu odluku i opisuje tok likvidacionog po- stupka i procesa preuzimanja fakulteta od stra- ne Srpske pravoslavne crkve. Susret Bogoslov- skog fakulteta sa posleratnim vlastima u Jugo- slaviji očigledno je privukao veliku pažnju uče- snika skupa kome je posvećen zbornik. O tome svedoči još jedan rad o ovom periodu čiji je autor dr Miroslav Perišić i koji je posvećen za- stupljenosti verske nastave u osnovnim i sred- njim školama u Jugoslaviji 1949. godine. Obra- đujući dokument iz 1950. koji se odnosi na 1949. godinu Perišić je, uzimajući za parametar broj đaka koji su pohađali versku nastavu, uvi- deo da su religiozna osećanja bila veoma sna- žna u Sloveniji i Hrvatskoj, znatno slabija u Sr- biji, a najslabija u Crnoj Gori. Sledeću celinu čine radove koji obrađuju pitanja iz unutrašnjeg života i organizacije Bo- goslovskog fakulteta. Docent dr Dragomir San- do piše o nastavnim planovima na fakultetu od početka rada fakulteta 1920. godine. Ovim pla- novima određivano je koji će se predmeti učiti, kojim redosledom po semestrima, koliko će ča- sova nedeljno biti posvećeno vežbama i preda- vanjima i koja će se literatura i koji udžbenici koristiti. Autor je dao hronologiju svih nastav- nih planova, od prvog donetog 11. novembra 1921. do poslednjeg od 11. oktobra 2006. Milić F. Petrović dao je doprinos izučavanju života fakulteta u dva članka. U prvom govori o jed- nom od problema koji je pratio život fakulteta - smeštaju. Petrović je ukazao da je fakultet u međuratnom periodu, za svega dve decenije ra- da, promenio čak šest lokacija i izneo podatke o svakoj od ovih zgrada koje je fakultet zakuplji- vao. U drugom radu Petrović je upoznao jav- nost sa fondovima zaveštanja Pravoslavnog bo- goslovskog fakulteta u međuratnom periodu. Podaci koje je izložio Saša Pajković upoznaju nas sa istorijatom fakultetske biblioteke i sta- njem bibliotečkog fonda tokom osam i po dece- nija rada fakulteta. Bibliotečki fond je nastao i uvećavan je sredstvima iz državnog budžeta, le- gatima (najveći posleratni doprinos uvećanju knjižnog fonda) i poklonima (na primer, prvi dekan protojerej dr Stevan Dimitrijević doneo je 1923. iz Moskve oko 10.000 knjiga). Biblio- teka danas broji oko 100.000 knjiga, a deo opšte biblioteke je pretvoren u čitaonicu u kojoj se nalazi oko 7.000 najčešće korišćenih naslova. Slobodan Selinić Petar Leposavić, PAPSTVO, INKVIZICI- JE, RIMOKATOLIČKA TEOLOGIJA I AN- TROPOLOGIJA, Beograd 2004–2006, 1054. Knjiga prof. Petra Leposavića, pod naslo- vom „Papstvo“, predstavlja prvi dio trilogije posvećen Sv. Stolici i vatikanskim velikodo- stojnicima. Dijelove trilogije prate zasebni pri- lozi, koji čitaocu olakšavaju potpunije shvata- nje kompleksnih događaja iz duge istorije Vati- kana i Rimokatoličke crkve. Prvi dio trilogije „Papstvo“ je svojevrstan biografski leksikon („hronologija Papstva“) koji nam u hronološ- kom nizu, od prvog pape Petra do pretposled- njeg Jovana Pavla II, daje iscrpne biografske podatke o rimskim primasima, godinama ponti- fikata, njihovom vjerskom, ideološkom i poli- tičkom angažmanu. Iako po vokaciji nije istoričar, prof. Petar Leposavić je sa predanošću strastvenog zalju- bljenika u proučavanu problematiku, poslije vi- šedecenijskog rada stvorio djelo koje prevazila- zi znatiželju profesionalnih istoričara koji su, na žalost, diktatom današnjeg neoliberalnog vremena, često usmjereni na proučavanje efe- mernih tema tzv. društvene istorije. Prihvatio se posla kojeg bi timskim radom teško savladali i institutski radnici jer je u pitanju obrada kom- pleksne materije u dugom hronološkom trajanju hrišćanske ere. U uvodnom dijelu rukopisa prof. Leposa- vić je dao kratak pregled istorijskog puta Pap- stva i Rimokatoličke crkve - od Rimskog epi- skopata preko stvaranja „Države Crkve“ u vre- me Pipina Malog, do vremena potpunog izopa-
description
Papstvo i Antropologija
Transcript of Zutic, Nikola - Petar Leposavic, Papstvo i Antropologija
PrikaziIstorija 20. veka 1/2007222 Beogradu19441952.Bondijeusveobu-hvatnojiiscrpnojanaliziistorijefakultetaod osloboenjadoizdvajanjaizsastavaUniverzi-tetaobradiomnogeaspekteradafakulteta. Autor je upoznao itaoce da je izdvajanje fakul-teta iz sastava Univerziteta imalo objanjenje u doktrinivladajueKPJkojajeureligijividela privatnu stvar svakog pojedinca i oduzimala joj pravo da utie na formiranje politikih, drutve-nihiekonomskihodnosa.Upozoriojeidaje zbog opte unutranje i spoljnopolitike situaci-je, interesa partije i razvoja odnosa sa Srpskom pravoslavnomcrkvom,formalnoopstajanjefa-kultetausastavuUniverzitetapotrajalodue negotojevlastelelaiopisaonastojanjafa-kulteta i Svetog arhijerejskog sinoda da se odu-prupoliticivlastiisauvajufakultetkaonau-nuustanovu.Bondievradsadriipodatkeo materijalnoj teti koju je fakultet pretrpeo u ra-tu,podvrgavanjunjegovihnastavnikaproveri Suda asti koji je ispitivao njihovo dranje u ra-tu, kadrovskim i materijalnim tekoama sa ko-jima je fakultet iveo posle rata, uslovima rada studenata,kaoionadzoruposleratnihvlasti nadprofesorima,pajeradobogaenikarakte-ristikama koje su o profesorimavodili partijski idravniorgani.Istomperiodupostojanjafa-kultetaposveenjeiradprof.drPredragaPu-zoviaukomeautordonosihronologijudoga-ajakojisuvodilikaodlucioukidanjuBogo-slovskog fakulteta kao dravne ustanove, prika-zuje napore fakultetskog rukovodstva da sprei takvuodlukuiopisujetoklikvidacionogpo-stupkaiprocesapreuzimanjafakultetaodstra-ne Srpske pravoslavne crkve. Susret Bogoslov-skogfakultetasaposleratnimvlastimauJugo-slaviji oigledno je privukao veliku panju ue-snika skupa kome je posveen zbornik. O tome svedoijojedanradoovomperioduijije autor dr Miroslav Perii i koji je posveen za-stupljenostiverskenastaveuosnovnimisred-njim kolama u Jugoslaviji 1949. godine. Obra-ujuidokumentiz1950.kojiseodnosina 1949. godinu Perii je, uzimajui za parametar broj aka koji su pohaali versku nastavu, uvi-deodasureligioznaoseanjabilaveomasna-na u Sloveniji i Hrvatskoj, znatno slabija u Sr-biji, a najslabija u Crnoj Gori. Sledeucelinuineradovekojiobrauju pitanjaizunutranjegivotaiorganizacijeBo-goslovskog fakulteta. Docent dr Dragomir San-dopieonastavnimplanovimanafakultetuod poetka rada fakulteta 1920. godine. Ovim pla-novima odreivano je koji e se predmeti uiti, kojim redosledom po semestrima, koliko e a-sovanedeljnobitiposveenovebamaipreda-vanjimaikojaeseliteraturaikojiudbenici koristiti.Autorjedaohronologijusvihnastav-nihplanova,odprvogdonetog11.novembra 1921. do poslednjeg od 11. oktobra 2006. Mili F.Petrovidaojedoprinosizuavanjuivota fakultetaudvalanka.Uprvomgovoriojed-nom od problema koji je pratio ivot fakulteta - smetaju.Petrovijeukazaodajefakultetu meuratnom periodu, za svega dve decenije ra-da, promenio ak est lokacija i izneo podatke o svakoj od ovih zgrada koje je fakultet zakuplji-vao.UdrugomraduPetrovijeupoznaojav-nost sa fondovima zavetanja Pravoslavnog bo-goslovskogfakultetaumeuratnomperiodu. PodacikojejeizloioSaaPajkoviupoznaju nassaistorijatomfakultetskebibliotekeista-njem bibliotekog fonda tokom osam i po dece-nijaradafakulteta.Bibliotekifondjenastaoi uveavan je sredstvima iz dravnog budeta, le-gatima(najveiposleratnidoprinosuveanju knjinogfonda)ipoklonima(naprimer,prvi dekanprotojerejdrStevanDimitrijevidoneo je 1923. iz Moskve oko 10.000 knjiga). Biblio-teka danas broji oko 100.000 knjiga, a deo opte bibliotekejepretvorenuitaonicuukojojse nalazi oko 7.000 najee korienih naslova. Slobodan Selini Petar Leposavi, PAPSTVO, INKVIZICI-JE,RIMOKATOLIKATEOLOGIJAIAN-TROPOLOGIJA, Beograd 20042006, 1054. Knjiga prof. Petra Leposavia, pod naslo-vomPapstvo,predstavljaprvidiotrilogije posveenSv.Stoliciivatikanskimvelikodo-stojnicima.Dijelovetrilogijepratezasebnipri-lozi,kojiitaocuolakavajupotpunijeshvata-nje kompleksnih dogaaja iz duge istorije Vati-kanaiRimokatolikecrkve.Prvidiotrilogije Papstvojesvojevrstanbiografskileksikon (hronologijaPapstva)kojinamuhronolo-komnizu,odprvogpapePetradopretposled-njegJovanaPavlaII,dajeiscrpnebiografske podatke o rimskim primasima, godinama ponti-fikata,njihovomvjerskom,ideolokomipoli-tikom angamanu.Iakopovokacijinijeistoriar,prof.Petar Leposavijesapredanoustrastvenogzalju-bljenika u prouavanu problematiku, poslije vi-edecenijskog rada stvorio djelo koje prevazila-ziznatieljuprofesionalnihistoriarakojisu, naalost,diktatomdananjegneoliberalnog vremena,estousmjereninaprouavanjeefe-mernih tema tzv. drutvene istorije. Prihvatio se poslakojegbitimskimradomtekosavladalii institutskiradnicijerjeupitanjuobradakom-pleksne materije u dugom hronolokom trajanju hrianske ere. Uuvodnomdijelurukopisaprof.Leposa-vijedaokratakpregledistorijskogputaPap-stvaiRimokatolikecrkve-odRimskogepi-skopataprekostvaranja DraveCrkveuvre-me Pipina Malog, do vremena potpunog izopa- Prikazi 223 enjapapskepolitikeuvremenuinkvizicije, unitenjajeretika,stavljanjanaindekslibro-rumprohibitorumnepodobnihknjigainjihovo unitavanje.Prof.Leposavidaljeuknjiziisti-e odnose izmeu svete vlasti episkopa i ze-maljskevlastikraljeva,kojisunajeebili proetiantagonizmomistalnimsukobljavanji-ma.OnskreepanjunavelikukrizuRimske crkve u DV i DVI vijeku kada se, kao posle-dicaokrutnerimokatolikevjerskepolitike,ja-vljajuvjerskipokretireformacijeiproturefor-macije. Uticajideologijegraanskogliberalizma naponaanjeVatikanaipapstvaautorjeobra-dio u vrlo znaajnom poglavlju Od Francuske revolucijedoPrvogsvetskograta.Racionali-stiki ideoloki inovatori iz temelja su potresali vjekovnustabilnostVatikanaiRimokatolike crkve.Kakoistieprof.Leposavi,galikani-zam,sekularizam,nacionalniliberalnipokreti ujedinjenja,zaVatikansubililiberalno-ma-sonskosjemezla.Vatikanskiideolozisudra-matinosaoptavalidajeliberalizamnajvee zloDIDvijeka.Borbaprotivmasonerije, protestantizma(naroitoAnglikanskecrkve) bilisuvatikanskiprevanizadaci.Autoru knjizi,dalje,istieizraenpolitikiangaman PijaD,njegovsnaanantiliberalizamkojije izazvao prekid diplomatskih odnosa sa Francu-skom,zatim,potpunoodvajanjeRimskecrkve oddraveijaanjegalikanizmakaosvojevr-snog oblika francuskog katolicizma. Pape su li-beralni modernistiki pokret, koji je po njima stvoriofrancuskimasonskiVelikiOrijent, prozivali kuhinjom svih jeresi, pa je u Vatikanu nastaoslogandajeFrancuskaKartaginakoju svakakotrebaunititiUivotopispojedinih papa,prof.Leposaviunosipikanterijevezane za naklonost papa ka umjetnosti, muzici, nauci. Posebnuvrednostimadioknjigekojiob-raujeistorijupapstvaodPrvogsvjetskograta pa do dananjih dana. Autor naroito skree pa-njunadeklarativnomirotvorstvopapeBene-diktaDVuPrvomsvjetskomratuizakogase skrivala odanost austrijskoj Apostolskoj monar-hiji. Linost pape Pija XI obraena je u kontek-stu ideoloko-politikih prevrata u Italiji i Evropi (pojavafaizmainacizma,komunizma),jaa-nja francuskog liberalizma i sekularizma, tajnih pregovora Musolinija i kardinala Gasparija, od-nosarimokatolikeNarodnestrankesasoci-jalistimaiateistima,pregovoraizmeuVatika-na i Rima i zakljuenja Lateranskog sporazuma 1929, sukoba Musolinija i organizacija Katoli-ke akcije. Pije DII je, prema pisanju prof. Le-posavia, odigrao neasnu ulogu zbog svog pri-bliavanja nacistima, prebacivanja hiljada naci-sta, esesovaca i ustaa u zemlje June Amerike. Ipak, autor uz naunu ogradu ne izrie konani sud o Piju DII istiui da se jo uvijek ne zna prava istina o njegovom ponaanju tokom Dru-gogsvjetskogratazbognedostatkavatikan-skih papira, pa i ona koja se odnosi na Nezavi-snuDravuHrvatsku,kardinalaStepincaio holokaustu jevrejskog naroda. UloguVatikanairimokatolikecrkveu procesu razbijanja Istonog bloka i Jugoslavije, usadejstvusaSAD-omiVelikomBritanijom, prof.Leposavinijeuveojmjerirazmatrao, ali je zato pisao o nastojanjima pape Jovana Pa-vlaIIdareformieimodernizujeRimskucr-kvu,daRimskereguleprilagodinovimsvjet-skimneoliberalnimokolnostima.Kljunapra-vilaRimskecrkvetrebalojepodananjitiu skladu sa neoliberalnim vremenom. Zahtjevano jeposuvremenjivanjerimokatolikogduebri-nitva. Moe se rei da je Coded iuris canoni-ci iz 1983. godine modernizovan u odnosu na izdanjeiz1918.godine(vezanozaekumeni-zam, izmirenje crkava i tome slino).Prof.Leposavijeuoisamogtampanja knjigeuspiodapomeneitekizabranognovog papuBenediktaDVI,kojegjeokarakterisao kaokonzervativnogpapu,odnosno,teolokog straara i zatitnika vjere. Na kraju da zakljuim da knjige prof. Pe-tra Leposavia predstavljaju vredno publicisti-ko i istoriografsko djelo, koja najbolje svjedoi o perfidnoj misionarskoj i prozelitskoj vatikan-skoj politici u svjetskim okvirima ali i u okviri-ma jugoistone Evrope i Balkana. Sa zadovolj-stvosamprihvatioautorovpozivdabudemre-cenzentjedneodtrinjegoveknjige(Pap-stvo),poredsrpskihvelikihistoriografskihi pravnihimena,prof.drSmiljeAvramoviaka-demika Milorada Ekmeia. Nikola uti
