ÖZET - İzmir Barosu · 2019. 4. 2. · ISLAH YOLUYLA TALEP SONUCUNUN DARALTIL(AMA)MASI REDUCTION...

www.izmirbarosu.org.tr

15İzmir Barosu Dergisi � Mayıs 2018 �

Av. Dr. Uğur BULUT*

ISLAH YOLUYLA TALEP SONUCUNUN DARALTIL(AMA)MASI

REDUCTION OF CLAIM VIA AMENDMENT OF PETITION

ÖZET

* İzmir Barosu, e-mail: [email protected]

Islah, iddiave savunmanıngenişletilmesiveyadeğiştirilmesiyasağıkapsamındakalan bir usûl işlemin yapılmasına hizmet etmektedir. Bu çerçevede ıslah, değiştirmeveyagenişletmeolarakdeğerlendirilemeyecektalepsonucunundaraltılması içinkulla-nılamaz.Talep sonucunundaraltılması içindüzenlenenözelhükümlerinvarlığınede-niyledebuamacaulaşılabilmek içinşartlarıvesonuçlarıdeğişkenbuyollardanbirinebaşvurulmalıdır.Kanaatimizce,Yargıtaytarafındançoğunluklakabuledildiğininaksine,talepsonucununazaltılmasınayönelikıslahşeklindekibiriradeyebaşkabirusûlîişlem,örneğin feragat,niteliğideatfedilemez.Böylebir iradenin ıslahyoluyla ileri sürülmesimümkünolmadığıiçin,ıslahıngeçersizkabuledilmesihukukendahayerindebirterciholacaktır.

Anahtar Kelimeler: Talep sonucunun daraltılması, ıslah, feragat, davanın gerialınması,Yargıtay ABSTRACT

Legalprovisionsforamendmentofpetitionservetoperformaproceduralacti-onthatnormallyfalls intotheprohibitionofchangeorextendofclaimorplea.Thus,amendmentofpetitioncannotbeappliedforreductionofclaim,whichcannotbeaccep-tedaschangeorextendofclaim.Becauseoftheexistenceofspeciallegalprovisionsinor-dertoreducetheclaim,oneofthoseprovisionshavingvariousconditionsandconsequ-encesmustbeapplied.Inouropinion,unlikemostofthedecisionsofCourtofAppeal,arequestofamendmentreducingtheclaimcannotbeinterpretedasanotherproceduralaction,suchaswaiverofclaim.Insuchacase,acceptingtherequestofamendmentasvoidwillbelegallymoreappropriate,becauseofthefactthatawilltoreducetheclaimcannotberequestedasamendmentofpetition.

Keywords:Reducetheclaim,amendment,waiverofclaim,withdrawal,CourtofAppeal


İzmir Barosu Dergisi � Mayıs 2018 �16

GİRİŞ İddiavesavunmanındeğiştirilmesiveyagenişletilmesiyasağıkap-samındakalanbirişlemiyapmaimkânısağlayanıslah,buamacıaşarak,özellikleuygulamadakarşı tarafın rızasınıngerektiğiherhangibirusûlişlemini yapmaya imkân tanıyacak şekilde de anlaşılabilmektedir. Bunoktadaözellikletalepsonucununartırılmasınayönelikıslahkurumu-na,tamtersibirşekildetalepsonucunudaraltmakamacıylabaşvurula-bilmektedir.Oysakanunkoyucu,talepsonucununazaltılmasıiçinşart-larıvesonuçlarıfarklıbaşkakurumlaröngörmüştür. Uygulamadabelirlibirtalebindavakonusuolmaktançıkarılmasıyadamiktarınınazaltılmasıiçinıslahabaşvurulmasınınarkasındakiamaç,dava sonunda ilgili talep tamamenveyakısmenkabul edilmeyeceğin-den, yargılama giderlerinemahkûm edilmekten kaçınmaktır.Uygula-maçoğunlukla,bu sonuca ıslahyoluylaulaşılmasına izinvermemekteancak,bazensonuçlarıdeğiştirmesedahi,sonucagidenyoldausûlhu-kuku kurallarından sapılmaktadır.Usûl hukukunda sıkı şekil kurallarıgeçerliolupbukurallarınihlâledilerekdoğrubirsonucavarılmasıesa-senmümkündeğildir.Buşekildekurumlarınamacıdışındakullanılma-sı,hemokurumavekuralaaykırıdavranmakşeklindehukukaaykırılıkoluşturacakhemdekuralvekurumlarınzedelenmesinedeniyledoğrusonucaulaşmaksadecetesadüfîbirhâlegelecektir.Bunedenle,sonucundeğişmemesihâlindedahikuralvekurumlarauygundavranmakönemtaşımaktadır.Nasılolsaaynıveyabenzersonuçgerçekleşiyordenilerekkurumlarınamacınındışındakullanılmasıileokonudakikurallarındo-lanılması, öncelikle hukuk devleti ilkesine ve bu çerçevede yargılamakurallarınınniteliğineaykırıdır. Çalışmamızda,uygulamadasıklıklakarşılaşılanıslahkurumuylata-lepsonucununazaltılması,bunundoğruluğuvesonuçlarıüzerindedu-rulmuştur.Bukapsamda,AlmanhukukundakidüzenlemelervegörüşlerileTürkhukukuygulamasıçerçevesindedeğerlendirmeleryapılarakko-nuyailişkingörüşümüzüaçıklamayaçalışacağız.



A. ISLAH KAVRAMI VE AMACI

İddiavesavunmanıngenişletilmesiyasağı,yazılıyargılamausûlündecevaba cevap ve ikinci cevap (m. 141); basit yargılama usûlünde isedava ve cevap (m. 319)dilekçeleriyle başlar.Ayrıca ön incelemedekiözeldurumdabunoktadadikkatealınabilir(m.141).Buaşamalardansonra taraflar, kural olarak, iddia ve savunmalarını genişletemez veyadeğiştiremezler.Bukapsamdaıslah,kısacaiddiavesavunmanıngeniş-letilmesivedeğiştirilmesiyasağınatâbibirişleminyapılmasınımümkünkılanhukukîbirmüesseseolaraktanımlanabilir1.Islahıngeçerliolmasımahkemenin izninebağlıolmayıp ıslah,başvurantarafın tek taraflıveaçıkbiriradebeyanıylasonuçdoğurur2.

Kanun, geniş bir ifade olarak tarafların yapmış oldukları usûl iş-lemlerini ıslah edebileceklerini belirtmekle birlikte (m. 176/1); diğerusûlişlemleriiçinöngörülenözeldüzenlemelerveıslahınkabuledilenuygulamaalanıdikkatealındığında; ıslah,sadeceiddiavesavunmanıngenişletilmesivedeğiştirilmesiyasağıkapsamındakalanhususlarbakı-

1Ansay,SabriŞakir;“Islah”,AÜHFD1950,C.VII,S.1,s.123;Kuru,Baki;HukukMuhakemeleriUsulü,C.IV,6.Baskı,İstanbul2001,s.3965;Kuru,Baki;MedenîUsulHukukuDersKitabı,İstanbul2015,s.463;Üstündağ,Saim;MedeniYargılamaHukuku,C. I-II,6.Baskı, İstanbul1997, s.549;Görgün,L.Şanal;MedenîUsûlHukuku,3.Baskı,Ankara2014,s.273;Alangoya,Yavuz/Yıldırım,M.Kâmil/Deren-Yıldırım,Nevhis;MedenîUsulHukukuEsasları,8.Baskı,İstanbul2011,s.266;Yılmaz,Ejder;MedenîYargılamaHukukundaIslah,4.Baskı,Ankara2013,s.143;Yılmaz,Ejder;HukukMuhakemeleriKanunuŞerhi,2.Baskı,Ankara2013,s.998;Yılmaz,Ejder;HukukMuhakemeleriKanunu’nunIslahKonusunda(HMKm.176-182)GetirdiğiYenilikler,BankacılarDergisi2013,ÖzelSayı,s.72;Özekes,Muhammet;PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C.II,15.Baskı,İstanbul2017,s.1487;Tanrıver,Süha;MedenîUsûlHukuku,C.I,Ankara2016,s.729;Karslı,s.599;Ulukapı,Ömer;MedenîUsûlHukuku,3.Baskı,Konya2015,s.311;Atalı,Murat;“IslahYoluylaİleriSürülenTalepBakımındanZamanaşımınınKesildiğiTarih”,DE-ÜHFD2009,ÖzelSayı,BilgeUmar’aArmağan,C.I,İzmir2010,s.122-123;Deynekli,Adnan;MedeniUsulHukukundaIslah,Ankara2013,s.15;Türkmen,Ali;ÖzelHukukMuhakemeUsûlü,Ankara2015,s.445;Kar,Bektaş;“IslahKısmiveEkDavaKavramlarıileDavaKonusununIslahYoluylaArtırılmasınınGetirdiğiSorunlar”,YargıtayDergisi2002,C.XXVIII,S.3,s.417.

2Berki,Şakir;HukukMuhakemeleriUsulü,Ankara1959,s.25;Ansay,SabriŞakir;HukukYargılamaUsul-leri,7.Baskı,Ankara1960,s.187;Postacıoğlu,İlhanE./Altay,Sümer;MedenîUsûlHukukuDersleri,7.Baskı,İstanbul2015,s.538,545;Kuru,Cilt4,s.3981;Kuru,DersKitabı,s.463,465;Kuru,Baki;İstinafSistemineGöreYazılmışMedenîUsulHukuku,İstanbul2016,s.591vd;Üstündağ,MedeniYargılama,s.549;Görgün,s.273;Arslan/Yılmaz/TaşpınarAyvaz,s.524;Yılmaz,Islah,s.460,466;Yılmaz,Şerh,s.1015;Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1527;Tanrıver,s.729,734;Karslı,s.603;Ulukapı,s.311-313;Deynekli,s.15-16;Tutumlu,MehmetAkif;KuramveUygulamaIşığındaMedeniUsulHukukundaIslah,3.Baskı,Ankara2015,s.17-19;Türkmen,s.445,449.

ISLAH YOLUYLA TALEP SONUCUNUN DARALTIL(AMA)MASIAv. Dr. Uğur BULUT



mındanuygulanabilecektir3.Bukapsamdakalanhususlarisevakıalarvetalepsonucudur.Buçerçevede, ıslahyoluyladahaönce ileri sürülme-yenyenivakıalarilerisürülebileceğigibi,talepsonucununartırılmasıdamümkündür.Doktrinde4veYargıkararlarında5,tartışmalıolsadaıslahyoluylamevcutbir talebininmiktarınınartırılmasıveyadahaönce ta-lepedilmeyenyenibirtalepsonucunundavayaeklenmesimümkündür.Konumuzdışındakaldığındanıslahınhangidurumlardagereksizoldu-ğuveyayapılacağıyadayapılamayacağıhususlarıüzerindedurmayaca-ğız6.

Islahınamacı,tanımındadaifadeedildiğigibi,iddiavesavunmanıngenişletilmesi veyadeğiştirilmesiyadabaşkabiranlatımla,iddiavesavun-manıngenişletilmesiveyadeğiştirilmesiyasağınınaşılmasıdır.İddianın(veyasavunmanın)genişletilmesi,dahaönceilerisürülenvakıaveyata-lepsonucununartırılması,yenivakıalarınveya talepsonuçlarının ilerisürülmesişeklindekarşımızaçıkmaktadır.İddianın(veyasavunmanın)değiştirilmesiise,dahaönceilerisürülentalepsonucuyerineyenibirta-lepsonucununveyadahaönceilerisürülentümtemelvakıalarınyerineyenivakıalarıntamıslahyoluyla ilerisürülmesianlamınagelmektedir.3Yılmaz,Islah,s.129vd;Yılmaz,Yenilikler,s.72-73;Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1487vd;Ulukapı,s.311;Atalı,s.122-123;Erdoğan,Ersin/Korkmaz,Cansu;“YargıtaycaVerilenBozmaYahutBölgeAdliyeMah-kemelerinceVerilenGeriÇevirmeKararlarındanSonraIslahYapılabilirMi?”,YBHD2016,S.2,s.253.

4Islahyoluylayenibirtalebinilerisürülebileceğiyönündekigörüşleriçinbkz.Kuru,Cilt4,s.4015;Kuru,DersKitabı,s.469;Kuru,Usûl,s.598;Üstündağ,MedeniYargılama,s.552,557;Umar,Bilge;HukukMuhakemeleriKanunuŞerhi,2.Baskı,Ankara2014,s.513-514;Arslan/Yılmaz/TaşpınarAyvaz,s.522;Yılmaz,Islah,s.236,260;Yılmaz,Şerh,s.1000;Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1504;Tanrıver,s.731;Karslı,s.621;Muşul,Timuçin;MedenîUsulHukukundaTerditİlişkileri,2.Baskı,Ankara2009,s.175-176;Ulu-kapı,s.314-315;Aksoy,Elif;“ObjektifDavaBirleşmesi”,TBBD2015,S.117,s.217-218.Islahyoluylayenibirtalebinilerisürülemeyeceğiyönündekigörüşleriçinbkz.Deynekli,s.56;Tutumlu,s.254.

5“Davakonusuedilmeyenbirşeyinıslahyoluyladavayaithalinevedavakonusuhalinegetirilmesineya-salaçıdanolanakbulunmamaktadır…Açıklanannedenlerle,haksızfiilnedeninedayalı tazminat istemlidavada, davanın konusunu sadece maddi tazminat oluşturmaktadır. Dava konusu edilmeyen manevitazminattalebiayrıbirmüddeabihtir.Bunedenledeıslahınkonusuolamayacakları;eşsöyleyişleeldekidavadabaşlangıçtadavaedilmeyip,ıslahladavayakatılmakistenenmanevitazminatayrıbirmüddeabihol-makla,ayrıbirdavanınkonusunuteşkiledecekleri,kanaatınaoyçokluğuilevarılmıştır.”HGK,15.06.2016,4-1193/800(KazancıİçtihatBilgiBankası).Yargıtaykararlarıçoğunluklabenzeryöndedir.Bkz.6.HD,10.12.2015,8184/10925(KazancıİçtihatBilgiBankası);21.HD,30.11.2015,5061/21369(Kazancıİçti-hatBilgiBankası);1.HD,08.06.2015,7340/8440(KazancıİçtihatBilgiBankası).

6Bukonudaayrıntılıbilgiiçinbkz.Kuru,Usûl,s.604-606;Umar,s.506-507;Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1513-1519.



Zira,tamıslahyolunabaşvurantarafınbirhaftaiçerisindeyenibirdavadilekçesi vermesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır (m. 180).Görüldüğügibi,ıslah,vakıalarınveyatalepsonucunungenişletilmesineveyadeğiştirilmesinehizmetedenbirmüessesesidir.Talebindaraltılma-sı,ıslahınamaçlarıarasındaolmamaklabirliktekanunenyasaklanmışdadeğildir.Ziratasarrufilkesi(m.24/3)kapsamındadavacı,davaaçıldık-tansonradahi,davalıyakarşıilerisürdüğütaleplerüzerindetasarruflar-dabulunabilir.Ancakbutasarrufundakanunîimkânvedüzenlemelereuygunolarakyapılmasıgerekir.Nitekimkanun,talepsonucunundaral-tılmasıveyatalepsonucundanvedurumagöredavadangenelanlamdavazgeçilmesi için farklımüesseseleröngörmüştür.Örneğin,haktandaferagat edilerek davadan feragat7, karşılıklı anlaşarak belirli haklardanvazgeçmek içinsulh,oan içinsadecedavahakkındanvazgeçmek içindavanın geri alınması8, tarafların davayı yürütmeme iradeleri ve dav-ranışlarıkarşısındadosyanınişlemdenkaldırılmasıgibiusûlî imkânvemüesseselerdüzenlenmiştir9.Görüldüğüüzere,talepsonucunun(hattadavanın)daraltılması,gerialınması10,davanınyürütülmemesiiçinfarklıdüzenlemeler sözkonusudur.Talep sonucunundaraltılmasıdaancakbuaçıkkanunîimkânlaryoluylamümkünolmalıdır.Islahınamacı,iddiavesavunmanın(vakıalarvetalepbakımından)değiştirilmesiveyageniş-letilmesikonusundakiyasağınaşılmasıdır.Talebindaraltılmasıbirge-nişletmeveyasakkapsamındadeğiştirmedeğildir.Talebindaraltılmasıkuralolarakkarşıtarafaleyhinebirdurumolmadığıgibi,yargılamayıdamevcuthâlindendahaçekişmelihâlegetiricinitelikteolmadığından,ıs-lahkapsamındadeğerlendirilemez.7 Davadan feragatinesashaktanda feragatanlamını taşımayacağı, feragathâlindemaddîanlamdakesin

hükmünvarlığındandasözedilemeyeceğiiçinkonu,sebepvetaraflarıaynıdavanınyenidenaçılabileceğiveböylebirdurumdailkdavadakiferagatinkarşıtarafçabirdef’iolarakilerisürülebileceğigörüşüilebukonudakiayrıntılıbilgiiçinbkz.Önen,s.36-39.

8Ayrıntılıtartışmalariçinbkz.Aslan,Kudret;MedenîUsûlHukukundaDavanınGeriAlınması,Ankara2016,s.311vd.

9İlgilitarafusûlişlemlerininhukukîsonuçlarıhakkındadoktrindeçeşitligörüşvetartışmalarortayaçık-mıştır.Bukonudaayrıntılıbilgiiçinbkz.Önen,s.26vd.;AkyolAslan,s.394vd.;Aslan,Kudret;“HukukMuhakemeleriKanunu’nun‘DavayaSonVerenTarafİşlemleri’neİlişkinHükümleriHakkındaDüşün-celer”,EjderYılmaz’aArmağan,C.I,Ankara2014,s.367.

10Davanıngerialınmasınınkonusununtalepsonucuolmadığı,hukukîkorunmatalebindenvazgeçmeoldu-ğuyönündebkz.Aslan,DavanınGeriAlınması,s.148-149.




B. TALEP SONUCU VE DARALTILMASI

Talep sonucu ya da netice-i talep, davacının, davalının neyemahkûmedilmesini,mahkemedenneyekararverilmesiniistediğinibe-lirtmesidir11.Davacı,talepsonucuolaraksadecebelirlibiraslîtalepilerisürebileceğigibi,davalarınyığılmasışeklinde(m.110)birdenfazlaaslîtalebedeyerverebilir.Davadilekçesivedavadilekçesindeyeralanta-lepler,davahukukîolarakaçılıncayakadartamamendavacınıntasarrufyetkisidahilindedir.Davacınınbutasarrufyetkisi,kuralolarakdavanınaçılmasındansonradahidevameder(m.24/3).Ancakdavanınaçılma-sıyla(m.118)davacı,davalıvemahkemearasındaüçlübirusûlî ilişkidoğar ve yargılama,medenî usûl hukuku düzenlemeleri çerçevesindecereyaneder.

Medenîusûlhukukundatalepsonucununtamamenortadankaldı-rılmasıveyadaraltılmasıiçinkural,feragatvedavanıngerialınmasımü-esseseleriolmaklabirlikte,durumagöredosyanınişlemdenkaldırılmasıdabuamacahizmetedebilecektir.Buçerçevede,talepsonucununazal-tılması kısmî feragatle12, talepten tamamenvazgeçilmesi feragatle13 yadaileridetekrarilerisürülebilmekşartıylaşimdilikvazgeçilmesidavanıngerialınmasıyoluyla14veyabelirlitalepleribakımından(özellikledava

11Schilken,Eberhard;Zivilprozessrecht,7.Auflage,München2014,§6,Rdnr.209;Postacıoğlu/Altay,s.233,241;Kuru,Cilt2,s.1601;Kuru,DersKitabı,s.160;Arslan/Yılmaz/TaşpınarAyvaz,s.319;Yılmaz,Islah,s.191;Pekcanıtez,Hakan;PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C.II,15.Baskı,İstanbul2017,s.1149;Tanrıver,s.631;Karslı,s.426;Hanağası,Emel;DavadaMenfaat,Ankara2009,s.125;Meriç,Nedim;MedenîYargılamaHukukundaTasarrufİlkesi,Ankara2011,s.130.

12Kuru,Cilt2,s.1703;Kuru,Cilt4,s.4049;Kuru,DersKitabı,s.475;Umar,s.439;Yılmaz,Islah,s.328;Yılmaz,Şerh,s.1004;Arslan/Yılmaz/TaşpınarAyvaz,s.342,522;Karslı,s.603;Meriç,s.136;Bilgen,Mahmut;HukukYargılamasındaIslah,3.Baskı,Ankara2013,s.101,228;Tutumlu,s.293;“Ohaldedavadeğerininazaltılması,ıslahkavramıkapsamındadeğildavadanferagatmüessesesiiçerisindemütalaaedilebilir.”13.HD,26.03.2012,6887/8246(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

13Üstündağ,Saim;İddiaveMüdafaanınDeğiştirilmesiYasağı,İstanbul1967,158-159;Umar,s.439;Yıl-maz,Şerh,s.1004;Yılmaz,Islah,s.328.

14Aslan,DavanınGeriAlınması,s.47vd.;Kuru,DersKitabı,s.475;Üstündağ,Yasak,s.158-159;Yılmaz,Islah, s. 328;Arslan/Yılmaz/TaşpınarAyvaz, s. 342, 522;Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım, s. 268-269;Meriç,s.130;Bilgen,s.228.



yığılmasında15)davayadevametmekistemediğinibelirtendavacınınbubeyanınınkarşıtarafçada(açıkçabelirtilerekveyaduruşmayagelmeye-rek)kabulüsonucudosyanınişlemdenkaldırılması,ardındanaçılmamışsayılmasıyla16mümkündür.

Talep sonucunun daraltılmasına yönelik bu açık düzenlemelererağmen,uygulamadaneden ıslahyoluylaaynı sonucuneldeedilmeyeçalışıldığına,bununsebeplerineaşağıdadeğinilmiştir.Bunoktada,da-vacınıntalepsonucunuazaltmadakiamacıdaönemarzetmektedir.Bunedenle,aşağıda,önceliklehangiamaçla talepsonucunundaraltılmakistenebileceğiçerçevesindeaçıklamalaryapılmıştır.

C. TALEP SONUCUNUN DARALTILMASININ AMACI

Medenîusûlhukukundakuralolarak17, talep sonucunundavanınaçılmasındansonraartırılması ıslahyoluylamümkündür.Ancak, ıslahyoluyla talebin artırılmasının kabul görmediği alacak taleplerinin ilerisürülmüşolmasından18 veya ıslahhakkının sadecebirdefabaşvurula-cak bir yol olması sebebiyle bu hakkın tüketilmek istenmemesindenhareketle, dava dilekçesinde talep sonucumahkemece hükmedilecekmiktardandahayüksekbelirlenmişolabilir.Kuşkusuz,budurumlarha-ricindede,çeşitlisebeplerledavanınbaşındatalepmiktarıyüksekilerisürülmüşolabilir.Buhâllerdedavacı, talepsonucununtamamınıeldeedemeyecek,ilerisürdüğümiktarilehükmedilenmiktararasındakifarkıesasenkaybetmişolacaktır.Busonuç,ilgilidavadakiyargılamagiderle-rinehangitarafınneorandakatlanacağınadadoğrudanetkiedecektir.

15Bulut,Uğur;MedenîUsûlHukukundaDavalarınYığılması(ObjektifDavaBirleşmesi),Ankara2017,s.377.

16Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1456,1515.

17Belirsizalacakdavasındaalacağınmiktarıveyadeğerinintamvekesinolarakbelirlenebilmesininmüm-künolduğuandaiddianıngenişletilmesiyasağınatâbiolmaksızındavanınbaşındabelirtilmişolantalepartırılabilir(m.107/2).

18ÖrneğinYargıtay,manevîtazminatmiktarınınıslahyoluylaartırılamayacağıyönündekararlarvermekte-dir:17.HD,09.02.2017,10831/1213(KazancıİçtihatBilgiBankası);2.HD,22.10.2004,2190/20400(KazancıİçtihatBilgiBankası);HGK,01.03.2006,2-14/26(KazancıİçtihatBilgiBankası).Kanaatimiz-cebukararlarındayerindeliğitartışılabilirolmaklaberaber,uygulamadamiktarınsonradanartırılama-yacakolmasısebebiyledavanınbaşındamanevîtazminatmiktarınınyüksekbelirlendiğigörülmektedir.




Zira,istisnaîdüzenlemelerharicinde,davanıntaraflarıhaklılıkoranları-nagöreyargılamagiderlerinemahkûmedilmektedir(m.326/2).Yar-gılamagiderleriçerçevesindedavacının,karşıtarafınkendisiniavukatlatemsilettiğiyargılamalarda,karşıvekâletücretinemahkûmedilmesidemümkündür19.Bunedenlerle,davadakısmîolarakhaklı çıkandavacı-nın,bazıdurumlardaneredeyseeldeettiğimiktarkadaryargılamagider-lerinemahkûmedilmesidesözkonusuolabilir.

Davanın belirli aşamasında kısmen haksız çıkacağını düşünen vebu sebeplemuhtemel yargılama giderlerinden kurtulmak isteyen da-vacı,talebinidaraltarakbugiderleriödemektenkurtulmayaçalışabilir.Uygulamadadaesasen,doğrudanbuamaçladavaaçıldıktansonratalepsonucudaraltılmayaçalışılmaktadır.Diğerbirdeyişle,davanınaçılma-sındansonratalepsonucunundaraltılmakistenmesininuygulamadakitemel vepratik amacı, yargılamaesnasında talep sonucunun tamamı-na hükmedilmeyeceğini anlayan davacının, yargılama giderlerinin birkısmına mahkûm edilmekten kurtulmak istemesidir. Benzer durumözellikleicrahukukundatazminatlardanveyahaksızgeçicihukukîko-rumasebebiyleortayaçıkacakzararlardansorumlututulmamakiçindedüşünülebilir.Şüphesizbunundışında,biryargılamataktiğiolarakbazıtaleplerinsonrayabırakılmasınınyararlıolacağıdüşüncesidedavacıyıbunasevkedebilir.Örneğin,taleplerdenbirkısmıtahkikattaaçıklığaka-vuşmuşsa,diğertaleplerinincelenmesibutaleplerhakkındadahükmügeciktirecekse,enazındanşuandakihâliylealacağakavuşmaisteğitale-bindaraltılmasınıgündemegetirebilir20.

Islahınamacıçerçevesindeböylebirsonucaulaşmakiçinıslahyolu-nabaşvurulupbaşvurulamayacağıaşağıdadeğerlendirilmiştir.

19Kısmîkabul/kısmîretkararlarında,karşıvekâletücretimiktarınınbelirlenmesibakımındandabirtakımözeldüzenlemelermevcuttur.Örneğin,manevîtazminattalebininkısmenkabulühâlinde,karşıtaraflehi-nehükmedilecekvekâletücreti,davacıiçinhükmedilecekvekâletücretindendahafazlaolamaz(AAÜTm.10/2).

20Aslındaböylebirihtimâldekısmîkararyoluyladavacınıntalepsonucunaulaşmasınıngeciktirilmeme-sidüşünülebilirsede,Türkhukukuygulamasındakısmîkararkabulgörmemektedir.Bukonudadetaylıaçıklamalariçinbkz.Bulut,s.393vd.



D. TALEP SONUCUNUN DARALTILMASININ ISLAH ÇER-ÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

1. Alman Hukukunda

Alman hukukunda dava değiştirilmesi (Klageänderung, ZPO §263),Türkhukukundaıslahabenzeryada ıslahınyerini tutanbirku-rumolarakdeğerlendirilmektedir21.Ancak, şunubelirtmek gerekir ki,ikisiaynışeydeğildir,amaçbenzerliğivarsadabunundışındakurumsalbenzerliktamolarakyoktur.Davadeğiştirilmesineilişkindüzenlemeyegöre, davalının rızasıyla veyamahkemece gerekli görülmesi hâlinde22, sonradandavanındeğiştirilmesimümkündür23.Buçerçevede,derdest21Ansay,Usûl,s.187;Bilge/Önen,s.359.

22Bugerekliliğin tespitinde,yargılamanın taraflarınınsubjektifmenfaatlerinindeğil,objektifolarakusûlekonomisi gibi yargılama ilkelerinin dikkate alınacağı yanında (Stein, Friedrich/Jonas,Martin/Roth;KommentarzurZivilprozessordnung,Band4,22.Auflage,Tübingen2008,§263,Rdnr.24;Zimmer-mann,Walter;Zivilprozessordnung,10.Auflage,Bonn2016,§263,Rdnr.13;Musielak,Hans-Joachim/Voit,Wolfgang;GrundkursZPO,12.Auflage,München2014,§4,Rdnr.195,205;Baumfalk,Walter/Gierl,Walter;Zivilprozess,11.Auflage,Baden-Baden2013,§8,Rdnr.396;Oberheim,Rainer;Zivilp-rozessrecht fürReferendare,10.Auflage,München2014,§21,Rdnr.1161;Förschler,Peter/Steinle,Hermann;DerZivilprozess,7.Auflage,Stuttgart2010,s.144,Rdnr.476;Pohlmann,Petra;Zivilpro-zessrecht,3.Auflage,München2014,§10,Rdnr.474;Schwab,Martin;Zivilprozessrecht,4.Auflage,HeidelbergMünchenLandsbergFrechenHamburg2012,§5,Rdnr.193;Paulus,ChristophG.;Zivilp-rozessrecht,5.Auflage,BerlinHeidelberg2013,s.202;Elzer,Oliver;PrüfungswissenZPOfürRecht-sreferendare, Stuttgart 2010, s. 215, Rdnr. 802; Esskandari,Manzur/Schmitt,Nicole;Grundriss desZivilprozessrechts,HeidelbergMünchenLandsbergFrechenHamburg2012,s.67,Rdnr.455;Gross,Klageänderung, s.21,34-35;Gottwald,Uwe;“DieKlageänderung imZivilprozeβ”, JA1998, s.221),taraflarınveözellikledavalınınsavunmahakkınındagözönündetutulmasıgerektiğiifadeedilmektedir(Walther,Richard;KlageänderungundKlagerücknahme,Köln-Berlin-Bonn-München1969, s. 136).Ayrıca, ilerisürülenyenitalebinhaklıolupolmamasınınbugerekliliğintespitiylehiçbiralakasıyoktur(Walther,Buch, s. 137).Burada, dikkate alınacak temel düşünceusûl ekonomisi olacaktır (Schmidt,Eike;DerZweckdesZivilprozessesundseineÖkonomie,FrankfurtamMain1973,s.48;Walther,Buch,s.133;Gottwald,s.221).

23 Baumbach, Adolf/Lauterbach, Wolfgang/Albers, Jan/Hartmann, Peter; Zivilprozessordnung, 74.Auflage,München2016,§263,Rdnr.23,24;Rosenberg,Leo/Schwab,KarlHeinz/Gottwald,Peter;Zivilprozessrecht,17.Auflage,München2010,§99,Rdnr.18-19;Zöller,Richard/Greger;Zivilprozes-sordnung,31.Auflage,Köln2016,§263,Rdnr.1;Jauernig,Othmar/Hess,Burkhard/Lent,Friedrich;Zivilprozessrecht,30.Auflage,München2011,§37,Rdnr.5;MüKo-ZPO/Becker-Eberhard,BandI,§263,Rdnr.1;Stein/Jonas/Roth,§263,Rdnr.22,24;Prütting,Hanns/Gehrlein,Markus/Geisler;ZPOKommentar,7.Auflage,Köln2015,§263,Rdnr.14,15;Musielak,Hans-Joachim/Voit,Wolfgang/Fo-erste;Zivilprozessordnung,12.Auflage,München2015,ZPO,§263,Rdnr.6a-7;Schellhammer,Kurt;Zivilprozess,14.Auflage,München2012,s.783,Rdnr.1661;Saenger,Ingo;ZPOHandkommentar,6.Auflage,Baden-Baden2015,§263,Rdnr.8;Schilken,§20,Rdnr.752;Zeiss,Walter/Schreiber,Kla-us;Zivilprozessrecht,12.Auflage,Tübingen2014,§48,Rdnr.352;Zimmermann,§263,Rdnr.12-13;




birdavadatarafdeğişikliğineilişkinfarklıyaklaşımlarsözkonusuysada,genelanlamda, iddiavesavunmanıngenişletilmesiveyadeğiştirilmesidavadeğişikliğiolarakkabulgörmektedir.Bunakarşın,belirlibirtalepsonucununmiktarınınartırılmasıbakımındanfarklıgörüşlerortayaçık-mıştır.

Almanhukukundadavadeğiştirilmesi yoluyla taleplerdenbiriningeri alınamayacağı24; ziraböylebir yolundavalının,davanıngeri alın-masındamuvafakatininalınmasına ilişkinmenfaatini zedeleyeceğibe-lirtilmektedir25.Buçerçevede,tekbirtalebinmiktarınınazaltılmasıba-kımındanisevakıalaraynıkalmakşartıylatalebindaraltılmasınındavadeğiştirilmesi sayılmayacağına ilişkin kanunî hükümden hareketle, ikifarklı görüş ileri sürülmektedir26. Ayırma teorisine (Isolationstheorie)göre, tek bir talebinmiktarı davanın geri alınması şartlarının gerçek-leşmesi dahi gerekmeksizin azaltılabilmelidir27. Diğer yandan, hâkim

Musielak/Voit,Grundkurs,§4,Rdnr.195;Grunsky,Wolfgang/Jacoby,Florian;Zivilprozessrecht,14.Auflage,München2014, s. 94;Adolphsen, Jens;Zivilprozessrecht, 3.Auflage,Baden-Baden2012, §13,Rdnr.17,19;Arens,Peter/Lüke,Wolfgang;Zivilprozessrecht,10.Auflage,München2011,§15,Rdnr.172;Förschler/Steinle,s.143,Rdnr.475;Pohlmann,§9,Rdnr.464;Oberheim,§21,Rdnr.1152;Schwab,§5,Rdnr.193;Paulus,s.201;Elzer,s.215,Rdnr.800;Esskandari/Schmitt,s.67,Rdnr.453;Gross,Klageänderung,s.21;Walther,Buch,s.132vd;Walther,Richard;“KlageänderungundKlage-rücknahme”,NJW1994/7,s.425.

24MüKo-ZPO/Becker-Eberhard,§263,Rdnr.22,§264,Rdnr.20;Stein/Jonas/Roth,§264,Rdnr.15,§269,Rdnr.7;Wieczorek,Bernhard/Schütze,RolfA./Assmann;ZivilprozessordnungundNebenge-setze,Band4,4.Auflage,Berlin2013,§263,Rdnr.37;Musielak/Voit/Foerste,ZPO,§264,Rdnr.5,Musielak/Voit,§269,Rdnr.4;Saenger/Saenger,§269,Rdnr.11;Gross,Klageänderung,s.35,56-57;Walther,Buch,s.26,74;Walther,Artikel,s.427;Gross,Rolf;“DasVerhältnisderKlageänderungzurKlagerücknahme”,ZZP1962/1-2,s.95-96;Gottwald,s.223.BunoktadaGross,sonradanortayaçıkanbirdavalarınyığılmasıdavadeğiştirilmesiolarakkabulediliyorsa(bkz.yuk.§1,II,D,1,b),sonradanortadankaldırılmakistenenbirdavalarınyığılmasınındadavadeğiştirilmesiolacağınıifadeetmektedir.Ancak,yazarındabelirttiğiüzere,davalarınyığılmasınakonu taleplerdenbirinindavadançıkarılması,hiçbirzamangeçerlibirdavadeğiştirilmesiolacakşekildemahkemecegerekligörülemez.Zira,talebinbuşekildedavadançıkarılmasıuyuşmazlığıbitirmezvegelecekmuhtemeldavalarıengellemez.Bune-denle,davadeğiştirilmesikurumuylataleplerdenbirindenvazgeçilmesimümkündeğildir(Gross,Rolf;KlageänderungundKlagerücknahme,FrankfurtamMain1959,s.35,56-57;Gross,Verhältnis,s.96).

25MüKo-ZPO/Becker-Eberhard,§263,Rdnr.22;Rosenberg/Schwab/Gottwald,§129,Rdnr.10;Gross,Klageänderung,s.35,56-57;Walther,Buch,s.74;Walther,Artikel,s.427.

26 ZPO 264: “Als eine Änderung der Klage ist es nicht anzusehen, wenn ohneÄnderung desKlageg-rundes,…der Klageantrag in der Hauptsache oder in Bezug auf Nebenforderungen erweitert oderbeschränktwird…”

27Walther,Buch, s. 81-83;Walther,Artikel, s. 426-427;Musielak/Voit/Foerste,ZPO,§264,Rdnr. 6;



konumdakiyığılmateorisine(Kumulationstheorie)28göre,belirlibirta-lebinmiktarınınazaltılmasındadahidavanınkısmengerialınmasının29 sözkonusuolduğuvebunedenlekarşıtarafınmuvafakatinin30degerek-tiği31;bumuvafakatingeneldavadeğişikliğihükümlerinegöremahke-

Musielak/Voit,Grundkurs,§4,Rdnr.201;Arens/Lüke,§15,Rdnr.173;Oberheim,§21,Rdnr.1152;Schellhammer, s. 787, Rdnr. 1667; Brammsen, Joerg/Leible, Stefan; “Die Klagerücknahme”, JuS1997/1,s.60;Schwab,§5,Rdnr.194.

ZPO§264’degörevakıalardeğiştirilmeksizintalebinazaltılmasınındavadeğiştirilmemesiolarakkabuledilmemesinedayananbugörüşler,yinebudurumdadavanıngerialınmasıhükümlerinidolanmakama-cıyla,örneğin1000€değerindekitalebin1€’yadüşürülmesigibi,buyolabaşvurulamayacağını;böylebirdurumdadavanıgerialınmasışeklindekarşıtarafınmuvafakatiningerektiğiniifadeetmektedirler.Bkz.Walther,Buch,s.81;Walther,Artikel,s.426-427;Musielak/Voit/Foerste,ZPO,§264,Rdnr.6;Bramm-sen/Leible,s.60.Böylebirdurumdadahi,aşağıdaki(dn.30)karmateorikapsamındadavalınınaçıkçakarşıçıkmamasıhâlindegeçerlibirdavadeğiştirilmesininsözkonusuolduğuhakkındabkz.Brammsen/Leible,s.60.

28Yığılmateorisideesasenkendiiçindeikialtgörüşşeklindedeğerlendirilebilmektedir.Bunagöre,yığılmayadasertyığılmateorisine(strengeKumulationstheorie)göre,eskitalebinyerineyenibirtalepilerisü-rülmesihâlindedahiöncekitalebingerialınabilmesiiçinkarşıtarafınrızasıgereklidir(bkz.Stein/Jonas/Roth,§263,Rdnr.31,§264,Rdnr.17;Gross,Klageänderung,s.35-36;Gross,Verhältnis,s.96;Gross,Rolf;“Nochmals:KlageänderungundvorläufigeVollstreckbarkeit”,NJW1966/50,s.2345).Ancak,ço-ğunluklakabuledilenveyumuşatılmış(zayıflatışmış,Meriç,s.140)yığılmateorisiolarakadlandırılangörüşegöre,budurumdakarşıtarafınrızasıgerekmemesinerağmen,ZPO§264’egörebirtalebinmik-tarınınazaltılmasıbakımındandavanınkısmengerialınmasısonucunundoğmasıiçinkarşıtarafınrızasıgerekmektedir.Bukonudaayrıcabkz.Meriç,s.140-141.

29Bugörüştekiyazarlarca,şartlarınıngerçekleşmesihâlindesulhyadadavanınkabulüyoluyladaaynısonu-cagidilebileceğiifadeedilmektedir.Buhusustaözelliklebkz.Zöller/Greger,§264,Rdnr.4a;Wieczorek/Schütze/Assmann,§264,Rdnr.38;Stein/Jonas/Roth,§264,Rdnr.16-17;Prütting/Gehrlein/Geisler,§ 264,Rdnr. 6;Thomas,Heinz/Putzo,Hans/Reichold;Zivilprozessordnung, 36.Auflage,München2015,§264,Rdnr.6;Elzer,s.219,Rdnr.819;Bernreuther,Jörn;“DieKlageänderung”,JuS1999/5,s.479;Pawlowski,Hans-Martin;“KlageänderungundKlagerücknahme”,FestschriftfürHeinzRowedder,München1994,s.309vd;Gottwald,s.223.

30Bunoktada,kuralolarakdavalınınrızasınıngerektiğinibelirten;ancak,esasendavadeğiştirilmesihü-kümlerindendeyolaçıkanyazarlardavardır.Karmateori(gemischteTheorie)olarakadlandırılanbugörüşlere göre (Stein/Jonas/Roth,§264,Rdnr. 17)davalının,davadeğiştirilmesinekarşı çıkmamasıhâlindemuvafakatininolduğunailişkinhüküm(ZPO§267)buradadakıyasenuygulanacakvedavalıaçıkçakarşıçıkmadıkça,davacınındavadeğiştirilmesiyoluylabirtalebinmiktarınıazaltmasımümkünolabilecektir.Bukonudadetaylıaçıklamayapılmayacakolmaklabirliktegenelolarakbkz.Pawlowski,s.310vd;Brammsen/Leible,s.60.Kuşkusuzki,HukukMuhakemeleriKanunudüzenlemelerineticesindebugörüşTürkhukukundakabulgörmemelidir.ZiraTürkhukukundazımnîbirşekildeiddiavesavun-manıngenişletilmesimümkünolmayıpkarşıtarafınaçıkrızasışarttır(m.141).

31Rosenberg/Schwab/Gottwald,§129,Rdnr.10;Zöller/Greger,§264,Rdnr.4a;Wieczorek/Schütze/Assmann,§263,Rdnr.71-72,§264,Rdnr.37;Stein/Jonas/Roth,§263,Rdnr.31;MüKo-ZPO/Bec-ker-Eberhard,§264,Rdnr.23;Prütting/Gehrlein/Geisler,§263,Rdnr.22;Thomas/Putzo/Reichold,§264,Rdnr.6;Saenger/Saenger,§264,Rdnr.6;Förschler/Steinle,s.307,Rdnr.1016;Elzer,s.218,Rdnr.818;Bernreuther,s.479;Gross,Klageänderung,s.45-47;Gross,Verhältnis,s.102,104;Gross,Nochmals,s.2345;Gottwald,s.223.




menindavadeğişikliğinigerekligörmesiyoluylabertarafedilemeyece-ği32belirtilmektedir. Bugörüşlerçerçevesinde,Almanhukukundaıslahabenzerbirku-rum olan dava değiştirilmesi yoluyla, birden fazla talep sonucundanbirinin geri alınmasınınmümkün olmadığı sonucuna varılabilecektir.Belirlibirtalepsonucununmiktarınınazaltılmasınoktasındaisekanunîdüzenlemelerfarklıgörüşlerinortayaçıkmasınasebepolmuştur.AlmanUsulKanunu’nun264.paragrafınagöre,davasebeplerideğiştirilmeksi-zinasılyadayantalepleringenişletilmesiveyadaraltılmasıdavadeğiş-tirilmesideğildir.Budüzenleme lafzıeleştirileremaruzkalmış33vebunedenlebelirlibirtalebinmiktarınınazaltılmasıiçinfarklıgörüşlerilerisürülmüştür.Ancak,dahaöncedebelirttiğimizgibi,böylebir istisnaîdüzenlemeninvarlığınarağmenAlmanhukukundahâkimgörüş,belirlibirtalebinmiktarınınazaltılmasınınsadecedavadeğiştirilmesiyoluylamümkünolmayacağıyönündedir.

2. Türk Hukukunda a. Doktrindeki Görüşler

Türkhukukundatalebindaraltılmasıiçinıslahbakımındanherhan-giözelbirhükümyeralmasada,doktrinindefarklıgörüşlerortayaçık-mıştır.

Birgörüşegöre,davanıngerialınmasınınkarşıtarafınrızasınatâbiolmasınedeniyle(m.123),talepsonucununkısmengerialınması,di-ğerbirdeyişletalepsonucunundaraltılmasınınıslahladayapılabilmesi

32Zöller/Greger,§264,Rdnr.4a;Stein/Jonas/Roth,§264,Rdnr.17;MüKo-ZPO/Becker-Eberhard,§264,Rdnr.17.KarşıgörüştePawlowski,s.322.

33Kanununlafzınınçokyerindeolmadığıveesasenburadadavadeğiştirilmesine,ZPO§263şartları(karşıtarafınmuvafakatiyadamahkemeningerekligörmesişartı)aranmaksızınkanunenizinverilmişolduğuifadeedilmektedir.Bkz.Baumbach/Lauterbach/Albers/Hartmann,§264,Rdnr.1;MüKo-ZPO/Bec-ker-Eberhard,§264,Rdnr.1-4;Saenger/Saenger,§264,Rdnr.1;Förschler/Steinle,s.144,Rdnr.477;Schwab,§5,Rdnr.194;Gross,Klageänderung,s.36;Walther,Buch,s.29-30;Gottwald,s.223.



mümkünolmalıdır34.Bugörüşün,kuralolarakiddianınvesavunmanıngenişletilmesinindekarşıtarafınrızasınabağlıolmasıveburızanınıslahyoluylabertarafedilebilmesindenkaynaklandığınıdüşünüyoruz.Ancakbugörüşekarşıçıkandiğerbirgörüşegöre,ıslah,karşıtarafınrızasınınalınamadığıherdurumdabaşvurulabilecekgenelbiryoldeğildirvebunedenleıslahladavanıngerialınmasıdamümkünolmamalıdır35.Benzerbirgörüşegörede,talebindaraltılmasıiddiavesavunmanıngenişletil-mesivedeğiştirilmesiyasağıkapsamındakalmadığındanvetalebinda-raltılması içinkanunkoyucudavadanferagatvedavanıngerialınmasıgibi özel birtakım şartları ve sonuçları olan düzenlemeler öngördüğüiçin, ıslahyoluyla talep sonucunundaraltılması kabul görmemelidir36.Bukonudakidiğerbirgörüşegöreise,ıslahyoluylatalepsonucudaral-tılamayacakolmaklaberaber,buyöndekiirade,feragatolarakyorumla-naraksonucagidilmelidir37.

b. Yargıtay’ın Görüşü

Yargıtay,esasenıslahyoluylatalepsonucunundaraltılmasınaimkântanımamaktadır.BukonudakiYargıtaykararlarında38,ıslahabaşvuraraktalepsonucununazaltılmasıyönündekiiradeninferagatolarakyorum-lanmasıgerektiğiifadeedilmektedir.Örneğin,

34Kuru,Cilt4,s.4049;Kuru,DersKitabı,s.475;Kuru,Usûl,s.599;Karslı,Abdurrahim;MedeniMuhake-meHukuku,4.Baskı,İstanbul2014,s.613;Meriç,s.136;Bilgen,s.101;Kar,s.419,426.

35Umar,s.400.

36Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1514-1515.

37Yılmaz,Şerh,s.1004.Karş.aşa.D,3.

38EsasenilgiliYargıtaykararlarındaazaltılankısımiçinferagatnedeniyledavanınreddedilmesiifadesiyeralmaktadır.Davanınreddedilmesi,hukukîolarakferagatşeklindeyorumlanamaz.Zira,feragathâlindeferagatkesinhükümgibisonuçdoğuracağından(m.311),feragatnedeniylekararverilmesineyerolma-dığınakararverilmelidir.Aksihâlde,hemtarafınferagatişeklindebirkesinhükümhemdemahkemeninesastanretkararışeklindeaynıkonudaikifarklıkesinhükümsözkonusuolacaktır(BukonudaayrıcaAkyolAslan,Leyla;MedenîUsulHukukundaDavadanFeragat,Ankara2011,s.388-390).Bunedenle,bukonudaki kararlardaortaya çıkan rethükmünedeniyle, sonuçolarak (yanlış gerekçelerledeolsa)aşağıdadeğindiğimizgörüşümüzeuygunsonuçlarortayaçıkmaktadır.




“…davacınıntalepsonucunuazaltmasıiçinkuralolarakdavalınınmuvafakatine ihtiyaçolmadığı gibi ıslahyolunabaşvurmasına da gerek yoktur. Ayrıca, davacının talebiniazaltmasının ıslah kavramı kapsamında değil de davadankısmi feragatmüessesesi içindedeğerlendirilmesigerekir.Budurumda,mahkemece, talep sonucunun azaltılan kıs-mınınferagatsebebiylereddine…”39

“Kabulegörede;davacının talep sonucunuazaltmasıda-raltmasıdavayıdeğiştirmesayılmaz.Busebepledavacınıntalepsonucunuazaltmasıiçinkuralolarakdavalınınmuva-fakatineihtiyaçolmadığıgibiıslahyolunabaşvurmasınadagerekyoktur.Davacı,talepsonucunukısmiferagatyoluiledaraltabilir.Müddeabihinazaltılmasııslahkavramıkapsa-mındadeğil, davadan feragatmüessesesi içindemütaalaaedebilir.Budurumdatalepsonucununazaltılankısmıyö-nünden davanın feragat sebebiyle reddine ve reddedilenkısımüzerindendavalıtarafyararınavekaletücretinekararverilmesi ayrıca yargılama giderlerinin kabul-red oranınagöretaraflararasındapaylaştırılmasıgerekir.”40

“Davacıdavadilekçesinde5.777,00TLihbartazminatıve1.300,00TLyıllık izinücretialacağı talebindebulunmuş,ıslahdilekçesindeihbartazminatıtalebini5.364,80TL’ye,yıllıkizinücretitalebini1.238,58TL’yedüşürmüştür.Ta-lepedilenalacakmiktarlarınınazaltılmasıferagatanlamınıtaşıdığından düşürülenmiktarlar yönünden davanın red-dine, kısmen reddedilenmiktar sebebiyle davalı yararınaavukatlıkücretinehükmedilmesine,yargılamagiderlerindekabul-retoranıgözetilerektaraflararasındapaylaştırılması-nakararverilmesigerekirkenbudurumungözardıedilmesidehatalıolmuştur.”

3911.HD,20.02.2017,1313/896,(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

40HGK,22.01.2016,17-161/73(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).



“Davacı,konutkredisivekrediyierkenkapatmasısebebiilekendisindenalınanmasraflarıntahsiliamacı ileeldekida-vayıaçmış,dahasonraıslahdilekçesiiletalebinidaraltmış-tır. Islah talebi ilemüddeabih daraltılamaz.Mahkemece,davacınınalacağınbirkısmındanvazgeçtiğinazaraalınarakhasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirkenyazılışekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozmanedenidir.”41

“…dava dilekçesinde toplam talep ettiği miktarın(10.170,00TL) ıslah dilekçesinde talep ettiğimiktardandaha fazlaolduğubunedenle ıslahharcıyatırmayagerekbulunmadığını bildirerek ıslah dilekçesini harçlandırma-mıştır.Oysatalebinazaltılması,azaltılanmiktardanferagatanlamınıtaşıdığındanazaltılanmiktarınferagatnedeniylereddinigerektirir.”42

“Davacıvekili23.9.2011tarihli ıslahdilekçesiyletalepso-nucunudaraltaraksadece12adetbilgisayaryadakarşılığıtalebinde bulunmuştur. Islahla talep sonucunun daraltıl-masıdavadanferagatsonucunudoğurur.”43

Yargıtay’ınaynıkonuyailişkindiğerbazıkararlardaise,aslındaısla-hıntalepsonucunundaraltılmasınahizmetedemeyeceği,talepsonucu-nundaraltılmasınoktasındaiddiavesavunmanıngenişletilmesigibibiryasağınsözkonusuolmadığıgibiyerindetespitleryapılmasınarağmen,yineaynısonucavarılaraktalepsonucunundaraltılmasınayönelikıslahiradesiferagatolarakdeğerlendirilmektedir44.

4113.HD,02.07.2014,23660/22599(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).







Daha eski tarihlerde iseYargıtay, talep sonucunun azaltılmasınınyerelmahkemeceıslaholarakdeğerlendirilmesiniyerindebulmayarakbozmakararıvermiştir45. İlgilikarardatalepsonucununazaltılmasınınhukukî olarak hangi müessese çerçevesinde değerlendirileceğine yö-nelikherhangibirtespityeralmamaklabirlikte,böylebirsonucaıslahyoluylaulaşılamayacağınavebunedenlebuyöndeki iradeninde ıslaholarak yorumlanamayacağına yönelik açıklamalara katıldığımızı ifadeetmekisteriz. 3. Görüşümüz

Islahınkarşıtarafınrızasınıngerektiğiherdurumdabaşvurulabile-cekbiryololmadığı;buçerçevedetalepsonucunungerialınması/da-raltılmasıamacıylaıslahabaşvurulamayacağıkanaatindeyiz.Herşeydenönce, yukarıda da açıklandığı üzere, ıslahın amacı çerçevesinde talepsonucunundaraltılmasıyoktur.Özelliklebirdenfazlatalepsonucundanbirininıslahyoluylagerialınmasıdahadasakıncalıgörünmektedir.Ziradavalarınyığılmasıolarakilerisürülenherbirtalepbağımsızbirerdavaniteliğindeolduğunagöre,nasılkibirbağımsızdavanınıslahsuretiyletamamenortadankaldırılmasımümkündeğilse,biryargılamaiçindeyü-rütülenbirdenfazladavadanbirinin,buşekildeıslahlaortadankaldırıl-masıdadüşünülemez46.Hukukumuzdabirdavanınbuşekildeherhangi

45“Bilindiğiüzereıslah,taraflardanbirininyapmışolduğubirusulişleminitamamenveyakısmendüzel-tilmesinedenir. (HUMY83.maddesi)MedeniUsulHukukumuzda iddianın ve savunmanındeğişti-rilmesi, genişletilmesi yasağı olduğundan, iddia ( dava ) ve savunmakarşı tarafınmuvafakati (rızası)alınmaksızındeğiştirilemeyeceğinden(veyagenişletilemeyeceğinden)karşıtarafınmuvafakatiolmadığıhallerdeiddia(dava)yadasavunmasınıdeğiştirmek(yadagenişletmek)isteyentarafınbaşvurabileceğiyolıslahtır.Ancakdavacınıntalepsonucunudaraltması(azaltması)davayıdeğiştirmeveyagenişletmesayılmaz.Bunedenledavacınıntalepsonucunudaraltabilmesiazaltabilmesi)için(kuralolarakdavalınınmuvafakatine ihtiyaçolmadığı gibi) ıslahyolunabaşvurmasınadagerekyoktur.Somutolayda terekeadınaaçılanbirdavanınpayadönüştürülmesiHUMYuyarıncaıslahanlamındaolmayıpmüddeabihindaraltılması,diğerbirdeyişleneticeyitalebinsınırlandırılmasıanlamınıtaşır.Böylebiristeğeıslahniteliğiverilerekdavanıniptalişeklindehükümkurulmasıdoğrudeğildir.Halböyleoluncaişinesasınınincelen-mesigerekirken,isteğeıslahniteliğiverilmeksuretiyleyazılıbiçimdehükümkurulmasıdoğrudeğildir.”1.HD,26.06.2000,8666/8548(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

46Yılmaz,Islah,s.328;Meriç,s.139-140.Meriç,belirlibirtalebinmiktarınındavanınkısmengerialınmasısonucunudoğuracakşekilde ıslahyoluylaazaltılabileceğigörüşündeolmaklaberaber(Meriç, s.136),davalarınyığılmasındamevcutbirtalebintamamengerialınmasınınıslahyoluylayapılamayacağıkana-atindedir.



birşeklîkararadahigerekolmaksızın,tamamen,biranlamdayoksayıl-masımümkündeğildir47.Şartlarıngerçekleşmesiyledavanınaçılmamışsayılmasıhâlindedahi,yargılamagiderlerinedavacınınkatlanacağışek-lindehükümkurulmaktadır(m.331/3).Feragat,kabul,sulhvedavanıngerialmasıhâlindeise,davanınkonusuzkalmasınedeniylekararveril-mesineyerolmadığışeklinde48hükümkurularakyargılamagiderlerinehükmedilmektedir(m.331/1).

Tüm bu nedenlerle, bizatihi yargılama giderlerinemahkûm edil-mektenkaçınmakamacıyla, talepsonucuıslahyoluyladaraltılamama-lıdır. Türk hukukunda talep sonucunun daraltılmasına hizmet edendüzenlemeler, feragat ve karşı tarafın rızası alınmak şartıyla davanıngeri alınması veya şartların gerçekleşmesi hâlinde dosyanın işlemdenkaldırılmasıvedevamındadavanınaçılmamışsayılmasıdır.Talepsonu-cunundaraltılmasıiçinferagatyolunabaşvurulduğunda,feragatedilenkısımiçinharç(Bkz.HarçKm.22)vevekâletücreti(Bkz.AAÜTm.6)ödenmekzorundakalınacak49;davanıngerialınmasıyolununkullanıl-

47Bunoktadabelirtmekisterizki,tamıslahhâlinde,ıslahlaortadankaldırılanilkdavanınakıbetitartışma-lıdır.Esasenburada, ıslahnedeniylebirdavanınortadankaldırılıyorolmasıdüşünülebilir.Ancak, tamıslahtaortayaçıkandurum,ıslahedilendavanınyerineyenibirdavanıngündemegetirilmesidir.Yoksa,tamıslahilesadeceıslahedilendavanınortadankaldırılmasıveyenihiçbiriddiavetalepilerisürülmeme-sikabuledilemez.Buhâldedahiıslahedilenilkdavadanferagatedildiğiyönündegörüşler(Berki,s.27;Bilge,Necip/Önen,Ergun;MedenîYargılamaHukukuDersleri,3.Baskı,Ankara1978,s.363;4.HD,16.02.1977,570/738-Yılmaz,Islah,s.606,dn.145)olduğugibi,tamıslahınilkdavadanferagatolarakyorumlanamayacağı(Kuru,Cilt4,s.4012-4013;Üstündağ,MedeniYargılama,s.559;Yılmaz,Islah,s.606-607;AkyolAslan,s.151)veilkdavanıngerialındığı(Meriç,s.141)dasavunulmaktadır.

48Postacıoğlu/Altay,s.826;Yılmaz,Şerh,s.1377;Tanrıver,s.1006,1016;Muşul,Timuçin;MedeniUsulHukuku,3.Baskı,Ankara2012, s. 438, 440.Feragathâlindedavanın reddine, kabulhâlindedavanınkabulünekararverilmesigerektiğiyönündekigörüşe(Kuru,Cilt4,s.3612,3701;Kuru,DersKitabı,s.412,424;Kuru,Usûl,s.532,546;Arslan,Ramazan/Yılmaz,Ejder/TaşpınarAyvaz,Sema;MedenîUsulHukuku,Ankara2016,s.553,558;İyilikli,AhmetCahit;HukukYargılamasındaKesinHüküm,Ankara2016,s.126-127,138-139)katılamıyoruz.Zira,feragatvekabulmaddîanlamdakesinhükümgibisonuçdoğurduğunagöre(m.311),busonucundoğumundansonraaynıuyuşmazlığınesasınailişkinyenibirkararverilmesikabuledilemez(Feragatiçinbkz.AkyolAslan,s.388-390).Diğeryandan,budurumdakararverilmesineyerolmadığınadahikararverilemeyeceği,sadecetarafişleminedeniyledavanınsonaerdiğinintespitiyleyetinilmesigerektiğidesavunulmaktadır(Aslan,Düşünceler,s.359-361.Feragatba-kımındanbenzergörüşiçinbkz.AkyolAslan,s.394-395).

49“Islahlatalepsonucunundaraltılmasıdavadanferagatsonucunudoğurur.Mahkemecebuhususdikkatealınarakferagatedilenkısımyönündendavalıyararınavekaletücretinehükmedilmesiveyargılamagi-derlerininbunagörebelirlenmesigerekirkenyazılışekildehükümkurulmasıbozmayıgerektirmiştir.”19.HD,13.06.2013,6392/11085(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası);“Davakonusuolaydaolduğugibi




masıiçinise,karşıtarafınmuvafakatigerekecek(m.123)vesözkonusugerialınantaleple50ilgiliolarakyargılamagideri(m.331)vevekâletüc-reti(Bkz.AAÜTm.6)takdiredilecektir.Yargılamagiderlerineilişkinbenzer sonuçlar, dosyanın işlemden kaldırılması neticesinde davanınaçılmamışsayılmamışkararverilmesihâliiçindegeçerlidir(m.331/3;AAÜTm.7).Bizatihibugiderleriödememekiçinvetamamenkanununıslah ile sağlamak istediğiamacaaykırıolarak, ıslahla taleplerdenbiri-nintamamenortadankaldırılmasınaveyamiktarınınazaltılmasınaizinverilmemelidir.EsasenYargıtaykaralarındadaböylebirsonucaimkânsağlanmamaklabirlikte,kullanılanyöntemeleştirilereaçıktır.

YukarıdadeğinildiğigibiYargıtay,ıslahyoluylatalebinazaltılması-nayönelikiradeyiferagatolarakyorumlamaktadır.Kanaatimizce,böylebiryorumdayerindedeğildir.Zira,feragatiradesininaçıkveanlaşılırbirşekildeortayakonulmasıgerekir(m.309)51.Aslındaıslahailişkinkarar-larbirkenarabırakılırsa,Yargıtaydabirçokkararındaferagatiradesininaçık ve tartışmasız olması gerektiğini ifade etmekte52, vazgeçme keli-mesininkullanılmasınadahi,davadan feragat iradesiyüklememekte53;

davacının talep sonucunuazaltabilmesi içindavalınınmuvafakatine ihtiyaçolmadığıgibi ıslahyolunabaşvurmasınadagerekyoktur.Davacı,talebinikısmiferagatyoluiledaraltabilir.Ohaldedavadeğeri-ninazaltılması,ıslahkavramıkapsamındadeğildavadanferagatmüessesesiiçerisindemütalaaedilebilir.Öyle isemahkemece tahsilinekarar verilenmiktarındışındakikısım içindavasınınvekille takipedendavalılehinevekaletücretinehükmedilmemişolmasıusulveyasayaaykırıolupbozmanedenidir.”13.HD,26.03.2012,6887/8246(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

50Gerialınanıntalepdeğildavanınaçılmasıylaortayaçıkansonuçlarolduğuyönündebkz.Aslan,DavanınGeriAlınması,s.61-62.

51Tanrıver,s.1004;Atalı,Murat;PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C.III,15.Baskı,İstanbul2017,s.2016,2019.

52“Feragatherhangibirşartabağlamayacağıgibi,davadanferagatedildiğinedairiradeninaçıkvekesinbirşekildebildirilmişolması gerekir.” 13.HD,21.03.2017, 38986/3432 (Kazancı İçtihatBilgiBankası);“Nevarki,birusulhukukukavramıolarakdavadanferagatinaçık,kesinvekoşulsuzolmasıyasagereğidir.Davadanferagatinkesinhükmünsonuçlarınıdoğurucunitelikteolmasısebebiylebütünbuözellikleriiçermesizorunludur.”HGK,14.12.2016,6-1403/1922(KazancıİçtihatBilgiBankası).Aynıyönde2.HD,22.04.2015,6912/8394(KazancıİçtihatBilgiBankası);

53“Dosyakapsamınagöre,davacıvekilinin20.07.2015tarihlidilekçesinde‘budavadosyasınaesasolmaküzere’denilerekeldekidosyayahasrendavadanvazgeçildiğibelirtilmiştir.Bubeyanın,davadaki talepsonucundanaçık, kesinvekoşulsuzbiçimdebir vazgeçmeyi içermediği, tersine, anılandavalıhakkın-daki dava hakkı saklı kalmak kaydıyla ve şimdilik davadan vazgeçildiğinin açıklandığı görülmektedir.Dolayısıyla,bubeyanın,davadanferagatdeğil,davanıngerialınmasınadairolduğununkabulügerekir.



hattabirYargıtayİçtihadıBirleştirmeBüyükGenelKuruluKararı’ndaaynen,

“…hakların korunması doğrultusunda hareket etme gereği karşısında bu davalardan birini açmakla, açık bir irade beyanı olmadan diğerinden feragat edildiğinin kabulü de uygun bulunmamıştır.”54

ifadelerineyervermektedir.Islahyolunabaşvurmadaise,hernekadartalebin azaltılması yönündebir irade söz konusuolsada, bu iradeninferagate yönelik olduğu söylenemez. Islah yoluyla talebin azaltılma-sına ilişkinkararlar, ıslahyoluylayapılamayacakbir işlemin,açık ıslahiradesinerağmen,buiradeninkanunauygun/uydurulanhâliolarakyo-rumlanmasısonucunudoğurmaktadır.Oysausûlhukukundataraflarcayapılan bir usûlî işlemin, ilgili tarafın açık iradesine rağmen, o işlemebenzer bir sonuç doğurabilecek başka bir usûl işlemine55 hâkim tara-fındanre’sentahviledilmesimümkündeğildir56.NitekimbazıYargıtaykararlarındadaözellikleferagatiçinvekilinözelolarakyetkilendirilmesi

Mahkemece,davacıvekilinin20.07.2015tarihlidilekçesindekidavayıgerialmayayönelikilkiradesiyan-lışdeğerlendirildiğigibiaynı tarihliduruşmadada,davacıvekiliningerialmayayönelik ilk talebindenvazgeçilerekduruşmaaçılmasını istemesinerağmen,butalebinindeyanlışdeğerlendirilerek ‘Davanınvazgeçmemizdenvazgeçmesebebiylereddinitalepederiz’şeklindesonsözlerininzaptageçirildiğian-laşılmaktadır.Sonuçolarak,davacıvekilininbaştanitibareniradesinindavadanferagatetmeyeyönelikolmadığı,duruşmaaçılmasınıisterkendeamacınınyargılamayadevamedilmesiolduğuaçıkolupmahke-mece,davacıtarafın‘davayıgerialma’iradesininyanılgılıdeğerlendirmeile‘feragat’olaraknitelendirildi-ğianlaşılmaktadır.”7.HD,28.01.2016,33936/1806(KazancıİçtihatBilgiBankası).

54İBGK,22.05.1987,1986/4,1987/5(KazancıİçtihatBilgiBankası).

55Yargıtay,ıslahiradesiniferagatetahviletsedahi,birtarafınıslahyoluylatalebiniazaltmasınadiğertarafbirşekildemuvafakatetmişolursanasılbirsonucavarılacağıdatartışılabilir.Yargıtay’ın,açıkbiriradeolmasadahiferagatolarakyorumladığıişlem,yineaçıkbirdavanıngerialınmasıiradesiolmamasınarağ-mengerialmanındiğerbirşartıolankarşıtarafınrızasışartınıdasağlayacaktır.Böylebirdurumda,neferagatenedegerialmayayönelikaçıkbiriradeharicinde,herikikurumundadiğerşartlarıgerçekleşmişolacaktır.Ohâlde,ıslahyoluylatalebindaraltılmasıiradesihangisiolarakyorumlanacaktır?Buçıkmazdahi,usûlhukukunda taraflarınbelirlibiryöndekiaçık iradesininbaşkabirusûl işlemiolarakyorum-lanmamasıgerektiğigörüşümüzüdesteklerniteliktedir.Böylebirihtimâlde,hâkimindavayıaydınlatmaödeviçerçevesinde(m.31)ilgilitarafıniradesinintamolarakhangiişlemeyönelikolduğunuaçıklaması-nıistemesidesözkonusuolabilir.

56Belirsizalacakdavasıyönündeki iradenin,budavanınşartlarıgerçekleşmediğindenkısmîdavayaveyaihtiyatîtedbiryönündekiiradeninbugeçicihukukîkorumanınşartlarıgerçekleşmediğindenihtiyatîhac-zetahviledilememesi(Meriç,s.111-116)benzerörneklerdir.




gerektiğindenhareketle(m.74)buhususadeğinilmekte,ıslahileazaltıl-makistenenkısımlailgiliolarakmutlakaolumluveyaolumsuzbirkararverilmesigerektiği57;açıkferagatbeyanıolmaksızıntalebiazaltmayayö-nelik iradenin feragatolarakyorumlanamayacağı58 ifadeedilmektedir.Bir talebinmiktarınınazaltılmasının feragatolarakyorumlanamayaca-ğınailişkinkarardaYargıtay,“fazlayailişkinhaklarsaklıtutularak”tale-binazaltılmasındanyolaçıkarakbusonucavarmıştır.BukararınMülgaHukukUsulüMuhakemeleriKanunudönemindekifazlayailişkinhak-larınaçıkçasaklıtutulmamasıhâlinde,talepedilmeyenkısımdanferagatedilmiş sayılacağı yönündeki içtihatlardan59 etkilenmiş olduğu görül-mektedir.Ancak,odönemlerdedahieleştirilen60buiçtihatlar,mevcutkanunî düzenleme karşısında geçerliliğini yitirmiştir. Talepten açıkçaferagatedilmedikçeferagatiradesivarsayılamaz(bkz.m.109/3)61.Bunedenle,açıkbirferagatbeyanıolmaksızın,sadeceıslahyoluylatalebinazaltılmakistenmesihâlinde,doktrindedehaklıolarakilerisürüldüğü

57“Davacının talep sonucunuazaltması (daraltması)davayıdeğiştirmesayılmaz.Bunedenle,davacınıntalepsonucunuazaltabilmesiiçinkuralolarakdavalınınmuvafakatınaihtiyaçolmadığıgibiıslahyolunabaşvurmasınadagerekyoktur.Ohalde,müddeabihinazaltılması,ıslahkavramıkapsamındadeğil,dava-danferagatmüessesesiiçindemütalaaedilebilir.Feragatiniseaçık,kesinvekoşulsuzolmasıyasagere-ğidir.AncakKurumvekilinindavadanferagatyetkisininbulunmamasınedeniyle,tahsilinekararverilen62.410,67TLdışındakalan istekyönündenolumlu -olumsuzbirkararverilmemişolmasıvegiderekkısmenredsebebiyleyargılamagiderlerivs.yönündenhükümkurulmamışolması,usulveyasayaaykırıolup,bozmanedenidir.”10.HD,03.10.2011,4597/12915(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

58“Müddeabihin(bazıyıllariçin)azaltılmasıise;ıslahkavramıkapsamındadeğil,davadanferagatmüesse-sesiiçerisindemütalaaedilebilir.BirUsulHukukukavramıolarakferagatınaçık,kesinvekoşulsuzolma-sı,yasagereğidir.(HUMK.md.91vesonrakimaddeler).Esasen,davadanferagatinkesinhükmünsonuç-larınıdoğrucunitelikteolmasınedeniyle,bütünbuözellikleri içermesizorunludur.Fazlayailişkinhaksaklı tutularak talebin azaltılması; feragatolarakdeğerlendirilemez.” 3.HD,25.10.2004, 9784/11603(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

59Örneğin15.HD,08.05.2014,2117/3199(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası);3.HD,09.03.2009,2070/3584 (Kazancı Bilişim-İçtihat Bilgi Bankası); 3.HD, 28.10.2008, 11257/18206 (Kazancı Bili-şim-İçtihatBilgiBankası);HGK,14.04.2004,4-200/227(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası);4.HD,11.03.2004,8040/3138(KazancıBilişim-İçtihatBilgiBankası);9.HD,03.03.2004,13711/4097(Ka-zancıBilişim-İçtihatBilgiBankası).

60Umar,s.330;Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım,s.217;Pekcanıtez,PekcanıtezUsûl,s.1000vd.

61Atalı,kanunyolundanferagatbakımından,saltbirusûlişlemineyönelikolarakyapılanferagatin,davadanferagatanlamınagelmediğiniifadeetmektedir(Atalı,PekcanıtezUsûl,s.2016,2019).Ohâlde,kelimeolarakferagatifadesinidahibarındırmayanbiriradenindavadanferagatolarakanlaşılmasıdadüşünü-lemez.



gibi62,bukonudakiıslahtalebininreddedilerek(ıslahiradesinindikkatealınmayarak),yargılamayamevcuttalepsonucuüzerindendevamedil-mesidahayerindebirterciholacaktır.

Böylebirsonucunkabulüdurumunda,özellikle ıslahlaazaltılmakisteneneeşitbirmiktarahükmedilmesihâlindeortayaçıkansonuçba-kımından bir değişiklik olmayacaktır. Zira ıslahın geçersiz sayılmasıhâlindedereddedilenmiktaragöreyargılamagiderleripaylaştırılacak,ıslahaferagatniteliğikazandırılmasıhâlindedeferagatedilenkısımred-dedilmişgibiyargılamagiderlerinehükmedilecektir(m.312).Ohâlde,mevcutuygulamazatendavacınınıslahyoluylaulaşmakistediğiyargıla-magiderlerinemahkûmedilmemesonucunaizinvermemektedir.An-cakuygulama,enazındançoğunlukla,belirlibirusûl işlemine,aslındaoişlemleyapılmakistenenmümkünolmadığından,(arkasındakiamaçgerçekleşmesedahi)istenensonucaimkântanıyanbaşkabirusûlişleminiteliğiatfetmektedir.Usûlîkavramvekurumlarızedelerbuanlayışterkedilmelidir.Sonucundeğişmeyecekolması,usûlhukukununkanunîdü-zenlemeleriniyoksaymayavekurumlarıgevşetmeyegerekçeyapılamaz.Islah yoluyla talebin azaltılmasının feragat olarak yorumlanamayacakolmasınınsonucaetkietmesideihtimâldahilindedir.Herşeydenönce,talebindaraltılmasınayönelikıslahgeçersizolduğundanvebudurumdaıslahhakkınınkullanılmışsayılacağınailişkinözelistisnaîbirdüzenlememevcutolmadığından,ıslahhakkınınkullanılmışolduğusöylenemez63.Ziraortadahukukengeçerlibir ıslah iradesi yoktur.Ayrıca, ıslah şek-lindekibir iradeyle talep sonucudaraltılamayacağındanvebu iradeyeaçıkbir feragatniteliğideatfedilemeyeceğinden, talepsonucununda-ralmışolmasıgibibirsonuçdakabuledilmeyecektir.Budurumda,da-vanınsonundadavadilekçesiyleilerisürülentalepsonucunuaşmamakşartıylaıslahyoluylaazaltılmayaçalışılantutardandahafazlabirmiktarahükmedilmesi,kanaatimizcetaleplebağlılık ilkesinedeaykırıdeğildir.Feragat veyadavanın geri alınmasıniteliğindebir taraf işlemi söz ko-nusuolmadığınaveıslahiradesiyletalebinazaltılmasıdageçersizkabul62Özekes,PekcanıtezUsûl,s.1514-1517.

63Karş.Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım,s.267.Buçözümünadaletedahauygunolacağı,ancakkanunîdüzenlemedenyoksunolduğuiçinkabuledilemeyeceğiyönündebkz.Umar,s.522.




edildiğinegöre,ilerisürülentalephâlendavanınbaşındailerisürülmüşolanmiktarkadardır.Bunedenle,hernekadarıslahyoluylaazaltılmakistenenmiktarıaşsadahi,bugeçersizusûlişlemineherhangibirhukukîsonuç bağlanamayacağından, talebin o miktara azaltıldığından ve bunedenletaleplebağlılıkilkesininbertarafedildiğindendesözedilemez.Tümbuaçıklamalarçerçevesinde,gerekıslahınamacınıniddianınde-ğiştirilmesiveyaartırılmasıolması,gereksetalepsonucununazaltılma-sına yöneliközel kanunîdüzenlemelerinmevcudiyetinedeniyle, ıslahyoluyla talepsonucunundaraltılamayacağıkanaatindeyiz.Böylece,neilerisürülenbirdenfazlatalepsonucundanbiriıslahyoluylagerialınabi-lirnedebelirlibirtalebinmiktarazaltılabilir.

SONUÇ Islahınamacıiddiavesavunmanıngenişletilmesiveyadeğiştirilme-siyasağınıaşmaktır.Buamaçharicinde, iddiaedilentalepsonucunun–genişletme veya tamamen değiştirme olmaksızın– daraltılması ıslahyoluyladeğil,feragatvedavanıngerialınmasıyoluylamümkündür.Bunedenle,talepsonucunundaraltılmasıiçinbuikikurumdanbirinebaş-vurulmalıdır.Diğeryollarla,örneğinıslahlatalepsonucunundaraltılma-sımümkündeğildir. Uygulamada,ıslahyolununtalepsonucunundaraltılmasınayönelikiradeyeferagatanlamıyüklenmektedir.Kanaatimizce,tarafınaçıkıslahiradesininbaşkabirusûlişlemiolarakferagatetahviledilmesimümkündeğildir.Zira,herşeydenönceferagatiradesininaçıkvenetolmasıge-rekir.Ayrıca,belirlibirusûlişlemiyönündeiradeaçıklayantarafınira-desinin,ilgilitarafınamacınınneolabileceğindenhareketle,benzerbiramacahizmetettiğidüşünülenbaşkabirusûlişlemiolarakanlaşılması;âdeta tarafınaçık iradesini sunduğu işleminşartlarıgerçekleşenbaşkabirusûlişleminetahviledilmesi,kabulgörmemelidir. Islahyoluylatalepsonucunundaraltılmasınaferagatanlamıkazan-dırılması,çoğunluklaıslahyoluylatalepsonucunundaraltılmasınınge-çersizkabulgörmesiylebenzersonuçlarıdoğurmaktadır.Ancak,sadece



sonucundeğişmeyecekolması,usûlîkurumvekavramlarafarklıanlam-lar yüklenmesine ve usûl hukuku kurallarının zedelenmesine gerekçeyapılamaz.Ziramedenîusûlhukukundaamaç,herneolursaolsunbe-lirlibirsonucaulaşmakdeğildir.Sonuçdeğişmeyecekolsadahi,yargıla-mailkeleriileusûlhukukukurallarınauygunbiryolveyöntemintercihedilmesigerekir.Kaldıki,ıslahyoluylatalepsonucunundaraltılmasınıngeçersiz kabul edilmesinin sonucudeğiştirdiği durumlar da karşımızaçıkabilir.İlkolarak,kanaatimizce,geçerlibirıslahtansözedilemeyeceğiiçinıslahhakkınınkullanılmışsayılmasısonucudadoğmayacaktır.Ay-rıca, ıslahyoluyla talepsonucunundaraltılmasınageçerlilik tanınama-yacağı için, talepsonucuazalmışkabuledilemezvedavanınsonunda,dahaöncekitalepsonucunuaşmamakşartıyla,ıslahiradesiyleazaltmakistenenmiktardandahayüksekbirtalepsonucunahükmedilebilir.Zira,ıslahyoluyla talepsonucununazaltılmasıgeçersizolduğu için, talebinıslahiradesindekimiktaraindirildiğidesöylenemeyecekvebunedenletaleplebağlılıkilkesininzedelenmesisonucudadoğmayacaktır.

KAYNAKÇA

Adolphsen, Jens; Zivilprozessrecht, 3. Auflage, Baden-Baden2012.

Aksoy, Elif; “Objektif Dava Birleşmesi”, TBBD 2015, S. 117, s.201-232.

Akyol Aslan, Leyla; MedenîUsulHukukundaDavadanFeragat,Ankara2011.

Alangoya, Yavuz/Yıldırım, M. Kâmil/Deren-Yıldırım, Nevhis; MedenîUsulHukukuEsasları,8.Baskı,İstanbul2011.

Ansay, Sabri Şakir;HukukYargılamaUsulleri, 7. Baskı,Ankara1960,(Usûl).




Ansay, Sabri Şakir;“Islah”,AÜHFD1950,C.VII,S.1,s.122-129,(Islah).

Arens, Peter/Lüke, Wolfgang; Zivilprozessrecht, 10. Auflage,München2011.

Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema; MedenîUsulHukuku,Ankara2016.

Aslan, Kudret;“HukukMuhakemeleriKanunu’nun‘DavayaSonVerenTarafİşlemleri’neİlişkinHükümleriHakkındaDüşünceler”,Ej-derYılmaz’aArmağan,C.I,Ankara2014,s.307-377,(Düşünceler).

Aslan, Kudret;MedenîUsûlHukukundaDavanınGeriAlınması,Ankara2016,(DavanınGeriAlınması).

Atalı, Murat; “IslahYoluyla İleriSürülenTalepBakımındanZa-manaşımınınKesildiğiTarih”,DEÜHFD2009,ÖzelSayı,BilgeUmar’aArmağan,C.I,İzmir2010,s.115-127.

Atalı, Murat; PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C. III, 15.Baskı,İstanbul2017.

Baumbach, Adolf/Lauterbach, Wolfgang/Albers, Jan/Hart-mann, Peter;Zivilprozessordnung,74.Auflage,München2016.

Baumfalk, Walter/Gierl, Walter; Zivilprozess, 11. Auflage, Ba-den-Baden2013.

Bernreuther, Jörn;“DieKlageänderung”,JuS1999/5,s.478-481.

Bilge, Necip/Önen, Ergun;MedenîYargılamaHukukuDersleri,3.Baskı,Ankara1978.

Bilgen, Mahmut;HukukYargılamasındaIslah,3.Baskı,Ankara2013.



Berki, Şakir; Hukuk Muhakemeleri Usulü, Ankara 1959.

Brammsen, Joerg/Leible, Stefan; “Die Klagerücknahme”, JuS1997/1,s.54-61.

Bulut, Uğur;MedenîUsûlHukukundaDavalarınYığılması(Ob-jektifDavaBirleşmesi),Ankara2017.

Deynekli, Adnan;MedeniUsulHukukundaIslah,Ankara2013.

Elzer, Oliver;PrüfungswissenZPOfürRechtsreferendare,Stutt-gart2010.

Erdoğan, Ersin/Korkmaz, Cansu; “Yargıtayca Verilen BozmaYahutBölgeAdliyeMahkemelerinceVerilenGeriÇevirmeKararların-danSonraIslahYapılabilirMi?”,YBHD2016,S.2,s.249-289.

Esskandari, Manzur/Schmitt, Nicole; Grundriss des Zivilpro-zessrechts,HeidelbergMünchenLandsbergFrechenHamburg2012.

Förschler, Peter/Steinle, Hermann; DerZivilprozess,7.Aufla-ge,Stuttgart2010.

Gottwald, Uwe;“DieKlageänderungimZivilprozeβ”,JA1998,s.219-225.

Görgün, L. Şanal;MedenîUsûlHukuku,3.Baskı,Ankara2014.

Gross, Rolf; “DasVerhältnis derKlageänderung zurKlagerück-nahme”,ZZP1962/1-2,s.93-104,(Verhältnis).

Gross, Rolf;KlageänderungundKlagerücknahme,FrankfurtamMain1959,(Klageänderung).




Gross, Rolf; “Nochmals: Klageänderung und vorläufige Volls-treckbarkeit”,NJW1966/50,s.2344-2345,(Nochmals).

Grunsky, Wolfgang/Jacoby, Florian;Zivilprozessrecht,14.Auf-lage,München2014.

Hanağası, Emel;DavadaMenfaat,Ankara2009.

İyilikli, Ahmet Cahit;HukukYargılamasındaKesinHüküm,An-kara2016.

Jauernig, Othmar/Hess, Burkhard/Lent, Friedrich; Zivilpro-zessrecht,30.Auflage,München2011.

Kar, Bektaş;“IslahKısmiveEkDavaKavramlarıileDavaKonu-sununIslahYoluylaArtırılmasınınGetirdiğiSorunlar”,YargıtayDergisi2002,C.XXVIII,S.3,s.416-450.

Karslı, Abdurrahim;MedeniMuhakemeHukuku,4.Baskı,İstan-bul2014.

Kuru, Baki;HukukMuhakemeleriUsulü,C.IV,6.Baskı,İstanbul2001,(Cilt4).

Kuru, Baki;İstinafSistemineGöreYazılmışMedenîUsulHuku-ku,İstanbul2016,(Usûl).

Kuru, Baki; Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı, İstanbul 2015,(DersKitabı).

Meriç, Nedim; Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi, Ankara 2011.

Musielak, Hans-Joachim/Voit, Wolfgang;GrundkursZPO,12.Auflage,München2014,(Grundkurs).



Musielak, Hans-Joachim/Voit, Wolfgang;Zivilprozessordnung,12.Auflage,München2015,(Musielak/Voit/Bölüm Yazarı,ZPO).

Muşul, Timuçin;MedeniUsulHukuku, 3. Baskı, Ankara 2012,(DersKitabı).

Muşul, Timuçin; Medeni Usul Hukukunda Terdit İlişkileri, 2.Baskı,Ankara2009,(Terdit).

Münchener Kommentar zum Zivilprozessordnung,BandI,4.Auflage,München2013,(MüKo-ZPO/Bölüm Yazarı).

Oberheim, Rainer;ZivilprozessrechtfürReferendare,10.Aufla-ge,München2014.

Önen, Ergun; “Feragat ve Kabul Kesin Hüküm Teşkil Etmez”,ABD1976,S.1,s.26-39.

Özekes, Muhammet; PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C.II,15.Baskı,İstanbul2017.

Pawlowski, Hans-Martin; “Klageänderung und Klagerücknah-me”,FestschriftfürHeinzRowedder,München1994,s.309-323.

Paulus, Christoph G.;Zivilprozessrecht, 5.Auflage,BerlinHei-delberg2013.

Pekcanıtez, Hakan; PekcanıtezUsûlMedenîUsûlHukuku,C.II,15.Baskı,İstanbul2017.

Pohlmann, Petra;Zivilprozessrecht,3.Auflage,München2014.

Postacıoğlu, İlhan E./Altay, Sümer;MedenîUsûlHukukuDers-leri,7.Baskı,İstanbul2015.




Prütting, Hanns/Gehrlein, Markus;ZPOKommentar,7.Aufla-ge,Köln2015,(Prütting/Gehrlein/Bölüm Yazarı).

Rosenberg, Leo/Schwab, Karl Heinz/Gottwald, Peter;Zivilp-rozessrecht,17.Auflage,München2010.

Saenger, Ingo;ZPOHandkommentar,6.Auflage,Baden-Baden2015,(Saenger/Bölüm Yazarı).

Schellhammer, Kurt;Zivilprozess,14.Auflage,München2012.

Schilken, Eberhard;Zivilprozessrecht,7.Auflage,München2014.

Schmidt, Eike;DerZweckdesZivilprozessesundseineÖkono-mie,FrankfurtamMain1973.

Schwab, Martin;Zivilprozessrecht,4.Auflage,HeidelbergMünc-henLandsbergFrechenHamburg2012.

Stein, Friedrich/Jonas, Martin;KommentarzurZivilprozessord-nung,Band4,22.Auflage,Tübingen2008,(Stein/Jonas/Bölüm Yazarı).

Tanrıver, Süha;MedenîUsûlHukuku,C.I,Ankara2016.

Thomas, Heinz/Putzo, Hans;Zivilprozessordnung,36.Auflage,München2015,(Thomas/Putzo/Bölüm Yazarı).

Tutumlu, Mehmet Akif; Kuram ve Uygulama IşığındaMedeniUsulHukukundaIslah,3.Baskı,Ankara2015.

Türkmen, Ali;ÖzelHukukMuhakemeUsûlü,Ankara2015.

Ulukapı, Ömer; Medenî Usûl Hukuku, 3. Baskı, Konya 2015.

Umar, Bilge;HukukMuhakemeleriKanunuŞerhi,2.Baskı,Ankara2014.



Üstündağ, Saim; İddia veMüdafaanınDeğiştirilmesi Yasağı, İs-tanbul1967,(Yasak).

Üstündağ, Saim;MedeniYargılamaHukuku,C.I-II,6.Baskı,İs-tanbul1997,(MedeniYargılama).

Walther, Richard; Klageänderung und Klagerücknahme, Köln-Berlin-Bonn-München1969,(Buch).

Walther, Richard;“KlageänderungundKlagerücknahme”,NJW1994/7,s.423-427,(Artikel).

Wieczorek, Bernhard/Schütze, Rolf A.; ZivilprozessordnungundNebengesetze,Band4,4.Auflage,Berlin2013,(Wieczorek/Schüt-ze/Bölüm Yazarı).

Yılmaz, Ejder; HukukMuhakemeleriKanunuŞerhi,2.Baskı,An-kara2013,(Şerh).

Yılmaz, Ejder; HukukMuhakemeleriKanunu’nunIslahKonusun-da (HMKm.176-182)GetirdiğiYenilikler,BankacılarDergisi 2013,ÖzelSayı,s.72-81,(Yenilikler).

Yılmaz, Ejder;MedenîYargılamaHukukundaIslah,4.Baskı,An-kara2013,(Islah).

Zeiss, Walter/Schreiber, Klaus; Zivilprozessrecht, 12. Auflage,Tübingen2014.

Zimmermann, Walter; Zivilprozessordnung, 10. Auflage, Bonn2016.

Zöller, Richard; Zivilprozessordnung, 31. Auflage, Köln 2016,(Zöller/Bölüm Yazarı).


ÖZET - İzmir Barosu · 2019. 4. 2. · ISLAH YOLUYLA TALEP SONUCUNUN DARALTIL(AMA)MASI REDUCTION...

Documents

Transcript of ÖZET - İzmir Barosu · 2019. 4. 2. · ISLAH YOLUYLA TALEP SONUCUNUN DARALTIL(AMA)MASI REDUCTION...