ZDRAVSTVEN SISTEM - OSNOVNI JAVNO ZDRAVSTVENI FUNKCII · Funkcii na finansirawe na zdravstven...
-
Upload
truongtram -
Category
Documents
-
view
241 -
download
3
Transcript of ZDRAVSTVEN SISTEM - OSNOVNI JAVNO ZDRAVSTVENI FUNKCII · Funkcii na finansirawe na zdravstven...
UNIVERZITET "SV. KIRIL I METODIJ"MEDICINSKI FAKULTET
KATEDRA ZA SOCIJALNA MEDICINA
ZDRAVSTVEN SISTEM -OSNOVNI JAVNO ZDRAVSTVENI
FUNKCII
PROF. D-R FIMKA TOZIJA
Edukativni celi:
[to e zdravstven sistem?Koi se funkciite?Koi se nivoata?[to e primarna zdravstvena za{tita?[to e sekundarna i tercierna
zdravstvena za{tita?
[TO E ZDRAVSTVEN SISTEM?[TO E ZDRAVSTVEN SISTEM?
Zdravstveniot sistem se sostoi od site Zdravstveniot sistem se sostoi od site lu|e i aktivnosti, ~ija osnovna cel e da lu|e i aktivnosti, ~ija osnovna cel e da se podobri zdravjeto na naselenieto se podobri zdravjeto na naselenieto (unapreduvawe, ~uvawe, odr`uvawe)(unapreduvawe, ~uvawe, odr`uvawe)
(Health Systms: Improving Performance, World Health Report, 2000)(Health Systms: Improving Performance, World Health Report, 2000)
Zdravstveniot sistem e kompleksenZdravstveniot sistem e kompleksen
Medicinski fakultet
Medicinski fakultet
Ekonomski razvoj
Ekonomski razvojRabotodavciRabotodavciMentalno
zdravjeMentalno
zdravje
LekoviLekoviLaboratoriiLaboratoriiCentri za
rehabilitacija
Centri za rehabilitacij
a
PolicePolice
PZZPZZ
Centri za javno zdravje
Centri za javno zdravje FZOFZO
MediumiMediumi
Ministerstvo za zdravstvo
Ministerstvo za zdravstvo
CrkviCrkvi
Profesionalni asocijacii
Profesionalni asocijacii
Vladini agenciiVladini agenciiSocijalni
centriSocijalni
centri
Interesni grupi
Interesni grupiNVONVO
BolniciBolniciDoktoriDoktori
Vladini organizacii
Vladini organizaciiU~ili{taU~ili{ta
TransportTransport
Ekologija i zdravje
Ekologija i zdravje
Organizacija na zdravstveniot sistemPoliti~ka analiza: grupi koi vlijaat na zdravstvenata
politika
Vo zemjata:
Vlada (na razli~ni nivoa)Politi~ki partii i individualni politi~ariVladini agencii: FZO, socijalno osiguruvaweprofitni i neprofitni organizacii:privatni osiguritelni kompaniirabotodavciprofesionalni asocijacii, sindikat
davateli na zdravstveni uslugikorisnici na zdravstveni uslugi, interesni grupi
Organizacija na zdravstveniot sistemPoliti~ka analiza: grupi koi vlijaat na zdravstvenata
politika
Von zemjata:
Me|unarodni organizacii - World Health Organization (WHO); PAHO; World Bank; UNAIDS; UNICEF; UNFPA; UNDP; World Trade Organization (WTO)Bilateralni oficijalni donorski agencii -
USAID; Japan; DfID; DANIDA; SIDA; CIDA; GTZInternacionalni NVOa (CARE; Safe the children)Fondacii (Rokfeler, Soros)Multinacionalni korporacii
[to pravi zdravstveniot sistem?[to pravi zdravstveniot sistem?
Tri osnovni celi:Tri osnovni celi: (Murray and Frenk, 2000)(Murray and Frenk, 2000)
Da se Da se podobri zdravjetopodobri zdravjeto na na naselenieto naselenieto
Da odgovoriDa odgovori na legitimnite na legitimnite o~ekuvawa na naselenietoo~ekuvawa na naselenieto
Pravi~nostPravi~nost vo finansiskite vo finansiskite pridonesipridonesi
[to e dobar zdravstven sistem?[to e dobar zdravstven sistem?
Obezbeduva:Obezbeduva:
visok kvalitet na zdravstveni uslugivisok kvalitet na zdravstveni uslugiodgovorodgovor na legitimnite o~ekuvawa na na legitimnite o~ekuvawa na
naselenieto (gi zadovoluva potrebite)naselenieto (gi zadovoluva potrebite) za{tita od finansiski rizik i bolestza{tita od finansiski rizik i bolest
Zdravstveniot sistem treba da:Zdravstveniot sistem treba da:
Se zasnova na principite na dostoinstvo, Se zasnova na principite na dostoinstvo, ednakvost, solidarnost i profesionalna etikaednakvost, solidarnost i profesionalna etika
Odgovori na potrebite na naselenietoOdgovori na potrebite na naselenietoObezbedi oddr`ivo finansirawe za Obezbedi oddr`ivo finansirawe za
zdravstvena za{tita na site gra|anizdravstvena za{tita na site gra|aniObezbedi visok kvalitet na zdravstveni uslugiObezbedi visok kvalitet na zdravstveni uslugi
E orientiran kon primarnata E orientiran kon primarnata zdravstvena za{titazdravstvena za{tita
Funkcii na zdravstveniot sistem?Funkcii na zdravstveniot sistem?
upravuvaweupravuvawefinansirawe finansirawe obezbeduvawe resursiobezbeduvawe resursipru`awe (davawe) zdravstveni uslugipru`awe (davawe) zdravstveni uslugi
Upravuvawe
Finansirawe
Obezbeduvawe resursi Pru`awe uslugi
Odgovorna o~ekuvawata
Zdravje
Pravi~en(finansiski)
pridones
Funkcii i celi na zdravstveniot sistem
Funkcii Celi
Функции на здравствен систем
У
П
Р
А
В
У
В
А
Њ
Е
ФИНАНСИРАЊЕФИНАНСИРАЊЕ
Собирање приходи
Создавање Фондови
Расходи - набавка
ОБЕЗБЕДУВАЊЕОБЕЗБЕДУВАЊЕ
ИндивидуалниЈавно здравствени
услуги
Популациски јавно
здравствени услуги
Г
Р Е
Е Н
С Е
У Р
Р И
С Р
И А
Њ
Е
ИзворИзвор:: Murray CJL, Frenk J. A WHO Framework for Health Systems Murray CJL, Frenk J. A WHO Framework for Health Systems Performance Assessment. Geneva, World Health Organization, 1999 Performance Assessment. Geneva, World Health Organization, 1999 Modified, M. Haralanova, 2006Modified, M. Haralanova, 2006
Јавноздравствени услуги
Health System Performance
Korisnici(pacienti) Davateli
Osigurenicii/ili Vlada
Pari (danoci,
pridonesi)
Pokrienost so zdravstveno osiguruvawe
Pari (razli~ni metodi na pla}awe)
Zdravstveni uslugi
Pobaruvawa
Pari (usluga, kapitacija,
buxet)
Finansirawe i pru`awe zdravstveni uslugi
Funkcii na finansirawe na Funkcii na finansirawe na zdravstven sistemzdravstven sistem
Pribirawe prihodiPribirawe prihodi Alokacija i distribucija na resursiAlokacija i distribucija na resursi Nabavka na uslugi (intervencii)Nabavka na uslugi (intervencii)
Vo mnogu zdravstveni sistemi ovie Vo mnogu zdravstveni sistemi ovie funkcii se integrirani vo edna funkcii se integrirani vo edna edinstvena organizacijaedinstvena organizacija
Prihodi Prihodi -- izvori na izvori na finansirawefinansirawe
Izbranite izvori na finansirawe va`no e da giIzbranite izvori na finansirawe va`no e da gizadovolat kriteriumite:zadovolat kriteriumite:
EdnakvostEdnakvost Pravi~nostPravi~nost EfikasnostEfikasnost Priu{tivostPriu{tivost Odr`ivostOdr`ivost
Prihodi Prihodi -- izvori na finansiraweizvori na finansirawe
Vnatre{ni izvori:Vnatre{ni izvori:
DanociDanoci Proda`ba na prirodni i op{testveni resursi Proda`ba na prirodni i op{testveni resursi
(Telekom)(Telekom) Za{teda poradi tro{kovna efikasnostZa{teda poradi tro{kovna efikasnost Pe~atewe pariPe~atewe pari Socijalno osiguruvawe (povrzano so plata)Socijalno osiguruvawe (povrzano so plata) Privatno osiguruvawe (povrzano so odreden Privatno osiguruvawe (povrzano so odreden
rizik)rizik) Direktno pla}awe (Direktno pla}awe (Out of pocket payments, User Out of pocket payments, User
charges)charges) Zaednicata (op{tina)Zaednicata (op{tina)
Prihodi Prihodi -- izvori na izvori na finansirawefinansirawe
Glavni nadvore{ni izvori:Glavni nadvore{ni izvori:
Zaemi i kreditiZaemi i krediti
Grantovi i donaciiGrantovi i donacii
Alokacija na resursiAlokacija na resursiMetodi na pla}aweMetodi na pla}awe
usluga;usluga; slu~aj;slu~aj; bolni~ki den;bolni~ki den;
DRGDRG utvrden buxet;utvrden buxet; glavarina (kapitacija);glavarina (kapitacija); sistemot na redovna plata isistemot na redovna plata i kombinirani metodi.kombinirani metodi.
Total Health Expenditures as % of GDP
Imperativi za dobar zdravstven Imperativi za dobar zdravstven sistem sistem -- zdravstvena reformazdravstvena reforma
Moralen imperativMoralen imperativ: da se odr`at : da se odr`at osnovnite karakteristiki na osnovnite karakteristiki na zdravstvenata za{tita: zdravstvenata za{tita: solidarnost solidarnost i socijalna blagosostojbai socijalna blagosostojba
Fiskalen imperativFiskalen imperativ: vospotavuvawe : vospotavuvawe kontrola na tro{ocite kontrola na tro{ocite
Infrastruktura na Javen zdravstvn Infrastruktura na Javen zdravstvn sistem sistem -- ModelModel
Osnovnainfrastruktura
EsencijalniOperacii
Odgovor na javnotozdravstvo
Odgovor na javnotozdravstvoHroni~n bolestiNovi infekcii Dr. zdr. predizvici
Hroni~n bolestiNovi infekcii Dr. zdr. predizvici
Informacija& Znaewe
Informacija& Znaewe Kompetentni
kadriKompetentni
kadriOrganizaciski
kapacitetOrganizaciski
kapacitet
Sledewe Labora-torija
Epidemiolo{ko istra`uvawe
Поврзаност на функциите на здравствениот Поврзаност на функциите на здравствениот систем и основните јавносистем и основните јавно--здравствени операцииздравствени операции
Функции на Функции на здравствен здравствен
системсистем
Основни јавно здравствени функцииОсновни јавно здравствени функции
Пружање Пружање услугиуслуги
Monitoring, evaluacija i analiza na zdravtvenata sostojba
Sledewe, istra`uvawe i kontrola na rizici za javnoto zdravje
Zdravstveno vospituvawe
ФинансирањеФинансирање Socijalno u~estvo vo javno zdravstvo
Razvoj na politiki i instituciski kapaciteti za planirawe i upravuvawe so javnoto zdravstvo
Генерирање Генерирање ресурсиресурси
Zajaknuvawe na instituciskite kapaciteti za legislativa i zajaknuvawe na javnoto zdravstvo
Evaluacija i promocija na ednakov pristap do potrebnite zdravstveni uslugi
УправувањеУправувањеIstra`uvawe vo javnoto zdravstvo
Obzbeduvawe kvalitet na zdravstvenite uslugi na individui i populacija
Reducirawe na vlijanieto na itni sostojbi i katastrofi vrz zdravjeto
11 Esencijalni javno zdravstveni 11 Esencijalni javno zdravstveni операцииоперации
Monitoring, evaluacija i analiza na zdravсtvenata sostojba
Sledewe, istra`uvawe i kontrola na rizici za javnoto zdravje
Zdravstveno vospituvawe
Socijalno u~estvo vo javno zdravstvo
Razvoj na politiki i instituciski kapaciteti za planirawe i upravuvawe so javnoto zdravstvo
11 Esencijalni javno zdravstveni 11 Esencijalni javno zdravstveni операцииоперации
Zajaknuvawe na instituciskite kapaciteti za legislativa i zajaknuvawe na javnoto zdravstvo
Evaluacija i promocija na ednakov pristap do potrebnite zdravstveni uslugi
Razvoj na humani resursi i edukacija za javno zdravstvo
Obzbeduvawe kvalitet na zdravstvenite uslugi na individui i populacija
Istra`uvawe vo javnoto zdravstvo
Reducirawe na vlijanieto na itni sostojbi i katastrofi vrz zdravjeto
15zdravstvena
za{tita
80-85%
Primarna
НИВОА НА ЗДРАВСТВЕНАЗАШТИТА
Integriran zdravstven sistem
3-5%TZZ
10-15%SZZ
Do 2 000 primarnata zdravstvena za{tita vo site zemji ~lenki, treba da gi zadovoli osnovnite zdravstveni potrebi na naselenieto, preku obezbeduvawe na zdravstveni, promotivni, kurativni i rehabilitativni uslugi.
SZO - Strategija zdravje za site do 2000
Cel 28: Primarna zdravstvena za{tita
Do 2 010 lu|eto vo Regionot }e imaat mnogu podobar pristap kon primarnata zdravstvena za{tita orientirana kon semejstvoto i zaednicata, poddr`ana od fleksibilen i responsiven bolni~ki sistem.
SZO - Strategija zdravje za site vo 21 vek
Cel 15: Integriran zdravstven sistem
Barem 90% od zemjite treba da obezbedat seopfatna PZZ, koja garantira kontinuitet na zdravstvenata za{tita, preku efikasno i ekonomi~no upatuvawe na povisoko nivo na ZZ, i obezbeduvawe povratna informacija od SZZ i TZZ
Barem 90% zemji treba da imaat semejni lekari i medicinski sestri koi obezbeduvaat integrirana PZZ, so multiprofesionalni timovi od zdravstvo i drugite sektori
Barem 90% zemji treba da imaat ZZ koja go vklu~uva poedinecot i gi priznava i poddr`uva lu|eto kako nositeli na zdravstvenata za{tita
Cel 15: Integriran zdravstven sistem
dostapna
kontinuirana
seopfatna
koordinirana
kolaborativna (timska)
orientirana kon pacientot / semejstvoto
orientirana kon zaednicata
Primarna zdravstvena za{tita
baza na zdravstvenиот sistem i obezbeduva osnovna zdravstvena za{tita
prv kontakt integrirano i koordinirano obezbeduvawe na
seopfatni kurativni, rehabilitativni, palijativni i preventivni uslugi i promocija na zdravjeto;
racionalno koristewe na sekundarna zdravstvena za{tita i lekovi;
zgolemena tro{kovna efikasnost
Primarna zdravstvena za{tita
Aktiven pristap Dispanzerski metod Timska rabota Multidisciplinarni timovi Multisektorska sorabotka Vo mesto na `iveewe, {koluvawe, rabota Vo ordinacija, vo domot ~uvar na portite na zdravstveniot
sistem
Primarna zdravstvena za{tita
Lekarot od PZZ (mati~en lekar - izbran lekar) gi upatuva pacientite na ambulantsko-poliklini~ko ili bolni~ko lekuvawe vo zdravstvenite organizacii na sekundarno ili tercierno nivo.
Na sekundarno nivo se obezbeduva:- specijalisti~ko-konsultativna zdravstvena za{tita;- bolni~ka zdravstvena za{tita;- specijalizirana bolni~ka zdravstvena za{tita;
Sekundarna zdravstvena za{tita
Terciernata zdravstvena za{tita pretstavuva vrvna visoko specijalizirana zdravstvena za{tita na naselenieto koja se obezbeduva vo:
- specijalisti~ko-konsultativnata i subspecijalisti~kata dejnost pri univerzitetskite kliniki i institutite
Tercierna zdravstvena za{tita
NISKONISKO
NORMALNONORMALNO
VISOKOVISOKO
ЕВАЛУАЦИЈА НАЗДРАВСТВЕН СИСТЕМ
Merewe na sistem -indikatori na ishod
ProcesProces
VlezVlez
IzlezIzlez
ResursiResursi
IshodIshod
Postapka za podobruvawe na sistemot
Odreduvawe standardi (1)
Merewe na performansite (2)
Odreduvawe razlika
(otstapuvawe) (3)
Implementacija na
intervencii (4)
Evaluacija na vlijanieto na
intervenciite vrz performansite (5)
3
11
55
MORBIDITETMORBIDITET
Incidencija na zaboluvawa koi se preventabilni so vakcinacija
Incidencija na zarazni bolesti koi se prenesuvaat so hrana, voda
Incidencija/prevalencija na tuberculoza Incidencija/prevalencija na
SPB/SIDA/hepatit Incidencija na malarija, drugi tropski
bolesti Prevalencija na nezarazni bolesti (KVB) Prevalencija na sostojbi na invalidnost
Iskoristenost na zdravstvenata Iskoristenost na zdravstvenata dejnost dejnost -- Indikatori za rabotaIndikatori za rabota
Stapka na imunizacija Stapka na imunizacija Poseti kaj lekar Poseti kaj lekar Hospitalizacija spored pri~ina /1,000,Hospitalizacija spored pri~ina /1,000, Prose~no traewe na lekuvawe Prose~no traewe na lekuvawe Operacii/1,000Operacii/1,000 Stapki na histerektomija, Stapki na histerektomija,
tonzilektomija tonzilektomija Stapki na carski rezStapki na carski rez Stapki na mamografijaStapki na mamografija
Tro{oci i dobivkiTro{oci i dobivki Kolku e potro{eno za zdravstvotoKolku e potro{eno za zdravstvoto
Kako se potro{eni sredstvata ili alociraniKako se potro{eni sredstvata ili alocirani
Kako se vr{i monitoring na finansiite vo Kako se vr{i monitoring na finansiite vo zdravstvotozdravstvoto
Dobiena vrednost od odredeni tro{oci za Dobiena vrednost od odredeni tro{oci za namaluvawe na optovarenosta na bolest namaluvawe na optovarenosta na bolest
Kako se pla}aat uslugite vo:Kako se pla}aat uslugite vo:BolniciBolniciPrimarna zdravstvena za{titaPrimarna zdravstvena za{tita
Select parametersSelect parameters MapsMaps GraphsGraphs TablesTables DefinitionsDefinitions LanguagesLanguages HelpHelp QuitQuit
European health for all database (HFAEuropean health for all database (HFA--DB) DB) World Health Organization Regional Office for EuropeWorld Health Organization Regional Office for Europe
Updated: January 2006Updated: January 2006
Follow the below stepsFollow the below steps
1.1.Click on "Select parameters" to open dialogue window for selecting indicators, countries and Click on "Select parameters" to open dialogue window for selecting indicators, countries and years years ••Click on a box with sign+ in front of indicator group title to access the list of indicators Click on a box with sign+ in front of indicator group title to access the list of indicators ••Select required indicators, countries and years by ticking appropriate boxes in front of their Select required indicators, countries and years by ticking appropriate boxes in front of their titles and then click on OKtitles and then click on OK
2.2. Select required graphical or tabular data display option from the above menuSelect required graphical or tabular data display option from the above menu
3.3.Repeat steps 1Repeat steps 1--2 to select and display data on other indicators, countries or years2 to select and display data on other indicators, countries or years
4.4. Click on Definitions to view definitions and notes on data quality and sources for selected Click on Definitions to view definitions and notes on data quality and sources for selected indicatorsindicators
5.5. If another supported language required, click on menu item "Language"If another supported language required, click on menu item "Language"
6.6. Check Help for more detailed instructions. Make sure that your browser allows popup windows Check Help for more detailed instructions. Make sure that your browser allows popup windows from this Web sitefrom this Web site
7.7. Download and use offDownload and use off--line version of the HFAline version of the HFA--DB for more advanced data display and export DB for more advanced data display and export optionsoptions
HFA Indicators - http://data.euro.who.int/hfadb/
PREDNOSTI
> Dostapnost (geografska, finansiska, vremenska)
> Dobro razviena mre`a na organizacii vo PZZ
> Raste~ki broj na privatni organizacii
> Golem broj teoretski dobro educirani lekari
> Mnogu visok % na imunizacija
> Visok stepen na solidarnost
> [irok paket na zdravstveni uslugi
SLABOSTI
> Hiperprodukcija i vi{ok na kadri (lekari)
> Disparitet pome|u grad i selo
> Nedostig na KME i klini~ki protokoli
> Nedostig na terapevtski upatstva (neracionalno prepi{uvawe)
> Lo{a sostojba na ambulantite
> Nedostig na oprema i lekovi
> Nedostig na informativna tehnologija
> Nedostig na finansiska motiviranost
> Nedostig na menaxeri
> Finansiska neodr`ivost