Neler Olmalı?

Ne Getiriyor?

4+4+4 Yeni Eğitim

Sistemi

GMK Bulvarı Ş. Daniş Tunalıgil Sk. No: 3/13 Maltepe/ANKARATel: (0312) 231 23 06 - Faks: (0312) 230 65 28

e-posta: egitimbirsen@egitimbirsen.org.trwww.egitimbirsen.org.tr

Neler Olmalı?

Ne Getiriyor?

4+4+4 Yeni Eğitim

Sistemi

4

Soru ve Cevaplarla 4+4+4 Yeni Eğitim Sistemi

Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitimi, liseyi de kapsayacak şekilde

kesintili ve zorunlu hale getiren 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu

ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazete’de

yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Sekiz Yıllık Kesintisiz Zorunlu Eğitim Kararı Nasıl Alınmıştı?

Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu ilköğretim uygulama-

sı, pedagojik gerekçelere ya da milletin taleplerine

bağlı olarak gerçekleştirilmedi. 28 Şubat postmodern

darbesiyle başlayan ara rejim döneminin dayatması-

nın ürünü olarak eğitim sisteminin parçası haline getirildi.

Milli Güvenlik Kurulu’nun, 28 Şubat 1997 tarihli toplantısı sonrasında

yayımlanan 18 maddelik bildirinin 3. maddesinde yer alan,

a-8 yıllık kesintisiz eğitim, tüm yurtta uygulamaya konulmalı.

b-Temel eğitimi almış çocukların, ailelerinin isteğine bağlı olarak, devam edebileceği Kuran kurslarının Millî Eğitim Bakanlığı sorumlu-luğu ve kontrolünde faaliyet göstermeleri için gerekli idari ve yasal düzenlemeler yapılmalıdır” hükmüyle, siyasi iradeye zorunlu ilköğreti-

min kesintisiz sekiz yıl olarak uygulanması noktasında dayatma yapıldı.

Bu dayatma, etkisini gösterdi ve MGK kararı çerçevesinde zorunlu eğitimi

kesintisiz 8 yıla çıkaran 4306 sayılı Kanun 16 Ağustos 1997’de TBMM’de

kabul edildi. MGK’nın dayatmasıyla 222 sayılı Kanun’da yapılan bu deği-

şikliklerle hayata geçirilen sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim, ülkemize,

çocuklarımıza ve gençlerimize verdiği büyük zararlara rağmen 15 yıl uy-

gulandı.

5

Sekiz Yıllık Kesintisiz Zorunlu Eğitim Uygulaması Ne Tür Zararlar Doğurmuştur?

MGK’nın 28 Şubat 1997 tarihli bildirisinde yer veri-

len hüküm üzerinden 222 sayılı Kanun’da yapılan deği-

şiklikle başlayan sekiz yıllık zorunlu eğitimin “kesintisiz”

uygulanması modeli, temel eğitime dair pedagojik ve-

rileri A’dan Z’ye değiştirdi. İlköğretim sürecinde bütün bireylerin sekiz yıl

süreyle tek bir program üzerinden eğitim görmesi ve bu süreç boyunca

alternatif nitelikteki eğitim programlarına devam etme yasağı üzerinden

tek tip vatandaş yetiştirmeye odaklı bir eğitim sistemi oluşturuldu.

Kesintisiz sekiz yıllık zorunlu eğitim uygulamasının ana hedefi olan

imam hatip liselerinin ortaokul kısımlarının kapatılmasıyla yetinilmedi,

mesleki ve teknik öğretim veren liselerin ortaokul kısımları da kapatıldı.

İmam hatip lisesi mezunlarının üniversiteye gitmesine engel olmak

için katsayı uygulaması hayata geçirildi. Katsayı uygulaması, meslek lisesi

mezunlarının da üniversiteye gitmesini neredeyse imkânsız hale getirdi.

Katsayı uygulaması nedeniyle, meslek liselerine olan ilgi azaldı ve bu lise-

lerde okullaşma oranı yüzde 30’ların altına düştü.

Meslek liselerinde okullaşma oranının yüzde 30’a düşmesi, çıraklık

yaşının yükselmesi ve çıraklık eğitimine olan ilginin azalması gibi neden-

lerle sanayi sektörünün kalifiye ve özellikle de ara eleman ihtiyacı karşı-

lanamadı.

Oyun çağı çocukları ile ergenlik dönemine yakın çocukların aynı

ortamda ve benzer içeriklerle eğitim görmesine neden olan bu sistem

yüzünden eğitimde verimlilik düştü. Farklı yaş gruplarının aynı zaman di-

liminde aynı eğitim ortamını kullanması nedeniyle ilköğretim okulların-

daki çocukların beceri ve bilgi arasındaki ayırımı kavramaları engellendi.

Tek tipçi ve dayatmacı eğitim anlayışıyla ailelerin kendi çocuklarıyla

ilgili karar verme hakkı yok sayıldı. Küçük yaşlarda kazanılması ve gelişti-

6

rilmesi gereken farklı tercihler arasında seçim yapma özgürlüğüne engel

olundu.

6-14 yaş grubu gibi eğitim süreci açısından çok önemli bir evrede tek

tip öğretim programı ve tek öğretim programı uygulanması nedeniyle

geleceğiyle ilgili plan yapma istek ve kabiliyeti olmayan bir gençlik kitlesi

oluşturuldu.

Çocukların hedef belirleme ve hedef değiştirme özelliklerinin geliş-

mesine engel olundu.

Sınav odaklı bir eğitim sistemi ve bu eğitim sistemi içerisinde mesleki

saygınlığı sürekli tartışmaya açılan bir eğitimci kitlesi oluşturuldu.

Ülkemizin üstün yetenekli ve üstün zekâlı çocuk potansiyelinin hare-

kete geçirilmesine engel olundu. Küçük yaşlarda başlaması gereken bu

alanla ilgili eğitim süreci, tek tip öğretim programı ve sekiz yıllık kesintisiz

zorunlu eğitim uygulaması nedeniyle ülkenin bilim, kültür, sanat ve spor

gibi alanlarda beşeri sermaye oluşturmasına engel olundu.

Farklı yaş gruplarının aynı eğitim ortamında bulunmasından kaynak-

lanan okul içi şiddet ve taciz gibi olayların sayısında artış oldu. Okul yö-

netimlerine, herkesi aynı pota içerisinde eritme stratejisi uygulama da-

yatması yapıldı.

Din eğitimi ve öğretimi konusundaki toplum ve birey talepleri karşı-

lanamadı.

Köy okulları kapatıldı. Köy türü yerleşim alanlarındaki çocukların aile

ve yaşam ortamlarına uzak alanlarda eğitim görmesine neden olundu.

Bu kapsamda, taşımalı eğitim uygulamasının eğitim hizmetlerinde ayrı

ve münhasır bir alan olarak belirlenmesi zorunluluğu getirildi. Taşımalı

eğitim uygulaması nedeniyle kamu maliyesinin kaynakları heba edildi ve

yaşanan trafik kazalarında azımsanmayacak sayıda çocuğumuzun haya-

tını kaybetmesine neden olundu. Köy okullarının kapatılması nedeniyle

bu yerleşim alanlarında görev yapan öğretmenlerin vatandaşlara infor-

mel eğitim imkânı sağlamasının önüne geçildi.

7

İlköğretim süreci, becerilerin farkına varma ve becerileri geliştirme

süreci olarak değil, diploma alma ve üst öğrenim kademesinde iyi bir

eğitim kurumuna yerleşmeye dönük sınavda başarılı olma dönemi ola-

rak kullanıldı.

Nüfusun az ve yerleşimin dağınık olduğu yörelerdeki çocukların YİBO

ve PİO türü okullarda eğitim görmesi ve bu sayede aile içi eğitim süreç-

lerinden, özellikle de anne şefkatinden olması gerektiği düzeyde fayda-

lanmasına mâni olundu.

4+4+4 Kesintili Eğitim Sistemi Nedir?

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek kanunlaşan

6287 sayılı “222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile

Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile

222 sayılı ve 1739 sayılı kanunlarda yapılan değişiklik-

lerle sekiz yıllık zorunlu eğitim süresi 12 yıla çıkarıldı ve

zorunlu eğitim süreci, 4+4+4 şeklinde formüle edilen üç kademeden

oluşacak şekilde dizayn edildi.

Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim uygulamasını sona erdiren ve

zorunlu eğitim sürecini kesintili hale getirecek şekilde 4 yıl (ilkokul) +4

yıl (ortaokul) +4 yıl (lise) olmak üzere yapılandırılan bu sistemin temel

özellikleri;

• Üç kademeden oluşması ve kesintili olması,

• İlkokul sürecini, bütün bireyler için tek tür okul ve tek öğretim prog-

ramı olarak düzenlemesi,

• Ortaokulu farklı öğretim programlarının uygulanabileceği bir okul

dönemi olarak düzenlemesi,

• Ortaokul ve lise programları arasında ilişki kurması,

• Farklı programların uygulandığı ortaokul türlerine imkân vermesi,

8

• Ortaokulların, bağımsız okullar şeklinde veya liselerle ya da ilkokul-

larla birlikte açılabilmesi,

• İmam hatip ortaokullarının bağımsız ya da imam hatip liseleri ile bir-

likte açılabilmesi,

• Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı derslerinin kanuni se-

çimlik ders olmak üzere ortaokul ve liselerde seçimlik derslere yer

vermesi,

• Diplomanın 12 yıllık zorunlu öğretimin sonunda (lisenin bitirilmesiy-

le) düzenlenmesi,

• Zorunlu eğitimin 12 yıl olması, bir diğer ifadeyle bireylerin 6 yaşın-

dan itibaren ara vermeden 12 yıl süreyle eğitim sisteminin içerisinde

yer alması şeklinde, temel karakteristiği ise kademeler ve program

türleri arasında geçiş esnekliği olarak ifade edilebilir.

4+4+4 Kesintili Eğitim Sistemi Modeli Nasıl Ortaya Çıktı?

4+4+4 kesintili eğitim sistemi, Eğitim-Bir-Sen ola-

rak 18 Millî Eğitim Şurası’nda verdiğimiz önergeyle

kamuoyu gündeminde yer almaya başladı. Yükseköğ-

retim öncesi eğitim sürecinin 1+4+4+4 şeklinde 13 yıl

olması yönündeki önergemiz kabul edilerek şura kararına dönüştü.

Bu çerçevede, 4+4+4 eğitim sistemi modeli, vesayetçi zihniyetin eği-

tim sistemindeki son kalıntısı konumundaki sekiz yıllık kesintisiz zorunlu

ilköğretim uygulamasını sona erdirmeyi amaçlayan önergemiz çerçeve-

sinde alınan şura kararına dayanmaktadır. Bir diğer ifadeyle, eğitim siste-

mimizin en kapsamlı istişari organı olan Milli Eğitim Şurası kararının siyasi

irade tarafından uygulanmasının eseridir.

Gelinen noktada, 18. Milli Eğitim Şurası’nda sunduğumuz önergey-

9

le, eğitim sisteminden vesayetçi dayatmaların temizlenmesine aracılık

edecek yasal düzenlemeye dönüşmesine, bu suretle milletin talebi doğ-

rultusunda demokratik, özgürlükçü ve sivil aklın ürünü bir eğitim siste-

mi modelinin hayata geçirilmesine hem öncülük hem de aracılık ettik.

Sonuç itibariyle 4+4+4 eğitim sistemi modeli, doğrudan millete ait bir

öneri olarak ortaya çıkmış ve kanunlaşmıştır.

4+4+4 Kesintili Eğitim Sistemi için Hangi Kanunlarda Düzenleme Yapıldı?

Sendikamızın önergesi doğrultusundaki 18 Mil-

li Eğitim Şurası kararı esas alınarak milletvekillerince

hazırlanan kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi

Başkanlığı’na sunuldu. Meclis Başkanlığınca, “Milli Eği-

tim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu”na havale edilen kanun teklifi,

konuyla ilgili sosyal paydaşların görüşünün de alınması amacıyla bu ko-

misyon bünyesinde oluşturulan alt komisyonda görüşüldü. TBMM Milli

Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu tarafından alt komisyon rapo-

ru da dikkate alınarak son şekli verilen teklif, Meclis Genel Kurulu’nda, bir-

kaç maddesinde değişiklik yapılmak suretiyle, kabul edildi ve 30/03/2012

tarihinde 6287 sayılı Kanun numarasıyla kanunlaştı.

Yürürlük ve yürütme maddeleri dahil 27 maddeden oluşan 6287 sa-

yılı Kanun’la, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 3, 7, 9 ve 14.

maddelerinde değişiklik yapıldı.

222 sayılı Kanun’a Ek 4. madde eklendi.

222 sayılı Kanun’a Geçici 11 madde eklendi.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 22, 24, 25 ve 26. maddele-

rinde değişiklik yapıldı.

1739 sayılı Kanun’a Geçici 3. madde eklendi.

10

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 12. maddesi değiştirildi.

Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim dayatmasının yasal zemini olan

4306 sayılı Kanun’daki “sekiz yıllık kesintisiz” ibaresi değiştirildi.

Yükseköğretim programlarına yerleştirmede adaletsizlik oluşturan

katsayı uygulamasındaki eşitsizliği gidermek amacıyla 2547 sayılı Yükse-

köğretim Kanunu’nun 45. maddesinde değişiklik yapıldı.

4+4+4 Kesintili Zorunlu Eğitim Sistemi Modeli Neleri Değiştiriyor?

Yeni sisteminde yapılan en büyük değişiklik, zo-

runlu eğitim süresini 12 yıla çıkarması ve bu süreci

kesintili (kademeli) hale getirmesidir.

Bu çerçevede, zorunlu eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise olmak üzere üç

okul türünün yer alacağı üç kademeden oluşacak.

İlkokul ve ortaokulların bağımsız okullar olarak kurulacak olması, ayrı

yaş gruplarında bulunan çocukların ayrı okullarda ve ayrı eğitim ortamla-

rında eğitim görmesini sağlayacak. Akran baskısı, okul içi şiddet ve taciz

gibi olaylar azalacak.

Taşımalı eğitim uygulaması büyük oranda azalacak, kamu maliyesinin

yükünün azalmasından öte çocuklarımız, aile ve yaşam ortamından uzak

alanlarda eğitim görmekten kurtulacak. Taşımalı eğitimin neden olduğu

kazalarda ve can kayıplarında büyük oranda azalma olacak.

Farklı öğretim programları uygulayan ve liselerle ilişkilendirilecek or-

taokulların bulunmasına bağlı olarak çocuklar ve ebeveynleri daha erken

bir dönemde eğitimlerine ilişkin tercih hakkı kullanabilecek.

Öğretmen ve eğitim yöneticileri, aynı yaş gruplarının olduğu eğitim

kurumlarında hizmet sunabilecek.

11

Çocuklar, bilim, sanat, kültür ve spor gibi alanlarda daha küçük yaş-

lardan itibaren ilgi, yetenek ve yeterlikleri doğrultusunda eğitim alma

imkânına sahip olacak.

Eğitim müfredatı daha keyifli hale geleceğinden, okullar çocukların

ve gençlerin gözünde daha cazip ortamlar haline gelecek.

Kademeler ve programlararası geçiş esnekliği oluşturulabilecek.

Rehberlik hizmetlerinin sunumu daha kolay olacak.

Öğrencilerin okul içindeki hareket alanları daha da genişleyecek.

Köy türü yerleşim alanlarında yeniden okul açılabilecek ve bu okullar

için kadrolu statüde yeni öğretmen istihdamı yapılabilecek.

Okul sayısının artmasına bağlı olarak öğretmen istihdamı artacak ve

atanamayan öğretmenler sorununun giderilmesi imkânı oluşacak.

Din eğitimi ve öğretimi noktasındaki anayasal hak, imam hatip ortao-

kullarının açılmasıyla birlikte aileler tarafından çocukları için daha küçük

yaşlardan itibaren kullanılabilecek.

Kademelerarası geçiş esnekliği uygulamalarıyla, zorunlu eğitim evre-

sinde çocukların katılacağı yarışma sınavı sayısı en aza indirilebilecek.

Seçimlik ders uygulamaları ile özellikle ortaokul ve liselerin ders prog-

ramlarında, farklı öğretim programlarına yönelik derslere yer verilebile-

cek.

Lise kademesinde, yaygın eğitim yöntemiyle öğretim yapılabilecek.

Bu çerçevede, lise programlarında açık öğretim ya da uzaktan öğretim

yöntemlerinin kullanılması söz konusu olabilecek.

Ortaokul ve liselerde Kuran-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı

kanunen seçmeli ders haline getirilmek suretiyle, Anayasa’nın 24. mad-

desinin üçüncü fıkrasında tanımlanan anayasal hak fiilen kullanılır hale

getirilecek. Böylece din eğitimi ve öğretimi konusundaki anayasaya aykı-

rı fiili yasak sona ermiş olacak.

12

Öğrenciler, 4+4+4 Kesintili Eğitim Sisteminden Nasıl Etkilenecek?

4+4+4 kesintili eğitim sistemine ilişkin kanuni

düzenleme, eğitim sisteminin içerisindeki mevcut

öğrencilerin aleyhine herhangi bir hüküm içerme-

mektedir. Bu yönüyle, düzenleme herhangi bir bire-

yi olumsuz etkilemeyecektir.

Uygulamaya dönük süreçler, kanunda yer alan hükümler çerçevesin-

de hazırlanacak yönetmelik, Bakanlar Kurulu Kararı vb. düzenlemelerle

oluşturulacağından, yeni sistemin özellikle mevcut öğrenciler üzerindeki

etkileri farklı olabilecektir.

Yükseköğretim öncesi zorunlu eğitim sürecinin ilkokul, ortaokul ve

lise şeklinde üç kademeden oluşması nedeniyle her kademeye ve bu

kademelerde eğitim gören bireylere ilişkin muhtemel etkileri ayrı ayrı

belirlemek daha uygundur. Bu kapsamda;

1-Birinci Kademe (İlkokul)

4 yıl süreli ilkokulun yer aldığı bu kademe için -ilkokulun eğitim süre-

sinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi çerçevesinde- yeni bir müfredat düzenlen-

mesi gerekecektir. Sistemin kademelendirmesi ve her kademenin farklı

işlev görecek olması nedeniyle oyun çağındaki yaş grubunun yer alacağı

ilkokulların müfredatı bu çağa uygun olarak ve daha ziyade çocukların

psiko-motor davranışlarını geliştirme ve becerilerini fark etme süreci ola-

rak tasarlanacaktır. Bu kademede, okuma-yazma, teknoloji okuryazarlığı,

matematik ve benzeri temel yaşam becerilerini kazandırmaya odaklı bir

eğitim süreci ve bu süreçle uyumlu bir müfredat söz konusu olacaktır. Bu

suretle beceri temelli, doğayla ve yaşamla iç içe bir eğitim hedefi hayata

geçirilmiş olacaktır.

1.Sınıf: 2012-2013 eğitim-öğretim yılında okula başlayacak öğrenciler,

12 yıl süreli zorunlu eğitim sürecinin bütün evrelerinden geçecek ilk öğ-

13

renci kitlesi olacaktır. İlkokul döneminin ilk defa 4 yıl uygulanacak olması

nedeniyle yeni bir müfredat oluşturulacak. 2012-2013 eğitim-öğretim

yılında ilkokula kaydolanlar yeni ve daha hafif bir müfredatla eğitim al-

maya başlayacak.

2, 3 ve 4. Sınıflar: (Mevcut birinci sınıflar dahil) İlkokulu dört yıl okuya-

caklar ve yeni sistemde var olan bütün haklardan faydalanacaklar.

2-İkinci Kademe (Ortaokul)

4 yıl süreli ortaokulların yer aldığı bu kademede imam hatip ortao-

kulları dahil farklı programlar uygulanacak. Ders programlarında Kur’an-ı

Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı başta olmak üzere lise tercihine

yönelik seçimlik derslere de yer verilecek.

Ortaokul türleri ve ortaokullarda uygulanan öğretim programları

arasında geçiş esnekliği oluşturulacak. Ortaokullar esas olarak bağımsız

okullar şeklinde kurulacak olmakla birlikte imkân ve şartlar dikkate alına-

rak ilkokul veya liselerle birlikte kurulabilecek. Bireyler, farklı programlar

arasında tercih yapma hakkına sahip olabilecek.

Mevcut durum itibariyle ilköğretim okullarının 5, 6, 7 ve 8. sınıfına

devam eden öğrencilerin öğrenimlerini halen devam ettikleri eğitim

kurumunda tamamlamaları öngörülüyor. İlköğretim okullarının 5 ila 8.

sınıflarına devam eden öğrencilerin yeni sistemde oluşturulacak ortao-

kullara nasıl devam edeceği, devam edip edemeyeceği gibi hususlarla

ilgili olarak kanunun içeriğinde bir hükme yer verilmemiştir. Ancak, Milli

Eğitim Bakanlığı, bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslara yö-

nelik düzenlemeyi il, ilçe ve okul düzeyinde yapmaya yetkili olacak (Bu

noktada, ilköğretim okullarının 5 ila 7. sınıflarına devam eden öğrencile-

rin yeni sisteme bağlı olarak oluşturulacak ortaokullarda öğrenim görme

hakkına sahip kılınmasına ilişkin bir düzenleme, eşitlik ve hakkaniyet açı-

sından uygun olacaktır).

Ortaokul sürecinin (mevcut durum itibariyle üç yıllık ilköğretim ikinci

kademe sürecinin bir yıl artırılmak suretiyle) dört yıla çıkarılmasına bağlı

14

olarak mevcut müfredat, gerekli değişiklikler de yapılmak suretiyle daha

geniş bir zaman diliminde işlenecektir. Bu kademede temel hedef, bire-

yin farklılığını keşfedebilmesi, bilgi oluşturma ve var olan bilgiye erişim

istek ve yeteneklerini geliştirme odaklı bir eğitim evresi olarak tasarlana-

caktır. Bu noktada, ortaokulun 1 ila 4. sınıflarındaki ders programları ve

özellikle de seçimlik dersler, bilgiye erişim özelliğini geliştirecek şekilde

belirlenecektir.

Ortaokulların 1 ila 4. sınıflarında kanunda açıkça belirtilen ve bu yö-

nüyle mutlak surette seçmeli ders havuzunda yer alacak olan “Kuran-ı

Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı” yanında başka seçimlik derslere

de yer verilecektir. Seçimlik dersler, liseye hazırlık ve devam edilen orta-

okul türü veya programı dışındaki tür ve programlara geçiş noktasında

katkı sağlayacak dersler olacaktır.

Ortaokulu tamamlayan öğrencilerin liselere geçişinde (bugün itiba-

riyle sınavla öğrenci alan liselere geçişlerinde) sınav sisteminin devam

edip etmeyeceğine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, kanun

teklifinin kamuoyunda tartışıldığı süreçte dile getirilen görüşlerden lise

kademesinde geçişte sınav uygulamasından vazgeçilmesi yönünde bir

stratejiyle hareket edileceği anlaşılmaktadır. Bu noktada, özellikle lise

programlarıyla ilişkilendirilen ortaokulların varlığı dikkate alındığında,

lise türlerinin ve özellikle de sınavla öğrenci alan lise programlarının mi-

nimize edileceği anlaşılmaktadır.

3-Üçüncü Kademe (Lise)

Üçüncü kademe eğitimine (lise eğitimine) devam etmek zorunlu

olacak. Mevcut durum itibariyle lise öğrenimine devam eden öğrenciler,

zorunlu eğitimin 12 yıla çıkarılması kapsamında lise eğitimlerine devam

edecekler. Lisenin süresinde bir değişiklik olmamakla birlikte, ilkokul ve

ortaokul müfredatında yapılacak değişiklikler çerçevesinde, lise müfre-

datında da değişiklik yapılmak durumunda olunacaktır.

Lise müfredatı, hem mesleğe hem de yükseköğrenime hazırlık evresi

15

olacak şekilde tasarlanacaktır. Lise müfredatı, ağırlık olarak bilgiyi kullan-

ma ve bilgi oluşturma odaklı olacaktır. Lisede, örgün ve yaygın eğitim

seçeneklerinin bulunmasına bağlı olarak, lise öğreniminde uzaktan öğ-

retim ve açıköğretim gibi seçenekler hayata geçirilecektir. Bu çerçevede,

yönetsel düzenlemelerle lisenin daha kısa sürede bitirilmesine ve devam

zorunluluğunun daha esnek uygulanmasına imkân veren öğretim mo-

delleri uygulamaya konulacaktır.

Liselerde, ortaokullardaki gibi Kuran-ı Kerim ve Hz. Peygamberin Ha-

yatı dersleri seçmeli ders olarak okutulacak. Bu suretle, din eğitimi ve öğ-

retimine ilişkin anayasal hakkın kullanılmasına ilişkin imkân liselerde de

sağlanacaktır.

Lise türlerinin azaltılması ve farklı öğretim programlarının sayısının

artırılması gibi seçeneklerle liselerin daha dinamik yapıya kavuşması

sağlanabilecektir. Lise türleri ve uygulanan öğretim programları arasın-

da geçiş esnekliği sağlanacaktır. Sınavla öğrenci alan lise türlerinin sayısı

azaltılacak ve süreç içerisinde liselere sınavla öğrenci alımı uygulaması-

nın kaldırılmasına yönelik bir strateji uygulanacaktır.

İmam hatip lisesi, lise türleri arasında kesinlikle yer alacaktır. Liseler,

uyguladıkları programla uyumlu ortaokulları da kapsayacak şekilde ku-

rulabilecektir.

4+4+4 Kesintili Eğitim Sisteminde Kademelerarası Geçişler Nasıl Olacak?

Mevcut sistem, yukarıda belirtildiği gibi, ilkokul, ortao-

kul ve lise olmak üzere üç kademe içeriyor. Birinci ka-

demeden ikinci kademeye geçişte sınav olmayacak.

Ortaokul kademesinden lise kademesine geçişlerin nasıl olacağı nokta-

sında, kanunun içeriğinde herhangi bir hükme yer verilmemekle birlikte,

zorunlu eğitimin 12 yıla çıkarılması ve kanuni düzenlemenin tartışmaları

sırasında kademeler ve programlararası geçiş esnekliğinin temel alındı-

16

ğı yönündeki beyanlar dikkate alındığında, ikinci kademeden (ortaokul)

üçüncü kademeye (lise) geçiş sürecinde herhangi bir sınav yapılmaması

esasının ve birey tercihlerinin esas alınmasının uygun olacağı değerlen-

dirilmektedir.

İkinci ve üçüncü kademede okul ve program türleri arasındaki ge-

çişler için, esnek ve geçiş kolaylığı içerecek usul ve esaslar belirlenecek.

4+4+4 Sisteminde Diploma Ne Zaman Alınacak?

4+4+4 sisteminde, ilkokulu ve ortaokulu bitirenlere

diploma düzenlenmeyecek; diploma, lisenin bitirilme-

si sonrasında alınacak.

Yeni Sistem, Okul Öncesi Eğitim Sisteminde ve Okul Öncesi Eğitime Başlama Yaşında Değişiklik Yapıyor mu?

Kanunda, okul öncesi eğitime ve başlama yaşına

ilişkin bir değişiklik hükmü bulunmamaktadır. Dola-

yısıyla, okul öncesi eğitim, zorunlu eğitim kapsamına

alınmamış olup isteğe bağlı bir eğitim evresi olmaya devam edecektir.

Okul öncesi eğitime başlama yaşı da değişmemiştir (İlkokula 72 aydan

önce kayıt yaptırma hakkı tanınırsa, okul öncesi eğitim evresi ebeveynle-

rin tercihine göre daha kısa olacaktır).

17

Kanun, Mevcut Öğretmenleri ve Eğitim Kurumu Yöneticilerini Olumsuz Etkileyecek mi?

Kanunun içeriğinde, öğretmenleri ve eğitim kurumu

yöneticilerini doğrudan olumsuz etkileyecek bir hüküm

bulunmamaktadır. İlköğretim okulunun ilk kademesine

karşılık gelecek şekilde oluşturulan ilkokulun 4 yıl süreli

olması nedeniyle sınıf öğretmenlerinin bir bölümünün norm kadro faz-

lası olabileceği iddiası ve kaygıları dile getirilmektedir. Ancak, ilkokulların

bağımsız okullar olarak kurulacak olması ve isteğe bağlı olarak 72 aydan

önce ilkokula kayıt yaptırma hakkının tanınması gibi durumlar dikkate

alındığında, sınıf öğretmenlerinin norm kadro fazlası olmasından ziyade

yeni sınıf öğretmeni istihdam edilmesi gerekliliğinin ortaya çıkması daha

muhtemeldir. Diğer taraftan, kanunun eğitimde verimliliğin ve kalitenin

artması amacıyla hazırlandığı esas alındığında, kanun çerçevesinde ha-

zırlanacak yönetmeliklerle, özellikle ilkokul sınıflarına yönelik sınıf mev-

cudu sınırlamasının öngörülmesi suretiyle mevcut sınıf öğretmenlerinin

konumlarını koruyacağı ve aynı zamanda atama bekleyen sınıf öğret-

menlerinden daha fazla sayıda öğretmen alımı söz konusu olabilecektir.

İlköğretim okullarının ilkokul ve ortaokul olarak iki farklı okul türüne

dönüştürülmesiyle, ilköğretim okullarının mevcut yöneticilerinin yöne-

ticilik görevlerini sona erdiren bir hüküm bulunmamaktadır. Eğitim ku-

rumu yöneticilerinin atanmaları ilgili yönetmelik hükümleriyle gerçek-

leştirildiğinden, konuyla ilgili yeni bir düzenleme yapılması kaçınılmaz

olacaktır. Ancak, ilköğretim okullarının mevcut yöneticilerinin bulunduk-

ları eğitim kurumlarında görevlerine devam etmesini sağlayacak bir dü-

zenleme yapılması ve bağımsız ilkokul ve ortaokulların oluşturulmasıyla

birlikte mevcut yöneticilerin istemeleri halinde, bu eğitim kurumlarının

yöneticiliklerine öncelikle atanması mümkün olabilecektir.

18

Yeni Sistemle Birlikte Üniversiteye Girişte Uygulanan Katsayı Konusunda Süreç Nasıl İşleyecek?

Farklı katsayı uygulaması tamamen kaldırılmıştır.

Bundan sonra öğrencilerin yükseköğretim kurumları-

na yerleştirilmesinde, merkezi sınavdan aldıkları puan

ve ortaöğretim başarı puanının toplamından oluşacak

yerleştirme puanı esas alınacak.

Ortaöğretim başarı puanı okul değil, kişi bazlı belirlenecek. Ortaöğre-

tim bitirme notu; en küçüğü 250, en büyüğü 500 olacak şekilde ortaöğ-

retim başarı puanı olarak belirlenecek ve hesaplanan ortaöğretim başarı

puanının yüzde 12’si yerleştirme puanının hesaplanmasında sınavdan

alınan puana eklenecek.

4+4+4 Yeni Eğitim Sistemine İlişkin Önerilerimiz

20

Yeni eğitim sisteminin dayandığı felsefe ve bu felsefeye bağlı olarak

geliştirilen amaçlar, medeniyet değerlerimiz ve insan tasavvurumuzla

uyumlu “insan” ve “toplum” anlayışına yönelik olmalıdır.

Bu çerçevede, eğitim sisteminin ve bu sistem aracılığıyla yetiştirmeyi

öngördüğümüz insanın ve oluşturmak istediğimiz toplum yapısının; ha-

yatı bir bütün olarak kavrayabilecek, hayata anlam katabilecek ve anlamlı

bir hayatı idame ettirebilecek; bireysel amaçlarıyla içinde yaşadığı toplu-

mun ortak amaçlarını bütünleştirebilecek; daha erdemli bir toplumun in-

şasında aktif rol üstlenebilecek yeterliliklerle donatılmış; bilgi, hikmet ve

irfan sahibi insanlar ve böylesi insanlardan meydana gelen, tarihi gelenek

ve birikiminden beslenen, çağını okuyup anlayabilen, daha adil ve insani

bir dünyanın ihtiyaç duyduğu değerleri üretip geliştirmekle kalmayıp söz

konusu değerleri sadece kendi insanının refah ve mutluluğu için değil,

bütün bir insanlık âleminin hizmetine sunabilen, en üst düzeyde sosyal

sorumluluk bilincine sahip bireylerden oluşan erdemli ve mutlu bir top-

lum gibi temel ilke, değer ve idealler üzerinden inşa edilmesi gerekir.

Böylesi bir inşa kurgusunda okul; ‘insan topluluğu ve bir yaşama alanı

olarak’ görülmeli ve insan merkezli, bireysel sorumluluk, işbirliği, paylaş-

ma, eleştirel düşünme, vizyon oluşturma, bütünsel düşünme, farklılıklara

saygı gibi değerler etrafında tasarlanmış; insani, ahlaki ve kültürel değer-

lere dayalı eğitim anlayışının ön plana çıkarıldığı; güvenli, himaye edici,

gözetici, özgürleştirici, gelenekle değişme arasındaki dengeyi sağlayabi-

len eylem ve faaliyetlerin gerçekleştirildiği bir ortam olarak tasarlanma-

lıdır.

Eğitim; bilgi yükleme yerine, beden, zihin ve ruh arasındaki dengeyi

ve çağın getirmiş olduğu problemlerin farkında olmayı ve bunları çöze-

bilmeyi sağlayabilecek, bireysellikle toplumculuğu birlikte gözeten, bi-

reysel amaçlarla toplumsal amaçları olabildiğince bütünleştiren, gelecek

merkezli düşünen, tasarlayan, hayal kuran ve üreten insanlar yetiştirme-

ye dönük bir süreçtir.

21

İnsan, değer oluşturan, hayatını değerlere göre tanzim eden ve ya-

şayan bir varlıktır. İnsanın hayatta önem verdiklerini ve gerçekleştirmek

istediklerini kapsayan değerler, sosyal, dini, ahlaki, politik ve ekonomik

alanlarla ilgilidir. Bu bağlamda, ülke ve insan sevgisini paylaşma, farklılık-

lara saygı, yardımlaşma, başkalarını düşünme, özgürlük, çalışma, başar-

ma, söz edilebilecek bazı değerlerdir. Eğitim sistemimizde duygusal ala-

nı oluşturan değerler konusunda büyük ve ciddi bir kriz yaşanmaktadır.

Bunu aşmanın yolu, öncelikle eğitim sistemi içinde rol alanların, temsil

ettikleri ve yaşattıkları değerlerle öğrencilere rol model olmaları, değer-

ler çevresinde şekillenen bir okul toplumunu oluşturmalarıdır. Okullarda

düzenlenecek etkinliklerde öğrencilerin bu değerleri yaşayarak kazan-

maları hedeflenmelidir. İnsani değerler, sadece bazı derslerle değil, daha

çok yaşanarak içselleştirilebilir. Okulların örtük (ders programları dışında

kalan ve farklı etkinliklerle öğrencilere kazandırılacak özellikleri kapsa-

yan) programları, değerler ve karakter eğitimi çevresinde düzenlenmeli-

dir. Okulun her türlü fiziki mekânları (koridor, kantin, kütüphane, bahçe,

işlik vb.) bu amaçla kullanılmalıdır.

Mesleki eğitim anlayışını yeniden yorumlayarak öğrencilere erken

yaşlarda belirli bir mesleğe ilişkin uzmanlık bilgi ve becerilerini kazan-

dırmak yerine, çeşitli meslekleri icra edebilecek yeterlilikler kazandırıl-

malıdır. Yetişmiş fakat seçim yapmamış insan (temel hayat becerilerini

kazanmış, birden çok alanda uzmanlaşmaya açık) anlayışını esas alan

mesleki eğitim anlayışı ikame edilmeli; böylece bireyler, farklı meslekleri

icra edebilecek donanımlara hazır ve farklı mesleki alanlarda uzmanla-

şıp istihdam edilebilecek bir şekilde meslek hayatına hazırlanmalıdır. Bu

anlayış çerçevesinde, mevcut mesleki ve teknik eğitimin gözden geçiri-

lerek iş hayatıyla uyumlu ve yeni gelişmelere uygun, esnek ve her türlü

yatay ve dikey geçişlere imkân verebilecek şekilde yeniden tasarlanması

gerekir. İlköğretim ikinci kademeden başlayarak öğrencilere meslekleri

tanımaları ve tecrübe etmeleri için fırsatlar oluşturulmalıdır. Her ilde bu-

lunan ticaret, sanayi odaları ve benzeri meslek kuruluşlarının bu okulları

finansal açıdan destekleyecekleri ve öğrencilere burs verecekleri yapı

22

kurulmalıdır. Belirli bir mesleği icra eden meslek erbabının, mesleki ye-

terliliklerini geliştirme ya da mesleki rotasyon konusundaki talepleri ön-

celikle karşılanmalıdır. Farklı alanlara geçiş yapmak isteyen bireylerin ge-

rekli yeterlilikleri sağladıktan sonra istedikleri yükseköğretim kurumuna

her türlü geçişine fırsat verilmelidir. Bu geçişlerde, ilgili alanda yeterliliğe

sahip olma esas alınmalıdır.

Eğitimin temel işlevi, her bireyi kendi otantik özelliklerini koruyarak

geliştirmek, kendine ve ülkesine yabancılaştırmadan insani değerleri ka-

zandırmak ve onu her türlü egemenlik kurmaya dönük baskılardan öz-

gürleştirmektir. Eğitimin asli işlevi, meslek adamı yetiştirmek değildir. Bu,

sanayileşme sürecinde sanayi toplumu ve kapitalist sistemin taleplerine

göre insan yetiştirme anlayışına dayalıdır. Okul ve eğitim, sadece ekono-

mi ve iş yaşamına endeksli olarak tasarlanamaz. Eğitimin işlevi, bireyin

kendi özgür iradesiyle iş yapabilme, iş ve meslek seçebilme becerilerini

geliştirmektir.

Okullaşma yerine, eğitim ve insanlaşma kavramları merkeze alınmalı-

dır. Eğitimin birey açısından amacı, kendini inşa etme; toplum açısından

ise, toplumu sürekli olarak bütün kurumlarıyla dönüştürme ve yeniden

üretmedir. Bireylerin, toplumda var olan mevcut eşitsizliklerin eleştirel bir

bilinçle farkına varmaları, toplumsal dönüşüm sürecinde aktif bir rol üst-

lenmeye cesaretlendirilmeleri sağlanmalıdır. Türkiye açısından, insanlık

için, yeni bir medeniyet algısı ve söylemi oluşturabilecek insanlar yetiştir-

mek, uzak hedef olarak eğitim sisteminin felsefi temelini oluşturmalıdır.

Eğitimin temel işlevlerinden biri, bireyin kendini bilmesini, tanıması-

nı ve sürekli inşa etmesini sağlamaktır. Eğitim, bir özgürleştirme süreci

olup bireyi, her ne amaçla olursa olsun, koşullandırma, dıştan etkilerle,

dıştan tercihlere zorlama ilkel bir anlayıştır. Bunun yerine bireyin özgürce

tercihler yapabilmesine ve kendini gerçekleştirebilmesine imkân sağ-

layacak bir rehberlik sisteminin ikame edilmesi zorunludur. Bu yapının

oluşabilmesi için bireylerin tercihler yapabileceği, böylece kendini tanı-

yabileceği, seçeneklere ve alternatiflere dayalı bir sistemin oluşturulması

gereklidir. Yönelmeler, dıştan etkilerle değil, içsel ve bireysel dürtülerle

23

olmalıdır. İlköğretimin ilk kademesinden sonra ve ortaöğretimde ilk sı-

nıflarda alınacak ortak derslerden sonra üst sınıflara doğru seçenekleri

artırmaya, öğrencilerin yeteneklerine uygun ve çok yönlü değerlendir-

melerin esas alındığı ölçme ve değerlendirme dosyalarına dayalı olarak

alanlara yönelmelerini sağlamaya dönük bir sistem oluşturulmalıdır.

Yukarıdaki amaç ve hedefler doğrultusunda, 4+4+4 eğitim sistemi-

nin vesile kılınarak yapılması gerekenler aşağıda yer almaktadır:

1-İlkokula Başlama Dönemi/Yaşı ya da Ayı

Kanunda, 6-14 olan zorunlu ilköğretim çağı, 6-13 yaş olarak değiştiril-

miştir. İlköğretime başlangıç yaşıyla ilgili bir değişiklik yapılmamış olmak-

la birlikte yapılan açıklamalardan, uygulamada, 60-72 aralığındaki çocuk-

ların isteğe bağlı olarak, 72 ayı tamamlamış çocukların ise zorunlu olarak

ilkokula kayıt edilmesine yönelik bir düzenleme yapılacağı anlaşılmakta-

dır. Halen yürürlükte bulunan MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde,

eğitim-öğretim yılının başladığı takvim yılının Aralık ayı itibariyle 72 ayı

tamamlamış olanların birinci sınıfa kaydolmaları öngörülmektedir.

6 yaş altı grupta bulunan çocuklar arasındaki bedensel ve zihinsel ge-

lişim farklılığının, daha üst yaş grupları arasındaki bedensel ve zihinsel

gelişim farklılığından daha belirgin olması, 60 ayını tamamlamış çocuk-

ların öz bakım becerilerinin henüz tam anlamıyla gelişmediği, 60 ve 72

aylık çocukların aynı sınıf ortamında bulunmasının özelikle 60-66 aralı-

ğındaki çocuklar için telafi edilemez zararlara neden olabileceği, mev-

cut sınıf öğretmenlerinin pedagojik donanımlarının 6 yaş grubu esasıyla

oluştuğu, 60 aydan itibaren ilkokula kayıt hakkı tanınması halinde okul

öncesi eğitim evresinde bulunması gereken çocukların ilkokulda öğre-

nim görmesine neden ve okul öncesi eğitimle kazanılacak becerilerin

ve ilgilerin kazanılmasına engel olunacağı, 66 aydan önce ilkokula baş-

layacak çocuklar üzerinde okul fobisinin oluşacağı gibi hususlar dikkate

alınarak, ilkokul birinci sınıfa kaydolma hak ve zorunluluğunun ilgili yö-

netmelikte, eğitim-öğretim yılının başladığı yılın Aralık ayı itibariyle

24

a) 66-72 ay aralığındaki çocukların velilerinin isteğine bağlı olarak,

b) 72 ayını tamamlayan çocukların zorunlu olarak ilkokul birinci sınıfa

kaydolmasının öngörülmesi uygun olacaktır.

0 yaş 1 Yaş 2 Yaş 3 Yaş 4 Yaş 5 Yaş 6 Yaş

0 – 12 ay 13 – 24 ay 25 – 36 ay 37 – 48 ay 49 – 60 ay 61 – 72 ay 73 – 84 ay

2- Yeni Sistemin Sağlıklı İşlemesi İçin Her Kademe İçin Yeni Müfredat Düzenlenmelidir

Değerler, insan eylemlerinin başında, sürecin bizzat içinde ve sonun-

da yer alır. Çünkü bu, insanın bilinç dünyasında ve vicdanında başlayan

bir etki biçimidir. Bu çerçevede değerler; düşünme ve zihni muhake-

mede birer araç olarak kullanılmak, kişilerin dikkatini istenen, yararlı ve

önemli görülen kültür nesneleri üzerinde odaklaştırmak, ideal düşün-

me ve davranma yollarını göstermek gibi fonksiyonları icra eder. İnsan

davranışlarını belirleme ve insan karakterini şekillendirme noktasında

oynadıkları bu çok önemli rol nedeniyle toplumun sahip bulunduğu

bu değerlerin yeni nesle aktarılması, belirli bir düzen, iç tutarlılık ve bir

sistem dâhilinde verilmesini gerektirmektedir. Bu ise, ancak eğitim sis-

temi içinde müfredata dâhil edilmesiyle mümkündür. Bu nedenledir ki,

4+4+4 eğitim sistemiyle arzulanan sonuçların elde edilebilmesi, insanı-

mızın sahip olduğu ahlaki ve toplumsal değerlerin, müfredatın yeniden

belirlenmesi noktasında öncelikle göz önüne alınması, temel belirleyici

etken olmasıyla mümkündür.

Değerler eğitimi, yeni müfredat düzenlemesinde öncelikle dikkate

alınmak suretiyle kademelere göre müfredatın içeriğine ilişkin önerile-

rimiz şu doğrultudadır:

25

Okul Öncesi Eğitim

Kanun, okul öncesi eğitim sistemine yönelik bir değişiklik içerme-

diğinden, kanun kapsamında müfredat değişikliğine ihtiyaç bulunma-

maktadır. Ancak, ilkokul müfredatında yapılacak değişiklikler kapsamın-

da okul öncesi eğitimde de değişiklik ihtiyacı söz konusu olabilir. Okul

öncesi eğitimde değerler merkezli bir program geliştirilmeli, ortak milli

kültürü güçlendirici (toplumu birbirine bağlayan ve bir arada tutan kök-

leşmiş değerlerin öğrenilmesi ve idrak edilmesi) değerlerin öğretilip iç-

selleştirilmesine büyük önem verilmelidir. Okul öncesi eğitimle ilgili ana-

baba eğitimleri yaygınlaştırılmalıdır.

Dünyadaki okul öncesi eğitim programları incelendiğinde, birçok

farklı programın uygulandığı görülür. Son yıllarda özellikle gelişmiş ül-

kelerde risk altında bulunan, zihinsel veya bedensel engelli çocuklar için

de ayrı okul öncesi eğitim programları yaygınlaşmaktadır. Türkiye, halen

okul öncesi normal eğitimi yaygınlaştıramadığı gibi, risk altındaki çocuk-

lar için okul öncesi eğitim kurumlarını planlayıp uygulamaya geçireme-

26

miştir. Okul öncesi eğitimin dünya ülkelerinde yaygınlaşması için çalışan

iki uluslararası örgüt bulunmaktadır: UNICEF ve Birleşmiş Milletler Geliş-

tirme Programı (UNDP). Ayrıca Birleşmiş Milletler, UNDP kurumu ile özel-

likle çocuk ve kadınları merkeze alan kapsamlı bir program başlatmıştır.

Bu program, yeni bin yılın hedefleri başlığı ile tanıtılmış ve uygulamaya

konulmuştur. Program hedeflerine, 2015 yılında ulaşılması planlanmıştır.

İlkokul

İlkokul müfredatı, oyun çağı çocuğuna uygun derslerin ve bu ders-

lere ilişkin hedeflerin yer alacağı şekilde düzenlenmelidir. Bu kapsamda,

okuryazarlık, teknolojik okuryazarlığı, okuma kültürü, çevre ve doğaya

karşı duyarlılık ve doğal yaşamla iç içe olma, kendini ve becerilerini keş-

fetme, öz bakım becerilerini ve psiko-motor davranış yeterliklerini geliş-

tirme odaklı bir müfredat temeli oluşturulmalıdır. Beceri temelli, doğa ve

yaşamla iç içe bir evre olduğu kabul edilmek suretiyle ilkokulun müfre-

datı, çocukların;

• Okulu yaşanabilir bir ortam olarak kabul etmesine,

• Bu dönemde aldıkları dersleri ve kazandıkları davranışları günlük

hayata yansıtmalarına,

• Bedensel ve zihinsel gelişimlerini desteklemeye,

• Becerilerinin farkına varmaya ve geliştirmeye,

• Yaşıtları ile doğru ve sürdürülebilir bir iletişim kurmalarına,

• Ülkenin ve yaşadıkları toplum kesitinin değer yargılarının farkına

varmasına,

• Sayısal ve sözel temel işlem becerilerinin gelişimine,

• Zihinsel farklılıklarının ve yönelimlerinin ortaya çıkmasına imkan

sağlayacak bir içeriğe sahip olmalıdır.

Öğrencilerimiz, kendilerine özgü özellikleri korunarak sosyal idealler-

le güçlendirilmeli, yıkıcı rekabet anlayışından uzak, değerler eğitiminin

merkeze alındığı bir söylem ve anlayışla yetiştirilmelidir.

İlkokulun ilk sınıfında okula, okul yaşamına ve sınıf ortamına oryan-

tasyona ve ilkokul döneminde kazanılacak davranışlara yönelik ipuçları-

27

nın edinilmesine ağırlık

verilmeli, birinci sınıf

sonunda okuma-yaz-

mayı öğrenmek gibi bir

hedef ortaya konma-

malıdır. Diğer sınıflara

ilişkin ders programları

ve hedefler, ilkokul müf-

redatının yukarıda yer

verdiğimiz genel ilkeleri

çerçevesinde belirlen-

melidir. Genel itibariyle

müfredat, çocuğun henüz oyun çağında olduğu gerçeğiyle esnek ve

çocuk zihnini bilgi yükleme alanı olarak görmeyecek, bu döneme iliş-

kin bedensel ve zihinsel kazanımlar ile yaş etkinlikleri gerçekleştirmesine

katkı sağlayacak şekilde oluşturulmalıdır.

İlkokul, çocukların zihinsel, duygusal ve bedensel yönden gelişimleri-

ne destek sağlayıcı, sahip oldukları yetileri geliştirebilecekleri, kendilerini

keşfedebilecekleri eğitim düzeyi olarak kabul edilmektedir. İlkokulların,

bilgi aktarım mekânları veya bilgi yükleme birimleri anlayışıyla düzenlen-

mesi, yukarıda ifade edilen özellikleri kazandıramayacaktır. Bu sebepten,

okulun işlevi sorgulanarak çocuğun kendini keşfine ve geliştirmesine

imkân tanıyacak yeni işlevin okul için benimsenmesi ve okul adı verilen

kurumun bunu gerçekleştirecek şekilde düzenlenmesi gerekir. Kısaca,

ilkokullar bir ‘yaşama ve öğrenme alanı’ anlayışına uygun olarak inşa

edilmelidir. Eğitim programları, yaşamla ve yaşam döngümüzle birleş-

tirilmelidir.

İlkokul, ortak değerlerin ve kültürün oluşturulduğu bir yaşama ala-

nı olarak tasarlanmalıdır. Ortak söylenecek müzik, ortak oynanabilecek oyun, herkesin uymaktan haz duyacağı bazı toplumsal değerlerin oluş-turulması hedeflenmelidir. Bu açıdan tarih, musiki ve dil eğitimi üzerinde özenle durulmalıdır.

28

Ortaokul

Ortaokul müfredatı, ortaokul dönemindeki çocukların oyun çağın-

dan çıkıp akademik benlik tasarımı dönemine hazırlık evresinde olduğu

kabul edilmek suretiyle oluşturulmalıdır. Ortaokul programı tasarımın-

da, öğrencilere temel yeterliliklerin kazandırılması esas olmalıdır. Bunlar;

yazılı ve sözlü dili etkili kullanma yeterlilikleri, hesaplama yeterlilikleri,

teknoloji okuryazarlığı, medya okuryazarlığı, kendi kendine öğrenme ye-

terlilikleri, problem çözme yeterlilikleri, üst düzey düşünme yeterlilikleri,

sosyal ve kültürel yeterlilikler, politik yeterlilikler, spor ve sanat yeterlilik-

lerinden oluşmalıdır. Eğitim sistemi, çocuklarımızı ve gençlerimizi içinde

bulunduğu motivasyon krizinden kurtaracak ve özgüven duygularını güçlendirecek bir yaklaşım içerisinde olmalıdır.

Yeni sistemle birlikte, farklı türde ve farklı programlar uygulayan or-

taokulların açılacak olması, ortaokul kademesinde programlararası geçiş

esnekliğinin sağlanacak olması gibi hususlar dikkate alınarak, ortaokul

müfredatının ilk iki sınıfında ortak ders havuzunun oluşturulması uygun

olacaktır.

Bu kademede yer alacak derslerin kapsamında yapılan etkinliklerin

temel amacı; Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma, eleştirel düşünme,

araştırma, iletişim, problem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişim-

cilik, karar verme, kaynakları etkili kullanma, güvenlik ve korunmayı sağ-

lama, öz yönetim, bilimin temel kavramlarını tanıma ve temalarla ilgili

temel kavramları tanıma becerilerinden bir veya bir kaçını kazandırmak

olmalıdır.

Lise

Lisenin, niteliği itibariyle akademik bilgi edinme ve üst öğrenim kade-

mesine hazırlanma ve mesleki eğitim gibi işlevlere sahip olacak olması

nedeniyle, lise müfredatı mutlak surette bütün bu işlevleri kapsayacak

içerikle oluşturulmalıdır.

Lise, sadece devam edilen okul türü ya da öğretim programına yöne-

29

lik tematik derslerle sınırlı

bir kademe olarak değil,

bütün öğrencilere asgari

genel kültür kazandıracak

bir kademe olarak tasarlan-

malıdır.

Farklı türde ve öğretim

programlarında öğrenim

gören öğrencilerin üst öğ-

renim kademesinde aynı

yükseköğretim program-

larını tercih etme imkanı-

na sahip olacak olmasına

bağlı olarak, lisenin bütün

sınıflarında ortak ders ha-

vuzu oluşturulmalıdır. Diğer taraftan, lise kademesinde programlar ve

okul türleri arasında geçiş esnekliği oluşturulması dikkate alınarak, lise

müfredatının okul türü veya program değişikliği yapan öğrenciler açı-

sından fark dersi vermek veya program değişikliği odaklı bir sınava tabi

tutulmak yükümlülüğü oluşturmaması sağlanmalıdır.

Lise müfredatı, değerler eğitimine yönelik içerik bilgisi ve davranış

kazanımları noktasında daha önceki kademelerdeki eksiklikleri gidere-

cek ve bu süreci tekemmül ettirecek şekilde dizayn edilmelidir. Ayrıca,

öğrencilerin milli kültürü özümseyecek şekilde yetiştirilmeleri ve bu kül-

türün kaynaklarından yararlanabilmeleri için programlarda Batı dillerinin

yanında Osmanlıcanın zorunlu ve diğer Doğu dillerinin (Çince, Hintçe,

Farsça, Arapça) de seçmeli ders olarak konulması sağlanmalıdır. Her öğ-

rencinin en az bir yabancı dili iyi derecede öğrenebileceği bir yapı ku-

rulmalıdır. Ortaöğretimde milli sanatlarla, milli musikinin öğretilmesine

dönük çalışmalara ağırlık verilmeli, öğrencilerin milli ve estetik duyguları

güçlendirilmelidir.

30

Meslek liseleri ile yaygın

eğitim kapsamında ger-

çekleştirilen mesleki eği-

timler arasında eş değerlik

sağlanmalı, örgün eğitim

dışında edinilen mesleki

beceriler de örgün eğitim-

de alınan belgelerle serti-

fikalandırılmalıdır. Meslek

eğitimi veren bütün kurum

ve kuruluşlar illerde mil-

li eğitim müdürlüğünün

denetim ve gözetiminde

meslek eğitimi üst kurulları

tarafından koordine edilmelidir. Söz konusu liselerin ülke çapında stan-

dart ve ilkeleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmelidir.

Meslek liselerinin, belirli bir mesleğin gerektirdiği bütün becerileri ka-

zandırmak yerine, mesleğe hazırlık niteliğinde teknik donanım ve yeter-

lilikler kazandırması amaçlanmalı; mesleki eğitimin daha sonra meslek

yüksekokulları ve iş yaşamında gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır. Meslek

eğitimi, yerel ticaret ve sanayi odalarının maddi destek ve işbirliği ile yü-

rütülecek bir yapıya kavuşturulmalıdır. Her meslek lisesine sponsor ola-

cak ve maddi destek sağlayacak sanayi ve ticari kuruluşlar belirlenmeli

ve söz konusu liselerde açılacak programlarda bu kuruluşların görüşü

belirleyici olmalıdır. Kısaca, mesleki eğitim konusunda işverenlerin katkı-

ları sağlanmalı, bütün meslek liseleri ilgili illerin ticaret ve sanayi odaları

tarafından desteklenmeli, bu okulların organize sanayi bölgesi içine ta-

şınmaları tercih edilmelidir.

3-Din Eğitim ve Öğretimi Nasıl Olmalıdır?

Kanun değişikliğiyle imam hatip ortaokullarının açılması sağlanmış,

Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı kanuni seçimlik ders ola-

31

rak belirlenmiştir. Ancak, din eğitimi ve öğretimi konusuna ilişkin deği-

şikliklerin bunlarla sınırlı tutulması veya bunların yeterli görülmesi doğru

olmayacaktır. Bu bakımdan, Anayasa’nın 24. maddesinin özellikle üçün-

cü fıkrası kapsamındaki anayasal hakkın tam anlamıyla kullanılabilmesi

adına;

• İlkokul evresi dâhil olmak üzere bireylerin, zorunlu öğretim süreci

içerisindeyken dahi din eğitimi ve öğretimi konusundaki ihtiyaç

ve taleplerini karşılayacak eğitim ve öğretim faaliyetlerine devam

etmesine engel olan bütün sınırlamalar kaldırılmalı,

• Milli Eğitim Bakanlığı’nca ilkokullarda da Kur’an-ı Kerim ve Hz.

Peygamberimizin Hayatı ve benzeri din eğitimi ve öğretimine

yönelik seçimlik derslere yer verilmeli,

• Kız ve erkek öğrenciler için ayrı imam hatip ortaokulları ile imam

hatip liseleri de açılmalı,

• Özel öğretim kurumu statüsünde imam hatip ortaokulu ve imam

hatip lisesi açılmasını engelleyen hükümler kaldırılmalı,

• Din eğitimi ve öğretimi konusunda örgün eğitimi destekleyecek

yaygın öğretim faaliyetlerinin sayısı artırılmalı ve kapsamı zengin-

leştirilmeli,

• Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin Hayatı dersleri ortaokul

ve liselerin haftalık ders programlarında en az ikişer saat olarak

yer almalı,

• Ortaokul ve lise ders programlarında yer verilecek Hz. Peygam-

berimizin Hayatı derslerinde İslam âlimleri tarafından yazılan ve

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından uygun bulunan eserler de

kaynak kitap olarak kullanılmalı,

• Kur’an Kursu’nu tamamlayan ve hafızlık belgesi alan bireylerin,

belgeye bağlanmış bu eğitimlerini veren kurumlarla imam hatip

lisesi arasında denklik ilişkisinin kurularak, bu kurumlarda almış

oldukları belgeye bağlanmış eğitimlerinin imam hatip lisesinin

belli sınıf veya programına/derslerine denkliği sağlanmalı,

• Diyanet İşleri Başkanlığı ile işbirliği yapılarak imam hatip or-

32

taokulu ve imam hatip liselerinde, örgün eğitim sürecinin ta-

mamlandığı saatlerden sonra düzenlenmek ve görev alacak

öğretmenlerin istekliler arasından seçilmesi ve ek ders ücreti

ödenmesi kaydıyla zorunlu öğretim çağı dışına çıkmış vatan-

daşlara yönelik din eğitimi ve öğretimi hizmeti sunulmalıdır.

4-Yeni Sistemde Sınıf Öğretmenlerinin Durumu

Yeni sistemin, sınıf öğretmenlerinin görev yaptığı ilkokul sürecini 5 yıl-

dan 4 yıla indirmesinin, diğer parametreler dikkate alınmadan sınıf öğret-

menleri bakımından norm kadro fazlası olmak yönüyle olumsuz sonuç

doğuracağı şeklinde yanlış bir algı oluşturulmaktadır. Yukarıda yer verdi-

ğimiz açıklamalar çerçevesinde, Milli Eğitim Bakanlığı’nın sınıf öğretmeni

ihtiyacında bir azalma söz konusu olmayacağı gibi, eğitim kurumlarının

sınıf öğretmeni norm kadro sayısında bir değişiklik olmayacaktır.

Halen 4. sınıfa devam etmekte olan öğrencilerin 5. sınıfa devam ede-

cekleri, bu yönüyle gelecek yıl sınıf öğretmenleriyle beraber olma algısı-

na sahip olacakları da dikkate alınarak, yeni sistemin tam anlamıyla uy-

gulanmasına ilişkin süre göz önünde bulundurularak, geçici bir süre için

(örneğin 3 yıl süreyle) ortaokulun birinci sınıfında ihtiyaç olması ve sınıf

öğretmeninin rızası alınmak suretiyle bazı derslerin sınıf öğretmenleri ta-

rafından okutulmasına imkân sağlanmalıdır.

Diğer taraftan, ilkokulun birinci sınıfına kaydolan öğrenci sayısına iliş-

kin değişikliklerin yerleşim alanları itibariyle farklılık göstermesine bağlı

olarak, sınıf öğretmeni norm kadro sayısına ilişkin kısmi değişiklikler ola-

bileceği ihtimali göz önünde bulundurularak aşağıdaki tedbirlerin alın-

ması uygun olacaktır.

Sistemin yeni oluşacağı ve bu süreçte özellikle öğretmenlerin deste-

ğine ihtiyaç duyulacağı açıktır. Sistemin sağlıklı bir şekilde uygulamaya

geçmesi ve sürdürülebilir hale gelmesi, uygulama açısından ana taşıyı-

cı unsur olan öğretmenlerin sistem dolayısıyla olumsuz etkilere maruz

kalmamasıyla doğrudan ilgilidir. Bu amaçla, olası norm kadro değişiklik-

33

leriyle öğretmenlerin eğitim kurumu, eğitim bölgesi veya hizmet alanı

noktasında yer değişikliğiyle karşı karşıya kalma riskine fırsat vermemek

için, norm kadroyla ilgili yönetmeliğe “Öğretmenlerin, 2011-2012 öğre-

tim yılındaki norm kadro bakımından durumlarında istekleri dışında üç

yıl süreyle herhangi bir değişiklik yapılmaz” hükmünü içeren bir geçici

madde eklenmelidir.

Ayrıca, mevcut sınıf öğretmenlerinden, mezun oldukları yükseköğre-

tim programları itibariyle branş öğretmenliğiyle ilişkilendirilmesi müm-

kün olanların, (ortaokulların dört yıl olması kaynaklı branş öğretmeni

ihtiyacı da dikkate alınarak) istekleri çerçevesinde branş değişikliği yap-

maları da ivedilikle sağlanmalıdır. Diğer taraftan, yeni sınıf açma imkânı

bulunan ilkokullarda mevcut durum itibariyle öğrenci mevcudu 30’dan

fazla olan sınıflar bölünmelidir.

5-İlkokul Başta Olmak Üzere Bütün Okul Türlerinde Sınıf Mevcudu Sınırlaması

Kanunun genel gerekçesinin eğitimde kalite ve verimliliği artırmak

olduğu açıktır. Bu kapsamda, eğitim sisteminin kademeli hale getirilme-

si, farklı yaş gruplarının ayrı eğitim ortamlarında bulunması gibi imkânlar

oluşturacak kanunun genel amacını gerçekleştirmesi için sınıf mevcutla-

rıyla ilgili bağlayıcı bir kriterin de belirlenmesi gerekmektedir.

Farklı yaş grubunda bulunan çocukların aynı okulda ve aynı eğitim

ortamında bulunması ne kadar yanlışsa, aynı yaş grubunda fazla sayıda

çocuğun aynı sınıf ortamında eğitim görmesi de en az o kadar sakıncalı-

dır. Bu çerçevede, eğitimde verimlilik ve kalitenin artması, sınıf ortamın-

da eğitim süreçlerine katılım ve erişebilirlik imkânının daha fazla olması,

öğrenci merkezli eğitimin gerçek anlamda uygulanabilmesi için başta

ilkokul olmak üzere bütün okul kademe ve türlerinde sınıf mevcudu sı-

nırlaması öngörülmelidir. Yürürlükte bulunan norm kadro sayısına ilişkin

düzenlemede, sınıf mevcutlarının azami 30 olmasına ilişkin bir hüküm

bulunmakla birlikte henüz bu hükmün fiili uygulaması söz konusu de-

ğildir. Sınıf mevcutlarının Anadolu liselerinde 30, Fen liselerinde 24’den

34

fazla olmamasına ilişkin mevcut uygulama, ortaöğretim yaş grubunda

bulunan bireylerin dahi sınıf mevcudunun fazlalığından olumsuz etki-

leneceğinin kabul edildiği esas alınmak suretiyle, başta ilkokul olmak

üzere sınıf mevcutlarının bütün okul türleri için 24 olarak belirlenmesi,

bazı okul türleri için uygulanan müfredat ve verilen eğitimin özellikleri

dikkate alınarak daha düşük sınıf mevcudu belirlenmesi ve bu hususların

yönetmeliklerde amir hüküm olarak düzenlenmesi uygun olacaktır.

6-Okul ve Sınıfların Fiziki Mekânlarının Düzenlenmesi

Okul, bir yaşama alanı olarak düşünüldüğünde, insan yaşamının bü-

yük bir kısmının geçtiği okulun fiziki mekânları büyük önem taşımakta-

dır. Yeni inşa edilecek bütün okul binaları, tarihi mimari izleri taşıyan ferah

alanlardan oluşmalıdır. Okulun fiziki yapısının, engelli vatandaşlarımıza

“engelsiz yaşam” imkânı sağlayacak şekilde oluşturulmasını ve toplumun

diğer bireyleri açısından da çekim merkezi olarak algılanmasını sağlaya-

cak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

Bütün okullar, çocuk dostu ve cazibe merkezi olarak öğrencilerin aka-

demik, sosyal, psikolojik; kaliteli eğitim, güvenli ve sağlığa uygun ortam

ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanmalıdır. Okullarda, öğrencile-

rin bireysel ilgilerine cevap verecek mekânlarla birlikte onların işbirliği

içinde paylaşımlar yaşayabilecekleri mekânlara da yer verilmelidir.

Okullar, öğrencilerin fiziki, zihinsel, psikolojik ve sosyal yönlerden ken-

dilerini güvende hissettikleri, velilerin de çocuklarını emniyetle teslim

edebilecekleri en güvenli yerler olacak şekilde düzenlenmelidir.

Çok katlı ve büyük tip projelere dayalı okul tasarımlarından vazge-

çilmeli, butik okul binası, geniş oyun ve uygulama alanları şeklinde yeni

tasarımlar üzerinde çalışılmalıdır. Okul bahçelerinde öğrencilerin doğayı

ve çevreyi tanıyabilecekleri yeşil alanlar oluşturulmalıdır. Öğretmenleriy-

le birlikte sınıf dışı faaliyet yapabilecekleri alanlara da okul yapıları içinde

yer verilmelidir.

İlkokulda sınıf düzenleri yeniden ele alınmalı, sınıf içerisinde sıra siste-

mi ile birlikte etkinlik alanları da oluşturulmalıdır.

35

7-Eğitim Kurumu Yöneticilerine İlişkin Düzenleme ve Değişiklikler

Yeni sistemle birlikte bağımsız ilkokul veya ortaokula dönüştürüle-

cek olan ilköğretim kurumlarında halen yöneticilik yapanların kazanılmış

hakları korunmalıdır.

Bu sistem kapsamında, ilkokul ve ortaokulların birlikte olduğu okul-

larda ilkokul ve ortaokul, ortaokul ve lisenin birlikte olduğu okullarda

ortaokul ve lise için ayrı eğitim kurumu yöneticileri atanmalıdır. Kanunun

yürürlüğe girmesinden sonra açılacak eğitim kurumlarının yönetici ata-

maları hemen yapılmalıdır.

Eğitim kurumu yöneticilerinin 6 saat derse girme zorunluluğu kaldı-

rılmalı, 6 saate kadar derse girme yükümlülüğü öngörülmelidir.

Özellikle ikili öğretim yapılan eğitim kurumlarının yöneticilerine, gün-

lük çalışma süreleri dikkate alınarak ilave ek ders ücreti, fazla çalışma üc-

reti, ilave tazminat gibi mali haklar kapsamında iyileştirme yapılmalıdır.

Eğitim kurumu yöneticilerinin, okul çevresi ve özellikle de öğrenci

velileriyle karşı karşıya kalmasına neden olan bağış ve aidat gibi uygula-

maları sona erdirecek şekilde, bütün eğitim kurumlarına, giderleriyle ilgili

ödenek aktarılmalıdır.

Eğitim kurumu yöneticilerinin, bakanlık merkez ve taşra teşkilatı yö-

neticiliklerine atanmasına yönelik kariyer imkânları artırılmalı; alandan

gelen eğitimcilerin eğitim sistemi, eğitim politikaları ve eğitim süreçle-

rinin yönetimine ilişkin merkez karar mekanizmalarında yer alması sağ-

lanmalıdır.

Okul yöneticilerinin bir eğitim ve okul lideri olarak inisiyatif alanları

genişletilmeli, bürokratik rolleri azaltılmalı, yetkilendirilip güçlendirilerek

eğitim-öğretimle ilgili rolleri öne çıkarılmalıdır. Eğitim kurumu yönetici-

liği, okul liderliği olarak algılanmalı, hem yetki ve yeterlilikler yönünden

güçlendirilmeli hem de maddi ve manevi yönden talep edilebilir hale

getirilmelidir.

36

8-Mevcut 5-6 ve 7. Sınıf Öğrencilerinin Yeni Sistemle Oluşan Hak ve İmkânlardan Yararlanması

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 5, 6 ve 7. sınıflarda öğrenim gör-

mekte olanların, eğitimlerini, bulundukları kurumda tamamlamaları ön-

görülmektedir. Bu hüküm, söz konusu kapsamda bulunan öğrencilerin

kesintisiz eğitim sistemi kapsamında kalmaya devam edeceği sonucunu

doğurmaktadır. Kesintisiz eğitim sisteminin, kanunun yürürlüğe girdiği

tarih itibariyle uygulamadan bütünüyle kalkması, söz konusu sınıflardaki

öğrencilerin yeni eğitim sistemi kapsamında oluşturulacak farklı ortao-

kul türleri ile farklı ortaokul programlarına devam etme imkânına sahip

olmasıyla mümkün olacaktır. Bu çerçevede, mevcut 5, 6 ve 7. sınıf öğren-

cilerinin yeni açılacak ortaokul türlerine ve farklı ortaokul programlarına

geçiş yapma hakkına sahip olması sağlanmalı; yeni sistemle oluşturul-

ması gereken yatay ve dikey geçiş imkânlarından da yararlanmalarının

önü açılmalıdır.

9-Ortaöğretim Kurumlarına Yerleştirme

İlkokuldan ortaokula geçişte kesinlikle herhangi bir sınav uygulanma-

malıdır. Sınavla öğrenci alan lise türlerinin sayısı azaltılmalı, adil bir yöntem

bulununcaya kadar merkezi sınav sistemi uygulamasına devam edilme-

lidir. Lise programlarına yerleştirme sürecinde karar vermelerini kolaylaş-

tırmak ve liseye oryantasyonlarını sağlamak amacıyla, ortaokullarda lise

programlarıyla ilişkili derslere seçimlik ders havuzunda yer verilmelidir.

10-Ortaöğretim Kurumlarında Açıköğretim ve Uzaktan Öğretim Uygulamaları

Bireylere, lise düzeyinde açıköğretim, uzaktan eğitim ve yaygın öğ-

retim kapsamında öğrenim görebilecekleri okullarda öğrenim görme

imkânı sağlanmalıdır. Açık lise uygulamaları, uzaktan eğitim altyapısıyla

desteklenerek yaygınlaştırılmalıdır.

37

11-Ortaöğretim Sürecinde Yaygın Eğitim Programları

Hayat boyu eğitim ekseninde yaygın eğitim organizasyonu yeniden

yapılandırılmalıdır. Çağın gereklerine göre yaygın eğitim programları

güncellenmeli ve çeşitlendirilmelidir. Yaygın eğitimde, uzaktan eğitim

teknolojilerinden yararlanılmalıdır. Gerektiğinde örgün eğitim kurumları

yaygın eğitim faaliyetleri için de kullanılmalıdır.

12-Kademelere Göre Ders Saati Süresi

Öğrencilerin yaş gruplarına göre derse ilgi süresinin farklılıkları dikka-

te alınarak, ders saat süreleri; ilkokullarda 30, ortaokullarda 35, liselerde

40 dakika olarak uygulanmalıdır.

13-Bağımsız Okul Kurulması Esas Olmalı ve Bütün Okullarda Tam Gün Eğitim Yapılmalıdır

Yeni kanunda, ortaokulların ilkokul ya da liselerle birlikte kurulması

mümkün olmakla birlikte, kısa vadede bütün okulların bağımsız okullar

şeklinde kurulması sağlanmalı; hedef, bütün okullarda tam gün eğitim

yapılabilmesi için altyapı eksiklerinin bir an önce tamamlanması olma-

lıdır.

14-Özel Eğitime Muhtaç Olan Bireyler Bakımından Zorunlu Ortaöğretim Uygulaması

Özel eğitime muhtaç öğrenciler için imkânların genişletilmesi yarar-

lı olacaktır. Yeni sistemde liselerin zorunlu olması nedeniyle özel eğitim

için yeni bir planlamanın yapılması gerekmektedir. Kaynaştırma kapsa-

mındaki öğrencilerin ilkokul ve ortaokuldan sonra eğitimlerine lisede

nasıl devam edebileceğinin ve hangi imkânlardan yararlanacağının iyi

belirlenmesi gerekmektedir. Kaynaştırma öğrencilerinin, öğrenme güç-

lüğü çektiklerinden, lise müfredatına bu özellikte öğrencilere özel seç-

meli dersler konulmalıdır. Özel öğretime muhtaç bireylere mahsus lise

programları da açılmalıdır.

38

15-Üstün Zekâlı ve Üstün Yetenekli Bireyler Açısından Her Kademeye Yönelik Özel Eğitim Kurumu Kurulması

Daha önce örgün eğitim kurumu süreci dışında öğrencilere hizmet

sunan Bilim Sanat merkezlerinin, yeni sistem kapsamında ortaokul ve li-

seyi kapsayacak şekilde genişletilmesi planlanmalıdır. Ayrıca üstün zekâlı

ve üstün yetenekli öğrencilere yönelik ilkokul, ortaokul ve lise açılmalıdır.

16-Mesleki Eğitim, Mesleki Rehberlik ve Yönlendirme Faaliyetleri

4+4+4 sisteminde, ortaokul ve liselerde mesleki rehberlik yapılaca-

ğından, öncelikle rehber öğretmen sayısı artırılmalıdır. Sistem, kademe-

lerarası geçişe imkân tanıdığından, ortaokul ve liselerde türlerarası ge-

çişkenlik noktasında esneklik sağlanmalıdır. Ergenlik çağı gibi sık karar

değişikliği yaşanan bir döneme denk gelen ortaokul ve liselerde, meslek

seçimine ilişkin karar değişiklerinde bireyi destekleyecek mesleki rehber-

lik ve yönlendirme yöntem ve modelleri geliştirilmelidir.

17-Zorunlu Ortaöğretim Uygulamasının Medeni Haklar ve Vatandaşlık Ödevi Gibi Sorumluluklar Açısından Olumsuzluk Oluşturmaması İçin Alınması Gereken Tedbirler

Zorunlu eğitimin 12 yıla çıkarılması nedeniyle ortaöğretimde, ilköğ-

retimde olduğu gibi yasayla bir üst yaş sınırı konulmamıştır. Bu neden-

le liselerin 4 yılda bitirilememesi halinde uzayan eğitim süresinin evlilik

veya bir mesleğe başlama gibi medeni hakların kullanılmasına engel

teşkil etme ihtimali mevcuttur. Söz konusu medeni haklar, kaynağını

Anayasa’dan almaktadır. Bu hakların kullanılmasına sınırlama getirileme-

yeceğinden, liselerin 4 yılda bitirilememesi durumunda açıköğretim yo-

luyla eğitimin tamamlanmasına imkân sağlanmalıdır.

39

KA

DEM

ESİ

KON

ULA

RO

KULÖ

NCE

SİİL

KOKU

LO

RTA

OKU

LLİ

SE

ÖĞ

REN

İME

BAŞL

AM

A Y

AŞI

48

-66

Ay66

-72

Ay(is

tek)

72

ayda

n iti

bare

n zo

runl

uİL

KOKU

L SO

NRA

SI

ARA

VERM

EDEN

ORT

AOKU

L SO

NRA

SI

ARA

VERM

EDE

ÖĞ

REN

İM S

ÜRE

Sİ

1-2

Yıl

4 YI

L4

YIL

4 YI

L

AZA

Mİ S

INIF

MEV

CUD

U

2024

-30

24-3

024

-30

ÖĞ

REN

İME

DEV

AM

ETM

E İS

TEĞ

E BA

ĞLI

ZORU

NLU

ZORU

NLU

ZORU

NLU

OKU

LA D

EVA

M

ZORU

NLU

LUĞ

UVA

RVA

RVA

RES

NEK

ÖĞ

RETİ

M Y

ÖN

TEM

İ Ö

RGÜ

NÖ

RGÜ

NÖ

RGÜ

NÖ

RGÜ

N-Y

AYG

IN

ÖĞ

RETİ

M Ş

EKLİ

TAM

GÜ

NTA

M G

ÜN

TAM

GÜ

NTA

M G

ÜN

TEM

EL H

EDEF

İ

DER

S SA

ATİ S

ÜRE

Sİ30

3540

FARK

LI O

KUL

TÜRÜ

AN

ASIN

IFI-

ANAO

KULU

İL

KOKU

L

FARK

LI T

ÜRD

E VE

FAR

KLI P

ROG

RAM

U

YGU

LAYA

N O

RTAO

KULL

LAR

(İMAM

-H

ATİP

ORT

AOKU

LU, G

ÜZE

L SA

NAT

LAR

ORT

AOKU

LU-

AKAD

EMİK

LİS

E,

MES

LEKİ

LİS

E AÇ

IK L

İSE

...

SEÇM

ELİ D

ERSL

ERKU

R’AN

-KER

İM, H

Z. P

EYG

AMBE

RİN

H

AYAT

I VE

DİĞ

ER...

KUR’

AN-K

ERİM

, HZ.

PE

YGAM

BERİ

N H

AYAT

I VE

DİĞ

ER...

PRO

GRA

M Ç

EŞİT

LİLİ

Ğİ

YOK

(ORT

AK P

RO-

GRA

M)

VAR

(ORT

AK D

ERSL

ERİN

OLD

UĞ

U

FARK

LI T

ÜR

OKU

LLAR

VE

FARK

LI

ÖĞ

RETİ

M P

ROG

RAM

LARI

)

VAR(

ORT

AK D

ERSL

ERİN

O

LDU

ĞU

FAR

KLI T

ÜR

OKU

LLAR

VE

FARK

LI

ÖĞ

RETİ

M P

ROG

RAM

LARI

)

Yeni

Eği

tim S

iste

mi (

Tabl

o)