YAPILANDIRMACILIK -...

YAPILANDIRMACILIK

1

•

Bu üniteyi tamamladığınızda aşağıdaki hedeflere ulaşmanız beklenmektedir:

1. Yapılandırmacılıkla ilgili temel terimleri kavrayabilme

2. Yapılandırmacılığın ortaya çıkış öyküsünü ve gerekçesini kavrayabilme

3. Çeşitli filazofların yapılandırmacılığı hazırlayan görüşlerini kavrayabilme

4. Yapılandırmacılığın temel ilkelerini kavrayabilme

5. Öğretme-öğrenme durumlarında yapılandırmacılığın temel ilkelerini uygulayabilme

2

ÜNİTENİN TEMEL HATLARI

• Radikal yapılandırmacılık nedir ?

• Glasersfeld’in Yapılandırmacılığa Seyahati

• Çeşitli Filazofların Yapılandırmacılığı Hazırlayan Görüşleri

• Aktif Yapılandırma

• Glasersfeld’e Göre Radikal Yapılandırmacılığın Eğitim Açısından Doğruları

• Alanyazında Yapılandırmacılığın Türlerine İlişkin Bazı Açıklamalar

• Yapılandırmacı Öğretmen Uygulamalarının Taşınması Gerekli İlkeler ve Örnek Uygulama

• Alanyazıda Bazı Yapılandırmacı Öğretim Modelleri

• Yapılandırmacı Öğretimde “5E” ve “7E” Modelleri

• Gagnon ve Collay’a Göre Yapılandırmacı Öğretim Basamakları ve Uygulama

3

RADİKAL YAPILANDIRMACILIK NEDİR?

Radikal yapılandırmacılık gerçek,hakikat,dil ve insanın anlaması hakkındaki sorulara pragmatik bir yaklaşım sağlayan bir bilme kuramıdır.Bilgi hakkında bir düşünme biçimi ve bilme etkinliğidir.Radikal yapılandırmacılık bilgi,hakikat,iletişim ve anlama kavramlarının kökten bir biçimde yeniden yapılandırılmasını gerekli kılmıştır.Ernst Von Glasersfeld’e göre yapılandırmacılık iki temel ilkeye dayandırılmaktadır:

1. Bilgi edilgen(pasif) olarak alınamaz; anlamlandıran birey tarafından yapılandırılır.

2. Anlamlandırma,uyum sağlamaya ve yaşantı dünyasının örgütlenmesine hizmet eder; metafizik gerçeği keşfetmeye değil.

4

DİLİN YORUMLANMASI

1. Öznelliği,gerçekliğin reddedilmesi ile eş anlamlı görmüşler;Öznellik üstündeki vurguyu en uç nokta olan dış dünyadaki gerçekleri reddedip,”dış dünya bireyin kafasında oluşturduğu algıdan başka bir şey değildir” algısıyla eşdeğer olarak almışlardır.

2. Bazıları da yapılandırmacı yaklaşımın saçma olduğunu iddia etmişler;yapılandırmacılığın,bireyin bilgisinin gelişiminde,sosyal etkileşimin ve toplumun rolünü göz ardı ettiğini düşünmüşlerdir.Yapılandırmacılık daha sonra ayrıntılı bir şekilde açıklanacağı gibi ne gerçeğin reddedilmesidir ne de sosyal etkileşimlerin ve toplumun rolünün göz ardı edilmesidir.

5

GLASERSFELD’İN YAPILANDIRMACILIĞA SEYAHATİ

6

Glasersfeld anılarını şöyle ifade etmektedir:

Öğretmen hepimizin bildiği (Almanca) dildeki anlamların Fransızca karşılığı olan sözcüklerin ne olduğunu,onların nasıl telafuz edileceğini,cümle yapmak için gerekli olan grammer kurallarının neler olduğunu açıkladı.Ondan sonra Fransızca kitap okuduk ve onları çevirmeyi öğrendik.Büyük ölçüde başka yerlerde edindiğimiz yaşantılara göre kitabı ve sözcükleri anlamlandırdık.Böylece öğrendiğimiz Fransızca,büyürken edindiğimiz dile eklendi,yamandı.Bu günlük yaşamda insanlarla etkileşimde bulunarak bir dilin içinde büyümekten farklıydı.


7

İnsanların Dünya’yı görmesi,anlaması ve konuşması büyük ölçüde kendi ana dilleri tarafından belirlenir.

Geçmişe baktığımda benim epistemolojiye ilgi duymamı sağlayan ilk yaşantımın bu olduğunu sanıyorum.Eğer dil benim yaşantımın yapısını oluşturuyosa sonuçta benim “gerçek” olduğunu düşündüğüm şu soruyu sormaktan kaçınmamalıyım.Benim dilimin ötesindeki gerçek olan gerçeklik neye benzeyebilir,bir başkası onu nasıl tanımlayabilir,nasıl bilebilir ?


8

Berkeley,insan bilgisi ile ilişkisi olduğundan “varolmak” ve “varoluş” kavramlarını tanımlamaya çalışmıştır.Ona göre,varoluşun,yaşam biçiminin,yaşantı alanının ötesinde anlaşılabilir bir anlamı yoktur.Diğer bir deyişle,varoluşun göstergesi edindiğimiz yaşantılardır.Edindiğimiz yaşantılar,varoluşumuzu,yaşam biçimimizi tanımlamaktadır,çevresini çizmektedir.Berkeley’in ontolojisi ayrı bir konudur.Kendisi Hristiyandır.Bu nedenle ontolojisi daha açıktır ancak rasyonel bilgiye yeterince önem verilmemiştir.Glasesfeld’e göre,Berkeley kendi bilme kuramının önemini azaltan şu mistik ayrıntıyı eklemiştir:Çünkü Tanrı her zaman herşeyi algılar,sürekliliği kesindir fakat bu süreklilik metafiziğe aittir.Rasyonel insan bilgisine ilişkin çalışmalara değil.


9

Amerikan Fizik Nobel ödülü sahibi Percy Bridgman Einstein’ın izafiyet kuramındaki anahtar kavramların analizini operasyonel bir biçimde tanımlama fikrini geliştirmiştir.Ancak Bridgman’ın Operasyonel’ciliği psikolojideki davranışçı akıma uygundur ve ölçmenin fiziksel operasyonlarda odaklanması felsefeciler tarafından eleştirilmiştir.Bridgman’ın kavramların zihinsel yapıları hakkında söylediği şeyler genel olarak saygı görmemiştir.Ancak Glasesfeld’e göre kavramların göstergesi olan sözcüklerin ve bu kavramların yapılandırılması sırasındaki işlemlerin açıkca tanımlanması gereği Vico’nun bilgisinin yapılandırma ilkesine de çok iyi bir biçimde uymaktadır.


10

ANLAMLARA DAHA YAKINDAN BAKMA

1955’te Colin Cherry Ceccato’yu Enfermasyon kuramı konusundaki üçüncü Londra sempozyumuna davet etti.Bu sempozyum,Ceccato’yu operasyonel analizleri makine çevirisi uygulamasına teşvik etmiştir.O zamana kadar Ceccato Milan Üniversitesinde felsefe öğretmektedir.Kominizme karşı tartışmaları sağlayan bazı yayınlardan dolayı Ceccato’Nun atandığı söylenir.Ancak aynı karşı çıkışın,her türlü dogmaya,hatta kiliseye karşı olduğu anlaşıldığında öğrencilerin onun konferanslarına gitmesi engellenmiştir.

Ancak bu konferanslar Ceccato’Nun üniversite içerisinde ilk Sibernetik merkezini kurmasını ve Amerikan Hava Kuvvetlerine makine çevirisi ile ilgili bir araştırma önergesi vermesini sağlamıştır.Burada tam zamanlı araştırma asistanı olarak çalışmaya başlar.Buradaki öncelikli görevi İngilizce,Rusça ve diğer dillerde kavramların analizini yapmak,bağlaçların anlamlarını açıklamaktır.Bu görev tüm zamanını alan dipsiz bir kuyu gibiydi.

11

Örn:

• He opened the box by brute force.(Kaba güç ile kutuyu açtı.)

• She spent an hour by the river.(Nehir kenarında bir saat geçirdi.)

• I tried to read her letter by the moon.(Mektubunu ay ışığında okumaya çalıştım.)

• This must be ready by Friday.(Bu Cumaya kadar hazır olmalı.)


12

Tüm ilişkiler ayrınılı analizlerle özgün bir biçimde ortaya konmalıdır.Çünkü görüldüğü gibi hem aynı bir dilde hem farklı bir dilde örneğin;”by” bağlacı bulunduğu kapsama,bağlama göre farklı ifadelerle kavramsallaştırılmaktadır.

Bu alanda çalışma,Glasersfeld’in her bir dilin kavramsal olarak farklı bir dünya oluşturduğuna ilişkin derin inancını doğurmaktadır.Glasersfeld,her dil farklı bir kavramsal dünya yaratmaktadır.;dolayısıyla dilde ifade edilen kavramsal yapının birbaşka dilde aynı şekilde ifade edilmesinin mümkün olmadığını ifade etmektedir.İki dilli sözcüklerde eş anlam olarak verilen sıfatlar,fiiller,isimler arasındaki sayısız kavramsal çelişki örnekleri de Glasesfeld’i haklı çıkarmaktadır.Birinci dilde ifade edilen kavramsal yapının özdeşini,aynısını ikinci bir dilde ifade etmek yani çeviri yapmak neredeyse imkansızdır.Peki bu durumda bizim kavramsal analizimiz neyi göstermektedir?


13

Her dildeki kavramsal farklılıklara çok dikkat edilmediğinden ve asgari iletişim yeterli görüldüğünden dünyanın her dilde farklı bir biçimde kavramsallaştırıldığı üzerinde pek durulmaz.Örneğin bir Türk,bir ingiliz kıza “şu çocuktan hoşlanıyorum” “I like that boy” derken vurgu kızdadır.Bir İtalyan kız aynı anlama gelen cümleyi ‘questo ragazzo mi piace’ söylerken vurgu oğlandadır.Görüldüğü gibi konuşmacıların dünyaları farklı bir dilde kavramsallaştırılmıştır.


14

PSİKOLOJİ İLE TANIŞMA

Glasersfeld’in bölümdeki meslektaşları büyük ölçüde davranışçıdır.Onlardan farklı olan iki üye Glasersfeld’in dil ile ilgili fikirlerine sempati duyar ve derslerine katılmasına izin verirler.Bu üyelerden biri olan Bob Pollack,o tarihte Alfread Binet’in kitabını edit etmektedir.Diğeri ise Genova’da eğitim almış gelişimci Charles Smock’tur.Galsersfeld,Pollack’ın dersini anlayabilmek için onun ilgi alanı olan “Algı” hakkında çok kitap okuması gerekitiğini anlar.O zamana kadar görmenin mekanizması hakkında hiç düşünmediğini ifade eden Glasersfeld,ancak o tarihten sonra okuduğu kitaplardan psikolojideki geçerli modeller hakkında çok bilgi edindiğini belirtmektedir.

Bir taraftan modellerin geçerliğini ortaya koyan verilerin elde edildiği dahice deneyleri çok heyecan verici bulur.Diğer taraftan da bu olayda genel olarak epistemolojik düşünüşün yokluğuna şaşmaktadır.Gözün gördüğü şey ışık,renk,biçim genelikle verilerin fiziksel olarak alınmasıdır.Araştırma,zannedilen gerçeği beyne ulaşabilen duyusal mekanizma üzerinde odaklanmış;kimse Wittgenstein’in açıkladığı önermesindeki sayıltıya aldırış etmemektedir.Algılama hazır olan şeyleri sadece almak olsa bile,deneyin amacı;gözün,orada ne olduğunu görmeyi nasıl sağladığını keşfetmekti.

15

Gözün mekanik olarak nasıl çalıştığını dış dünyadaki gerçekleri nasıl beyne ilettiğini açıklamaya çalışıyorlardı.Ancak epistemoloji(bilgi kuramı) bakımından oldukça yetersizdiler.Fotoğraf makinasından çıkan resim kadar,fotoğraf makinasının önündeki manzara da önemli olmakla birlikte,fotoğraf makinasının ürünü aslında fotoğrafı çekenin algısal sürecinin açık bir sonucudur.Çünkü aynı manzaraya bakan birçok kişi aynı manzaradanfarklı şeyler algılar,farklı şeyler üretir.


16

Glasersfeld,algısal işitme uzmanlarının zaman zaman işaret ettiği “Kokteyl Parti Etkisi” ile tesadüfen karşılaşır.Bu durum psikoloji ile çalışmaksızın da herkes karşılaşabilir.Heryerde gerçekleşebilir.Örneğin;sıkıcı bir öykü anlatan arkadaşınız tarafından lafa tutulduğunuzda aniden arkadaşınızdan gelen daha ilginç bir konuşmanın farkına varırsınız.

Karşınızdakinin alınmasını istemediğiniz için onu dinler gibi yapıp dikkatiniz büyük ölçüde arkanızdaki konuşmada ne söylendiğindedir.Bunun anlamı;işitsel ortamda dikkatimizi farklı noktalara yönlendirebiliriz.Burada önemli olan bir uyarıcının diğerinden daha baskın olması değil,bireyin öznel ilgisidir.Muhtemelen söz konusu durumda;sıkıcı arkadaşınızın sesi,arkanızdaki görmediğiniz insanların belirsiz konuşmalarından daha yüksek ve konuşmaları daha açıktır.Ancak dikkatiniz,öznel ilginiz nedeniyle arkadanızdaki konuşmalara yönelir.Bu durumun nedeni açıkca sizin öznel ilginizdir.


17

Bu durum Glasersfeld’i çok etikler ve bu konuyla ilgilenen Donald Hebb,Karl Leshley,Wolfgang Köhler gibi deneysel psikologları keşfeder.Rus zinchenko ve Vergiles de bağımsız olarak görsel alanda aynı durumu deneysel olarak açıklamaya çalışıyolardı.Glasersfeld bu durumla ilgili okuduğu psikoloji ders kitaplarıyla henüz karşılaşmadan da “dikkatimizin hareketliliği” olgusu açıkca devrim niteliğinde bir olgu olarak onu etkilemiştir.

Örneğin;Köhler 1951’de deney sonuçlarından birini şöyle açıklar:İki obje aynı zamanda farklı yerlerde verildiğinde gözlerimizi hareket ettirmeden bu nesnelerle karşılaştırırız ve aynı biçimde sahip olup olmadığını söyleriz.Diğer bir deyişle,bizim görsel alanımız gözlerimizi hareket ettirmeden bir şeyi diğeriyle karşılaştırabilmektedir.Dikkatimiz açıkca görsel alan içinde hareket etme ve aynı zamanda ulaşan konuşma seslerini seçme gücüne sahiptir.

Örn:Gözlerimiz bilgisayar ekranına odaklanmışken aynı zamanda çalışma masamızın yanından geçerek pencereye doğru yürüyen birini de farkederiz.Glasersfeld için bu yeteneği keşfetmesi,algılayandaki aktif öğeyi,nihayetinde de (bilgiyi yapılandırıcıyı) araştırmaya yöneltmiştir.


18

PİAGE'Yİ KEŞFETME

Glasersfeld,Piage’yi keşfetmesini şöyle açıklamıştır:

“Bir akşam Charles Smock ile dil ve epistemoloji hakkında uzunca konuşurken Smock “çok komik,senin söylediğin birçok şeyi ben Piage’den yıllar önce duymuştum” dedi.Böylece,Charles’ın Genova’da edindiği büyük kitap koleksiyonundan Piage’yi Fransızca okuma imkanı buldum.Daha sonraki bir yıl Piage’yi öğrettiğim bir derste,öğrenciler sadece İngilizce okuyabiliyorlardı.O zamanlar Piage’yi ingilizceye çevrilmiş kitaplardan anlamalarının imkansız olmasa bile ne kadar zor olduğunu gördüm.”

Glasersfeld,Piage’yi İngilizce ders kitaplarından öğretmede asıl hedefinin genetik epistemolojinin bel kemiğini oluşturan yapılandırmacılığın doğasıyla ilgili temel hataları düzeltmek olduğunu söylemektedir.

19

Zihinsel İşlemlerden Gerçeğin Yapılandırılması:Piage,sahip olduğumuz kavramları ve yaşadığımız dünyanın resmini yapılandırdığımızı öneren ilk kişi değildir.Ancak ondan önce hiçbir düşünür gelişimsel yaklaşımla olaya bakmamıştır.Yaşantılarımıza dayalı olarak (Glasersfeld’in durumunda çok dili olmak) bilginin geçerliliği ve kaynağı hakkında soru sormak;aynı zamanda bunu nasıl yaptığımızı araştırmak açıktır ki;bu bilginin nasıl yapılandırıldığını bulmada en iyi yoldur.Geleneksel filozoflar için bu durum kuşkusuz affedilmez bir günahtır.Çünkü onlara göre bilgiyi ebedi;değişmez bir mantıkla geçerlemekten ziyade onun gelişimi ile geçerleme,doğrulama onların ifadesiyle genetik bir yanılgıdır.Fakat Piaget geleneksel bir filazof değildir.


20

Piaget (1937-1954) Çocukta Gerçeğin Yapılandırılması adlı kitabında; nesnelerin,mekanda konumun,zamanın ve usa vurma vb.’nin kavramsal yapısının nasıl inşa edildiğini açıklayan bir model sunmuştur.Bu model,yaşantısal gerçeğin yapılandırılması için tutarlı bir çerçeve olarak hizmet eder.Ancak bu yapılandırma tamamen özgür değildir.Kaçınılmaz olarak çerçeveyi oluşturan kavramlar tarafından sıralanır.


21

Piaget,genetik epistemoloji ile ne amaçladığını,ne demek istediğini şöyle açıklamaktadır: ”Özetle genetik epitemoloji,hem bilginin anlamı hem de bilginin biçimlendirilmesiyle,oluşumuyla ilgilenir.Biz promlemimizi şu terimlerle formüle ederiz: İnsan zihninin daha alt düzeydeki bilgiden daha üst düzeydeki bilgiye ilerlemesi ne anlama gelmektedir? Formal ve normatif görüşlere göre üst düzey bilgi nedir? Belirli bir bilgi düzeyinin diğer bir bilgi düzeyinden üstün olup olmadığına karar verme işi psikologlara ait değildir.Bu karar mantıkçılar ya da fen bilimcilere aittir.”


22

Piaget alt düzey bilgiyle üst düzey bilgiyi şöyle açıklamaktadır: Ona göre bilginin değeri fonksiyonunda yatmaktadır.Bilginin yeterliliğinin mantıkçılar ya da fen bilimciler tarafından değerlendirilmesi gerekli olduğunu ifade ettiğinde ise,o sadece,bilginin mantıksal tutarlılık(çelişkisizlik) ve yaşantısal geçerlik(örneğin;deneylerle) bakımından test edilmesi gereğini açıklamaktadır.


23

Geleneksel epitemolojiye güçlü bir biçimde bağlı olan insanların inancı olan en iyi bilgi kazanma yolu ise ontolojik(Felsefe’de,varoluşun doğasıyla ilgili olan metafizik dalı) gerçeğin temsil edilmesidir.Ontolojik gerçekliğin temsil edilmesine ilişkin inançları sarsılmadan Piaget’in fikirlerini okuyamazlar.Bu nedenle Piaget ile ilgili yazılarında onun işe biyolog olarak başlamasını,bilişi uyumu sağlamak için bir araç olarak görmesini,yaşantılarımızın bizim dünyaya uyum sağlamamızda bir araç olduğu görüşüne sahip olmasını olumsuz eleştirmekte ve saygı duymamaktadırlar.


24

Gerçeğin temsil edildiğine inananlar için, bilgi kavramı ve onun gerçeklikle ilişkilerindeki radikal değişme büyük bir şoktur.”Onlar bilgi gerçeğinin temsilcisidir görüşünden vazgeçmenin gerçeğin reddedilmesiyle eşdeğer olduğunu zannederler ki bu gerçekten yapılacak çok saçma birşeydir.” Bütün bunlardan sonra yaşantı dünyamız nadiren gerçekten sahip olmak istediğimiz gibidir.Fakat bu ona ilişkin bilgimizi kendimizin yapılandırmasına engel değildir.


25

Radikal yapılandırmacılık; bilgi hakkında bir düşünme biçimi ve bilme etkinliğidir.Felsefi gelenekle ayrıldıktan dolayı hala çok yaygınlaşamamıştır.Glasfeld ilk makalesini bir felsefe dergisine gönderdiğinde editörler tarafından inanılmaz biçimde eleştirilmiş ve açıkca “sizin makaleniz bizim okuyucularımıza uygun değil “ yanıtını almıştır.


26

Radikal yapılandırmacılık daha önce de ifade edildiği gibi iki temel ilkeye dayanmaktadır:

1. Bilgi edilgin olarak alınmaz; bilişe sahip organizma(birey) tarafından inşa edlilir,yapılandırır.

2. Bilişin fonksiyonu uyumdur;ontolojik gerçeğin keşfine değil,yaşantısal dünyanın örgütlenmesine hizmet eder.


27

Birçok nedenden dolayı radikal yapılandırmacılık bilgi,hakikat,iletişim,anlama kavramlarının radikal bir biçimde yeniden inşasına yol açar ki bu da hiçbir geleneksel epitemoloji ile bağdaşmaz.Geleneksel epistemologlar için,dünyanın asıl resmini açığa çıkarmayı idda etmeyen bir eğilimi takdir etmek oldukça güçtür.Bütün bunlara rağmen radikal yapılandırmacılık,açıklaması zor olan yaşantı dünyamızı anlamaya yardım eden tutarlı düşünme biçimlerinizi ve bireysel düşünürler olarak düşünme ve eylemdeki sorumluluklarımızı açıklığa kavuşturmaya çalışır.


28

FİZİK VE BİLİM FELSEFESİNDEN DESTEK

Tüm önemli fizikçiler kuram yapılandırmanın ya da keşfetmenin veri toplamadan daha önemli olduğunda birleşirler.Örneğin Heisenberg şöyle ifade etmektedir: “Doğa bilimlerinde araştırmasının objesi(nesnesi)artık doğa değildir.Doğa sadece insan tarafından sorulan sorularla karşı karşıyadır ve bu durumda da insan kendi kendisiyle karşı karşıya kalmaktadır.”

Yapılandırmacı için bu ifadeler çok iyi birer doğrulayıcıdır.Aynı fizikçinin günlük çalışmaları daha çok realist öğeler taşısa da bu durum şaşırtıcı değildir.Çünkü yaşamdaki pragmatik durumların çözümleriyle uğraşan bir problem çözücünün onları “gerçek” olarak alması tümüyle şaşırtıcı değildir.Onun görevi tekniktir ve yaşamın belirli,sınırlı alanına dayanır.Epistemolojik düşüncelerle onun çözümleri ilerleyemez.Ancak problemi çözdüğünde felsefi bir tutum takınabilir ve çözümünün gerçeğin bir temsilinden ziyade yaşantının açıklaması ve organize edilmesi için bir araç olduğu sonucuna varır.

29

Bilgiye yapılandırmacı yaklaşımın gelişmesinde bilim felsefesinin uzak durulmaması gereken bir alan olduğu açıktır.Radikal yapılandırmacılık açıkca “araçsalcı” dır.Radikal yapılandırmacılık “hakikat” (bağımsız gerçekliğin doğru temsil edilmesi) kavramını,bireyin(özne) yaşantı dünyası içerisinde uygulanabilirlik kavramıyla yer değiştirmiştir.Yani bireyin hakikati,gerçeği zihninde tam olarak hayal edebilmesi,anlamlandırabilmesi mümkün değildir.

FİZİK VE BİLİM FELSEFESİNDEN DESTEK

30

Kaynakça;

Gelişim, Öğrenim ve Öğretim – Kuramdan Uygulamaya Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU (Ders Kitabı)

31

YAPILANDIRMACILIK -...

Documents

Transcript of YAPILANDIRMACILIK -...