XRYSOPOULOS-DDD Layout 1 02/08/2010 7:11 ΜΜ Page...

XRYSOPOULOS-DDD_Layout 1 02/08/2010 7:11 ΜΜ

Ο βομβιστής του Παρθενώνα


ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΥΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Περίκλειστος κόσμος, μυθιστόρημα, 2003

Σουνυάτα, μυθιστόρημα, 22004

Φανταστικό μουσείο, πεζογράφημα, 2005

Το γλωσσικό κουτί (Όψεις της δουλειάς του συγγραφέα), δοκίμιο, 2006

Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον, μυθιστόρημα, 2008(Bραβείο Ακαδημίας Αθηνών)

Ο βομβιστής του Παρθενώνα, νουβέλα, 22010


ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

Ο ΒΟΜΒΙΣΤΗΣΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

Νουβέλα

R

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ


© Copyright Χρήστος Χρυσόπουλος – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2010

Έτος 1ης έκδοσης: 2010

Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με ο-ποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιον δήποτε τρόποαναπα ραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς ΣύμβασηςΒέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειο -θεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυ-πικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε.Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31e-mail: [email protected]

www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-5115-6

ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΤ Υ Π Ω Θ Η Κ Ε ΣΕ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΧ Α Ρ Τ Ι


ΚΕΦΑΛΑΙΑ

R

11. Ένας πιθανός μονόλογος του δράστη Χ.Κ. . . . . . . . . . . . 1312. Μαρτυρίες της ίδιας ημέρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3213. Η Είδηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3814. Ευρήματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4415. Περί της προκήρυξης του Γιώργου Β. Μακρή . . . . . . . . . 4816. Σύντομη εξομολόγηση ενός φύλακα . . . . . . . . . . . . . . . . . 5617. Κατάσταση προσώπων στα οποία αναφέρθηκε

ο δράστης Χ.Κ. κατά τη διάρκεια της ανάκρισης . . . . . . . 6518. Αντικειμενικά πειστήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6619. Η ευρεθείσα φωτογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6810. «... διάφανη, σαν γιαπωνέζικο ρυζόχαρτο» . . . . . . . . . . . 6911. Καταδίκη και ποινή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Επιμύθιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83


Στην Ντέμα

Στην μητέρα μου


Είμαστε εμείς οι ονειροπαρμένοι τρελοί της γης με τη φλογισμένη καρδιά και τα έξαλλα μάτια. Είμαστε οι αλύτρωτοι στοχαστές και οι τραγικοί

ερωτευμένοι. Χίλιοι ήλιοι κυλούνε μες στο αίμα μας κι ολούθε μας κυνηγά το όραμα του απείρου. Η φόρμα δεν μπορεί να μας δαμάσει. Εμείς ερωτευτήκαμε την ουσία τού είναι μας και σ ’ όλους μας τους έρωτες αυτήν αγαπούμε. Είμαστε οι μεγάλοι ενθουσιασμένοι κι οι μεγάλοι

αρνητές. Κλείνουμε μέσα μας τον κόσμο όλο και δεν είμαστε

τίποτα απ ’ αυτόν τον κόσμο.Οι μέρες μας είναι μια πυρκαγιά κι οι νύχτες μας

ένα πέλαγο.Γύρω μας αντηχεί το γέλιο των ανθρώπων.

Είμαστε οι προάγγελοι του χάους.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΚΡΗΣ

«Εμείς οι λίγοι» (1950)1


[ 1 ]

Ένας πιθανός μονόλογος του δράστη Χ.Κ.

Ακούγονται μόνο θόρυβοι από τη διευθέτηση των επίπλων.Καρέκλες που σύρονται. Βήματα. Το πά τημα διαφόρων κου -μπιών μιας ηλεκτρονικής συσκευής. Τέ λος, η βαριά ανάσακάποιου κοντά στο μικρόφωνο. Παύση μερικών δευτερο-λέπτων. Απόλυτη σιωπή.

Όταν ξεκίνησα, δεν είχα ιδέα για το πώς έπρεπε να προχω-ρήσω. Δεν είχα σχέδιο. Δεν είχα κάποιο ιδανικό. Η αφετη-ρία ήταν ένα παρορμητικό κύμα που έτυχε να με σπρώξειπρος τα εκεί. Θα μπορούσε κάλλιστα να με είχε πετάξειοπου δήποτε.

Δεν υπήρξε πρώτη μέρα. Δεν υπήρξε συγκεκριμένη αρ-χή. Δεν αναγνωρίζω κάποιου είδους έμπνευση, ούτε ακο-λούθησα κάποια εμπρόθετη επιδίωξη. Το πρώτο πράγμαπου σκέφτηκα, ή μάλλον όχι, το πρώτο πράγμα που φαντά -στηκα ξεκάθαρα, ζωντανά, ήταν οι συνέπειες. Μόνο αυτές.


Ο αντίκτυπος στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, στιςπρώτες λέξεις των εκφωνητών, στις πρώτες εικόνες τωνδελτίων. Οι συνέπειες... Η πράξη που αιωρείται πάνω απότην πόλη, σταλμένη με ωστικά κύματα πάνω από τις γει-τονιές και τις λεωφόρους. Αναρτημένη στην οροφή της πό-λης. Καρφωμένη στα σύννεφα. Η πράξη που έγινε είδηση.Η πράξη στο στόμα όλων. Η πράξη που βρίσκεται κάθεστιγμή παντού. Η πράξη που έγινε κτήμα μας. Η ηδονήπου προσφέρεται από την κρυφή αναγνώρισή της.

Αυτό ήταν το πρώτο βήμα. Τώρα μπορώ να το πω μεσιγουριά. Το πρώτο πράγμα που με μάγεψε ήταν το ότι όλοι θα μιλούσαν γι’ αυτήν, όλοι θα τη γνώριζαν, όλοι θαξαφνιάζονταν, μα μόνο εγώ θα μπορούσα να την απολαύσω.Μόνο εγώ θα την περίμενα, και κάθε φορά που κάποιος θαμιλούσε γι’ αυτήν, κάθε φορά που εγώ ο ίδιος θα διάβαζατην εξιστόρησή της, κάθε μικρή λεπτομέρεια, όλα θα γίνο-νταν συστατικό της πιο γλυκιάς επιβεβαίωσης. Αυτή ηπράξη θα μου ανήκε ολοκληρωτικά.

Στην πόλη μας είναι δύσκολο να σου ανήκει κάτι απόλυ-τα. Οι επιτυχίες σου μοιράζονται ανάμεσα σ’ εσένα και σ’εκείνους που τις οικειοποιούνται. Οι αποτυχίες δεν αποτε-λούν αντικείμενο ιδιοκτησίας γιατί σπανίως γίνονται πλέονανεκτές. Δεν απομένει λοιπόν τίποτα που να σου ανήκειαδια μέριστα. Εκτός ίσως από μια τελευταία αυταπάτη: ηπράξη κατά συνείδηση.

Φοβόμουν πολύ να μην παρεξηγηθώ. Αυτό με έκανε να



δειλιάσω πολλές φορές και να την αναβάλλω. Δεν ήθελα ναστιγματιστώ ως ένας ακόμα τερατόμορφος εγκληματίας.Ένας γοητευτικός παρανοϊκός. Ένας παράφρων. Ένα βο-λικό στερεότυπο.

Η πόλη μας έχει ένα και μόνο μνημείο. Ένα μοναδικόσημάδι που –γι’ αυτόν τον λόγο– εξυπηρετεί κάθε λογήςσκοπούς. Δεν υπάρχουν άλλα αναγνωρίσιμα σημεία τριγύ-ρω και αν έλειπε αυτό το μοναδικό πειστήριο καταγωγής,που όλοι πιστεύουμε ότι μας ανήκει δικαιωματικά, τότε θααισθανόμασταν πως ζούμε σ’ έναν κόσμο ξένο. Τεχνητό. Σ’ένα επιτραπέζιο παιχνίδι ίσως ή στον βυθό ενός ενυδρείου.

Τα φώτα στην πόλη μας είναι χρωματιστά. Κίτρινα ήπορτοκαλιά. Η πόλη μας είναι αργή, άλλες φορές ανυπόμο-νη σαν εμάς τους ίδιους. Άλλες φορές ξέρει προς τα πούπηγαίνει, άλλες φορές τρεκλίζει άσκοπα. Η πόλη μας είμα-στε εμείς οι ίδιοι. Όπου πάμε την κουβαλάμε στις τσέπεςμας. Κι όταν τύχει να κουραστούμε, την ακουμπάμε στοχώμα, όπου βρεθούμε, και μπαίνουμε μέσα της. Κουκου-λωνόμαστε και ζούμε κλεισμένοι στα σπλάχνα της. Σε αυ-τήν τη ζεστή και άνυδρη πόλη σιγοτραγουδάμε στους εαυ-τούς μας τα ίδια τραγούδια. Ξανά και ξανά.

Είναι πολύ σημαντικό να έχεις ξεκάθαρα κίνητρα. Δενσκόπευα να κάνω κακό. Δεν σκόπευα να κάνω κακό. Δενήθελα να καταστρέψω. Δεν ήταν πρόθεσή μου να κατα-στρέψω. Δεν υπάρχουν εύλογες εξηγήσεις εδώ. Υπάρχειμόνο η ψευδαίσθηση της αυτενέργειας, μόνο η δράση έχει

Ο ΒΟΜΒΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ


σημασία. Δεν εκπροσωπώ τίποτα. Απλώς μου ανήκει.Μόνο αυτό. Η πράξη αυτή μού ανήκει.

Μοιάζει να διστάζει για λίγο και ο ειρμός του διακόπτε-ται. Αρχίζει να σκέφτεται φωναχτά σαν να μιλά στον εαυ -τό του.

Στην πόλη μας ο καθένας έχει τα δικά του μονοπάτια – ήμήπως θα έπρεπε να πω το δικό του μονοπάτι; Διασχίζω ταπεζοδρόμια από το ίδιο σημείο κάθε φορά. Ανεβοκατεβαίνωτα σκαλοπάτια. Δεκατρία για κάθε όροφο. Τέσσερα του πε-ζοδρομίου. Δύο κάθε φορά για το λεωφορείο. Δύο ακό μαγια να κατεβείς. Τέσσερα στο απέναντι πεζοδρόμιο, είκοσιγια την πόρτα. Τα πάντα εδώ μοιάζουν να απέχουν μια δρα-σκελιά. Η μία γειτονιά δίνει το χέρι στην άλλη, δημιουργώ-ντας μια αδιάλειπτη αστική αλυσίδα. Το ένα σπίτι μοιάζεινα ακουμπά στο άλλο. Ο ένας δρόμος δίνει τη σκυτάλη στονεπόμενο και μόνο το όνομα αλλάζει. Δεν είναι πολύ ιδιαίτε-ρη αυτή η συνέχεια. Δεν με ξαφνιάζει. Δεν συμβαίνει μόνοεδώ αυτό. Μόνο που εδώ όλα απέχουν μια ανάσα. Έτσι λοι-πόν όποιος ζει εδώ έχει την εντύπωση ότι μπορεί να δει όλητην πόλη σε έναν μόνο περίπατο. Και ο ορίζοντας χάνεταιτόσο συχνά ανάμεσα στα κτίσματα, έτσι που να πιστεύεις ότιαρκεί να βγεις από την πόρτα και, όπως κάνεις έναν κύκλοστο τετράγωνο, με την ίδια ευκολία μπορείς να γυρίσεις κά-θε γωνιά αυτού του μικρού κόσμου.



Δεν είναι όμως μόνο η γεωμετρία που μετριέται με τομήκος ενός βήματος. Είναι κι ο χρόνος, που μοιάζει να γε-φυρώνεται το ίδιο εύκολα, με έναν μόνο διασκελισμό. Δενείναι πολύ ιδιαίτερη αυτή η αίσθηση. Δεν με ξαφνιάζει. Δενσυμβαίνει μόνο εδώ αυτό. Μόνο να μην ήταν αυτός ο ανε-λέητος ήλιος. Η σκόνη που σε κυκλώνει τόσο πυκνή, ώστενομίζεις ότι μπορείς να την κρατήσεις στα χέρια. Να μηνήταν η ζέστη... που κάνει τόσο δύσκολη αυτήν τη μια δρα-σκελιά. Όλα εδώ σε φυλακίζουν στο φως.

Συνεχίζει αργά, σαν να προσπαθεί να θυμηθεί κάτι απότο παρελθόν.

Όλα άρχισαν από μια διαπίστωση: το σημάδι της πόληςμας είναι σηκωμένο στο ψηλότερο σημείο. Είναι ορθωμένοστο κέντρο και το φωτίζουμε, ώστε να μην χάνεται από τοβλέμμα μας ούτε για μια στιγμή. Το σημάδι της πόλης εί-ναι γένους αρσενικού. Έχει όνομα, αλλά εμείς το έχουμε α-ποπροσωποποιήσει. Κι έτσι λέμε «κοίτα Τον», ή «Τον εί-δα», ή ακόμα «δίπλα Του» ή «στη σκιά Του», και ούτω κα-θεξής.

Από μικρό παιδί τον έβλεπα να διαφεντεύει από εκείπάνω. Και άκουγα από όλους πόσο εξαίσιος είναι, πόσο ε-λαφρύς και αρμονικός. Πόσο αριστοτεχνικά ταιριασμένοςμε το τοπίο και υψωμένος σε μέτρα ανθρώπινα. Όλοι λένεπως είναι αριστούργημα. Συμβολίζει ό,τι πιο υψηλό και ό-


2 – Ο βομβιστής του Παρθενώνα


μορφο. Ποιος τον έφτιαξε; Δεν έχει σημασία πια, αρκείπου υπάρχει. Οι κτήτορες δεν απολαμβάνουν τιμές ανάμε-σά μας. Στην πόλη αυτή δεν μας ανήκει τίποτα, δεν υπάρ-χουν ιδιοκτησίες εδώ. Δεν μας ανήκει ούτε καν η περηφά-νια για εκείνον. Τη δανειζόμαστε.

Ανέβηκα πολλές φορές να τον δω από κοντά, να τον με-λετήσω. Είναι κάτι που δεν συνηθίζουμε. Όταν ανεβαίνου-με κοντά του, τον κοιτάμε φευγαλέα και μετά στρέφουμετο βλέμμα στην πόλη που απλώνεται στους πρόποδες καιγκρινιάζουμε, γιατί δεν είναι αντάξιά του κι εμείς δεν θακαταφέρουμε ποτέ, όσο κι αν προσπαθήσουμε, να αξίζουμεένα τέτοιο αριστούργημα.

Ανέβηκα πολλές φορές τα σκαλιά που οδηγούν κοντά του.Υποκρινόμουν πως δεν είχα ακούσει τίποτα γι’ αυτόν, ξε-χνούσα όλα τα εγκώμια που έχουν πλεχτεί γύρω του και τονδοκίμαζα. Έλεγα: «Να, εδώ είμαι. Κατάκτησέ με. Είμαστεμόνοι εδώ. Κατάκλυσέ με με τη γοητεία σου». Δεν τα κατά-φερε. Τον είδα ξανά και ξανά. Με όλους τους καιρούς, όλεςτις ώρες. Είδα τον ήλιο να ξεπροβάλλει από μέσα του. Τονείδα σκυθρωπό, πασπαλισμένο με σύννεφα. Φωτισμένο απότους προβολείς που τροφοδοτούν την αύρα του με πορτοκαλίφως. Του έδωσα όσες ευκαιρίες ζήτησε. Κι όμως, απέτυχε.

Συμβαίνει με αυτόν ό,τι συμβαίνει πολλές φορές με τιςπροσφιλείς μας εξιδανικεύσεις. Ακούς συνέχεια γύρω σουπόσο τέλειος είναι, όλοι τονίζουν πως δεν υπάρχει ψεγάδι ε-πάνω του, όλοι τον λατρεύουν. Εσύ δεν καταλαβαίνεις. Ζη-



τάς να σου εξηγήσουν και εκείνοι επαναλαμβάνουν τα ίδιαβαρύγδουπα επίθετα. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Στο τέλοςτο πιστεύεις και εσύ. Ακόμα κι αν έχεις ενδοιασμούς, αργάή γρήγορα θα συναινέσεις. Γιατί είναι δύσκολο να διαφω-νείς εκεί όπου όλοι συμφωνούν, και αν όλοι υποδεικνύουνεμφατικά πως είναι άριστος, στο τέλος συμφωνείς, γιατίδεν αντέχεις να σε κατατάσσουν στους αδαείς, στους ανόη-τους ή στους αντιδραστικούς. Έτσι λοιπόν αρχίζεις κι εσύτο παραμύθι, και τελικά όχι μόνο το πιστεύεις, μα γίνεσαιυπερασπιστής του μύθου του. Σαν εμάς όλους.

Αρκεί μια προσεχτική ματιά στην πόλη μας. Τα σπίτια,οι γειτονιές, εμείς οι ίδιοι. Η φτυσιά μας στο δρόμο. Η απο-φορά ενός ιδρωμένου κορμιού. Η βρισιά. Ο στεγνός αέρας.Η πόλη. Η επικράτειά μας: τα λίγα τετραγωνικά μέτρατου καθενός.

Κάποιοι τον αγαπούν γιατί είναι απλός, ελαφρύς, καθά-ριος, απέριττος. Πού είναι η απλότητα, η ελαφράδα, η κα-θαρότητα, η ευγένεια στη ζωή τους, στους ίδιους; Αν ηομορ φιά δεν είναι αξία που σέβονται, πώς μπορούν να τοναγαπήσουν επειδή είναι όμορφος; Γιατί δεν αποζητούν τηνομορφιά στον εαυτό τους, στους γύρω τους; Γιατί δεν μπο-ρούν να καταλάβουν την ομορφιά; Γιατί δεν τους ενδιαφέ-ρει και δεν τους αγγίζει;

Η ομορφιά στην πόλη μας έχει από καιρό χαθεί κάτω α-πό τα πορτοκαλιά φανάρια που φωτίζουν συνεχώς τουςδρόμους. Η ομορφιά είναι εκζήτηση και κολακεία. Η ομορ-



φιά απουσιάζει. Είναι ξεχασμένη αρετή. Στην πόλη μας δενυπάρχει υπερηφάνεια. Ζούμε όλοι με δανεισμένο μεγαλείο.

Πολλοί συμφωνούν, μα είναι δειλοί. Δεν το ομολογούν.Ξεκίνησα λοιπόν από αυτό: δεν είναι τόσο τέλειος όσο νομί-ζουν. Και τότε κατάλαβα πως δεν μου απέμενε τίποτα,γιατί ακόμα και τα λίγα δανεικά τα είχα επιστρέψει.

Σταματά στιγμιαία και συνεχίζει.

Μολονότι η πόλη μας δεν έχει σαφή όρια, τα πάντα εδώακολουθούν μια αυστηρή διάταξη, όχι τόσο του χώρου, αλ-λά του χρόνου. Είναι μια σαφής, διχαστική ζωή: εδώ-εκεί,μπρος-πίσω, δεξιά-αριστερά, Ανατολή-Δύση, πριν-μετά.Ζευγάρια που ορίζονται κάθε φορά από ένα αδιαμφισβήτη-το κάθετο όριο. Μια ρήξη που τεμαχίζει την πόλη σαν μα-χαιριά. Κάποιες φορές είναι ένα εμπόδιο που σταματά τησυνέχεια του τοπίου: εδώ-εκεί. Άλλες φορές είναι η έκπλη-ξη μιας απροσδόκητης αλλαγής: πριν-μετά. Για κάποιουςείναι η αβάσταχτη σκληρότητα ενός ιστορικού προηγούμε-νου: τότε-τώρα.

Κάθε φορά λοιπόν καλείσαι να επιλέξεις πλευρά. Μόνοπου ετούτη η εντύπωση είναι και αυτή δύο φορές απατηλή.Από τη μια μεριά, η γεωγραφία μοιάζει να αψηφά τους κανόνες: ένα πεζοδρόμιο που χωρίζεται στη μέση, άδειεςπλατείες που ορίζονται αποκλειστικά από την κενότητατου χώρου, δρόμοι που συνεχώς μετονομάζονται, ενώ κά-


2


ποιοι άλλοι διατηρούν την παρωχημένη πλέον ιστορικήονο μασία τους που μοιάζει με νοσταλγική ανάμνηση. Μιαδιαρκής αίσθηση εργοταξίου: ανασκαμμένες λεωφόροι, κτή -ρια που αλλάζουν χρήση και άλλα που δεν μπορείς να φα-νταστείς ποιον σκοτεινό σκοπό εξυπηρέτησαν κάποτε. Κα-τόπιν είναι και μια άλλη, μια δεύτερη υποψία που κυκλώ-νει όσους περπατούν στους δρόμους. Όλα εδώ είναι περα-σμένα, αλλά την ίδια στιγμή παρόντα. Η Ιστορία εδώ έχειτη μορφή μιας τριπλής άρνησης. Μιας αμεριμνησίας την ο-ποία η πόλη η ίδια μοιάζει να επαναλαμβάνει ξανά και ξα-νά: δεν το θυμάμαι – δεν με αφορά – δεν το γνωρίζω.

Διστάζει για μια στιγμή και συνεχίζει, αυτή τη φορά σαννα διαβάζει κάποιο κείμενο.

Γύρισα και πάλι να τον κοιτάξω. Ήταν όπως και πριν. Ταπορτοκαλιά φώτα τον έλουζαν όπως πάντα. Η διαπίστωσηαυτή έκανε την ανησυχία μου ακόμα εντονότερη, γιατί φα-νέρωσε μια αδικία, μια παραδοξότητα. Διαφεντεύει. Ήτανισχυρότερος αντίπαλος απ’ ό,τι είχα υπολογίσει. Δεν σωριά-στηκε μέσα μου με το πρώτο χτύπημα. Πόσο αφελής ήμουνόταν νόμιζα πως στέκει εκεί πάνω, στην κορυφή της πόλης,απλώς υπερτιμημένος. Όχι. Αλλού βρισκόταν η δύναμή του.Διαφορετική ήταν η εξουσία του. Ανέ βηκα λοι πόν στο βάθροτου άλλη μια φορά. Στάθηκα απέ ναντί του για λίγο και μετάκάθισα πάνω σε μία από τις πέτρες και τον κοίταξα άφοβα.


2


Αυτήν τη φορά έμοιαζε απογυμνωμένος, απροστάτευ-τος. Μπαλωμένος από κάθε μεριά. Υποβασταζόμενος μέσασε νάρθηκα από λογής μεταλλικά δοκάρια και ξύλα. Μεδεκανίκια να τον κρατάνε ορθό. Του έλειπαν ολόκληρα κομ -μάτια. Αδυνατισμένος, κυρτός, οστέινος. Τον συντηρούμεαδιαλείπτως. Οι τεχνίτες δεν φεύγουν στιγμή από πάνωτου. Εξεταστικά μάτια τον προσέχουν διαρκώς. Δεν θα τοναφήσουμε να καταστραφεί.

Έφυγα απορημένος και επέστρεψα την επομένη για νααναμετρηθώ μαζί του. Το είχα βάλει πείσμα. Γιατί αυτόπου καταλαβαίνεις ευκολότερα μπορείς να το πολεμήσεις.Ενώ ό,τι μοιάζει μυστηριώδες δύσκολα μαντεύεις σε ποιοσημείο είναι ευάλωτο.

Έστεκε και πάλι απέναντί μου και το ένιωθα πως είχε ε-ξουσία. Το έβλεπα στο πώς τον πλησιάζαμε – ακόμα κι εγώ.Προσεχτικά, αργά, με κατάνυξη. Θαρρείς σαν προσκύνημα.Τον κύκλωναν με τις κάμερες και τον φωτογράφιζαν με τη χαρά πως αιχμαλωτίζουν την αύρα κάποιου αδάμαστου με-γαλείου. Του αναγνώριζαν κάποια μυστηριώδη δύναμη. Καιπράγματι, την είχε. Θα είμαι ειλικρινής. Είχε εξουσία.

Εκείνη την ημέρα έφυγα πάλι άπραγος. Πλημμυρισμέ-νος από την όψη του. Κατέβαινα τα σκαλιά αφήνοντάς τονπίσω μου και τα φώτα της πόλης έμοιαζαν σχεδόν γοητευ-τικά. Ένιωθα την παρουσία του να βαραίνει στις πλάτεςμου και οι πορτοκαλιοί προβολείς του ήταν τόσο ισχυροί,που χρύσιζαν τις στέγες των σπιτιών τριγύρω. Τότε ξαφ-


22


νικά μου αποκαλύφθηκε. Τον είδα τυπωμένο στο στήθοςτης μπλούζας ενός μικρού παιδιού. Πιο κάτω, το όνομά τουαναρτημένο σε έναν δρόμο. Στην επωνυμία κάποιου γυάλι-νου κτηρίου. Ένας αναπτήρας με το όνομά του γραμμένομε λατινικά στοιχεία. Η εικόνα του σε ένα τσαλακωμένοχαρτί πεταμένο στον δρόμο. Βρισκόταν παντού. Δεν μαςανήκει τίποτα κι έτσι τον έχουμε προσκολλήσει στα πάντα.

Η πόλη μας είναι φτωχή κι εμείς είμαστε άνθρωποι πε-ρίεργοι. Θέλουμε να είμαστε μόνοι. Η χώρα μας μοιάζεικυκλωμένη από παραμορφωτικούς καθρέφτες. Όπου κι ανκοιτάξουμε, αντικρίζουμε τους παράξενους εαυτούς μας.Παραμένουμε έτσι εδώ και χρόνια. Άκληροι από επιλογή.Και τον έχουμε για σύμβολο. Λέω πως θέλω να κατανοή-σω με ποιον τρόπο λειτουργεί. Και ο συμβολισμός του είναιπάντοτε διττός. Λειτουργεί πάντοτε διαμέσου της αντίθε-σης. Όχι μόνο ανάμεσα στο ιδιωτικό και στο δημόσιο, αλ-λά και ανάμεσα στην πόλη και στους κατοίκους της, στηνεξαίρεση και στον κανόνα, στο άρχειν και στο κυβερνάν.

Σίγουρος πως τώρα πια ήξερα, ανέβηκα πάλι τα γυαλι-σμένα από την τριβή των βημάτων σκαλοπάτια. Στάθηκααπέναντί του αμίλητος. Αυτήν τη φορά έστεκε μπροστά μουέμπυρος, τυλιγμένος από την πορτοκαλιά άχλη των προ-βολέων. Είχε για σύμμαχο τη γενική ομοφωνία: «Σιωπή!Αυτός μας αντιπροσωπεύει! Αφήστε τον».

«Ψέματα!» φώναξα. «Ψέματα! Ποιος είναι αυτός πουθέλετε να υιοθετήσετε; Τον γνωρίζετε; Ξέρετε ποιος είναι;»


2


Ό,τι δεν γνωρίζουμε μας τρο μάζει. Οχυρωνόμαστε πί-σω από την οικειότητα και λουφάζουμε. Αγκαλιάζουμετρυφερά όποιον μας μοιάζει και κοιτάμε με βλοσυρότηταόποιον διαφέρει. Και όσο οι άλλοι παραμένουν μακριά μας,συνεχίζουμε απλώς να κοιτάμε με βλοσυρότητα εν κρυ-πτώ. Πάντα εν κρυπτώ, διακριτικά, εμείς δεν είμαστε βάρ-βαροι... Πάντα εν κρυπτώ, μα κρατώντας σφιγμένη τηγροθιά στην τσέπη.

Στην πόλη αυτή κατοικούμε μόνοι ανάμεσά μας, γιατίέχουμε από καιρό καταφέρει να τρομάξουμε όλους τους ξέ-νους. Τους επισκέπτες δεν τους έχουμε πλέον ανάγκη, καιόποιος έρχεται από μακριά μένει ξεκομμένος από εμάς. Κιέτσι, ακόμα και όταν δυστυχούμε, δεν έχουμε ανάγκη κα-νέναν άλλον παρά μόνο τον εαυτό μας. Αποφεύγουμε τουςανθρώπους και δεν θέλουμε να ακούσουμε για καινούργιαπράγματα. Δεν χρειαζόμαστε τίποτα περισσότερο από ό,τιέχουμε. Ξέρουμε τι μας είναι αναγκαίο και αποκηρύσσου -με τους νεωτερισμούς. Αν κάποιος θελήσει να διαχωρίσειτον εαυτό του από τους υπόλοιπους, δεν γίνεται ανεκτός –η πόλη μας δεν συγχωρεί τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Θαχλευαστεί. Θα απογυμνωθεί και κατόπιν θα ενδυθεί καιπάλι την παλιά του φορεσιά.

Ο καθένας μας εδώ έχει τη θέση που του αρμόζει. Και ηζωή μας είναι οτιδήποτε κάνουμε σε δημόσιο χώρο. Τις πε-ρισσότερες φορές είναι κάτι ασυναίσθητο και πειθαρχημέ-νο: στεκόμαστε, περπατάμε, καταναλώνουμε, μιλάμε, κα-


2


θόμαστε, κινούμαστε, γράφουμε. Σε αυτό το διάνυσμα τωνγεγονότων, από τη στάση μέχρι την κίνηση και από τηνπειθαρχία μέχρι την παραβατικότητα, υπάρχουν γεγονόταασυναίσθητα, αλλά και πράξεις συνειδητές: τραγουδάμεστον δρόμο, γράφουμε πάνω σε έναν τοίχο, σπάζουμε ένααντικείμενο, σκοντάφτουμε, ανάβουμε μια φωτιά, παίζου-με θέατρο, κυνηγιόμαστε, κλέβουμε, χτυπούμε, ρυπαίνου-με, χορεύουμε... Με άλλα λόγια: ζούμε έξω, στον δρόμο, σεένα πεδίο διάχυτο, το οποίο μοιραζόμαστε με τους άλλουςμένοντας ο καθένας μόνος. Ο δρόμος γίνεται τότε ένας χώ-ρος οικείος –ή μάλλον οικειοποιημένος– όπως ένα ιδιωτικόδωμάτιο. Αισθανόμαστε ότι εκεί έχουμε κάποιο δικαίωμα.Με αυτόν τον τρόπο, κάθε γεγονός μεταμορφώνεται σε πρά-ξη. Είναι κάτι που «κάποιος κάνει». Η ζωή δεν εκτυλίσσε-ται πλέον «μέσα στην πόλη» αλλά «στην ίδια την πόλη», ε-πάνω στο σώμα της πόλης. Η πόλη δεν είναι πια δοχείο(ζούμε εντός της πόλης και έχουμε όνειρα), αλλά αντικεί-μενο-παιχνίδι (ζούμε στην πόλη και τη χρησιμοποιούμε,την αλλάζουμε, παίζουμε με αυτήν). Ας το πούμε αλλιώς:η πόλη μας και ό,τι κάνουμε σε αυτήν (με αυτήν) αποτε-λούν πλέον έναν τρόπο και όχι έναν τόπο όπου ζούμε. Και,υπό αυτήν την έννοια, συγκατοικούμε με τα όνειρα όπωςκαι με έναν συγκάτοικο, επειδή «συγκατοικώ» σημαίνειπάνω απ’ όλα ζω με έναν συγκεκριμένο τρόπο – όχι απλώςζω σε έναν κοινό χώρο. Γι’ αυτό και η έλλειψη των ονείρωνμάς σπρώχνει σε μια πανικόβλητη, αδιέξοδη αναζήτηση


2


και απελ πισία. Σε μια κατάσταση όπου «δεν συμβαίνει τί-ποτα», μπροστά στη «λευκή σελίδα», αναδύεται πολύ σύ-ντομα ο ζόφος ενός ανυπόφορου κενού και σπεύδουμε ναδημιουργήσουμε μερικά γεγονότα, που όμως παραμένουνασήμαντα. Αγωνιούμε να συγκροτήσουμε τις διαφορετικέςπτυχές της ζωής και διαρκώς συναρμολογούμε μια θραυ-σματική εικόνα.

Και ενώ ωκεανοί ολόκληροι των πιο άγριων εγκλημά-των μπορούν να μας αφήσουν αδιάφορους μέσα σε αυτήντην ευάρεστη οικειότητα, όπου «ο καθένας κοιτά τη δου-λειά του», αρκεί ένα και μόνο αναπάντεχο συμβάν για ναδιαταραχθεί η ομοιόσταση μιας ζωής που κυβερνάται απότους νόμους της εντροπίας· και τότε θα αποκαλυφθεί η αλλόκοτη φύση του οργανισμού που γίνεται ο ξενιστής μαςκαι θα απαλλαγούμε από αυτό που μας δυναστεύει.

Τα γεγονότα συνιστούν από μόνα τους ένα σύστημα α-νελέητο και ανεξέλεγκτο. Κάποια πράγματα μοιάζουν νασυμβαίνουν αυθόρμητα ή έστω –κάποια στιγμή– να αυτο-νομούνται.

Σταματά για μερικά δευτερόλεπτα. Θόρυβος από ξε-φύλλισμα κάποιων σελίδων.

Την επόμενη μέρα αποφάσισα να ανεβώ ξανά τα σκαλο-πάτια που οδηγούν στο ψηλότερο σημείο της πόλης. Είναιτο ύστατο καταφύγιο. Αν για μια στιγμή νιώσουμε αμ -φιβολία, αν κάποια δυσάρεστη σκέψη περάσει από το μυα-


2


λό μας, αν η ίδια η πόλη αντιμετωπίσει μια δύσκολη στιγ-μή, αν τον χρειαστούμε για οποιονδήποτε λόγο, πρέπει ναμπορούμε να ανεβούμε κοντά του αμέσως, χωρίς προβλή-ματα, χωρίς καθυστερήσεις. Γιατί δίχως αυτόν δεν υπάρχειελπίδα.

Ανέβηκα λοιπόν για πολλοστή φορά τον πλατύ, ανηφο-ρικό δρόμο που οδηγεί κοντά του.

Ήταν βράδυ και γύρω από τα πορτοκαλιά φώτα βούι-ζαν ανυπόμονα νέφη εντόμων. Κάθισα στην ίδια πέτρα καιαπέφυγα να τον κοιτάξω κατάματα, γιατί ήξερα πως μετην πρώτη ματιά θα τον σώριαζα στο χώμα. Τελικά, σή-κωσα τα μάτια απότομα και κάρφωσα το βλέμμα κατευ-θείαν επάνω του. Τον είδα που τρέκλισε ξαφνιασμένος. Κου -νήθηκε. Σχεδόν σκόνταψε μπροστά στα μάτια μου, μα δενέπεσε. Προσπάθησα να φανταστώ την πτώση του, αλλάδεν μπορούσα. Η φαντασία δεν ήταν γι’ αυτό αρκετή.

Ανυπόληπτος, γερασμένος, μα δεν έπεσε. Σηκώθηκααπο καμωμένος, σχεδόν νικημένος. Κατέβηκα τα γλιστεράσκαλοπάτια τυφλωμένος από την απογοήτευση. Κλείστη-κα στο σπίτι. Ακόμα και μέσα από τους τοίχους, πίσω απότα κλειστά παραθυρόφυλλα, πάνω από την οροφή, διαπερ-νώντας το στεγνό μπετόν, η παρουσία του με κύκλωνε. Πούείχαν επιτέλους θάψει το ζωτικό του κύτταρο; Πού βρισκό-ταν η καρδιά του;

Η πόλη μας έχει τη δύναμη να εξουσιοδοτήσει όλα ταγεγονότα ώστε να καταστήσει τα πάντα δυνατά: «μια επι-


2


κράτεια όπου όλα μπορούν να συμβούν»· αλλά και να κα-ταστήσει τα γεγονότα δυνατά οπουδήποτε: «τα πάντα μπο -ρούν να συμβούν παντού». Γι’ αυτό η αστική μας γεωγρα-φία δεν χαρακτηρίζεται πλέον από ένα προνομιακό σημείοτου γεγονότος: «εκεί όπου όλα συμβαίνουν», αλλά από μιαάνευ προηγουμένου διασπορά προς κάθε γωνιά, από τηνπλέον προνομιακή μέχρι την πλέον περιθωριοποιημένη:«όλα μοιάζουν να γίνονται ένα». Κι όμως, η πράξη μου φά-νταζε ακόμη αδιανόητη.

Το βράδυ εκείνης της ημέρας, καθισμένος στο δωμάτιο,με τις γρίλιες να χάσκουν μισάνοιχτες και το πορτοκαλί φωςτου δρόμου να διαπερνά τις κουρτίνες, όλα ξεκαθάρισαν α-πλά και ήσυχα σαν να ήταν προετοιμασμένα από καιρό.

Στην πόλη μας τον επικαλούμαστε συνέχεια, δεν περνάστιγμή δίχως κάποιος να αναφερθεί σ’ αυτόν. Θα νόμιζεςπως όλοι ζούμε στο παρελθόν του. Τον επικαλούμαστε μεθαυμασμό όταν νιώθουμε μικροί, κάτι που συμβαίνει συ-χνά, ή όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε παραμείνει φτω-χοί. Αυτό μας αρκεί. Έτσι βολευόμαστε. Γιατί δεν μαςαρέ σει να σκεφτόμαστε για τίποτα. Μόνο μας αρέσει ναλέμε: «Κοίτα εκεί πάνω, κοίτα στη κορυφή της πόλης.Κοίτα τον!» Δεν μας ενδιαφέρει τίποτε άλλο.

Σ’ αυτήν την πόλη δεν μας ανήκει πια τίποτα. Δεν υ-πάρχουν νέα εδώ, δεν υπάρ χουν εκπλήξεις. Δεν υπάρχουναναπάντεχες συγκινήσεις. Στην πόλη αυτή όλα μοιάζουνπαροδικά. Κι αν μας ρωτήσουν, σιγοψιθυρίζουμε μεταξύ


2


μας πως δεν θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα καλύτερααπ’ ό,τι είναι. Γιατί λέμε: «Κοίτα εκεί πάνω. Κοίτα στηνκορυφή της πόλης». Και αισθανόμαστε την ίδια στιγμή καινάνοι και γίγαντες. Κι όταν αισθανόμαστε νάνοι, λέμε πωςοι άλλοι μάς φοβούνται γι’ αυτόν εκεί πάνω, στην κορυφήτης πόλης. Κι όταν νιώθουμε γίγαντες, πάλι εκεί πάνωκοιτάμε με προσδοκία.

Σ’ αυτήν την πόλη δεν μπορείς να εμπιστευτείς με ευ-κολία τη φαντασία σου. Ξάπλωσα αγκαλιά με τα βιβλίαμου. Βάλθηκα να ονειρευτώ το αποτέλεσμα. Προσπάθησανα φανταστώ την πράξη, να φανταστώ πως είχε γίνει κτή-μα μου. Σ’ αυτήν την πόλη ονειρευόμαστε κάποια ιδανικήκτήση. Τι θα γινόταν πρώτο; Η έκπληξη. Οι συνέπειες.

Κανείς δεν το πιστεύει. Όλοι ψιθυρίζουν με τρόμο. Κα-νείς δεν θέλει να το πιστέψει. Όλοι τρέχουν να δουν με ταμάτια τους, να βεβαιωθούν. Έγινε στ’ αλήθεια; Δεν εμπι-στεύονται τις αισθήσεις τους. Δεν πιστεύουν στα μάτιατους. Τίποτα δεν είναι σίγουρο, τίποτα δεν είναι ακόμα τε-λειωτικό. Τι έχει μείνει; Μόνο ένας τραυματισμένος βρά-χος. Το βάθρο, τραυματισμένο από τη φωτιά. Μια λεπτήστήλη καπνού υψώνεται ανάμεσα στους λυγισμένους σιδε-ρένιους στύλους με τα πορτοκαλιά φανάρια. Μερικά φωτί-ζουν ακόμα. Είναι απόγευμα. Σούρουπο. Η ώρα που ο ου-ρανός πάνω από την πόλη έχει βαθύ γαλάζιο χρώμα. Ταηλε κτρικά φώτα των δρόμων ανάβουν ένα ένα και ο αέραςδροσίζεται από την εκπνοή της γης. Ένας υπέροχος ουρά-


2


νιος καμβάς ζωντανεύει, που πάνω του ξετυλίγονται φλό-γες λεπτόμακρες και περιπεπλεγμένες σαν κορδέλες, γιανα σκορπίσουν σχεδόν αμέσως από την κορυφή της πόληςκαι να χαθούν προς κάθε κατεύθυνση. Ένα αέρινο, λεπτόπέπλο απλώνεται με φόντο το στερέωμα. Κι όμως, διαρκείμόνο για λίγα δευτερόλεπτα.

Τότε θα γίνω για πρώτη φορά κύριος της μοναδικής μουπράξης. Θα τρέξουν όλοι σαν τρελοί να σώσουν ό,τι νομί-ζουν πως μπορεί να περισωθεί. Τα ελικόπτερα θα ζώσουντον λόφο και οι δρόμοι θα χαρακώνονται από κόκκινες σει-ρήνες που ανοίγουν δρόμο μέσα στο συνωστισμένο πλήθος.Θα απλωθεί ο βόμβος της ανήσυχης πόλης, τα οχήματα, οιάνθρωποι, οι σειρήνες... Και όσοι δεν είναι έξω στον δρόμοθα στέκουν μπροστά στις οθόνες και θα παρακολουθούν μετο μάτι του ελικοπτέρου και θα προσεύχονται να γίνει κάτι,να γυρίσει πίσω ο χρόνος.

Όμως ο χρόνος δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, γιατί ξαφ-νικά αντιστράφηκε. Το παρόν είναι ένας ενεστώτας εκφρα-σμένος σε αόριστο: το παρελθόν δεν είναι πλέον αυτό πουήταν. Το μέλλον ήταν παρελθόν. Η φιλοδοξία ήταν ανά-μνηση. Το όνειρο ήταν αναπόληση. Και τώρα για πρώτηφορά δεν έχουμε αφετηρία και ίσως γι’ αυτό καταφέρουμενα διαλέξουμε έναν προορισμό. Δεν υπάρχουν πια διαδρο-μές και οι εξιστορήσεις δεν έχουν πλέον αντίκρισμα. Όλαγκρεμίστηκαν με μια πράξη που κανείς άλλος δεν μπορείνα διεκδικήσει. Με μια πράξη που δεν μπορεί να οριοθετη-



θεί από τίποτα. Από αυτήν την πράξη που μου ανήκει. Απότο γκρέμισμα του συμβόλου.

Δεν έχω τίποτε άλλο να πω. Δεν έχω να φανταστώ τί-ποτε άλλο. Οι λεπτομέρειες δεν έχουν σημασία γιατί δεν τιςζούμε. Μόνο η τελεσίδικη πράξη είναι εξ ορισμού δική μου.

Δεν ήθελα να με περάσουν για εγκληματία. Ούτε για τρε -λό. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να μην παρανοηθούν τακίνητρά μου. Δεν σκόπευα να κάνω κακό. Δεν ήθελα να κα -ταστρέψω. Δεν ήταν σκοπός μου να στερήσω αυτό που ή-ταν πολύτιμο. Αποζητούσα μόνο να απελευθερώσω από αυ -τό που θεωρούνταν αξεπέραστα τέλειο. Έβλεπα τον εαυτόμου να προσφέρει ένα δώρο, μια διέξοδο, μια πρόκληση.

Άνοιξα το παράθυρο και τον είδα να αστράφτει μέσαστο ηλεκτρικό, πορτοκαλί πέπλο του. Είχα δίκιο. Έπρεπενα πέσει όποιο κι αν ήταν το τίμημα...

Η εγγραφή σταματά απότομα.


Σημ.: Πολλές διαφορετικές εκδοχές του κειμένου αυτού έχουν δειτο φως της δημοσιότητας. Καμιά τους δεν έχει επιβε βαιωθεί ως αυ-θεντική.


[ 2 ]

Μαρτυρίες της ίδιας ημέρας

«Μένει μόνος και δεν τον βλέπουμε συχνά. Δεν κυκλοφορείόπως όλος ο κόσμος. Σπανίως μιλά· και τότε μόνο τα απο-λύτως απαραίτητα και με τα μάτια κατεβασμένα. Δεν ξέ-ρουμε το όνομά του».

Ζ.Φ., 18:30 ΄

«Έχω μπει στο διαμέρισμά του. Δεν υπάρχει τίποτα τοαξιο σημείωτο εκεί, ούτε έχω παρατηρήσει κάτι το ιδιαίτε-ρο επάνω του. Δεν έχει ενοχλήσει ποτέ κανέναν. Μιλά πά-ντα χαμηλόφωνα και στον πληθυντικό. Είναι πολύ ευγενής.Η γκαρσονιέρα του είναι καθαρή και συμμαζεμένη. Θυμά-μαι έναν μεγάλο καναπέ με κόκκινο κάλυμμα και κάμποσαβιβλία πεταμένα στις γωνίες. Δεν βάζει δυνατά μουσική.Δεν έχει φίλους. Δεν ενοχλεί».

Μ.Π., 20:18 ΄

«Πρόκειται για ευαίσθητο άτομο με υψηλή νοημοσύνη. Δενείναι πολύ κοινωνικός, μα είμαι σίγουρος πως είναι πολύ έ-

2


ξυπνος. Θα τον εμπιστευόμουν απόλυτα. Μοιάζει να ξέρεινα ζυγίζει τους ανθρώπους».

Χ.Σ., 20:27 ΄

«Τον βλέπω κάθε μέρα να περπατά βιαστικός και να περι-μένει με αδημονία στην είσοδο κάθε πρωί. Στηρίζει το αρι -στερό του χέρι στον μεταλλικό στύλο και μετρά το χρόνομε μικρά λακτίσματα, χτυπώντας τη μύτη του δεξιού πα-πουτσιού του στο πλακόστρωτο. Είναι πολύ επιμελής. Έρ -χεται κάθε μέρα την ίδια ώρα και περιμένει με τον ίδιο τρό-πο. Πολλές φορές μού έχει δημιουργηθεί η επιθυμία να τονακολουθήσω. Δεν θέλω να του μιλήσω, ούτε να μάθω ποιοςείναι ή πώς ονομάζεται. Μου αρκεί μόνο να τον ακολουθή-σω για λίγο, να δω πού πηγαίνει, να κάνουμε την ίδια δια-δρομή. Θέλω να δω με ποιους μιλά, πώς είναι ο ήχος τηςφωνής του. Θέλω να δω με ποιες κινήσεις βάζει το πορτο-φόλι του στην τσέπη. Θέλω να δω πώς κινείται ανάμεσαστους άλλους επισκέπτες. Δεν έχω όμως βρεθεί στην κα-τάλληλη διάθεση για να το κάνω. Ή ίσως ενδόμυχα να φο-βάμαι κάτι τέτοιο. Ξέρετε, μου αρκεί να τον βλέπω να περ-νά. Και μπορώ να φανταστώ πού πηγαίνει και πώς μιλά,και πώς κρύβει το πορτοφόλι του».

Ζ.Χ., 22:37 ΄

«Την περασμένη Τρίτη πέρασε από εδώ. Είχαμε καιρό νατον δούμε. Έμαθα ότι τώρα πια ζει μόνος. Δεν ξέρω τίπο-


– Ο βομβιστής του Παρθενώνα


τα για την οικογένειά του. Μόνο ότι δεν έχουν έρθει ποτένα τον επισκεφτούν. Ποιος ξέρει; Εκείνος δεν μιλάει ποτέγι’ αυτούς. Σαν να μην υπάρχουν. Ίσως να είναι καλύτεραέτσι. Κι εμείς δεν ρωτάμε. Ήρθε στα δεκαοχτώ. Έχει χρή -ματα. Δεν έχει ανάγκη να δουλεύει. Κάποτε μου είπε πωςθα μου μιλήσει γι’ αυτούς, μα δεν κράτησε την υπόσχεσήτου».

Ξ.Ο., 20:25 ΄

«Δεν έχω ακούσει ποτέ γι’ αυτόν για τον οποίο μου μι -λάτε».

Β.Δ., 09:02 ΄

«Δεν εκφράζεται εύκολα και πολλές φορές η φαντασία τουτον οδηγεί σε απρόσμενες αντιδράσεις. Μου έχει εξαγγεί-λει πολλά μεγαλόπνοα σχέδια και άλλες φορές μάς ανακοι-νώνει επιτεύγματα που δεν αντιστοιχούν στην πραγματι-κότητα. Γράφει ποιήματα. Πάντως, βλέπει τον κόσμο μεδιαφορετικό μάτι και θέλει ν’ αλλάξει πολλά γύρω του.Μήπως όλοι δεν θα θέλαμε κατά βάθος;»

Ξ.Ο., 22:45 ΄

«Ο άνθρωπος που ζητάτε δεν υπάρχει».Β.Δ., 10:10 ΄



«Κάνει μεγάλες βόλτες μόνος τα απογεύματα και δεν είναιεύκολο να μαντέψεις τι έχει στον νου του. Άλλες φορές κα-ταλήγει σε κάποιον κινηματογράφο κι άλλες φορές απλώςπερπατά γύρω από παλιά στέκια που πια έχουμε εγκα -ταλείψει. Δεν παραλείπει ν’ ανεβεί και στην άκρη της πό-λης. Του αρέσει να βλέπει τους δρόμους από ψηλά».

Α.Τ., 14:12 ΄

«Τον παρατήρησα να τριγυρίζει άσκοπα και μου κίνησετην περιέργεια. Δεν έκανε καμιά προσπάθεια να κρυφτεί.Περίμενε κάποιον ή σπαταλούσε τον χρόνο του άσκοπα;Δεν μπορώ να ξέρω. Έμοιαζε να ταλαντεύεται ανάμεσα σεδύο αποφάσεις. Σαν να μην ήξερε τι να κάνει. Έμοιαζε λί-γο χαμένος. Δεν θεώρησα πως ήταν ύποπτος και γι’ αυτόδεν έδωσα συνέχεια. Χάζεψε για κάμποση ώρα και μετάχάθηκε. Τον είδα μόνο μια φορά αλλά μου έκανε εντύ -πωση».

Ε.Ζ., 11:33 ΄

«Δεν θυμάμαι...»Α.Τ., 12:58 ΄

«Του αρέσει να μεγαλοποιεί τα πράγματα και να δίνει δρα-ματικό τόνο στις αποφάσεις του. Νομίζει πως μπορεί νασώσει τον κόσμο, ή τουλάχιστον πως γνωρίζει τη συνταγήγια να το πετύχει. Αρνείται να μεγαλώσει. Δεν έχει ακόμα



ενηλικιωθεί. Διακατέχεται από έναν ιδιότυπο, εφηβικόμεσσιανισμό. Έχει ιδέες και ιδανικά. Του αρέσουν τα με-γάλα οράματα. Είναι ηρωικός. Η γλώσσα του είναι ρομα-ντική. Ξεστομίζει μεγαλόσχημες προτάσεις. Είναι κάπωςεπίμονος».

Γ.Β.Μ., 13:24 ΄

«Δυστυχώς, είναι ένα ξεροκέφαλο παιδί που αρνείται νακάνει πίσω. Δυστυχώς, γιατί πληγώνει τους γύρω του. Εί-ναι νευρωτικός. Έχει διαφορές με ανθρώπους και αντικεί-μενα. Διαπληκτίζεται με άψυχα πράγματα και αφηρημέ-νες ιδέες, λέξεις ή φράσεις. Υπάρχει κάτι απόκοσμο επάνωτου. Αυτή είναι η γοητεία του».

Χ.Χ., 15:48 ΄

«Πρέπει να τον αφήσουν ήσυχο. Τέτοιοι άνθρωποι δεν αντέ -χουν τους άλλους για πολύ. Τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να μέ-νουν μακριά από τους ανθρώπους. Πρέπει να τον αφήσουνήσυχο».

Κ.Φ., 08:32 ΄

«Είναι δύσκολος άνθρωπος και αναποφάσιστος. Δεν ξέρειτι θέλει και αλλάζει γνώμη στη στιγμή. Είναι ευμετάβλη-τος. Απρόβλεπτος. Τελικά, αυτό που νομίζω ότι τον σώζειείναι η δειλία. Φοβάται πολύ και τα πάντα. Δεν είναι φανε-ρό, μα πολλές φορές η ίδια η φαντασία του τον φοβίζει ή



γεννά σκέψεις που τον τρομάζουν. Φοβάται και γι’ αυτό εί-ναι άτολμος. Φοβάται και γι’ αυτό λέει μεγάλα λόγια. Οιπροθέσεις γίνονται λέξεις και κρύβεται μέσα τους. Χά νεταιπίσω από τα μεγάλα πράγματα. Οι μεγάλες προσδοκίεςτον καλύπτουν. Έτσι, μερικές φορές δυσκολεύομαι να τοναναγνωρίσω».

Ε.Ζ., 10:09 ΄



[ 3 ]

Η Είδηση

Είναι ορφανεμένη η κορυφή της πόλης. Απλοί άνθρωποιεξα κολουθούν να συρρέουν εκεί, ενώ δεν λείπουν και οι δι-καιολογημένες εκδηλώσεις οργής. Η φήμη που είχε κυκλο-φορήσει διαψεύδοντας την καταστροφή έχει πια ξεχαστεί.Η άρνηση της πραγματικότητας δεν αποτελεί πλέον εκείνοτο καταφύγιο που με τόση στοργή μάς είχε προφυλάξει τιςπρώτες ημέρες. Η παρηγορητική φαντασία δεν μπορείπλέον να μας ανακουφίσει. Τώρα πια δεν μπορούμε να υπο -κριθούμε ότι δεν έγινε.

Είναι δύσκολο, κανείς δεν μπορεί ακόμα να εξοικειωθείμε το ψηλότερο σημείο της πόλης. Ακόμα και τα ονόματατων δρόμων μοιάζουν πλέον με σαρκαστική υπογράμμισητης απώλειας. Εκεί όπου πριν ορθωνόταν το χαρακτηρι-στικότερο και πολυτιμότερο σημάδι μας, σήμερα απλώνε-ται μόνο ο άδειος ουρανός και μια αποκαρδιωτική εικόναχαλασμάτων και ερειπίων.

Η ανυπομονησία κορυφώθηκε με την ανακοίνωση της


οριστικής εκδοχής των γεγονότων. Το τελικό κείμενο είναιολιγοσέλιδο και αγγίζει επιπόλαια, με ξύλινη γλώσσα, τιςπιο επιφα νειακές πτυχές της υπόθεσης. Ανακοινώθηκεαιφνίδια, δίχως να υπάρξει πρότερη ειδοποίηση. Χωρίς δι-ευκρινιστικές δηλώσεις. Δεν μπορεί να μας καθησυχάσει.Δεν καταφέρνει να μας παρηγορήσει. Η ανακοίνωση είναιγραπτή και δεν αναφέρεται ο συντάκτης του κειμένου. Δενπροβλέπεται η δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων.

Την Παρασκευή, 17η τρέχοντος και ώρα 20:13, εκείνη ηελάχιστη, σχεδόν ανεπαίσθητη έκρηξη φώτισε στιγμιαία,σαν σπινθήρας, το σύμπλεγμα στην κορυφή της πόλης. Οχώρος έλαμψε μέσα σε μια ανεξήγητη σιωπή. Μια ολόλευ-κη αστραπή σκίασε προς στιγμήν ακόμα και τους προβο-λείς. Έπειτα τα φώτα έσβησαν απότομα και η κορυφή τυ-λίχτηκε σε ένα χαμηλό σύννεφο καπνού και σκόνης. Ακο-λούθησε ο υπόκωφος τριγμός των μαρμάρων που συντρί-βονταν. Μια μικρή φωτιά αχνοφώτισε την κορυφή της πό-λης, που, για πρώτη φορά, είχε απομείνει σκοτεινή.

Σε λίγο ακολούθησε και δεύτερη έκρηξη. Δεκάδες άνθρω -ποι έτρεξαν με αδημονία, αλλά δεν υπήρχε πέρασμα ανά-μεσα στα χαλάσματα. Κανείς δεν ήξερε τι είχε συμβεί. Κα-νείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι είχε γίνει. Η καταστρο-φή έγινε μεμιάς, σχεδόν βουβά, όπως συμβαίνει κάτι εντε-λώς αδιανόη το που μοιάζει με ψέμα. Επικράτησε μια αμή-χανη αβουλία. Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτιατου. Οι περαστικοί κοιτούσαν αποσβολωμένοι. Τα κατα-



στήματα, τα γραφεία και οι υπηρεσίες είχαν αδειάσει. Πλή -θος κόσμου στεκόταν ακίνητος, αμίλητος στους δρόμους,κοιτώντας στην κορυφή της πόλης. Η ζωή είχε παραλύσει.Τα λεωφορεία και τα αυτοκίνητα είχαν ακινητοποιηθεί στιςλεωφόρους και οι οδηγοί είχαν βγει από τα οχήματά τουςκαταμεσής στο οδόστρωμα και κοιτούσαν όλοι σιωπηλάπρος την ίδια κατεύθυνση. Τίποτα δεν κινιόταν. Λες και οχρόνος είχε παγώσει. Μια απόκοσμη ησυχία είχε απλωθείπαντού. Τα μπαλκόνια στις πολυκατοικίες και τα κεντρικάξενοδοχεία είχαν γεμίσει έκθαμβους, ενδεείς θεατές. Η ζωήείχε σταματήσει. Και μόνο μια μικρή φωτιά φαινόταν νασιγοκαίει στην κορυφή της πόλης. Δεν συνέβη τίποτα. Γιαώρες ολόκληρες κρατούσαμε την ανάσα μας ανήμποροι. Γιαώρες ολόκληρες τα πάντα σταμάτησαν.

Μετά η νύχτα προχώρησε, τα πλήθη άρχισαν να διαλύο-νται και η πόλη ζωντάνεψε και πάλι με αργούς ρυθμούς.Λίγοι βρήκαν το κουράγιο να πλησιάσουν τον βράχο.

Eλικόπτερα περιπολούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της νύ-χτας τεμαχίζοντας τον σκοτεινό ουρανό με τους προβολείςτους. Εκείνο το βράδυ όλοι έμειναν κλεισμένοι στα σπίτιατους.

Με το πρώτο φως της ημέρας ξεκίνησε το δύσκολο καιδυσάρεστο έργο της αποτίμησης των ζημιών. Το θέαμα ήταν αποκαρδιωτικό. Το μνημείο είχε στην κυριολεξία δια-λυθεί. Ένας μικρός κρατήρας έχασκε στο κέντρο του βρά-χου. Τα υπόλοιπα κτίσματα είχαν επίσης μετατραπεί σε



μισογκρεμισμένους σωρούς ερειπίων. Κομμάτια μαρμάρωνκαι σίδερα από τους αναστηλωτικούς σκελετούς είχαν ε-κτοξευτεί προς κάθε κατεύθυνση. Δυστυχώς, ένα κομμάτιβράχου αποκολλήθηκε από τη δόνηση και προκάλεσε ζη-μιά στο υποκείμενο ρωμαϊκό ωδείο. Το γυάλινο μουσείοπαρέμεινε άθικτο στις υπώρειες του λόφου, να αντικρίζειτον κενό πια ουρανό.

Οι ειδικοί επιστήμονες δεν κατάφεραν να κρύψουν τησυντριβή τους όταν ανήγγειλαν ότι η καταστροφή ήταν α-μετάκλητη. Ο ομιλητής δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τησυγκίνησή του.

Το πόρισμα περιέχει μια πρώτη καταγραφή των γεγο-νότων. Σύμφωνα με υπολογισμούς, η έκρηξη προκλήθηκεαπό πλαστική εκρηκτική ύλη με επαγγελματικό τρόπο πουκινεί υποψίες. Ο μηχανισμός πυροδότησης αποτελούνταναπό τυπική ωρολογιακή διάταξη με ρολόι, πυροκροτητή,μπαταρίες κ.λπ.

Ο δράστης είχε μελετήσει λεπτομερώς το αρχιτεκτόνη-μα και εικάζεται ότι είχε γνώσεις στατικής μηχανικής.Μάλιστα, μοίρασε με ακρίβεια κατάλληλες ποσότητες ε-κρηκτικού υλικού στους αρμούς του κτίσματος, ακόμα καιανάμεσα στους σπονδύλους των κιόνων. Το μνημείο, κατα-πονημένο από το πέρασμα των αιώνων, δεν πρόβαλε ισχυ-ρές αντιστάσεις. Ο πεντελικός σκελετός του σωριάστηκεμονομιάς. Η πρώτη έκρηξη προκάλεσε κατάρρευση προςτο κέντρο. Αφού το οικοδόμημα γκρεμίστηκε σχηματίζο-



ντας έναν λόφο ερειπίων, τότε πυροδοτήθηκε η κύρια ποσό -τητα των εκρηκτικών, που είχε τοποθετηθεί στο κέντρο. Οιγερανοί και οι σκαλωσιές ολοκλήρωσαν το κακό καταπλα-κώνοντας και θρυμματίζοντας ό,τι δεν εξαφάνισε η έκρηξη.

Από την επομένη κιόλας εξαπολύθηκε μεγάλης κλίμα-κας αστυνομική επιχείρηση. Χιλιάδες ύποπτοι προσήχθη-σαν από τις Αρχές ασφαλείας. Οι άνθρωποι φοβόντουσανκαι ο καθένας κοιτούσε με υποψία τον διπλανό του. Η με-γαλύτερη αγωνία ήταν να πουν για κάποιον: «Αυτός κατάβάθος συμφωνεί με την καταστροφή που έγινε». Και όντως,υπήρχαν και κάποιοι που συμφωνούσαν. Παράλληλα, ταμέσα επικοινωνίας δραστηριοποιήθηκαν εξετάζοντας τηνπιθανή ανάμειξη λογής υπαιτίων και ψάχνοντας ηθικούςαυτουργούς. Ακόμα και η Μητρόπολη δεήθηκε για τηναπο κάλυψη των δραστών, μια και –ως γνωστόν– το αρι-στούργημα στέγασε για μια περίοδο της ιστορίας του χρι-στιανικό ναό.

Η έρευνα, μολονότι κατηγορήθηκε από οργανώσεις προ -στασίας των ατομικών δικαιωμάτων ως πογκρόμ κατάμε ταναστών, περιθωριακών πολιτικών ομάδων και άλλωνανεπιθύμητων, και παρά τις μεμονωμένες εκφράσεις φυλε-τικής βίας, στέφθηκε από άμεση επιτυχία. Ο δράστης εντο -πίστηκε στην οροφή πολυκατοικίας του κέντρου. Στα χέ-ρια του βρέθηκαν σχέδια προετοιμασίας της εγκληματικήςτου πράξης. Ονομάζεται Χ.Κ. (τα πλήρη στοιχεία του δενδόθηκαν στη δημοσιότητα), είναι νεαρός είκοσι ενός ετών,


2


άεργος και πρόκειται περί αντικοινωνικού στοιχείου. Σύμ-φωνα με πληροφορίες, η πράξη του είναι αποτέλεσμα σχε-διασμού και μακράς επόπτευσης του χώρου. Ο νεαρός ά-ντρας τοποθέτησε το θανάσιμο υλικό του το απόγευμα τηςΠαρασκευής. Κατόπιν παρακολούθησε το μακάβριο θέαμααπό το κρησφύγετό του. Σύμφωνα με πληροφορίες η σύλ-ληψή του ήταν αναπόφευκτη, αφού ο ίδιος φώναζε θριαμ-βευτικά στην ταράτσα της πολυκατοικίας όπου κατοικού-σε, μετά την ολοκλήρωση της έκρηξης.

Μια απροσδόκητη σιωπή καλύπτει οποιαδήποτε υπό-θεση για τα κίνητρα του δράστη. Σύμφωνα με ανεπιβε -βαίωτες πληροφορίες, ο Χ.Κ. έδωσε ομολογία στην οποίαεξηγεί τι τον οδήγησε στην απεχθή πράξη του. Οι Αρχέςαρνήθηκαν να επιβεβαιώσουν τις εικασίες αυτές και έκα-ναν γνωστό ότι πρόκειται περί ψυχοπαθολογικής προσω-πικότητας. Η επίσημη ανακοίνωση αναφέρει ότι ο Χ.Κ. δενμπό ρεσε να αιτιολογήσει λογικά την ενέργειά του. Η πράξητου ήταν –στην ουσία της– άσκοπη.

Τέλος, άγνωστος παραμένει ο τόπος κράτησης του Χ.Κ.

και οι συνθήκες εγκλεισμού του. Δεν έχει δοθεί καμιά πλη-ροφορία για τη μελλοντική τύχη του και δεν κρίνεται σκό-πιμο να δοθεί στη δημοσιότητα φωτογραφία του.



[ 4 ]

Ευρήματα

Η παρακάτω προκήρυξη, φωτοτυπημένη από σελίδα βι-βλίου, βρέθηκε κατόπιν έρευνας στο διαμέρισμα του δράστηΧ.Κ. Παρατίθεται όπως ακριβώς είναι στο πρωτότυπο.

Να ανατινάξουμε την Ακρόπολη!ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑIΣΘΗΤΙΚΩΝ ΣΑΜΠΟΤΕΡ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΠΡΟΚΗΡΥ ΞΗ

Αριθ. 1

Έχοντας κοινή αισθητική και κοσμοθεωρητική άποψη, πωςη καταστροφή και η θνητότητα της μορφής των όντων περιλαμβάνονται στο περίγραμμα της ολοκλήρωσης τηςζωής.

Έχοντας βάλει σκοπό μας την καταστροφή του Παρθενώ-νος, μ’ απώτερο σκοπό την παράδοσή του στην ουσιαστική


αιωνιότητα, που δεν είναι παρά η χωρίς επίγνωση μορφής-standardisée ροή, κι η πλούσια σε πιθανότητες αυτόματημετασκευή της ύλης που κακώς λέμε χαμό.

Έχοντας υπ’ όψη μας, πως ο άνθρωπος δεν είναι ίσως παράέμμεσος αυτοματισμός και φυσική εκδήλωση πολύτροπη,αναγνωρίζοντας πάντως βασικά το έργο τέχνης, μα αντι-παθώντας τη χρονική και ιστορική του κατοχύρωση, σανκάτι το ανήκουστο και ξένο προς τη ζωή.

Έχοντας νιώσει ακόμα, πως η ανάγκη της αιωνιότητας εί-ναι μια κάποια βασική προϋπόθεση για τη ζωή, και συνε-πώς και για την τέχνη, αφού η τέχνη δεν είναι παρά ένα εί-δος διεστραμμένης εφαρμογής των βασικών ενστίκτων τηςζωής, αλλά νιώθοντας την ανάγκη αυτή μόνο σαν απαραί-τητη για την ώρα της δημιουργίας.

Καταλαβαίνοντας τον Salvador Dali, που τόλμησε να συν-θέσει ένα έργο τέχνης από ωμό κρέας και λαχανικά (αδιά-φορα αν ψυχικά το προετοίμαζε για την αιωνιότητα, για τοΘεό ή για τον εαυτό του, λέξεις ανθρώπινα ταυτόσημες, μαπαραγνωρισμένες στην ουσία τους), καταλαβαίνοντάς τονλοιπόν εξίσου και εκτιμώντας τον με τον Φειδία, που έδω-σε μεν στο έργο μια χρονοϊστορική υπόσταση, χωρίς όμωςνα κάνει τίποτα παραπάνω στα πλαίσια της υποστασιακήςαιωνιότητας, για την οποία δεν υπάρχει ποσόν ούτε χρονι-



κή διάρκεια, και που γι’ αυτήν ένα δευτερόλεπτο δεν έχειδιαφορά από τρία δισεκατομμύρια αιώνες, χάρη στις βου-λητικές της ιδιότητες και στη δυναμική της χροιά, που μό-νο στα άτομα νοούνται, και κανέναν δεν νοιάζει ο αριθμόςτων ατόμων αυτών.

Βλέποντας πως η χρονοϊστορική αυτή κατοχύρωση είναιό,τι πιο ξένο κι απατηλό υπάρχει για τους ανθρώπους, κι επί πλέον μισώντας τον Εθνικό Τουρισμό και τις εφιαλτι-κές αρθρογραφίες à propos!

Νομίζοντας πως κάνουμε μια ψυχικά και καλλιτεχνικά α-νώτερη πράξη, τόσο αισθητικής όσο και ζωικής περηφά-νιας, θεσπίζοντας αυτού του είδους τον μηδενισμό – όνταςεξάλλου σίγουροι πως όλη η γελοία και ψεύτικη επιβίωσηόχι μόνον δεν συγκρίνεται, έστω και μειονεκτώντας, με έναλεφτό ενεργητικής δράσης κι απόλαυσης, αλλά και καλλιτε-χνικά είναι βλαβερή, προετοιμάζοντας μόνον ερασιτέχνεςπεριηγητές και ευνούχους ως κι αυνανιζόμενους σύγχρονουςποιητές και ζωγράφους, αφού ούτε καν –στην περίπτωσήμας– στον ιστορικό κύκλο της αισθητικής μας δεν ανήκει.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ

1. Να θέσουμε καθαρά σκοπό μας την ανατίναξη αρχαίωνμνημείων, την προπαγάνδα κατά των αρχαιοτήτων, καικατά παντός αντικειμένου που δε μας αρέσει.



2. Πρώτη καταστροφή ορίζεται η ανατίναξη και η τέλειακατεδάφιση του Παρθενώνα, που μας έχει κυριολεκτικώςπνίξει.

[Λείπουν τα σημεία 3 έως 9.]

10. Η Προκήρυξη αυτή δεν αποσκοπεί παρά να δώσει έναμέτρο από το σκοπό μας. Είναι ένα βλήμα, που ξεκινάει μελίγες πιθανότητες για στόχο στους πολλούς, μα που δεν ε-πιζητάει παρά ελάχιστους.

«Αρκεί μόνο ένας». [Χειρόγραφη σημείωση στο περι-θώριο.]

Γ. Β. Μ. Γενικός Διοργανωτής της ΣΑΣΑ



[ 5 ]

Περί της προκήρυξης του Γιώργου Β. Μακρή

Περί της προκήρυξης του ποιητή Γιώργου Β. Μακρή(Γ.Β.Μ.), η οποία βρέθηκε στο διαμέρισμα του δράστη Χ.Κ.,φωτοτυπημένη από βιβλίο και με ιδιόχειρες σημειώσεις, κα -τέστη δυνατόν να διαπιστωθούν τα ακόλουθα:

Μαρτυρία του συγγραφέα Λεωνίδα Χρηστάκη(1928-2009)2

«Ο Γιώργος Μακρής, αραιά και πού, ευκαιρίας δοθείσης,εκστόμιζε και διάφορα ευτράπελα, που οι άλλοι τα λάβαι-ναν σαν εξτρέμ ιδέες και τα κατέγραφαν με κάποια σοβα-ρότητα στη μνήμη τους. Μέσα λοιπόν στην κριτική που έ-κανε στα καφενεία και στα φιλικά σπίτια εκείνη την περίο-δο ήταν και το θέμα της προγονοπληξίας, την οποία θεω-ρούσε ως υπεύθυνη της πνευματικής και ιδεολογικής ελλη-νικής κατάπτωσης και, ανάλογα με το ποιόν των παρευρι-σκόμενων στην ομήγυρη, κατέληγε με την παραίνεση: “Να


καταστρέψουμε την Ακρόπολη!” Η ιδέα αυτή διατυπώθη-κε σε μια “Προκήρυξη” που κυκλοφόρησε στις 18 Νοέμβρητου 1944.3 Οι επιδράσεις όμως ξεκινούν ήδη από τον υπερ-ρεαλιστή ποιητή Νικήτα Ράντο ή Νικόλαο Κάλας ή Ν.Σπιέρο, δηλαδή τον Νίκο Καλογερόπουλο, που το 1935 τηνείχε υποστηρίξει με έντονο τρόπο σε φιλικές τότε συγκε-ντρώσεις, όπου έλεγε (όχι ως μηδενιστής αλλά, αντίθετα,ως ανανεωτής της φιλοσοφικών τάσεων του μεσοπολέμουκαι του όψιμου απόηχου που είχε ο ντανταϊσμός στην Ελ-λάδα): “Να ανατινάξουμε τον Παρθενώνα, που με την πα-ρουσία του επιδρά αρνητικά πάνω στον κόσμο της φιλοσο-φίας”. Νομίζω ότι είναι περιττό να κάνω σχόλια για τις κα -λές προθέσεις και των δύο, αφού είναι απόντες ενώ ο Παρ-θενώνας είναι παρών. Χρειάζεται εδώ να επισημάνω ότι όλα τα περί της καταστροφής της Ακρόπολης λέγονταιπολλά χρόνια πριν από την έλευση της Πολιτιστικής Επα-νάστασης του Μάο. [...] Ο Γιώργος Μακρής συνέταξε την“Προκήρυξη Αριθ. 1” όταν ήταν είκοσι ενός ετών. Εάν συ-νυπολογίσει κανείς και την πρόσφατη απελευθέρωση τηςΕλλάδας από τον γερμανικό ζυγό, το τέλος του Β ΄ Παγκό-σμιου Πολέμου και την αναταραχή των ιδεών του κομουνι-σμού στην Ελλάδα, το νέο –επαναστατικό– περιεχόμενοτης ουτοπιστικής Προκήρυξης είναι απόλυτα δικαιολογη-μένο, αλλά και προφητικό, σκεπτόμενος πάντα τη γιγά-ντωση της τουριστικής βαριάς βιομηχανίας και την εν γέ-νει κατάντια της ταξιδιωτικής και τουριστικής ιδεολογίας.




Εν τω μεταξύ, με την κήρυξη του Κινήματος του Δεκεμ-βρίου 1944 μεταξύ των εμπολέμων της Δεξιάς και των κο-μουνιστών στην περιοχή της Αθήνας και τη μετέπειτα κή-ρυξη του εμφύλιου πολέμου, η εφαρμογή της ιδέας τηςανα τίναξης του Παρθενώνα πήγε περίπατο... Παρέμεινε όμως στις φραστικές προθέσεις του Μακρή και την ξεφούρ -νιζε στις αθηναϊκές συζητήσεις –ευκαιρίας δοθείσης– μέ-χρι και το 1960».

R

Δεύτερη μαρτυρία του Λεωνίδα Χρηστάκη

«Ο Γιώργος Μακρής γεννιέται στην Αθήνα το 1923 απόκαταπιεστικούς γονείς, μοναχογιός. Ο πατέρας του είναιδικαστικός με εξουσιαστικές ροπές· δικάζει ακόμα και στοσπίτι του. Μετά από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα σε ηλι -κία έξι χρόνων, ο Γιώργος Μακρής παραμένει χωλός σε ό-λη του τη ζωή και βαδίζει με δυσκολία. Εγγράφεται στηΝομική Αθηνών αλλά δεν φοιτά ποτέ. Μαθαίνει Γαλλικά,Γερμανικά και Αγγλικά και διαβάζει μετά μανίας όλουςτους σπουδαίους συγγραφείς της εποχής. Ζει σχεδόν μόνοςαπό το 1948. Δεν ενδιαφέρεται για τίποτα και περιφέρεταιαπό καφενείο σε καφενείο και από στέκι σε στέκι, ξοδεύο-ντας άσκοπα τα χρήματα της μητέρας του και κατόπιν μέ-νοντας απένταρος για εβδομάδες. Είναι λιγομίλητος και με



πολύ χιούμορ. Πάντα με ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό στο χέ-ρι, περνά τον χρόνο του διαβάζοντας αραγμένος στις καρέ-κλες των ζαχαροπλαστείων ή των καφενείων της πλατείαςΚολωνακίου. Σε κάποιες περιπτώσεις βολεύεται σε μια κα-ρέκλα καφενείου και δεν σηκώνεται ούτε μετά από είκοσιτέσσερις ώρες. Άλλες φορές μένει κλεισμένος στο δωμάτιότου. Γράφει κείμενα δικά του, μεταφράζει και αλληλογρα-φεί με φίλους και γνωστούς. Τα γραπτά του ακουμπούν τιςυπαρξιακές φιλοσοφίες της μεταπολεμικής εποχής. Τα ποιή -ματά του, γιατί κυρίως ποιήματα έγραφε, αντανακλούν τιςπερισσότερες φορές τις ψυχικές και συναισθηματικές τουκαταστάσεις. Οι μεταφράσεις πλησιάζουν περισσότε ρο τιςφιλοσοφικές του διαθέσεις. Οι ολοκληρωμένες είναι τρεις:του Άλντους Χάξλεϋ, του Οκτάβιο Παζ και του Ζαν Μιρό[sic]. Από το 1965 εμφανίζονται οι πρώτες τάσεις για αυτο-κτονία. Εάν προσθέσουμε και μερικές αδικαιολόγητες συ-γκρούσεις με το αυτοκίνητό του, που τελικά καταστράφη-κε, οι απόπειρες είναι επτά αλλά ανεπιτυχείς. Στο τέλος τουΓενάρη του 1968 έρχεται σπίτι μου το μεσημέρι. Είναι χλο-μός και αδυνατισμένος. Τρώμε και μετά μου λέει: “Είναιντροπή να μην μπορώ να δώσω ένα αποφασιστικό τέλοςστη ζωή μου”. Και φεύγει. Του τηλεφωνώ συνεχώς. Δεν α-παντά. Αργά στις 31 του ίδιου μήνα μού τηλεφωνούν ότι έ-πεσε από την ταράτσα του σπιτιού του. Στην ερώτηση τουθυρωρού είχε απαντήσει: “Κατεβαίνω αμέσως”».

R



Μαρτυρία του Γιάννη Ρηγόπουλου4

«[...] Όμως ξαφνικά ο Μακρής αλλάζει. Γίνεται δύσπιστος.Μιλάει για σκευωρία που έχει χαλκευτεί εναντίον του. Γίνε-ται σκυθρωπός. Παραμελεί τελείως τον εαυτό του. Το ’66κάνει δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Τον Μάρτη του ’67 άλλημία. Κλείνεται σε νευρολογική κλινική. Βγαίνει τον Μάη του’67 με φαινομενική βελτίωση της υγείας του. Η πνευματικήτου διαύγεια έχει όμως διαταραχθεί. Βρίσκεται σε πλήρη α-ποδιοργάνωση. [...] Στα τέλη Νοεμβρίου αποπειράται πάλινα αυτοκτονήσει. Βρίσκεται σε κατάσταση “ορ γανωμένουπαρανοϊκού παραληρήματος συσχετίσεως και διώξεως”. Έ-χει την εντύπωση ότι όλοι διάκεινται εχθρικώς εναντίον του,τον αδικούν και πιστεύουν σε κατηγορίες που αδίκως τού α-ποδίδονται. Κλείνεται πάλι σε κλινική αλλά, με την παρέμ-βαση κάποιου θείου του, βγαίνει τον Δεκέμβρη».

R

Μαρτυρία του Τάκη Μαύρου

«Το φθινόπωρο του 1943 κρατήθηκε όμηρος σε ένα γερμα -νικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Τρίπολη για πολύκαιρό και παραλίγο να εκτελεστεί. Κάθε πρωί έμπαινεστον θάλαμο κρατουμένων ένας Γερμανός και με τη βοή-θεια του Γιώργου καλούσε έναν από αυτούς που επρόκειτο


2


να εκτελεστούν. [...] Πολλά χρόνια αργότερα, κάποιος για-τρός από το Άργος* που είχε χάσει τον γιο του από τουςΓερμανούς κυκλοφόρησε ένα τετράδιο με τις χειρόγραφεςαναμνήσεις του. Εκεί, με συγκεχυμένα λόγια, αναφερότανστον Μακρή χαρακτηρίζοντάς τον χωρίς καμιά συγκεκρι-μένη κατηγορία ως προδότη. Μόνο και μόνο γιατί μιλούσεΓερμανικά και οι Γερμανοί τον χρησιμοποιούσαν ως διερ-μηνέα. [...] Ο Μακρής προσκολλήθηκε σε αυτήν την ασύ-στατη κατηγορία με έναν τρόπο επίμονο, άρρωστο θα έλε-γα. Κάθε του συζήτηση κατέληγε στο ίδιο σημείο: Γιατί νατον θεωρήσουν προδότη; [...] Παρέμεινε προσκολλημένοςσε αυτήν την ψύχωση μέχρι το τέλος του».

R

Μαρτυρία του Άγγελου Καράκαλου

«Πήγα και τον βρήκα στο διαμέρισμά του στην οδό Σεμιτέ -λου 4. Επικρατούσε εκεί μια πρωτοφανής αταξία και πλή-ρης αποδιοργάνωση. [...] Του πρότεινα να υποβληθεί σε μιαιατρική εξέταση που είχα εξασφαλίσει με έναν γιατρό στηΓαλλία. Αντέταξε τη δικαιολογία ότι δεν είχε διαβατήριο.[...] Μετά από λίγες μέρες, την ώρα που βράδιαζε, στις 31Ιανουαρίου, άφησε το σώμα του να πέσει από την ταράτσα


** Oνόματι Μπούκουρας. (Σ.τ.Σ.)


του σπιτιού του στη γωνία των οδών Μιχαλακοπούλου καιΣεμιτέλου. Αναγνωρίστηκε από το διαβατήριο που βρέ θηκεστην τσέπη του».

R

Τρίτη μαρτυρία του Λεωνίδα Χρηστάκη

«Η ΣΑΣΑ είναι ο Σύνδεσμος Αισθητικών Σαμποτέρ Αρχαιο -τήτων και η “Προκήρυξη Αριθ. 1” έχει ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 1944 (μερικές μέρες πριν από την έναρξη τουΚινήματος του Δεκεμβρίου 1944). Τα αρχικά Γ.Β.Μ. υπο-δηλώνουν τον Γιώργο Βασιλείου Μακρή. Το πατρικό όνο-μα τοποθετήθηκε από τον Μακρή για να μην υπάρξει ουδε-μία αμφιβολία ότι αυτός είναι ο Γενικός Διοργανωτής τηςΣΑΣΑ. Η Προκήρυξη δημοσιεύτηκε το 1986 στο μοναδικόβιβλίο με ανθολογημένα κείμενα του Γιώργου Μακρή, Γρα -πτά Γιώργου Β. Μακρή (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1986,επιμέλεια: Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς). Δυστυχώς, η Προ-κήρυξη περιλαμβάνεται περικομμένη (από τον επιμελη-τή;). Παραλείφθηκαν τα άρθρα 3 έως 9, που αναφέρονταιστο οργανωτικό μέρος της όλης επιχείρησης. Εικάζεται ότιη έκδοση λογοκρίθηκε υπό τον φόβο μήπως ο επιμελητής ήο εκδότης του βιβλίου κατηγορηθούν ως ηθικοί αυτουργοίτης όποιας πιθανής μελλοντικής καταστροφής αρχαιολογι-κών θησαυρών και ιστορικών μνημείων».



[ 6 ]

Σύντομη εξομολόγηση ενός φύλακα

Αυθόρμητα, δίχως δισταγμό, αλλά με κάποια προσποίησηστους τρόπους και με τόνο που μοιάζει επιτηδευμένος καιψεύτικος. Σαν να μιλά για κάποιο πρόσωπο.

Τι να πω; Τα ’χω χαμένα. Τόσα χρόνια... Ήμουν ο πρώτοςάνθρωπος που τον έβλεπε κάθε πρωί. Ερχόμουν πάντα πρινξημερώσει για τα καλά, έλεγχα όλες τις πόρτες και άνοι γατο Δελτίο Επισκεπτών. Κάθε μέρα περνούσαν κάμποσοι ε-πισκέπτες.

Διακόπτει τον λόγο του και ξεκινά από την αρχή μεστόμφο.

Ήταν καλοκαίρι, κατακλυσμένος ο τόπος από ανθρώ-πους. Μέσα από τις οθόνες επιτήρησης δεν μπορούσες ναξεχωρίσεις πρόσωπα. Τόσο πυκνό ήταν το πλήθος. Οι κά-μερες σάρωναν μια αδιαχώριστη, κινούμενη πλημμύρα επι -


σκεπτών. Η ζέστη ήταν αφόρητη. Στεκόμουν όρθιος μπρο-στά στο γραφείο και ήταν αδύνατον να συγκρατήσω το μυα-λό μου στη δουλειά. Ξεστράτιζε σε σκέψεις δίχως κατάλη-ξη. Ο θόρυβος ήταν ανυπόφορος, τα βήματα και οι κουβέ-ντες των επισκεπτών δημιουργούσαν ένα αδιάλειπτο βου-ητό, χωρίς διαφοροποιήσεις. Δεν υπήρχε ρυθμός, ούτε η έ-νταση άλλαζε, ήταν μόνο μια μονότονη, βασανιστική νόταπου επαναλαμβανόταν για ώρες ολόκληρες. Κόσμος που ό-λο ανέβαινε, διαρκώς, χωρίς σταματημό.

Ήταν πια μεσημέρι και είχαμε όλοι υπνωτιστεί από τηνκούραση, τον ήλιο και τη βασανιστική ζέστη. Κι όμως, ε-κείνη ακριβώς την ημέρα τον άκουσα να μου φωνάζει. Ολο -κάθαρα, ανάμεσα στο ατέλειωτο παραμιλητό του κόσμου,πάνω από τις φωνές και την αναστάτωση. Η πρώτη μουαντί δραση ήταν να τρίψω ξαφνιασμένος το πρόσωπο δυνα-τά με τα χέρια. Ήμουν σίγουρος πως το μυαλό μου έπαιζεένα ακόμη από τα παιχνίδια του. Εκείνο το μεσημέρι ήτανανυπόφορο. Έγειρα την ιδρωμένη πλάτη μου στη γωνιάκαι έκλεισα τα μάτια. Τον άκουσα να μου ψιθυρίζει μέσααπό τον τοίχο, όπως οι φυλακισμένοι συνεννοούνται απόκελί σε κελί. Ήταν αλήθεια.

Κοίταξα γύρω μου. Κανείς δεν είχε αντιληφθεί το παρα-μικρό. Γύρισα το βλέμμα στις οθόνες. Τίποτε ασυνήθιστο.Το ίδιο αστέρευτο ποτάμι ανθρώπων. Κι όμως, εξακολου-θούσα να αισθάνομαι την παρουσία του.

Βγήκα στον κεντρικό διάδρομο και στάθηκα ανάμεσα



στο πλήθος. Όπου και να γύριζα τα μάτια, παντού άγνωσταπρόσωπα με προσπερνούσαν με αδιαφορία. Κι εκείνος ναμε καλεί, όλο και πιο καθαρά. Χωρίς λόγια. Λες και μπο-ρούσε να φωνάξει με τη σκέψη. Γύρισα δεξιά αριστερά, μαδεν μπορούσα να καταλάβω από πού ερχόταν η φωνή. Έ-μοιαζε να βγαίνει από το στόμα καθενός επισκέπτη. Από τακτήρια, μακριά κάτω στην πόλη, από τους δρόμους. Μέσααπό τους κορμούς των δέντρων. Έμοιαζαν να μιλούν οι πέ-τρες και ο ήλιος. Τα σύννεφα. Ακόμα κι ο αέρας συλλάβιζετην ίδια παράκληση. Η πόλη ολόκληρη μου μιλούσε.

Έκλεισα τα μάτια και επιστράτευσα όλη μου τη δύνα-μη. Έπρεπε να καταλάβω με ποιον τρόπο επικοινωνούσεμαζί μου. Αν ήταν απλώς μια διαίσθηση ή ένας ανεξήγητοςμαγνητισμός ή κάποια άλλη ενέργεια· αν ήταν πράγματιεκεί νος που με καλούσε από την κορυφή της πόλης ή αν ή-ταν η φαντασία μου που έπλεκε εκείνον τον εφιάλτη. Τότεόλα σταμάτησαν μεμιάς. Σαν να σίγασε έξαφνα. Δεν ακου-γόταν ψυχή. Οι επισκέπτες περπατούσαν, θαρρείς, χωρίςν’ αγγίζουν τη γη. Οι ανάσες τους είχαν απαλύνει καθώς ένα αθόρυβο φύσημα του αέρα δρόσιζε τα πρόσωπά τους.Δεν μιλούσαν πια. Τα ρούχα τους κυμάτιζαν αργά και νω-χελικά όπως τα πτερύγια των ψαριών στον βυθό της θά-λασσας. Είχαν γίνει όλα τόσο διαυγή και ξεκάθαρα. Εκεί-νος είχε σωπάσει, και μαζί του σιωπούσε όλη η πόλη. Ποιοςξέρει αλήθεια;

Ξαφνικά όλα τέλειωσαν. Λες και η πραγματικότητα



ήταν απούσα για μια στιγμή και τώρα είχε επιστρέψει. Οιφωνές σάλπισαν εκκωφαντικές, το σύρσιμο των ποδιών, τοχτύπημα των βημάτων, τα ρούχα που τρίβονταν στις μα-σχάλες, η ζέστη, ο ανυπόφορος ήλιος.

Τώρα ξέρω πως το ζητούμενο ήταν η παρουσία μου, καιειδικά εκείνη τη στιγμή, στον βράχο. Ίσως αποφεύχθηκεκάτι ανήκουστο εκείνη την ημέρα, ή ίσως κάτι αποτρόπαιονα ξεκίνησε την ίδια στιγμή. Εκείνη τη μοναδική φορά, εί-μαι σίγουρος, με κάλεσε κι εγώ δεν μπόρεσα να τον ακο-λουθήσω.

Μετά από μια μικρή παύση συνεχίζει, αλλά με βραδύτε-ρη ομιλία και με κάπως πιο δραματικό τόνο.

Τι άλλο να πω; Ανέβηκα την πρώτη μέρα μετά την κα-ταστροφή και δεν πίστευα στα μάτια μου. Τόσους αιώνεςπου έστεκε εκεί πάνω, νόμιζες πως είχε πια δικό του ένακομμάτι από τον ουρανό. Κι εκεί όπου πριν υψωνόταν, τώ-ρα έχασκε το άπλωμα του ορίζοντα.

Πέρασα το γκρεμισμέ νο κιγκλίδωμα. Πώς έγινε; Με τιλόγια να το περιγράψω; Όλα γύρω ήταν μαυρισμένα. Τοχώμα λασπωμένο και παντού διασκορπισμένα κομμάτια.Ανέβηκα τον σύντομο δρό μο προς την κορυφή και σε κάθεβήμα φοβόμουν ότι θα στα ματήσει η καρδιά μου. Ούτε μιαπέτρα αφημένη στη θέση της. Τα πάντα ανακατωμένα. Τοέδαφος είχε καλυφθεί από μια λεπτή σκόνη και πάνω στα



ερείπια έκαιγε μια μικρή φωτιά. Όσο πλησίαζα, τόσο πιοδύσκολος γινόταν ο δρόμος, γιατί παντού έβλεπες τα κομ-μάτια του που είχαν κατρακυλήσει ακρωτηριασμένα. Δενμπορώ εύκολα να μι λήσω γι’ αυτό. Όλα είχαν γκρεμιστεί·εκεί όπου στεκόταν, τώρα απλωνόταν μόνο ο ουρανός. Έ-νας ουρανός που για πρώτη φορά μού φανερώθηκε τόσοπλατύς. Ανελέητος. Μάρμαρα παντού, κομματιασμένα.Μια αβάσταχτη αταξία, μια πληγή.

Σταματάει να μιλά. Σηκώνεται και κάνει μερικά νευ ρικάβήματα προσπαθώντας επιδεικτικά να συγκρατήσει τον εαυ -τό του.

Ποιος μπόρεσε να το κάνει; Ποιος διανοήθηκε ποτέ ναβλάψει κάτι τόσο... Αυτός ήταν... Πάω να χάσω το μυαλόμου. Αυτός ήταν... ιερός, ήταν δυνατόν να τον αγγίξει κα-νείς; Μας ορφάνεψε. Τι είναι η πόλη χωρίς αυτόν; Είναιαδύ νατον. Σ’ αυτόν δεν καταφεύγαμε κάθε φορά που ήτανανάγκη;

Η πόλη μας ήταν ανάξια. Ήταν μικρή, δεν άντεχε να τονβαστάξει πλέον. Δεν του άξιζε, δεν του έπρεπε και τώραέγι νε φανερό, μα είναι ήδη αργά. Η ίδια η πόλη τον σκότω-σε. Μας εκδικήθηκε. Ναι, το πιστεύω, μας εκδικήθηκε.Επέ λεξε η ίδια τη μέθοδο και ξεχώρισε προσεχτικά τον φο-νιά. Το όργανο. Τον κάλεσε, όπως είχε καλέσει κι εμένα. Τώ -ρα μπορώ να καταλάβω. Δεν ήταν εκείνος που με καλούσε,



ήταν η ίδια η πόλη. Με δοκίμαζε. Δοκίμασε κι άλλους εκεί-νο το μεσημέρι μέχρι να καταλήξει σ’ αυτόν που είχε τα κό-τσια να χτυπήσει στην κορυφή. Ήμουν κι εγώ μέρος τουπλάνου της. Μίλησε εκείνη τη μέρα. Μίλησε σ’ όλους μας.Και βρήκε εκείνη τη μέρα τον άνθρωπο που μπορούσε.

Προχωρά και κάθεται σε ένα σκαμνί στο αριστερό άκροτης αίθουσας.

Τον παρατήρησα. Ερχόταν σχεδόν κάθε μέρα τις τελευ-ταίες εβδομάδες. Στην αρχή δεν τον πρόσεξα. Δεν υπήρχετίποτα το ιδιαίτερο επάνω του. Ένας ακόμη ανάμεσα σετόσους... Κι όμως, αυτός ερχόταν ξανά και ξανά. Σε διαφο-ρετικές ώρες. Άτακτα. Πολλές φορές έκανε καιρό να φανεί.Άλλες φορές επέστρεφε δύο και τρεις φορές μέσα στην ίδιαμέρα. Δεν τον έβλεπα συχνά. Ίσως και να ερχόταν πιο τα-κτικά απ’ ό,τι είχα παρατηρήσει. Ίσως να ερχόταν στηβάρδια κάποιου άλλου φύλακα. Ή ακόμα μπορεί και να μεαπέφευγε συστηματικά. Εν τέλει, εμφανιζόταν και πάλι.Ήξερα ότι θα τον ξαναδώ. Και σιγά σιγά αυτές οι συχνέςεπισκέψεις τον έκαναν να ξεχωρίσει μέσα στο πλήθος καινα γίνει ένα πρόσωπο που αναγνώριζα με ευκολία. Γιατίαλλιώς δεν είχε τίποτα το αξιοσημείωτο επάνω του. Ήτανσιωπηλός και περπατούσε πάντα με το κεφάλι σκυφτό. Λεςκαι κρυβόταν μέσα στο πλήθος. Δεν με κοίταξε ποτέ κατά-ματα. Ίσως υπήρξαν φορές που δεν κατάφερα να τον ξεχω-



ρίσω μες στον κόσμο. Ποιος ξέρει; Μπορεί να ερχόταν πιοσυχνά. Συνήθως ανέβαινε βιαστικά τον κεντρικό διάδρομο,με αποφασιστικότητα. Είχε ένα δικό του πόστο σε μια α-πομακρυσμένη γωνιά του κιγκλιδώματος και καθόταν εκείκάμποση ώρα. Υπήρξαν φορές που η βάρδιά μου τέλειωνεκι εκείνος δεν είχε κουνηθεί από τη θέση του. Ήταν επίμο-νος. Απλώς κοιτούσε. Παρατηρούσε με σπουδή. Δεν πήγεποτέ σ’ άλλο σημείο, ούτε περπάτησε στην κορυφή, μόνοεκεί ακουμπούσε την πλάτη σ’ έναν από τους πορτοκαλιούςπροβολείς που άναβαν αργά το απόγευμα. Ούτε ανέβηκεποτέ από άλλον διάδρομο. Δεν κουβαλούσε τίποτα επάνωτου. Δεν είχε τσάντα. Δεν έβγαλε ποτέ το σακάκι του. Ερ-χόταν μόνος και δεν μιλούσε σε κανέναν.

Έτσι τον θυμάμαι. Και μετά κατά καιρούς άλλαζε. Α-νέβαινε τον διάδρομο τρέχοντας. Εγκατέλειπε τη γωνιάτου στο κιγκλίδωμα και περπατούσε ασταμάτητα γύρω από το μνημείο. Με ανυπόμονα βήματα. Περπατούσε συ-νεχώς. Περπατούσε σπιθαμή προς σπιθαμή όλο τον χώρο.Με σταθερό βήμα, λες και μετρούσε την απόσταση ή τονχρόνο. Και παρατηρούσε με άγρυπνο βλέμμα. Τον έβλεπαπου έσκυβε για να κοιτάξει καλύτερα μια γωνιά, που σκία-ζε τα μάτια με την παλάμη όταν τον τύφλωνε ο ήλιος. Είχεμαζί του ένα μικρό σημειωματάριο. Έγραφε. Σημείωνεσυνεχώς. Περπατούσε λίγα βήματα και ξάφνου σταματού-σε για να καταγράψει κάποια σκέψη ή κάτι που είδε. Μετάπάλι το ίδιο. Λίγα βήματα και μετά πάλι κάποια σημείωση.



Μερικές φορές ήρθε με μια κοπέλα. Δεν μιλούσαν. Σχε-δόν δεν αντάλλασσαν βλέμματα. Περπατούσαν χωρίς νααγγίζει ο ένας τον άλλον και πολλές φορές ξεστράτιζαν προςδιαφορετικές κατευθύνσεις. Δεν ξέρω. Μετά γινόταν πάλιο επιφυλακτικός επισκέπτης που ήξερα. Σκυφτός και αμί-λητος, επέστρεφε στο πόστο του κάτω από τον προβολέα.Είχε γίνει δυο τρεις φορές αυτό και έτσι δεν με παραξένευε.Γνώριζα ποια ήταν η ιδιοσυγκρασία του. Ήταν μέρες πουαπλώς καθόταν με περισυλλογή στο κιγκλίδωμα. Και ήτανάλλες περίοδοι που περπατούσε διαρκώς χωρίς σταματημό.

Δεν τον πλησίασα ούτε μια φορά. Δεν ξέρω τον ήχο τηςφωνής του, δεν του μίλησα, ούτε έμαθα το όνομά του. Δενκοιταχτήκαμε ποτέ στα μάτια. Ένιωθα μια περίεργη συ-μπάθεια γι’ αυτόν. Κυριαρχούνταν από ένα κρυφό πάθος,από μια εμμονή. Είμαι σίγουρος πως τον αγάπησε. Μπο-ρεί να παραμείναμε σιωπηλοί, να μην ανταλλάξαμε ούτεμια κουβέντα, μπορεί εκείνος να αγνοούσε την ύπαρξή μουκι εγώ να τον έβλεπα από μακριά, μέσα από τις οθόνες ε-πιτήρησης, παρ’ όλα αυτά μας ένωνε μια αδιόρατη συγγέ-νεια. Τον αντιμετώπιζα πάντοτε με κατανόηση και ποτέδεν τον ενόχλησα. Δεν ήθελα να διαταράξω τη στιγμή του.Όφειλα να σεβαστώ την αφοσίωσή του. Λέτε να γελάστη-κα τόσο; Τόσο τυφλός ήμουν; Τόσο αφελής; Γιατί δεν μπό-ρεσα να διακρίνω τον άνθρωπο που θα τον κατέστρεφε; Δεντο πιστεύω. Είμαι σίγουρος. Εκείνος ο επισκέπτης τον α-γάπησε.


2


Μένει καθισμένος στο σκαμνί. Σηκώνει το βλέμμα καικοιτά σαν να ζητά επιβεβαίωση:

«Καλά τα είπα;»



[ 7 ]

Κατάσταση προσώπων στα οποία αναφέρθηκεο δράστης Χ.Κ. κατά τη διάρκεια της ανάκρισης

...

...

...

...Γιώργος Μακρής......


[ 8 ]

Αντικειμενικά πειστήρια

Αρ. Πρωτοκόλλου: ...Ημερομηνία: ...Αρ. Δικογραφίας: ...Κατηγορούμενος: ...Τόπος εύρεσης: ...Περιγραφή: Υπόθεση Γιώργου Μακρή

...

...

...

...

Προκήρυξη Aρ. 1 ΣΑΣΑ

Τοπογραφικά σχέδια ΑκροπόλεωςΧάρτης Αθηνών...



Γραπτά Γιώργου B. Μακρή, επιμέλεια ΕπαμεινώνδαςΧ. Γονατάς. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1986.

...

...Ασπρόμαυρη φωτογραφία αγνώστου ανδρός....



[ 9 ]

Η ευρεθείσα φωτογραφία5


[ 10 ]

«... διαφανή, σαν γιαπωνέζικο ρυζόχαρτο»

«Μπορώ να σου μιλήσω;»Δεν αναγνώρισα αμέσως τη φωνή του στο ακουστικό,

αλλά πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. «Eσύ είσαι; Τι τρέχει;»«Είναι πραγματικό... άνοιξε την τηλεόραση... παράθυ-

ρο...»«Περίμενε λίγο. Ηρέμησε. Τι τρέχει;».Έτρεξα αμέσως στο παράθυρο. Το μόνο που μπόρεσα

να διακρίνω ήταν μια λεπτή γραμμή καπνού με φόντο τοναπογευματινό ουρανό. Άνοιξα την τηλεόραση και έστρεψατο βλέμμα προς την οθόνη.

Ο χρόνος έμοιαζε να σταματάει καθώς το βίντεο παιζό-ταν σε αργή κίνηση. Διάβασα βιαστικά τους υποτίτλουςσκεπτόμενη την επερχόμενη υστερία. Δεν είχα ποτέ φα-νταστεί κάτι τέτοιο. Ήταν κάτι στην κυριολεξία ανήκου-στο. Κοιτούσα μα δεν πίστευα στα μάτια μου.

Και μετά η εικόνα επέστρεψε σε ζωντανή σύνδεση και η


ροή του χρόνου αποκαταστάθηκε επιβεβαιώνοντας ότι αυ-τό που συνέβαινε ήταν αληθινό. Μόνο που η εικόνα θύμιζεμια άψυχη, επίπεδη ασιατική ζωγραφιά, έτσι όπως οι Ασιά -τες ζωγράφοι φτιάχνουν τα τοπία τους σε δύο διαστάσεις,δίχως προοπτική. Και το μέγεθος, το βάθος, η σκιά και ηοπτική γωνία δεν είναι σημαντικά στα έργα που δημιουρ-γούν, ενώ αφήνουν σκοπίμως σημεία αζωγράφιστα, πουμπορούν να συσχετιστούν με τα σύννεφα στον ουρανό, ή μετο νερό σε μια λίμνη, ή με έναν ποταμό, πράγμα που καλείτη σκέψη του θεατή να χρησιμοποιήσει τη φαντασία τουγια να συμπληρώσει τα κενά. Αλλά σε αυτήν την περίπτω-ση το κενό δεν μπορούσε πλέον να συμπληρωθεί από τηφαντασία. Ήταν αδύνατον να αποκαταστήσεις με τον νουτην εικόνα. Έστω κι αν αυτό που έλειπε ήταν κάτι τόσο οι-κείο και κοντινό. Κάτι τόσο σαφές όπως ένα απλό γεωμε-τρικό σχήμα.

Δεν μπορούσα να ακούσω τον εκφωνητή. Τίποτα δενμπορούσε να διαπεράσει τη σιωπή εκείνων των στιγμών.Η πραγματικότητα έμοιαζε λεπτή και εύθραυστη, διάφα-νη, σαν γιαπωνέζικο ρυζόχαρτο.



[ 11 ]

Καταδίκη και ποινή

Σκοτάδι. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα ξεκινά η εγγρα-φή. Ένας νεαρός άντρας κάθεται αναπαυτικά σε μια λευκήσυρμάτινη πολυθρόνα κήπου. Σε ανοιχτό χώρο. Πίσω τουυπάρχουν φυτά. Η εικόνα «ανοίγεται» στον φυσικό κόσμο.Κρατάει στα χέρια ένα ποτήρι με νερό. Ξεκινά κοιτώντας τοναόρατο συνομιλητή του στα αριστερά της οθόνης. Καδράρι-σμα μπούστο, όπως στις τηλεοπτικές συνεντεύξεις.

Ήμουν νέος στο στρατόπεδο. Κι όχι μόνο αυτό. Δεν είχαπροσαρμοστεί στη στρατιωτική ζωή. Είχα καταταγεί πριναπό μερικούς μόνο μήνες, ήμουν ακόμα φοβισμένος. Δενμπορούσα να συνηθίσω καν το όπλο στο χέρι μου, οι αρ βύλεςμε δυσκόλευαν στο περπάτημα και όλα ήταν πρωτόγνωρα.Έτρεχα αλαφιασμένος δεξιά αριστερά όποτε άκουγα το ό-νομά μου. Ήμουν συνεχώς σε εγρήγορση, τα νεύρα μου ή-


ταν έτοιμα να σπάσουν, ήταν ζήτημα αν θα τα κατάφερνανα κοιμηθώ τρεις τέσσερις ώρες την ημέρα.

Πίνει λίγο νερό.

Έτσι και τότε. Μόλις είχε χτυπήσει το σιωπητήριο. Εί-χα σωριαστεί στο κρεβάτι προσπαθώντας να κρατήσω ταμάτια μου κλειστά. Έπρεπε να σηκωθώ τα μεσάνυχτα γιαυπηρεσία. Όλοι γύρω μιλούσαν, άλλοι σιγοτραγουδούσανημίγυμνοι γυρνώντας από τα λουτρά. Εγώ προσπαθούσανα γαληνέψω στο κρεβάτι.

Μεγάλο μαρτύριο η σκοπιά το βράδυ. Δεν είναι ο ύπνοςπου στερείσαι. Αυτό είναι το λιγότερο. Ούτε η ορθοστασίασε κουράζει ούτε το σκοτάδι. Αλλά είναι αυτή η δυσβάστα-χτη ησυχία, το φως του προβολέα στα πόδια σου και το γε-μάτο όπλο. Δεν κατάφερα να συμφιλιωθώ με το γεμάτο όπλο. Πάντα φοβόμουν και κοιτούσα τα εξαρτήματά τουκαχύποπτα. Κι όταν ρίξαμε τις πρώτες εκπαιδευτικές του-φεκιές, έκλεισα από φόβο τα μάτια. Ποτέ δεν έχω πυροβο-λήσει με τα μάτια ανοιχτά.

Η κάμερα απομακρύνεται. Γενικό πλάνο.

Εκείνο το βράδυ ξάπλωσα, μα δεν κατάφερα να ξεφύγωαπό τον εφιάλτη που με κυνηγούσε αδίστακτα σ’ όλη τηδιάρκεια της θητείας μου. Ήταν ένα παράξενο όνειρο, ένα



αδιέξοδο όραμα που παραλλασσόταν κάθε φορά, ανάλογαμε την περίσταση. Δεν ήταν ακριβώς όνειρο, ήταν σαν ένανοητικό μαρτύριο. Ήμουν καταδικασμένος να ζω με τη φα-ντασία μου τα πάντα δύο φορές. Όχι όμως επαναλαμβά -νοντας στη θύμηση γεγονότα που πέρασαν, μα φέρνονταςστον νου πράγματα που με περίμεναν στο μέλλον. Και κα-θώς η ζωή στον στρατό ήταν δυσάρεστη και προβλέψιμη,δεν ήταν δύσκολο να πλάθεις με τη φαντασία εκείνα που ή-ξερες ότι θα συμβούν.

Ήταν ένα αβάσταχτο μαρτύριο που άρχισε τα χρόνιατου στρατού, μα από τότε δεν με έχει εγκαταλείψει. Στηναρχή νόμιζα πως ήταν απλώς μια νευρική αντίδραση στιςδυσκολίες της θητείας. Δεν θέλησα να δώσω μεγαλύτερεςπροεκτάσεις στα οράματα εκείνα, γι’ αυτό, έστω και αν μεβασάνιζαν με αλύπητο τρόπο, σιωπούσα και έκανα υπομο-νή. Έπαιρνα άδειες, μα και πάλι δεν μπορούσα να ξεφύγω.Το τελευταίο όνειρο της νύχτας, λίγο πριν ξυπνήσω, ήτανοι πρώτες στιγμές του επόμενου πρωινού.

Σύντομη παύση.

Άνοιγα αργά τα μάτια, γυρνούσα το θολό βλέμμα μουστο δωμάτιο και έπαιρνα μια βαθιά ανάσα. Μετά σηκωνό-μουν αργά και τα πόδια μου πάγωναν, όταν ακουμπούσανγυμνά στο ακάλυπτο μωσαϊκό του πατώματος.


2


Κοντινό πλάνο της κάμερας.

Αργότερα ξυπνούσα στ’ αλήθεια και ζούσα τα πάνταεξαρ χής. Άνοιγα αργά τα θολά μου μάτια και αφού έριχναμια ματιά στο δωμάτιο, σηκωνόμουν με έναν αναστεναγ-μό και τα πόδια μου πάγωναν ακουμπώντας στο πάτωμα.Τότε το όνειρο επέστρεφε στον νου και αντιλαμβανόμουνπως είχα ξαναζήσει το ίδιο ξύπνημα. Κι όλη η μέρα συνέ-χιζε με τον ίδιο τρόπο. Γιατί όταν έπινα τον καφέ μου, σανστιγμιαίο όραμα περνούσε απ’ το μυαλό η εξώπορτα πουάνοιγε και το εκτυφλωτικό φως του ήλιου που με ζάλιζε. Ησκόνη από τον δρόμο τρύπωνε στα ρουθούνια και τα μά-γουλά μου κοκκίνιζαν από τη θέρμη των ηλιαχτίδων. Ή-ταν απλώς μια σκέψη. Όταν όμως αργότερα το ίδιο πρωίάνοιγα την εξώπορτα, ο ήλιος με τύφλωνε και η σκόνη απότον δρόμο τρύπωνε αληθινά στα ρουθούνια μου. Και τότεκαταλάβαινα πως περνούσα για δεύτερη φορά το κατώφλι.

Έτσι ήταν η ζωή μου. Και κάθε φορά οι μικρές εκείνεςλεπτομέρειες της ζωής που είναι προβλέψιμες, στέκοντανδύο φορές εμπρός μου. Δεν είναι καμιά περίεργη, προφητι-κή ικα νότητα που διαθέτω, γιατί δεν μπορώ να προβλέψωτίποτε απολύτως. Είναι μόνο εκείνα τα μικρά πράγματαπου γνωρίζω έτσι κι αλλιώς, που με βασανίζουν. Και δενείναι μικρό αυτό το μαρτύριο, γιατί είναι δύσκολο να ξεχω-ρίσεις τι γίνεται στην πραγματικότητα και τι όχι. Ο χρόνοςμπλέ κεται. Δεν υπάρχει ξεκάθαρο παρόν. Και περπατώ-



ντας ακό μα, δεν ξέρεις αν, για παράδειγμα, ανεβαίνεις ε-κείνη τη στιγμή τα σκαλοπάτια ενός δρόμου ή αν βρίσκεσαιτην ίδια στιγμή κάπου αλλού και τα ανεβαίνεις στο όνειρο.Θα το καταλάβεις βέβαια αργότερα και θα προσγειωθείςστην πραγματικότητα, μα εκείνη τη στιγμή κάνεις τα βή-ματα στο κενό και μετεωρίζεσαι στον χρόνο αμφιβάλλο-ντας. Και μετά χάνεσαι και πάλι. Πώς θα ξέρεις λοιπόν ανβαδίζεις στ’ αλήθεια ή αν είναι η φαντασία σου που προτρέ-χει και πάλι; Δεν είναι εύκολο να ζήσεις με τέτοια παιχνί-δια του νου.

Επιστροφή στο αρχικό πλάνο. Πίνει κι άλλο από το νερότου.

Έτσι κι εκείνη την ημέρα· έκλεισα τα μάτια και είδαμπροστά μου ό,τι θα συνέβαινε τα μεσάνυχτα. Ο δεκανέαςσύρθηκε μέχρι το κρεβάτι μου αγουροξυπνημένος και μεξύπνησε μ’ ένα σκούντημα. Χωρίς λόγια. Τραβώντας απόπάνω μου την κουβέρτα. Σηκώθηκα στα τυφλά ριγώντας,ζώστηκα όπλο, κράνος, εξάρτυση και τον ακολούθησα σταβουβά. Περπατήσαμε μέσα στη νύχτα· ο ουρανός ήταν θεο -σκότεινος κι εμείς αποφεύγαμε τους προβολείς, γιατί ταμάτια μας αντιδρούσαν στο φως. Φτάσαμε στο φυλάκιο.Κοιτώ τον προηγούμενο σκοπό στα μάτια και παίρνω απότα χέρια του τη δεσμίδα. Μετρώ. Δέκα βολίδες. Αλλάζου-με συνθηματικά και ο δεκανέας νεύει με μια κίνηση του κε-



φαλιού. Απομακρύνονται με γρήγορα βήματα. Τα μάτιαμου έχουν συνηθίσει στο έντονο φως του προβολέα. Περπα-τώ σε έναν στενό κύκλο γύρω από τη σκοπιά, σέρνοντας τοόπλο στο κατόπι μου. Ο υποκόπανος κυλιέται στο χαλίκισκάβοντας ένα ρηχό αυλάκι, ένα όριο που περιχαρακώνειτην ύπαρξή μου για δύο ολόκληρες ώρες, μην αφήνονταςούτε καν τη σκέψη να απομακρυνθεί πέρα από την επικρά-τεια του φυλακίου.

Ήταν όμως ακόμα ένα από τα παιχνίδια του νου. Κοι-μόμουν στον θάλαμο και μόνο στο μυαλό μου περπατούσαήδη γύρω από τη σκοπιά, περιμένοντας τον δεκανέα να μεξυπνήσει για να ξεκινήσουμε.

Ξάφνου άκουσα φωνές και βγήκα από το όνειρο. «Ήρ-θε», σκέφτηκα και άνοιξα τα μά τια. Αντί όμως για τον δε-κανέα, ένας νεαρός αξιωματικός γύριζε στα κρεβάτια καισήκωνε τους στρατιώτες. «Όλοι επάνω! Σηκωθείτε. Μα-ζέψτε τα γρήγορα!» Ντύνονταν όλοι αλαφιασμένοι, άλλοιβρίζοντας, άλλοι χτυπώντας με πείσμα τα πόδια στο μω-σαϊκό. Ο αξιωματικός φώναζε επί μονα και η ατμόσφαιραείχε ηλεκτριστεί από το ξάφνιασμα και τη δυσαρέσκεια.Φόρεσα το κράνος μου και την εξάρτυση και οι κινήσειςμού θύμισαν πράγματα που είχα επαναλάβει ή που είχα ο-ραματιστεί.

Παραταχτήκαμε στον διάδρομο. Τον ήξερα πολύ καλάεκείνο τον διάδρομο με τα γυμνά ηλεκτρικά φώτα και τουςκίτρινους, φρεσκοβαμμένους τοίχους. Ένας διάδρομος μα-



κρύς και άδειος που έκανε τα βήματα να αντηχούν. Ο αξιω -ματικός πέρασε αργά ανάμεσά μας επιθεωρώντας. Μιαφυσιγγιοθήκη που είχε αφεθεί ανοιχτή. Ένα στραβό υπο-σιάγωνο. Ένα ξεκούμπωτο χιτώνιο. Μας κοίταξε όλους μεένα τελευταίο, βιαστικό βλέμμα και ούρλιαξε: «Έξω!»

Περιστροφή της κάμερας. Ο αφηγητής κοιτά τώρα κα-τά πρόσωπο.

Πανικόβλητοι ξεχυθήκαμε στο προαύλιο. Ένα καμιόνιμάς περίμενε με τη μηχανή αναμμένη. Ανέβηκα με βιαστι-κές κινήσεις στην καρότσα και ακούμπησα την πλάτη μουστην παγωμένη λαμαρίνα. Θυμήθηκα ξανά τις σιδερένιεςβέργες να πιέζουν τη σπονδυλική μου στήλη. Ο θόρυβος από τις αρβύλες καλυπτόταν από το μούγκρισμα της μη-χανής. Τα καυσαέρια από την εξάτμιση έπνιγαν κάθε διά-θεση για κουβέντα. Κανείς δεν μιλούσε. Δεν μας είχαν πειπού θα πηγαίναμε. Κανείς δεν μας εξηγούσε. Μοιάζαμε μεφοβισμένα ζώα. Ο μουσαμάς ήταν σφιχτά δεμένος, δενμπορούσαμε να κοιτάξουμε έξω. Ξεκινήσαμε με ένα τρά-νταγμα. Άρχισαν οι εικασίες και οι φόβοι. Πού μας πήγαι-ναν; Γιατί; Δεν ήθελα ν’ ακούσω. Έσκυψα στην κάννη τουόπλου και αποκοιμήθηκα.

Έπιασα σφιχτά το σκοινί με το δεξί μου χέρι και ακού-μπησα το πόδι στον αναβολέα. Σήκωσα τον ώμο, το όπλομου γλίστρησε στην πλάτη. «Άντε», μούγκρισε ο στρατιώ-



της πίσω μου. Βρέθηκα για μια στιγμή στον αέρα και την ε-πόμενη είχα προσγειωθεί άτσαλα στην άσφαλτο. Αλήθειαείχαμε σταματήσει; Πόσα λεπτά πέρασαν, δέκα, είκοσι; Στ’αλήθεια είχα πηδήξει από το φορτηγό ή ήταν κι αυτό ένα α-πό τα παιχνιδίσματα της φαντασίας μου; Μήπως έγερνα α-κόμη αποκοιμισμένος πάνω στο όπλο μου; Μήπως περπα-τούσα ακόμα τον κύκλο της σκοπιάς; Όχι, αυτό θα ήταν α-δύνατον. Ποιος θα μπορούσε να μου πει με βεβαιότητα; Τικι αν δεν είχα σηκωθεί ακόμη απ’ το κρεβάτι του θαλάμου;

Επιστροφή στο αρχικό κάδρο. Σταματάει για μερικές στιγ -μές και τρίβει το μέτωπο με την παλάμη του. Πίνει λίγο νερό.

Υπάκουσα σχεδόν ασυνείδητα στις εντολές. Μπήκα α-μέσως στη σειρά. Ήμασταν δεκαπέντε και μας είχαν τοπο-θετήσει σε φάλαγγα. Σταθήκαμε ακίνητοι στο σκοτάδι.Μόνο το φως από τους προβολείς του οχήματος έκανε τηνεκπνοή μας να διακρίνεται στον παγωμένο αέρα. Δεν μι-λούσε κανείς. Πόσα λεπτά πέρασαν έτσι; Πέντε, δέκα; Οαξιω ματικός έδωσε το πρόσταγμα και ξεκινήσαμε να βα-δίζουμε αυτόματα, χωρίς σκέψη, άλλωστε δεν χρειαζότανπαρά μόνο ν’ ακολουθείς τον προπορευόμενο. Δεν χρειάζε-ται να γνωρίζεις τον προορισμό. Οι αρβύλες μας χτυπού-σαν ρυθμικά στην άσφαλτο. Μετά όλα έγιναν γρήγορα καιμε στρατιωτικό τρόπο, ακολουθώντας τα παραγγέλματαμε ισόχρονο τρόπο.



«Αλτ!»Σταματήσαμε. «Κλίνατε επ’ αριστερά».Σχηματίσαμε μια ολόισια γραμμή, όπως είχαμε εκπαι-

δευτεί. Το καμιόνι έστριψε με την όπισθεν φωτίζοντας με τους

προβολείς ένα μικρό κομμάτι του τοίχου. Γύρω ήταν από-λυτο σκοτάδι και μόνο η δέσμη από τα φανάρια σχημάτιζεδύο μικρούς φωτεινούς δίσκους. Ο τοίχος ήταν μακρύς καιαπλωνόταν ως εκεί που μπορούσαν να δουν τα μάτια μαςμέσα στη νύχτα. Το φεγγάρι λες κι είχε επίτηδες κρυφτείεκείνη την ώρα.

Ο νεαρός αξιωματικός πέρασε από μπροστά μας με γρή -γορο βήμα και άφησε από μία σφαίρα στην παλάμη του κα -θενός. Το απορημένο βλέμμα μου έμεινε δίχως απάντηση.Την ήξερα αυτή την ψυχρή, μεταλλική αίσθηση. Έμοιαζεσαν η σφαίρα να ήθελε να διαπεράσει λαίμαργα το δέρμα,τρώγοντας τη σάρκα που την κρατούσε.

Ο αξιωματικός επανέλαβε την ίδια φράση δεκατέσσεριςφορές: «Στη θαλάμη». Μια σφαίρα στη θαλάμη. Υπάκου-σα μουδιασμένος, χωρίς σκέψη. Δεκατέσσερα όπλα κροτά-λισαν μαζί με το δικό μου, καθώς δέχονταν το βλήμα στασπλάχνα τους. Δεκαπέντε σφαίρες. Όλες έτοιμες. Με το πιοαπαλό άγγιγμα της σκανδάλης...

Όλα έγιναν μέσα σε μια στιγμή. Σχεδόν αυτόματα. Α-κολουθώντας μια ενορχηστρωμένη σειρά σύντομων κινή-



σεων. Και μετά επικράτησε παντελής σύγχυση της συνεί-δησης. Δυο στρατονόμοι βγήκαν έξαφνα μέσα από το σκο-τάδι σέρνοντας έναν αξιοθρήνητο νεαρό. Τον έστησαν στοφωτισμένο σημείο και έφυγαν. Ο οδηγός πάτησε το γκάζικαι η μηχανή μούγκρισε. Τα φώτα έλαμψαν εντονότερα.Δεν σκεφτόμουν τίποτα. Η συνέχεια ήταν μια σειρά απόπαραγγέλματα.

«Απασφαλίσατε».Γύρισα την ασφάλεια νιώθοντας το μεταλλικό κλικ στα

δάχτυλα. «Οπλίσατε... Σκοπεύσατε».Σήκωσα το σκόπευτρο και έφερα τον υποκόπανο στον

ώμο. Έγειρα το κεφάλι και το μάγουλό μου ακούμπησεστο παγωμένο, υγρό από τη νυχτερινή υγρασία μέταλλο. Οαξιωματικός περπάτησε αθόρυβα πίσω μας και έσκυψεστον ώμο του καθενός ψιθυρίζοντας κάποιες ακατάληπτεςκουβέντες. Η φωνή του έτρεμε τόσο, που δεν μπόρεσα νακαταλάβω... Νομίζω μας είπε «στην καρδιά».

Κοίταξα μέσα από το σκόπευτρο. Ο νεαρός έμοιαζε μεκούκλα, με ανδρείκελο. Στεκόταν ακίνητος, με τα χέριακρεμασμένα και μια χακί, στρατιωτική μαξιλαροθήκη δε-μένη στα μάτια.

«Έτοιμοι!»Πίεσα το δάχτυλο και ένιωσα τη σκανδάλη να σταματά

στο σημείο πυρός. Πήρα μια βαθιά ανάσα και την κράτησαμέσα μου. Σήκωσα λίγα χιλιοστά την κάννη. Η ακίδα του



στόχαστρου τσιμπούσε την καρδιά του. Ο ίδιος φόβος, το ίδιο τρεμούλιασμα. Η ίδια αμφιβολία για την πραγματι -κότητα.

Ποτέ δεν μπόρεσα να συμφιλιωθώ με το γεμάτο όπλο.Πάντα έκλεινα σφιχτά τα μάτια και πυροβολούσα στα τυ-φλά.

«Πυρ!»Προς στιγμήν δίστασα, όμως καθησύχασα τον εαυτό

μου ότι στην πραγματική ζωή θα κατέβαζα το όπλο και θααρνιόμουν να ακολουθήσω αυτήν την εντολή. Την επόμενηστιγμή ένιωσα το ξερό τίναγμα στον ώμο. Το μέταλλο με-μιάς ζεστάθηκε στο μάγουλό μου. Το μπαρούτι τρύπησε ταρουθούνια μου. Τις ήξερα αυτές τις αισθήσεις. Άνοιξα τα μά -τια και ο νεαρός είχε σωριαστεί στο χώμα πεσμένος άτσαλα.

Όπως έμαθα αργότερα, δεκατέσσερις σφαίρες τον βρή-καν στην καρδιά. Η δέκατη πέμπτη διαπέρασε το κρανίοτου ακριβώς πάνω από το αριστερό φρύδι.

Πίνει το λιγοστό νερό από το ποτήρι του.

Ξαναβρέθηκα πάλι στη σκοπιά, περπατώντας τον ίδιοστενό κύκλο, σέρνοντας το όπλο πίσω μου, με τον υποκό-πανο να χαράσσει ένα αυλάκι στο χαλίκι. Ξαναγύρισα, επέ -στρεψα, ή μήπως δεν είχα ποτέ ξεκινήσει;

Σκεφτόμουν με αγωνία αν είχα πυροβολήσει στ’ αλή-θεια εκείνο το νεαρό παιδί ή αν ήταν ένα παιχνίδισμα του



νου και κάπου στο μέλλον εξακολουθεί να με περιμένειεκεί νη η νύχτα που θα πατήσω τη σκανδάλη. Έκτοτε αυτήη αμφιβολία με βασανίζει στον ύπνο. Φοβάμαι μήπως κά-ποιο βράδυ ξυπνήσω ξανά (άραγε στ’ αλήθεια;) από τα πα-ραγγέλματα του νεαρού αξιωματικού που θα συγκεντρώ-σει το απόσπασμα.

Ακουμπά την πλάτη στο κάθισμα και παραμένει σιω-πηλός για πέντε δευτερόλεπτα. Κατόπιν γυρίζει το βλέμμαδεξιά και κατόπιν αριστερά, κοιτώντας για μια στιγμή ευ-θεία στην κάμερα. Σκοτάδι.




Επιμύθιο

Ο Παρθενώνας ανατινάχτηκε την Παρασκευή, 17η τρέχο-ντος, στις 20:13.

Ο Χ.Κ. εκτελέστηκε την Τρίτη, 21η τρέχοντος, στις00:45. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε απερίσκεπτη πρωτο-βουλία των οργάνων που είχαν επιφορτιστεί με την κράτη-σή του. Για την υπόθεση θα διεξαχθεί έρευνα.

Η απολογία του δράστη φυλασσόταν σε απόρρητη θυρί-δα. Μετά τη δολοφονία του η θυρίδα αποτεφρώθηκε σφρα -γισμένη ως είχε. Δεν κρατήθηκαν επίσημα αντίγραφα. Έ-κτοτε έχουν εμφανιστεί πολυάριθμα κείμενα ως δήθεν «αυ -θεντικές» ομολογίες.

«Νέος Παρθενών» άρχισε να κατασκευάζεται στη θέ -±ση του απολεσθέντος. Θα αποπερατωθεί εντός δεκαπέντεμηνών.


«Η βεβήλωση του αβεβήλωτου είναιτο πολιτικό καθήκον της γενιάς που έρχεται».

(Giorgio Agamben, Βεβηλώσεις,μετ. Παναγιώτης Τσαμιούρας, Άγρα, 2006)


Σημειώσεις

1. Το ποίημα «Εμείς οι λίγοι» αποδίδεται στη Λένα Τσούχλου,η οποία ανήκε στον κύκλο του Μακρή. Η «Κίνηση των Ανεύθυνων»,όπως αποκαλούνταν στην αρχή της δεκαετίας του ’50 μια μεγάληπαρέα από διανοούμενους και καλλιτέχνες με άξονα το Κολωνάκι,περιλάμβανε μεταξύ άλλων τους: Γιώργο Μακρή, Λένα Τσούχλου,Ναταλία Μελά, Τάκη Βασιλάκη και Μίνωα Αργυράκη. Η ΛέναΤσούχλου ονομάζει την παρέα αυτή «Προάγγελοι του Χάους». Στησυγκεντρωτική έκδοση Γραπτά Γιώργου Β. Μακρή (Βιβλιοπω -λείον της Εστίας, 1986) το ποίημα δημοσιεύεται με την υπόδειξη:«Χειρ Γεωργίου Μακρή, Πνεύμα Λένα». Δεν είναι ξεκάθαρο αν η ενλόγω υπόδειξη ανήκει στον ίδιο τον Μακρή ή στον επιμελητή τηςέκδοσης Επαμεινώνδα Χ. Γονατά. Πληροφορίες για την «Κίνησητων Ανεύθυνων» περιέχονται στο βιβλίο του Μανώλη Νταλούκα:Ελληνικό Ροκ – Ιστορία της νεανικής κουλτούρας από τη γενιά τουXάους μέχρι το θάνατο του Παύλου Σιδηρόπουλου, 1945-1990 (Ά-γκυρα, 2006).

2. Αναφορές του Λεωνίδα Χρηστάκη στον Γιώργο Μακρή υπάρ-χουν σε διάφορες πηγές, άρθρα σε περιοδικά, συνεντεύξεις, αυτοεκ-δόσεις, καθώς και στα βιβλία: Η ιστορία της αλητείας (Γόρδιος, 2003),Τα Εξάρχεια δεν υπάρχουν στην ιστορία, στο χάρτη, στη ζωή (Τυ-


φλόμυγα, 2008), Οι δικοί μας άγιοι (Χάος & κουλτούρα, 1999), Γιώρ -γος Μακρής – Είμαστε οι προάγγελοι του χάους (Χάος & κουλ-τούρα, 1992).

3. Εικάζεται ότι είχε συνταχθεί την προηγουμένη, 17η Νοεμ -βρίου 1944.

4. Οι μαρτυρίες των φίλων του Μακρή, Γιάννη Ρηγόπουλου, Τά-κη Μαύρου και Άγγελου Καράκαλου, δόθηκαν κατά τη διάρκεια τουδιπλού συμποσίου «Γιώργος Μακρής 1923-1968» (Αθήνα 8/11/2002και Ναύπλιο 9/11/2002) και περιέχονται στο 32σέλιδο φυλλάδιο Πρω-τοπόρος, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Ο Παλαμή-δης» (Ναύπλιο 2002).

5. Λεπτομέρεια από φωτογραφία η οποία πε-ριλαμβάνει και τον συγγραφέα Κώστα Ταχτσή.



ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Β Ο Μ Β Ι Σ Τ Η Σ Τ Ο Υ Π Α Ρ Θ Ε Ν Ω Ν Α

ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΜΕ ΑΠΛΑ, OLGA & PORSON

ΚΑΙ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ ΕΚΔΟΤΙ

ΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ. ΤΗ

ΜΑΚΕΤΑ ΤΟΥ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΕ Ο ΑΝΤΩΝΗΣ

ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ, ΤΑ ΦΙΛΜ ΚΑΙ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΜΟΝ

ΤΑΖ ΕΓΙΝΑΝ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΝΑΓΡΑΜΜΑ». Η ΠΡΩΤΗ ΕΚ

ΔΟΣΗ ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗ «ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΥΚΑΡΗΣ ΓΡΑ

ΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε.Β.Ε.» ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΗΘΗΚΕ

ΑΠΟ ΤΗ «Θ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ – Π. ΡΟΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε.»

ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2010 ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ



Περίκλειστος κόσμοςΜυθιστόρημα

W

Ένα πολύτροπο μυθιστόρημα στο οποίο πρωταγωνιστής είναι ο τό-πος. Η περίκλειστη ασφυκτική πόλη. Άνθρωποι παράξενοι και μο-ναχικοί. Ένα αγόρι ταξιδεύει μέσα από τις γυαλιστερές φωτογρα-φίες περιοδικών την ίδια στιγμή που η αγαπημένη του πυρ πολεί το ε-φηβικό της κρεβάτι. Μια μαυροφόρα γυναίκα, εκστασιασμένη σαναρχαία ιέρεια, τρομάζει τους περαστικούς με τον άγριο χορό της. Έ-νας ζωγράφος, καθηλωμένος στην αναπηρική πολυθρόνα, αποτυ-πώνει στον καμβά εικόνες από την οθόνη της τηλεόρασης. Ζωές μο-νοσήμαντες σαν σιδηροτροχιές περιπλέκονται και διασταυρώνονταιμέσα σε μια πόλη-φρούριο. Ο Περίκλειστος κόσμος ακολουθεί ταχνάρια της ζωής, αναζητώντας τη βιογραφία του καθημερινού αν-θρώπου.



ΣουνυάταΜυθιστόρημα

W

20 Mαρτίου 1951. Γουίλιαμσταουν, μια αμερικανική πολίχνη ξεχα-σμένη από το χρόνο. Ένα ανεξήγητο κύμα αυτοκτονιών αφήνει πί-σω του δεκατέσσερις νεκρούς εφήβους. Δεκατέσσερα απροσδόκητα,τραγικά χτυπήματα. Aνάμεσα σε αυτούς που χάνονται είναι και η μι -κρή φίλη του εφημέριου, η αινιγματική Mπέ τυ Kάρτερ. Tότε εμφα-νίζεται στην πόλη ο Aντώνιος Περλ, ένας αμφιλεγόμενος γητευτήςψυχών. Oι αλλόκοτες δοξασίες του ίσως να κρύβονται στη σκιά τωνθανάτων της Γουίλιαμσταουν. H Σουνυάτα είναι μυστηριώδης, ό-πως ο τίτλος της.



Φανταστικό μουσείοΠεζογράφημα

W

Tο Φανταστικό μουσείο είναι ο κήπος της μνήμης. Ο κήπος της οι-κείωσης και της γραφής. Μέσα εκεί εκτυλίσσονται οι ζωές των συγ-γραφέων. Στο Φανταστικό μουσείο εισέρχονται όσοι επιλέγουν στηζωή τους το τέχνασμα της λογοτεχνίας και πλέον δεν επιζητούν τηναλήθεια, ούτε καν την αληθοφάνεια, αλλά την εκπλήρωση μιας πρό-φασης που θα τους επιτρέψει να συνεχίσουν να δημιουργούν. Στο Φα -νταστικό μουσείο υπάρχει ένα και μοναδικό έκθεμα: κάποιος συγ-γραφέας. Ένα ομιχλώδες πρόσωπο που όμως εξακολουθεί να ζει χι-λιάδες εκδοχές της ίδιας ζωής. Εμπειρίκος, Μπόρχες, Χαρμς, Ροΐ -δης, Έσσε, Περέκ, Μπεράτης, Σουλτς, Πεσόα, Τσβετάγιεβα. Το Φα -νταστικό μουσείο είναι μια παραδειγματική συλλογή, παραλλαγέςπάνω σε ένα θέμα. Ένα πλάγιο κοίταγμα στη στάση του ανθρώπουεκείνου που πασχίζει να διασώσει τον λόγο. Αν και γνωρίζει πως μιααμείλικτη δεισιδαιμονία επιμένει ότι στο τέλος όλα χάνονται.



Το γλωσσικό κουτί(Όψεις της δουλειάς του συγγραφέα)

Δοκίμιο

W

Το Γλωσσικό κουτί προσκαλεί σε μια συνάντηση για να συζητήσου-με τα προβλήματα της γραφής. Είναι, με άλλα λόγια, ένας «κοινόςτόπος», ένα σχήμα σύμφωνα με το οποίο τοποθετούνται τα επί μέ-ρους ερωτήματα που αφορούν στο λογοτεχνικό έργο, στον συγγρα-φέα και στην εργασία του.

Μέσα στο Γλωσσικό κουτί υπάρχει ένα πολυσθενές δοκίμιο πουισορροπεί ανάμεσα στην κριτική και στη συγγραφική θεωρία, χωρίςνα συντάσσεται πλήρως με καμία πλευρά. Δεν προσεγγίζει τα λογο-τεχνικά κείμενα «από έξω», ούτε όμως μυθολογεί τη γραφή αποκα-λύπτοντας μια εσωτερική μυστικιστική διεργασία.

Το Γλωσσικό κουτί είναι μόνο ένα λεπτό εργαλείο για να επισκο-πήσουμε τη δημιουργία. Ένας πρόθυμος συνομιλητής για όσους ψά-χνουν κάποιον δρόμο στην αχαρτογράφητη επικράτεια της γραφής.



Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας ΤζάκσονΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

Μυθιστόρημα

W

Την ημέρα του θανάτου της ποιήτριας Λώρας Τζάκσον, το 1991, οιTimes του Λονδίνου δημοσίευσαν την ακόλουθη νεκρολογία: «ΗΛώρα Ράιντινγκ Τζάκσον ήταν μια τραγική φιγούρα και από τις πιοπροικισμένες γυναίκες αυτού του αιώνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότιη λογοτεχνική κριτική και η Iστορία θα πρέπει να αναμετρηθούν μετο μοναδικό της επίτευγμα». Η ζωή της Λώρας Τζάκσον ήταν μιασειρά από ρήξεις που κομμάτιασαν βάναυσα τη βιογραφία της με α-πανωτές μαχαιριές. Έφυγε από τη Νέα Υόρκη για να ζήσει στηνΕυρώπη· δημιούργησε έναν μακροχρόνιο, παράνομο, ερωτικό δεσμόμε τον ποιητή Ρόμπερτ Γκρέιβς· η σχέση τους τερματίστηκε από-τομα, με μια διπλή από πειρα αυτοκτονίας, κάποια λονδρέζικη μέρατου 1929. Tο 1940 ήρθε η επόμενη μαχαιριά, όταν η ποιήτρια απαρ-νήθηκε την τέχνη της, συντάσσοντας την πιο διάσημη αποκήρυξηστην Iστο ρία της ποίησης. Ύστερα αποσύρθηκε στη σιωπή, βρίσκο-ντας καταφύγιο σε ένα ράντσο στη Φλόριντα, και αφιέρωσε τα επό-μενα τριάντα χρόνια της ζωής της σε ένα ογκώδες φιλοσοφικό δοκί-μιο για την ποίηση. Η Λώρα ζούσε κάθε στιγμή με μια διαφορετικήεκδοχή του εαυτού της. Λες και φοβόταν να αντικρίσει το οριστικόπρόσωπο της ύπαρξής της. Κάθε στιγμή η Λώρα Τζάκ σον γινότανμια «άλλη» Λώρα. Αυτή είναι μία από τις ιστορίες της. Ή ίσως η ι-στορία της πιο βαθιάς μαχαιριάς…


XRYSOPOULOS-DDD Layout 1 02/08/2010 7:11 ΜΜ Page...

Documents

Transcript of XRYSOPOULOS-DDD Layout 1 02/08/2010 7:11 ΜΜ Page...