www. tafu.edu128)_2018.pdf · `zipo~ Tavs aRwevs qarTuli Tanamedrove, socialuri TeatrisTvis...

12
1 saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #10 (128) 28 dekemberi 2018 weli gamomcemloba ` kentavri ~ , aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240) ; www. tafu.edu.ge gv. 2-4 gv. 9,10 gv. 6,7,12 tato Cangelia `zipo~ gv. 5,8 jabaxiZe poezia qarTuli Teatraluri enciklopedia nino namiWeiSvili fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba variacia Temaze Tamar sexniaSvili `usityvod naTqvami~ gv. 11

Transcript of www. tafu.edu128)_2018.pdf · `zipo~ Tavs aRwevs qarTuli Tanamedrove, socialuri TeatrisTvis...

1

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

gv. 2-4

gv. 9,10

gv. 6,7,12

tato Cangelia

`zipo~

gv. 5,8

jabaxiZe

poezia

qarTuli Teatraluri

enciklopedia

nino namiWeiSvili

fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba

variacia Temaze

Tamar sexniaSvili

`usityvod naTqvami~

gv. 11

2

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

3. gv.

zipo

speqtaklis reJisori da teqstis avtori -

paata cikolia

msaxiobi - megi kobalaZe

scenografi - qeTi nadibaiZe

`zipo~ Tavs aRwevs qarTuli Tanamedrove, socialuri TeatrisTvis damaxasiaTebel Sablonebs _ tragikuli ambis poeturi eniT gadmocemas da, Sesabamisad, ambis romantizirebas. ese igi, uars ambobs sentimentebze da mimarTulia tragediis racionalur wakiTxvaze, amas ki, ZiriTadad, naturalisturi enis SenarCunebiTa da scenografiuli minimalizmiT axdens.

speqtakli namdvili ambis mixedviTaa Seqmnili da gareubnel gogoze, mesame samyaros uxilav dedofalze gvelaparakeba, romelic gariya politikam da, Sesabamisad, verc sazogadoebaSi daimkvidra adgili. mis msgavs adamianebs dRevandeli politikuri dRiswesrigis enaze `luzerebs~ eZaxian (subieqti, romelmac ver gadalaxa zRvari da ver moxvda verc erT sazogadoebriv jgufSi, ese igi damarcxda, ver auRo konsumerizms alRo). is dabali fenis warmomadgenelia, im fenis, romelsac proletariats eZaxian.

zipo navTluRis bazarSi muSaobs, Rames ki erT-erTi Senobis mesame sarTulze aTevs – `dabadebamde damartyes dana, zurgSi daniT davibade“, _ ambobs zipo. es dana ki simboloa siRaribis, romelic mas dabadebidanve dahyveba da mosvenebas ar aZlevs, uxilav arsebad gardaqmnis, romelic uCinaria _ es klasobrivi uTanasworobaa.

` ` ` z i p o

speqtaklis reJisori da teqstis avtori -

paata cikolia

msaxiobi - megi kobalaZe

scenografi - qeTi nadibaiZe

zipos rols msaxiobi megi kobalaZe TamaSobs. teqstic uSualod misTvisaa Seqmnili. es misi rolia. kobalaZes personaJi imdenad aqvs gaTavisebuli, rom iqmneba STabeWdileba, TiTqos igi icnobda zipos. SeiZleba, cxovrebis garkveul etapze, isini Sexvdnen kidec erTmaneTs, an, Tundac, mas (msaxiobs) gamoucdia, an yofila zRvarze, gamxdariyo zipo _ yvelasgan da yvelafrisgan mitovebuli. megi kobalaZe personaJSi Sedis ise, rogorc sakuTar saxlSi da is mocemul rols ar uyurebs, rogorc mxolod profesiul mocemulobas, es ufro sxvaa, swored es aris zipos mTavari iaraRi, is 100%-iT bunebrivia.

zipo rom gareubneli gogoa, reJisori dasawyisSive gvanaxebs _ msaxiobi daaxloebiT, aTi-oci metriTaa daSorebuli publikas, Tumca es pirobiTi manZili speqtaklis yurebasa da mis aRqmaSi xels ar uSlis, radgan aq mTavari enaa, xma ki mTel sivrces did eqod efineba. esec Taviseburi Canafiqria, speqtakli xom ueno adamianis cxovrebaze mogviTxrobs, romelsac normaluri sametyvelo enac ki ar gaaCnda, riTac sakuTar ususurobas gviTargmnida. Sesabamisad, reJisorma gadawyvita, namdvili ena SeenarCunebina,

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

3

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

2 gv.

4. gv.

Tumca am namdvil enas moumata xma, riTac, Taviseburad, konsumerul, gabrutalurebul, centralur enas daupirispirda da mayureblamde ambis motana naturalisturi xerxiT gadawyvita, rac, Tavis mxriv, gamoricxavs romantizebis SesaZleblobas _ aq yvelaferi namdvilia, TeatrSi namdvili ambavi xdeba.

speqtaklis enobriv modulze saubrisas, unda gavixsenoT, adronos cnobili aforizmi: „auSvicis Semdeg leqsis wera barbarosuli saqcielia”. adorno am mocemuli fraziT xelovnebas tragikuli ambis romantizebasa da gaubraloebaSi adanaSaulebs, rac, ZiriTadad, holivudurma esTetikam aiTvisa da tragikuli ambavi Cveulebriv, samomxmareblo produqtad aqcia. swored amis sapirwoned, adornos wesebis sruli dacviT, klod lancmanma Seqmna cxrasaaTnaxevriani filmi `Soa~, sadac yvelanairi narativi gaaqro da filmi, ZiriTadad, holokostgamovlili adamianebis interviuebze aago. aqve aucilebelia gavixsenoT, slovenieli filosofos slavoi JiJekis naSromi `Zaladobis Sesaxeb~, sadac avtori adornos aforizmis amgvar interpretacias gvTavazobs: auSvicis Semdeg SeuZlebelia ara poezia, aramed proza, radgan travmis

Tanmimdevruli narativiT moyola gamoricxulia da swored aq aris saWiro travmis mdgomareobasTan distancireba, radgan monaTxrobi ase Tu ise gasagebi da artikulirebuli aRmoCndes.

paata cikolia iyenebs naturalur enas da narativis Seqmnas cdilobs _ pirvelive scenaSi klavs zipos, Semdeg ki misi ganvlil cxovrebaze hyveba – klientebTan, policiasTan, dedasTan, saSualo fenasTan, Tavisive klasis warmomadgenel “CemiiZmasTan” urTierTobaze da a.S. bolo scenaSi ki kvlav pirvel scenas ubrundeba. sabolood ki zipos tragedia gasageb narativs poulobs. Tomas manis aluziiT rom vTqvaT: `aq aris adorno, oRond zomierad~.

rolan barti CaplinisTvis miZRvnil teqstSi, Carlis mTavar simdidred misi personaJebis depolitikurobas miiCnevs. Caplinis yvela personaJi aris dabali fenis, anu proletariatis warmomadgeneli, Tumca arc erT maTgans aqvs gacnobierebuli Tavisi politikuri mdgomareoba, asea zipos SemTxvevaSic _ man ar icis sad aris, romel politikur velSi imyofeba, man saerTod araferi icis. Tumca es aris im stereotipis gagrZeleba, rac, didi xania, qarTul da msoflio xelovnebaSi gvxvdeba _ rom dabali fena `gaunaTelebelia~, piriqiT, es bunebrivi mocemulobaa, paata cikolia

4

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

3 gv.

`zipos~ Seqmnisas dgas ideaze, romelsac realoba hqvia. is ar gvaCvenebs personaJs revoluciaSi _ gaazrebul politikur mdgomareobaSi, aramed is personaJs gvaCvenebs revoluciamde erTi dRiT adre, rac isev konsumeruli esTetikis winaaRmdeg gadadgmuli nabijia. erTi sityviT, speqtakli `zipo~ im sastik yofierebaze mogviTxrobs, romelSic uwevT ubralo, yvelasgan mitovebul adamianebs cxovreba.

sagulisxmoa erTi faqtori: zipos ar klavs `sxva~, vgulisxmob sxva socialuri fenis warmomadgenels. mas Tavisive klasis warmomadgeneli uswordeba _ `Ralatobs~. esaa megobari, metsaxelad `CemiiZma~. aq avtors hyofnis gambedaoba da arc saSualo fenas akvlevinebs zipos, da arc vinme sxvas. is ziposnairi politikisgan mitovebuli adamianebis msxverpli xdeba, im adamianebis samizne, romlebic sistemam nagavsayrelisTvis gaimeta, xolo zizRi ki Jan bodriarisgan gvaxsovs, rodis iCens Tavs: `Zaladobas Cagvra Sobs, zizRi maSin iCens Tavs, roca adamians nagavsayrelisTvis imeteben~.

am konkretuli mocemulobiT, calke, zipos siluetis miRma, SegviZlia, gavideT da vilaparakoT komunikaciis problemaze, Cagvraze, Zaladobasa da sxva mniSvnelovan Temebze, Tumca ase mokled davtovoT es ambavi da masze sxva dros visaubroT.

erTi sityviT, `zipo~ dRes sakmaod aqtualuri speqtaklia, masSi gaCenili uamravi kiTxviTa Tu pasuxiT, romelic bumerangiviT ukan trialdeba da kiTxvas warmoqmnis. is im yofierebaze gvafiqrebs, raSic gviwevs cxovreba im adamianebTan erTad, romlebsac mTlad CvensaviT ver gaumarTla da ver aRmoCndnen aq, TeatrSi, romelic dRes rudimentul mocemulobadaa qceuli da mTlianad burJuaziul paradigmebSia moqceuli. amaze refleqsiaa bolo scenac.

`es aris zipo / namdvili ambis mixedviT~, _ ambobs zipos personaJi da speqtaklic, erTi SexedviT, mTavrdeba. scenasTan distancirebuli mayurebeli taSis dakvras iwyebs. am dros ki msaxiob megi kobalaZis zurgs ukan mjdomi reJisori paata cikolia dgeba. xelSi makbuqs imarjvebs, modis TiToeul mayurebelTan da ekrans gvanaxebs. ekranze is gogoa gamosaxuli, is, politikisgan da sazogadoebisgan mokluli gogo, visi cxovrebis mixedviTac aris Seqmnili es speqtakli. da Sen wamiT, ufiqrdebi _ ras ukrav taSs da acnobiereb, rom am ambavSi Senc damnaSave xar, radgan swored Sen xar sazogadoeba.

tato Cangelia

Teatrmcodneobis III kursi

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

5

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

8 gv.

zaza Tofuria daibada abaSis raionis sof. macxovris karSi 1968 wlis 16 oqtombers. swavlobda Tbilisis smenadaqveiTebulTa skola-internatSi, aseve Tbilisis samxatvro skolaSi, romlic 1982 wels daamTavra, mxatvar g. yandaSvilis xelmZRvanelobiT. mxatvari daojaxebulia, hyavs meuRle da tyupi biWi. igi ukve 1995 wlidan Rebulobs gamofenebSi monawileobas, personaluri gamofenebi hqonda abaSis kulturis saxlSi (1995 w.), imave wels moewyo misi personaluri gamofenebi senakis samxatvro galereaSi da saqarTvelos mxatvarTa kavSirSi. 1999 wels moewyo misi gamofena TbilisSi ,,Zvel galereaSi~, romlis Sedegadac saqarTvelos samxatvro kavSiris wevri gaxda. mxatvari, romlis produqtiuloba adamianur sazRvrebs scdeba da misi saxelosno itevs 3650 grafikul namuSevars da erovnul Temaze Seqmnil, istoriuli Sinaarsis, sazogado moRvaweebis portretebisa da peizaJ-naturmortebis ferwerul tiloebs, samwuxarod, sazogadoebis mxridan miviwyebulia. mxatvars, romlis janmrTelobis mdgomareoba sakmaod mZimea da reabilitaciisTvis esaWiroeba gulis gadanergva, eqimebma muSaoba da gansakuTrebiT saRebavebTan kontaqti aukrZales. Tumca, yovelRiuri rutinis

paralelurad, Tavis saxelosnSi qmnis da utovebs momaval Taobas mis araCveulebriv, auxsnel da mistikur namuSevrebs.

mxatvaris xelwera, SeiZleba iTqvas, gamorCeulia. namuSevrebSi usazRvro individualizmi igrZnoba. imisda miuxedavad, rom samxatvro akademia ar daumTavrebia, mis xelsa da funjs amiT araferi daklebia. mis tiloebze yvela detali mniSvnelovania, radgan TiToeulze gulmodgined aqvs namuSevari. Tumca es isea gadmocemuli, rom Cven win ara nawvaleb-natanji namuSevari, aramed haerovnad, TiTqos erTi monasmiT moxazuli samyaroa. ferweruli namuSevrebi xazobrivia. warmodgenil ferwerul tiloebze Warbobs lokalur ferTa palitra, romelic acocxlebs namuSevrebs.

gamofenaze warmodgenili iyo mxatvris Semoqmedeba 2000-iani wlebis Semdeg, rodesac Tematika Secvala da istoriul pirTa portretebidan, peizaJebidan mistikur, jer kidev Seucnobel qristianobamdel epoqas gvixatavs, romelsac xSirad warRvnamdel samyaros uwodeben. misi Semoqmedeba pirvelive Sexedvisas, inkebisa Tu actekebis samyaros asociacias iwvevs: sasaxle, piramidebi, qurumebi, mistikosebi, ucnauri xomaldebi,

,,usityvod naTqvami~gamofena saxelwodebiT `usityvod naTqvami~ gaixsna 10

dekembers saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis II korpusSi da gagrZelda 20 dekembramde. gamofenaze warmodgenili iyo zaza Tofurias

namuSevrebi. igi gaxlavT qarTveli Tanamedrove ferweris, grafikisa da xeze kveTis ostati, SSm piri.

gamofenas organizeba gaukeTa saxelovnebo mecnierebebis, mediisa da menejmentis fakultetis Teatrmcodneobis mimarTulebis doqtოrantma Tiko gabelaiam, fakultetis administraciis mxardaWeriT (prof. nato gengiuri, prof. zviad doliZe). gaxsnaze aCvenes ramdenimewuTiani filmi mxatvris Sesaxeb, romelic 2016 wels abaSaSi sazafxulo saymawvilo kinos skolis bavSvebma gadaiRes.

gamofenis gaxsnaze sityviT gamovidnen: prof. zviad doliZe _ saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis profesori da saxelovnebo mecnierebebis, mediisa da menejmentis fakultetis dekani, daviT gujabiZe _ saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo univeristetis profesori, qalbatoni leila nodia _ Jurnalisti, gubaz megreliZe _ xelovnebaTmcodneobis doqtori, cnobili mxatvari ilo pataSuri, daviT Semoqmedeli – poeti, `sruliad saqarTvelos SoTa rusTavelis sazogadoebis~

6

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

,,qarTuli Teatris enciklopedia~gagrZeleba. ix. wina nomrebi (#5, #6, #8, #9, #10,2017;

#1, #2, #3, #4, #5, #6, #7, #8, #9 2018)

7 gv.

adamia alio konstantines Ze (20. V. 1914, baTumi – msaxiobi – 19. X. 1980, Tbilisi) – poeti, Teatraluri moRvawe.

daamTavra Tsu filol. fak-ti (1934). 1930–36 muSaobda gaz. ,,axalgazrda komunistis~, xolo 1942–54 –

,,komunistis~ redaqciebSi. 1954–63 iyo gamomcemloba ,,xelovnebis~ direqtori, 1963–68 gamom. ,,meranis~ gany. gamge, 1968–80 gamom. ,,sabWoTa saqarTvelos~ mT. redaqtori.

pirveli leqsi 1930 gamoaqveyna (J. ,,mnaTobi~, №10), pirveli wigni (,,poema xuTwledis gmirebze~) – 1931. a-s cnobili poeturi krebulebia: ,,qorwili kolxidaSi~ (1941), ,,mesxeTis gazafxuli~ (1945), ,,ubis wignidan~ (1953), ,,cisferi aivani~ (1964), ,,siyvarulisa da sikvdilis balada~ (1969) da sxva.

a. avtoria agreTve moTxrobebisa da narkvevebis krebulebisa: ,,soflis gzebze~ (1948), ,,dila mtkvris xeobaSi~ (1952), romanisa ,,didi da patara ekaterine~ (1973).

a. did yuradRebas iCenda Teatraluri cxovrebis mimarT. saintereso statiebsa da mogonebebs aqveynebda rogorc calkeul speqtaklebze – dodo anTaZis ,,Soreuli~ k. marjaniSvilis TeatrSi (g. ,,sab. aWara~, 12. VII. 1936) Tu ,,uriel akosta~ (g. ,,sab. afxazeTi~, 3. XI. 1938), ise qarTuli Teatris gamorCeul moRvaweebze (,,sami gaxseneba~ – Salva dadianze, J. ,,ciskari~, 1959, №4).

a. -m metad sayuradRebo oTxmoqmediani drama (,,msaxiobis sikvdili~) gamoaqveyna J. ,,ciskarSi~ (1957, №7) da sxv.

lit.: ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; nekrologi, g. ,,ls~, 24. X. 1980; a b a S i Z e gr., a g i a S v i l i n., da sxv., mSvidobiT, keTilo megobaro, iqve; q e m e r t e l i Z e i., sikvdili erTi dRiT adre, iqve; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997,

t. 1.

g. d.

amaRlobeli sergo ivanes Ze (11. VI. 1898, vanis r-ni, sof. amaRleba – 13. IV. 1938) – Teatris moRvawe, kritikosi, dramaturgi.

1920 – 24 swavlobda Tsu iuridiul da ekon. fak-ze, paralelurad muSaobda gaz. ,,tribunaSi~. 1924–28. leqciebs kiTxulobda Tsu-sa da

konservatoriaSi. 1925 iyo rusTavelis Teatris direqtori, 1926–27 – saxkinmrewvisa. Semdeg moskovSi moRvaweobda, maRali Tanamdebobebi ekava sxvadasxva saxelmwifo dawesebulebaSi (xelovnebis mecnierebaTa saxelmwifo akademiis sabWoTa xalxTa xelovnebis ganyofilebis gamge, 1928; amave akademiis swavluli mdivani, 1929; ,,didi sabWoTa enciklopediis~ Teatraluri ganyofilebis gamge, 1930; moskovis ,,axali Teatris~ direqtori, 1932; moskovis akademiuri mcire Teatris direqtori da samx. xelmZRvaneli, 1933 – 36), magram, amave dros, intensiurad aqveynebda metad mniSvnelovan krit. da Teoriul statiebs, rogorc moskovSi, ise qarTul presaSic.

a. avtoria rusulenovani piesebisa, romelTac umaRlesi Sefaseba daimsaxures r. rolanisa da sxva gamoCenil moRvaweTa mxridan. pirveli piesa ,,Хорошая жизнь~ (,,kargi cxovreba~, 1933) warmatebiT daidga moskovis II samxatvro TeatrSi, Semdeg ki mTeli qveynis 73 TeatrSi. aseve popularuli gaxda misi meore piesac – sammoqmedebiani komedia ,,Моя страна~ (,,Cemi qveyana~), romelic ramdenime TeatrSi ganxorcielda.

a-is, rogorc kritikosis, mniSvnelovani monografiebia: ,,Teatrisa da kinos problemebi~, Tb., 1928 da moskovSi gamocemuli naSromebi: ,,Грузинский театр~ (,,основные этапы развития~), 1930; ,,Драматургия великих боев~, 1934 da ,,Малый театр на новых путях~, 1934.

a. ver gadaurCa 1937 wlis represiebs – daxvrites 1938 wlis 8 noembers. cxadia, Semdgom (14. I. 1956) reabilitirebul iqna.

Txz.: Cveni Teatraluri politika, J. ,,xelovneba~, 1925, №1; Teatri da kino, J. ,,sx~, 1927, №5; ,,rusTavelis Teatris Teoria da praqtika~, iqve, 1927, №7–8; rusTavelis Teatri – ,,rRveva~, J. ,,proletaruli mwerloba~, 1928,

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

7

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

6 gv.

10 gv.

№2–3; Гастроли грузинского театра, г. ,,Вечерняя Москва~, 8.V.1930.

lit.: ,,ТЭ~, М., 1961, т. 1; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; i o s e l i a n i j., sergo amaRlobeli, Tb., 1978; k i k n a Z e v., wamebuli raindebi, Tb., 1992; enc. ,,saq-lo~, 1997, t.

1; kr. ,,sT~, 2008, gv. 79.

a m i l a x v a r i aleqsandre dimitris Ze (20. X. 1750 – 1802) – istorikosi, publicisti, memuaristi, poeti, literatori.

15 wlis iyo, roca mamasTan, qarTlis uZlieres feodal – dimitri amilaxvarTan erTad, monawileobda

erekle II-is winaaRmdeg mowyobil SeTqmulebaSi, risTvisac sastikad daisaja (moaWres cxviri da gadauWres marcxena fexis ZarRvi). mware Wrilobebi, cxadia, droulad ki mouSuSda ymawvil meamboxes, magram sicocxlis bolomde mainc darCa erekle II-is Seurigebel mtrad.

a-is biografebi erTxmad askvnian, rom igi pirveli qarTveli mweralia, romelic eziara dasavleTis ,,ganmanaTlebelTa~ ideebs. amasTan erTad, isic xazgasmulia, rom mis mier datovebuli literaturuli memkvidreoba aSkarad gvarwmunebs, Tu Tavisi droisaTvis ra uaRresad ganaTlebuli pirovneba yofila a. marTalia, erekle II erTob mikerZoebulad hyavs moxseniebuli, magram udavoa, avtoris literaturul-satireli niWi da didi erudicia istoriul-politikur sakiTxebSi.

1771 cixidan gamoiqca da ruseTSi gadaixvewa. 1783 erekle II-is TxovniT, ruseTis mTavrobam igi Seipyro da viborgis cixeSi Casva. 1801 amnistiiT ganTavisuflda da saqarTvelosken gamoeSura, Tumca gzaSi (astraxanSi) gardaicvala.

ruseTSi yofnisas dawera politikuri pamfleti ,,georgianeli istoria~ (1779 gamoica peterburgSi, rusul enaze). masSi avtori arsebiTad mogviTxrobs sakuTar Tavgadasavalze, axasiaTebs Tavisi drois (XVIII s. II naxevris) qarTlis politikur mdgomareobas da saxelmw. wyobilebas, uaryofiT Sefasebas aZlevs erekle II-is moRvaweobas.

a-is msoflmxedvelobaSi aisaxa XVIII s. frangi ganmanaTleblebis zogierTi progresuli idea. a. avtoria, agreTve, rusul enaze dawerili piesisa – ,,astraxanSi~, romelic 1955 qarTuladac gamoqveynda.

Txz.: brZeni aRmosavleTisa... J. ,,moambe~ 1902, #2; georgianuli istoria, Targ. g. qiqoZisa, J. ,,mnaTobi~, 1939, #8; ,,astraxanSi~, piesa, qarTuli Targmani gamoqveynda 1955, istoriis institutis Sromebis 1 tomSi.

lit.: a s a T i a n i l., volterianoba saqarTveloSi, Tb., 1933; g e l e i S v i l i p., al. amiloxori, rogorc politikuri moRvawe, mwerali da moazrovne, Tb., 1936; a k o f a S v i l i g., sazogadoebrivi azrovnebis istoriidan saqarTveloSi, XVIII s. dasasruls, iv. javaxiSvilis sax. istoriis in-tis Sromebi, 1955, t. 1; ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1.

g. d.

arabiZe vaso (vasil) oqropiris Ze (21. II. 1881, zestafoni – 5. VIII. 1951) – msaxiobi.

1898 zestafonSi C a m o y a l i b d a s c e n i s m o y v a r e T a pirveli mudmivi dasi, romlis erT-erT speqtaklSi (r. erisTavis ,,biZiasTan gaxumreba~) imave wels eziara scenas

17 wlis a. miuxedavad imisa, rom aranairi spec. ganaTleba ar hqonda, Wabuk msaxiobs karg momavals uwinaswarmetyvelebdnen, magram aqtiuri revoluciuri saqmianobis gamo, sxvebTan erTad (p. sayvareliZe, n. CxeiZe, p. kiknaveliZe) 1902 ruseTSi gadaasaxles. 1904 gamoiqca gadasaxlebidan, moskovSi qarTvelTa sabrZolo razmi Seadgina da barikadebze ibrZoda. rac mTavaria, Tavisi razmiT icavda maqsim gorkis, romelsac Savrazmelebi mokvliT emuqrebodnen. 1904 – 05 wlebis revoluciuri brZolis pirobebSi, roca igi Saliapinsa da sxva cnobil moRvaweebs dauaxlovda, yvelasTvis naTeli gaxda a-is Zlieri, principuli da uSiSari xasiaTi. ,,mis did saTnoebasa da lmobierebas saocrad eTavseboda ulmobeloba da simkacre yovelgvari usamarTlobis mimarT~ (c. amirejibi).

TanamedroveTa gadmocemiT, a-is amplua iyo saxasiaTo da dramatuli rolebi (d. erisTavis ,,samSoblo~, s. WanturaSvilis ,,burusi~, d. kldiaSvilis ,,darispanis gasaWiri~ Tu ,,ubedureba~, Sileris ,,yaCaRebi~ da a.S.), rac Seexeba iseT rols, rogoricaa jibo kvantriSvili (S. dadianis ,,guSindelni~), a. misi pirveli Semsrulebeli iyo qarTul scenaze da am mxriv badalic ar hyolia.

vaso arabiZejotos rolSi kinofilmidan

`ugubziara~

8

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

5 gv.

5 gv.

zRvaSi moCxubari cxovelebi, drakonebi Tu kosmosi, saidanac Cafiqrebuli RmerTi dagvyurebs. mxatvris namuSevrebi metyveleben ara marto mis codnaze, aramed araCveulebrivi fantaziis unarze. zaza Tofuria xSirad ar asaTaurebs namuSevrebs. misi mxcovani qurumi (2006 w.), an qurumis usaTauro portreti (2006 w.) qristianobamdeli samyaros idumalebiT gizidavs. saocari fantaziiT aris warmodgenili detalebica da mTeli kompoziciebic: Tmisa da wveris xveulebi, samosi, romelic zogierT kompoziciaSi CvenTvis ucnobi ieroglifebis dekors xatavs. albaT yovelive mxatvrisTvis nacnobi da gasagebia. aq SevxvdebiT jvars, daviTis varskvlavs, yovlismxedvel Tvals da sxv. xSiria mis namuSevrebSi mesame, mistikuri Tvalis arseboba, rac gonebrivi, transcedenturi sibrZnis simboloa.

mis ferwerul namuSevrebs, qurumTa da mistikosTa portretebs aerTianebs personaJTa metyveli Tvalebi, romelTagan cxovrebiseuli sibrZne da gamocdileba igrZnoba.

mxatvris SemoqmedebaSi udidesi roli ukavia grafikul namuSevrebs, romelTa Tematikac aseve amoucnobi arsebebiT, uZvelesi civilizaciebiTa da mistikiT aris savse. aq aRmoaCenT alahis gamosaxulebasac da Savkanian wyvilisas,

an kidev urCxuls, romelic qarTuli xalxuri zRaprebis personaJs, devs mogvagonebs. grafikuli namuSevrebis umetesobas axlavs avtori-seuli warwerebi, sxvadasxva fraza.

zaza Tofuria xSirad mimarTavs sxvadasxva simboloebsa da grafikul naxazs, sistemas, romelTac cifrebiT aRniSnavs. imisda miuxedavad, rom mis namuSevrebs didi xnis ganmavlobaSi ar RirsebiaT sagamofeno sivrce, mxatvari dauRalavad qmnis bo-lo periodis erT-erT yvelaze saintereso namuSevrebs. misi xelidan ara marto ferwera da grafika gamodis, aramed, rogorc

zeviT aRvniSneT, xeze kveTis ostaticaa. mis namuSevarTa Sorisaa, rogorc ulamazesi CarCoebi, aseve is ucnobi qurumebi, arsebebi, romlebsac tiloebze gvixatavs.

vimedovneb, dadgeba dRe da misi namuSevrebi, romlebic missave saocar da unikaluri gaformebiT Seqmnil skivrSi inaxeba, naxaven dRis sinaTles, rac saSualebas miscems msoflios, ixilos da gaecnos miseul samyaros.

Tamar sexniaSvili

xelovnebaTmcodne, magistranti II kursi

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

9

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

10 gv.

sokos saxli

amaswinaT erTi ucnauri sizmari vnaxe. romeliRac lamaz qalaqSi viyavi.

evropuls hgavda. iyo Tan Zalian Tanamedrove da namdvili, Tan _ Zalian zRapruli, ulamazesi SenobebiT. erTi SexedviT, ararealuri arsebebi rom unda saxlobdnen, magram irgvliv mxolod Cveulebriv adamianebs vxedavdi. ubralod, cota ufro mxiarulebi, cota ufro xmaurianebi, cota ufro feradebi iyvnen. ai, iseTebi, Cemi bavSvobis qalaqidan rom maxsovs. Tan mixaroda, Tan gaocebuli viyavi. imitom rom siarulisas, raRacnair simsubuqes vgrZnobdi, TiTqos ki ar davdiodi, davsrialebdi... Tu davcuravdi. mTel qalaqs vuvlidi, magram daRlas ar vgrZnobdi.

mere, saidanRac, iseTi saamo surneli movida, rom raRac SimSilis magvari vigrZeni da im surnels gavyevi. sul male mivadeqi saxls, romelmac isev bavSvobaSi damabruna.

Cven ubanSi erTi sakonditro iyo, mTel qalaqSi cnobili. „francias“ eZaxdnen. cxveboda bevrnairi namcxvari, romelic iqve, kafeSic SegeZlo, dagegemovnebina, Cais, kakaosa da yavasTan erTad. aseTi ram im dros qalaqSi iSviaTobas warmoadgenda. Tavi sadRac, sxvagan gegoneboda, Cveni warmodgenis parizul kafeSi. albaT, amitom Searqves „francia“.

„franciis“ namcxvrebidan, gamorCeulad miyvarda

fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba....

magistraturis studentebs zigmund froidisa da karl gustav iungis aracnobieris sakiTxze saubris Semdeg, Semajamebel leqciaze maT arqiteqtor gaudis Semoqmedebis gacnoba SevTavaze. studentebs SesaZlebloba hqondaT, survilisamebr SeerCiaT gaudis romelime nagebobebidan erT-erTi da am konkretul Senoba-nagebobaSi, sakuTari survilis mixedviT, personaJebi daesaxlebinaT da Semdeg ambavic aegoT. personaJebis SerCevac studentebsa da maT fantaziaze iyo damokidebuli - iqneboda es miTologiuri, zRapruli, gamogonili, cnobili _ Tanamedrove Tu, ubralod, nacnobi pirebi. gTavazobT student nino namiWeiSvilis variacias Temaze antonio gaudis Casa del Conserje.

pedagogi manana maCabeli

„soko“, cilindrul, yavisfer, mkvriv, dariCinian biskvitze zemodan daskupebuli bezeTi Tu musiT.

hoda, vdgavar am Cems sizmarSi da vuyureb am saxls, romelic zustad is sokoa, xelis gulze rom meteoda. aq ki ramodena wamomarTula. saxlisTvis arc ise didia, magram sokosTvis?!.

vdgavar gaocebisa da sixarulisgan Tavbrudaxveuli da aRar vici, ra vqna: Cavexuto Tu pirdapir CavkbiCo. an saidan daviwyo _ wveridan Tu Ziridan? wvers ver mivwvdebi. Ziridan Tu daviwye, wveramde rodis aval? arada, biskvitic da music erTad miyvars. maSinac ase vWamdi, cotas Zirs movkbeCdi, cotas muss, or sxvadasxva gemos vaerTianebdi da vnetarebdi.

am gasaWirSi var da... uceb, kari gaiRo da, hoi, sakvirvelebav, swored is qali gamovida „franciis“ daxlTan rom idga xolme, TeTri winsafriT da SeRebil qera, „naCosian“

10

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

9. gv.

Tmaze daskupebuli maqmanis „gvirgviniT“. es vin mosulao _ siciliT SesZaxa da fumfula ZuZuebSi Camixuta. vanilisa da dariCinis surneliT iyo gaJRenTili. cota mosuqebula-meTqi, gavifiqre da mec magrad mivekari.

varT ase, siamis tyupebiviT da viciniT. xmaurze danarCenebic mogrovdnen. „franciis“ qalma maTken mimatriala da Cemi Tavi warudgina. isinic gaocebulebi miyurebdnen, miRimodnen, meferebodnen. magram imaTi gaoceba CemsasTan ras movi-doda?! ar daijerebT, da, ise hgavdnen erTmaneTs, erTi muclidan naSobi gegoneboda.

yvela qali iyo, sxvadasxva asakis, bavSvebidan dawyebuli, moxuciT damTavrebuli. putkunebi, fiTqinebi, vardisferi loyebiT, qera fumfula TmiT. yvelas TeTri ecva: TeTri winsafrebi da Tavze TeTri maqmanebi. yvela Rimils da maTrobela surnels afrqvevda.

mere Cemma „franciis“ qalma _ axla ki droao _ da taSi Semohkra. afusfusda yvela. daqrodnen zeviT-qveviT. gegoneba, qarbuqi amovardao. oRond sicivis nacvlad, siTbo trialebda. saidanRac didi, ovaluri magida gaCnda. mere sufra TavisiT gadaefara. mere im TeTrma putkunebma isev erTad moiyares Tavi da saTiTaod iwyes taSis Semokvra. da daiwyo da ra daiwyo...

wamovida namcxvrebis korianteli. „sokoebi“, „domikebi“, „ena“, „truboCka“,

„korJiki“, „Su“, „ekleri“, nuSis orcxobila, „sloika“, „raJoki“, „ocneba“, „zefiri“ gorebad dadga magidaze. mere yavisa da kakaos surnelic datrialda. Caidnebidan TavisiT isxmeboda finjnebSi...

raRa patiJi mindoda. ise movulxine, mTeli bavSvoba rom vocnebobdi, yvelaferi erTad gamesinja... „franciis“ qali ki, Cemi Semyure, icinoda, uxaroda da sxvebsac uziarebda emociebs. icinoda da miyveboda, rogor etkina, roca „francia“ daangries, magram gadawyvita, ar danebeboda. moiara mTeli qveyana. naxa, rom sxva qalaqebSic igive xdeboda. Sexvda im adamianebs, vinc msgavsi bedisa iyo. mere yvelam erTad gadawyvita, rom es „tkbili mogonebebi“ SemoenaxaT. erT saocar kacs gaumxiles natvra da imanac es saxli auSena. ukve karga xania aq saxloben da acxoben, acxoben, acxoben... mxolod Zveli receptebiT. arafers cvlian imitom, rom adamianebs sayvareli mogonebebi aCuqon. es adamianebic modian aq da mere bednierebi midian. Zveli nacnobebidan Turme stumari ukve yvelas hyavda. marto Cemi „franciis“ qali iyo molodinSi, rom viRaca mainc mobrundeboda warsulidan. hoda, uceb, me gamovCndi, „sokoWamia,“ dawnulkikinebiani gogo...

is iyo, kidev erTi soko CavbRuje da beze Tu musi enis wveriT avitace, rom gamomeRviZa... Cemi patara cuga cxvir-pirs milokavda. yavisferi iyo da dariCinis suni asdioda.

nino namiWeiSvili

dramis reJisuris

mimarTulebis magistranti

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

11

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

poezia* * *

raa gind, es mTebi mag barSi Cagidga? beCavi iRbali vcemo..?!

momakvdavs imedi me gverdSi ar midga.an rad mind imedi Cemo?!

mobrundi, mzeqalo, sanam mze gaxeldessicive atandes nabad,

Cem dilas mag Seni TvalebiT vaxeldeda nisleb Cagacva kabad..

barSia abragi mTas uZgers Tan guligza Cemi saZnelo Tua..

aiR da gadamkar uari-franguli.memr Tu gind gadamWer Sua.

sicocxle wrea da uSenos gaval wres..ar vici rigian wesi..

sircxvilac quCaSi Sarvali gavaZresimorcxves ar SerCa myesi.

verc nacar vaRvie aseTma usulom,veRarca glaxakTa vwyalob.

martoden vis minda survileb vusruloverc mTvralma Sagbede qalo.!

cicais sicocxle iwyeba -mecxridanmemr kacis gulia kruli..

xmel-xmela RrublebiT aginTe cecxlida.modi da gaiTbe suli..

barSi var da mainc, barSi var da mainc,Cem soflis menatra mTa-vel.

mivdivar Cemis gziT, mivdivar Cemis gziT,raa memr saZneloc Tua..

Sen fiqriT davberdi,Sen fiqriT davberdiTumca ra sxviskena wavel..

radgan Sen, uarad franguli gadamkar, momkali, gadamWer Sua..

* * *

dila gaTenda ZaliT, yelSi gaCrili burTiT,Semxvda qarTveli qali

da meezove qurTi. warmoidgine scena:

dila da Sen xar mTvrali, ardaviwyebul wyenas plius imdeni vali...

ramdenic imeds andes, dabrunebis da naxvis,

mere acocxleb tandems

Senive warmosaxvis. uniWod gSvelis, albaT, TamaSi orTqlTan yavis.

tvinis measeds Zabav, roca xma ismis yvavis.

roca ar isvris kolti, vin daasvenebs Senebs ?

iqneb, jobia Solti ar moanatro cxenebs?! mere gadaxsnil venas uCereb sisxlis

Sxefebs. Tu ar gawafe ena - aq ver iqnebi mefe.

mere - sifxizlis wami, mere - mindoda aq ra ?!

urcxvi cremliviT nami sadRac, TvalebTan gaqra.

ferebi muqi, baci, warmodgenebis xrova. xelebgawvdili kaci, qalis dalalTa Tova.

da Senc garbixar misken, iyo arc ise Sori.

uceb, nabijiT cisken avida, rogorc Wori. mainc siSoris wyena, dadixar Rame, gvian... warmonadgeni scena, monatreba rom hqvia.

morig Cxavilze yvavis,sigarets iCri yurSi,

orTqlob- orTqlamde yavis... xasiaTiviT urCi,

Wors magnitiviT ikrob, sicxades, Sors rom miqris

da aTasobiT mikrobs, gainadgureb fiqriT. ferebi - ruxi, baci...

cas mze jerac ar uCans. xelapyrobili kaci,

momswre ambis da quCa... rogor gaTenda ZaliT,

yelSi gaCrili burTiT. idga qarTveli qali da

meezove qurTi

jabaxiZe

12

# 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli # 10 (128) 28 dekemberi 2018 weli

11 gv.

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

avtorebi:

g. d. – gogi doliZe, xelovnebaTmcodneobis mecnierebaTa doqtori, prof. T. Qq. _ Tamar quTaTelaZe, xelov. mec. doq.

Cveni avtorebis sayuradRebod!

Zvirfaso megobrebo da kolegebo! didi Txovnaa, gamogvexmauros yvela, visac

ki Tundac erTi statia mainc warmoudgenia pirveli qarTuli Teatraluri enciklopediis redaqciaSi.

samwuxarod, memkvidreobiT, erTob msubuqad da lakoniurad Tu vityviT, Zalian mwiri masala gadmogveca Cvens avtorebsa da maT statiebze. ase rom, yvelafer amis gadamowmebaa saWiro da Sevseba.

winaswar gixdiT madlobas.saredaqcio kolegia

1908-dan a. gamodioda Tbil., quTaisis, baTumis, WiaTuris da baqos qarTul TeatrSi. gansakuTrebiT STambeWdavia misi kinomsaxioburi kariera: daTia (,,qristine~, 1916, reJ. al. wuwunava), Tavadi vaxtangi ,,arsena yaCali~, 1923, reJ. v. barski), onise (,,mamis mkvleli~, 1923, reJ. a. bek-nazarovi), maWankali (,,vin aris damnaSave?~ 1925, reJ. al. wuwunava), korZaia (,,naTela~, 1926, reJ. amo bek-nazarovi), belas mama (,,bela~, 1927, reJ. v. barski), joto (,,ugubziara~, 1930, reJ. d. rondeli), hasani (,,hasani~, 1932, reJ. k. miqaberiZe), mixo (,,udabno~, 1932, reJ. n. saniSvili), epiz. (,,naxvamdis~, 1934, reJ. g. makarovi), mWedeli (,,ukanaskneli jvarosnebi~, 1934), xecia (,,narinjis veli~, 1937, reJ. n. Sengelia), mRvdeli (,,akakis akvani~, 1947, reJ. k. pipinaSvili), yru Tavadi (,,qeTo da kote~, 1948, reJ. v. tabliaSvili, S. gedevaniSvili).

1937 a. represirebul iqna, magram Semdeg reabilitirebuli.

lit.: ,,qse~, Tb., 1975, t. 1; a m i r e j i b i c., msaxiobis mogoneba, Tb., 1975; a n T a Z e d., Teatraluri zestafoni, Tb., 1978; d ol i Z e g., qarTuli kino guSin da dRes, Tb., 1985; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t. 1; qar. kino – enciklopediuri leqsikoni, Tb., 2011.

g. d.

arvelaZe naTela daviTis as. (22. I. 1940 Tbilisi) – Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori (1998).

daamTavra ssTi

Teatrmcodneobis fak-ti (1963, prof. d. janeliZis jg.). 1973 daicva sakandidato

disertacia Temaze _ `qmediTi analizis meTodis qarTul TeatrSi gamoyenebis sakiTxisaTvis~, 1998 – sadoqtoro disertacia –`TeatrmcodneobiTi kvlevis formebi~. a. muSaobda: rusTavelis Teatris muzeumis gamged (1965–1970); xalxTa megobrobis muzeumis gany-bis gamged (1974–1980); 1962–1970 Jur. `sabWoTa xelovnebis~, gamomcemlobebis (`sabWoTa saqarTvelo~ `xelovneba~) redaqtorad; ssTi d. janeliZis sax. samecniero-kvleviTi centris ufros mecnier-TanamSromlad (1970–1980); 1980–2009 kiTxulobda leqciebs msoflio Teatris istoriis, saTeatro kritikis,

istoriisa da Teoriis, reJisuris istoriaSi (Tsu, Tbilisis politeqnikur universiteti, samxatvro akademia). moRvaweobda: rusTavelis, marjaniSvilis, rusuli mozardis, giorgi SavguliZis sax. da sxva TeatrebSi. 1965-dan aris `Teatris moRvaweTa kavSiris wevri~.

a. avtoria 20-mde wignis, 200-mde samecniero gamokvlevis, recenziis, saJurnalo da sagazeTo publikaciisa, romlebic uaRresad faseulia uaxlesi warsulis qarTuli Teatris istoriis, reJisoruli da samsaxiobo xelovnebisa Tu TeatrmcodneobiTi mecnierebis mkvlevrebisa da mkiTxveli sazogadoebisTvis.

Txz.: ,,anzor~, Tb., 1977; `msaxiobi, reJisori, repeticia...~, Tb., 1978; `aleqsandre (sandro) axmeteli~, Tb., 1980; `rusTavelis Teatri~ (broSura), Tb., 1985; `salome yanCeli~, Tb., 1986; `TeatrmcodneobiTi kvlevis formebi (speqtakl “samSoblos” Seswavla rekonstruqciis meTodiT)~, Tb., 1998; `Teatris istoriis swavlebis sakiTxisaTvis~, Tb., 2002; `cis binadari berikebi, Tb., 2005; `Teatrze da ara mxolod... ~, Tb., 2006; `axmetelebi aswlian omSi~, Tb., 2006; ,,momavlis gadasarCenad’’, Tb., 2008; `sasceno metafora~, Tb., 2010; `maradi berika~, Tb., 2011; ,,Teatrmcodneobis safuZvlebi’’, Tb., 2013; `is ori gansakuTrebuli pirovneba...~, Tb., 2015; `rusTavelis gamziris Svilebi~, Tb., 2015; `mxolod Teatrze~, Tb., 2016; `ara mxolod Teatrze~, Tb., 2016; `Temur CxeiZe-75~, Tb., 2018 (bukleti).

T. q.