World Bank Documentdocuments.worldbank.org/curated/en/...2016 Okulları Uygun Ölçekte Afetlere...

2016

Okulları Uygun Ölçekte Afetlere Karşı Dayanıklı Hale Getirmek: Japonya Örneği

1

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

© 2016 Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası / Uluslararası Kalkınma Birliği veya

Dünya Bankası 1818 H Street NW Washington DC 20433 Telefon: 202-473-1000 İnternet: www.worldbank.org

Bu rapor Dünya Bankası personelinin dışarıdan sağlanan katkılar ile gerçekleştirdiği çalışmaların bir ürünüdür. Bu çalışmada ifade edilen bulgular, yorumlar ve sonuçlar Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu’nun veya temsil ettikleri hükümetlerin görüşlerini yansıtmıyor olabilir. Dünya Bankası bu çalışmada yer alan verilerin doğruluğunu garanti etmez. Bu çalışmadaki herhangi bir haritada gösterilen sınırlar, renkler, birimler ve diğer bilgiler Dünya Bankası adına herhangi bir ülkenin hukuki statüsü hakkında herhangi bir değerlendirme veya bu sınırların onayı veya kabulü anlamına gelmez.

Haklar ve İzinler Bu yayındaki materyaller telif haklarına tabidir. Dünya Bankası çalışmalarının yayılmasını teşvik ettiğinden dolayı, bu çalışma eksiksiz bir şekilde atıfta bulunulması ve ticari olmayan amaçlar için kullanılması kaydıyla kısmen veya tamamen çoğaltılabilir. Yan haklar da dahil olmak üzere, haklar ve lisanslar ile ilgili diğer tüm sorularınızı, “Disaster Risk Management Hub, Tokyo, Fukoku Seimei Building 10th Floor, Uchisaiwaicho 2-2-2, Chiyoda-ku, Tokyo, JAPAN 100-0011” adresine veya [email protected] e-posta adresine yönlendirebilirsiniz.

Fotoğraflar: Kullanılan fotoğraflar atıf zorunluluğu bulunmayan fotoğraflardır.

Tasarım Astral Studio [email protected]

2

http://www.worldbank.org/

mailto:[email protected]


İçindekiler

Teşekkür 5

Kısaltmalar 6

Yönetici Özeti 7

Bölüm 1 Bağlam 21

1.1 Okul Altyapısı ile ilgili Roller ve Sorumluluklar 21

1.2 Depreme Dayanıklı İnşaat için Düzenleyici Ortam 23

Bölüm 2 Depreme Dayanıklı Okullar Programı 29

2.1 Genel Bakış 29

2.2 Programın Başlangıcı 31

2.3 Öncelikler 34

2.4 Başarılar 34

2.5 Başarının Belirleyici Etkenleri 36

Bölüm 3 Program Tasarımı ve Ulusal Hükümetin Oynadığı Rol 40

3.1 Önceliklendirme 40

3.2 Yerel Yönetimlere Teknik Destek 47

3.3 Yerel Yönetimlere Finansal Destek 49

3.4 İlerlemenin İzlenmesi 55

3.5 Zorluklar 55

Bölüm 4 Program Uygulaması ve Yerel Yönetimlerin Oynadığı Rol 57

4.1 Planlama 57

4.2 Uygulama 62

4.3 Başarının Belirleyici Etkenleri 69

Bölüm 5 Aşılmayı Bekleyen Zorluklar 72

Bölüm 6 Çıkarılan Dersler 74

Ek 2A Teknik Toplantılar ve Program Önceliklerinin Gelişimi 77

Ek 2B Okul Temel Araştırması ve Kamu Okul Tesisleri Araştırması 83

Ek 3A Yapının Sismik Endeksi (Is) 84

Ek 3B Önceliklendirme Araştırması 84

Kaynakça 90

3

Teşekkür

Bu rapor, Vica Rosario Bogaerts ve Keiko Sakoda Kaneda ile Küresel Afet Riski Azaltma ve İyileştirme Fonunun (GFDRR) ve Dünya Bankası’nın Afet Riski Yönetim Uzmanlarının liderliği altında, GFDRR’nin Küresel Güvenli Okul Programının (GPSS) ve Tokyo’daki Afet Riski Yönetim Merkezinin desteği ile hazırlanmıştır .

Arka plan çalışması ve dokümantasyon işleri Japonya Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın (MEXT) cömert desteği ile bir PADECO Co., Ltd ekibi tarafından gerçekleştirilmiştir. Çalışma ekibi özellikle Bakanlık Sekretaryası Tesis Planlama ve Yönetim Dairesi Tesis Planlama Bölümünden Afet Önleme Ofisi Başkanı Naoto Fukabori ve Ken Noguchi’ye; Direktör Yardımcısı Akira Umezaki’ye; Birim Şefi Mariko Tsumura’ya özellikle teşekkür eder. MEXT Afet Önleme Ofisi eski Direktörü ve şu anda Fukushima Koleji Ulusal Teknoloji Enstitüsü Başkanı olan Takayuki Nakamura, program uygulaması sırasında deneyimlerini paylaşmıştır. Raporun düzenleme işlerini Anne Himmelfarb yapmıştır.

Japonya Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı’nın (MLIT) Konut Bürosu Bina Rehberliği Bölümünden Uluslararası Bina Analizi Direktörü Yasuyuki Kamemura; Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı’ndan Kıdemli Danışman Tatsuro Narafu ve Tohoku Üniversitesi Afet Bilimleri Uluslararası Araştırma Enstitüsü’nden Doçent Aiko Sakurai tarafından değerli tartışmalar ve geri bildirimler sağlanmıştır.

Çalışlma ekibi, deneyimlerini nazik bir şekilde paylaşan Japonya’daki yerel yönetimlere minnettardır. Katkı sağlayan yerel yönetimler arasında Hiroshima İli; Shizuoka İli; Kushiro Şehri, Hokkaido İli; Sanyo Onoda Şehri, Yamaguchi İli; Shizuoka Şehri, Shizuoka İli; Takaishi Şehri, Osaka İli; Hyuga Şehri, Miyazaki İli ve Minato Şehri-Tokyo yer almaktadır.

Son olarak, çalışma ekibi, Niels B. Holm-Nielsen, Fernando Ramirez Cortes ve Carina Fonseca Ferreira öncülüğündeki GPSS ekibinin sağladığı rehberlik ve incelemeler için teşekkür eder.

5

https://www.gfdrr.org/safer-schools-0


Kısaltmalar

6

Yönetici Özeti Japonya’nın Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı Japonya’daki okulların depreme karşı güvenliğini ve böylelikle de Japonya’daki öğrencilerin, öğretmenlerin ve halkın emniyetini arttırmıştır. Programın hız kazandığı 2003 yılından bu yana, depreme karşı dayanıklı kamu ilkokullarının ve ortaokullarının payı yükselmiş ve Nisan 2015 itibariyle yüzde 95’ün üzerine çıkmıştır (2002 itibariyle yüzde 50’nin altındaydı).

Japonya Küresel Afet Riski Azaltma ve İyileştirme Fonunun (GFDRR) ile olan ilişkileri yoluyla bu programdan edindiği bilgi birikimini gelişmekte olan ülkeler ilee paylaşmaktadır. GFDRR’nin Küresel Güvenli Okul Programı (GPSS), Japonya ile Dünya Bankası’nın birlikte yürüttüğü Gelişmekte olan Ülkelerde Afet Riski Yönetimini Yaygınlaştırma Programı ve programın uygulama kolu olan Tokyo’daki Afet Riski Yönetim Merkezi tarafından desteklenmektedir.

Japonya afet riski yönetimi alanındaki mühendislik odaklı çözümleri ve teknolojisi ile tanınmakla birlikte, kurumsal, yasal ve finansal zorlukları aşmaya yönelik teknik olmayan çözümlerin kullanılmasında da önemli bir deneyime sahiptir. Japonya’nın deprem riskini azaltmaya ve okulların depreme karşı güvenliğini arttırmaya yönelik devam etmekte olan çabaları arasında; deprem deneyimlerinden dersler çıkarmak, mühendislik bilgisini ve teknolojisini geliştirmek, verileri biriktirmek ve ilgili mevzuatı çıkarmaya ve finansman yaratmaya yönelik siyasi iradeyi uygulamaya geçirmek de yer almaktadır. Japonya’dan çıkarılan dersler kendi güçlendirme programlarını başlatmayı düşünen ülkeler için faydalı olacaktır.

Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının Bağlamı

Sürekli olarak sismik ve volkanik faaliyetin meydana geldiği Pasifik Çevresi Deprem Kuşağında yer alan Japonya deprem tehlikesine yüksek derecede maruzdur. Bu tehlikeye karşı önlem olarak Japonya yaklaşık yüz yıl önce yapı yönetmeliklerine sismik tasarımı eklemiştir. Japonya’da sismik tasarım içeren ilk yapı standartları, 1923 yılında gerçekleşen Büyük Kanto Depreminin ardından 1924 yılında yayınlanmıştır. Yapı yönetmeliklerindeki son büyük çaplı revizyon ise 1981 yılında yapılmış ve yeni bir sismik tasarım yöntemi getirmiştir. Buna göre, 1981 yılından sonra inşa edilen binaların depreme dayanıklı oldukları kabul edilmektedir; ancak 1981 öncesinde inşa edilenlerin sismik kapasitelerinin 1981 standartları esas alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Sismik standartları içeren yapı yönetmeliklerine ek olarak, Japonya sismik değerlendirme standartları ile birlikte mevcut binaların depreme karşı güçlendirilmesine ilişkin kılavuzlar da geliştirmiştir. Mevcut betonarme binalara ilişkin kılavuz 1977 yılında yayınlanmış, bunun ardından, çelik yapılara (1979), ahşap yapılara (1979) ve çelik-betonarme yapılara (1986) ilişkin kılavuz ve standartlar yayınlanmıştır. Bunlar bina standartlarında yapılan revizyonları yansıtmak için düzenli olarak gözden geçirilmektedir.

Programa Genel Bakış

Japonya’da, okulların depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi hem Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın (MEXT) hem de yerel yönetimlerin uzun süredir devam ettirdiği bir çalışmadır . Belediye yönetimleri yönetimsel ve finansal açıdan okul tesislerinin emniyetli hale getirilmesinden sorumludur ; ancak bunun için MEXT’in ve il yönetimlerinin sağladığı standartlaştırılmış kılavuzları ve finansal destekleri esas almaları gerekmektedir.

Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kapsamında, MEXT uygulanacak politikaları belirlerken, finansal sistemleri oluştururken ve tasarım aşamasında teknik rehberlik sağlarken, belediyeler il yönetimlerinin ve ulusal hükümetin desteği ile okul binası güçlendirme çalışmalarının uygulanmasına yönelik planlar hazırlamakta ve gerçekleştirmektedir (bakınız Şekil YÖ.1). Program mevcut okul binalarının

7


depreme karşı dayanıklı olmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

1981 tarihli yapı standartları kapsamında inşa edilen betonarme okul binalarının depreme dayanıklı oldukları kabul edilmektedir; ancak 1981 öncesinde inşa edilenlerin sismik kapasitelerinin 1981 standartları esas alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Program Adımları Sorumlu Düzey

Adım 1: Araştırma Organizasyonunun

oluşturulması

Adım 2: Temel araştırmanın uygulanması

Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek kırılgan

binaların önceliklendirilmesi

Adım 4: Kırılganlık değerlendirmesi

Adım 5: Sismik tanılama çalışmasının

uygulanması

Adım 6: Projelerin aciliyet durumunun tespiti

Adım 7: Yıllık planının oluşturulması

Adım 8: Güçlendirme planının oluşturulması

Adım 9: Proje çizimlerinin hazırlanması

Adım 10: İnşaat işlerinin uygulanması

Şekil YÖ.1 Program adımları ve sorumlu yönetim düzeyleri

UY

GU

LAM

A

PLA

NLA

MA

PR

OG

RA

M U

YG

ULA

MA

SI

8

Ulusal hükümetin okulları depreme karşı dayanıklı hale getirme girişimi 1978 yılında başlatılmıştır. Söz konusu girişim, deprem riskinin yüksek olarak değerlendirildiği Tokai ve güneydeki Kanto bölgelerinde yer alan kamuya ait ilkokulların ve ortaokulların yeniden inşası ve depreme karşı güçlendirilmesi üzerinde odaklanıyordu. Ancak 1995 yılında gerçekleşen Büyük Hanshin- Awaji Depremi ülkenin depreme hazırlık düzeyi nispeten düşük olan farklı bir bölümünü etkiledi. Yaklaşık 3.800’den fazla okulu etkileyen bu olay karşısında, MEXT Japonya Mimari Enstitüsü’nü eğitim altyapısının sismik kapasitesini incelemesi için görevlendirdi. Sonuçlar hasarın 1981 yılı öncesinde inşa edilen yapılarda yoğunlaştığını ve hasarın yoğunluğunun her bir binanın sismik kapasitesine bağlı olduğunu gösteriyordu. 1995 yılında, sadece Tokai bölgesi ile sınırlı olan depreme karşı güçlendirme sübvansiyonları tüm ülkeyi kapsayacak şekilde genişletildi ve 1996 yılında MEXT tüm yerel yönetimlere sismik tanılama ve güçlendirme çalışmaları yoluyla okulların depreme karşı dayanaklıklarını arttırmaları çağrısında bulundu.

2002 yılında gerçekleştirilen iki araştırma, yerel yönetimlerin ihtiyaçlara çok yavaş bir şekilde cevap verdiğini göstermiştir. Yangın ve Afet Yönetimi Ajansı tarafından gerçekleştirilen bir araştırma, Nisan 2002 itibariyle 1981 öncesi standartlar ile inşa edilen okul binalarının sadece yüzde 31’inin sismik tanılama çalışmasını tamamladığını ve tahliye merkezi olarak işlev görecek okul binalarının sadece yüzde 46’sının gerekli sismik kapasiteye sahip olduğunu göstermiştir (FDMA 2002). Bu veriler karşısında harekete geçen MEXT ülkedeki tüm kamu ilkokul ve ortaokul binalarını incelemiş ve benzer bir sonuca ulaşmıştır : 1981 öncesi inşa edilen 88.000 okul binasının yüzde 31’i sismik tanılama çalışmasını tamamlarken, tüm okul binalarının ve tesislerinin sadece yüzde 44,5’inin depreme karşı dayanıklı olduğu teyit edilmiştir.

MEXT daha sonra okul tesislerinde depreme dayanıklılık durumunun incelenmesi ve yerel yönetimler için somut önlemlerin geliştirilmesi amacıyla bir uzman grubu oluşturmuştur . Bu uzman grubunun ulaştığı bulgulara dayalı olarak, MEXT “Depreme Dayanıklı Okul Binalarının Geliştirilmesine ilişkin Kılavuzu” yayınlamıştır (MEXT 2003). Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının hızlandırılmasını sağlayan söz konusu kılavuz, yerel yönetimlere (1) sismik kapasitesi en kötü durumda olan okullara öncelik vermeleri, (2) okullarda derhal ve hassas bir şekilde tanılama çalışması yapmaları , (3) elde ettikleri bulguları yayınlamaları, (4) yapısal olmayan elemanları kontrol etmeleri ve gerektiğinde iyileştirmeleri, (5) genel amaçlı ve depreme karşı dayanıklılık amaçlı iyileştirmeleri eşzamanlı olarak gerçekleştirmeleri ve (6) depreme karşı dayanıklılığı sağlayacak bir planı derhal hazırlamaları çağrısında bulunmuştur.

Program sonucunda, depreme dayanıklı kamu ilkokullarının ve ortaokullarının oranı önemli ölçüde artmıştır. 2002 yılında depreme dayanıklı okullar toplamın yüzde 44,5’ini oluştururken, Nisan 2015 itibariyle bu oran yüzde 95’6’ya yükselmiştir. (Şekil YÖ.2). Çalışmaların tamamlanması için hedef tarih olarak belirlenen Mart 2016 itibariyle, bu oranın yüzde 98’e ulaştığı tahmin edilmektedir. (Kalan yüzde 2’lük bölüm için, okulların konsolidasyonu veya kapatılması planlandığından dolayı depreme karşı güçlendirme veya yeniden inşa çalışmaları ertelenmek zorunda kalmıştır). 2003 yılından bu yana gerçekleştirilen sismik tanılama çalışmaları sonucunda yaklaşık 52.000 binanın depreme karşı dayanıklı olduğu teyit edilmiş veya sismik güçlendirme ya da yeniden inşa yoluyla sismik açıdan iyileştirilmiştir.

9

Okul Binalarının Sayısı

80.000

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%100

%80

%60

%40

Kalan bina of

sayısı

Depreme dayanıklı

binaların oranı

Kaynak: MEXT 2015b. Not: Veriler her yıl Nisan ayı itibariyle belirlenmiştir.

MEXT aynı zamanda potansiyel olarak ölümcül yaralanmalara yol açabilecek yapısal olmayan elemanların emniyetini sağlamada da ilerleme kaydetmiştir. Daha 2002 yılında buna ilişkin bir kılavuz hazırlamıştır ve 2008 yılında ulusal ölçekte uygulanacak bir sübvansiyon programını hazırlamaya başlamıştır . 2011 yılında gerçekleşen Büyük Doğu Japonya Depremi sonrasında MEXT’in spor salonlarındaki asma tavanlara (yapısal olmayan) öncelik vermeye başlamasından bu yana bu alanda önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Nisan 2015 itibariyle, okul tavanlarının yüzde 85,5’i güvenli olarak değerlendirilmektedir (asma tavansız spor salonları dahil olmak üzere) ve okulların yüzde 93’ü başlıca yapısal olmayan elemanlar için bu kontrolü gerçekleştirmiştir.

Programın gelişimini ve başarılarını tam olarak anlayabilmek için, programın gelişimine ve başarısına yön veren veya bunları kolaylaştıran bazı kilit faktörleri bilmek önemlidir:

%95,6

%92,5

%88,9

59.295 %84,8

53.636 %80,3

41.206

%67,0

%62,3

%58,6

%54,7

%46,6 %44,5

18.508

8.956

5.212

Şekil YÖ.2 Ana yapıları depreme karşı dayanıklı olan kamu ilkokullarının ve ortaokullarının oranı

10

Deprem deneyimi. 1995 yılında meydana gelen Büyük Hanshin - Awaji Depremi 1981 yılından önce inşa edilen binaların depreme dayanıklılık durumunun zayıf olduğunu ortaya çıkarmış ve MEXT’in kapsamlı kılavuzlarının hazırlanmaya başlamasına yardımcı olmuştur. 2004 yılında yaşanan Chuetsu Depremi yeni başlatılan programa ivme katmıştır. Mayıs 2008’de meydana gelen ve 9.898 okul binasının yıkılmasına (Minemura 2008) ve 19.065 öğrencinin hayatını kaybetmesine yol açan Sichuan (Çin) Depremi ise, Japon politikacıları ve MEXT yetkililerini, okulların depreme karşı güçlendirilmesi ve yeniden inşası için daha fazla kaynak sağlayan ve yerel yönetimlerin rolünü arttıran revize edilmiş Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Kanununu çıkarmaya itmiştir. Son olarak, 2011 yılında yaşanan Büyük Doğu Japonya Depremi, programın yapısal olmayan elemanlara daha fazla öncelik vermesini sağlamış ve tsunamiye karşı önlemler alınarak okulların tahliye merkezleri olarak fonksiyonel açıdan iyileştirilmeleri ihtiyacını vurgulamıştır.

Mühendislik araştırma ve uygulamaları birikimi. İlgili mühendislik araştırmaları ve uygulamaları arasında; 1949 yılında geliştirilen bir prototip betonarme bina yer almaktadır; bu prototipin yaygın şekilde benimsenmesi okulların depreme karşı güçlendirilmesi çalışmasını oldukça standart ve etkin hale getirmiştir. Ayrıca sismik değerlendirme standartları ile birlikte mevcut binaların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik kılavuzlar geliştirilmiştir. Bu standartlar ve kılavuzlar , büyük çaplı deprem riskinin mevcut olduğu uzun süredir bilinen Shizuoka ilindeki bir pilot programdan doğmuştur ve Okul Binalarının Depreme Karşı Güçlendirilmesi Programı kapsamındaki sismik güçlendirme çabaları için Japonya genelinde kullanılmaktadır.

Özellikle okullara, geçmişteki depremlerin yol açtığı hasarlara ve tehlike risklerine ilişkin veriler olmak üzere veri mevcudiyeti. Araştırma verileri okulların sismik kapasitelerinin zayıf olduğunu ve devletin buna yönelik çabalarının yavaş kaldığını gösterdiği için Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı, başlatılmıştır. MEXT tarafından uygulanmakta olan yıllık okul araştırmaları —temel Okul Araştırması, Kamu Okul Tesisleri Araştırması ve Kamu Okul Tesislerinin Depreme Karşı Dayanıklılık Durumu Araştırması—temel okul altyapısına ilişkin bir envanter sunmakta ve program ilerlemesini izlemeyi mümkün hale getirmektedir. Politikaları yönlendirmek için, deprem hasarı incelemeleri yoluyla toplanan bina hasarı verileri kullanılmaktadır. Son olarak gerekli eylemleri önceliklendirmek amacıyla ulusal hükümet tarafından deprem riski verileri kullanılmaktadır ve bunlar risk azaltımını sağlamaya yönelik kanunlara da dahil edilmiştir.

Programı uygulamaya yönelik siyasi irade. Okulların deprem güvenliğini sağlama konusu, hem insanı hem de ekonomik sebeplerden dolayı örneğin milletvekilleri gibi siyasetçiler arasında da popüler bir konu haline gelmiştir. İnsan yaşamına öncelik veren bir kültürde, okulları depreme karşı güvenli hale getirmeyi amaçlayan bir politika, okul çocuklarının yaşamlarını kurtarma gibi kutsal bir amaca da hizmet etmektedir. Bu politika aynı zamanda yerel ekonomilere katkıda bulunan ve kamuoyu tarafından olumlu karşılanan somut sonuçlar üreten etkili bir yatırım olarak da değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, başlıca siyasi partiler okulların güçlendirilmesi çalışmalarının hızlandırılmasını desteklemişler ve bu amaçla bütçe ödenekleri tahsis edilmesine yardımcı olmuşlardır.

Program tasarımı ve ulusal hükümetin rolü Ulusal hükümet, MEXT aracılığıyla yerel yönetimlerin okul güçlendirme projelerini uygulamalarını yönlendirmekten ve desteklemekten sorumludur. MEXT teknik destek sağlamakta, finansal önlemler hazırlamakta ve proje ilerlemelerini izlemektedir.

MEXT okul güçlendirme çalışmalarına ilişkin temel esasları ortaya koymakta ve bu kapsamda “Depreme Dayanıklı Okul Binalarının Geliştirilmesine ilişkin Kılavuzunda” (MEXT 2003) sismik tanılama çalışmalarının sonuçlarının hassas binaların önceliklendirilmesinde ve güçlendirme çalışmalarının aciliyet

11

durumunun değerlendirilmesinde nasıl kullanılacağını açıklamaktadır. Bu Kılavuz en tehlikeli binaların önceliklendirilmesine yönelik yedi planlama adımı içermektedir:

• Adım 1: Bir inceleme organizasyonunun oluşturulması. Bu grup, faaliyetlere yön verecek bir yönlendirme kurulu olarak hizmet verir.

• Adım 2: Okullar hakkında bilgi toplamak için temel araştırmanın uygulanması.

• Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek hassas binaların önceliklendirilmesi için bir araştırma yapılması. Bu araştırma betonarme binalar ve yapısal olarak çelik çerçeveli spor salonları için gerçekleştirilir. betonarme binalar için, araştırmada inşaat yılını, kat sayısını dikkate alan mühendislik ilkelerinin yanı sıra beton gücü, yaşlanma derecesi, kat planı, duvar hizası ve varsayılan sismik yoğunluk gibi düzeltme faktörleri kullanılır. Çelik çerçeveli spor salonları için, çelik desteklerin depreme dayanıklılığı, çelik elemanların aşınma hızı, flambaj mevcudiyeti, kaynak kalitesi, yapısal emniyet, düşmenin önlenmesine ilişkin yapısal olmayan emniyet ve varsayılan sismik yoğunluk gibi deprem dayanıklılığı faktörleri kullanılır.

• Adım 4 ve 5: Kırılganlık değerlendirmesinin (Adım 4) ve sismik tanılama çalışmasının (Adım 5) gerçekleştirilmesi. Önceliklendirme araştırmasının sonuçlarına bağlı olarak, bir kırılganlık değerlendirmesi ya da sismik tanılama çalışması gerçekleştirilir. Kırılganlık değerlendirmesi, yapısal dayanıklılığa, yaşlanma sebebiyle dayanıklılıktaki bozulmaya ve konumsal koşulların etkilerine bağlı olarak binaların bozulma derecelerini belirler. Sismik tanılama çalışması yapısal dinamikler bakımından bir binanın bir depreme ne ölçüde dayanabileceğini değerlendirir. Beton gücü düşük ise veya donatı çeliği ve yapısal çelik yaygın bir şekilde aşınmış ise ve yeniden inşa olasılığı yüksek ise bir kırılganlık değerlendirmesi gerçekleştirilir. Eper bir bina ortalama veya ortalamanın üzerinde bir koşulda ise, kırılganlık değerlendirmesi yapılmaksızın sismik tanılama çalışması gerçekleştirilir.

• Adım 6: Aciliyet durumunun tespit edilmesi. Projelerin öncelik durumu, okulların depreme dayanıklılık durumuna dayalı olarak inceleme kuruluşu ve uzman grubu tarafından belirlenir. Betonarme okul binalarının, yapısal çelik çerçeveli spor salonlarının ve hafif önceden dökülmüş beton çatılı spor salonlarının aciliyet düzeyleri ayrı ayrı belirlenir. Her bir türde hangi okul tesislerinin önceliklendirileceğini kararlaştırmak için, inceleme komitesi her bir tesise ilişkin sismik tanılama çalışmasının sonuçlarını gözden geçirir ve her bir tesisin spesifik ihtiyaçlarını değerlendirir.

• Adım 7: Yıllık planın oluşturulması. Yeniden inşa edilecek veya depreme karşı güçlendirilecek okul tesislerinin listesini kullanarak, yerel yönetimler inşaat işlerinin uygulanmasına dönük bir yıllık plan oluşturur.

Okulların yeniden inşa mı edileceği yoksa depreme karşı güçlendirme mi yapılacağı kararı yerel yönetimler tarafından verilir. Sismik tanılama çalışması düşük bir depreme dayanıklılık kapasitesi gösteriyorsa, bina kırılganlık değerlendirmesinden düşük bir puan almışsa, önemli ölçüde bir güçlendirme gerekiyorsa ve güçlendirme işi aşırı zor olacak ise, yeniden inşa tavsiye edilir. Yerel yönetimler ayrıca yapının tipine, binanın durumuna, inşaat süresine, maliyetine, vs. dayalı olarak depreme karşı güçlendirme çalışmasında hangi yöntemin çelik çerçeve ile destekleme , betonarme perde duvar, vs.) kullanılacağını da kararlaştırmaktadır. MEXT yerel yönetimler için bir referans olarak kullanılacak güçlendirme kılavuzları hazırlayarak ve farklı tip yapılarda gerçekleştirilen örnek çalışmalar hakkında bilgi toplayarak bu çalışmaları desteklemektedir. Aynı zamanda valiler için bilgilendirme amaçlı çalıştaylar ve toplantılar düzenlemekte, akademisyenlerin katılımı ile teknik eğitimler düzenlemekte ve depreme dayanıklı okul tesisleri hakkındaki sorulara cevap vermek için bir danışma masası çalıştırmaktadır.

12

Teknik destek sunmanın yanı sıra, MEXT aynı zamanda okul güçlendirme ve yeniden inşa çalışmalarına yönelik bazı finansman önlemleri de geliştirmiştir:

• Depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa çalışmaları için sağlanan ulusal sübvansiyonlar projelerdeki ulusa hükümet paylarını karşılamaktadır. Bu oran güçlendirme için üçte ikiye ve yeniden inşa için yarı yarıya çıkarılmıştır. (Bu süre kısıtlı bir önlemdir ancak bu süre üst üste uzatılmıştır ve en son uzatım ile 2021 yılında sona erecektir). Program için hazırlanan sübvansiyonlar MEXT’in okul tesisi geliştirme bütçesinin bir parçasını oluşturmaktaydı. şekil YÖ.3’te gösterildiği gibi, bu bütçe okul sayısındaki kademeli düşüş sebebiyle program başlamadan azaltılmıştır. programın 2003 yılında hız kazanmasının ardından, toplam bütçe yıldan yıla önemli oranda artış kaydetmiştir. Yerel yönetimlerin okul güçlendirme faaliyetlerine yönelik ulusal sübvansiyon taleplerinin artması ile birlikte, MEXT yeterli miktarda başlangıç bütçesi temin etmede sıkıntı yaşamaya başlamıştır. Şekil YÖ.3 bütçe artışlarının temel olarak ek bütçelerden karşılandığını göstermektedir (cam göbeği rengindeki çubuk).

• Yerel yönetim tahvilleri ve yerel vergi ödenekleri de okul güçlendirme ve yeniden inşa çalışmalarını finanse etmektedir. Bu projeler için, yerel vergi ödeneği maliyetlerin yüzde 80’ini karşılamaktadır, dolayısıyla belediyeler üzerindeki mali yük nispeten düşük seviyede kalmaktadır.

• Kamu okullarının depreme karşı güçlendirilmesine yönelik özel finansman girişimleri (ÖFG) okul güçlendirme çalışmalarında kaydedilen ilerlemelerdeki bölgesel eşitsizliklere karşı bir cevap olarak geliştirilmiştir. Özel finansman girişimleri; sınırlı finansal kaynaklar, güçlendirilmesi veya yeniden inşa edilmesi gereken bina sayısının çok fazla olması ve yerel yönetimlerde mühendis eksikliği gibi sorunları aşmak için düşünülmüştür. Uygulamada, özellikle program hakkında bilgisizliğin belediyeleri bunu kullanma konusunda tereddüde sokmasından ve kısmen de kentsel belediyeler MEXT tarafından kılavuz yayınlanıncaya kadar okullarının çoğunu zaten güçlendirmiş olduğundan dolayı çok az sayıda belediye ÖFG’den yararlanmıştır.

13

100 milyon ¥

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Başlangıç bütçesi Ek bütçe Yedek fon Kaynak: MEXT 2015a. Not: Bütçede anaokullarının ve özel ihtiyaçları bulunan çocuklara yönelik okulların maliyetleri de yer almaktadır.

Şekil YÖ.3 Kamu ilkokullarına ve ortaokullarına yönelik tesis geliştirme bütçesi

14

MEXT program kapsamında kaydedilen ilerlemeyi yakından takip etmiştir. Yerel yönetimlerden toplanan nitel ve nicel bilgileri kullanarak, MEXT programdaki genel ilerlemeyi tespit etmekte ve buna göre gerekli önlemleri almaktadır. Örneğin, başlangıçta birçok yerel yönetimin yavaş bir ilerleme kaydetmesi üzerine, MEXT ortak sorunları belirlemeye ve çözümler sunmaya çalışmıştır (alternatif finansal planlar, uygulama kılavuzları, seminerler). MEXT aynı zamanda belediyeleri depreme dayanıklı okulların yüzdesine ve sayısına göre sıralandırmış ve bu bilgileri kamuoyuna açıklamıştır —bu yaklaşım geride kalan belediyeleri daha hızlı çalışmaya teşvik etmiştir. MEXT’in bu dikkatli izleme ve geri bildirim süreçleri programın geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Program uygulaması ve yerel yönetimlerin rolü Program uygulaması yerel düzeyde gerçekleştirilmiştir. Valiler ulusal sübvansiyonların uygulanmasında belediye başkanlarına rehberlik sağlamış, belediye başkanlarına teknik destek sunmuş, belediye yönetimlerinden program verilerini toplayarak sonuçları MEXT’e raporlamış ve liselerin ve il üniversitelerinin depreme karşı güçlendirme çalışmalarını gerçekleştirmişlerdir.

Belediye yönetimleri yukarıda açıklandığı gibi okul binalarının önceliklendirilmesine ilişkin yedi planlama adımını gerçekleştirmektedir. Belediyeler aynı zamanda planlama sonrasındaki üç program uygulaması adımını da gerçekleştirmektedir: olası depreme karşı güçlendirme inşaat yöntemlerini belirlemek için bir sismik güçlendirme planının oluşturulması (adım 8); uygun inşaat yöntemlerini, programlarını ve maliyetlerini belirten proje çizimlerinin hazırlanması, (adım 9); ve inşaat yüklenicileri yoluyla depreme karşı güçlendirme inşaat işlerinin uygulanması (adım 10). Çoğu durumda, yönlendirme komiteleri bu üç adımı özel sektöre yaptırmaktadır (mimarlık ve inşaat şirketleri), ancak yine de teknik ve idari yönetimden bu komiteler sorumludur.

15

Genel İşler Dairesi, Eğitim Kurulu • Program için belediye düzeyinde inisiyatif üstlenir • Kaynak yaratma ve tahsisi de dahil olmak üzere tüm

okul güçlendirme projelerinin yönetilmesinden sorumludur

• Teknik prosedürler için Mimarlık Dairesinden destek talep edebilir

Yerel Yönetimler • Teknik değerlendirmelerden sorumludur ve mimarlık

firmaları sözleşmeler düzenler

• Eğitim Kurulu’nun Genel İşler Dairesi ile yakın bir iletişim içerisinde çalışır

Kaynak: Araştırma ekibi tarafından yerel yönetimler ile yapılan görüşmelere dayalıdır (2016).

Adım 1: Bir inceleme organizasyonunun oluşturulması


Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek hassas binaların önceliklendirilmesi Adım 4: Kırılganlık değerlendirmesi

Adım 5: Sismik tanılama çalışmasının gerçekleştirilmesi

Adım 6: Projelerin aciliyet durumunun tespit edilmesi

Adım 7: Yıllık planın oluşturulması




Genel İşler Dairesi, Eğitim Kurulu

Mimarlık Dairesi, Belediye

Mimarlık Firmaları (Derneği)

İnşaat Kontrolörlük

Firmaları (3. Taraf)

Okullar/ Toplum

Okul Güçlendirme Programı Planlama ve

Uygulama Prosedürleri

PL

AN

LA

MA

U

YG

UL

AM

A

Şekil YÖ.4 Yerel yönetimlerin ve diğer yerel paydaşların program planlaması ve uygulaması ile ilgili sorumlulukları

Dahil olur Kısmen dahil olur Dahil olmaz

16

Belediye Eğitim Kurulu’nun genel işler dairesi planlama ve uygulama için inisiyatifi üstlenmekte ve ilgili paydaşlar ile koordinasyonu sağlamaktadır. genel işleri dairesi idari personele sahiptir; ancak Teknik personeli genellikle sınırlıdır, dolayısıyla bazen belediye mimarlık dairesinden destek talep etmektedir.

Yönlendirme komitesi inşaat çalışmalarının okul faaliyetleri üzerindeki etkilerini en aza indirmeye çalışmaktadır, dolayısıyla çalışmanın büyük bölümü Temmuz ve Ağustos aylarına denk gelen yaz tatili sırasında gerçekleştirilecek şekilde programlanmaktadır. Bu programa göre yapılan projeler işin türüne bağlı olarak ayrım yıl ile birkaç yıl arasında tamamlanmaktadır; ancak yine de mümkün olduğunca kısa sürecek şekilde programlanmaktadırlar.

İhale sürecinde hakkaniyeti sağlamak için, proje maliyetleri maliyet tahminine yönelik ülke genelinde uygulanan standart bir fiyat listesine göre tahmin edilmektedir. İnşaat işlerine yönelik ihaleler genellikle Japonya mali yılının açıldığı Nisan ayında başlamakta ve inşaat işleri de Mayıs ayında başlamaktadır.

Ulusal sübvansiyondan yararlanıldığı halde bile, güçlendirme ve yeniden inşa projeleri için yeterli bütçenin temin edilmesi yerel yönetimler için güç olmuştur. Çoğu yerel yönetim güçlendirilmesi ve bazen de tamamen yeniden inşa edilmesi gereken çok sayıda okul tesisi—1981 yılında Yapı Yönetmeliği revize edilmeden önce inşa edilenler—ile karşı karşıya kalmıştır. Bazı il yönetimleri (özellikle deprem riski yüksek olan bölgelerde) okullar da dahil olmak üzere kamu tesislerinin güçlendirilmesi için sunulan sübvansiyonlardan yararlanabilmektedir. Bazıları program uygulaması için bütçe yaratmak amacıyla kurumlar vergisi oranlarını yükseltirken , bazıları faizsiz kredilerden yararlanmıştır. Belediye yönetimleri ayrıca proje uygulamasına yönelik özel fonlar oluştururken, bazıları ise ÖFG’lerden yararlanmışlardır.

Uygulama süreci boyunca, yönlendirme komitelerinin okullar ve topluluklar ile bir fikir birliğine ulaşması gerekmektedir. Güçlü ve sıklıkla meydana gelen depremlerin yaşandığı belediyelerde, topluluklar okulların güçlendirilmesine duyulan ihtiyacı anlamaktadır ve fikir birliğine kolaylıkla ulaşılabilmektedir. Daha az deprem yaşanan belediyelerde ise fikir birliğine ulaşmak daha güçtür. Toplumda fikir birliğine ulaşılamaması durumunda yönlendirme komiteleri kolaylıkla proje uygulamasını zorlayamamaktadır. Dolayısıyla, bazı belediyelerin topluluk görüşleri veya talepleri ışığında inşaat işlerinin kabul edilebilir içeriğini ve zamanlamasını kararlaştırmaları gerekmektedir ve bu koşullar altında iş normalden daha uzun sürmektedir.

Aşılmayı Bekleyen Zorluklar 2015 mali yılı sonu itibariyle, Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kamuya ait ilkokulların ve ortaokulların yüzde 95’ten fazlasını başarılı bir şekilde depreme karşı dayanıklı hale getirmiştir . Ancak okulları daha güvenli hale getirmek için aşılmayı bekleyen bazı zorluklar da mevcuttur. Bunlar arasında; (1) okul binalarının yapısal olmayan elemanlarının depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi, (2) okulların çoklu tehlikelere karşı dayanıklı hale getirilmesi, (3) okulların tahliye merkezleri olarak işlevlerinin iyileştirilmesi, (4) okul binalarındaki yaşlanma sorununun ele alınması, (5) okul konsolidasyonu uygulamasının etkilerinin ele alınması ve (6) özel okullarda sismik güçlendirmenin teşvik edilmesi yer almaktadır.

Çıkarılan Dersler Japonya’nın Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kapsamındaki başarıları, okullarının depreme karşı güvenliğini arttırmayı amaçlayan gelişmekte olan ülkeler için dersler sunmaktadır :

17

1. Geçmişte yaşanan afet olaylarından edinilen deneyimlerden yararlanmak, okul güçlendirme çalışmalarını hızlandırmak için ivme kazandırabilir.

2. Bilgilerin kamuoyuna açıklanması kamuoyu farkındalığı yaratmada ve program uygulamasını teşvik etmede kilit önem taşır.

3. Okul tesisleri için gerekli güçlendirme ve iyileştirmeleri belirlemek için, okulların afet riski yönetimindeki rolleri ve işlevleri açık bir şekilde belirlenmiş olmalıdır.

4. Bir depreme karşı güçlendirme programının tasarımında ve geliştirilmesinde veriler esas alınmalıdır.

5. Önceliklerin ve hedeflerin açık bir şekilde belirlendiği kapsamlı ve esnek bir program geliştirme önemlidir.

6. Mühendislik araştırmalarındaki gelişmeler, okul güçlendirme programı geliştirmenin esasını oluşturmalıdır.

7. Ulusal hükümet tarafından sağlanan proaktif destek, program uygulayıcıların güçlü inisiyatifi ve afet yönetimi bağlamında okulların açık bir şekilde belirlenmiş rol ve işlevleri kritik önem taşır.

8. Depreme karşı güçlendirme çalışmalarının başka tesis iyileştirmeleri ile birleştirilmesi maliyet etkin bir uygulama olacaktır.

Kaynakça

MEXT. 2003. “Okul Binalarının Depreme Dayanıklı Hale Getirilmesi Hakkında Kılavuz.” https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf.

———. 2015a. “Okul Tesislerinin Yapısal Olmayan Bileşenlerinin Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kılavuz” (Japonca). http://www.mext.go.jp/a_menu/shisetu/shuppan/1291462.htm.

———. 2015b. “Depreme Dayanıklı Kamu okul Tesislerinin Durumu Hakkındaki Araştırma Sonuçları (2015 yılı için).” http://www.mext.go.jp/b_menu/houdou/27/06/attach/1358429.htm.

Çin: Mayıs Syındaki Deprem 19.000 okul Çocuğunu Öldürdü. (21 Kasım 2008). CBC News. Alındığı kaynak: http://www.cbsnews.com/news/china-may-quake-killed-19000-school-kids/

FDMA. 2002. “Afet Yönetiminin Temeli olarak Kamu Tesislerinin Depreme Dayanıklı Hale Getirilmesi Hakkında Çalışma Raporu (Alıntı). (Japonca).

Minemura, K. (27 Mayıs 2008). Çin Sigchuan depremindeki yıkım sonrasında okul binalarının sismik standartlarını güçlendiriyor. The Asahi Shimbun. Alındığı Kaynak: http://www.asahi.com/special/08004/TKY200805260372.html (Japonca)

18

https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf

http://www.mext.go.jp/a_menu/shisetu/shuppan/1291462.htm

http://www.mext.go.jp/b_menu/houdou/27/06/attach/1358429.htm

http://www.cbsnews.com/news/china-may-quake-killed-19000-school-kids/

http://www.cbsnews.com/news/china-may-quake-killed-19000-school-kids/

http://www.asahi.com/special/08004/TKY200805260372.html

Okulları Uygun Ölçekte Dayanıklı Hale Getirmek: Japonya Örneği

19

Bölüm 1: Bağlam

Bölüm 1 Bağlam Bu bölüm Japonya’nın ülke genelinde uyguladığı Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının geniş bağlamını, Japonya’da okul güvenliğinden sorumlu paydaşları ve zaman içinde sismik standartların gelişimini ve uygulanmasını açıklamaktadır.

1.1 Okul Altyapısına İlişkin Roller ve Sorumluluklar Japonya’da okulları kuran, finanse eden ve denetleyen yerel yönetimler okul binalarının emniyetinden de sorumludur. Japonya’da, belediyeler (şehirler, kasabalar ve köyler) en temel yerel yönetim düzeyini, iller de bölgesel düzeydeki katmanı oluşturmaktadır. Belediyeler dokuz yıllık eğitime yönelik okulları (altı yıllık ilkokul eğitimi ve üç yıllık ortaokul eğitimi) öğrencilerin evlerine uygun uzaklıkta olacak şekilde kurmaktadır (bakınız Tablo 1.1). İl yönetimleri ise liseleri ve il üniversitelerini kurmaktadır.

Burada geçerli olan genel kural, sorumlu kurumların kendi okullarının giderlerini üstlenmeleridir; yani belediye yönetimleri ilkokulların ve ortaokulların giderlerini karşılarken, il yönetimleri lise lerin ve üniversitelerin giderlerini finanse etmektedir. Bununla birlikte, ulusal hükümet yerel yönetimlere belirli destekler sağlamaktadır. Kamuya ait ilkokullarda ve ortaokullarda önemli harcamalar —öğretmen maaşları, okul inşaatı, okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi dahil olmak üzere—ulusal hükümet ve yerel yönetimler tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir; ayrıntılar için tabloya bakınız .

Belediyeler eğitim ile ilgili faaliyetlerin yönetimi için bir Eğitim Kurulu oluşturmaktadır . Eğitim Kurulu, belediye başkanı ve belediye meclisi ile birlikte okul tesislerinde yapılacak güçlendirme gibi iyileştirmeleri kararlaştırmaktadır. İl yönetimlerinde de vali, İl Eğitim Kurulu ve İl Meclisinden oluşan benzer bir kurumsal mekanizma mevcuttur.

Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) da eğitimin yönetiminde bir rol oynamaktadır. Bakanlık temel eğitim çerçevesini geliştirmekte, standartları belirlemekte ve MEXT tarafından belirlenen hedeflere ulaşma yolunda yerel yönetimlere finansal ve teknik destek sağlamaktadır. İl yönetimlerinin il genelinde uygulanacak standartları geliştirmeleri, belediyelerin göre alanlarının dışında gerçekleştirilmesi gereken görevler için sorumluluk üstlenmeleri ve belediyelere Teknik ve bazen de finansal destek sağlamaları beklenmektedir (MEXT 1998).1 Belediyeler özerkliğe sahip olmalarına rağmen, MEXT sağladığı teknik ve finansal destekler yoluyla il yönetimleri ve belediyeler üzerinde belirli bir kontrol uygulamaktadır; il yönetimleri de aynı şekilde belediyeler üzerinde kontrol uygulamaktadır (bakınız Şekil 1.1).

Bu düzenlemeler ışığında, belediye yönetimlerinin temel sorumluluğu hem yönetimsel hem de finansal bakımdan okulları güvenli hale getirmektir, ancak bunun için MEXT ve il yönetimlerinin sağladığı standart kılavuzlara ve finansal desteklere güvenmektedirler.

1 MEXT, 1998, http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/old_chukyo/old_chukyo_index/toushin/1309671.htm.

20

http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/old_chukyo/old_chukyo_index/toushin/1309671.htm

Bölüm 1: Bağlam

Kaynak: MEXT. “Eğitim Kurulu Sistemi Hakkında” http://www.mext.go.jp/a_menu/chihou/05071301.htm (Japonca). http://www.mext.go.jp/en/about/organization/title02/detail02/sdetail02/1375114.htm

Şekil 1.1 MEXT, yerel yönetimler ve eğitim kurulları arasındaki ilişki

Belediye Başkanı

21

http://www.mext.go.jp/a_menu/chihou/05071301.htm(inJapanese)

http://www.mext.go.jp/en/about/organization/title02/detail02/sdetail02/1375114.htm%20(

Bölüm 1: Bağlam

Tablo 1.1 sorumlu yerel merci bazında ilkokulların ve ortaokulların sayısını göstermektedir. Bu okulların çoğunluğunun belediye yönetimlerinin sorumluluğu altında olduğu görülmektedir.

Tablo 1.1: Kurucu merci bazında ilkokullar ve ortaokullar

Eğitim düzeyi Toplam sayı Ulusal sayı (toplam içindeki payı)

belediyedeki sayı (toplam içindeki payı)

Özel okul sayısı (toplam içindeki payı)

İlkokul 20.601 72 (%0,3) 20.302 (%98,5) 227 (%1,1)

Ortaokul 10.484 73 (%0,7) 9.637 (%91,9) 774 (%7,4)

Kaynak: MEXT 2015b.

Tablo 1.2 eğitim ile ilgili önemli giderlerin çeşitli yönetim kademeleri arasındaki dağılımını göstermektedir.

Tablo 1.2: Önemli okul giderlerinin yönetim kademeleri arasındaki paylaşımı

Gider kalemi Ulusal hükümetin payı

İl yönetimlerin payı Belediye yönetimlerinin payı

Ders kitapları Tümü Yok Yok

Öğretmen ve personel maaşları

1/3 2/3 Yok

Tesisler

Yeni inşaat ve genişletme a 1/2 Yok 1/2

Tehlikeli binaların yeniden inşasıb 1/3 Yok 2/3 Depreme karşı güçlendirmec

1/3 Yok 2/3

Bina bakımı Yok Yok 1

Kaynak: MEXT “Japonya’da Eğitimin İdaresi ve Finansmanı” http://www.kantei.go.jp/jp/singi/kyouikusaisei/bunka/dai3/dai1/siryou4.pdf, ve MEXT “Ulusal Sübvansiyonlar Hakkında” http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/zitumu.htm

22

http://www.kantei.go.jp/jp/singi/kyouikusaisei/bunka/dai3/dai1/siryou4.pdf

http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/zitumu.htm

Bölüm 1: Bağlam

a. Yeni inşaat çalışmaları için sağlanan büyük ölçekli ulusal sübvansiyon, belediyelerin ihtiyaç

duyulan yerlerde yeterli okullar inşa etmekle yükümlü olduğu ve yeni inşaatı çalışmalarının maliyetli olduğu kabul edilerek geliştirilmiştir.

b. İki tip yeniden inşa söz konusudur: birincisi yapısal olarak tehlikeli binalar ve diğeri eğitimsel açıdan yetersiz binalar.

c. Sismik kapasite için depreme karşı güçlendirme gereklidir.

1.2 Depreme Dayanıklı İnşaat için Düzenleyici Ortam Japonya’da, yapı yönetmelikleri, binalara ilişkin sismik standartlar ve sismik tanılama standartları —yani binaların sismik kapasitesinin değerlendirilmesi—ihtiyaçlar ve yeni ortaya çıkan bilgiler karşısında gelişmeye devam etmiştir. Bu gelişim süreci aşağıda açıklanmaktadır.

1.2.1 Bina standartlarının ve ilgili düzenlemelerin geliştirilmesi Japonya’da sismik tasarım içeren ilk yapı standartları, 1923 yılında gerçekleşen Büyük Kanto Depreminin ardından 1924 yılında yayınlanmıştır. O zamandan bu yana, bina standartları her büyük deprem sonrasında yeniden revize edilmiştir. Yapı yönetmeliklerindeki son büyük çaplı revizyon ise 1981 yılında yapılmış ve yeni bir sismik tasarım yöntemi getirmiştir. Buna göre, 1981 yılından sonra inşa edilen binaların depreme dayanıklı oldukları kabul edilmektedir; ancak 1981 öncesinde inşa edilenlerin sismik kapasitelerinin 1981 standartları esas alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.2 Ancak yeni sismik tasarım standartları uygulandığında bile, depremlerin binalara hasar vermelerini önlemek mümkün değildir. Standartlar ölümcül bina hasarlarını önleyerek insan yaşamlarını korumayı amaçlamaktadır.

Japonya’nın bina ve kentsel planlama ile ilgili ilk kanunları —Japonya’nın giderek şehirleşmesi ile birlikte 1919 yılında çıkarılan Kentsel Yapılaşma Kanunu ve Şehir Planlaması Kanunu—deprem ile ilgili hükümler içermemiştir; ancak Kentsel Yapılaşma Kanunu her bir yapısal malzeme için izin verilen bir gerilme eşiği belirlemiştir. Büyük Kanto Depremi sonrasında, Kentsel Yapılaşma Kanununa binaları depreme karşı güçlendirmek için tasarlanan bir dizi yapısal hüküm eklenmiştir. 1950 yılında, Kentsel Yapılaşma Kanununun yerini Yapı Standartları Kanunu almış (Ohashi 1993) ve yapısal emniyet standartlarını güçlendirmek için yapısal tasarımın çeşitli boyutlarına ilişkin hükümler kabul edilmiştir. Sismik katsayının standart değeri 0,1’den 0,2’ye çıkarılmış, yapı malzemelerine ilişkin izin verilen gerilme değerleri iki katına yükseltilmiştir. Öte yandan, sismik tasarıma ilişkin temel gereklilikle ise aynı kalmıştır .

1968 yılında meydana gelen ve yapı yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilen modern betonarme binalarda önemli hasarlara yol açan Tokachi Kıyı Ötesi Depremi sismik hükümler bakımından bir dönem noktası oluşturmuştur (Aoyama 1981). 1971 yılında Bina Standartları Kanunu revize edilerek betonarme binaların perde duvarlarında nihai dayanım tasarımı ile ilgili hükümler ilave edilmiş ve mevcut binaların sismik emniyet durumuna ilişkin bir gözden geçirme prosedürü oluşturulmuştur.

Japonya Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı (MLIT) altyapı ve binaların emniyetinin ve mühendislik perspektifinden depreme dayanıklı tasarımın sağlanması konusunda görev yapan ana kurumdur. Selefi olan İnşaat Bakanlığı 1942 yılında Yapı Araştırmaları Enstitüsünü kurmuş ve 1970’li yıllarda Yeni Bir Depreme Dayanıklı Tasarım Yönteminin geliştirilmesi Projesini finanse etmişti (bakınız Metin Kutusu 1.1). Söz konusu projede hesaplama teknolojisindeki ilerlemeler (ve bunun sonucunda 1960’lı yıllardan itibaren biriken güçlü yer hareketleri kayıtları) temel alınmıştır.

2 Yapı standartlarını karşılayan binalar sadece depreme karşı değil aynı zamanda güçlü fırtınalara ve kar yağışlarına karşı da emniyetli kabul edilmektedir.

23

Bölüm 1: Bağlam

Bu projeden doğan yeni sismik tasarım yöntemi 1979 yılında önerilmiştir ve 1981 yılında —Miyagi Kıyı Ötesi Depremi temel altyapı hatlarını keserek Sendai’deki sosyal ve ekonomik faaliyetleri felç ettikten 3 yıl sonra— Bina Standartları Kanununda bir değişiklik yapılarak kabul edilmiştir. Eski standart binaların küçük ve sık depremlerde hasarları en aza indirmelerini gerektiriyordu. yeni standart buna ek olarak nadir ve şiddetli depremlerde binaların deforme olarak onarılamayacak hale gelseler bile yıkılmamalarını ve içindeki insanların emniyetini sağlamalarını gerektirmiştir. Bu iki gerekliliği karşılayabilmek için, yeni sismik tasarımda hem dayanım hem de esneklik göstergeleri göz önünde bulundurularak iki aşamada nihai yanal yük dayanım kapasitesi dikkate alınmıştır.

1995 yılındaki Büyük Hanshin-Awaji Depremi ve daha sonraki yangınlar 1981 revizyonu öncesinde tasarlanan binaların kırılganlığını ön plana çıkarmıştır. Bunun sonucunda 1995 yılında Binaların Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır (Okada ve diğerleri, 2000) ve söz konusu kanun 1981 yılında inşa edilen binaların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik ülke genelinde uygulanan kampanyada kilit bir rol oynamıştır. Büyük Hanshin-Awaji Depremi de yeni nesil bir sismik tasarıma duyulan ihtiyacı göstermiştir (BRI 1996) ve 1998 yılında revize edilen Bina Standartları Kanunu ile mevcut kuralcı çerçeveye performansa dayalı bir tasarım prosedürü getirilmiştir. 2000 yılında yeni teknik şartnameler yayınlanmış ve bu kapsamda performans amacı da tanımlanmıştır: deprem hareketinin iki aşamasında bir binada can güvenliğini ve hasarın en aza indirilmesini sağlamak (Midorikawa ve diğerleri, 2003).

Bina Standartları Kanunu her bir malzeme türü için tasarım yüklenme değerleri ile izin verilen gerilme değerlerini belirlemekte, bunların yanında yapı elemanlarının detaylandırılmasına ilişkin asgari gereklilikleri ortaya koymaktadır. Japonya Mimarlık Enstitüsü (AIJ) tarafından yayınlanan tasarı standartlarında ve MLIT ile Japonya Bina İdaresi Konferansı tarafından yayınlanan “Bina Standartlarına Kanununa ilişkin Revize Edilen Uygulama Talimatına Dayalı Yapısal Hesaplamalar Hakkında Görüş Belgesinde (1981)” yapısal tasarıma ilişkin daha fazla ayrıntı yer almaktadır. Her bir yapı türü ve yapı elemanı için ayrı ayrı hazırlanan bu tasarım standartları yeni teknik bilgilerin benimsenmesi ve yeni kullanıma giren malzemeler için sıklıkla revize edilmiştir.

Bina kayıtlarındaki olası tahrifatları önlemek amacıyla, Bina Standartları Kanunu 1998 yılında bir performans kodunu, bir inşaat teyit sistemini, özel işletmelere yönelik denetimleri ve bir ara denetim sistemini uygulamaya koymuştur. Yapısal hesaplama dokümanlarındaki tahrifatları önlemek için —bu 2005 yılına kadar ortaya çıkmayan ve onlarca binayı etkileyen bir sorundu—Japonya büyük ölçekli binaların planlarına yönelik gözden geçirme süreci için daha sıkı düzenlemeler getirmiştir ve tüm büyük ölçekli binaların tasarımına birinci sınıf bir kayıtlı yapı tasarımı mimarının dahil olmasını zorunlu hale getirmiştir.

Japonya’nın 2011 yılında yaşadığı son Büyük Doğu Japonya Depreminde hasarların çoğunluğu tsunamiden kaynaklanmıştır, ancak yine de düşen çatı malzemeleri dahil olmak üzere yapısal olmayan materyallerde sarsıntıdan kaynaklanan hasarlar da meydana gelmiştir (CDMC 2011). 2013 yılında, Bina Standartları Kanunu Uygulama Talimatı, yapısal olmayan bileşenlerin tasarımı ve yapımı ile ilgili sismik hususları içerecek şekilde revize edilmiştir. Yine 2013 yılında, Binaların Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkındaki Kanunda değişiklik yapılarak belirli binaların sahiplerinin —acil durum hizmet araçları için erişim yolu olarak hizmet veren belirli ana yollar üzerinde inşa edilen oteller gibi büyük ölçekli diğer binalar dahil olmak üzere—depreme dayanıklı bina denetimleri yaptırmaları zorunlu hale getirilmiştir. (Bakanlar Kurulu, 2015a).

24

Bölüm 1: Bağlam

1.2.2 Binaların sismik durum tespitine yönelik standartların geliştirilmesi Bu bölüm sismik tanılama çalımlarına yönelik standartların ve depreme karşı güçlendirme kılavuzunun gelişimini kısaca açıklamaktadır.

İnşaat Bakanlığı (MLIT’nin selefi) mevcut binaların sismik açıdan değerlendirilmesine yönelik standartlar ve bir güçlendirme kılavuzu geliştirmek amacıyla Japonya Binalarda Afet Önleme Derneğini (JBDPA) görevlendirmiştir. 1977 yılında mevcut betonarme binalara yönelik kılavuz yayınlanmış, bunun ardından çelik yapılara (1979), ahşap yapılara (1979) ve çelik takviyeli beton yapılara (1986) yönelik benzer standartlar ve kılavuzlar yayınlanmıştır.

Tokai’de meydana gelebilecek olası bir depremin (1976 yılında tahmin ediliyordu) hasarını en aza indirmek için kılavuzlar Shizuoka ilinde pilot uygulamaya tabi tutulmuştur ve 1990 itibariyle 4.000’den fazla kamu binası değerlendirilerek yaklaşık 400 kamu binası güçlendirilmiştir. Fiili uygulamaya dayalı olarak standartlar ve kılavuzlar gözden geçirilmiş ve bina standartlardaki revizyonlara uyum için düzenli olarak revize edilmişlerdir.

Pilot uygulama sonrasında standartlar ve kılavuzlar yaygın bir şekilde tanıtılarak yaygınlaştırılmıştır. Bu aynı zamanda 1995 yılında çıkarılan ve okullardan sorumlu yerel yönetimlerin Great Hanshin-Awaji Depreminden edinilen deneyimlere dayalı olarak sismik değerlendirme ve depreme karşı güçlendirme çalışmaları yapmalarını zorunlu kılan Binaların Depreme Karşı Güçlendirilmesi Kanunu gereğince gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkındaki Kanunda 2008 yılında yapılan ve kamu okullarından sorumlu kamu yetkililerinin sismik tanılama çalışmaları yaparak okulların sismik kapasitelerini kamuoyuna açıklamalarını zorunlu kılan değişiklikler de bu çabaları gerektirmiştir .

METİN KUTUSU 1.1: YENİ BİR SİSMİK TASARIM YÖNTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE KABUL EDİLMESİ

1972 yılından itibaren, İnşaat Bakanlığı (MLIT’nin selefi) Japonya’da yeni bir sismik tasarım yöntemi geliştirmek amacıyla beş yıllık bir ulusal araştırma projesi başlattı. Bu projeye, deprem müdahalesi analiz teknolojisindeki ilerlemeler ile 1968 yılındaki Tokachi Kıyı Ötesi Depremi dahil olmak üzere son depremlerde meydana gelen hasarlar yön verdi. Bina Araştırmaları Enstitüsü ile Bayındırlık İşleri Araştırma Enstitüsü özel sektör ve üniversitelerden araştırmacıların yer aldığı bir proje ekibi oluşturdu ve 1977 yılında proje ekibi halk arasında “Shin-Taishin” olarak bilinen yeni bir depreme dayanıklı tasarım yöntemi geliştirdi. Yeni sismik tasarım yöntemi öngörülenden daha hızlı bir şekilde kabul gördü: 1978 yılında meydana gelen Miyagi Kıyı Ötesi Depremi (7,4 büyüklüğünde) 28 kişiyi öldürdükten sonra, yeni yöntem pratik bir tasarım yöntemi olarak üç yıl boyunca gözden geçirildi ve değerlendirildi. Bina Standartları Kanunu 1981 yılında revize edildi ve yen, sismik tasarım yöntemi 1981 yılından itibaren uygulamaya konuldu.

1972 yılında ulusal araştırma projesinin başlangıcı ile 1981 yılında yeni Bina Standartları Kanunun yürürlüğe girmesi arasında yaklaşık on yıllık bir süre geçmiştir

25

Bölüm 1: Bağlam

Tablo 1.3 önemli tetikleyici olaylar karşısında düzenlemelerin gelişimini özetlemektedir.

Tablo 1.3: Olaylar karşısında sismik düzenlemelerde ve teknolojide meydana gelen değişikliklerin gelişimi

Değişiklik Yılı

Tetikleyici Olay Düzenlemeler ve teknolojide meydana gelen değişiklikler

1924 1923 yılında meydana gelen Büyük Kanto Depremi yaygın bir hasara yol açarak geride içinde yaşanılabilecek çok az sayıda bina bırakmıştır.

Kentsel Yapılaşma Kanununun Revizyonu, 1924 • Japonya’da sismik tasarım standart ilk defa

uygulamaya konulmuştur; yapısal hükümler arasında 1919 tarihli Kentsel Yapılaşma Kanununa eklenen 0,1’lik bir sismik katsayı bulunmaktadır.

1950 İkinci Dünya Savaşı sonrasında, kötü bina kalitesi ve kentsel yangın tehlikeleri hakkında endişeler dile getirilmiştir.

(201 sayılı) Kentsel Yapılaşma Kanununun yerine Bina Standartları Kanununun uygulamaya konulması, 1950 • Yapısal emniyet standartlarını iyileştirmek için

yapısal tasarıma ilişkin daha ayrıntılı hükümler içermektedir.

• Sismik katsayı standart değerini 0,2’ye çıkarmıştır, ancak temel sismik tasarım gerekliliklerinde bir değişiklik getirmemektedir; çünkü çeşitli malzemelere ilişkin izin verilen gerilme değerlerindeki benzer bir artış sismik yüklenmeyi arttıracaktır.

1971 1968 yılında meydana gelen Tokachi Kıyı Ötesi Depremi yapı yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanan modern binalarda ciddi hasarlara yol açmıştır.

Bina Standartları Kanununun Revizyonu, 1971 • Betonarme binaların perdelerinde nihai dayanım

tasarımı için standartlar getirilmiştir; betonarme kolonların halka bağlantıları arasındaki azami açıklık belirlenmiştir

• Mevcut binaların sismik güvenliğine ilişkin gözden geçirme prosedürü oluşturulmuştur

Sismik değerlendirme standardının geliştirilmesi, 1977 • Mevcut betonarme binaların sismik

değerlendirmesine ilişkin standart sunulmaktadır • Mevcut betonarme binaların depreme karşı

güçlendirilmesi için kılavuzlar sunulmaktadır

1981 1978 yılında meydana gelen Miyagi Kıyı Ötesi Depremi Sendai’da ağır hasarlara yol açmış ve kentsel afetlerin karmaşık yapısını ön plana çıkarmıştır.

Bina Standartları Kanununun Revizyonu, 1981 • Yeni depreme dayanıklılık standartları arasında

şiddetli yer sarsıntılarına karşı emniyet için iki aşamalı tasarım yer almaktadır; ayrıca tasarlanan yapının, yapı elemanlarının deformasyon kapasitesi göz önünde bulundurularak nihai yanal yük dayanımının doğrulanması da yer almaktadır.

26

Bölüm 1: Bağlam

Değişiklik Yılı Tetikleyici Olay Düzenlemeler ve teknolojide meydana gelen değişiklikler

1995 1995 yılında meydana gelen Büyük Hanshin-Awaji Depremi 1981 öncesinde tasarlanan binaların kırılganlıklarını ön plana çıkarmıştır.

Binaların Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kanunun Kabulü, 1995 • Depreme karşı güçlendirme için kurala bağlanmış

bir önlem sismik tanılama ve güçlendirme çalışmalarına ilişkin kılavuz ilkeler içermektedir.

• 1981 öncesi standartlara göre tasarlanmış mevcut binaların depreme karşı güçlendirilmesini sağlamak ve konutların ve belirli binaların (okullar, huzurevleri, vs.) depreme karşı güçlendirme oranının 10 yıl içerisinde yüzde 75’ten yüzde 90’a çıkarmak için 2006 yılında revize edilmiştir.

• JBDPA bünyesinde, mevcut binaların sismik güçlendirme değerlendirmeleri üzerinde çalışacak özel bir komite oluşturmuştur

2000 1995 yılında meydana gelen Büyük Hanshin-Awaji Depremi altyapı ve binalarda yaygın hasarlara yol açtı.

Bina Standartları Kanununda alternatif sismik tasarım yönteminin (Müdahale ve Deformasyonu Sınırlama) uygulamaya konulması, 2000 • Mevcut kuralcı çerçeveye performansa dayalı bir

tasarım prosedürü ilave edilmiştir ve performans amacını tanımlamıştır: deprem hareketinin iki aşamasında bir binada can güvenliğini ve hasarın en aza indirilmesini sağlamak

1998; 1999; 2000; 2001

Konutların kalitesi ile ilgili şüpheler dile getirilmiştir.

Bina Standartları Kanununun Revizyonu, 1998 • Performans kodu getirilmiş, inşaat doğrulama ve

kontrolörlük özel işletmelere açılmış ve ara denetim sistemleri getirilmiştir.

Kusurlu konut sorununun önlenmesi amacıyla kanunların, standartların ve kılavuzların geliştirilmesi • Konutlarda Kalite Güvencesinin Sağlanması

Hakkında Kanun, 1999 • Yeni inşa edilen konular için konut performans

gösterme standartları, 2000 • MLIT tarafından oluşturulan, depreme dayanıklılık

değerlendirme ilkelerine dayalı bir değerlendirme sistemi, 2001

27

Bölüm 1: Bağlam

Değişiklik Yılı Tetikleyici Olay Düzenlemeler ve teknolojide meydana gelen değişiklikler

2007, 2009 2005 yılında, yapısal hesaplama belgelerinde tahrifat yapıldığı tespit edilmiştir (“Aneha Skandalı”).

Büyük ölçekli binaların planlarına yönelik gözden geçirme süreci için daha sıkı düzenlemelerin uygulamaya konulması, 2007 Lisanslı mimar Kanununun Revizyonu, 2009 • Büyük binaların yapısal tasarımının, birinci

sınıf bir kayıtlı yapısal tasarım mimarı tarafından yapılması zorunluluğu getirilmiştir.

2013 2011 yılında meydana gelen Büyük Doğu Japonya Depremi çok yıkıcı olmuştur. Hasarların çoğunluğu tsunamiden kaynaklanmıştır, ancak yine de düşen çatı malzemeleri dahil olmak üzere yapısal olmayan materyallerde sarsıntıdan kaynaklanan hasarlar da meydana gelmiştir.

Binaların depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kanunun revizyonu, 2013 • Büyük ölçekli binaların (oteller, kurumlar)

sahiplerinin ve belirli ana yollar üzerinde bulunan binalarının sahiplerinin depreme dayanıklı bina denetimi yaptırmalarını zorunlu hale getirmiştir (ikincisi acil durum araçları için erişim imkanı sağlamayı amaçlamaktadır)

• Depreme karşı güçlendirme planı ile ilgili sertifikalandırma kriterlerini ve kat mülkiyeti için karar gerekliliklerini gevşetmiştir (başvuru uzatımı için)

• Sismik performans gösterim istemi uygulamaya konulmuştur

Bina Standartları Kanunu Uygulama Talimatının Revizyonları, 2013 • Büyük ölçekli asma tavanlar gibi yapısal

olmayan bileşenlerin yeni Teknik düzenlemelerde yer alan ayrıntılara uygun olarak tasarlanmaları ve inşa edilmeleri zorunlu hale getirilmiştir.

28

Bölüm 2: Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı

Bölüm 2 Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı Bu bölüm Japonya’nın okul binalarını depreme karşı dayanıklı hale getirmek için gerçekleştirdiği çalışmalara genel bir bakış sunmaktadır. Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının arka planını, programın gelişimini, önceliklerini ve başarımlarını, program sürükleyen ve kolaylaştıran ana faktörleri açıklamaktadır.

2.1 Genel Bakış Japonya’da, okulların depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi hem Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın (MEXT) hem de yerel yönetimlerin uzun süredir devam ettirdiği bir çalışmadır . MEXT için, okul binalarının depremlere karşı dayanıklı hale getirilmesi zaman sınırlı bir girişim olmamış, daha ziyade deprem deneyimlerinden ve teknik ilerlemelerden elde edilen geri bildirimlere dayalı olarak öncelikleri değişmeye devam eden sürekli bir çaba olmuştur . Bu bölümde sunulan tartışma, temel olarak okulları depreme dayanıklı hale getirme alanında büyük başarıların kaydedildiği bir dönem olan 2003 – 2015 MY dönemi3 üzerinde odaklanmaktadır: okul binalarını güçlendirme çalışmalarındaki hızlanma MEXT’in kapsamlı kılavuzlarını yayınladığı ve Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının hız kazandığı 2003 yılında başlamıştır; 2015 yılı ise kamu ilkokullarının ve ortaokullarının güçlendirilmesinin tamamlanması için belirlenen hedef yıldır.

3 Japonya’nın mali yılı Nisan ayında başlamakta ve Mart sonunda sona ermektedir; dolayısıyla 2015 MY Nisan 2015’te başlayıp Mart 2016’da tamamlanmaktadır.

29


Program Adımları Sorumlu Düzey


oluşturulması


Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek kırılgan

binaların önceliklendirilmesi

Adım 4: Kırılganlık değerlendirmesi

Adım 5: Sismik tanılama çalışmasının

uygulanması

Adım 6: Projelerin aciliyet durumunun tespiti Adım

7: Yıllık planının oluşturulması




Japonya’nın okulları depremlere karşı dayanıklı hale getirme çabaları özellikle MEXT olmak üzere ulusal hükümetin geliştirdiği politikalar ile yerel yönetimlerin uygulamalarını bir araya getirmektedir. Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kapsamında, MEXT uygulanacak politikaları belirlerken, finansal sistemleri oluştururken ve tasarım aşamasında teknik rehberlik sağlarken, belediyeler il yönetimlerinin ve ulusal hükümetin desteği ile okul binası güçlendirme çalışmalarının uygulanmasına yönelik planlar hazırlamakta ve gerçekleştirmektedir (bakınız Şekil 2.1).

Şekil 2.1 Program adımları ve sorumlu yönetim kademeleri

UY

GU

LAM

A

PLA

NLA

MA

PR

OG

RA

M U

YG

ULA

MA

SI

30


Program mevcut okul binalarını hedeflemekte ve bunların depreme karşı dayanıklı olmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Yeni Depreme Karşı Dayanıklılık Standartlarının yer aldığı 1981 tarihli yapı standartları kapsamında inşa edilen okul binalarının depreme dayanıklı oldukları kabul edilmektedir4; ancak 1981 öncesinde inşa edilenlerin sismik kapasitelerinin 1981 standartları esas alınarak değerlendirilmesi, sismik kapasiteleri standartları karşılamıyorlarsa güçlendirilmeleri gerekmektedir (bakınız Metin Kutusu 2.1).

2.2 Programın Başlangıcı Ulusal hükümetin okulları depreme karşı dayanıklı hale getirme girişimi 1978 yılında başlatılmıştır. Deprem olasılığının yüksek olduğu Tokai ve Kanto bölgelerinde kamu ilkokullarının ve ortaokullarının yeniden inşası ve depreme karşı güçlendirilmesi için yasal olarak yetkilendirilen ulusal sübvansiyonlar hazırlanmıştır. 5

Ancak 1995 yılında gerçekleşen Büyük Hanshin- Awaji Depremi ülkenin depreme hazırlık düzeyi nispeten düşük olan farklı bir bölümünü etkiledi. Okul tesislerinde ciddi hasarlara yol açan bu olay (toplamda 3.883 okul hasar görmüştür), depremin herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde meydana gelebileceğini bir kez daha hatırlatmıştır. Bunun üzerine, MEXT eğitim altyapısının sismik kapasitesinin araştırılması amacıyla Japonya Mimari Enstitüsünü (AIJ) görevlendirmiştir (AIJ 1997). Araştırma hasarın 1981 öncesinde inşa edilen binalarda yoğunlaştığını, hasar yoğunluğunun ise her bir binanın kendi sismik kapasitesine bağlı olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar okulların güçlendirilmesine duyulan ihtiyacı doğrulamış ve 1995 yılında depreme karşı güçlendirme için o zamanlar sadece Tokai bölgesi ile sınırlı olan sübvansiyonların tüm ülke geneline yayılması kararlaştırılmıştır. MEXT bir yıl sonra bir duyuru yayınlayarak yerel yönetimleri AIJ araştırmasının sonuçlarına dayalı olarak sismik tanılama ve depreme karşı güçlendirme çalışmaları yoluyla okulların depreme karşı dayanıklılığını arttırmaya davet etmiştir. Bu çabalar ülkenin revize edilen Temel Afet Yönetim Planı ile yakın bir şekilde uyumlu olmuştur.

Şubat 2002’de Yangın ve Afet Yönetim Ajansı (FDMA) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada, okul tesislerinin depreme karşı dayanıklılığının yetersiz oldu tespit edilmiştir: Nisan 2002 itibariyle 1981 öncesi standartlar ile inşa edilen okul binalarının sadece yüzde 31’inde sismik tanılama çalışmasının tamamlanmıştı ve tahliye merkezi olarak işlev görecek okul binalarının sadece yüzde 46’sı gerekli sismik kapasiteye sahipti . Bu rakamlar yerel yönetimlerin okul binalarını depreme karşı dayanıklı hale getirme

4 Bu sadece betonarme okul binaları (okul binalarının çoğunluğunu oluşturmaktadır) için geçerlidir.

5 İlave ulusal sübvansiyon, Önlemlerin Yoğunlaştırıldığı Bölgelerde Acil Depreme Karşı İyileştirme Projeleri için Özel Finansal Önlemler Kanununda (1980) belirlenmiştir.

31


çalışmalarının hızı konusunda bir uyarı vermiştir. FDMA araştırması sadece tahliye merkezi olarak belirlenen okulları kapsadığından dolayı, MEXT daha sonra Mayıs 2002’de ülkedeki tüm kamu ilkokul ve ortaokul binalarının durumunu değerlendirmek için yeni bir araştırma yapmıştır . Bu araştırma daha ciddi sonuçlar ortaya koymuştur: 1981 öncesi inşa edilen 88.000 okul binasının yüzde 31’i sismik tanılama çalışmasını tamamlarken, tüm okul binalarının ve tesislerinin sadece yüzde 44,5’inin depreme karşı dayanıklı olduğu teyit edilmiştir.

Yerel yönetimlerin okul binalarını zamanlı bir şekilde depreme dayanıklı hale getirmelerine yardımcı olacak kapsamlı ve Pratik kılavuzlara duyulan ihtiyaç karşısında, Ekim 2002’de MEXT okul tesislerinde depreme dayanıklılık durumunun araştırılması ve incelenmesi amacıyla bir uzman grubu oluşturmuştur. Bina yapıları, bina planlaması ve sismik araştırma ile ilgili akademik uzmanlar ile mimarlar ve yerel yönetimlerin temsilcileri bir araya gelerek okul binalarının depreme dayanıklı hale getirilmesi konusundaki sorunları ve yeniden inşa ve depreme karşı güçlendirme çalışmalarının planlama metodolojilerini, incelemiştir. Bu araştırmanın temel vurgusu yerel yönetimler için somut önlemlerin geliştirilmesi olmuştur.

Bu uzman grubunun Nisan 2003’te yayınladığı nihai raporuna (MEXT 2003a) dayalı olarak, MEXT “Depreme Dayanıklı Okul Binalarının Geliştirilmesine ilişkin Kılavuzu” (MEXT 2003b) yayınlamıştır. Temmuz 2003’te yayınlanan bu çalışma, okulları depreme karşı dayanıklı hale getirmenin temel ilkelerini, depreme dayanıklılığı sağlamaya yönelik planlama yöntemlerini ve depreme dayanıklılık projelerinin aciliyet durumunu belirleme yöntemlerini açıklamaktadır. Bu kılavuz Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının başlangıcını oluşturmuştur ve programın altı ilkesini içermektedir:

1. Sismik tanılama ve kırılganlık değerlendirmesi, sismik kapasitesi en zayıf okullara depreme karşı dayanıklılığı sağlama faaliyetlerinde öncelik vermelidir.

2. Sismik tanılama çalışması hemen yapılmalı ve inşaat türüne uygun standartlar kullanılmalıdır.

3. Belediye yönetimleri sismik tanılama çalışmasının sonuçlarını ve program kapsamında kaydedilen ilerlemeyi öğretmenler, ebeveynler ve halk da dahil olmak üzere program paydaşlarına açıklamalıdır .

4. Okul tesislerinin yapısal olmayan elemanları kontrol edilmeli ve depreme karşı dayanıklı olmalarını sağlamak amacıyla gerekli önlemler alınmalıdır.

5. Okul tesislerinin kalitesine ilişkin genel iyileştirmeler, depreme karşı dayanıklılık iyileştirmeleri ile aynı zamanda gerçekleştirilmelidir.

6. Yerel yönetimler tarafından derhal depreme dayanıklılık planları hazırlanmalıdır .

MEXT kılavuzu, uzman grubunun raporunun yanı sıra, 1995 ile 2002 yılları arasında gerçekleştirilen çeşitli çalışmaların bulgularından da yararlanmıştır; bu çalışmaların bir özeti için bakınız Şekil 2.2.

Şekil 2.2

Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının arka plan çalışmaları

32


Okul tesislerinin sismik kapasitesine ilişkin çalışma (1995–2002)

Odak konusu: Bireysel olarak binaların depreme karşı dayanıklılığını sağlayacak önlemler Araştırmaya ve Büyük Hanshin-Awaji Depremin yol açtığı hasarlara dayalı olarak eğitim

tesislerinin sismik kapasitesi ile ilgili Teknik hususların incelenmesi.

Depreme dayanıklılık planlamasında ve yeni ve mevcut binaların tasarımında dikkate alınacak hususlar

• “Eğitim Tesislerinin Sismik Kapasitesinin İyileştirilmesi” Yayını (1995, 1996)

• Eğitim Tesislerinin Sismik Kapasitesinin İyileştirilmesi” Yayını” (1999) (yukarıda belirtilen iki duyuru eklenmiştir)

Spor salonlarına yönelik sismik tanılama standartlarının oluşturulması

Spor salonlarına yönelik sismik tanılama standartları oluşturulmuştur (1996)

Hazır döküm beton için sismik tanılama ve güçlendirme (büyük yapıların çatıları)

“Eğitim Tesislerinin Sismik Kapasitesine İlişkin Çalışma” başlıklı raporun yayınlanması (1997)

Yapısal olmayan elemanlar için tanılama ve güçlendirme yöntemleri

Fonksiyonel iyileştirme ile birlikte okul tesislerinin depreme karşı güçlendirilmesine yönelik yöntemler

“Okul Tesislerinde Yapısal Olmayan Elemanların Sismik Kapasitesi” adlı raporun yayınlanması (2002)

“Okul Binalarının Depreme Karşı Güçlendirilmesi” adı raporun yayınlanması —okul tesislerinin yapısal olmayan elemanlarının sismik kapasitesinin güçlendirilmesi (2002)

Kaynak: MEXT 2002.

Okul binalarının depreme dayanıklı hale getirilmesi çalışması (2002 MY)

Odak konusu: Okul tesislerini depreme karşı dayanıklı hale getirecek önlemler

• Raporun yaygınlaştırma seminerleri yoluyla belediye / il yönetimleri ve mimarlar arasında tanıtılması

• Belediyeler tarafından depreme dayanıklı okul tesislerine yönelik planların geliştirilmesi için destek sağlanması (2003 MY – 2007 MY)

• Mevcut okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi için temel ilkelerin önerilmesi

• Depreme karşı güçlendirmede esas alınacak planlama yöntemlerinin ve ilkelerinin önerilmesi

Okul binalarının depreme karşı dayanıklılığını incelemek ve araştırmak için oluşturulan grubun raporunun yayınlanması

33


2.3 Öncelikler Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının öncelikleri, sadece ülkenin depremler ile ilgili devam etmekte olan deneyimleri değil aynı zamanda programın kendi ilerleyişi göz önünde bulundurularak zaman içinde değişime uğramıştır.

Program başlangıçta okulların yapısal olarak depreme dayanıklılığı üzerinde odaklanıyordu. Ancak Büyük Hanshin-Awaji Depremi yapısal olmayan bileşenlerin doğurduğu riskleri de ön plana çıkardıktan sonra, MEXT yapısal olmayan bileşenlerin depreme dayanıklı hale getirilmesi için kılavuzlar hazırlamıştır. Onbeş yıl sonra, Büyük Doğu Japonya Depremi ise tsunamiye karşı önlemlerin alınması ve okulların tahliye merkezleri olarak fonksiyonel açıdan iyileştirilmesi ihtiyacını ön plana çıkarmıştır. MEXT ayrıca bu fırsattan yararlanarak yapısal olmayan bileşenlerde meydana gelen hasarları ve gelecekte meydana gelebilecek hasarları önlemeye yönelik önlemleri yeniden incelemiştir ve sonuçlar örnek incelemelerin ve rehber ilkelerin yer aldığı bir yayında özetlenmiştir.

Önceliklerdeki bir başka değişiklik, okulların çoğunluğunun depreme dayanıklı hale gelmesi ile gerçekleşmiştir. MEXT daha sonra yaklaşmakta olan eskiyen okul tesislerinin nasıl bakımının yapılacağı sorunu ile karşı karşıya kalmıştır. Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı (MLIT) tarafından altyapı tesislerinin ömrünü uzatmak amacıyla 2013 yılında geliştirilen bir plan uyarınca, MEXT okulların depreme karşı güçlendirilmesi ile bağlantılı olarak gerçekleştirilebilecek olan önlemler yoluyla binaların ömrünü uzatmaya yönelik bir kılavuz geliştirmiştir.

Özellikle ana yapıları ve spor salonlarının asma tavanları bakımından olmak üzere tüm okulların depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi için belirlenen hedef tarih Mart 2016’ydı. Ancak okul binalarını daha güvenli hale getirmeye yönelik çabalar devam edecektir. Yapısal olmayan bileşenlerin güvenliğini sağlamak, tesisleri depreme daha dayanıklı şekilde donatmak ve mevcut binaların ömrünü uzatmak güncel öncelikler arasında yer almaktadır.

MEXT tarafından düzenlenen Teknik toplantılar depreme dayanıklı okullar için politikaların ve somut önlemlerin geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır. Bu toplantılar okulların depreme karşı güçlendirilmesi konusunda yeni ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap verebilecek, dolayısıyla yeni öncelikler belirleyebilecek akademisyen ve uygulamacı gruplarını bir araya getirmiştir. Toplantı konularının ve bir listesi ve sonuçların MEXT politikalarının geliştirilmesine nasıl katkıda bulunduğunun bir açıklaması Ek-2A’da sunulmuştur.

2.4 Başarılar Program sonucunda, depreme dayanıklı kamu ilkokul ve ortaokul binalarının payı önemli ölçüde yükselmiştir. 2002 yılında depreme dayanıklı okullar toplamın yüzde 44,5’ini oluştururken, Nisan 2015 itibariyle bu oran yüzde 95’6’ya yükselmiştir (Şekil 2.3). Okulların geri kalan oranının önemli bir bölümündeki çalışmalar konsolidasyon veya kapatma planlarından dolayı ertelenmiştir. 2003 yılından bu yana gerçekleştirilen sismik tanılama çalışmaları sonucunda yaklaşık 52.000 binanın depreme karşı dayanıklı olduğu teyit edilmiş veya sismik güçlendirme ya da yeniden inşa yoluyla sismik açıdan iyileştirilmiştir. 6

Program kapsamındaki ilerleme 2008 yılından sonra hız kazanmıştır; bunda kısmen Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanunda yapılan revizyonlar rol oynamıştır . Revize edilen kanun okulların güçlendirilmesi ve yeniden inşası için sağlanan ulusal sübvansiyonları arttırmış ve yerel yönetimlere sismik tanılama çalışmalarını gerçekleştirme ve sonuçlarını açıklama sorumluluğu getirmiştir.

6 Kalan binalardaki azalma ya sismik tanılama çalışmaları sonucunda emniyetli olarak teyit edilmelerinden ya da depreme karşı güçlendirilmelerinden veya yeniden inşa edilmelerinden kaynaklanmıştır. Mevcut binaların çoğunluğuna ilişkin sismik tanılama çalışması 2007 itibariyle tamamlanmıştır. Dolayısıyla, 2007 yılında sonra kalan binalardaki azalma çoğunlukla depreme karşı güçlendirilmelerinden veya yeniden inşa edilmelerinden kaynaklanmıştır.

34


Okul binalarının genel olarak yapısal dayanıklılıklarının sağlanmasında kaydedilen bu başarımlara ek olarak, MEXT aynı zamanda yapısal olmayan elemanların emniyetini sağlamada da önemli ilerleme kaydetmiştir. Daha 2002 yılında buna ilişkin bir kılavuz hazırlamıştır ve 2008 yılında ulusal ölçekte uygulanacak bir sübvansiyon programını hazırlamaya başlamıştır . Birkaç yıl için, özellikle yerel yönetim düzeyindeki sınırlı bütçe sebebiyle yapısal olmayan bileşenlerin güçlendirilmesinde yavaş bir ilerleme kaydedilmiştir. Ancak Büyük Doğu Japonya Depremi sonrasında MEXT spor salonlarındaki (düşmeleri halinde potansiyel olarak ölümcül yaralanmalara yol açabilecek) asma tavanlara (yapısal olmayan) öncelik vermeye başlamıştır. O zamandan bu yana, asma tavanların kaldırılması, tavanların güçlendirilmesi ve tavan emniyet ağlarının monte edilmesinde önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Nisan 2015 itibariyle, okul tavanlarının yüzde 85,5’i güvenli olarak değerlendirilmektedir (asma tavansız spor salonları dahil olmak üzere) ve okulların yüzde 93’ü başlıca yapısal olmayan elemanlar için bu kontrolü gerçekleştirmiştir.

100 milyon ¥

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Başlangıç bütçesi Ek bütçe Yedek fon

Kaynak: MEXT 2015c. Not: Veriler her yıl Nisan ayı itibariye alınmıştır.

35


2.5 Başarının Belirleyici Etkenleri Programın gelişimini ve başarılarını anlayabilmek için, gelişimini ve uygulamasını sürükleyen ve kolaylaştıran bazı kilit faktörleri tanımak gerekir. Bunlar arasında; (1) deprem deneyimi; (2) mühendislik araştırmaları ve uygulamaları birikimi; (3) özellikle okullara, geçmişteki depremlerin yol açtığı hasarlara ve tehlike risklerine ilişkin veriler olmak üzere veri mevcudiyeti; ve (4) programı uygulamaya dönük siyasi irade yer almaktadır.

2.5.1 Gerçekleşen Büyük Depremler 1995 yılında meydana gelen Büyüük Hanshin-Awaji Depreminin önemli etkisi —özellikle 1981 öncesi binaların depreme dayanıklılığı konusunda ortaya çıkardıkları ve kapsamlı kılavuzların hazırlanmasına nasıl yol açtığı—daha önce açıklanmıştı (Bölüm 2.2). Ancak bundan başka en az üç deprem daha program önemli şekilde etkilemiştir. 2004 yılında meydana gelen Chuetsu Depremi yeni başlayan programa ivme kazandırmıştır. Mayıs 2008’de meydana gelen ve 9.898 okul binasının yıkılmasına (Minemura 2008) ve 19.065 öğrencinin hayatını kaybetmesine yol açan Sichuan (Çin) Depremi ise, Japon politikacıları ve MEXT yetkililerini programı daha da güçlendirmeye itmiştir: Sichuan Depreminde sonra daha bir yıl geçmeden okulların depreme karşı güçlendirilmesi ve yeniden inşası için daha fazla kaynak sağlayan ve yerel yönetimlerin rolünü arttıran revize edilmiş Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Kanunu çıkarılmıştır. Son olarak, 2011 yılında yaşanan Büyük Doğu Japonya Depremi, programın yapısal olmayan elemanlara daha fazla öncelik vermesini sağlamış ve tsunamiye karşı önlemler alınarak okulların tahliye merkezleri olarak fonksiyonel açıdan iyileştirilmeleri ihtiyacını vurgulamıştır .

2.5.2 Önceki Mühendislik Deneyimi ve Araştırmaları Program için özellikle önem taşıyan bir husus, 1949 yılında betonarme bir okul binası prototipinin geliştirilmesidir. Eğitim, Bilim ve Kültür Bakanlığı (MEXT’in selefi) tarafından görevlendirilen AIJ Tokyo’da örnek bir okulu kullanarak eksiksiz çizimleri ile birlikte dört ayrı plan geliştirmiştir; bu okul binalarında mimari gelişimin başlangıcını oluşturmuştur. 1954 yılında prototip bir Çelik çerçeveli yapı geliştirilmiştir, ancak mühendislik bakış açısından depreme daha dayanıklı olarak değerlendirildiği ve ilave yapısal hesaplama ve plan çizimi gerekmeksizin kolaylıkla tekrarlanabilir olduğu için betonarme prototip daha yaygın olarak kabul görmüştür. Bu prototip 1970’li ve 1980’li yıllarda inşa edilen birçok okulda kullanılmıştır. Bu prototipin kullanımı söz konusu okulların güçlendirilmesini oldukça standart ve etkin hale getirmiştir .

Shizuoka ilindeki bir pilot program7 sonucunda sismik değerlendirme standartlarının ve mevcut binaların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik kılavuzların geliştirilmesi de program için oldukça önemli bir gelişme olmuştur. 1976 yılında, merkezi Suruga Körfezindeki olası bir Tokai Depreminin tahmin edilmesi karşısında, Shizuoka Valisi Tokyo Üniversitesi’ndeki uzmanlardan binaların depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi konusunda Teknik destek talep etmiştir. İl yönetimi 30 yıldan uzun bir çabanın sonunda nihayet 2006 yılında tüm il binalarının depreme karşı güçlendirilmesi çalışmasını tamamlamıştır. Bu süreçte, program ihtiyaçlarına cevap verecek mühendislik araştırmaları ve uygulamaları geliştirilmiştir :

• Betonarme yapıların sismik kapasitesine ilişkin bir değerlendirme standardı geliştirilmiş ve uygulanmıştır (1977).

• Kamu Binalarının Sismik Değerlendirmesi Özel Komitesi kurulmuştur (1978). Bu komite daha sonra kurulacak olan Sismik Değerlendirme Kara Komitesi için örnek teşkil etmiştir .8

• Betonarme binaların depreme karşı güçlendirilmesi için yöntemler geliştirilmiştir; örneğin

7 Bu bölüm Shizuoka Mimarlık Firmaları Derneği (2012)’ne dayanmaktadır.

8 Sismik değerlendirme sonuçlarının bu komite tarafından onaylanması gerekmektedir. Ayrıntılar için bakınız Madde 3.1.1 - Adım 5.

36


çelik çerçeve desteklerinin ve çelik duvarların kullanılması (1982– ).

• Çelik çerçeveli spor salonları için sismik değerlendirme yöntemi geliştirilmiştir (1990– ). • Uzmanların hasarlı binalar üzerinde hızlı deprem sonrası denetimler gerçekleştirdiği bir

sertifikalandırma sistemi oluşturulmuştur (1991). Bu uzmanlar 1995 Büyük Hanshin-Awaji Depreminden sonra aktif bir rol oynamıştır.

• Yeniden inşa edilmesi gereken binaların depreme karşı geçici olarak güçlendirilmesine yönelik bir yöntem geliştirilmiştir. (2001).

Sismik mühendislikteki ve uygulamalardaki bu gelişmeler Shizuoka Valiliğinin girişimlerinden doğmuştur; ancak Tokyo Üniversitesi ve Japonya Binalarda Afet Önleme Derneğinin kapsamlı araştırmalarından ve Shizuoka Mimarlık Firmaları derneğinin sağladığı işbirliğinden de yararlanılmıştır. Bu standartlar, yöntemler ve sistemler Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kapsamında Japonya genelindeki depreme karşı güçlendirme çabalarında tam olarak kullanılmışlardır.

2.5.3 Veri Mevcudiyeti Veriler programın tasarımı ve uygulanması bakımından çok büyük önem taşımıştır. Üç tür veri özellikle önemlidir: okul verileri, geçmiş depremlerin yol açtığı hasarlara ilişkin veriler ve tehlike risklerine ilişkin veriler.

Okul verileri. Daha önce de açıklandığı gibi, Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı okullara ilişkin alarm veren veriler sebebiyle başlatılmıştı. 2002 yılında gerçekleştirilen ve kamuya ait okul binalarının sismik performansının ve bunu telafi etmeye yönelik çabaların zayıf olduğunu ortaya koyan FDMA araştırması MEXT’i daha geniş kapsamlı bir araştırma yapmaya itmiştir. Söz konusu araştırma da FDMA bulgularını teyit etmiştir. Bu endişe verici veriler MEXT’i okul binalarını depreme dayanıklı hale getirmeye yönelik kapsamlı bir kılavuz hazırlamaya itmiştir.

MEXT tarafından gerçekleştirilen sürekli yıllık okul araştırmaları - Temel Okul Araştırması ve Kamu Okul Tesisleri Araştırması—okullar altyapısı ile ilgili temel bir envanter sunarak programda önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Temel Okul Araştırması, her okul türü ve düzeyi için sınıf ve öğrenci sayıları hakkında veriler ve okul tesisleri hakkında bilgiler sağlamaktadır. Kamu Okul Tesisleri Araştırması ise kamu okul tesislerine ilişkin inşaat alanı ve okul tesislerini durumu gibi nicel bilgiler sunmaktadır (Bu iki araştırmaya ilişkin daha fazla bilgiye Ek-2B’de ulaşabilirsiniz.)

Program için gerekli olan diğer bilgileri elde edebilmek için, MEXT 2002 yılında itibaren her yıl Kamu Okul Tesislerinin Depreme Karşı Dayanıklılık Durumu başlıklı ilave bir araştırma daha uygulamaya başlamıştır . Bu araştırma, anaokulları, ilkokullar, ortaokullar, liseler, diğer ortaöğretim kurumları ve özel ihtiyaçları bulunan öğrencilere yönelik okullardan sorumlu tüm yönetim kademelerini kapsamaktadır. Okul yapılarının (hem ahşap hem de ahşap olmayan), spor salonlarının asma tavanlarının ve okul binalarının diğer yapısal olmayan bileşenlerinin ve depreme dayanıklılık durumu ile ilgili veriler toplamaktadır .

Toplanan tüm veriler, programdaki ilerlemeyi izlemek ve MEXT’in istediği ilave destek ve önlemleri belirlemek için kullanılmaktadır. Veriler aynı zamanda program sonuçlarını ve kaydedilen ilerlemeyi göstermek için kamuoyuna da açıklamaktadır. Programın uygulanmasında geride kalan belediyelerin ve illerin isimleri basın bildirilerinde açıklanmakta, iller ve belediyeler depreme dayanıklı okul binalarının oranlarına göre sıralanmaktadır. Bu taktik yerel yönetimleri hızlı bir şekilde eyleme geçmelerini sağlamada etkili olmuştur.

37


Hasarlara ilişkin veriler. Politikalara yön vermek amacıyla kullanılana bir başka temel veri grubu da binaların aldığı hasarlara ilişkin verilerdir; özellikle farklı tiplerdeki binaların aldıkları hasar türleri, hasarın meydana geldiği yer, hangi koşullar altında hasarın meydana geldiği, hasara yol açan depremin türü (şiddet, döngü, sarsıntı süresi). Bu bilgiler deprem hasarı incelemesi yoluyla toplanır. Büyük Hanshin-Awaji Depremi ve Büyük Doğu Japonya Depremi gibi mega ölçekteki afetler için, MEXT bu araştırmayı gerçekleştirmesi için bir uzman grubunu görevlendirmiştir (AIJ). MEXT tipik olarak belediyeler ve iller yoluyla hasarlar hakkında bilgiler toplamaktadır; aynı zamanda her bir deprem için ayrı ayrı olmak üzere doğrudan saha araştırması da gerçekleştirmektedir. Bu verilerden çıkarılan dersler MEXT’e raporlanmakta ve gelecekte meydana gelebilecek depremlerin yol açacağı hasarları ne aza indirmek için kullanılmaktadır .

Tehlike riskine ilişkin veriler. Deprem riski ile ilgili veriler ve özellikle de bu riskin nerelerde yüksek olduğunu gösteren veriler ulusal hükümet tarafından gerekli eylemlerin önceliklendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Sismolojik araştırmalar, deprem hasarlarının azaltılması amacıyla yoğunlaştırılmış önlem gerektiren alanları tespit etmiştir: Tokai, Güney Kanto ve Nankai bölgeleri. Bu bilgiler risklerin azaltılması amacıyla kanunlara yansıtılmıştır —örneğin ilave sübvansiyonların sağlanması yoluyla (bakınız Metin Kutusu 2.2). Bu risk bilgileri aynı zamanda insanlar arasında farkındalığı arttırarak ulusal be yerel yönetimlerin okulları depreme dayanıklı hale getirmek amacıyla gerçekleştirdikleri çalışmalara desteklerini güçlendirmiştir.

Metin Kutusu 2.2: kanunlar verileri öngörülen odak alanlarına ve hasarlara nasıl yansıtıyor Sismoloji ile ilgili araştırmalar 1970’li yıllar sırasında ve sonrasında önemli derecede gelişmeler kaydetmiştir. 1976 yılında, Japonya Sismoloji Derneği, Shizuoka İli yakınındaki Suruga Körfezinde büyük bir dalma kuşağı depreme yaşanabileceğini tespit etmiştir . O zamanlar henüz gerçekleşmemiş olan Tokai Depremi özellikle Shizuoka ilinin de yer aldığı Tokai bölgesinde olmak üzere önemli bir sosyal endişe kaynağı haline gelmişti. Valiliğin güçlü liderliği altında ilin depreme karşı dayanıklılığını arttırmak amacıyla yoğun ve sürekli çabalar gerçekleştirilmiştir.

1978 yılında, Büyük Ölçekli Depremlere Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanun uyarınca, Merkezi Afet Yönetim Kurulu Tokai Depreminin varsayılan merkezini tahmin etmiş ve deprem afetlerini önlemek için önlemlerin yoğunlaştırılması gereken alanlar tespit edilmiştir (Bakanlar Kurulu, 1978). 1980 yılında, yüksek riskli bölgelerde depremle mücadele projelerini desteklemek için Depreme Karşı İyileştirme Projeleri için Alınacak Yoğunlaştırılmış Önlemlere Yönelik Acil Finansal Önlemler Hakkındaki Kanun (Bakanlar Kuru lu, 1980) kabul edilmiştir. Söz konusu kanun ile kamuya ait ilkokul ve ortaokul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi çalışmaları için sağlanan ulusal sübvansiyon oranı üçte birden yarı yarıya çıkarılmıştır. Özel finansal önlem yoluyla sağlanan sübvansiyon sayesinde, Tokai bölgesinde çok sayıda kamu ilkokul ve ortaokul binası depreme karşı güçlendirilmiştir. İlave sübvansiyon önlemi daha sonra 1995 yılında meydana gelen Büyük Hanshin-Awaji Depreminin ardından tüm ülke geneline yaygınlaştırılmıştır.

2015 itibariyle, hükümet deprem riskinin yüksek olduğu Chubu ve Kinki gibi birkaç bölge belirlemiştir (Bakanlar Kurulu 2015). CDMC 2007 yılında tahmini can ve mal kaybını açıklamış ve 2008 yılında da ulaşım sistemleri, ekonomik ve temel altyapı hizmetleri üzerindeki hasar tahminini yayınlamıştır. Depreme karşı alınacak önlemler arasında ahşap ev yoğunluğunun yüksek olduğu kentsel alanlarda afet yönetim önlemlerinin uygulanması, Kyoto ve Nara bölgelerinde kültürel miras niteliğindeki alanlara yönelik bir hasar azaltma planının uygulanması ve Osaka ve Ise Körfezlerinde yoğunlaşan petrokimya tesisi komplekslerine yönelik güvenlik planlarının uygulamaya konulması yer almaktadır.

38


2.5.4 Siyasi İrade

Japonya’da okulları güvenli hale getirme konusunda güçlü bir siyasi irade mevcuttur. Bu politika, hem insani hem de ekonomik sebeplerden dolayı örneğin milletvekilleri gibi siyasetçiler arasında da popüler bir konu haline gelmiştir. İnsan yaşamına öncelik veren bir kültürde, okulları depreme karşı güvenli hale getirmeyi amaçlayan bir politika, okul çocuklarının yaşamlarını kurtarma gibi kutsal bir amaca da hizmet etmektedir . Bu politika aynı zamanda yerel ekonomilere katkıda bulunan ve kamuoyu tarafından olumlu karşılanan somut sonuçlar üreten etkili bir yatırım olarak da değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, başlıca siyasi partiler okulların güçlendirilmesi çalışmalarının hızlandırılmasını desteklemişler ve bu amaçla bütçe ödenekleri tahsis edilmesine yardımcı olmuşlardır .

Bu çabalar büyük ölçüde tüm partiler tarafından desteklenmiştir. Çin’de meydana gelen Sichuan Depremi sonucunda okul binalarında meydana gelen yıkıcı hasarlar ve okul çocuklarının hayatlarını kaybetmeleri Japon halkının dikkatini Japonya’daki okul binalarının güvenliğine çekmiştir. Özellikle yerel yönetimlerin finansal kısıtları sebebiyle Japonya’daki okulların depreme dayanıklı olmadığının farkında olan milletvekilleri okulların güçlendirilmesi konusunda yerel yönetimlerin üzerinde bulunan yükün hafifletilebilmesi amacıyla Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkındaki Kanunda değişiklik yapılmasını onaylamıştır. Yükseltilen sübvansiyon oranı uygulamasının süresi 2011 yılında beş yıllığına ve 2016 yılında da yine beş yıllığına uzatılmıştır.

Afet Yönetimi Özel Komisyonu, Eğitim ve Bilim Komisyonu ve Bütçe Planlama Komisyonu gibi belirli meclis komisyonlarında yapılan tartışmalar da programın geliştirilmesine ve tanıtılmasına katkıda bulunarak program için ödenek ayrılmasına yardımcı olmuştur.

39

Bölüm 3: Program Tasarımı ve Ulusal Hükümetin Oynadığı Rol

Bölüm 3 Bölüm 3: Program Tasarımı ve Ulusal Hükümetin Oynadığı Rol Ulusal hükümet, Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) aracılığıyla yerel yönetimlerin okul güçlendirme projelerini uygulamalarını yönlendirmekten ve desteklemekten sorumludur. Bu bölüm MEXT’in sağladığı teknik destekleri, hazırladığı finansal önlemleri ve proje ilerlemesini izleme çalışmalarını açıklamaktadır. Ayrıca program uygulanırken MEXT’in karşı karşıya kaldığı bazı zorlukları ve MEXT’in bunlara nasıl müdahale ettiğini de vurgulamaktadır.

3.1 Önceliklendirme MEXT, “Depreme Dayanıklı Okul Binalarının Geliştirilmesine ilişkin Kılavuzun” (MEXT 2003b) ilk bölümünde okul güçlendirme çalışmalarına ilişkin temel esasları ortaya koymaktadır; daha sonraki bölümler okul güçlendirme planlamasının adımlarını ve sismik tanılama çalışmalarının sonuçlarının hassas binaların önceliklendirilmesinde ve güçlendirme çalışmalarının aciliyet durumunun değerlendirilmesinde nasıl kullanılacağını açıklamaktadır. Bu adımlar sonraki bölümde açıklanmaktadır.

3.1.1 Önceliklendirme Süreci MEXT kılavuzunda programın uygulayıcıları olan yerel yönetimlerce depreme dayanıklı okul binalarının planlanmasına rehberlik edecek bir akış şeması bulunmaktadır (Şekil 3.1). Akış şemasının temel amacı hasarları en aza indirmek için en tehlikeli binaların nasıl önceliklendirileceğini göstermektir. Şemada gösterilen yedi adım aşağıda açıklanmaktadır.

Şekil 3.1

Depreme dayanıklı okul binalarına yönelik bir planın oluşturulma sürecini gösteren akış şeması

40



oluşturulması

Adım 2: Temel araştırmanın uygulanması (Binanın yeniden inşa edilmesi

bekleniyor)

Beton dayanımı oldukça düşük. Donatı çeliği ve yapısal çelik yaygın şekilde aşınmış

Adım 3: Depreme karşı

güçlendirilecek kırılgan binaların

önceliklendirilmesi

Adım 4: Kırılganlık

değerlendirmesi 5.000 puan üzeri

[ortalama koşullar]

5.000 puan veya altı

Yeniden inşa Acil güçlendirme

Sismik güçlendirme (acil güçlendirme)

Sorun yok (yaşlanmaya

karşı güçlendirme)

Adım 7: Yıllık planının

oluşturulması

Adım 5: Sismik

tanılama

Adım 6: Aciliyet

durumunun tespiti

* Betonarme bina hesaplaması için uygulanan ilk tanılama çalışması için, Is ≥ 0.9 0,3≤ Is < 0,7 veya 0,5 ≤ q < 1,0 Is < 0,3 veya q < 0,5

Uyarlandığı Kaynak: MEXT 2003b Not: Is = yapının sismik endeksi, q = yatay yük taşına kapasitesi endeksi

41


Adım 1: Bir inceleme organizasyonunun oluşturulması. Kılavuz eğitim kurulundan ve finans, inşaat ve afet önleme gibi ilgili kurum ve birimlerin temsilcileri ile mimari yapı ile ilgili akademik uzmanlardan, tasarımcılardan ve okullarda görev yapmakta olan öğretmen ve personelden oluşan bir yerel yönetim yönlendirme komitesinin kurulmasını önermektedir. Bu yaklaşım paydaşların depreme dayanıklı okul tesislerinin önemi hakkında ortak bir anlayışa ulaşmalarını mümkün kılar. Kılavuz aynı zamanda planlamayı desteklemek için komite bünyesinde mühendislik uzmanlarından oluşan bir alt grup oluşturulmasını tavsiye etmektedir.

Adım 2: Temel araştırmanın uygulanması. Temel araştırma beş husus üzerinde odaklanır: (1) tesislerin durumu, (2) proje çizimlerinin ve dokümanlarının onaylanması, (3) aktif fay ve dalma kuşağı depremleri ile ilgili bilgi ve verilerin toplanması, (4) okulun bir tahliye merkezi olarak belirlenip belirlenmediğinin teyidi, ve (5) bir birleştirme veya kapatma planı olup olmadığının tespiti. Tablo 3.1’de daha fazla ayrıntı sunulmaktadır. Araştırmada toplanan bilgilerden diğer adımlarda yararlanılmaktadır.

Tablo 3.1: Temel araştırmanın odak alanları ve konu başlıkları

Odak alanları Araştırılacak konular

(1) Tesislerin durumu • Temel bilgiler: › İnşa edildiği yıl › Bina alanı › Bina sayısı

• Varsa, sismik tanılama çalışmasının ve kırılganlık değerlendirmesinin sonuçları • Varsa, daha önce yapılan güçlendirme faaliyetleri hakkında bilgi • Varsa, geçmişteki doğal afetlerin yol açtığı hasar bilgileri

(2) Proje çizimlerinin ve dokümanlarının onaylanması

• Proje dokümanlarının mevcudiyeti ve içeriği: › Proje çizimleri ve dokümanları (tasarım ve yapı) › Yapısal hesaplama belgeleri › Zemin etüdü verileri ve bilgileri

• Orijinal belgelerin mevcut olmaması halinde, saha etütleri yoluyla kat planlarının, çerçeve yüksekliklerinin ve diğer gerekli belgelerin hazırlanması

• Proje çizimlerinin ve dokümanlarının binaların gerçek durumları ile karşılaştırılması

(3) Aktif fay ve dalma kuşağı depremleri ile ilgili bilgi ve verilerin toplanması

• Veri ve bilgilerin toplanması: › Aktif fayların yeri › Dalma kuşağı depremlerinin tahmini odak alanları › Deprem hareketinin beklenen ölçeği › Deprem hareketinin yol açacağı tahmini hasar

• Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından hazırlanan “Japonya Deprem Tehlikesi Genel Haritasının” ve “Belirli Sismik Kaynak Fayların Sismik Sarsıntı Haritası” kullanılması

(4) Okulun bir tahliye merkezi olarak belirlenip belirlenmediğinin teyidi

• Okul tesislerinin yerel afet yönetim planında bir afet tahliye

merkezi olarak belirlenip belirlenmediğinin teyidi

(5) Bir birleştirme veya kapatma planı olup olmadığının tespiti

• Okulların ve yerel yönetimlerin birleşme, kapatma veya dönüştürme planı olup olmadığının tespiti

Kay

nak:

MEX

T 20

03b.

42


Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek kırılgan binaların önceliklendirilmesine yönelik araştırmanın gerçekleştirilmesi . MEXT yerel yönetimlerin kırılganlık değerlendirmesi ve/veya sismik tanılama çalışmasını gerçekleştirmeden önce kırılgan binaların önceliklendirilmesine yönelik araştırmayı yapmasını önermektedir. Önceliklendirme çalışmasının amacı, kırılganlık değerlendirmesi ve/veya sismik tanılama çalışması için hangi binalara öncelik verilmesi gerektiğini belirlemektir. Çok fazla sayıda okul binasının bulunduğu ve yerel yönetimin bunların hepsi için değerlendireme veya tanılama çalışmasını aynı anda yapamadığı durumlarda bu adım özellikle faydalıdır. okul tesislerinin sayısının az ve yerel yönetimlerin doğrudan kırılganlık değerlendirmesini ve/veya sismik tanılama çalışmasını yapabildiği durumlarda önceliklendirme araştırması atlanabilir.

Önceliklendirme araştırması sadece Japonya’da en yaygın olarak görülen okul tesisi türleri olan betonarme okul binaları ve yapısal çelik çerçeveli spor salonları için yapılmıştır. Her iki bina türü de aşağıda tartışılmaktadır. Diğer yapı türleri için —ahşap, beton blok, çelik donatılı beton tesisler— MEXT uzmanlar ile işbirliği içerisinde önceliklendirmenin yapılmasını ve ilgili kılavuzlara başvurulmasını tavsiye etmektedir.

Betonarme okul binalarına yönelik önceliklendirme araştırması (1) inşaat yılı ve kat sayısı gibi temel sınıflandırmalara ve (2) beton dayanımı, yaşlanma derecesi, kat planı, duvar hizası ve varsayılan deprem şiddeti gibi düzeltme alemlerine dayalı olarak yapılmaktadır. Önceliklendirme araştırmasının ayrıntılı bşr açıklaması için, bakınız Ek 3B.

Adım 4 ve 5: Kırılganlık değerlendirmesinin (Adım 4) ve sismik tanılama .alışmasının (adım 5) gerçekleştirilmesi. Önceliklendirme araştırmasını sonuçlarına bağlı olarak, ya bir kırılganlık değerlendirmesi ya da sismik tanılama çalışması yapılır. Beton dayanımı oldukça düşük ise veya donatı çeliği ve yapısal çelik yaygın bir şekilde aşınmış ise ve yeniden inşa olasılığı yüksek ise, bir kırılganlık değerlendirmesi yapılır. Öte yandan, eğer bina ortalama veya ortalamanın üzerinde olarak değerlendiriliyorsa , kırılganlık değerlendirmesi yapılmaksızın sismik tanılama çalışması yapılır.

Kırılganlık değerlendirmesi, binanın yapısal dayanıklılık durumuna, yaşlanma sebebiyle dayanımın durumunda bir kötüleşme olup olmadığına ve lokasyana ilişkin koşulların etkilerine bakarak okul binalarının kapsamlı bir şekilde bozulma derecesini inceler. Değerlendirmede binaların 10.000 puan üzerinden kırılganlık puanı hesaplanır. Eğer hesaplanan puan 4.500 veya daha düşük ise, bina tehlikeli olarak değerlendirilir ve yeniden inşa edilmesine karar evrilir. Böyle bir bina yeniden inşa için sağlanan ulusal sübvansiyondan yararlanabilir ve kırılganlık değerlendirmesinin sonuçları aynı zamanda ulusal sübvansiyon başvurusunda gerekli kanır olarak kullanılabilir. 9

Eğer kırılganlık çalışmasında hesaplanan puan 5.000’in üzerindeyse, bir sonraki adım sismik kapasitenin seviyesini belirlemek amacıyla sismik tanılama yapmak olacaktır . ortalama veya ortalamanın üzerinde bir durumdaki binalar için de aynı sismik tanılama süreci uygulanır.

Sismik tanılama çalışmasının amacı, yapısal dinamikler bakımından bir binanın olası bir depreme ne derecede dayanabileceğini tespit etmek ve binanın sürekli olarak kullanılması bekleniyorsa binanın emniyet durumunu (asismik kapasitesini) değerlendirmektir.10 Sismik tanılama kılavuzu, Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı’nın (MLIT) gözetimi altında Japonya Binalarda Afet Önleme Derneği (JBDPA) tarafından yayınlanmıştır (bakınız JBDPA 2001a, 2001b). Değerlendirmenin tamamı, birinci sınıf bir kayıtlı yapın tasarımı mimarı tarafından veya ofisi tarafından gerçekleştirilmelidir.

9 MEXT 2017 itibariyle kırılganlık değerlendirmesinde bir değişiklik yaparak ilgili kanun ve düzenlemelerde yapılan revizyonları ve yapı mühendisliği alanında kaydedilen ilerlemeleri yansıtmayı planlamaktadır. Kensetsu News, 15 Nisan 2016, https://www.kenset- sunews.com/?p=64196.

10 Okul binaları bağlamında, sismik tanılama çalışması, 1981 öncesindeki bina standartları kapsamında tasarlanmış binaların sismik kapasitesini en son bina standartları ışığında inceler.

43


1981 öncesi bina standartlarına dayalı olarak binaların sismik performansını değerlendirmek için , sismik tanılama çalışması sonucunda elde edilen yapının sismik endeksi (Is) ve yatay yük taşıma kapasitesi endeksi (q veya CTUSD) kullanılır. Yapının sismik endeksini hesaplama prosedürü Ek-3A’fa kısaca açıklanmaktadır. Is ve q için MLIT tarafından tanımlanan sismik performans standartları Tablo 3.6’da özetlenmektedir.

Tablo 3.6: Is ve q değerlerine dayalı olarak sismik performans değerlendirme standardı

Is < 0,3 veya q < 0,5 Deprem şoku sebebiyle yıkılma riski yüksek

0,3 ≤ Is < 0,6 veya 0,5 ≤ q < 1,0 Deprem şoku sebebiyle yıkılma riski mevcut

0,6 ≤ Is ve 1,0 ≤ q Deprem şoku sebebiyle yıkılma riski düşük

Kaynak: Binaların Depreme Dayanıklı Şekilde Güçlendirilmesi Hakkında Kanun (1995) Not: varsayılan sismik şiddet, Japonya Meteoroloji Ajansının sismik şiddet ölçeğine dayalı olarak VI ile VII arasındadır.

Is değeri 0,6 veya daha yüksek bulunursa, bina emniyetli olarak değerlendirilir ve deprem şoku sebebiyle yıkılma riski düşüktür. Is değeri 0,6’nın altında ise, Binaların Depreme Dayanıklı Şekilde Güçlendirilmesi Hakkında Kanuna uygun şekilde güçlendirme yapılması gerekir. Japonya Meteoroloji Ajansının I’den VII’ye kadar olan sismik şiddet ölçeği kullanıldığında (V ve VI da kendi içlerinde “alt” ve “üst” olarak ikiye bölünmüştür), 0.6 ≤ Is standart ile beklenen sismik kapasite şu şekildedir: 11

Sismik şideti VI (üst) ve VII olan bir deprem: Bina kısmen hasar görebilir, ancak yıkılmayacaktır, insan yaşamı için bir tehdit bulunmamaktadır.

• Sismik şiddeti V (üst) olan bir deprem: Bina hasar görmeyecektir. • MEXT’in tanımladığı operasyonel ayrıntılarda belirtildiği gibi, okul çocuklarının emniyetini

sağlama ihtiyacı ve okulların tahliye merkezi olarak işlevleri göz önünde bulundurularak okul binalarına ait standardın 0,7 < Is ve 1,0 < q, olarak belirlendiğini belirtmek gerekir.

Okul güçlendirme çalışmasının aciliyet seviyesi, Is ve q olarak ifade edilen sismik kapasite ile belirlenir. Temel olarak, her bir kat ve yön (kiriş ve kolon yönleri) için endekslerin en düşük değerleri kullanılır, ancak bu endekslerin ve dayanım ve esneklik gibi başka endekslerin dağılımı göz önünde bulundurularak bazı düzeltmeler yapılabilir. Aciliyet seviyesi Şekil 3.3’te sunulan şema kullanılarak belirlenir.

11 Beklenen sismik kapasitenin şu şekilde yükseltilmesi için bazı tartışmalar yapılmaktadır: “Binalar sadece yıkılmamakla kalmayacak, aynı zamanda şiddetli depremlerde işlevlerini yerine getirmeye devam edeceklerdir.”

44


Şekil 3.3: Aciliyet seviyesi belirleme şeması (betonarme okul binası)

Kaynak: MEXT 2003b.

Güçlendirme planının onaylanabilmesi ve ulusal sübvansiyon başvurusunda kanıt olarak kullanılabilmesi için, sismik tanılama sonuçlarının üçüncü taraf bir kuruluş (Sismik Değerlendirme Karar Komitesi)12 tarafından doğrulanması gerekir.

12 Bu komitenin beşten fazla üyesi olması ve yapı mühendisliği alanında akademisyenler ve birinci sınıf bir kayıtlı yapı tasarımı mimarı içermesi gerekir.

Şekil 3.3

Aciliyet seviyesi belirleme şeması (betonarme okul binası)

Aciliyet Seviyesi

YÜKSEK

DÜŞÜK

YOK

45


Adım 6: Aciliyet düzeyinin tespit edilmesi. Projelerin öncelik durumu, okulların depreme dayanıklılık durumuna dayalı olarak inceleme kuruluşu ve uzmanlardan oluşan alt grup tarafından tartışılır. Kural olarak, yıkılma tehlikesi veya ağır hasar görme tehlikesi bulunduğu için aciliyet seviyesi yüksek olan okullara öncelik verilmelidir. MEXT okul tesislerinde güçlendirme çalışmaları gerçekleştirilirken genel iyileştirmeler yapmayı düşünmenin de önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Betonarme okul binaları, yapısal çelik çerçeveli spor salonları ve hafif önceden dökülmüş beton çatılı spor salonları için aciliyet seviyeleri her bir tesis türü için ayrı ayrı belirlenir. İnceleme komitesinin, her bir tesise ilişkin sismik tanılama sonuçlarını gözden geçirerek ve her bir tesisin spesifik ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, her bir tür içerisinde hangi okul tesislerine öncelik verilmesi gerektiğini belirlemeleri gerekir.

Adım 7: Yıllık planın oluşturulması. Yeniden inşa edilecek veya depreme karşı güçlendirilecek okul tesislerinin listesini kullanarak, yerel yönetimlerin inşaat işlerinin uygulanmasına ilişkin yıllık bir plan oluşturmaları gerekir. Bunun için öncelikle yapılacak işlerin hacmini ve maliyetini hesaplamaları gerekir. Daha sonra, finansal durumu ve bölgenin diğer spesifik ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, işin ne kadar süreceğini belirleyebilirler.

MEXT ayrıca diğer tesis geliştirme projeleri ile uyumu sağlamanın, okul güçlendirme çalışmaları için yeterli birim maliyetler belirlemenin, okul güçlendirme çalışmalarını bölgesel kalkınma ana planlarına ve yerel afet önleme planlarına dahil etmenin ve yıllık planı paydaşlara açıklamanın önemini de vurgulamaktadır.

3.1.2 Yeniden İnşa ve Depreme Karşı Güçlendirme Seçenekleri Sismik standartları karşılamayan okul binaları yeniden inşa veya güçlendirme yoluyla depreme dayanıklı hale getirilebilir. Sorumlu merci olarak yerel yönetimler her bir binanın depreme dayanıklılık kapasitesine ve dayanma süresine, paydaşların okul tesislerine olan ihtiyaçlarına ve gerekli maliyetlere dayalı olarak hangi yöntemin uygulanacağını belirlemeleri gerekir .13

Yeniden inşa, sismik tanılamada depreme dayanıklılık kapasitesinin çok düşük olduğunun tespit edilmesi (yani aciliyet seviyesi① veya Is < 0,3 veya q < 0,5) veya binanın kırılganlık değerlendirmesinde düşük bir puan alması durumunda tavsiye edilmektedir. okul çocuklarının eğitim faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek önemli ölçüde bir güçlendirmeye ihtiyaç duyulduğu veya güçlendirme inşaat işlerinin aşırı derecede güç olacağı durumlarda da yeniden inşa tercih edilir. Yapısal çelik çerçeveli spor salonları için, aciliyet seviyesi ① (Is < 0,3 veya q < 0,5) olsa bile güçlendirme seçeneği işleyebilir. Aciliyet seviyesi ② ise güçlendirme seçeneği düşünülür.

MEXT’e göre, bir güçlendirme yaklaşımı “önem katsayısını” değerlendirmeye katarak ve tasarım kriterlerinde deprem büyüklüğünü arttırarak tasarımında yeterli bir depreme dayanıklılık kapasitesi sağlamalıdır.

Depreme karşı güçlendirme çalışmalarında uygulanan çeşitli inşaat yöntemleri mevcuttur: çelik çerçeve destekleme, betonarme perde duvar, çelik mantolama yoluyla kolon güçlendirme veya fiber donatılı polimerler ve dış çerçeve gibi. hangi yöntemin kullanılacağına ilişkin karar, yapının türüne, binanın mevcut durumuna, inşaat süresine, maliyetlerine, vs. dayalı olarak yerel yönetimler tarafından verilir. MEXT yerel yönetimler için bir referans olarak kullanılacak güçlendirme kılavuzları hazırlayarak ve farklı tip yapılarda gerçekleştirilen örnek çalışmalar hakkında bilgi toplayarak bu çalışmaları desteklemektedir .

13 MEXT 2003 kılavuzunda açık bir şekilde okul güçlendirmenin yeniden inşaya göre tercih edilmesi gerektiğini belirtmemiştir, ancak daha sonra, sınırlı finansal kaynaklar ile mümkün olduğunca kısa bir sürede mümkün olduğunca çok sayıda okulda yeterli bir sismik kapasiteyi etkin bir şekilde sağlama ihtiyacı ışığında daha düşük maliyetli olan ve daha kısa bir inşaat süresi gerektiren güçlendirmenin daha mantıklı olduğunu belirtmiştir.

46


Güçlendirme ve yeniden inşaya ek olarak üçüncü bir seçenek acil güçlendirmedir; MEXT bu seçeneği binanın sismik kapasitesi çok düşük ise ve yeniden inşa veya depreme karşı güçlendirme çalışmaları başlayıncaya kadar önemli bir zaman geçmesi muhtemel ise önermektedir.

3.2 Yerel Yönetimlere Teknik Destek Politikalar belirlemenin ve teknik kılavuzlar sağlamanın yanı sıra, MEXT çeşitli yollarla yerel yönetimlere teknik destek sağlamıştır:

Yayınlar. MEXT yerel yönetimlerin okul güçlendirme yaklaşımları ile ilgili anlayışlarını desteklemek amacıyla kılavuzlar (MEXT 2003a, 2003c, 2008b), referans yayınlar (MEXT 2006) ve örnek incelemeleri (MEXT 2008a, 2012) yayınlamıştır. MEXT ve başka mühendislik kuruluşları tarafından geliştirilen dokümanların bir listesi MEXT’in web sitesinde yayınlanmaktadır (bakınız ayrıca Tablo 3.7).

Valiler ile düzenlenen çalıştaylar ve toplantılar. MEXT ve MLIT ulusal düzeyde düzenlenen çalıştaylar yoluyla il valilerine rehberlik sağlamış ve belediye yönetimlerine yönelik gerekli bilgilendirme için de 8 ayrı bölgesel blok bazlı toplantı düzenlemiştir.

• Akademisyenler tarafından sağlanan teknik eğitim. MEXT daha Teknik bazda bilgilendirme ve uygulamaya yönelik eğitim vermeleri için akademik kuruluşları —Japonya Binalarda Afet Önleme Derneği ve Eğitim Tesisleri Araştırma Enstitüsü gibi—görevlendirmiştir. Eğitim konuları yerel yönetimlerin ihtiyaçlarını ve programın ilerleme düzeyini yansıtacak şekilde farklılık göstermiştir..

• Danışma Masası. programın temel ilkeleri, kullanılabilecek ulusal sübvansiyonlar ve mühendislik ile ilgili hususlar dahil olmak üzere depreme dayanıklı okul tesisleri hakkında yerel yönetimlerin veya özel eğitim kurumlarının sorularına hızlı bir şekilde cevap verebilmek için, MEXT 2004 yılında bu yana bir danışma masası işletmektedir.14 Sorular e-posta veya faks yoluyla bu masaya iletilmektedir ve cevaplar MEXT veya dışarıdan görevlendirilen uzmanlarca aynı şekilde iletilmektedir.

14 Danışma masasını kurması için başlangıçta Eğitim Tesisleri Araştırma Enstitüsü görevlendirilmişti, ancak bu masa şu anda MEXT tarafından işletilmektedir. 47


Tablo 3.7: Okulların güçlendirilmesine ilişkin başlıca referans kaynakların listesi

Alan Başlık

Politika MEXT. 2003. “Guidelines for Promotion of Earthquake-resistance School Building.” (Okulların Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kılavuz)

Sismik Tanılama

JBDPA. 2001. Seismic Evaluation and Retrofit (seismic evaluation standard and guideline for retrofit for RC structure). [Sismik Değerlendirme ve Güçlendirme (betonarme yapıların güçlendirilmesi için sismik değerlendirme standardı ve kılavuz)]

MEXT. 2006 “Spor Salonlarının Sismik Kapasitesine ilişkin Tanılama Standartları” (Japonca).

Kırılganlık Değerlendirmesi

Eğitim, Spor ve Kültür Bakanlığı .. 1985. “Betonarme Duvarlar için Kırılganlık Değerlendirmesi Yöntemleri” (Japonca). (revize edilmiş versiyon)” (Japonca).

MEXT. 2001. “Betonarme Okul Bimaları ve Yapısal Çelik Çerçeveli Okul Binaları için Kırılganlık Değerlendirmesi Yöntemleri (revize edilmiş versiyon)” (Japonca).

Depreme karşı güçlendirme

AIJ. 2003. “Okul Tesislerinin Sismik Kapasitesi Hakkında Araştırma” (Japonca).

AIJ. 2003. “Okul Tesislerinin Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Araştırma” (Japonca).

AIJ. 2003. “Okul Tesislerinin Yapısal Olmayan Elemanlarının Sismik Denetimi Hakında Araştırma” (Japonca).

MEXT. 2003. “Okul Tesislerinin Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kılavuz (Betonarme Okul Binaları için) Revize Edilmiş Baskı, 2003” (Japonca).

MEXT. 2003. “Okul Tesislerinin Depreme Karşı Güçlendirilmesi Hakkında Kılavuz (Yapısal Çelik Çerçeveli Spor Salonları için) Revize Edilmiş Baskı 2003” (Japonca).

MEXT. 2006. Depreme Karşı Güçlendirme Hızlı Başvuru Kılavuzu, Depreme Dayanıklı Okul Tesisleri – Depreme Karşı Güçlendirme Örnekleri.

Yapısal olmayan elemanların güçlendirilmesi

MEXT. 2010. “Çocukların Deprem Sırasında Düşen ve Devrilen Nesnelerden Korunması”

MEXT. 2012. “Spor Salonlarında Düşen Nesnelere Karşı Alınacak Önlemler” (Japonca).

MEXT. 2012. “Okul Tesislerinin Yapısal Olmayan Elemanlarının Güçlendirilmesi Hakkında Örnek İncelemesi ” (Japonca).

MEXT. 2015. “Okul Tesislerinin Yapısal Olmayan Elemanlarının Depremden Korunmasına ilişkin Kılavuz .”

Acil güçlendirme

Eğitim, Bilim ve Kültür Bakanlığı . 1999. “Okul Tesislerinin Acil Restorasyonu Hakkında Kılavuz” (Japonca).

48

http://www.mext.go.jp/component/a_menu/education/detail/__icsFiles/afieldfile/2011/12/08/1237613_01.pdf

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinjirei.pdf



http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-hikouzou.pdf

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/anti-drop_all.pdf

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/hikouzoujirei.pdf



http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-gijyutsu2.pdf



http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-disaster-resilient.pdf




Tsunamiden korunma MEXT. 2014. “Depreme Dayanıklı Okul Tesislerinin İdeal Durumu –Tsunamiden

korunma önlemleri ve tahliye merkezi olarak aafet önleme işlevinin geliştirilmesi–“

Finansman önlemleri MEXT. 2008. “Oku Okullarının Depreme Karşı Güçlendirilmesi için ÖFG Kılavuzu” Japonca).

3.3 Yerel Yönetimlere Finansal Destek MEXT tarafından hazırlanan ana finansal program okul binalarının yapısal ve yapısal olmayan elemanlarının yeniden inşası ve depreme karşı güçlendirilmesi için sağlanan özel sübvansiyonlardır. program daha fazla hızlandırmak için, MEXT yerel yönetimlerden yerel tahviller ve yerel vergi tahsisleri gibi mali önlemlerden yararlanmalarını istemiş ve okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi için bir özel finansman girişimini (ÖFG) uygulamaya koymuştur. Bunlar aşağıda kısaca açıklanmaktadır. Ayrıca, MEXT başka kurumlarca (Bakanlar Kurulu, yangın ve Afet Yönetimi Kurumu, MLIT ve Balıkçılık Kurumu gibi) hazırlanan ve okulların depreme karşı güçlendirilmesi ve işlevsel olarak iyileştirilmesi için kullanılabilecek finansman mekanizmalarının eksiksiz bir listesini yerel yönetimlere sunmuştur.

3.3.1 Ulusal Sübvansiyonlar Bölüm 1.3’te açıklandığı gibi, eğitim harcamalarının önemli bir bölümü ulusal hükümet ile yerel yönetimler arasında paylaşılmaktadır. Ulusal hükümet ayrıca sismik kapasitesi yetersiz okulların depreme karşı güçlendirilmesi veya yeniden inşası için yerel yönetimlere ilave sübvansiyonlar sağlamaktadır . Esas olarak, depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa için sağlanan ulusal sübvansiyonlar, kamuya bağlı ilkokul ve ortaokullardaki ilişkili maliyetlerin üçte birini kapsamaktadır, ancak Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanun ile ulusal pay sırasıyla üçte ikiye ve yarı yarıya çıkarılmıştır (bakınız Tablo 3.8). Bu süre sınırlamasına tabi bir önlemdir ancak bu süre üst üste uzatılarak en son olarak 31 Mart 2021 tarihinde son erecektir. Sübvansiyonlar kırılganlık değerlendirmesi, sismik tanılama ve güçlendirme planlaması, inşaat tasarımı, dışarıdan inşaat yönetimi hizmetleri alınması ve inşaat çalışmaları için kullanılabilmektedir.

49





Tablo 3.8: 2015 itibariyle ulusal hükümet sübvansiyonlarının ana ve özel ödenekleri

Okul düzeyleri, inşaat türleri, inşaat hedefleri

Ana ödenek

Özel ödenek

Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanun

Is < 0.3 Is ≥ 0.3

İlkokul, ortaokul, ortaöğretimin alt kademesi

Güçlendirme

Derslik binaları

1/3

2/3a

1/2

Spor salonu 1/3 2/3 1/2

Yurt 1/3

2/3 yok

Yeniden inşa

Derslik binaları

1/3

1/2b

yok

Spor salonu, Yurt

1/3

1/2b

yok

Özel ihtiyaçları bulunan çocuklara yönelik okullar (anaokulu, ilkokul, ortaokul), Anaokulu

Güçlendirme

Derslik binaları, Spor salonu, Yurt

1/3

2/3 yok

Yeniden inşa

Derslik binaları, Spor salonu, Yurt

1/3

1/2 yok

Özel ihtiyaçları bulunan çocuklara yönelik okullar (lise)

Güçlendirme 1/3 yok yok

Yeniden inşa 1/3 yok yok

Kaynak: MEXT, 2015, “Kamu Sübvansiyon Programları Hakkında” a. Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanunda 2008 yılında yapılan değişiklik ile, ulusal

hükümet sübvansiyonunu oranı 1/2’den 2/3’e yükseltilmiştir. b. Deprem Afetine Karşı Alınacak Özel Önlemler Hakkında Kanunda 2008 yılında yapılan değişiklik ile, ulusal

hükümet sübvansiyonunu oranı 1/3’ten ½’ye yükseltilmiştir.

50

http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/zitumu.htm#a002


Program için hazırlanan sübvansiyonlar MEXT’in okul tesisi geliştirme bütçesinin bir parçasını oluşturuyordu. Şekil 3.4 kamu okullarına yönelik yeni inşaat, yeniden inşa, rehabilitasyon ve depreme karşı güçlendirme faaliyetleri için toplam yıllık tesis geliştirme bütçesini göstermektedir . Şekilde görüldüğü gibi, program başlamadan önce bütçe yıllar içinde düşmekteydi ; bunun sebebi okul sayısındaki kademeli azalmaydı. 2003 yılında program başladıktan sonra, toplam bütçe 2009 yılına kadar çarpıcı bir şekilde artmış, sonrasında ise değişkenlikler göstermiştir15.

Burada belirtilmesi gereken ilginç bir not olarak, bütçe artışları temel olarak ek bütçeler yoluyla karşılanmıştır (şekilde camgöbeği renkli çubuk ile gösterilmiştir). Ek bütçenin amacı beklenmeyen afetler için hazırlık yapmaktır, ancak uygulamada genellikle kamu harcamalarını arttırmak ve ekonomideki kötüleşmeleri telafi etmek için kullanılmıştır. Ek bütçenin mali yıl sonunda mümkün olduğunca hızlı bir şekilde belirlenmesi gerekir ve mecliste sadece altı gün görüşülür (bu durum onaylanmasını kolaylaştırmaktadır).

Yerel yönetimlerin okul güçlendirme faaliyetlerine yönelik ulusal sübvansiyon taleplerinin artması ile birlikte, MEXT yeterli miktarda başlangıç bütçesi temin etmede sıkıntı yaşamaya başlamıştır. Özellikle Eğitim ve Bilim Komisyonundaki üyeler olmak üzere milletvekilleri program için bütçenin arttırılmasını önermişler ve Maliye Bakanından ek bütçeyi kullanarak okul bütçelerinin depreme karşı güçlendirilmesi çalışmaları için yeterli bütçe tahsis etmesini talep etmişlerdir. Ayrıca hükümetten bir acil durum fonu olarak ayrılan ve genellikle kullanılmadan kalan yedek fonu kullanmasını talep etmişlerdir.

15 2009 yılından sonra bütçede meydana gelen değişiklikler hükümet değişikliğine ve 2011 yılında meydana gelen Büyük Doğu Japonya Depremi sonrasındaki çalışmalara bağlanabilir.

51


100 milyon ¥

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Başlangıç bütçesi Ek bütçe Yedek fon

Kaynak: MEXT 2015. Not: 2004 yılından itibaren sunulan veriler depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa için sağlanan bütçeler ile sınırlıdır. 2004 öncesine ait veriler tesis geliştirmeye yönelik toplam bütçeyi göstermektedir. Şekiller anaokullarına, ilkokullarına, ortaokullara, özel ihtiyaçları bulunan çocuklara hizmet veren okullara ait bütçeleri içerir.

Okul güçlendirme çalışmalarına yönelik inşaat işlerinin eğitim faaliyetleri üzerinde olumsuz bir etki yaratılmaması için okulların yaz tatilinde olduğu Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştirilmesi gerekir . Bu takvime uyabilmek için, bütçenin “ilk” ek bütçede, tercihen aynı yılın Nisan ayında onaylanması gerekir. Yerel yönetimlerden gelen böyle bir talep aynı zamanda merkezi hükümet üzerinde okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi çalışmalarına ödenek tahsis etmeleri için baskı yaratmıştır.

Şekil 3.4 Kamuya bağlı ilkokulların ve ortaokulların tesis geliştirme bütçesi

52


3.3.2 Yerel Tahviller ve Yerel Vergi Tahsisi Yukarıda açıklanan ulusal sübvansiyonlara ek olarak, bir başka program finansman kaynağı da yerel yönetimlere yönelik mali önlemlerden (yani yerel yönetim tahvilleri ve yerel vergi tahsisi) gelmektedir. Yerel yönetimlerin sadece kamu işletmeleri için (ulaşım, gaz ve su gibi) ve altyapı geliştirme amacıyla f inansal kaynak yaratmak için yerel tahvil ihraç etmelerine izin verilmektedir.

Genel bir kural olarak, ana para ve faiz ödemelerinin üçte ikisini karşılayabilmek için yerel vergi tahsisi ayrılabilmektedir.16 Depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa için, maliyetlerin yüzde 80’i yerel vergi tahsisi yoluyla karşılanabilmektedir. Bu olanak belediyelerin finansal yükünü nispeten hafifletmektedir: depreme karşı güçlendirme için yüzde 6,7 (Is < 0,3 ise) ve yeniden inşa için yüzde 10 (Şekil 3.5).

Yerel vergi tahsislerinin kullanıldığı bu mali önlemler başlangıçta finansal güçlüklerin yaşandığı belirli bölgeler ile sınırlıydı, ancak 2007 mali yılından bu yana tüm ülke genelinde uygulanmaktadır .

16 Yerel vergi tahsisi yerel yönetimlerin finansal açıklarını kapatmak ve yerel vergi gelirleri yeterince fazla olmayan yerel yönetimlerin genel hesap bütçesi için yeterli büyüklük sağlamak amacıyla ayrılmaktadır. Yerel vergi tahsisinin miktarı yerel yönetimin bütçe açığının büyüklüğüne dayalı olarak belirlenmektedir ve bu da yerel yönetim tahvillerinin anapara ve faiz ödemelerinin miktarına göre hesaplanmaktadır.

53


Senaryo 1: Kamuya bağlı ilkokullar ve ortaokullar için depreme karşı güçlendirme (Is < 0,3)

Ulusal Sübvansiyon (2/3) Belediyenin karşılayacağı maliyet (1/3) Yerel Tahvil (%100)

%66,7 %26,6 %6,7

Belediyeler üzerindeki fiili yük

Senaryo 2: Kamuya bağlı ilkokullar ve ortaokullar için depreme karşı güçlendirme (Is ≥ 0,3) veya Kamuya bağlı ilkokulların ve ortaokulların depreme karşı yeniden inşası

Ulusal Sübvansiyon (1/2) Belediyenin karşılayacağı maliyet (1/2) Yerel Tahvil (%100)

%50

Senaryo 3: Yapısal olmayan elemanların depreme karşı güçlendirilmesi

%40 %10 Belediyeler üzerindeki

fiili yük

Ulusal Sübvansiyon (1/3) Belediyenin karşılayacağı maliyet (2/3)

Yerel Tahvil (100%)

%33,3 %53,4 %13,3

Belediyeler üzerindeki fiili yük

Kaynak: MEXT, 2015, “ Kamuya bağlı ilkokulların ve ortaokulların depreme karşı güçlendirilmesi için finansal destek önlemleri.” Not: Bu finansal program süre sınırlı bir önlem olan yeniden inşa özel hesabına dayalıdır.

Şekil 3.5 2015 malı yılı itibariyle depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa için sağlanan mali önlemlerin örnekleri

54

http://www.mext.go.jp/component/b_menu/houdou/__icsFiles/afieldfile/2015/06/02/1358421_004_1.pdf

http://www.mext.go.jp/component/b_menu/houdou/__icsFiles/afieldfile/2015/06/02/1358421_004_1.pdf


3.3.3 Özel Finans Girişimi Okulların depreme karşı güçlendirilmesi sürecinde kaydedilen ilerleme bakımından bölgeler arasında gözlenen eşitsizlikler ışığında, özel finansman girişiminden (ÖFG) yararlanmayı önermiştir. 2008 yılında kamu okullarının depreme karşı güçlendirilmesi ve yeniden inşası üzerinde odaklanan ÖFG kılavuzları hazırlamış ve dağıtmıştır (örneğin MEXT 2008c).

ÖFG sınırlı finansal kaynaklar, depreme karşı güçlendirilmesi veya yeniden inşa edilmesi gereken binaların sayısının çok fazla olması ve yerel yönetimlerde mühendis eksikliği gibi yerel yönetimler tarafından yaygın olarak yaşanan sorunlar ile baş etmenin etkili bir yolu olarak düşünülmüştür. ÖFG’nin (1) kapsamlı sipariş yoluyla mali harcamaları azaltacağı; (2) özel finansman kullanımı yoluyla yerel yönetimin yıllık mali harcamalarını zaman içinde dengeleyeceği (3) yerel yönetim personelinin iş yükünü hafifleteceği (sipariş verme ve sözleşme yapma ihtiyacını azaltarak); ve (4) aynı anda birçok okulu kapsayan kapsamlı sipariş uygulaması yoluyla okul güçlendirme programını hızlandıracağı düşünülmüştür

Ancak uygulamada belediyeler tarafından ÖFG kullanımı sınırlı düzeyde kalmıştır —bu girişimin işlevsel olmamasından dolayı değil, girişim hakkındaki bilgi eksikliğinin belediyeleri tereddüde itmesi sebebiyle . ÖFG kullanımının sınırlı düzeyde kalmasının bir başka olası sebebi de kılavuzun dağıtıldığı zaman itibariyle kentsel belediyelerin okulların çoğunu zaten güçlendirmiş olmasıydı.

3.4 İlerlemenin İzlenmesi MEXT yerel yönetimlerden bilgiler toplayarak programda kaydedilen ilerlemeyi yakından takip etmiştir. Nicel veriler Kamu Okul Tesislerinin depreme Dayanıklılık Durumu hakkındaki araştırmadan alınmıştır. Yerel yönetimlerin karşılaştıkalrı zorluklar veya iyi uygulamalar hakkındaki bilgiler gibi nitel veriler yerel yönetimler arasında düzenli olarak uygulanan anketler yoluyla toplanmıştır .

MEXT bu verileri programdaki genel ilerlemeyi anlamak ve buna göre gerekli önlemleri almak amacıyla kullanmaktadır. Örneğin, başlangıçta birçok yerel yönetimin yavaş bir ilerleme kaydetmesi üzerine, MEXT ortak sorunları belirlemeye ve çözümler sunmaya çalışmıştır (alternatif finansal planlar, uygulama kılavuzları, seminerler). Bölgesel farklılıkların ortaya çıkması ile birlikte, MEXT il ve belediye yönetimleri için iyi uygulamaların anlatıldığı ve bazı belediyelerin sorunları nasıl aştığının ayrıntılı bir şekilde açıklandığı bir bilgi notu hazırlamıştır. Bu bilgiler kamuoyu ile paylaşılmıştır ve yerel yönetimler arasında karşılıklı öğrenmeye yardımcı olmuştur.

MEXT aynı zamanda belediyeleri depreme dayanıklı okulların yüzdesine ve sayısına göre sıralandırmış ve bu bilgileri kamuoyuna açıklamıştır —bu yaklaşım geride kalan belediyeleri daha hızlı çalışmaya teşvik etmiştir. MEXT Bakanı doğrudan alt sıralarda yer alan belediyelerin başkanlarına mektup yazarak hızlı bir şekilde harekete geçmelerini istemiştir. Ayrıca MEXT görevlileri ziyaretler gerçekleştirmiş ve spesifik rehberlik sağlamıştır. MEXT’in bu dikkatli izleme ve geri bildirim süreçleri programın geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

3.5 Zorluklar Programın geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde, MEXT hem merkezi hem de yerel düzeyde çeşitli zorluklar ile karşı karşıya kalmış ve bunlar için çözümler araştırmıştır. Bazıları yukarıda açıklanmış olan insan kaynakları, finansman, teknoloji, vs. ile ilgili zorluklar, bunlara karşı alınan önlemler ile birlikte Tablo 3.9’da özetlenmiştir.

55


Tablo 3.9: MEXT Tarafından Karşılaşılan Zorluklar ve Bunlara Karşı Alınan Önlemler

Kategoriler Zorluklar Alınan Karşı Önlemler

İnsan Kaynakları

• Yerel yönetimlerin liderleri arasında inisiyatif eksikliği

• Okulların depreme dayanıklı hale getirilmesi doğrultusunda kaydedilen ilerleme bakımından illerin ve belediyelerin sıralaması kamuoyuna açıklanmıştır (yıllık basın bildirilerinde)

• Bakan geride kalan belediyelere doğrudan mektup yazarak projelerini hızlandırmalarını istemiştir

• Yerel yönetim düzeyinde, sismik değerlendirme ve güçlendirme konularında bilgili Teknik personel eksikliği

• Kılavuzlar, hızlı rehberler ve örnek incelemeleri hazırlanmıştır

• Hem yerel yönetim görevlilerine hem de özel firmalardaki mimarlara yönelik olarak ülkenin farklı bölgelerinde eğitim programları uygulamıştır (veya üçüncü taraflara uygulatmıştır)

• Eğitimlerini tamamlayan kişileri, güçlendirme yöntemlerinin yaygınlaştırılması için “uzman mühendisler” olarak kullanmıştır

Finansman

• Yerel yönetimler üzerinde

oluşan ve programın yavaş ilerlemesine yol açan finansal yük

• Depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa çalışmaları için sağlanan ulusal sübvansiyonlar arttırılmıştır

• Başka bakanlıklardan sağlanan finansman kaynakları da dahil olmak üzere sıklıkla çeşitli finansman planlarının uygulamaya konulmuş ve ayrıntılı kılavuzlar yayınlanmıştır

• Ulusal düzeydeki başlangıç bütçesinde güçlendirme sübvansiyonları için yeterli finansmanın temin edilmesinde karşılaşılan zorluk

• Ek bütçeden ve yedek fondan

yararlanma imkanları araştırılmıştır

Teknik

• Kurumsal düzenlemeler ve teknik gereklilikler için açık kılavuzların oluşturulmaması (okul binalarının yapısal olmayan elemanları için)

• Ülkenin farklı yerlerinde bir yöntem belirlemek amacıyla belediyeler ile birlikte pilot projeler uygulanmıştır

Diğer

• İller (ve belediyeler) arasında kaydedilen ilerlemedeki eşitsizlikler

• Yavaş ilerleme kaydedilen belediyeler ziyaret edilmiş ve her biri için ayrı ayrı tavsiyelerde bulunularak istişareler yapılmıştır

• Yerel yönetimlerin karşı karşıya kaldığı sorunları daha iyi anlayabilmek için hem nicel hem de nitel izleme yapılmış, bu sorunları çözmek için önlemler alınmıştır.

56

Bölüm 4: Program Uygulaması ve Yerel Yönetimlerin Oynadığı Rol

Bölüm 4 Program Uygulaması ve Yerel Yönetimlerin Oynadığı Rol Japonya’da, Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programının uygulanmasında görev alan ana aktörler, kamu okullarından sorumlu merciler olarak yerel yönetimlerdir. Yerel yönetimler, Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın (MEXT) kılavuzlarında açıklanan adımları takip ederek, okullarına ilişkin güçlendirme projelerini planlamakta ve gerekli inşaat işlerini uygulamaktadırlar. Bu bölümde yerel yönetimlerdeki paydaşların nasıl hareket ettikleri, bu bölümde açıklanan adımların her birinde nasıl işbirliği yaptıkları açıklanmakta ve belirli zorluklara ve iyi uygulamalara atıfta bulunulmaktadır.

4.1 Planlama

4.1.1 İl Yönetimleri Devlet hiyerarşisi doğrultusunda, il valilerinin görevleri temel olarak; (1) ulusal sübvansiyonların uygulanması ve MEXT’in rehberliği ve danışmanlığı altında sürecin denetlenmesi bakımından belediye yöneticilerine yol göstermek, (2) MEXT, Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı ve akademik kuruluşlar ile birlikte belediye başkanlarına programı uygulamaları için ihtiyaç duydukları teknik desteği sağlamak ve (3) belediye yönetimlerinden program verilerini toplayarak sonuçları MEXT’e raporlamak olmuştur.

Valiler görevlerini yerine getirebilmeleri için MEXT tarafından düzenlenen yıllık toplantılara ve düzenli olarak gerçekleştirilen diğer çalıştaylara katılarak hem teknik hem de finansal açıdan programı uygulayabilmek için ihtiyaç duydukları rehber ilkeler ve uygulamalar hakkında bilgi edinebilmektedirler. Valilerin çoğu, merkez bölgede yıllık olarak gerçekleştirilen ve genel konuların ele alındığı ulusal toplantılara ve daha ayrıntılı mühendislik bilgilerinin sunulduğu belirli il gruplarının hedeflendiği çalıştaylara katılmaktadırlar.

Bunlara ek olarak, il valileri akademisyen gruplarından daha spesifik Teknik bilgiler edinme imkanına da sahiptir; örneğin Japonya Binalarda Afet Önleme Derneği (JBDPA) depreme karşı güçlendirme uygulamaları hakkında ileri düzey veriler ve bilgiler paylaşmakta, kamu, özel sektör ve akademi dünyasında afet önleme konusunda çalışan kilit kişiler ile koordinasyon sağlamaktadır. Bu bilgilere dayalı olarak, il yönetimlerinin konunun türüne bağlı olarak yerel toplantılar veya e-posta yoluyla belediye yönetimlerine talimatlar vermeleri beklenmektedir. Böyle bir bilgi transferi sistemi programın ülke genelinde yaygınlaştırılması bakımından oldukça etkili bir şekilde işlemiştir.

İl yönetimleri aynı zamanda liselerin ve il üniversitelerinin depreme karşı güçlendirilmesinden de sorumludur (belediye yönetimlerinin sorumluluğunda olan anaokulları, ilkokullar, ortaokullar hariç). İl valileri bazen depreme karşı güçlendirme projelerinin uygulanmasında belediyelere öncülük etmektedirler ve deneyimlerine dayalı olarak belediye başkanlarına talimatlar vererek önerilerde bulunmaktadırlar . Depreme karşı güçlendirme projelerine ilişkin prosedür il düzeyinde ve belediye düzeyinde aynıdır ve bir sonraki bölümde açıklanmaktadır.

57


4.1.2 Belediye Yönetimleri Belediye yönetimleri programı Bölüm 3’te açıklanan adımlara uygun olarak uygulamaktadırlar: (1) program için yönlendirme komitesinin oluşturulması; (2) temel araştırmaların uygulanması; (3) kırılgan durumdaki okul binalarının önceliklendirmesinin yapılması ve değerlendirilmesi; (4) kırılganlık değerlendirmelerinin yapılması; (5) sismik tanılama çalışmasını uygulanması; (6) sismik dayanıklılık değerlendirmesine dayalı olarak projelerin aciliyet durumunun tartışılması ; ve (7) okul binalarının depreme dayanıklı hale getirilmesi için yıllık planın oluşturulması. Şekil 4.1’de görüldüğü gibi, belediye yönetimleri, her bir adımda ilgili özel sektör paydaşlarının desteğini almalarının gerekmesi bakımından tüm süreçlerden sorumludurlar; ancak paydaşlar arasındaki görev dağılımı ve katılım düzeyi belediyeler arasında küçük farklılıklar gösterebilmektedir.

58


Genel İşler Dairesi, Eğitim Kurulu • Program için belediye düzeyinde inisiyatif üstlenir • Kaynak yaratma ve tahsisi de dahil olmak üzere tüm

okul güçlendirme projelerinin yönetilmesinden sorumludur

• Teknik prosedürler için Mimarlık Dairesinden destek talep edebilir

Yerel Yönetimler • Teknik değerlendirmelerden sorumludur ve mimarlık

firmaları sözleşmeler düzenler

• Eğitim Kurulu’nun Genel İşler Dairesi ile yakın bir iletişim içerisinde çalışır

Kaynak: Araştırma ekibi tarafından yerel yönetimler ile yapılan görüşmelere dayalıdır (2016).

Adım 1: Bir inceleme organizasyonunun oluşturulması


Adım 3: Depreme karşı güçlendirilecek hassas binaların önceliklendirilmesi Adım 4: Kırılganlık değerlendirmesi

Adım 5: Sismik tanılama çalışmasının gerçekleştirilmesi

Adım 6: Projelerin aciliyet durumunun tespit edilmesi

Adım 7: Yıllık planın oluşturulması




Genel İşler Dairesi, Eğitim Kurulu

Mimarlık Dairesi, Belediye

Mimarlık Firmaları (Derneği)

İnşaat Kontrolörlük

Firmaları (3. Taraf)

Okullar/ Toplum

Okul Güçlendirme Programı Planlama ve

Uygulama Prosedürleri

PL

AN

LA

MA

U

YG

UL

AM

A

Şekil YÖ.4 Yerel yönetimlerin ve diğer yerel paydaşların program planlaması ve uygulaması ile ilgili sorumlulukları

Dahil olur Kısmen dahil olur Dahil olmaz

59


Metin Kutusu 4.1: Bir belediyenin mimarlık dairesinin örnek görevleri • Kamu binalarının tasarlanması ve inşaat kontrolörlüğünün yapılması

• Afet önleme tedbirlerinin alınması; binaların depreme karşı güçlendirilmesi

• Konut ile ilgili politikaların planlanması

• Belediye konutlarını inşa edilmesi ve yönetilmesi

• Kaliteli konutların sertifikalandırılması

• Tehlikeli bölgelerdeki konutların devir işlemlerinin yapılması

• Binaların inşaatı için izin, onay ve yetki işlemlerinin yürütülmesi

• Yasa dışı mimarlık faaliyetlerinin önlenmesi için tedbirlerin alınması

• Yol koşullarının araştırılması

4.1.3 Belediye Düzeyindeki Paydaşların Görev ve Sorumlulukları Genel olarak, yukarıda belirtildiği gibi belediye yönetimleri il yönetimlerinden etkili bir destek almaktadır . Belediye yönetimleri il yönetimleri tarafından düzenlenen çalıştaylara katılarak ve düzenli olarak gerçekleştirilen esnek istişareler yoluyla Teknik, finansal ve idari prosedürler hakkındaki anlayışlarını derinleştirme imkanlarına sahiptir. Bazı belediyeler aynı zamanda ulusal sübvansiyonları etkili bir şekilde kullanabilmek için MEXT ile de istişare yapmışlardır.

Her halükarda, okulları başarılı bir şekilde depreme dayanıklı getirebilmek için ister belediye başkanı olsun isterse belediye meclisi olsun belediye yönetimindeki liderleri tarafında güçlü bir eyleme ihtiyaç duyulur . Bu girişimler aynı zamanda valiler, il meclisleri ve MEXT gibi çeşitli paydaşların aktif katılımını da gerektirir. Bu güçlü ve katmanlı yapı programa çok iyi bir şekilde hizmet etmiştir.

Aşağıdaki açıklandığı gibi, programın gerçekleştirilmesinde yer alan farklı adımların uygulanmasında belediye yönetimi altındaki farklı bölümler / daireler görev almaktadır. İş dağılımları açık bir şekilde yapılmıştır, ancak yine de bunlar insan kaynaklarının mevcudiyet durumuna göre bazı değişiklikler gösterebilmektedir. Genel olarak, Eğitim Kurulu bünyesindeki genel işler dairesi tüm süreç için inisiyatif almakta ve ilgili paydaşlar arasında koordinasyonu sağlamaktadır .

Genel işler dairesi idari personele sahiptir ve aynı zamanda bünyesinde belirli alanlarda teknik personel de bulundurmaktadır; örneğin mimarlık, inşaat mühendisliği, elektrik mühendisliği ve tesis yönetimi. Ancak Teknik personel genellikle sınırlıdır; dolayısıyla bazen belediyenin mimarlık bölümünden (bazen farklı isimler alabilmektedir) destek talep edilmektedir. Mimarlık bölümü genellikle genel işler dairesi ile yakın bir şekilde birlikte çalışmaktadır (aynı kamu binasında; sorumluluklarının kısa bir açıklaması için, bakınız Metin Kutusu 4.1). Ayrıca, bazı durumlarda, genel işler dairesi özel bir mimarlık firması veya yerel mimarlık meslek kuruluşundan başlangıç görüşü talep edebilmektedir.

Adım 1: Yönlendirme komitesinin oluşturulması. Program kapsamında görev yapan yönlendirme komiteleri ya doğrudan Eğitim Kurulu bünyesinde ya da program Eğitim Kurulunun genel işler dairesi bünyesinde oluşturulmuştur. MEXT’in program kapsamındaki girişimleri güçlendirdiği 2000’li yılların başlarından bu yana, belediye Eğitim Kurullarının komite için daha fazla insan kaynakları tahsis etmeleri daha kolay hale gelmiştir. Hatta bazı belediyeler satın almalar için finans bölümlerinden gerekli yetkilendirmeleri aldıktan sonra sadece programın uygulanması için faaliyet gösterecek özel bir birim bile oluşturabilmiştir. 2000 yılından önce dahi bazı Eğitim Kurullarının genel işler daireleri yerel kaynaklar (örneğin mimarlık firmalarının bağlı olduğu dernekler, ve akademik uzmanlar) ile olan kendi ilişkilerini kullanarak bu komiteleri esnek bir şekilde kurabilmiştir. Deprem riskinin yüksek olduğu yerlerde, il valileri güçlü girişimler kurarak il Eğitim Kurullarının sıkı bir şekilde izlenmesini ve belediye düzeyindeki komitelere katılmalarını sağlamıştır.

60


Adım 2: Temel Araştırmanın Uygulanması. Temel araştırmayı yönlendirme komiteleri uygulamaktadır (Bölüm 3.1.1 ve Tablo 3.1’de açıklandığı gibi). Çoğu durumda, Eğitim Kurulunun genel işler dairesi dışarıdan bir firmadan hizmet almaksızın bu görevleri kendi başına yerine getirebilmektedir.

Adım 3: Sismik rehabilitasyon için Kırılgan Binaların Önceliklendirilmesi . Yönlendirme komitesi kırılganlık değerlendirmesi veya sismik tanılama çalışması için öncelik durumunu belirlemek amacıyla, yeninden inşa edilecek veya depreme karşı güçlendirilecek kırılgan binaların bir önceliklendirmesini yapar (ilgili prosedürler Bölüm 3.1.1’de açıklanmıştır). Bu değerlendirme eski bina standartları kapsamında yapılmış binalar için gerçekleştirilmelidir; ancak (1) belediyede az sayıda okul olması ve bunları önceliklendirmesinin gerekmemesi veya (2) duvar yapılı alçak binalar için birinci tanılamada sismik kapasitenin belirlenmesi halinde bu işlem atlanabilir.

Yönlendirme komiteleri bazen mimarlık dairesinden (veya inşaat mühendisliği veya tesis yönetimi ile ilgili daireden) teknik katkı talep edebilir. Eğer bu destek yeterli gelmezse, bazı araştırmaları dışarıda yerel mimarlık firmaları derneğine yaptırabilir. Dışarıdan hizmet kullanımı için iki yöntem mevcuttur; birincisinde tüm araştırmaları tek bir firma yapar ve diğerinde farklı araştırmaları farklı firmalar yapar. Birinci prosedür verilerin birleştirilmesini, karşılaştırılabilir ve aynı standartlara uygun hale getirilmesini sağlarken, ikinci yöntem bunu sağlayamaz.

Adım 4: Kırılganlık Değerlendirmesi. Önceliklendirme değerlendirmesinin sonuçlarına dayalı olarak, yüksek öncelikli okul binalarına sismik tanılama veya kırılganlık değerlendirmesi uygulanır (Bölüm 3.1.1’de açıklandığı gibi). Eğer binanın beton dayanımı düşük ve çelik donatı çubukları ve yapısal çelikleri yaygın bir şekilde aşınmış ise, okul binası için kırılganlık değerlendirmesi uygulanır. Gerekli olması halinde bu işlem mimarlık firmalarına veya akademik uzmanlara yaptırılabilir. Teknik bilgi birikimi sebebiyle, dışarıdan hizmet alımı ve sözleşme yönetimi işlemlerini Eğitim Kurulu bünyesindeki genel işler dairesi yerine belediyenin mimarlık dairesi (veya inşaat mühendisliği ya da tesis ile ilgili birimi) gerçekleştirir.

Adım 5: Sismik Tanılama Çalışmasının Uygulanması. Önceliklendirme değerlendirmesinin veya kırılganlık değerlendirmesinin sonuçlarına dayalı olarak, Bölüm 3.1.1’de açıklanan Teknik prosedürler kullanılarak sismik dayanıklılık kapasitesi değerlendirilir. Sismik tanılama sonuçları kullanılarak, binalar üç sınıf altında kategorize edilir: (1) Is değeri 0,3’ün altında olan veya q değeri 0,5’in altında olan, dolayısıyla yeniden inşa edilmesi gereken binalar; (2) Is değeri 0,3 ile 0,7 arasında veya q değeri 0,5 ile 1,0 arasında olup depreme karşı güçlendirilmesi gereken binalar; ve (3) Is değeri 0,7’den büyük ve q değeri 0,9’dan büyük olup güçlendirme ihtiyacı düşük düzeyde olan binalar.

Bu kılavuzların ötesinde, deprem riskinin yüksek olduğu bazı belediyeler MEXT’e göre daha sıkı olan kendi kurallarını belirlemişlerdir. BNu gibi durumlarda, il yönetimleri (il Eğitim Kurulları) zaman zaman belediye Eğitim Kurullarından değerlendirmeyi hızlandırmalarını ve rapor sunmalarını talep etmek için güçlü teşviklere sahiptir. Japonya’da, özellikle kırsal alanlarda, okulların çoğu yeni standartların uygulamaya konulduğu 1981 yılı öncesinde inşa edilmiştir; dolayısıyla yeniden inşa gerekliliği oldukça yüksek görünmektedir.

Sismik tanılama süreci de gerekli görülmesi halinde mimarlık firmaları veya akademik profesyoneller aracılığıyla gerçekleştirilebilir; bu görevlendirmeyi muhtemelen belediyelerin mimarlık ile ilgili bölümleri yapar.

Adım 6: Projelerin Aciliyet Durumunun Belirlenmesi. Yönlendirme komitesi sismik dayanıklılık değerlendirmesinin sonuçlarına dayalı olarak ve aciliyet düzeyi belirleme şemasını (Şekil 3.3) kullanarak projelerin aciliyet derecesini değerlendirir. Bir başka deyişle, hangi okul binalarının yeniden inşa edileceğini veya güçlendirileceğini yönlendirme komiteleri belirler. Yönlendirme komiteleri, bu kararları alabilmek için binaların depreme dayanma kapasitelerini ve dayanma sürelerini, ilgili tarafların okul binalarına duydukları ihtiyaçları ve projeler için gerekli maliyetleri, vs. göz önünde bulundurur .

61


Bu süreçte, yönlendirme komiteleri alınan kararların Bina Standartları Kanunu, Yangından Korunma Kanunu ve yürürlükteki diğer ilgili kanun ve düzenlemeler iyi uyumlu olup olmadığını; okulları birleştirmeye / kapatmaya veya dönüştürmeye yönelik bir plan olup olmadığını; binaların tarihi bir önem taşıyıp taşımadığını; ve belediye birleşmeleri ile ilgili bir plan olup olmadığını araştırırlar. Ayrıca, komiteler binalarda yapılabilecek fonksiyonel iyileştirmeleri de değerlendirmelidir. Dolayısıyla, Eğitim Kurulunun genel işler dairesini, belediye mimarlık dairesini (veya inşat mühendisliği veya tesis yönetimi ile ilgili birimi) ve bazen de yerel mimarlık firmalarını içeren yönlendirme komitesinin, planlarını açıklayabilmek ve uygulamanın bu aşamasında fikir birliği sağlayabilmek için okul müdürleri ve topluluk ile bir dizi toplantı yapması gerekir. Okul müdürleri ve topluluk temsilcileri çeşitli görüşler sunabilirler, ancak değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak nihai kararları alma yetkisi belediye yöneticilerindedir.

Adım 7: Yıllık Planın Oluşturulması. Yönlendirme komiteleri, okul binalarını depreme dayanıklı hale getirmeyi amaçlayan bir yıllık plan hazırlar —maliyetleri ve takvimi dikkate alan bir plan. Yönlendirme komitesi kırılgan durumdaki okul binalarını önceliklendirirken, sismik dayanıklılık değerlendirmesinin sonuçlarına ve okulların ihtiyaçlarına dayalı olarak çoklu bakış açılarını göz önünde bulundurmaları gerekir. Yerel siyasi durumu ve genel belediye kalkınma planını da dikkate almaları gerekir. Belediye yöneticileri kuralları kendi başlarına belirler ve tüm planı açıklarlar.

Her bir projenin teknik uzmanlarca hesaplanan maliyetleri göz önünde bulundurulur. Bu aşamada, yönetici için en önemli görev proje maliyetlerini karşılayabilmek için yeterli bir bütçe sağlamaktır . Temel olarak, depreme dayanıklı okullar için gereken finansman, Bölüm 3.3.1 ve 3.3.2’de açıklandığı gibi ulusal sübvansiyonlar, yerel tahviller ve belediye vergileri ile yönetilir.

4.2 Uygulama

4.2.1 Uygulama Süreçleri Planlama aşamasından sonra, yönlendirme komitesi uygulama sürecini sürekli olarak koordine eder. Buradaki başlıca adımlar; olası depreme karşı güçlendirme inşaat yöntemlerini ve önerilen yöntemlerle yapıların sismik performansını belirlemek için bir sismik güçlendirme planının (teknik terminolojide “ön proje”) oluşturulması (adım 8); uygun inşaat yöntemlerini, programlarını ve maliyetlerini belirten proje çizimlerinin hazırlanması, (adım 9); ve inşaat yüklenicileri yoluyla depreme karşı güçlendirme inşaat işlerinin uygulanması (adım 10). Çoğu durumda, yönlendirme komiteleri bu üç adımı özel sektöre yaptırmaktadır (mimarlık ve inşaat şirketleri), ancak yine de teknik ve idari yönetimden bu komiteler sorumludur. Satın alma prosedürleri Metin Kutusu 4.2’de daha ayrıntılı olarak açıklanmaktadır .

Adım 8: Sismik Güçlendirme Planının (“ön projenin”) Oluşturulması. Yönlendirme komiteleri sismik değerlendirme sonuçlarını kullanarak yapıların performansını inceler. Komitede görev yapan mimarlar veya dışarıdan hizmet alınan mimarlık firmaları yapıların her bir bölümü için hangi güçlendirme inşaat yöntemlerinin etkili olacağını belirler ve her bir yöntem ile güçlendirilmesi beklenen güçlendirilmiş yapı bölümünün depreme dayanıklılığını hesaplar.

62


Başlıca sismik güçlendirme yöntemleri, MEXT tarafından hazırlanan veya revize edilen, okul tesislerinin depreme karşı güçlendirilmesi hakkındaki kılavuzlarda açıklanmaktadır.17 Yönlendirme komiteleri bu kılavuzlara başvurabilirler veya sadece firmalar tarafından önerilen yöntemleri kabul edebilirler . En sık olarak kullanılan yöntemler arasında betonarme (RC) duvar ve çelik çerçeveli destek yer almaktadır. Yönlendirme komitelerinin bu aşamada belirli yöntemlerin olumlu ve olumsuz yönleri ve inşaat takviminin eğitim faaliyetlerini nasıl etkilediği ile ilgili olarak okul müdürleri gibi belirli kullanıcıların görüşlerini dinlemeleri önemlidir. Kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verilebilmesi amacıyla, bu perspektif sismik güçlendirme planına yansıtılmalıdır.

Adım 9: İnşaat yöntemlerini, takvimini ve maliyetlerini, de belirten proje çizimlerinin hazırlanması . Yönlendirme komiteleri daha sonra binanın her bir bölümünde hangi inşaat yönteminin kullanılacağını belirten proje çizimlerini hazırlar (örnekleri Şekil 4.2’de gösterilmiştir). Komitede görev yapan mimarlar veya dışarıdan hizmet alınan firmalar, seçilen inşaat yöntemleri ile ayrıntılı bir sismik güçlendirme projesi çizer, beklenen inşaat programını gösterir ve inşaat maliyetlerini tahmin eder. Bu süreç sırasında, komite -hem resmi hem de gayrıresmi yollarla- planı daha etkili ve okullar ve mimarlık proje firmaları için daha kabul edilebilir hale getirmek amacıyla okul müdürlerinden, veli gruplarından, yerel halktan ve yerel meclislerden tekrar görüş ister.

17 JBDPA tarafından yayınlanan kılavuzlar da anlamlıdır.

63


Mevcut Kat Planı

Şekil 4.2 Depreme karşı güçlendirme proje çizimlerinin örnekleri

64


Kesit

65


Reinforced Framing Evaluatio

Güçlendirilmiş Çerçeve Değerlendirmesi

Kaynak: NIER 2005.

RCW: Betonarme duvar

SBR: Çelik çerçeveli destek

Çalışma programı ile ilgili olarak, komiteler inşaat çalışmalarının okul faaliyetleri üzerindeki etkisini en aza indirmeye çalışırlar; dolayısıyla çalışmaların büyük kısmı Temmuz ve Ağustos aylarında, okulun tatil olduğu döneme rastlayacak şekilde programlanır; genellikle çalışmalar Haziran ile Eylül ayları arasında veya hafta sonları ya da okul saatleri sonrasında yapılmıştır. Eğitim-öğretim yılı sırasında, güvenlik görevlilerinin gözetimi altında boya gibi sessiz işler yapılır. Dolayısıyla, çoğu durumda, çalışmalar okul faaliyetlerini etkilemez.

Projeler işin türüne bağlı olarak yarım yıl ile birkaç yıl arasında sürebilir; ancak genel olarak mümkün olduğunca kısa sürecek şekilde programlanırlar. Birkaç yıl sürecek yeniden inşa çalışmaları için, yaz tatili öncesinde geçici tesisler inşa edilir ve proje tamamlanıncaya kadar tüm okul işlevleri burada yerine getirilir.

Adım 10: Sismik Güçlendirme İnşaat İşlerinin Uygulanması. Yönlendirme komitesi hazırlanan inşaat projesi ile, genellikle belediye sınırları içerisinde bulunan inşaat müteahhitleriyle sözleşme yapar. Bu süreçte özellikle yerel yönetimin teknik organı olmak üzere yönlendirme komitesi inisiyatif alır. Eğer belediye

66


sınırları içerisinde yeterli sayıda firma bulunmuyorsa, esnek bir şekilde çevre bölgelerdeki firmalar ile de sözleşme yapılabilir. İhale yöntemi belediyelere bağlıdır. Güçlendirme çalışmalarında kalitenin sağlanması için inşaat yönetimi büyük önem taşır; dolayısıyla yönlendirme komiteleri inşaat çalışmaları yönetim sorumluluklarını üstlenir.

Genellikle, inşaat işlerine yönelik ihale süreci Nisan ayında, işler de Mayıs ayında başlar. Hazırlık süreci sırasında, yüklenici saha incelemesine başlar, betonarme duvarları ve çelik çerçeveli destekleri tasarlar ve malzemelerin siparişini verir. gerekli olması halinde Haziran ayında hafta sonlarında yapının dışında iskele kurulur ve tesislerin ve ekipmanların güçlendirme inşaat işleri Temmuz ayında başlar.

İnşaat süresi boyunca belediyeler de öğrencilerin emniyetini sağlamak için gerekli önlemleri alır. İnşaat alanı çitler ile çevrilir ve güvenlik görevlileri tarafından izlenir. İdari personel, mimarlık personeli ve inşaat müteahhitleri okulları ziyaret ederek depreme karşı güçlendirme / yeniden inşa planını okul müdürlerine anlatır. Bu süreç okullar bir sonraki yılın takvimini planlamadan önce, yani her yıl Mart ayına kadar gerçekleşir. Yönlendirme komitesi inşaat türlerini, güçlendirilecek yerleri , inşaat çalışmalarının sütresini, vs. anlatır.

Uygulama sürecindeki üç adımın her biri için, yönlendirme komiteleri mimarlar, inşaat müteahhitleri, okullar ve yerel halk ile iletişim kurarak / müzakere ederek sorunsuz bir uygulama sağlar. Öte yandan, okullardan sorumlu kamu kurumlarının personelini içerdiklerinden dolayı, okul tesislerinin ve ekipmanlarının rutin olarak kontrol edilmesinden de sorumludur. Denetimler, onarımlar ve düzenli bakım yoluyla okul tesislerini ve ekipmanlarını korurlar. Tavan malzemelerini, ekipmanları, cihazları, kurulu makineleri ve sismik kapasitesi şüpheli olan yapısal olmayan bileşenleri düzenli olarak kontrol etmek ve bunları ilgili iyileştirme planlarında dikkate almak özellikle önemlidir. Japonya Mimari Enstitüsü bu hususlara ilişkin kılavuzlar yayınlamıştır.

Metin Kutusu 4.2: Japonya’da sismik güçlendirme projelerinde satın alma Planlama aşamasındaki üç adım —sismik rehabilitasyon için kırılgan binaların önceliklendirilmesi (adım 3), kırılganlık değerlendirmesinin tespiti (adım 4) ve sismik tanılama çalışmasının uygulanması (adım 5)—genellikle bir ihale süreci yoluyla seçilen üçünü taraf mimarlar ve inşaat firmaları tarafından gerçekleştirilmektedir. Uygulama aşamasındaki üç adım —bir sismik güçlendirme planının oluşturulması (adım 8), proje çizimlerinin hazırlanması (adım 9) ve sismik güçlendirme inşaat işlerinin uygulanması (adım 10)— da genellikle aynı şekilde gerçekleştirilmektedir. Onuncu adım için inşaat şirketleri ihaleye katılırken, diğer adımlar için kayıtlı sismik güçlendirme uzmanları olan mimarlık firmaları ihaleye katılmaktadır. Belediyelerin çoğu satın alma sürecini üç yıllık bir döneme yaymaktadır: 3, 4 ve 5 no’lu adımlara ilişkin satın alma işlemleri birinci yılda, 8 ve 9 no’lu adımların işlemleri ikinci yıl ve 10 no’lu adımın işlemleri üçüncü yılda gerçekleşmektedir. Bunun sebebi yerel yönetimlerin finansal yönetim kuralları kapsamında bu üç ana sürece ilişkin bütçeyi yıllık olarak planlamalarının ve oluşturmalarının gerekmesidir; yerel yönetimler daha sonra sınırlı bütçeleri çerçevesinde işlere aşama aşama esnek bir şekilde devam edebilirler.

İhale prosedürleri ve içerikleri ülke genelinde neredeyse standarttır, ancak her yerel yönetim kendi kılavuzlarını ve formlarını hazırlar (bunlar sadece depreme karşı güçlendirme projeleri için değil, genel kullanım için hazırlanmıştır). Belediyeler birkaç proje için birlikte ihale düzenleyebilir —güçlendirilmesi gereken en fazla 10 okul birlikte ele alınabilir—ancak bunun için sadece büyük yerel firmaların bu işleri yapabileceği öngörülmelidir. Daha yaygın olarak, bütçe ve verimlilik sebepleriyle ihaleler tekli okul bazlı projeler için gerçekleştirilmektedir.

İhale prosedürünün ilginç bir özelliği yerelleşmedir. Ana teklif sahipleri yerel mimarlık / inşaat firmalarıdır ve ihale sürecinde bunlara öncelik verilmektedir. Ayrıca, bazı sismik ticaret firmaları ve güçlendirme faaliyetlerinde uzmanlaşan firmalar aktif olarak her bölgede faaliyet göstermektedir inşaat işleri de sıklıkla yaz tatili döneminde gerçekleştirilmektedir. Depreme karşı güçlendirme projelerinin dolaylı olarak belirli kaynaklara ihtiyaç duyulan iş fırsatları yarattığını ve Japonya’da yerel ekonominin kalkınmasına katkıda bulunduğunu da belirtmek gerekir.

67


4.2.2 Finansman Yönlendirme komiteleri, tüm planlama ve uygulama süreçleri için yeterli bütçe temin etmekten sorumludur. Bölüm 3’te gösterildiği gibi, okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi ve yeniden inşası için sağlanan ulusal sübvansiyonlara yönelik özel ödenekler sağlanmıştır. Mümkün olduğu ölçüde, MEXT kırsal bölgelerdeki dezavantajlı yerel yönetimlerin kaynak ihtiyaçlarını karşılamak için tercihli bir uygulama yapmaktadır.

Ulusal sübvansiyonun avantajları; (1) yerel yönetimlerin tesis bakım planlarına uygun olarak gerçekleştirecekleri projeleri kendilerinin seçebilmesi; (2) projelerin ilerleme durumuna göre, her mali yıl gerçekleştirilecek projelerin hacmini değiştirebilmeleri; ve (3) sübvansiyonu projelerin dışında da kullanabilmeleridir. Bu esnek sübvansiyon sistemi yerel yönetimleri idari güçlüklere rağmen depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa projelerini kovalamaya teşvik etmiştir.

Ulusal sübvansiyondan yararlanıldığı halde bile, güçlendirme ve yeniden inşa projeleri için yeterli bütçenin temin edilmesi yerel yönetimler için güç olmuştur. Çoğu durumda, temel araştırmanın gösterdiği gibi, yerel yönetimler güçlendirilmesi ve bazen de tamamen yeniden inşa edilmesi gereken yüksek maliyet gerektiren çok sayıda okul tesisi—1981 yılında Yapı Yönetmeliği revize edilmeden önce inşa edilenler—ile karşı karşıya kalmıştır. Dolayısıyla gerekli finansmanın temin edilmesi belediye personeli için en zor aşama olmuştur .

Özellikle hasar verici deprem riskinin nispeten yüksek olduğu bölgelerde , il yönetimleri okullar da dahil olmak üzere kamu tesislerinin güçlendirilmesine yönelik sübvansiyonlar hazırlama eğilimi göstermişt ir. Örneğin tahminlere göre deprem olasılığının yüksek olduğu Shizuoka ilinde, yerel yönetim kamu binalarının depreme daha dayanıklı hale getirilebilmesi amacıyla 15 yıl boyunca bütçe ayırabilmek için vergilerin yüzde 7-10 oranında arttırılmasına yönelik olarak yerel ticaret odasından izin talep etmiştir. Başka bazı il yönetimleri de program uygulamasına kaynak aktarabilmek amacıyla faizsiz kredilerden yararlanmıştır .

Belediye yönetimleri de proje uygulaması için özel fonlar oluşturmuştur . Hatta bir belediye yeterli finansman sağlayabilmek için emlak vergisi oranını yükseltmiştir. Çevredeki belediyeler ile birleştirilmesi kararlaştırılan belediyeler, birleşme öncesinde belediye birleşmeleri için sağlanan ulusal sübvansiyonlardan yararlanarak nispeten yüksek maliyetli yeniden inşa veya güçlendirme çalışmaları yapmayı hedeflemiştir.

Bazı belediye yönetimleri proje uygulamasını finanse etmek için ÖFG’lerden yararlanmışlardır. Çoğu durumda, bunlar işlerin daha hızlı bir şekilde tamamlanmasına olanak tanımıştır. Bu girişimlerin başarısı ile birlikte, belediye yönetimleri kendi kaynak yaratma çalışmalarını nasıl yürütebileceklerini incelemiş ve aynı durumdaki başka belediyeler ile istişareler yapmışlardır. Yerel bankalar bu belediyeleri finansal olarak desteklemiş, danışmanlık firmaları da idari olarak destek sağlamıştır.

Kushiro örneği ÖFG’nin faydalarını ortaya koymaktadır. Burada okulların depreme karşı güçlendirilme çalışmalarının tamamlanma oranı 10 yıllık bir süre boyunca yüzde 50’de kalmıştı, çünkü şehir 2010’lu yılların başlarına kadar depreme karşı aşırı kırılgan nitelikte eski okul binalarını yeniden inşa etmişti. Ulusal sübvansiyondan yararlanıldığı halde bile yeniden inşa maliyetler, yüksek olduğu için, projeler zaman alıyordu ve şehir yönetimi birkaç projeyi birden uygulayamıyordu. 2012 yılında, dört okulun yeniden inşasının sonunda, şehir yönetimi gelecekteki projeleri hızlandırmak amacıyla Eğitim Kurulu bünyesinde proje planlama ve uygulamadan sorumlu özel bir birim oluşturdu.

Bu özel birim ilk iş olarak proje uygulamasında görev alabilecek ilave teknik personel tahsis etmiştir ve daha sonra çalışmaları ÖFG yöntemiyle finanse etmeyi tercih etmiştir . Personel ÖFG yöntemini uygulamış olan diğer Eğitim Kurullarını ziyaret etmiş ve uygulama için faydalı bilgiler edinmiştir. Şehir üç yıl içerisinde hedeflenen güçlendirme projelerini tamamlamaya devam etmiştir ve ilk ÖFG projelerinin tamamlanması ile birlikte 2015 itibariyle yüzde 85,8’lik bir güçlendirme projesi tamamlama oranına ulaşmıştır .

68


2016 yılında ikinci ÖFG projesinin de tamamlanması ile birlikte yüzde 98’lik bir tamamlama oranına ulaşması beklenmektedir. (kalan yüzde 2’lik bölüm birleştirilme ihtimali olan okulları içermektedir).

Yerel yönetimler bu finansal zorlukları aşarak programın genel olarak başarılı performansına katkıda bulunmuştur.

4.2.3 Okullar ve toplu ile işbirliği Uygulama süreci boyunca, yönlendirme komitelerinin okullar ve topluluklar ile bir fikir birliğine ulaşması gerekmektedir. Güçlü ve sıklıkla meydana gelen depremlerin yaşandığı belediyelerde, topluluklar okulların güçlendirilmesine duyulan ihtiyacı anlamakta ve bu çalışmaları desteklemektedir; dolayısıyla fikir birliğine ulaşma önünde daha az engel mevcuttur. Daha az deprem yaşanan belediyelerde ise fikir birliğine ulaşmak daha güçtür. Toplumda fikir birliğine ulaşılamaması durumunda yönlendirme komiteleri kolaylıkla proje uygulamasını zorlayamamaktadır. Dolayısıyla, bazı belediyelerin topluluk görüşleri veya talepleri ışığında inşaat işlerinin kabul edilebilir içeriğini ve zamanlamasını kararlaştırmaları gerekmektedir ve bu koşullar altında iş normalden daha uzun sürmektedir.

Burada yine belirtilmesi gereken bir başka husus da, okul güçlendirme prosedürleri yerel yönetimler tarafından başlatılmasına rağmen, okul tesislerinin tahliye merkezi olarak kullanılabilmesi için okul tesislerinin korunmasında okul personelinin ve toplumun da önemli bir rol oynadığıdır. Okul müdürleri, öğretmenler ve personel tesisleri ve ekipmanları düzenli olarak kontrol etmekten ve tespit ettikleri onarım ihtiyaçlarını yerel yönetimlere bildirmekten sorumludur. Öğretmenler güçlendirilmiş binalar halkındaki bilgileri de yansıtarak tahliye planlarını düzenli olarak güncellerler. Ayrıca, öğretmenler okulun depreme karşı güçlendirme projesi planları ve sonuçları hakkında velilere, çocuklara ve halka güncel bilgiler sunabilmek için bültenler hazırlarlar ve okul web sitesinde makaleler yayınlarlar.

4.3 Başarının belirleyici etkenleri Yerel yönetimler okulların depreme karşı güçlendirilmesi uygulamalarında çeşitli zorluklar ile karşı karşıya kalmışlar ve bunlara karşı çeşitli önlemler almışlardır. Yerel yönetimler ile yapılan görüşmelerin sonuçlarını özetleyen Tablo 4.2 yerel yönetimlerin bu zorlukları aşabilmek için mevcut kaynaklardan ve paydaşlar ile olan mevcut ilişkilerden yararlandıklarını göstermektedir.

Yukarıda da belirtildiği gibi, MEXT’in okulların depreme karşı güçlendirilmesi / yeniden inşası uygulamalarında belediyelerin kaydettikleri ilerlemeleri yıllık olarak kamuoyuna açıklama kararı özellikle başlangıçta ilerlemenin çok yavaş olduğu kırsal bölgelerde olmak üzere belediyeleri oldukça iyi bir şekilde motive etmiştir. MEXT yavaş ilerlemenin sebeplerini düzenli olarak incelemekte ve ihtiyaç duyan belediyelere bilgi ve tavsiyeler sunmaktadır. Belediyelerin karşılaştırmalı sıralamalarını web sitesinde ve başka ortamlarda yayınlayarak yöneticileri program kapsamındaki çalışmaları hızlandırmaya motive etmiştir. Bu uygulama ilerlemeyi hızlandırmanın yanı sıra toplumun farkındalığını arttırmaya da yardımcı olan bir yaklaşımdır.

69


Tablo 4.2: Karşılaşılan Zorluklar ve Bunlara Karşı Yerel Yönetimlerin Aldığı Önlemler

Kategori Zorluk Alınan Karşı Önlemler

İnsan Kaynakları

• Personel eksiklikleri

• Yıllık plana göre ilave personel tahsisi

• Paydaşlar arasında açık görev dağılımı

• İl Eğitim Kurulları tarafından idari destek

• Karmaşık satın alma prosedürleri / diğer prosedürler

• Program uygulaması için satın alma yetkisine sahip özel bir bölümün kurulması

• Mimarlık alanında uzmanlaşmış Teknik personel tahsisi

• Belediye düzeyinde danışmanlık firmalarının etkili bir şekilde kullanılması (örneğin özel finansman girişimi prosedürleri için yardım)

Finansal

• Sınırlı belediye bütçesi

• Farklı tür sübvansiyonların çoklu uygulamaları; bütçe / kaynak temin etmek için çeşitli yolların değerlendirilmesi (ekonomik açıdan dezavantajlı bölgeler için ulusal sübvansiyonlara erişimde öncelik tanınması çok yardımcı olmuştur)

• İl ve belediye düzeylerinde proje uygulaması için özel fonların kurulması

• İl ve belediye düzeylerinde projeler için bütçeyi desteklemek amacıyla vergilerde artış yapılması (örneğin kurumlar vergisi ve emlak vergisi)

• ÖFG programlarının kullanılmasında yeterli bir bütçe temin etmek için yerel bankalar isle işbirliği

70


Kategori Zorluk Alınan Karşı Önlemler

Teknik

• Belediye sınırları içerisinde teknik firma eksikliği

• Sismik değerlendirme ve inşat işleri için il sınırlarının ötesinde ihale fırsatlarının açılması

• Üçüncü taraflar ile istişareden etkili bir şekilde yararlanılması (akademisyenler, özel sektör, vs.)

• Planlama ve uygulamanın bazı adımlarında satın alma süreçlerinde tutarlılığı sağlamadaki güçlükler

• Bir dizi projenin bir mimarlık firmasına yaptırılması (sismik güçlendirme planlaması ve uygulaması için)

• Depreme karşı güçlendirme projelerini kısa bir süre içerisinde (örneğin yaz tatili sırasında) tamamlama gerekliliği

• İnşaat sürecini kısaltmak ve inşaat çalışmalarını daha sorunsuz hale getirmek için, teknik kuruluş (JBDPA) tarafından tavsiye edilen popüler yöntemlerin kullanılması (tavsiye edilen malzemeler ve kurum tarafından eğitilmiş uzmanlar var ise)

Diğer

• Toplumda okulun depreme karşı güçlendirilmesi ihtiyacı hakkında farkındalığın düşük seviyede olması

• Farkındalık yaratma için sıklıkla çalıştayların düzenlenmesi

• MEXT yıllık ilerleme raporlarının etkili bir şekilde kullanılması (örneğin sonuçların belediyeler bazında sıralanması)

• Halkın il ve belediye düzeylerinde okulların depreme karşı güçlendirme ilerleme raporlarının kamuoyu nezdinde fikir birliğine ulaşmak için etkili bir şekilde kullanılması

• Halkın projelere yönelik ilgisini çekmek ve fikir birliği sağlamak amacıyla belediyelerin depreme karşı güçlendirme planlarını duyurmak için medyanın etkili bir şekilde kullanılması

• Veliler artasında konsensüs sağlamak amacıyla okul bültenleri ve web siteleri yoluyla bilgi paylaşımı yapılması

• Belirli okulları

birleştirmek için alınan beklenmedik kararlar

• Belediyeler tarafından esnek müdahaleler sağlanması —yani okulların güçlendirme önceliklerinde değişiklik, genel ilerlemenin hızlandırılması, vs.

Kaynak: Çalışma ekibinin rasgele seçilen yerel yöneticiler ile görüşmeleri (2016).

71

Bölüm 5: Aşılmayı Bekleyen Zorluklar

Bölüm 5 Aşılmayı Bekleyen Zorluklar 2015 mali yılı sonu itibariyle, Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kamuya ait ilkokulların ve ortaokulların yüzde 95’ten fazlasını başarılı bir şekilde depreme karşı dayanıklı hale getirmiştir . Ancak okulları daha güvenli hale getirmek için aşılmayı bekleyen bazı zorluklar da mevcuttur.

Zorluk 1: Okulların çoklu tehlikelere karşı dayanıklı hale getirilmesi . Hem merkezi yönetim hem de yerel yönetimler okulları depreme karşı dayanıklı hale getirmeyi amaçlamakla birlikte, son zamanlara kadar çoklu tehlikelere karşı önleyici tedbirler üzerinde çok az durmuşlardır. Bununla birlikte, 2011 yılında gerçekleşen Büyük Doğu Japonya Depremi okulların depreme dayanıklı olabileceklerini ancak yine de tsunamiye karşı tamamen korunmasız kalabileceklerini göstermiştir. 2014 yılında, Bakanlar Kurulu Sekreteri özellikle sel ve taşkın afetleri için olmak üzere tehlike haritalarının geliştirilmesi için bir plan yayınlamıştır. Bununla okulların ve yerel yönetimlerin risklerini anlayabilmeleri ve gelecekte meydana gelebilecek tehlikeler iç in hazırlanabilmeleri amaçlanmıştır.

Zorluk 2: Okul binalarının yapısal olmayan elemanlarının depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi. Okul binalarında yapısal olmayan bileşenlerin emniyetine öncelik verilmesine rağmen, Eğitim, Kültür, Spor, Bilim v Teknoloji Bakanlığı (MEXT) 2012 yılında gerçekleştirdiği kamu Okul Tesislerinin Depreme Dayanıklılık Durumu balıklı bir araştırmada denetim ve telafi önlemlerinin yetersiz olduğunu tespit etmiştir.18 Okullar ve yerel yönetim yetkilileri tavan ve yapısal olmayan bileşenlerin emniyeti hakkında genel olarak geçmişe göre daha fazla bilinçlidirler, ancak tüm yapısal olmayan bileşenlere yönelik düzenli denetimler gerçekleştirmek ve gerekli önlemleri almak için daha fazla çaba harcanması gerekmektedir.

Zorluk 3: Okulların tahliye merkezleri olarak işlevlerinin iyileştirilmesi. Kamu okullarının yüzde 90’dan fazlasının tahliye merkezi olarak belirlendiği düşünüldüğünde bir afet durumunda bu okulların işlevlerini korumaları önemli olacaktır. Şu anda okulların yarısından azı (yüzde 46,8) acil durum bilgi ağı cihazları ile donatılmış durumdadır ve sadece üçte birinde jeneratör bulunmaktadır (yüzde 34,2). 2005 yılı itibariyle belediyelerin yarısından azı ve illerin yüzde 70’i acil durumlar için okul kullanım planına sahiptir.

Zorluk 4: Okul binalarındaki yaşlanma sorununun ele alınması. Japonya’daki okulların ortalama yaşı yükselmektedir. 25 yıldan eski okulların oranı 1994 yılında yüzde 21,4 iken 2014 yılı itibariyle bu oran yüzde 74,6’ya çıkmıştır. Bu binaların bakımının yapılması ve yenilenmesi çok büyük bir iş gerektirecektir ve başka hususların yanında okul çocuklarının emniyetini etkileyebilecek çeşitli sorunların (yıkılan dış duvarlar, pencere çerçeveleri ve korkuluklar gibi) ele alınması da gerekecektir. Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde MEXT şu anda binaların ömrünü uzatan rehabilitasyon çalışmaları gerçekleştirmektedir (MEXT 2014). Bu yaklaşım kapsamında, binanın tüm parçaları sökülmekte ve yapı olarak orijinal direk ve kirişler kullanılarak tamamen yenilenmektedir. Bu uygulama geleneksel yeniden inşa seçeneğine göre yüzde 30-40 daha az maliyetlidir. Eğer doğru bir şekilde zamanlaması yapılırsa (ilk inşaat tarihinden itibaren en geç 45 yıl içerisinde) bu yöntem binaların ömrünü 30 yıl veya daha uzun bir süre uzatabilir.

18 Araştırma, okulların yüzde 66,0’ının denetlendiğini ve bunların yarısından azının ( yüzde 48,5) anormal koşullar ortaya çıktığında karşı önlemler aldığını ortaya koymuştur. Araştırma ayrıca düşmeleri halinde ölümcül olabilecek yapısal olmayan bileşenlerin (tavan malzemeleri, aydınlatma sistemleri ve basketbol potaları gibi) sadece üçte birinin denetlendiğini göstermiştir.

72

Bölüm 5: Aşılmayı Bekleyen Zorluklar

Zorluk 5: Okul konsolidasyonu uygulamasının etkilerinin ele alınması. Nüfustaki azalma veya şehirleşme sebebiyle okulların birleştirilmesi veya kapatılması program üzerinde olumsuz bir etki yaratmıştır. 2002 ile 2014 yılları arasında belediyelere bağlı neredeyse 3000 ilkokul ve 600 ortaokul kapatılmıştır. Bir okulun kapatılması veya başka bir okulla birleştirilmesi planladığı zaman, sismik kapasitesinin yetersiz olduğu tespit edilse bile bazı durumlarda okul binasına yapılan yatırımlar ertelenmektedir. Dolayısıyla okulların kapatılması veya birleştirilmesi durumu okulların emniyeti ile maliyet etkin yatırımları dengelemeyi önemli bir sorun haline getirmiştir.

Zorluk 6: Özel okullarda sismik güçlendirmenin teşvik edilmesi. Özel okullarda depreme karşı güçlendirme çalışmaları kamu okullarının gerisinde kalmıştır. Nisan 2015 itibariyle özel okul binalarının yüzde 15’ten fazlası güçlendirilmeyi veya yeniden inşa edilmeyi beklemektedir. Özel okul binalarının depreme karşı güçlendirilmesi için ulusal sübvansiyon kullanılabilmektedir. Ancak, özel okulların finansal zorlukları (okul öğrencilerinin sayısındaki azalma sebebiyle) göz önüne alındığında bunların yetersiz olduğu düşünülmektedir. MEXT kısa süre önce mevcut sübvansiyonları artırmıştır (birisi özel okulların yeniden inşası için, diğeri de il yönetiminin özel okulların güçlendirilmesi için yaptığı harcamaların karşılanması için) 19

ve bunun sonucunda özel okullarda güçlendirme çalışmalarının daha iyi ivme kaydetmesi beklenmektedir .

19 Ulusal sübvansiyon, yerel vergi ödeme yoluyla, valiliğin çıkardığı tahvillerin ana para ve faiz ödemelerinin yüzde 70’ini karşılamaktadır.

73

Bölüm 6: Çıkarılan Dersler

Bölüm 6 Çıkarılan Dersler Japonya’nın Depreme Dayanıklı Okul Binaları Programı kapsamındaki kayda değer başarıları okullarının depreme karşı güvenliğini arttırmayı amaçlayan gelişmekte olan ülkeler için dersler sunmaktadır . Politika geliştirme, program tasarımı ve program uygulama ile ilgili dersler aşağıda özetlenmiştir.

1. Geçmişte yaşanan afet olaylarından edinilen deneyimlerden yararlanmak, okul güçlendirme çalışmalarını hızlandırmak için ivme kazandırabilir.

• Okul güçlendirme çalışmalarını geliştirmenin ve yaygınlaştırmanın en büyük itici güçlerinden birisi deprem deneyimleridir.

› 1995 yılında meydana gelen Büyük Hanshin-Awaji Depremi programın kapsamlı kılavuzlarının hazırlanması sürecini tetiklemiştir ve 2004 yılında meydana gelen Chuetsu Depremi ile 2008 yılında Çin’de meydana gelen Sichuan Depremi sonrasında program hız kazanmıştır.

› Geçmişti meydana gelen depremler hakkında doğru verilerin toplanması ve analiz edilmesi, bu bilgilerin bina yapısı ve standartları üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi ve kamuoyuna açıklanması program uygulayıcılar ve genel kamuoyu arasında farkındalığın arttırılmasında etkili olmuştur.

› Japonya’da yakın zamanda meydana gelen büyük depremlerden çok önceleri potansiyel büyük ölçekli depremler için önlemler alınmıştı. Okulları emniyetli hala getirmek uzun vadeli bir girişim olarak düşünülmektedir.

2. Bilgilerin kamuoyuna açıklanması kamuoyu farkındalığı yaratmada ve program uygulamasını teşvik etmede kilit önem taşır.

• Tehlike riski ve geçmişte meydana gelen depremlerin yol açtığı hasarlar hakkındaki bilgilerin açıklanması, okulların depreme karşı güçlendirilmesi ihtiyacı hakkında kamuoyu farkındalığı yaratmanın en güçlü aracı olmuştur. Bilgilendirilmiş bir kamuoyu yerel yönetimlerin programa ilişkin çabalarını destekler ve ilerleme kaydetmeleri için üzerlerinde baskı kurar.

• Her bir yerel yönetimin kaydettiği ilerleme hakkındaki verilerin kamuoyuna açıklanması, yerel liderlerin teşvik edilmesinde etkili olabilir ve böylelikle depreme karşı güçlendirme çalışmalarının hızlandırılmasına yardımcı olabilir.

3. Okul tesisleri için gerekli güçlendirme ve iyileştirmeleri belirlemek için, okulların afet riski yönetimindeki rolleri ve işlevleri açık bir şekilde belirlenmiş olmalıdır.

• Japonya’da okul toplumun çekirdeğini oluşturur ve bir çok okul yasal olarak tahliye merkezi olarak belirlenmiştir. Bu roller yerel yönetimlerin okulları güçlendirmek için çalışmalar yapmalarını ve okulların da bir acil duruma hazırlık için kendi çalışmalarını yapmalarını gerektirir.

• Okullar, kendilerine tahsis edilen binaları düzgün bir şekilde kullanmaktan yani tesis ve ekipmanları düzenli olarak kontrol etmekten ve düzenli olarak tahliye tatbikatları yapmaktan sorumludur.

74


• Bir okul tahliye merkezi olarak kullanıldığında o toplumun afet yönetim birimi okul ile yakın bir şekilde çalışır. Tahliye sürecinin sorunsuz bir şekilde işleyebilmesi için okul müdürlerinin ve toplumun sorumlulukları açık bir şekilde belirlenir.

4. Bir depreme karşı güçlendirme programının tasarımında ve geliştirilmesinde veriler esas alınmalıdır .

• Okul tesisleri, programdaki ilerleme, geçmiş deprem hasarlarının analizi ve tehlike riskleri ile ilgili verilerin mevcudiyeti ve kullanımı, okul güçlendirme programının gelişimi ve yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmuştur.

› Yıllık olarak düzenlenen bir anket yolu ile toplanan okul tesisi verileri başlangıç durumu verileri olarak kullanılmıştır.

› Depreme karşı güçlendirmenin durumu ile ilgili ilave araştırmalar programın ilerleme durumu hakkında ayrıntılı bilgiler sunmuş ve programın gelişimine katkıda bulunmuştur.

› Depreme karşı okul olarak kabul edilen yerel okulların yüzdesi gibi açık ilerleme göstergelerinden, program için finansman temininde faydalanılmıştır.

› Ulusal hükümetin yerel yönetimlerin karşı karşıya kaldığı zorlukları anlamasına yardımcı olmak ve program uygulaması sırasında bu zorluklara yönelik önlemler almak için nitel veriler kullanılmıştır.

5. Önceliklerin ve hedeflerin açık bir şekilde belirlendiği kapsamlı ve esnek bir program geliştirme önemlidir.

• Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) öncelikleri ve hedefleri açık bir şekilde belirlenmiş bir program geliştirmiş ve teknik, yönetsel ve finansal bakış açılarından uygulanabilir nitelikte uygulama stratejileri tasarlamıştır. Tüm bunlar uygulamanın başarısına katkıda bulunmuştur.

› MEXT hedeflere ulaşabilmek için çeşitli referanslara sahip ayrıntılı teknik dokümanlar geliştirmiş ve yerel yönetimler için yaygınlaştırma seminerleri/ eğitimleri düzenlemiştir.

› MEXT finansman planını hazırlamıştır ve bu plan belediye düzeyinde kaydedilen ilerlemeye dayalı olarak gözden geçirilmiş ve güncellenmiştir.

› MEXT programın uygulanabilirliğini sağlamak ve geliştirmek için yakın bir izleme gerçekleştirmiş ve gerekli geri bildirimleri sağlamıştır.

6. Mühendislik araştırmalarındaki gelişmeler, okul güçlendirme programı geliştirmenin esasını oluşturmalıdır. Programı tasarlayacak ve uygulayacak mühendislerin kolaylıkla bulunabilmesi daha etkili ve etkin bir okul güçlendirme performansı sağlar.

• Geçmiş depremlere ve örnek alandaki uygulamalara dayalı olarak güçlendirme teknolojisi ile ilgili bir birim oluşturulmuş ve ilerleme kaybedilmiştir. MEXT’in politika ve stratejileri bu mühendislik araştırmalarına ve bilgi birikimine dayalı olarak geliştirilmiştir.

› Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı (MLIT), Bina Araştırmaları Enst itüsü ile birlikte yapı standartlarının oluşturulmasında merkezi bir rol oynamıştır .

75


› Japonya Binalarda Afet Önleme Derneği (JBDPA), sismik tanılama, değerlendirme

standartlarının geliştirilmesinde ve örnek alanda sismik tanılama ve güçlendirme için bir uygulama modelinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Örnek bölgedeki yerel yönetimin JBDPA’daki mühendislik uzmanları ile ortak çalışmaları güçlendirme faaliyetlerinin gelişimine hızlandırmıştır. JBDPA, proje faaliyetleri boyunca tüm ülke genelinde uygulanabilecek bir dizi uygulamaya yönelik bir dizi el kitabı ve kılavuz hazırlamıştır .

7. Ulusal hükümet tarafından sağlanan be program uygulayıcıların kapasitesini dikkate alan proaktif destek programın başarısı için kritik önem taşır.

• MEXT yerel yönetimlere ihtiyaç duydukları Teknik desteği sağlanıştır.

› MEXT prosedürleri somut örneklerle ayrıntılı bir şekilde açıklayan çeşitli kılavuzlar, referans materyaller ve örnek incelemeleri hazırlamıştır.

› MEXT ve MLIT, yerel yönetimlere gerekli bilgilendirmelerin yapılabilmesi için düzenli olarak çalıştaylar organize etmiştir.

› MEXT hem kamu sektöründeki hem de özel sektördeki mühendislerin Teknik eğitiminin gerçekleştirilebilmesi için meslek kuruluşlarını görevlendirmiştir.

› MEXT yerel yönetimlerin sorularına hızlı bir şekilde cevap verebilmek için bir danışma masası kurmuştur.

8. Depreme karşı güçlendirme çalışmalarının başka tesis iyileştirmeleri ile birleştirilmesi maliyet etkindir. .

• Hedef yıla kadar depreme karşı güçlendirme çalışmalarının tamamlanabilmesi için , MEXT tesis geliştirme alanındaki sismik güçlendirme üzerinde odaklanmış ve diğer tesis iyileştirme çalışmalarını ertelemiştir. Sonuç olarak, bazı okullara (çoğunlukla yaşlı binalar) depreme karşı güçlendirme uygulamasından yaklaşık 10 yıl sonra daha ayrıntılı rehabilitasyona tabi tutulmak zorunda kalacaktır. Bu yaklaşım okullar için pahalı ve meşakkatlidir.

76

Ek 2A

Ek 2A Teknik Toplantılar ve Program Önceliklerinin Gelişimi

MEXT tarafından yaptırılan çalışmalar Politika

Konu Okul tesislerinin depreme dayanıklı

hala getirilmesi için çalışma

Birinci öncelik olarak yapılarda

depreme dayanıklılık

Arka plan

MEXT tarafından Mayıs 2002’de gerçekleştirilen, okul tesislerinin depreme dayanıklılık durumlarının araştırmasının sonuçları, sismik tanılama veya sismik güçlendirme çalışmalarının hızının beklenenden daha yavaş olduğunu göstermiştir. Çalışma, depreme karşı güçlendirmenin somut önlemlerini ve adımlarını incelemek için gerçekleştirilmiştir.

Çalışma maddeleri

1) Depreme karşı güçlendirme ile ilgili sorunlar 2) Depreme karşı güçlendirme planının yöntemi 3) Yapısal olmayan elemanlarının

depreme karşı dayanıklılığı ile ilgili örnek inceleme

Dönemi

Ekim 2002 – Nisan 2003

77

Ek 2A


Konu

Büyük Doğu Japonya Depreminden Edinilen Deneyimler Işığında okul Tesislerinin iyileştirilmesi

Tsunamiye karşı alınacak önlemler,

tahliye merkezi olarak işlevlerinin

güçlendirilmesi ve enerji tasarrufu

önlemleri

Arka plan

Büyük Doğu Japonya Depremi okul tesislerinin güvenliği ve okulların tahliye merkezi olarak hizmet verme kapasiteleri ile ilgili yeni hususları gündeme getirmiştir. Bu çalışma okulların hem güvenliğini hem de afet yönetimindeki işlevlerini acil bir şekilde incelemiştir.


1) okul güvenliği önlemleri (depreme dayanıklılık, tsunami afetinin önlenmesi)

2) Tahliye merkezi olarak gerekli fonksiyonlar 3) Enerji tasarrufu önlemleri (deprem sebebiyle

elektrik arzındaki azalmaya cevap verme)

Dönemi

Haziran 2011 – Temmuz 2011

Konu

Okul tesislerindeki yapısal olmayan bileşenlerin depreme dayanıklılığı hakkındaki araştırma ve çalışma kapsamında tavan malzemelerinin düşmesini önleyecek tedbirlerin incelenmesi hakkında çalışma grubu

Öncelik olarak asma tavanlara ilişkin önlemler

Arka plan

Büyük Doğu Japonya Depremi spor salonlarında ve büyük salonlardaki tavan materyallerinin (yapısal olmayan elemanların) düşmesine sebep olmuştur. Bu çalışma tavan malzemelerinin düşmesinin ve potansiyel olarak ölümcül yaralanmalara yol açmasının nasıl önleneceğini incelemiştir.


Spor salonlarında tavan malzemelerinin düşmesini önlemeye yönelik tedbirler

Dönemi

Mayıs 2012 – Mart 2014

78

Ek 2A


Konu

Okul binalarının eskimesine karşı alınacak önlemlerin incelenmesine dair özel komite

Bir sonraki gündem olarak binaların ömrünün uzatılmasına yönelik rehabilitasyon çalışmaları

Arka plan

1970’li ve 1980’li yıllarda çok sayıda okul binası inşa edilmiştir ve bunların eskimesi şu anda ciddi bir sorun haline gelmiştir. Okul tesislerinin rehabilitasyonu için bir politika geliştirecek ve MEXT ve yerel yönetimler tarafından alınacak önlemleri belirleyecek özel bir komite oluşturulmuştur.


1) Okul binalarının ömürlerinin uzatılmasına yönelik bir politikanın belirlenmesi

2) Okul tesislerinin ömürlerinin uzatılmasına yönelik rehabilitasyon çalışmaları hakkında bir el kitabının hazırlanması

Dönemi

Nisan 2012 – Şubat 2013

79

Ek 2A


Konu yapısal olmayan elemanlarına yapısal olmayan

elemanlarının depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi hakkında çalışma (2014)

Arka plan

Büyük Doğu Japonya depremi, okul tesislerinin yapısal olmayan elemanlarını depreme dayanıklı hale getirmenin önemini ön plana çıkarmıştır. Ancak bunu sağlamaya yönelik alınacak karşı önlemler gecikmişti. Bu çalışma söz konusu süreci teşvik etmeyi amaçlamıştır.

Acil bir sorun olarak yapısal olmayan elemanların depreme dayanıklılığı


1) Temel denetim ilkesi ve okul tesislerinin yapısal olmayan elemanlarına ilişkin alınacak önlemler

2) Yapısal olmayan elemanları depreme dayanıklı hale getirme çabalarını geliştirme stratejisi

3) Örnek incelemelerinin toplanması ve sunulması

Dönem

Haziran 2014 – Mart 2015

80

Ek 2A


Konu

Okul tesislerinin ömrünü uzatacak rehabilitasyon çalışmalarına ilişkin bir kılavuzun hazırlanması için gözden geçirme toplantısı

Acil bir gündem olarak okul tesislerinin ömrünü uzatmaya yönelik rehabilitasyon

Arka plan

MLIT tarafından Kasım 2013’te hazırlanan “Altyapımızın Ömrünü Uzatma Temel Planı”, kamu altyapısından sorumlu kişilere, her bir binanın ömrünü uzatacak bir rehabilitasyon planı hazırlama çağrısında bulunmuştur. Okul tesisleri tüm kamu altyapısının yüzde 40’ını oluşturmaktadır ve kamu okullarından sorumlu yerel belediye ve il yetkililerinin uzun vadeli bir iyileştirme planı geliştirmeleri beklenmektedir.


1) Bir el kitabının hazırlanması 2) Tesislerin ömrünün uzatılmasına yönelik planlama için

somut yöntemler 3) Planlama ile ilgili hususlar

Dönemi

Ekim 2014 – Mart 2015

81

Ek 2A


Konu

Afete dayanıklı okul tesisleri geliştirilmesine yönelik önlemleri inceleyecek çalışma grubu

Afete dayanıklı okul tesislerinin

geliştirilmesi

Arka plan

Büyük Doğu Japonya depremden sonra, çeşitli kurumlar kanunları revize etmiş, depremin ve tsunaminin yol açtığı hasarı analiz etmiş ve afet anında kullanılacak tahliye merkezlerinin işlevlerini gözden geçirmiştir. MEXT yukarıdaki araştırma sonuçlarına ve yasal çerçeveye dayalı olarak tsunami afetine karşı alınacak önlemleri ve okulların tahliye merkezleri olarak işlevlerini incelemek için bir çalışma grubu oluşturmuştur. Çalışma grubu bir yıl boyunca afet risklerinin nasıl azaltılacağını ve okul tesislerinde afet yönetiminin nasıl güçlendirileceğini incelemiştir.


1) Tsunami risklerini azaltmaya ve okulların tahliye merkezi olarak işlevlerini güçlendirmeye yönelik önlemlerin geliştirilmesi.

2) Araştırma sonuçlarını özetleyen ve yasal çerçeve ile birlikte eğitimsel önlemlere (toplum ile işbirliği, acil durum tatbikatları ve afet eğitimi gibi) yer veren bir raporun hazırlanması

Dönemi Mart 2013 – Mart 2016

Kaynak: MEXT verilerine dayalıdır.

82

Ek 2B

Ek 2B Okul Temel Araştırması ve Kamu Okul Tesisleri Araştırması

1948 yılından bu yana, MEXT her yıl Okul Temel Araştırması adlı, Okul Eğitim Kanununda belirtilen belediye düzeyindeki tüm okulları ve Eğitim Kurullarını hedefleyen bir okul araştırması gerçekleştirmektedir. .

Okul Temel Araştırması okullara ilişkin temel verileri toplamayı amaçlamaktadır. Bunlar arasında; (1) okul sayısı, (2) derslik sayısı (ilkokul, ortaokul ve lise için), (3) bölüm sayısı (yüksek öğretim kurumları için), (4) öğrenci sayısı, (5) öğretmen ve personel sayısı, (6) okul tesislerinin özellikleri, (7) okul giderleri ve (8) mezunların kariyer kayıtları yer almaktadır. unun için izlenen prosedür ve program şu şekildedir: (1) MEXT soru formunu Nisan ayında okullara iletmektedir; (2) 1 Mayıs tarihine kadar, okulun fonksiyonuna bağlı olarak okullar posta veya web sitesi yoluyla cevaplarını doğrudan veya iller / belediyeler aracılığıyla MEXT’e iletmektedir; (3) MEXT Ağustos ayında bir başlangıç raporu sunmaktadır; ve (4) MEXT Aralık ayında nihai raporu yayınlamaktadır. Sonuçlar eğitim politikalarının tartışılmasında ve yerel vergi gelirlerinin planlanmasında kullanılmaktadır.

İlk olarak 1954 yılında uygulanan Kamu Okul Tesisleri Araştırması bütçe planlaması ve uygulaması amacıyla kamu okul tesislerine (yüksek öğretim kurumları hariç) ilişkin nicel veriler toplamayı amaçlamaktadır. Araştırma ile şu veriler belirlenmektedir: (1) okul tesislerinin alanı, (2) asgari gerekli alan (öğrenci başına düşen standart alan toplam öğrenci sayısı ile çarpılarak belirlenmektedir), ve (3) kırılganlık değerlendirmesindeki puanı standardın altında olan okul binaları. MEXT bu araştırmayı Mayıs ayında posta veya web sitesi aracılığıyla uygulamaktadır.

83

Ek 3A - 3B

Ek 3A Yapının Sismik Endeksi (Is) Mevcut Betonarme Binaların Sismik Tanılama Standardında (JBPDA 1990a), bir binanın sismik performans endeksi her bir kat ve her bir yön için Is değeri ile şu şekilde ifade edilir:

Is = E0 × SD ×T.

Burada E0 dayanıklılık endeksi (C), esneklik endeksi (F) ve kat endeksinin (φ ) çarpımından hesaplanan bir temel yapısal endekstir. C değeri binanın kesme kuvveti katsayısı bakımından yanal dayanımını ifade eder . F değeri kesitsel özelliklere ve detaylara bağlı olarak binanın “daha gevrek” ile “en esnek” arasında değişen esneklik endeksini gösterir. φ değeri ise bina yüksekliği boyunca tepkinin mod şeklini gösterecek bir değişikliktir. SD ve T endeksleri yapıların sismik performansındaki dezavantajlara izin verecek indirgeme faktörleridir. Spesifik olarak, SD endeksi, yapısal konfigürasyondaki düzensizlik ve karmaşıklık sonucunda hem yatay düzlemde hem de yapının yüksekliği boyunca bükülme direncinin dengesiz dağılımını ifade eder; T endeksi ise inşaat yılından itibaren geçen süre (yaş), yangın ve/veya temel oturması sebebiyle dayanımda ve esneklikte kötüleşmeye izin vermek cicin uygulanır (Okada ve diğerleri. 2000).

Ek 3B Önceliklendirme Araştırması

Tablo 3B.1: İnşaat yılına ve kat sayısına göre sınıflandırma

Sınıflandırma Kategori

I 1971 yılından önce inşa edilen 3 kattan yüksek bina

II 1971 yılından önce inşa edilen 2 katlı bina; veya 1972

yılından sonra inşa edilen 4 kattan yüksek bina

III 1971 yılından önce inşa edilen 1 katlı bina; veya 1972 yılndan sonra inşa edilen 3 katlı bina

IV 1972 yılından sonra inşa edilen 2 katlı bina

V 1972 yılından sonra inşa edilen 1 katlı bina

Kaynak: MEXT 2003b.

84

Ek 3B

Tablo 3B.2’de gösterilen sınıflandırma kullanılarak, her bir düzeltme maddesi üç katmanda (A, B, C) değerlendirilir; burada A önceliği düşürmeye yönelik düzeltmeyi gösterir ve C önceliği yükseltmeye yönelik düzeltmeyi gösterir.

Tablo 3B.2: Düzeltme kalemlerine göre sınıflandırma

Düzeltme kalemi

Sınıflandırma A B C

Beton dayanımı

Dayanım test değeri Tasarım kriterindeki dayanım

1,25 üzeri

Ne A ne de C

1,0 altı

Ana bileşenlerin yaşlanma koşulları

Koşullar

Hem donatı çeliği aşınması hem de çatlaklar 1a olarak değerlendiriliyor

Ne A ne de C

Hem donatı çeliği aşınması hem de çatlaklar 3b olarak değerlendiriliyor

Plan

Kiriş yönündeki açıklık sayısı

Tek açıklıklı yapısal çerçeve yok

Ne A ne de C Yarısı veya daha

fazlası tek açıklıklı yapısal çerçeveye sahip

Ana kiriş yönündeki açıklıkların uzunluğu

Açıklık uzunluğunun tamamı 4,5 m.’den az

Ne A ne de C Yarısı veya daha

fazlası 6 m.’nin üzerinde açıklık uzunluğuna sahip

Depreme dayanan duvarın durumu

Alt seviyede eksik duvarlı yapısal çerçeve

Yok

Ne A ne de C

Mevcut

Kiriş yönünde duvar aralıkları, ve kalkan duvar olup olmadığı

9 m’den az ve her iki yanda kalkan duvar var

Ne A ne de C

12 m’den fazla veya kalkan duvar yok

Beklenen deprem şiddetic

Deprem şiddeti V+’ten az

Deprem şiddeti VI

Deprem şiddeti VI+’dan fazla

Kaynak: MEXT 2003b. a. Çatlaklar için 1 değerlendirme notu = neredeyse yok; donatı çeliği için 1 değerlendirme notu = spesifik bir sorun yok. b. Çatlaklar için 3 değerlendirme notu = 1 mm’den geniş çatlaklar görünüyor; donatı çeliği için 3 değerlendirme

notu = donatı çeliği açığa çıkmış veya yaygın paslanma görülüyor. c. Japonya Meteoroloji Ajansı’nın sismik şiddet ölçeği kullanılmıştır. Bu I’den VII’ye kadar olan bir ölçektir; V ile VI

aynı zamanda “alt” ve “üst” olarak da ikiye ayrılmaktadır.

85

Ek 3B

Son olarak, Rp öncelik seviyesi Şekil 3B.1’de verilen akış şemasına göre belirlenmektedir .

Temel sınıflandırma

Beton dayanımı

Yaşlanma Plan Depreme dayanan duvarların konumu B,C

Mevcut sismik şiddet B, C

Öncelik seviyesi Rp

Kaynak: MEXT 2003b.

Yapısal çelik çerçeveli spor salonları için önceliklendirme araştırması; çelik desteklerin depreme dayanıklılığı , çelik bileşenlerin aşınma oranı, flambaj mevcudiyeti, kaynak kalitesi, yapısal emniyet, düşmelerin önlenmesine ilişkin yapısal olmayan emniyet, ve varsayılan sismik şiddet gibi etkenleri içerir. Betonarme yapılarda olduğu gibi, her bir kalem üç seviyede değerlendirilir: A, B ve C. Burada A önceliği düşürmek için yapılan düzeltmeyi, C ise önceliği yükseltmek için yapılan düzeltmeyi gösterir. Sınıflandırma Tablo 3B.3’te gösterilmektedir.

Şekil 3B.1 Önceliklendirme için düzeltme kalemlerini de içeren değerlendirme akışı

86

Ek 3B

Tablo 3B.3: Yapısal Çelik çerçeveli spor salonları için düzeltme kalemlerine göre sınıflandırma

Düzeltme kalemi Sınıflandırma A B C

Beton dayanımı Dayanım test değeri

Tasarım kriterindeki dayanım

1,25 üzeri Ne A ne de C

1,0 altı

Yapısal Çelik çerçeve desteğin sismik kapasitesi

ISB değeria

0,7 üzeri

0,3’ten fazla 0,7’den düşük

0,3 altı

Yapısal çeliğin aşınması

F değerib

0,8 üzeri

0,6’dan fazla 0,8:’den düşük

0,6 altı

Flambaj koşulları

N değeric

0,7 üzeri

0,5’ten fazla 0,7’den düşük

0,5 altı

Kaynak koşulları

M değerid

1,0

0,7

0,4

Yapının emniyet durumu

Aşağıdakiler gibi tehlikelerin mevcudiyeti • Yapısal eleman eksikliği,

kesitsel büyüklüklerde ve cıvata sayısında proje çizimine göre farklılıklar

• Çerçevenin ana elemanları ve bağlantıları ile ilgili olarak, paslanma ve flambaj dışında kayda değer deformasyon ve hasar, kesitsel çatlaklar, yapısal çelikte çatlaklar

• Çerçeve üzerinde ana kiriş yönünde çerçeve mesnetlerinin kısmen çıkması

Tanınmıyor

yok

Tanınıyor

87

Ek 3B

Düzeltme kalemi Sınıflandırma A B C

Düşen nesne emniyeti

Aşağıdakiler gibi tehlikelerin mevcudiyeti • Dış duvar yüzeyinin

yıkılması • Bağlantılarda kırılma

sebebiyle düşme • Hasar sebebiyle

beton parçalarının düşmesi

• Duvar kaplama malzemesinin, sarkıtların tavan malzemelerinin düşmesi

• Zemin çerçevesi desteklerinin kayması ve göçmesi (direk)

Tanınmıyor

yok

Tanınıyor

Beklenen deprem şiddetie

Beklenen deprem şiddeti

Deprem şiddeti V+’ten az

Deprem şiddeti VI

Deprem şiddeti VI’!dan fazla

Kaynak: MEXT 2003b a. ISB Çelik çerçeve desteğin depreme dayanıklılık kapasitesidir ve ISB = Cyi × 1.3/AiFesi ile hesaplanır. Burada

Cyi çeliğin akma katmanı kesme katsayısının tahmini değeridir; Ai binanın titreşim özelliklerine dayalı olarak deprem katmanı kesme gücü katsayısının dikey dağılımını gösteren göstergedir; ve Fesi her bir katın şekil özelliklerini gösteren göstergedir. Ai ve Fesi için hesaplama yöntemi Bina Standartları Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde açıklanmaktadır.

b. F değeri, yani yapısal çeliğin aşınması, F = 0.5 (fçerçeve+ fkolon tabanı) ile hesaplanır. Burada fçerçeve çerçevenin ana elemanları üzerindeki aşınma koşullarıdır ve fkolon tabanı açık tip sütun tabanı üzerindeki alınma koşullarıdır.

c. N değeri, yani flambaj koşulları, N = nyerel × ntoplam, ile hesaplanır. Burada nyerel çerçevenin ana elemanlarının yerel flambajıdır, ntoplam ise çerçevenin ana elemanlarının toplam flambajıdır.

d. M değeri M = min (m0, m1, m2, m3, mn) ile hesaplanır. Burada mn kolonlar ile ana Rahmen çerçevenin kirişleri arasındaki kaynak dikişlerinin kaynak koşullarıdır. Araştırılan bölümdeki en düşük m değeri M olur.

e. Japonya Meteoroloji Ajansı’nın sismik şiddet ölçeği kullanılmıştır. Bu I’den VII’ye kadar olan bir ölçektir; V ile VI aynı zamanda “alt” ve “üst” olarak da ikiye ayrılmaktadır.

P öncelik endeksinin değeri aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır:

Öncelik endeksiP = (Seviye sayısı B) + 5 × (Seviye sayısı C)

Sp öncelik seviyesi Tablo 3B.5’te açıklandığı gibi belirlenir.

88

Ek 3B

Tablo 3B.5: Yapısal Çelik çerçeveli spor salonu için öncelik değerlendirmesi

Kaynak: MEXT 2003b.

89

Kaynakça

Kaynakça

Bölüm 1 Aomori İli Afet Yönetimi web sitesi. (n.d.) Depremler Listesi (Japonca).

http://www.bousai.pref.aomori.jp/DisasterFireDivision/archivedata/earthquakeoverview/index.html

Aoyama H. 1981. “Outline of Earthquake Provisions in the Recently Revised Japanese Building Codes.” Bulletin of the New Zealand Society for Earthquake Engineering 14, no. 2: 63–80.

BRI (Bina Araştırmaları Enstitüsü). 1996. A Survey Report for Building Damages due to the 1995 Hyogoken-Nanbu Earthquake. Tokyo: BRI.

Bakanlar Kurulu. 2006. 1923 Büyük Kanto Depremi (Japonca).

———. 2009. Afet Yönetimi Hakkında Beyaz Belge (Japonca). http://www.bousai.go.jp/kaigirep/hakusho/h21/ bousai2009/html/honbun/1b_1s_1_01.htm.

———. 2015a. Disaster Management in Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf

———. 2015b. Japonya’da Afet Yönetimi Hakkında Beyaz Belge, 2015 (Japonca).

http://www.bousai.go.jp/kaigirep/hakusho/pdf/WP2015_DM_Full_Version.pdf

CDMC (Central Disaster Management Council). 2011. Report of the Committee for Technical Investigation on Counter- measures for Earthquakes and Tsunamis Based on the Lessons Learned from the 2011 Earthquake off the Pacific Coast of Tohoku Earthquake (Japonca)

FDMA (Fire and Disaster Management Agency). 2015. White paper on fire and disaster management 2015 (Japonca). http://www.fdma.go.jp/html/hakusho/h27/h27/pdf/h27_all.pdf.

MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology), 2013. Information on Damages to School Facilities Caused by the Great East Japan Earthquake (Japonca). http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/chousa/ shisetu/017/shiryo/ icsFiles/afieldfile/2011/06/28/1307121_1.pdf

———. 2014. Ideal State of Disaster-Resilient School Facilities: Tsunami Protection Measures and Enhancement of Disaster Prevention Function as Evacuation Shelter. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-disaster-resilient.pdf.

———. 2015a. Guidebook for Earthquake Protection for Nonstructural Elements of School Facilities, Revised Edition. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-gijyutsu2.pdf.

———. 2015b. School Basic Survey. (Japonca). http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewList.do?tid=000001011528.

———. (n.d.) About Educational Administration and Financing in Japan (Japonca). http://www.kantei.go.jp/jp/singi/ kyouikusaisei/bunka/dai3/dai1/siryou4.pdf.

———. (n.d.) About National Subsidies (Japonca). http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/zitumu.htm. Midorikawa,

M., I. Okawa, M. Iiba, and M. Teshigawara. 2003. “Performance-Based Seismic Design Code for Building in Japan.” Earthquake Engineering and Structural Semiology 4, no. 1: 15–25.

Ministry of Education, Science and Culture. 1995. Response of Ministry of Education, Science and Culture to the Great Hanshin-Awaji Earthquake (Japonca). http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/hpad199501/ hpad199501_2_278.html.

MLIT (Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism). 2005. White Paper on Land, Infrastructure, and Transport 2005 (Japonca). http://www.mlit.go.jp/english/white-paper/mlit05.html.

———. 2007. Explanation of Revised Building Standards. (Japonca). http://www.mlit.go.jp/jutakukentiku/build/ h18_kaisei.html.

NIER (National Institute for Education Policy Research). 2008. For Improvement of School Facilities (Japonca). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/bousaitsuiki.pdf.

NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration). 2015. Significant Earthquake Database. http://www.ngdc. noaa.gov/nndc/struts/form?t=101650&s=1&d=1.

Ohashi, Y. 1993. The History of Structural Codes of Buildings in Japan. Building Center of Japan.

Oikawa, Y. 2015. Synergy of Education and Sustainable Development and Disaster Education in the Post-Tsunami Recovery Context of Kesennuma Japan. PhD dissertation, Kyoto University.

90

http://www.bousai.pref.aomori.jp/DisasterFireDivision/archivedata/earthquakeoverview/index.html

http://www.bousai.go.jp/kaigirep/hakusho/h21/

http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf

http://www.bousai.go.jp/kaigirep/hakusho/pdf/WP2015_DM_Full_Version.pdf

http://www.fdma.go.jp/html/hakusho/h27/h27/pdf/h27_all.pdf

http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/chousa/



http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewList.do?tid=000001011528

http://www.kantei.go.jp/jp/singi/

http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/zitumu.htm

http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/hpad199501/

http://www.mlit.go.jp/english/white-paper/mlit05.html

http://www.mlit.go.jp/jutakukentiku/build/

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/bousaitsuiki.pdf

Kaynakça

Okada T., T. Kabeyasawa, Y. Nakano, M. Maeda, and T. Nakamura. 2000. “Improvement of Seismic Performance of Reinforced Concrete School Building in Japan—Part 1: Damage Survey and Performance Evaluation after 1995 Hyogo-Ken Nambu Earthquake.” Proceedings of the 12th World Conference of Earthquake Engineering.

Shizuoka Prefecture Disaster Management Center. (n.d.). Earthquake Disaster Case: Higashi-Izu Town (Japonca). https://www.pref.shizuoka.jp/bousai/e-quakes/shiraberu/higai/saigaishi/sh002.html.

Suda, Y. 2012. Linking Human Behavior, Participatory Mapping and Community Infrastructure for Disaster Risk Reduction: Approaches in Shiso and Kamaishi. Master’s thesis, Kyoto University.

Teshigawara, M. 2012. Preliminary Reconnaissance Report of the 2011 Tohoku-Chiho Taiheiyo-Oki Earthquake. Edited by Architectural Institute of Japan. Springer.

Tottori Prefecture Agency Crisis Management Bureau. 2000. “Western Tottori Earthquake in 2000” (Japonca). Earthquake Disaster Magazine.

Tsunami Digital Library. 1966. History of Niigata Earthquake (Japonca). http://tsunami-dl.jp/document/145#section- 67f9fa3f44943d3055dde0476b098f98.

UNDP (United Nations Development Programme). 2004. Reducing Disaster Risk: A Challenge for Development. New York: UNDP. http://www.preventionweb.net/files/1096_rdrenglish.pdf.

Bölüm 2 AIJ (Architectural Institute of Japan). 1997. Damage Investigation Report on RC Buildings due to the 1995 Hyogoken-

Nambu Earthquake—Part II: School Buildings (Japonca).

———. 2003. Research Report on Seismic Rehabilitation of School Facilities (Japonca).

Cabinet Office. 1978. Act on Special Measures Concerning Countermeasures for Large-Scale Earthquakes (Japonca). http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S53/S53HO073.html.

———. 1980. Act on Special Financial Measures for Urgent Earthquake Countermeasure Improvement Projects in Areas for Intensified Measures (Japonca). http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S55/S55HO063.html

———. 2015. Disaster Management in Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf.

CDMC (Central Disaster Management Council). 2003. Report on Review of Designation of Enhanced Earthquake Pre- paredness Region related to a Tokai Earthquake (Japonca).

China: May Quake Killed 19,000 School Kids. (2008, November 21). CBC News. Retrieved from http://www.cbsnews.com/ news/china-may-quake-killed-19000-school-kids/

FDMA. 2002. Study Report on Promotion of Earthquake-Resistance Public Facilities as Disaster Management Bases (Excerpt) (Japonca).

MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology). 2002. History of Research on Seismic Measures for School Facilities (Japonca). http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/chousa/shisetu/007/gaiyou/021003.htm.

———. 2003a. Promotion of Earthquake-resistance School Building (Japonca).

———. 2003b. Guidelines for Promotion of Earthquake-resistance School Building. https://www.nier.go.jp/shisetsu/ pdf/e-taishinsuishin.pdf.

———. 2015. Results of Survey on Status of Seismic Resistant School Facilities of Public School Facilities (for AY 2015)” (in Japanese). http://www.mext.go.jp/b_menu/houdou/27/06/attach/1358429.htm.

Minemura, K. (2008, May 27). China strengthens seismic standards of school buildings after the collapse in Sichuan earthquake. The Asahi Shimbun. Retrieved from http://www.asahi.com/special/08004/TKY200805260372.html (in Japanese)

MLIT (Ministry of Land, infrastructure, Transport and Tourism). 2013. Basic Plan to Prolong the Life of Our Infrastruc- ture (Japonca). http://www.mlit.go.jp/common/001040309.pdf

MLIT and JCBA (Japan Conference of Building Administration). 1981. Commentary on the Structural Calculation based on the Revised Enforcement Order, Building Standards Law (Japonca).

Nakano, Y. 2007. “Seismic Rehabilitation of Seismically Vulnerable School Building in Japan.” Regional Development Dialogue 28, no. 2: 66-81.

Shizuoka Architectural Firms Association. 2012. Advances in Anti-Tokai Earthquake Measures for Buildings in Shizuoka Prefecture (Japonca).

91

http://www.pref.shizuoka.jp/bousai/e-quakes/shiraberu/higai/saigaishi/sh002.html

http://tsunami-dl.jp/document/145#section-

http://www.preventionweb.net/files/1096_rdrenglish.pdf

http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S53/S53HO073.html

http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S55/S55HO063.html

http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf

http://www.cbsnews.com/

http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/chousa/shisetu/007/gaiyou/021003.htm

http://www.nier.go.jp/shisetsu/

http://www.mext.go.jp/b_menu/houdou/27/06/attach/1358429.htm

http://www.asahi.com/special/08004/TKY200805260372.html(in

http://www.mlit.go.jp/common/001040309.pdf

Kaynakça

Bölüm 3 AIJ (Architectural Institute of Japan). 2003. Survey on Seismic Capacity of School Facilities (Japonca).

———. 2003. Survey on Seismic Retrofitting of School Facilities (Japonca).

———. 2003. Survey on Seismic Inspection of Nonstructural Elements of School Facilities (Japonca).

JBDPA (Japan Building Disaster Prevention Association). 1990, 2001a. Standard for the Seismic Diagnosis of Existing Reinforced Concrete Buildings (revised in 1990 and 2001) (Japonca).

———. 2001b. Guidelines for Seismic Retrofit of Existing Reinforced Concrete Buildings (revised in 2001) (Japonca).

———. 2001c. “Seismic Evaluation and Retrofit (seismic evaluation standard and guideline for retrofit for RC structure) (Japonca).

MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology). 2001. Methods of Vulnerability Assessment for RC School Building and Structural Steel-framed School Building (revised version) (Japonca).

———. 2003a. Manuals for Improvement of Seismic Performance of School Buildings: Reinforced Concrete Buildings (Japonca).

———. 2003b. Guidelines for Promotion of Earthquake-resistance School Building. https://www.nier.go.jp/shisetsu/ pdf/e-taishinsuishin.pdf.

———. 2003c. Manual for Seismic Retrofitting of School Facilities (for RC School Building,, Revised Edition 2003 (Japonca).

———. 2003d. Manual for Improvement of Seismic Performance of Structural Steel-framed Gymnasium, Revised Edition 2003 (Japonca). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinjirei.pdf

———. 2006a. “Seismic Retrofitting Quick Reference: School Facilities That Can Withstand Earthquakes—Examples of Seismic Retrofitting.”

———. 2006b Standards for Diagnosis for Seismic Capacity of Gymnasium (Japonca). http://www.mext.go.jp/component/a_menu/education/detail/ icsFiles/afieldfile/2011/12/08/1237613_01.pdf

———. 2008a. Case Studies for Seismic Retrofitting of School Facilities (Japonca). http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/syuppan/081028/002.pdf.

———. 2008b. PFI Manual for Seismic Retrofitting for Public Schools (Japonca). http://www.mext.go.jp/a_menu/ shotou/zyosei/pfi/001.pdf.

———. 2010. Protecting Children from Falling and Tumbling Objects due to an Earthquake. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-hikouzou.pdf

———. 2012a. Case Studies for Seismic Countermeasure on Nonstructural Components of School Facilities (Japonca). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/hikouzoujirei.pdf.

———. 2012b. Countermeasures against Fallen Objects in Gymnasium (Japonca). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/anti-drop_all.pdf

———. 2014. Ideal State of Disaster-Resilient School Facilities–Tsunami protection measures and enhancement of disaster prevention function as evacuation shelter–. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-disaster-resilient.pdf

———. 2015a. Guidebook for Earthquake Protection for Nonstructural Elements of School Facilities Revised Edition— Protecting Children from Falling and Tumbling Objects due to an Earthquake—Implementing Earthquake Resistance Inspection. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-gijyutsu2.pdf

Ministry of Education, Science and Culture. 1985. Methods of Vulnerability Assessment for Reinforced Concrete Masonry (Japonca).

———. 1999. Manuals for emergency reinforcement of school buildings (Japonca). https://www.nier.go.jp/shisetsu/ pdf/e-taishinsuishin.pdf.

Nakano, Y. 2007. “Seismic Rehabilitation of Seismically Vulnerable School Building in Japan.” Regional Development Dialogue 28, no. 2: 66 – 81.

Okada T., T. Kabeyasawa, Y. Nakano, M. Maeda, and T. Nakamura. 2000. “Improvement of Seismic Performance of Reinforced Concrete School Building in Japan—Part 1: Damage Survey and Performance Evaluation after 1995 Hyogo-Ken Nambu Earthquake.” Proceedings of the 12th World Conference of Earthquake Engineering.

92



http://www.mext.go.jp/component/a_menu/education/detail/

http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/zyosei/syuppan/081028/002.pdf

http://www.mext.go.jp/a_menu/








Kaynakça

Bölüm 4 Matsuoka Y., Joerin J., Shaw R. and Takeuchi Y. (2012). “Partnership between City Government and Community-based

Disaster Prevention Organizations in Kobe, Japan”. In Shaw R. (ed), Community Based Disaster Risk Reduction. 151-184. Emerald Publisher. UK.

MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology). 2003. Guidelines for Promotion of Earthquake- resistance School Building. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf.

NIER (National Institute for Educational Policy Research). 2005. Manual for Seismic Retrofitting of School Facilities with Quality Improvement (Japonca). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/manyu.pdf.

Shaw, R. 2014. “Kobe Earthquake: Turning Point of Community-based Risk Reduction in Japan.” In Community Practices for Disaster Risk Reduction in Japan, edited by R. Shaw, 21–32. Japan: Springer.

Bölüm 5 MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology). 2012. Survey on Status of Seismic Resistance of

Public School Facilities (Japonca).

———. 2014. Handbook for Rehabilitation for Life-span Extension of School Facilities (Japonca). http://www.mext. go.jp/component/b_menu/shingi/toushin/ icsFiles/afieldfile/2014/01/08/1343018_01_2.pdf.

93

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/manyu.pdf

Kaynakça

Depreme karşı güçlendirme ve yeniden inşa konusunda İngilizceye çevrilen kılavuzlar ve el kitapları Committee for Research Studies on the Visions of School Facilities. 2013. Countermeasures against the Deterioration of

School Facilities: Promotion of the Lifespan Extension of School Facilities. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e- lifespanextention.pdf.

Investigative Commission on School Facility Improvement in Light of the Damage Caused by the Great East Japan Earthquake. 2011. Urgent Recommendation Concerning ‘School Facility Improvement in Light of the Damage Caused by the Great East Japan Earthquake. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e_Urgent_Recommendationl_ Body.pdf.

———. 2011. Urgent Recommendation Concerning ”School Facility Improvement in Light of the Damage Caused by the Great East Japan Earthquake” (outline). http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e_Urgent_Recommendation_Outline. pdf.

MEXT (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology). 2003. Guidelines for Promotion of Earthquake- resistance School Building. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf.

———. 2004. Barrier-free School Facility Promotion Guideline. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-bariashishin.pdf.

———. 2006. Seismic Retrofitting Quick Reference: Schools Facilities That Withstand Earthquakes—Examples of Seismic Retrofitting. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinjirei.pdf.

———. 2010a. A Collection of Exemplary Design of Elementary and Junior High School Facilities based on the Revision of Guidelines for Designing Elementary and Junior High School Facilities http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e- ejschool.pdf

———. 2010b. Anthology of Ideas for Creating New School Facilities – Achieving Fulfilling Educational Activities and an Enriched School Life. http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-ideaschool.pdf

———. 2010c. Protecting Children from Falling and Tumbling Objects Due to an Earthquake: Guidebook for Earthquake Protection for Nonstructural Elements of School Facilities. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-hikouzou.pdf.

———. 2014. Ideal State of Disaster-Resilient School Facilities: Tsunami Protection Measures and Enhancement of Disaster Prevention Function as Evacuation Shelter. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-disaster-resilient.pdf.

———. 2015. Guidebook for Earthquake Protection for Nonstructural Elements of School Facilities, Revised Edition: Protecting Children from Falling and Tumbling Objects Due to an Earthquake—Implementing Earthquake Resistance Inspection. https://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-gijyutsu2.pdf

94

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e_Urgent_Recommendationl_

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e_Urgent_Recommendation_Outline

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-taishinsuishin.pdf

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-bariashishin.pdf


http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-

http://www.nier.go.jp/shisetsu/pdf/e-ideaschool.pdf




Küresel Afet Riski Azaltma ve İyileştirme Fonu (GFDRR) gelişmekte olan ülkelerin doğal tehlikelere karşı kırılganlıklarını daha iyi anlamalarına ve azaltmalarına ve iklim değişikliğine uyum sağlamalarına yardımcı olan küresel bir ortaklıktır. 400’den fazla yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası ortak ile birlikte çalışan GFDRR, politikalara ve stratejilere afet ve iklim riski yönetimini dahil edilmesini sağlamak için hibe finansmanı, Teknik yardım, eğitim ve bilgi paylaşımı faaliyetleri sunmaktadır. Dünya Bankası tarafından yönetilen GFDRR 34 ülke ve 9 uluslararası kuruluş tarafından desteklenmektedir.

www.gfdrr.org

Tokyo’daki Dünya Bankası Afet Riski Yönetim Merkezi gelişmekte olan ülkelerin afet riski yönetimini ulusal kalkınma planlaması sürecine ve yatırım programlarına yansıtmalarına yardımcı olmaktadır. Küresel Afet Riski Azaltma ve İyileştirme Fonu kapsamında ve Dünya bankası Tokyo Ofisi ile koordinasyon içerisinde, Afet Riski Yönetim Merkezi, teknik yardım hibeleri sağlayarak Japonya’nın ve dünyanın afet riski yönetimi uzmanlık birikimini ve çözümlerini Dünya Bankası ekipleri ve hükümet yetkilileri ile buluşturmaktadır. 37’den fazla ülke merkezin teknik yardımlarından, bilgilendirme ve kapasite oluşturma faaliyetlerinden yararlanmıştır. Afet Riski Yönetim Merkezi 2014 yılında Japonya ile Dünya Bankası’nın Gelişmekte Olan Ülkelerde Afet Risk Yönetimini Yaygınlaştırma Programı yoluyla kurulmuştur – bu Japonya’nın Maliye Bakanlığı ile Dünya Bankası arasında bir ortaklıktır.

www.worldbank.org/drmhubtokyo İrtibat: Dünya Bankası Afet Riski Yönetim Merkezi, Tokyo Tel.: +81-3-3597-1320 E-posta: [email protected] Web sitesi: http://www.worldbank.org/drmhubtokyo

96

http://www.gfdrr.org/

http://www.worldbank.org/drmhubtokyo


http://www.worldbank.org/drmhubtokyo

World Bank Documentdocuments.worldbank.org/curated/en/...2016 Okulları Uygun Ölçekte Afetlere...

Documents

Transcript of World Bank Documentdocuments.worldbank.org/curated/en/...2016 Okulları Uygun Ölçekte Afetlere...