WinGIS2003

��Profesionalni GIS sistem za MS Windows

�� Software that Shows!

Korisni�ki vodi� za WinGIS 2003

Bosnian Edition II

2000-2005 PROGIS Software AG. Sva prava zadržana. PROGIS izdanje za korištenje sa Microsoft Windows-ima.

Nijedan dio ovog izadanja ne smije biti umnožen, prenešen, pohranjen u bazu podataka, ili preveden u bilo koji od jezika, u bilo kojoj formi i bilo kojim sredstvima, bez pismene dozovole firme PROGIS Software AG, Postgasse 6, A-9500 VILLACH, Austria.

WinGIS-ov i PROGIS-ov logo su registrovani zaštitni znaci PROGIS

Software AG. Ostala imena proizvoda pomenuta u ovom priru�niku mogu biti zaštitni znakovi ili registrovani zaštitni znakovi kompanija na koje se odnose i

predstavljaju svojinu njihovih proizvo�a�a.

Štampano u Austriji

Sporazum o Licenci PRO�ITAJ USLOVE SPORAZUMA PAŽLJIVO PRIJE OTVARANJA PAKETA KOJI SADRŽI PROGRAMSKI CD-ROM, SA KOMPJUTERSKIM SOFTVEROM I PRILOŽENOM KORISNI�KOM DOKUMENTACIJOM (PROGRAM). SPORAZUM O LICENCI PREDSTAVLJA CIO SPORAZUM KOJI SE ODNOSI NA PROGRAM, IZME�U VAS I PROGIS SOFTWARE AG, POSTGASSE 6, A-9500 VILLACH, (U DALJEM TEKSTU DAVALAC LICENCE) I ZAMJENJUJE BILO KOJI RANIJI PRIJEDLOG, PREZENTACIJU, ILI PRIHVATANJE I SLAGANJE SA USLOVIMA OVOG SPORAZUMA. AKO NE ŽELITE BITI VEZANI OVIM SPORAZUMOM, TREBATE ODMAH VRATITI PAKET NEOTVOREN, I PRIMI�ETE NATRAG SVOJ NOVAC. 1. Dozvola. Davalac licence Vam ovim dozovljava i Vi prihvatate, ne-isklju�ivo pravo korištenja Programskog CD-ROM-a i kompjuterskog softvera na njemu samo u formi objektnog koda (sveukupno u daljem tekstu Softver), i pridružene korisni�ke dokumentacije, samo kako je autorizovano u ovom Sporazumu. Softver smijete koristiti samo na jednom kompjuteru, vlastitom, iznajmljenom ili kontrolisanom od Vas; ili u slu�aju neoperativnosti tog kompjutera, na odabranom rezervnom kompjuteru. Nije dozvoljeno istovremeno korištenje Softvera na dva ili više kompjutera, niti korištenje u lokalnoj ili drugoj mreži, bez prethodnog pisanog pristanka od strane Davaoca licence i uplate dodatnih licenci. Vi se slažete da ne�ete dodijeliti, podlicencirati, prenijeti, založiti, iznajmiti, ili podijeliti Vaša prava pod ovim Sporazumom o licenci. Prilikom instaliranja ovog Softvera na Vaš kompjuter, možete zadržati programski CD-ROM u svrhu rezerve. Možete napraviti kopiju Korisni�kog priru�nika u svrhu rezerve. Bilo koja takva kopija Programa ili Korisni�kog priru�nika �e uklju�iti autorska prava Davaoca licence i ostale odgovaraju�e napomene. Osim ako nije odobreno pod ovim paragrafom, nijedna kopija Programa ili bilo kojeg dijela se ne smije napraviti, niti je smije napraviti osoba koju ovlastite. 2. Prava Davaoca licence: Vi prihvatate i slažete se da se Program sastoji od vlasni�kih, neobjavljenih proizvoda Davaoca licence, zašti�enog po austrijskom Zakonu o autorskim pravima i Zakonom o zaštiti opšte primjene. Vi dalje prihvatate i slažete se da sva prava, naslovi i interesi za i u Programu su i osta�e sa Davaocem licence. Ovaj Sporazum o licenci ne prenosi se na Vas interes u ili za Program, ve� samo ograni�ena prava korištenja opoziva u skladu sa uslovima ovog Sporazuma. 3. Troškovi licence: je cijena koju platite u skladu sa dozvolama datim ovim Sporazumom. 4. Termini: Ovaj Sporazum stupa na snagu otvoranjem paketa i traje do njegovog prekida. Možete prekinuti ovaj Sporazum u bilo koje vrijeme vra�anjem Programa i svih njegovih kopija Davaocu licence. Davalac licence može prekinuti ovaj Sporazum usljed neslaganja sa Vama u pogledu bilo kojeg uslova ovog Sporazuma. Pod uslovom takvog prekida od strane Davaoca licence, prihvatate da vratite Davaocu licence Program i sve kopije i dijelove istog. 5. Ograni�ena garancija: Davalac garantuje, u Vašu korist, da �e programski CD-ROM, na kojem je kompjuterski softver, i Korisni�ki priru�nik, za period od 180/90 (zavisno od zemlje) dana od dana po�etka ovog Sporazuma, (u daljem tekstu garantni period), biti bez greške u materijalu i proizvodu. Davalac licence dalje garantuje, u Vašu korist, da ako se za vrijeme Garantnog perioda, pojavi greška u Programu, možete vratiti Program Davaocu, da bi dobili u zamjenu novi, ili ako je tako Davalac odredio, da dobijete natrag novac koji ste uplatili za Licencu iz ovog Sporazumom. Izuzev garancija datih iznad, za licenciran Program, i Softver sadržan u njemu, Davalac osporava bilo koju garanciju, koja može biti izražena ili podrazumjevana, uklju�uju�i (bez ograni�enja) i bilo koju podrazumjevanu garanciju uz mogu�nost povoljnije prodaje za odre�enu svrhu. 6. Ograni�ena odgovornost: Kumulativna odgovornost Davaoca licence prema Vama ili bilo kojoj drugoj strani za gubitak ili ošte�enje koje rezultira iz bilo kojeg prigovora, zahtjeva, ili akcije koja proizilazi iz ili se odnosi na ovaj Sporazum, ne�e pove�ati obaveze pla�ene Davaocu za korištenje Programa. Ni u kom slu�aju Davalac ne�e biti odgovoran za bilo koje indirektno, slu�ajno, posljedi�no, posebno, ili primjereno ošte�enje ili gubitak dobiti, �ak iako je Davalac bio obavješten o mogu�nosti takvog ošte�enja. Zaštitni znaci: WinGIS TM, WinMAP TM, WinMAP LT TM, WinSAT TM i PROGIS TM su zaštitni znaci Davaoca. Nikakvo pravo, licenca, ili interes za ovim zaštitnim znacima, ili bilo kojim drugim zaštitnim znacima Davaoca je pod ovim nedozvoljeno, i Vi prihvatate da takvo pravo, licenca, ili interes ne�e biti korišteno od Vas s obzirom na takve zaštitne znake. Državni zakon: Ovaj Sporazum �e biti interpretiran i korišten u skladu sa zakonima Austrije. Državni zakon: Ako do�e do bilo kakvog spora izme�u ugovornih strana ovog Sporazuma, a isti se odnosi na predmet Sporazuma, strana koja dobije spor �e se imenovati za nadoknadu, uz bilo koju drugu usaglašenu olakšicu, opravdane advokatske troškove i troškove parnice. Dodatni Softver: Ako ste naru�ili punu verziju jednog od PROGIS-ovih proizvoda mi Vam isporu�ujemo tako�e i demo-bazu podataka. Ova baza podataka je samo demo verzija; Vi se

slažete da morate kupiti ili naru�iti izvornu verziju. PROGIS nije odgovoran za bazu podataka. Djeljivost: Ako bilo koji uslov iz ovog Sporazuma bude proglašen kao poništen ili nevaže�i od strane bilo koje sudske nadležnosti, takva odluka ne�e imati uticaja na ostale uslove date u ovom Sporazumu. Odricanja: Pogrešna akcija bilo koje strane da nametne bilo koja prava dozvoljena ovdje, ili da poduzme akciju protiv druge strane, u slu�aju bilo kojeg kršenja prava datih ovdje, ne�e biti razmatrana u smislu odricanja te strane prema punosnažnim pravima u slu�aju budu�ih nesuglasica. Sporazum o Licenci PROGIS SOFTWARE AG

License Agreement READ THE TERMS AND CONDITIONS OF THIS AGREEMENT CAREFULLY BEFORE OPENING THE PACKAGE CONTAINING THE PROGRAM CD-ROM, THE COMPUTER SOFTWARE THEREIN, AND THE ACCOMPANYING USER DOCUMENTATION (THE PROGRAM). THIS LICENCE AGREEMENT REPRESENTS THE ENTIRE AGREEMENT CONCERNING THE PROGRAM BETWEEN YOU AND PROGIS SOFTWARE AG, POSTGASSE 6, A-9500 VILLACH, (REFERRED TO AS LICENCER) AND IT SUPERSEDES ANY PRIOR PROPOSAL, PRESENTATION, OR ACCEPTING AND AGREEING TO THE TERMS OF THIS LICENCE AGREEMENT. IF YOU ARE NOT WILLING TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENCE AGREEMENT, YOU SHOULD PROMPTLY RETURN THE PACKAGE IN UNOPENED FORM, AND YOU WILL RECEIVE A REFUND OF YOUR MONEY. 1. License Grant. Licencer hereby grants to you and you accept, a non-exclusive licence to use the Program CD-ROM and the computer software contained therein in object-code-only form (collectively referred to as the Software), and the accompanying user Documentation, only as authorized in this Licence Agreement. The Software may be used only on a single computer owned, leased, or otherwise controlled by you; or in the event of the inoperability of that computer, on a backup computer selected by you. Neither concurrent use on two or more computers nor use in a local area network or other networks is authorized without the advance written consent of Licencer and the payment of additional licences fees. You agree that you will not assign, sub-licences, transfer, pledge, lease, rent, or share your rights under this Licence Agreement. Upon loading the Software into your computer, you may retain the Program CD-ROM for backup purposes. You may make one copy of the User’s Manual for backup purposes. Any such copies of the Program or the User’s Manual shall include Licencer’s copyright and other proprietary notices. Except as authorized under this paragraph, no copies of the Program or any portions thereof may be made by you or any person under your authority or control. 2. Licencer’s Rights: You acknowledge and agree that the Program consists of proprietary, unpublished products of Licencer, protected under Austria copyright law and trade secret laws of general applicability. You further acknowledge and agree, that all rights, titles and interests in and to the Program are and shall remain with Licencer. This Licence Agreement does not convey to you an interest in or to the Program, but only a limited right of use revocable in accordance with the terms of this Licence Agreement. 3. Licence Fees: The licences fees paid by you are paid in consideration of the licences granted under this Licence Agreement. 4. Term: This Licence Agreement is effective upon your opening of this package and shall continue until terminated. You may terminate this Licence Agreement at any time by returning the Program and all copies thereof and extracts therefrom to Licencer. Licencer may terminate this Licence Agreement upon the breach by you of any term hereof. Upon such termination by Licencer, you agree to return to Licencer the Program and all copies and portions there of. 5. Limited Warranty: Licencer warrants, for your benefit alone, that the Program CD-ROM in which the computer software is embedded and the User’s Manual shall, for a period of 180/90 (depending on the country) days from the date of commencement of this Licence Agreement (referred to as the Warranty Period), be free from defects in material and workmanship. Licencer further warrants, for your benefit alone, that during the Warranty Period, a defect in the Program appears, you may return the Program to Licencer for either replacement or, if so elected by Licencer, refund of amounts paid by you under this Licence made under this Agreement. Except for the warranties set forth above, the Program, and the software contained therein, are licenced As is and Licencer disclaims any and all other Warranties, whether express or implied, including (without limitation) any implied warranties of merchantability of fitness for a particular purpose. 6. Limitation of Liability: Licencer’s cumulative liability to you or any other party for any loss or damages resulting from any claims, demands, or actions arising out of or relating to this Agreement shall not exceed the licence paid to Licencer for the use of the Program. In no event shall Licencer be liable for any indirect, incidental, consequential, special, or exemplary damages or lost profits, even if Licencer has been advised of the possibility of such damages. 7. Trademarks: WinGIS TM, WinMAP TM, WinMAP LT TM, WinSAT TM and PROGIS TM are trademarks of Licencer. No right, licence, or interest to such trademarks, or to any other trademarks of Licencer is granted hereunder, and you agree that no such right, licence, or interest shall be asserted by you with respect to such trademarks. 8. Governing Law: This Licence Agreement shall be construed and governed in accordance with the laws of Austria. 9. Governing Law: If any action is brought by either party to this Licence Agreement against the other party regarding the subject matter hereof, the prevailing party shall be entitled to

recover, in addition to any other relief granted, reasonable attorney fees and expenses of litigation. 10. Additional Software: If you have ordered a full version of one of the PROGIS products we deliver to you also a demo database. This database is only a demo version; you agree that you must buy or order a originally version. PROGIS is not responsible for the database side. 11. Severability: Should any term of this Licence Agreement be declared void or unenforceable by any court of competent jurisdiction, such declaration shall have no effect on the remaining terms her of. 12. No Waiver: The failure of either party to enforce any rights granted here under or to take action against the other party in the event of any breach hereunder shall not be deemed a waiver by that party as to subsequent enforcement of rights or subsequent actions in the event of future breaches. Licence Agreement PROGIS SOFTWARE AG

Verzija 1.0 (2003-07-30) U priru�niku se koriste sljede�i simboli.

Zapamtite

Primjer

Napomena

Pažnja

WinGIS

Instalacija

Strana 1

Instalacija Sadržaj softverskog paketa WinGIS softverski paket uklju�uje: 1. Priru�nik 2. WinGIS instalacioni CD-ROM 3. Formular za registraciju Ako ste naru�ili verziju sa hardverskom zaštitom, primili ste i hardverski klju�. Sistemski zahtjevi Možete instalirati WinGIS na svakom ra�unaru sa operativnim sistemom MS Windows 95/NT 4.0 ili višom verzijom. Prednost je ako imate brz ra�unar sa 64 MB (ili više) glavne memorije da biste izbjegli probleme sa velikim projektima. Minimalna oprema koju preporu�ujemo je: • 80586 ili PENTIUM ili kompatibilan procesor • Sistemski softver MS Windows 95 / NT 4.0 (ili više) • 64 MB glavne memorije (bolje je što je više) • Grafi�ka kartica ( 800x600, 65536 boja) • 120 MB prostora na disku • Monitor (17” ili ve�i) • Miš • Dodatna oprema:

Plotter Printer digitajzer /grafi�ki tablet

X-plan polarni planimetar WinTAB tableti

Trebaju vam drajveri za U/I opremu (ploter, printer, itd.). Standardni ure�aji su podržani direktno Windows-ima.

WinGIS 2003

Strana 2

Ure�aji sa posebnim hardverom su normalno podržani od strane proizvo�a�a.

WinGIS sa svojim vlastitim drajverom (isporu�enim u WinGIS softverskom paketu) podržava x-plan polarne planimetre. sa svojim with its own driver.

Za rad sa WinGIS-om treba�e vam miš ili serijski ulazni ure�aj pošto nije mogu�e koristiti sve funkcionalnosti sa tastature! Za instalaciju Ubacite CD u CD ROM drajv i slijedite upute sa ekrana. Ako se, nakon što ste ubacili CD u CD ROM drajv automatski ne pojavi prozor za podešavanje, instalaciju morate zapo�eti ru�no. Kliknite na ‘Start’ dugme i izaberite ‘Run…’. Ukucajte putanju ili u prozoru za pretraživanje (eng. browser) na�ite ‘setup.exe’ fajl u ‘WINGIS2003’ direktoriju na CD-u. Slijedite upute sa ekrana. Verzija sa hardverskim klju�em (zaštitom). Ako klju� nije u portu, WinGIS �e raditi u standardnom modu. Da se aktivira puna verzija, klju� mora biti uba�en u port i WinGIS 2003 mora biti ponovo pokrenut. Verzija softverskog klju�a. Program �e se instalirati sa vremenskim ograni�enjem. Da se dobije vremenski neograni�ena verzija mora se unijeti serijski broj WinGIS-a.

Strana 1

Sadržaj

SADRŽAJ..........................................................1

UVOD U WINGIS 2003 ......................................9 AKO STE NOVI U WINGIS-U 2003 .........................9

Uvod .....................................................................9 Poznavanje Windows aplikacija ...........................9 Grafi�ki editor .......................................................9 Specijalne funkcije .............................................10 WinGIS-osobine baza podataka ........................11 Funkcijske tipke..................................................13 Savjeti.................................................................15

PODEŠAVANJE VAŠEG WINGIS-A 2003 ......17 TRAKE SA ALATIMA .............................................17

ORGANIZACIJA PROJEKTA .........................21 PODRŽANI FORMATI FAJLOVA ..........................21 PREGLEDNIK PODATAKA ...................................22 DISTRIBUCIJA PROJEKATA STANDARDNE SIGURNOSTI .........................................................23 KREIRANJE PROJEKATA.....................................26 KREIRANJE PROJEKTA VISOKE SIGURNOSTI .30

Slojni atributi zaklju�ani......................................33 Poveži sa serijskim brojem.................................33 Lozinka ...............................................................33 Kreiranje Log-fajla ..............................................33 Organizator slojeva ............................................34

MOGU�NOSTI PRIKAZA................................37 PREGLED ..............................................................37 ORGANIZATOR SLOJEVA....................................38 ROTIRANJE...........................................................49 SNIMI KAO SLIKU .................................................49 ZUMIRANJE...........................................................50

WinGIS 2003

Strana 2

GENERALIZACIJA SLOJEVA ...............................53 RAD SA POGLEDIMA ...........................................55 BIBLIOTEKA SIMBOLA .........................................61

MOGU�NOSTI CRTANJA ..............................65 PREGLED ..............................................................65 VRSTE OBJEKATA ...............................................66

Dostupni grafi�ki objekti .....................................66 KORIŠTENJE SNAP-FUNKCIJE...........................68 CRTANJE POMO�U MIŠA ...................................70 UNOS TEKSTA......................................................75 UNOS KOORDINATA............................................77 DIGITALIZACIJA....................................................79

FUNKCIJE EDITOVANJA ...............................93 GLAVNE OPERACIJE EDITOVANJA ...................93 REFERENTNA TA�KA..........................................98 KOPIRAJ I POMJERI NA SLOJ.............................99

Dupliciraj na sloj .................................................99 Za što se koristi funkcija kopiranja sloja? ........100 Premjesti na sloj...............................................101

OPERACIJE SA TA�KOM ..................................102 POMJERANJE GRAFI�KIH OBJEKATA ............108 OSOBINE OBJEKTA ...........................................110

Generalno ........................................................110 Stil linije ............................................................111 Stil ispune.........................................................112 Ispuna simbolom..............................................113

EDITOVANJE TEKSTA .......................................115 EDITOR LINIJA....................................................119 EDITOVANJE LEGENDI......................................121 EDITOR SIMBOLA...............................................123 UMETANJE OLE OBJEKATA..............................125 PRILOZI ...............................................................127 PRILOŽI NA .........................................................128 EDITOVANJE LINKOVA......................................129 RAZNE MOGU�NOSTI KREIRANJA..................130

Kreiranje krive, linije i površine ........................130

Strana 3

Kreiranje ta�aka i simbola na pozicijama gabaritnih ta�aka...............................................................131 Kreiranje simbola .............................................133 Kreiranje paralelnih linija/poligona ...................133 Podijeli liniju .....................................................135 Poravnaj simbole..............................................136

DOTJERIVANJE ..................................................137 Tri vrste dotjerivanja.........................................138

OSTALE FUNKCIJE ZA RUKOVANJE OBJEKTIMA..................................................139

PREGLED ............................................................139 O specijalnim alatima vektorskog editovanja ...139

AUTOMATSKI SNAP ...........................................140 KONSTRUISANJE ...............................................145

Linijska ta�ka....................................................145 Ortogonalno .....................................................146 Presjek uglova..................................................146 Presjek dužina..................................................147 Opcije konstruisanja.........................................147

FUNKCIJE POVEZIVANJA..................................149 FUNKCIJE RAZBIJANJA .....................................151 GENERISANJE OBJEKATA ................................152 GENERISANJE MREŽE ......................................155

Vrste mreža......................................................156 BIBLIOTEKE ........................................................158

KAKO POBOLJŠATI IZGLED MAPE............161 OBILJEŽAVANJE OBJEKATA.............................161 DIJAGRAMI..........................................................163

Kreiranje dijagrama direktno iz grafike.............163 DIMENZIONIRANJE ............................................165

Od ta�ke do ta�ke ............................................165 Dimenzioniranje u zadatom pravcu..................166 Ortogonalno .....................................................166 Opcije za dimenzioniranje ................................167

MOGU�NOSTI GEOGRAFI�KE ANALIZE...169

WinGIS 2003

Strana 4

PREGLED ............................................................169 ANALIZA PREKLOPLJENIH POLIGONA............170

Presjek .............................................................171 Razlika .............................................................172 Prona�i neregularne poligone..........................172

TRAŽENJE POLIGONA.......................................174 TRAŽENJE OBJEKATA.......................................176 TRAŽENJE TEKSTA............................................179 ANALIZA POVRŠINA...........................................181 DIJELJENJE POLIGONA ....................................183 MJERENJE UDALJENOSTI ................................186

WinGIS-ov mjerni alat ......................................186

RAD SA SLIKAMA........................................189 PREGLED ............................................................189 U�ITAVANJE SLIKA............................................191

U�itavanje slika bez koordinata .......................191 U�itavanje slike sa fajlovima koordinata ..........199 Standardne opcije u�itavanja...........................201

MOGU�NOSTI EKSPORTA I IMPORTA ......203 PREGLED ............................................................203 OPIS PXF FAJLA.................................................204 OPIS ADF FAJLA.................................................205 OPIS ASC FAJLA ................................................216 OPIS SYM FAJLA................................................217 IMPORT FAJLA ...................................................218 EKSPORT FAJLA ................................................221

PODEŠENJE SISTEMA ................................225 PREGLED ............................................................225 GLOBALNE POSTAVKE .....................................226 PROJEKTNE POSTAVKE ...................................234

ŠTAMPANJE I PLOTANJE...........................245 PREGLED ............................................................245 PODEŠENJE ŠTAMPA�A I PLOTERA...............246 PREDLOŠKE .......................................................247

Strana 5

RAD SA PREDLOŠKAMA ...................................248 Definisanje predloške za štampu .....................248

PODEŠAVANJE STRANICE ...............................250 Papir .................................................................250 Margine ............................................................250

VIŠESTRUKE STRANICE ...................................251 Višestrani�ni dokumenat ..................................251 Unutrašnje margine..........................................251 Preklapanje ......................................................251 Numeracija strana ............................................252

PODEŠAVANJE KONA�NOG IZGLEDA ............253 Region ..............................................................253 Veli�ina.............................................................253 Pozicija .............................................................254 Legenda ...........................................................254

IDB ................................................................255 WINGIS IDB .........................................................255

DODATAK.....................................................259 WINGIS .INI FILE.................................................259

Uvod .................................................................259 Sekcija [INPUTDEVICES] (Ulazni ure�aji).......259 Sekcija [SETTINGS] (Podešenja) ....................260 Sekcija [DBApplications] ..................................272 Sekcija [DDEMLSettings] .................................273 Sekcija pojedina�ne aplikacije DDEML-konekcija273 Sekcija [ASCII Import] ......................................276 Sekcija [WelcomeScreen] ................................278 Sekcija [DIAGOPTIONS]..................................279 Sekcija [SNAP].................................................280 Sekcija [PREFERENCES]................................280 Sekcija [3DModule] ..........................................280 Sekcija [MODULES].........................................280 Sekcija [Construct] ...........................................282 Sekcija [VERSION] ..........................................282 Sekcija [SAVEOPTIONS].................................282 Ostale Sekcije ..................................................282

WinGIS 2003

Strana 6

Dodatno podešenje u sekciji [SETTINGS] za Winmaplt.ini samo (V 3.4)................................284

��..........................................................287

�

Strana 7

WinGIS 2003

Strana 8

Uvod u WinGIS 2003

Strana 9

UUvvoodd uu WWiinnGGIISS 22000033 AAkkoo ssttee nnoovvii uu WWiinnGGIISS--uu 22000033

�� Ovaj priru�nik treba da vidite kao li�nu radnu knjigu. Molimo Vas završite ova poglavlja korak po korak i pokušajte da primijenite primjere. Slike uklju�ene u primjere treba da pomognu u razumijevanju materije, ali je korisno da sami pro�ete kroz primjere barem jednom.

Ako na neka pitanja ne na�ete odgovor u ovom priru�niku, ne ustru�avajte se kontaktirati svog lokalnog distributera ili naš PROGIS centar za podršku. �� Da bi se koristio WinGIS neophodno je imati opšte znanje korištenja Windows aplikacija (programa). Ako je ovo vaš prvi kontakt sa Windows aplikacijama, molimo vas da se upoznate prvo sa radom u Windows sistemu. (Vidi Windows sistem pomo�i.) Dalje, brzi savjeti za rad sa Windows sistemom mogu se prona�i u priru�niku MS Windows-a. �

��

� Grafi�ki interfejs pod MS Windows osigurava zna�ajnu jednostavnost korištenja.

� Hibridni sistem baziran na brzoj vektorskoj grafici sa povezivanjem rasterske grafike.

� Slojevni koncept: korisni�ki definisana slojevna hijerarhija gdje sloj može biti isklju�en / uklju�en, a poseban sloj stati�an (fiksan).

WinGIS 2003

Strana 10

� Dodjeljivanje atributa svakom grafi�kom objektu (npr. liniji i ta�ki) je mogu�e i izvan baze podataka.

� Svaka promjena u grafici �e automatski biti ažurirana u bazi podataka (npr. površina poligona).

� Univerzalna zum-funkcija (funkcija uve�anja) (transparentnost, selektivnost), pogledi se mogu snimiti.

��

� Problem susjeda (automatsko pronalaženje susjednih površina i automatska proizvodnja izvještaja u bazi podataka)

� Pretraživanje susjeda unutar odre�enog radiusa (krug)

� Prora�un pojasa (eng. offset) (automatsko generisanje paralelnih linija)

� Razlaganje složenih grafi�kih objekata u individualne osnovne elemente

� Poligono preklapanje (sa svakim preklopljenim poligonom generiše se jedan novi zapis u bazi podataka)

� Automatsko generisanje mrežnih ta�aka (npr. kod rastera)

� Objekti oznake (eng. label). � Ru�no snap-iranje (minimiziranje slu�ajnih

grešaka kod crtanja). � Podržava zaobljene linije (eng. spline) � Rasterska grafika za interaktivnu digitalizaciju

(npr. skenirani rasteri, ortofoto snimci, satelitski snimci).

� Pridružena biblioteka za linije, simbole, šrafure i tekst. Simbol se može dodati koriste�i odgovaraju�i editor simbola

� Digitalizacija: mogu�a pomo�u normalne grafi�ke table ili planimetra; mogu� transfer podataka i

Uvod u WinGIS 2003

Strana 11

ra�unanje površina; linearna i Helmertova transformacija.

� Digitalizacija: nakon digitalizacije mogu�e je primijeniti automatski snap za minimiziranje slu�ajnih grešaka

� Vizualizacija tokom digitalizacije. � Dužinske i mjerne funkcije: ta�ka-ta�ka, ta�ka -

presje�na ta�ka, ortogonalno. � Vizualizacija rezultata upita nad bazom podataka

sa automatskim generisanjem objektnih grupa i šrafure koja se na njih odnosi (kartografske aplikacije), rad sa više projekata.

� Plotanje: plotanje definisanih pogleda, korisni�ki definisanih regija, korisni�ki definisana razmjera, automatskih kartografskih mreža, dizajniranje predloški (eng. templates), plotanje višestrukih strana, štampanje ili plotanje u pozadini (eng. spooling)

��

� Grafi�ki interfejs, koji garantuje jednostavan rad pod MS Windows-ima.

� Relacioni SQL standard, tabularna struktura kolona i redova.

� PROGIS-ova standardna baza podataka je WinMonitor ili Map Master 2000.

� Interna baza podataka se pojavljuje od WinGIS 2003 verzije.

WinGIS 2003 radi i sa internom bazom podataka i sa eksternom (ACCESS, Dbase) koriste�i aplikaciju (npr. WinMonitor) koju isporu�uje PROGIS ili njegov partner. ��

� Upiti baza podataka: Svaka relacija i svaki ugnijež�eni upit je mogu�

WinGIS 2003

Strana 12

� Otvaranje razli�itih fajlova kao što su: Access, dBase.

� Konektovanje na baze podataka koriste�i ODBC. � Statisti�ke i matemati�ke operacije nad poljima

baza podataka (prosjek, procenat, sredina, minimum, maksimum, suma, ...).

� Interaktivni monitoring: vidljivi su atributni podaci jednog ili više objekata dok radite u grafici.

� Više baza podataka se može kombinovati u jednom projektu (grafici) da se postigne bolja struktura za upravljanje bazom podataka.

� Import/Eksport podataka: u ASCII formatu možete importovati ili eksportovati grafi�ke podatke sa ili bez informacije o odre�enoj bazi podataka. Grafi�ki transferi koriste DXF-format za vektorsku grafiku ili BMP-format za rastersku grafiku. Raspoloživi formati: dBase III, Lotus 123, DIF, SQL, CSV.

��

� Monitoring : Prikazivanje podatkovnih polja sa povezanih objekata

� Editovanje/Umetanje : editovanje baze podataka � Anotiranje : ispis teksta iz baze podataka u

grafiku � Dijagram : kreiranje dijagrama i dodatne opcije � Povezivanje objekata iz grafike sa pripadaju�im

podacima iz baze: automatsko povezivanje

Ove se funkcije pozivaju iz menija baze podataka ili iz alata baze podataka

Uvod u WinGIS 2003

Strana 13

�� Skup WinGIS-ovih funkcija se može pozivati funkcijskim tipkama ili njihovom kombinacijom. Ove funkcijske tipke olakšavaju rad za iskusnog korisnika. Meni: Fajl otvori projekat Ctrl+O novi projekat Ctrl+N snimi projekat Ctrl+S štampa F2 Meni: edit izreži Ctrl+X kopiraj Ctrl+C zalijepi Ctrl+V izbriši Del selektuj sve Ctrl+A deselektuj sve Ctrl+D Meni: view organizator slojeva F5 pregled F8 zum u (uve�anje) Ctrl++ zum izvan (umanjenje) Ctrl+- sljede�i selektovani objekat Tab snimi pogled kao sliku Ctrl+F3 Meni: alati Globalne postavke Ctrl+G Projektne postavke Ctrl+P Meni: baza podataka edituj/zalijepi F10 prikaži bazu podataka F7 ponovo u�itaj bazu podataka F12 razno: unos koordinata F4 ortogonalna linija uklj./isklj. F6 zatvori površinu Ctrl+E

WinGIS 2003

Strana 14

undo funkcija Ctrl+Z redo funkcija Ctrl+Y pomo� F1 snap uklj./isklj. F9

Uvod u WinGIS 2003

Strana 15

�� Koristite "globalne postavke" u "alatima" iz menija, da biste podesili WinGIS-ove osnovne osobine prema vlastitim željama. Možete automatski snimati, mijenjati stil prikaza objekta kod selekcije, veli�inu zuma, stil teksta, itd. U "projektnim postavkama" mogu�e je definisati postavke koje �e se odnositi samo na odre�eni projekat. U meniju fajl/osobine možete vidjeti informacije o objektima u projektu, statistiku i generalnu informaciju. Ovdje možete unijeti komentare koji se odnose na projekat. Trake sa alatima se mogu uklju�iti i isklju�iti, pomjeriti i promijeniti im veli�inu. U organizatoru slojeva možete kreirati, generalizovati i aranžirati slojeve. Možete kreirati i obraditi legendu i geo tekst. Generališite vaš sloj da biste pove�ali brzinu izvršenja projekta. Organizujte vaše slojeve u grupe. Slojevi koji su u grupi mogu se tretirati individualno ili zajedno. Možete promijeniti stil linije, šrafuru (stil ispune), itd. za sve slojeve u istom trenutku. U biblioteci simbola možete kreirati, promijeniti i brisati simbole. Simboli se mogu kopirati iz jedne biblioteke u drugu. Pomo�u organizatora pogleda možete promijeniti i snimiti korištenu perspektivu. Organizator pogleda sadrži dodatni prozor pregled koji omogu�ava bolji pregled kod rada sa velikim projektima. Sa alatom za selekciju možete uve�ati neku površinu. Crtajete desnim mišem okvir u dijelu koji želite da uve�ate. Koristite automatsku funkciju snapa da ispravite greške. Razmaci izme�u linija se zatvaraju automatski. Koristite razli�ite alate u alatima za selekciju da biste selektovali objekte ta�nije. Možete selektovati sa pravougaonikom, krugom ili poligonom. WinGIS

WinGIS 2003

Strana 16

podržava višelinijski tekst i pretraživanje teksta. Promijenite karakteristike teksta koriste�i desni klik mišem. Obratite pažnju na statusnu liniju u WinGIS-ovom prozoru. Na njoj se ispisuju koordinate miša, naredni korak neke funkcije, mjerena udaljenost, itd. Možete koristiti unos koordinata (F4 ili desni klik mišem) da podesite ta�ke i objekte ta�no bez rada sa mišem. Prošireni meni, tzv. context meni, za crtanje pojedinih oblika (polilinija – crtanje ortogonalne linije, luk – ako su poznate dvije ta�ke na luku i radius i sl., poligon – crtanje pravougaonog poligona razvla�enjem okvira i sl., krug – ako je poznat dijametar kruga i sl.) se aktivira kada se aktivira odgovaraju�i alat iz grupe alata za crtanje. Koristite ovaj meni za ta�nije crtanje. Sa funkcijom dotjerivanja u "edit" meniju, linije se mogu odsje�i jedna prema drugoj. Ovo je veoma korisno kada se ispravljaju greške koje nastaju kod digitalizacije. Direktan import AutoCAD, ArcView, ArcInfo, Map Info i Microstation formata je mogu�e. Import digitalnog DKP formata je u potpunosti podržano. Projekcija projekta se snima. Konverzija za vrijeme importa ili eksporta je mogu�a. Direktan i bez gubitaka import i eksport AMP – formata je tako�e mogu�e. Podržava se prenos bez gubitaka izme�u projekata. Dijagrami se mogu kreirati iz menija baze podataka i podesiti direktno na odgovaraju�i objekat. Podržan je novi i brzi slikovni format PRI. Transformacija je mogu�a korištenjem alata VMSI. Proizvodnja kona�nog izgleda projekta je u potpunosti integrisana u dijalog prozoru štampe. Mogu�e je ubaciti tekst, slike, polja i legende. Posjetite PROGIS Software AG website: www.progis.com. Ovdje možete biti u toku sa najnovijim WinGIS-ovim razvojem.

Podešavanje Vašeg WinGIS-a 2003

Strana 17

PPooddeeššaavvaannjjee VVaaššeegg WWiinnGGIISS--aa 22000033

TTrraakkee ssaa aallaattiimmaa Trake sa alatima (eng. toolbars) vam omogu�uju da organizujete komande u WinGIS-u tako da možete brzo prona�i alat koji vam treba. Možete jednostavno organizovati izgled svog WinGIS-a: dodati i otkloniti menije, otkloniti, prikazati i pomjerati trake. Grupa menija je specijalna grupa alata na vrhu ekrana koja sadrži menije za Fajl, Edit i Prikaz. Jedan takav meni sadrži listu komandi. Koristite dijalog prozor Trake sa alatima iz menija Prikaz da biste oblikovali izgled vašeg WinGIS-a. WinGIS ima dvije kategorije alata:

� Funkcionalna � Upravlja�ka

�

�� Pomo�u ovih alata upravljate funkcijama WinGIS-a.

WinGIS 2003

Strana 18

Meni: Prikaz – Trake sa alatima – Standardni alati

Standardni: Novi, Otvori fajl, Snimi fajl, Štampaj/Plot, Slojevi, Legende... Meni: Prikaz – Trake sa alatima – Alati prikaza

Prikaz: Zum funkcije Meni: Prikaz – Trake sa alatima – Alati za crtanje

Crtanje: Objekata, Simbola, Konstrukcija... Meni: Prikaz – Trake sa alatima – Alati za selekciju

Selekcija: Izaberi alat za selekciju (selekcija pomo�u kruga, selekcija pomo�u pravougaonika, selekcija pomo�u poligona), transparentnost, deselekcija, redo (poništenje akcije), undo (vra�anje poništene akcije) Meni: Prikaz – Trake sa alatima – Alati baza podataka

Podešavanje Vašeg WinGIS-a 2003

Strana 19

Baze podataka: funkcije baze podataka

��Ovo su grupe alata pomo�u kojih rukujete: Organizatorom slojeva, Organizatorom pogleda, Organizatorom legendi i Bibliotekom simbola. Meni: Prikaz

� ��

Postoje dva tipa:

� Usidreni � Plivaju�i

Usidrene trake sa alatima Usidreni alat je alat koji je ‘usidren’ tj. fiksiran u programski prozor. Alat može biti ‘usidren’ uz lijevu, desnu ili donju granicu programskog prozora. Ako povu�ete alat na granicu programskog prozora, on �e biti usidren.

Plivaju�e trake sa alatima Veli�ina plivaju�e grupe se može mijenjati. Duplim klikom na mjesto za rukovanje, taj alat �e postati plivaju�i

�� Kliknite na mjesto za rukovanje (dvije vertikalne, paralelne linije na lijevoj strani grupe) na usidrenoj grupi, ili kliknite na naslov plivaju�e grupe.

WinGIS 2003

Strana 20

Povucite grupu na novu lokaciju. Ako povu�ete grupu na ivicu programskog prozora, on postaje usidrena grupa. �� Da promijenite veli�inu plivaju�e grupe, pomjerajte pokaziva� preko bilo koje ivice dok se ona ne pretvori u duplu strelicu, i tada povucite ivicu grupe.

Organizacija projekta

Strana 21

OOrrggaanniizzaacciijjaa pprroojjeekkttaa PPooddrržžaannii ffoorrmmaattii ffaajjlloovvaa

U WinGIS-u 2003 postoje 3 na�ina za snimanje vaših projekata:

� .AMP: Standardni - WinGIS projekat bez zaštite lozinkom

� .SSP: Projekat standardne sigurnosti (Standard Security Project)– sa lozinkom (ekvivalent WinMAP LT – fajlovima). (WinGIS 2003 Crypto High Performance, Professional + Professional)

� .HSP/.HSD: Projekat visoke sigurnosti (High Security Project) je isto tako zašti�en lozinkom (Only WinGIS 2003 Crypto High Performance)

WinGIS 2003

Strana 22

PPrreegglleeddnniikk ppooddaattaakkaa WinGIS 2003 Crypto High Performance i WinGIS 2003 Professional+ se isporu�uju sa razli�itim preglednicima podataka (Viewer-ima): Data Viewer i Data Viewer plus. Data Viewer ima sljede�e mogu�nosti za pregledanje:

� Selekcija � Deselekcija � Podešavanje štampa�a � Štampanje

Data Viewer je ograni�en na jedan Standardni zašti�eni projekat (SSP). Data Viewer plus je sli�an prethodnom, ali je u mogu�nosti da rukuje sa nekoliko projektnih fajlova i proširen je sa "Otvori fajl” i “Zatvori fajl” dijalogom. Ima sljede�e mogu�nosti za pregledanje:

• Selekcija • Deselekcija • Podešavanje štampa�a • Štampanje • Otvori fajl • Zatvori fajl


Strana 23

DDiissttrriibbuucciijjaa pprroojjeekkaattaa ssttaannddaarrddnnee ssiigguurrnnoossttii

(Samo primjenjivo kod WinGIS 2003 Crypto High Performance) Da bi se distribuirali projekti standardne sigurnosti (SSP) možete koristiti Setup kreator koji se zove Zapakuj & Distribuiraj (eng. Pack & Distribute). On definiše projektne fajlove i slike (ako je potrebno) i kreira isporu�ive postavke (eng. setup) skupa podataka.

Izaberite Data Viewer preglednik podataka ako želite da prenosite samo jedan projekat, ili izaberite Data Viewer Plus preglednik ako želite da kreirate Setup za više projekata (svi ovi projekti moraju imati istu lozinku).

WinGIS 2003

Strana 24

Preporu�uje se da prvo kopirate vaš projekat ili projekte u direktorij Wingis\Dviewer. Tada možete selektovati projekat/projekte �iji transfer želite da izvršite. Uz to možete dodati slike vašem projektu. Kliknite na dugme za Lozinku (eng. Password) i ubacite lozinku koju ste unijeli kada ste snimili vaš projekat.

Nakon što ste selektovali projekte i slike i ubacili lozinku možete po�eti sa kreiranjem Setup-a. Sada morate izabrati ciljni direktorij za vaš Setup. Ovaj direktorij �e sadržavati sve neophodne fajlove za transfer projekta. Ako želite izvršiti transfer za više od jednog projekta sa jednim Setup-om, morate koristiti Data Viewer Plus i svi projekti moraju imati istu lozinku. Lozinka �e biti


Strana 25

kriptovana i snimljena u INI fajlu preglednika. Pošto svaki preglednik ima samo jednu lozinku on može otvoriti samo projekte koji imaju istu lozinku.

WinGIS 2003

Strana 26

KKrreeiirraannjjee pprroojjeekkaattaa Nakon što ste kreirali ili otvorili standardni AMP fajl, selektujte funkciju Fajl – Snimi kao… Sada možete snimiti projekat ili u standardnom .AMP, .SSP formatu ili u .HSP formatu.


Strana 27

Izaberite Standardni WinGIS projekat. Upišite ime .AMP fajla i kliknite na dugme Završi. Standardni WinGIS projekat �e biti kreiran. � �� Meni Fajl-Osobine !"��#�Sadrži opšti seting (postavke, podešenja) projekta.

WinGIS 2003

Strana 28

�$"��#�Informacija o naslovu projekta, temi, autoru, itd. može biti postavljena ovdje.

�%"�� #�Ovdje je izlistana statisti�ka informacija o vrstama i koli�ini objekata i slojeva lociranih u projektu.


Strana 29

�&"�' �� #�Sadrži listu svih fajlova sa ekstenzijom slike, OLE-objekata i drugih multimedijalnih objekata u projektu.

WinGIS 2003

Strana 30

KKrreeiirraannjjee pprroojjeekkttaa vviissookkee ssiigguurrnnoossttii

(Primjenjivo samo u verziji WinGIS 2003 Crypto High Performance) U Crypto High Performance verziji kreiraju se dva fajla iz vašeg projekta (.amp file): .HSP-file (Projekat visoke sigurnosti) i odgovaraju�i .HSD-fajl (Podaci visoke sigurnosti). Neophodno je imati oba fajla da bi bili u mogu�nosti pregledati projekat. Nakon što se kreira HSP projekat on se više ne može mijenjati, samo pregledati. Ako se trebaju izvršiti promjene one se moraju napraviti u originalnom projektu (.amp fajl) pa se zatim kreira novi HSP projekat. Samo su kratka imena dozvoljena za .HSP-fajl i .HSD-fajl. Ako ne selektujete ili ne unesete putanju, program bira trenutnu putanju.

Nakon što ste unijeli validna imena fajlova i kliknuli na dugme “Naredni” , morate izabrati da li i koje projekte treba dodati vašem HSP projektu.


Strana 31

AMP-fajl, iz kojeg �e se HSP projekat kreirati, bi trebao sadržavati sve slojeve (oni ne smiju sadržavati podatke) iz svih projekata. Možete unaprijed odrediti hijerarhiju slojeva u Organizatoru slojeva. Ako ima novih slojeva iz dodatih projekata, oni �e se dodati na dno hijerahije. Zapamtite da se ne mogu konvertovati OLE-objekti. Objekti labele �e se konvertovati kao tekst a slike �e se uvijek snimiti u .HSP fajlu. Ako ste snimili projektne poglede u vašim projektima i izabrali ista imena pogleda u više projekata, samo pogled projekta koji je prvi dodan �e biti konvertovan i snimljen. Ako niste dodali druge projekte vašem projektu, poseban dijalog se pojavljuje nakon što ste kliknuli na dugme "Naredni". Ovdje možete odlu�iti koje slojeve želite dodati .HSP fajlu (ovi objekti se mogu mijenjati) i koje slojeve želite dodati .HSD-fajlu (objekte u ovom fajlu ne možete mijenjati). Ova opcija je mogu�a samo u slu�aju da konvertujete samo jedan projekat u HSP/HSD format.

WinGIS 2003

Strana 32

S jedne strane je mogu�e mijenjati, brisati ili eksportovati objekte HSP-sloja, a s druge HSD-slojevi su zašti�eni, tako da ne možete editovati, brisati ili eksportovati objekte iz ovih slojeva. Dodajte što više slojeva u HSD-dio, pošto to pove�ava sigurnost projekta. Ali isto tako dodajte u HSD samo onaj sloj koji ne trebate mijenjati. Sljede�e opcije tako�e mogu biti uklju�ene za vaš HSP projekat:

�


Strana 33

�� Ako izaberete opciju “Slojni atributi zaklju�ani”, nije mogu�e mijenjati atribute sloja kao što je stil linije, boja, šrafura, itd., za objekte koji su zašti�eni. Ako ste ve� podesili odre�eni stil za neki objekat, ne možete ovo promijeniti promjenom atributa sloja. ��( �� Možete povezati HSP projekat sa posebnim serijskim brojem. Ovo je broj dongla (ure�aj kojim se štiti isporu�ena licenca WinGIS-a). Možete otvoriti projekat samo ako je dongl sa ovim brojem utaknut u vaš kompjuter. Ovo vam omogu�ava da odlu�ite koji PC i WinGIS/WinMAP verzija �e mo�i otvoriti vaš projekat. Najjednostavniji na�in da vidite broj dongla je da izaberete iz menija “Pomo� – Info”. �'�� Možete tako�e koristiti lozinku za HSP projekat kao u projektu standardne sigurnosti. Treba vam ova lozinka da otvorite projekat. Možete koristiti opciju u kombinaciji sa vezivanjem na serijski broj i vaš projekat �e imati duplu zaštitu. �)�� '�*�� Ako ste dodali neke AMP-fajlove vašem HSP projektu, možete kreirati Log-fajl. Svaki objekat ima absolutni ID broj u svom AMP-fajlu. Ovo je potrebno radi identifikacije objekata i za eventualnu vezu sa bazom podataka. Ako dodate nekom HSP-fajlu više .AMP-fajlova, svaki od objekata u dodatim fajlovima treba da ima novi ID broj kako bi se izbjeglo njihovo dupliciranje.

WinGIS 2003

Strana 34

Log-fajl sadrži originalni ID broj objekta iz AMP- fajla i novi ID broj objekta u HSP projektu. Ova informacija vam omogu�ava da obnovite vezu sa bazom podataka ako je to neophodno.

Primjer Log-fajla: UlaznoImeFajlaStari_ProgisIDNovi_ProgisID 110000000011000000000 110000000021000000001 110000000031000000002 110000000051000000003 110000000111000000004 110000000041000000005 110000000061000000006 110000000071000000007 110000000081000000008 110000000091000000009 110000000101000000010 210000000011000000011 210000000021000000012 2250000001250000003 2250000002250000004 2250000003250000005 �+�*� �� U osnovi, Organizator slojeva u HSP projektu je isti kao organizator slojeva u standardnom .AMP-projektu. Uz to, imate mogu�nost da uklju�ite ili isklju�ite zašti�ene objekte u HSD fajl. Sa funkcijom “On” svi objekti na sloju koji su snimljeni u HSP-fajl mogu biti ili uklju�eni ili isklju�eni. Svi zašti�eni objekti odre�enog sloja se mogu prikazati sa izbornim prozor�i�em za uklju�ivanje (isklju�ivanje) ispod HSD sloja. Svi objekti na HSD sloju su zašti�eni i ne možete ih mijenjati, brisati ili eksportovati. Oni samo mogu biti


Strana 35

selektovani (za DB-konekciju), ali ne u transparentnom na�inu selekcije. Ako objekat ima poseban stil (funkcija: Edit – Osobine objekta), ovaj stil objekta tako�e postoji poslije konverzije u HSP projekat.

WinGIS 2003

Strana 36

Mogu�nosti prikaza

Strana 37

MMoogguu��nnoossttii pprriikkaazzaa PPrreegglleedd

Glavna svrha GIS sistema je - naravno – vizualizacija informacije. WinGIS-ove mogu�nosti prikaza uklju�uju snimanje i ponovno pozivanje zumiranih površina i struktura sloja, generalizaciju sloja, nekoliko zum funkcija, brzo osvježavanje ekrana i pregled podataka iz druge aplikacije kao što je baza podataka (preko ActiveX kontrole). Ovo poglavlje objašnjava kako koristiti prednosti WinGIS-ovih mogu�nosti prikaza:

� korištenje Organizatora slojeva za rad sa osobinama sloja i strukturom sloja

� funkcija zumiranja projekta � generalizacija slojeva � rad sa pogledima

WinGIS 2003

Strana 38

OOrrggaanniizzaattoorr sslloojjeevvaa ��!��"�#� �� Tab Slojevi vam omogu�ava podešavanje redoslijeda slojeva, dodavanje novih i brisanje postoje�ih slojeva, i podešavanje osobina sloja.

Kliknite na ovo dugme da se izlistaju slojevi u onom redoslijedu u kojem se pojavljuju u projektu. Prvi sloj u listi se nalazi na vrhu projekta, zadnji izlistani sloj je na dnu projekta.

Kliknite na ovo dugme da izlistate slojeve po

abecedi. Kliknite na ovo dugme da dodate novi sloj.

Kliknite na ovo dugme da izbrišete izabrani sloj.


Strana 39

Kliknite na ovo dugme da pomjerite selektovani sloj na vrh projekta.

Kliknite na ovo dugme da pomjerite selektovani sloj na nivo iznad.

Kliknite na ovo dugme da pomjerite selektovani sloj na nivo ispod.

Kliknite na ovo dugme da pomjerite selektovani sloj na dno projekta.

Traženje sloja. Kliknite na ‘dvogled’ na desnoj strani polja, i selektova�e se polje koje ispunjava kriterij pretraživanja.

Radni sloj: Prikazuje aktivni sloj (ozna�en strelicom). Ime sloja: Poslije selekcije sloja, jednom kliknite na ime da bi se biste mu mogli promijeniti ime.

Radni sloj Ime sloja Vidljivost

Snap

Štampa

Stil linije

Ispuna simbolom

Zaklju�anost

Generalizacija

Stil ispune

WinGIS 2003

Strana 40

Vidljivost: Pokazuje da li je sloj vidljiv ili ne. Kliknite jednom na ovu kolonu da napravite sloj vidljivim ili nevidljivim. Snap: Odre�uje da li je automatski snap uklju�en ili ne za taj sloj. Kliknite jednom da uklju�ite ili isklju�ite snap. Štampa: Odre�uje da li �e sloj biti uklju�en kada se štampa projekat. Kliknite jednom da promijenite status za štampu. Zaklju�anost: Zaklju�an sloj ne može biti editovan. Dva puta kliknite da zaklju�ate ili otklju�ate sloj. Kada je sloj otklju�an pojavi�e se prozor za dijalog u koji se mora unijeti ispravna lozinka. Generalizacija: Pokazuje da li je sloj generalizovan. Dva puta kliknite da generalizujete sloj. Stil linije: Pokazuje stil linije sloja. Dva puta kliknite za editovanje. Stil ispune: Pokazuje stil ispune sloja. Dva puta kliknite za editovanje. Ispuna simbola: Pokazuje da li, ili ne, sloj ima ispunu simbola. Dva puta kliknite za editovanje.


Strana 41

!��"�$�� Tab za generalizaciju pokazuje generalizaciju slojeva u projektu. Prva kolona pokazuje vrijednost generalizacije od razmjere. Druga kolona pokazuje vrijednost za generalizaciju do razmjere. Ako se primjenjuje generalizacija razmjera izme�u, prikazane su obje veli�ine. Uvijek je mogu�e vidjeti da li ima ili nema generalizacije za sloj. Dva puta kliknite na sloj da editujete i/ili kreirate njegovu generalizaciju.

Vidite Generalizacija.

WinGIS 2003

Strana 42

!��"�$��Tab Grupe vam omogu�ava da kreirate i editujete grupe. Pri tome kada radite sa više slojeva u Grupi, izgleda kao da radite sa jednim slojem. Koriste se iste opcije za pojedina�no editovanje slojeva kao u tabu Slojevi. Uz to možete editovati sve slojeve u jednoj grupi u isto vrijeme kad editujete grupni sloj. Sve promjene napravljene u grupnom sloju preslikavaju se na slojeve unutar grupe.

Možete kreirati grupe, dodavati i brisati slojeve ako kliknete desnim dugmetom miša. Pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

Kreiraj novu grupu �e kreiratu novu grupu. Dodaj slojeve... poziva dijalog prozor iz kojeg možete selektovati slojeve koje dodajete.


Strana 43

Izbriši selektovane objekte �e izbrisati selektovane objekte.

WinGIS 2003

Strana 44

�!��"�%�� U tabu Legende možete kreirati, editovati i brisati legende za vaš projekat. Legende se tada mogu štampati sa projektom dodavanjem u dijalog prozoru za Štampu.

Kreirajte, preimenujte, kopirajte i izbrišite legende korištenjem

sljede�ih dugmadi: Lijeva kolona pokazuje kako je sloj predstavljen u legendi. Sloj se može predstaviti površinom, linijom, simbolom ili praznim prostorom. Klikajte na kolonu sve dok ne nai�ete na željenu formu. Srednja kolona sadrži tekst za sloj koji �e se pojaviti u legendi. Desna kolona pokazuje koji sloj je predstavljen. Editujte sloj legende klikom na desno dugme miša:


Strana 45

Dodaj unos: dodaje sloj legendi Izbriši unos: briše sloj iz legende Promijeni tekst: mijenja tekst prikazan na sloju (srednja kolona) Izaberi simbol: bira se simbol iz biblioteke simbola koji simbolizira sloj u legendi. Podigni na vrh: pomjera sloj na vrh legende. Spusti na dno: pomjera sloj na dno legende. Podigni: pomjera sloj za jedno mjesto iznad u legendi. Spusti: pomjera sloj za jedno mjesto ispod u legendi.

WinGIS 2003

Strana 46

!��&�$� !��

GeoTekst je tekst koji se pojavljuje u malom (inf. Pop-up) prozoru kada prelazite mišem preko objekta. Lijeva kolona pokazuje kod koje kolone je omogu�en GeoTekst. Srednja kolona pokazuje koji slojevi imaju GeoTekst i lijeva pokazuje izvor GeoTeksta. Samo jedan sloj u jednom momentu može imati omogu�en GeoTekst.

Kliknite desnim dugmetom miša da kreirate, editujete (uredite) i brišete GeoTekst za selektovani sloj. Sljede�i dijalog prozor �e se pojaviti:


Strana 47

Izvor podataka: • Ru�ni unos za dodavanje GeoTeksta objektima

direkto iz mape, ili birajte jednog iz liste (npr. Progis ID, Površina, itd.). Ako se izabere ru�ni unos, za pridruživanje GeoTeksta nekom objektu jednostavno kliknite desnim dugmetom miša (prethodno GeoTekst mora biti omogu�en) na objekat i izaberite Novi/Edit GeoTekst... iz pop-up menija. Unesite željeni tekst u dijalog prozor.

• Ispuni GeoTekst za sve objekte: svi objekti na odabranom sloju �e imati GeoTekst.

• Ispuni GeoTekst za odabrane objekte na sloju: svi selektovani objekti �e imati GeoTekst.

• Prikaži vrijednost za primarni GeoTekst: kada ru�no unesete GeoTekst, izabrani tekst �e biti prikazan kao primarni (standardni). Tada ga možete promijeniti.

• Pošalji u bazu podataka: planirano za implementaciju u narednom periodu.

• Vanjska baza podataka: Izvor GeoTeksta je vanjska

WinGIS 2003

Strana 48

baza podataka. • Unesite putanju do baze podataka ili koristite dugme

Potražiti • ID kolona: izaberite ID kolonu u bazi podataka. • GeoTekst kolona: izaberite kolonu sa informacijom

koja �e se koristiti kao GeoTekst.

Ciljni podaci: • Projekat snimljen: Podaci se snimaju u samom

projektu. • Izvor podataka: planirano za implementaciju u

narednom periodu. • Vanjska baza podataka: GeoTekst se snima u

selektovanoj bazi podataka. • ID kolona: selektuje se ID kolona u bazi podataka u

kojoj se snima ID. • GeoTekst kolona: selektuje se kolona u kojoj se

snima GeoTekst.


Strana 49

RRoottiirraannjjee

Mogu�e je rotirati trenutni prikaz projekta na ekranu. Meni: Prikaz – Rotiraj Ugao rotacije se može direktno unijeti ili odrediti grafi�ki izborom horizontalnog ili vertikalnog pravca. Može se koristiti funkcija snapa. Na lijevoj slici je prikaz pod 0° a na desnoj pod 30°.

Kod projekata puteva �esto je neophodno rotirati pogled na takav na�in da je osa puta paralelna sa jednom koordinatnom osom.

SSnniimmii kkaaoo sslliikkuu

Meni: Prikaz – Snimi kao sliku ili <Ctrl+F3> Pogled koji imate na ekranu se može snimiti u formatu bmp ili jpg.

Mogu�e je snimiti poglede nekog projekta da bi se takvi proslijedili klijentima.

WinGIS 2003

Strana 50

ZZuummiirraannjjee WinGIS 2003 Alati prikaza vam omogu�uju jednostavno i efektivno zumiranje u i izvan vašeg projekta.

�'��

Kada se izabere ovaj alat, vaš pokaziva� �e se pretvoriti u lupu. Klikanjem lijevim dugmetom miša duplira se razmjera (zum u) a klikanjem desnim dugmetom miša upolovljava se razmjera (zum izvan). Mogu�e je obilježiti površinu za zumiranje drže�i lijevo dugme miša pritisnuto dok ga pomjerate. �(��

Klikom na ovo dugme aktivira�e se funkcija ‘zum izvan’ dovoljne razmjere da se vidi cijeli projekat. Ovo vas spašava od ponavljanog klikanja na ‘zum izvan’ dugme koje bi vas dovelo u razmjeru dovoljnu da se na vašem ekranu vidi cijeli projekat. )��

Ovo vam omogu�ava da direktno unesete željenu razmjeru. Nakon što ste kliknuli na dugme pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:


Strana 51

Razmjera Ovdje možete unijeti ru�no razmjeru. Klikom na strelicu ponudi�e se lista ve� unešenih razmjera. Klikom na male strelice prema gore i prema dole, pove�ava se i smanjuje razmjera respektivno. Lista razmjera Jednostavno kliknite na željenu razmjeru. Edit Kada izaberete ovu komandu otvara se dijalog prozor kao na slici. Iz ponu�ene liste razmjera možete dodavati i brisati željene razmjere:

Dodaj: dodaje se razmjera Edit: birate razmjeru iz liste da biste je promijenili Izbriši: briše se razmjera

'��

Klikom na ovo dugme aktivira se funkcija ‘zum u’ (duplicira se razmjera).

WinGIS 2003

Strana 52

'��

Klikom na ovo dugme aktivira se funkcija ‘zum izvan’ (upolovljava se razmjera).

#��

Klikom na ovo dugme zumira se pogled koji uklju�uje sve izabrane objekte. #��*��

Ovim se zumira u sljede�i selektovani objekat. Ovo omogu�ava da ‘sko�ite’ od jednog objekta do drugog bez traženja objekta dok zumirate u i izvan. �(��

Ovaj alat omogu�ava pomjeranje pogleda direktno sa ekrana. Kliknite na ovo dugme, idite na mapu i kliknite na ta�ku sa mape. Pomjeranjem miša pojavljuje se ista�kana linija. Ona pokazuje smjer i udaljenost za koju �e se pogled pomjeriti. Kliknite ponovo i pogled �e se pomjeriti u onom smjeru i za onu udaljenost koju ste izabrali. � ��

Ovaj alat osvježava ekran. Ponekad, nakon što se izvrši neka komanda, projekat se ne pojavljuje kompletan na ekranu. Klikom na ovo dugme prikaz na ekranu se osvježava.


Strana 53

GGeenneerraalliizzaacciijjaa sslloojjeevvaa

Meni Prikaz – Organizator slojeva ili F5 ili Pomo�u ove komande možete odrediti pri kojoj razmjeri �e se sloj prikazati tj. biti vidljiv. Na ovaj na�in se može poboljšati prikazivanje projekta tako što �e se prikazivati samo slojevi koji obezbje�uju korisnu informaciju. Da bi se generalizovao sloj, prvo pozovite Organizator slojeva.

Slojevi koji su generalizovani ozna�eni su sljede�im

simbolom: Slojevi koji se stalno vide (nisu generalizovani) nemaju simbol. Za editovanje generalizacije jednog sloja, dva puta kliknite na kolonu generalizacije. Pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

kolona generalizacije

WinGIS 2003

Strana 54

Prikaži:

� uvijek: sloj �e biti uvijek prikazan � ako je razmjera manja: sloj �e biti prikazan

samo ako je razmjera manja od razmjere date u od.

� ako je razmjera ve�a: sloj �e se prikazati samo ako je razmjera ve�a od razmjere date od.

� ako je razmjera izme�u: sloj �e se prikazati ako je razmjera postigla vrijednost izme�u dvije razmjere unešene u dijalog prozor.

Unesite željene veli�ine i kliknite na OK. Sloj je sada generalizovan.

WinGIS projekat može sadržavati veoma precizne detalje, kombinovane sa širokim opsegom generalne informacije, kao što je npr. digitalni katastarski plan (detaljna informacija) u jednoj preglednoj karti državnih kantona (generalna informacija). Katastarski planovi (detalj) veoma velikih državnih kantona se ne mogu vidjeti jasno u pregledu, ali se oni osvježavaju svaki put kad se projekat zumira ili se izvrše neke grafi�ke operacije. Ovo zahtjeva dosta vremena. Jedan na�in da se ovo riješi bio bi da se ru�no isklju�e nepotrebni slojevi. Ovo �e ubrzati operaciju osvježavanja, ali �e se izgubiti na vremenu s druge strane jer se slojevi trebaju ponovo ru�no uklju�iti kada zatrebaju. Prakti�nije je izvršiti automatsko, dinami�ko uklju�ivanje/isklju�ivanje slojeva, koje zavisi od trenutne razmjere (nivoa zuma). Ovo se zove “Generalizacija”.


Strana 55

RRaadd ssaa ppoogglleeddiimmaa Pogled je jednostavno pogled koji vidite na vašem monitoru (površina koju ste zumirali, nivo zuma-razmjera, struktura sloja, itd.) snimljen pod jedinstvenim imenom. Pogled se može aktivirati preko tog imena i može se ponoviti ru�no zumiranje odre�ene površine. Pogled može imati podešenja sloja koja su primjenjena samo za taj odre�eni pogled. Prednost pogleda je jednostavnost pristupa �esto pozivanim dijelovima mape, npr. planovi grada na mapi države. Pogledi se mogu kreirati, brisati i aktivirati u bilo kojem momentu. Organizator pogleda sadrži dodatni prozor pregled koji omogu�ava bolji pregled kod rada sa velikim projektima. �

WinGIS 2003

Strana 56

+�� Da biste aktivirali postoje�i pogled, kliknite na dugme Pogledi i izaberite odgovaraju�i pogled iz liste, ili izaberite pogled direktno iz Organizatora pogleda dvostukim klikom na željeni pogled. Odgovaraju�i pogled se aktivira zajedno sa svojom pozicijom i vrijednoš�u svog zuma, te sa strukturom sloja. � ��,�� Kompletno organizovanje pogleda se vrši preko pop-up menija koji se pojavljuje kada kliknete desnim dugmetom miša na Organizator pogleda, koji ste prethodno izabrali iz alata Pogledi.


Strana 57

� �� Izaberite Novi iz pop-up menija. Pojavi�e se dijalog prozor Novi pogled:

Unesite ime pogleda u Ime. Klikom na opciju Snimi teku�i region uklju�uje se teku�i zumirani region u taj pogled. Klikom na opciju Snimi teku�u slojnu hijerarhiju uklju�uje se teku�e podešenje sloja u taj pogled. Klikom na Aktivirati pri startu uzrokuje da se pogled aktivira automatski kada se otvori projekat. �-�� Izaberite pogled koji želite brisati u Organizatoru pogleda. Kliknite desnim dugmetom miša i iz pop-up menija izaberite opciju Izbriši. Pogled se briše. �+�� Ažurira trenutno selektovani pogled sa teku�om slojevnom hijerarhijom i/ili zumiranom regijom. Postoje tri opcije u pop-up meniju:

� Ažuriraj pogled: teku�a zumirana regija postaje teku�i pogled.

� Ažuriraj slojeve: teku�e podešenje slojeva se dodaje u teku�i pogled.

WinGIS 2003

Strana 58

� Ažuriraj sve: i podešenje slojeva i zumirana regija se ažuriraju u teku�em pogledu.

� � �� Da biste promijenili osobine pogleda, postavite pokaziva� miša na Organizator slojeva i kliknite desnim dugmetom miša. Izaberite opciju Osobine iz pop-up menija. Prozor Osobine daje sljede�e informacije:

� Generalna informacija o pogledu � Regija i rotacija pogleda � Struktura slojeva pogleda


Strana 59

�� *��

�

Ovdje možete promijeniti ime pogleda i njegovo podešenje: Region: memoriše zumiranu regiju Slojevi: memoriše teku�e podešenje slojeva Aktiviraj pogled pri startu: automatski aktivira pogled kada se projekat otvori. �

WinGIS 2003

Strana 60

,�* ��

Ovdje možete vidjeti i promijeniti informaciju koja se odnosi na koordinate regije pogleda, njene dimenzije i njenu rotaciju. ��

Pokazuje slojevnu strukturu trenutno aktivnog pogleda.


Strana 61

BBiibblliiootteekkaa ssiimmbboollaa Meni Prikaz – Biblioteka simbola Desnim klikom na jedan od simbola iz biblioteke, pop-up meni �e ponuditi skup komandi za dodavanje novog simbola, traženje, editovanje i brisanje simbola. Klikom na Novi ili Edit, otvara se Editor simbola. Pogledajte i Editor simbola u poglavlju Funkcije editovanja. Odabirom komande Osobine otvori�e se prozor Osobine simbola. Primarna veli�ina predstavlja koliko �e puta simbol u grafici biti ve�i od simbola definisanog u editoru simbola. Pri tome, simbol u editoru simbola se kreira u odnosu na referentnu jedini�nu liniju (eng. default unit).

WinGIS 2003

Strana 62

Desnim klikom miša na polje za upis primarne veli�ine, pojavi�e se meni koji nudi komande za rad sa tekstom (Izreži, Kopiraj, Zalijepi, Izbriši)) i izbor jedinica koje se mogu koristiti kao ‘du’: Centimetri, In�i i Milimetri.


Strana 63

Primarni ugao je ugao pod kojim �e se simbol iscrtati u grafici. Promjenom ugla u ovom prozoru, odgovaraju�i simboli u grafici �e istovremeno promijeniti ugao. ‘Use count’ je informacija o tome koliko ovakvih simbola se ve� koristi u grafici. Komanda ‘Dodatno’ otvara prozor koji daje informaciju o adresi (linku) vanjskog objekta ako je ovaj korišten prilikom kreiranja simbola. Preko ovog prozora data je mogu�nost brisanja objekta iz simbola kao i promjena putanje (izvora).

WinGIS 2003

Strana 64

Mogu�nosti crtanja

Strana 65

MMoogguu��nnoossttii ccrrttaannjjaa PPrreegglleedd

WinGIS, kao GIS softver radi sa svim grafi�kim podacima kao što su rasterski planovi, putna mreža, topografske mape, statisti�ka grafika, itd. WinGIS nudi sve grafi�ke objekte potrebne za kreiranje ovih podataka: linije, polilinije, površine, simbole, krugove, kružne lukove, itd., i tako�e mogu�nost uklju�enja rasterskih slika. Uz to, da bi se ubacili podaci iz ostalih sistema, oni mogu biti

� digitalizovani korištenjem planimetara ili tableta za digitalizaciju

� crtani ru�no pomo�u miša (sa ili bez snapa) � crtani direktnim unošenjem koordinata

WinGIS 2003

Strana 66

VVrrssttee oobbjjeekkaattaa

-�� *�� Ta�ka

Linija/Polilinija

Poligon

Krug

Luk

Zaobljena linija

Poslovni dijagram

Simbol

Tekst

Kotna linija

Slika

OLE objekat

Simboli mogu biti sastavljeni od:

� Ta�aka � Linija i Polilinija � Poligona � Krugova i Lukova


Strana 67

� Slika

Razlika izme�u polilinije i linije je samo u broju gabaritnih ta�aka koje ima. Linija ima ta�no dvije gabaritne ta�ke a polilinija više od dvije. To zna�i da se polilinija sastoji od više linija. Linije i polilinije se tretiraju jednako. Dijagrami, tekstulani blokovi, simboli, OLE objekti i rasterske slike �e biti detaljnije opisani na narednim stranicama ovog priru�nika.

WinGIS 2003

Strana 68

KKoorriišštteennjjee ssnnaapp--ffuunnkkcciijjee

Snap-funkcija je neophodna kod ta�nog crtanja. Sljede�e postavke uti�u na snap: U Alati – Projektne postavke definiše se radijus za snap. U Prikaz-Organizator slojeva odre�uje se sloj na kojem �e snap biti aktivan.

Preporu�ujemo korištenje snap-funkcije uvijek za vrijeme crtanja što �e ubrzati vaš rad (ta�ku ili gabartinu ta�ku možete ucrtati unutar kruga specifiranog radijusa u odnosu na ta�ku sa kojom želite da se ova nova ta�ka poklopi). Samo u slu�aju da ne želite da se ova nova ta�ka poklopi sa postoje�om, isklju�ite snap funkciju. Snap funkcija se jednostavno uklju�uje i isklju�uje klikom na komandu iz trake sa alatima ili korištenjem funkcijske tipke <F9>: Novo: Snap na liniju, koristi se kad se jedna linija treba završiti ta�no na drugoj, ve� postoje�oj liniji.

Snap: uklj./isklj. (F9)


Strana 69

Kod završavanja nove linije, �uva se pritisnuta tipka <Shift> i pomjera se miš preko postoje�e linije. Ponudi�e se niz ta�aka ozna�enih crvenim križi�em. Klikom na željenu koordinatu, te još jednim klikom bilo gdje na grafi�kom dijelu ekrana, iscrta�e se nova linija.

WinGIS 2003

Strana 70

CCrrttaannjjee ppoommoo��uu mmiiššaa �.��

Tip pokaziva�a: Klikni na dugme za crtanje ta�ke i postavi pokaziva� na mjesto gdje želite dodati ta�ku, kliknite i ta�ka �e biti dodana na mjesto �ije su koordinate odre�ene mišem.

WinGIS prikazuje ta�ke kao male križi�e.

Pokaziva� miša mijenja svoj oblik zavisno od toga koja je funkcija za crtanje izabrana, i simbol teku�e funkcije za crtanje se pojavljuje odmah do pokaziva�a. Na taj na�in se slikovito pokazuje koja je funkcija aktivna.

Svaki klik mišem se može zamijeniti ta�nim unosom koordinata korištenjem funkcijske tipke <F4> ili desnim klikom miša. .��

Tip pokaziva�a: Prvi klik mišem odre�uje po�etak polilinije. Isprekidana linija slijedi pokaziva� miša da bi se pomoglo korektno crtanje željene polilinije. Svaki dodatni klik �e dodati novu


Strana 71

gabaritnu ta�ku. Linija se završava duplim klikom. Novi klik zapo�inje crtanje nove polilinije.

Zadnja ta�ka (ta�ka koja se ozna�ava duplim klikom miša) se ne dodaje poliliniji. Ovo važi za linije, polilinije i poligone.

�uvanjem tipke <Ctrl>, dozvoljava se crtanje linije samo po jednom pravcu pri �emu snap mora biti isklju�en.

�uvanjem tipke <Shift>, dozovljava se crtanje polilinija pod uglom od 0°, 45°, 90°, ... u odnosu na pravougli koordinatni sistem grafi�kog dijela ekrana. Snap mora biti isklju�en.

Funkcijska tipka <F6> uklju�uje ili isklju�uje ortogonalnu funkciju. �.��

Tip pokaziva�a: Poligon se crta na isti na�in kao linija i polilinija. Da bi se zatvorio poligon, samo dva puta kliknite. Kao i kod (poli)linije, dupli klik ne postavlja gabaritnu ta�ku. Klikom na dugme za crtanje poligona pojavi�e se dodatna traka sa alatima

koja omogu�ava crtanje ortogonalne linije, crtanje pravougaonog poligona razvla�enjem okvira i crtanje pravougaonog poligona pomo�u tri ta�ke.

WinGIS 2003

Strana 72

Funkcijska tipka <F6> uklju�uje ili isklju�uje ortogonalnu funkciju. �.��

Tip pokaziva�a: Da bi se nacrtao krug, kliknite na dugme za crtanje kruga na grupi alata za crtanje. Simbol kruga �e se pojaviti do pokaziva�a miša. Izaberite mišem centar kruga i kliknite jedanput. Sljede�i pomak miša odre�uje radijus, koji se tako�e može vidjeti u statusnoj liniji na dnu ekrana. Još jedan klik mišem okon�ava crtanje kruga. Klikom na dugme za crtanje kruga pojavi�e se dodatna traka sa alatima

koja omogu�ava crtanje kruga ako se poznaju razli�iti podaci o krugu.

Krug ovdje nije površina, iako se prikazuje kao površina sa šrafurom. Šrafura kruga ne može biti transparentna.

Krug se može precizno definisati korištenjem tipke <F4>. �


Strana 73

.��

Tip pokaziva�a: Da bi se nacrtao luk, kliknite na dugme za crtanje luka na grupi alata za crtanje. Simbol luka �e se pojaviti do pokaziva�a miša. Prvo izaberite centar luka i kliknite. Tada odredite radijus udaljavanjem miša od ta�ke, i kada postignete željeni radijus kliknete. Sada se odre�uje po�etna ta�ka luka. Da bi ovo olakšali, pojavljuje se vektor sa po�etkom u centru luka. Ista�kani luk �e se iscrtati u smjeru suprotnom od smjera kazaljke na satu u odnosu na po�etnu ta�ku. Tada odredite krajnju ta�ku klikom miša. Ugao izme�u po�etne i krajnje ta�ke i centar se prikazuju u statusnoj liniji. Klikom na dugme za crtanje kruga pojavi�e se dodatna traka sa alatima

koja omogu�ava crtanje luka ako se poznaju razli�iti podaci o luku.

Svaki luk može biti konvertovan u polilinije. .��

Tip pokaziva�a:

WinGIS 2003

Strana 74

Simbol se crta klikom na odgovaraju�e dugme iz trake sa alatima, te izborom željenog simbola iz biblioteke simbola.

Mogu�e je korištenje snap-funkcije i unosa koordinata preko funkcijske tipke <F4>. Vidi Biblioteka simbola.


Strana 75

UUnnooss tteekkssttaa

Tip pokaziva�a: Tekstom se rukuje na isti na�in kao i sa grafi�kim objektima, što zna�i da se tekstovima može dodijeliti boja podešavanjem na nivou sloja, a mogu se selektovati ili deselektovati kao i ta�ke ili linije. Podešavanje šrafure i stila linije nije mogu�e. Okviri za tekst mogu biti transparentni ili netransparentni. Kada klkinete na dugme za tekst, dijalog prozor za Unos teksta se pojavljuje:

Možete unijeti višelinijski tekst. Pošto ste unijeli tekst i kliknuli na 'OK', možete pozicionirati i odrediti veli�inu teksta. Kliknite jedanput da odredite veli�inu teksta, pomjerajte miš dok isprekidani prozor ne dostigne željenu veli�inu, pa tada kliknite ponovo. Veli�ina teksta je sada podešena i vi možete pozicionirati tekst kao što biste bilo koji drugi objekat.

Utipkajte ime Europa, i potvrdite sa [O.K.]. Karakter „T" se pojavljuje do pokaziva�a miša.

WinGIS 2003

Strana 76

Sada odredite poziciju i veli�inu teksta na sljede�i na�in: Kliknite na mjesto da pozicionirate tekst. Držite dugme miša pritisnuto, i povucite miš udesno. Pojavljuje se �etverougao, koji odre�uje okvir teksta. Kliknite ponovo, i tekst EUROPA se pojavljuje na ekranu.

Za rotiranje teksta: 1. kliknite lijevim dugmetom miša da odredite

koordinate pozicije 2. razvucite tekst na željenu veli�inu prema desnom

donjem uglu ekrana 3. kliknite desnim dugmetom miša i birajte ugao

rotiraju�i okvir oko utvr�ene pozicije (ugao se može se �itati sa statusne trake)

4. kliknite lijevim dugmetom miša da završite unos teksta

Kako se �etverougao povla�i preko ekrana, informacija o visini i uglu teksta se prikazuje u statusnoj liniji.


Strana 77

UUnnooss kkoooorrddiinnaattaa � �� Desno dugme miša – Unos koordinata... ili F4 �esto se zahtjeva veoma precizan unos koordinata udaljenosti i uglova. Ovo se ne može uvijek posti�i samo sa mišem. WinGIS podržava direktni unos koordinata preko tastature.

Ukucajte veli�inu X u gornju liniju (npr. 500.200). TAB �e vas prebaciti u donju liniju (Y). Da bi unijeli centimetarsku veli�inu koristite decimalnu ta�ku kao separator. Nakon što su i X i Y veli�ine unijete, potvrdite unos klikom na OK ili pritiskom na tipku RETURN. Ta�ka �e automatski biti nacrtana na ovim koordinatama. Dijalog prozor za unos se ponovo pojavljuje. Odredite još jednu ta�ku ili napustite prozor pritiskom na tipku ESC ili klikom na dugme OTKAŽI. Funkcija crtanja je još uvijek aktivna.

Unos koordinata se može koristiti za sve funkcije crtanja kao što je crtanje linija, polilinija, poligona, krugova, lukova. Djelimi�no korištenje unosa koordinata je tako�e mogu�e. To zna�i da se, na primjer, mogu

WinGIS 2003

Strana 78

dvije ta�ke poligona unijeti klikom mišem, tre�a preko direktnog unosa koordinata, a ostale ponovo preko miša. Odabirom komande ‘Više detalja’ aktivira se detaljni prozor

1 se može koristiti u mnogim razli�itim funkcijama što je objašnjeno kasnije. Oblik dijalog prozora se mijenja u zavisnosti od funkcije koja se trenutno koristi i nije uvijek isti. �� Neophodno je prethodno podesiti u Alati - Projektne postavke-Generalno koordinatni sistem. U detaljnom prozoru za unos podataka se preko

komande podesi mod za unos koordinata. Nakon toga se može u�itati fajl sa koordinatama.


Strana 79

DDiiggiittaalliizzaacciijjaa Digitalizacija zna�i „crtanje" kopije koriste�i ulazni ure�aj kao što je digitajzer. To je vrsta unošenja podataka koja se može uporediti sa imoprtovanjem podataka (PXF – or DXF fajl), ili sa crtanjem pomo�u miša ili tastature. Digitalizacija nije precizan proces. Zbot neta�nosti svakog digitajzera i osobe koja digitalizira, pojave se greške kod svake digitalizovane mape. Da bi se riješile greške digitalizacije, sugerišemo korištenje automatske snap funkcije, kojom se zatvaraju razmaci izme�u linija i spre�ava prekidanje linije. Vidi “Ostale funkcije za rukovanje objektima – Automatsko rukovanje objektima”!

Kada nemate ure�aj za digitalizaciju ili nemate potrebe za digitalizacijom, presko�ite ovo poglavlje. �/�� 0� WinGIS pristupa ulaznim ure�ajima (Digitajzer, Tablet itd.) preko WinTAB interfejsa. Za ure�aje koji se najviše koriste kod digitalizacije, isporu�uju se WinTAB kompatibilni drajveri. Ovi drajveri se moraju instalirati u Windows sistem da bi WinGIS mogao raditi sa ure�ajima. Da bi se podesio WinGIS interfejs na vezani ure�aj za digitalizaciju, izaberite “Alati-Globalne postavke”.

WinGIS 2003

Strana 80

Pod Windows-om 95, digitajzer se ne može na�i na COM1 ako je instaliran miš, i ako je zamjenjen digitajzerom pošto je sistem startao. Dugme Podešavanje… otvara dijalog prozor Opcije interfejsa:


Strana 81

U ulaznom prozoru, Port odre�uje interfejs koji veže PC na digitajzer. Brzina prenosa podataka se odre�uje u ulaznom prozoru Brzina. Paritet, biti podataka i stop biti podešavaju se u odgovaraju�em prozoru. Preporu�uje se korištenje standardnih podešenja (default).

WinTAB – ili drajveri za digitalizaciju se obi�no isporu�uju sa ekstenzijom DLL (Dynamic Link Library) sa ure�ajem za digitalizaciju. WinGIS provjerava da li je WinTAB drajver ve� u sistemu, ako nije, pokuša�e da instalira WINTAB.DLL. Ovaj fajl mora biti u WinGIS ili Windows direktoriju. �( ��0�� Digitalizacija zahtjeva odvojenu transformaciju koordinata, pošto se ure�aj za digitalizaciju i mapa koja se digitalizuje može razlikovati po koordinatnim sistemima u odnosu na njihove jedinice, rezoluciju i orjentaciju. WinGIS nudi dvije matemati�ke transformacije da obezbijedi kompatibilnost izme�u ova dva koordinatna sistema.

Izaberite iz menija “Alati – Digitaliziranje – Parametri transformacije”. Sljede�i dijalog prozor se pojavljuje:

WinGIS 2003

Strana 82

Ove transformacije su matemati�ki ta�ne i koriguju konverzije u drugim koordinatnim sistemima. Uglovi i proporcije se zadržavaju. Helmertova transformacija koristi optimalne ta�ke, ali najmanje dvije. Referentne ta�ke su ta�ke na mapi sa poznatim prirodnim koordinatama.

Što se više ta�aka koristi, to �e biti preciznija digitalizovana mapa. Ako se koriste više od dvije referentne ta�ke, korisitite Helmertovu transformaciju i digitalizujte onoliko referentnih ta�aka koliko vam treba.

I digitalizovni objekti i simboli smještaju se na aktivni sloj. Da smjestite simbole i objekte na razli�ite slojeve, kopirajte grafi�ke objekte na drugi sloj nakon digitalizacije.

Mogu�e je pozvati dijalog prozor “Digitalizacija” za vrijeme promjene redoslijeda digitalizacije, na primjer, za podešenje automatskog postavljanja simbola. Ovim se omogu�ava da se samo podesi simbol na po�etnoj ta�ki i završnoj ta�ki linije.


Strana 83

(�� Parametri za transformaciju daju važnu informaciju o preciznosti digitalizovanih ta�aka. Izaberite “Alati – Digitaliziranje – Parametri digitalizacije”. Pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

Prozor za selekciju Transformation odre�uje da li se koristi Helmertova ili Afina transformcija. Vrijednost Obrtne ta�ke, Pomjeranje, Rotacija i Razmjera su prikazane u narednim prozorima. Opcijom Greška ra�unanja se uklju�uje i isklju�uje korekcija. Vrijednosti referentne ta�ke se mogu uzeti iz liste ponu�ene u jednom dijelu prozora. U ovom dijelu, referentna ta�ka se može selektovati i mijenjati. Pojavljuje se sljede�i prozor:

WinGIS 2003

Strana 84

Editovanje koordinata referentne ta�ke se može izvršititi ovdje. Ispod je objašnjenje parametara:

� Obrtna ta�ka: Obrtna ta�ka odre�uje centar (težište) starog sistema, mape koja se treba digitalizovati.

� Pomjeranje: Odre�uje pomjeranje koordinatnog sistema na mapi u odnosu na koordinatni sistem u WinGIS-u.

� Rotacija: Odre�uje ugao rotacije u WinGIS-u u odnosu na ugao rotacije na mapi.

� Razmjera: Odre�uje faktor razmjere projekta u odnosu na originalnu mapu. Kada se koristi Afina transformacija, ova razmjera ima samo aproksimativnu vrijednost, pošto Afina metoda ne vrši transformaciju u ortogonalni sistem.

� Izra�unavanje greške: Odre�uje da li se pozicione ta�ke ra�unaju ili ne.

� X-ure�aja/Y-ure�aja: X i Y koordinate digitajzera. � X-projekta/Y-projekta: X i Y koordinate u

projektu. � Valensa: se ra�una iz dx i dy, koji odre�uju

greške u X i Y smjeru izme�u ure�aja i projekta. �)��

Referentne ta�ke su ta�ke sa poznatim


Strana 85

koordinatama. Ponekad se ove ta�ke ozna�avaju kao mali krsti�i na mapi. Njihove koordinate se pojavljuju do njihovih oznaka. Neke se mape, da bi se digitalizovale, mjere u odre�enom rasteru. U ovom slu�aju, rasterske udaljenosti su dovoljne. Samo uzmite jednu rastersku ta�ku kao 0/0, i dodajte rasterske udaljenosti da dobijete drugu ta�ku.

Izaberite "Digitalizacija-Referentne ta�ke-Nova” meni.

Ako se ovakva ili sli�na poruka o grešci pojavi, možda ste instalirali pogrešan drajver ili pogrešno podesili parametre u dijalog prozoru “Ulazni ure�aj”. Promijenite podešenja u prozoru “Ulazni ure�aj” ili podesite parametre ure�aja za digitalizaciju u podešenjima dijalog-prozora.

Molimo vas da provjerite parametre pažljivo. Na primjer, interfejs za digitajzer koji Windows ve� koristi za miša, se ne može koristiti. Za vrijeme digitalizacije, miš i tastatura moraju ostati aktivni za razli�ite ulaze u Windows i WinGIS. Ako su sva podešenja korektna, gornja statusna linija prikazuje poruku "Referentna ta�ka 1..." a donja statusna linija prikazuje "Ulazni ure�aj".

Digitalizuj prvu referentnu ta�ku klikom na ovu ta�ku pomo�u ulaznog ure�aja. Ovo se izvršava pritiskom na dugme za potvrdu na digitajzeru (ENTER, RETURN). Kada se podaci transformišu korektno, poruka “Ta�ka ili unos koordinata" se pojavljuje u donjoj statusnoj liniji. U

WinGIS 2003

Strana 86

slu�aju transferne greške, podesi transferne parametre ponovo prema podešenjima digitajzera.

Pošto se referentna ta�ka korektno digitalizuje, sljede�i korak je da se odrede prirodne koordinate u WinGIS-u. Jedna mogu�nost je da se unesu koordinate ru�no unosom u koordinatni dijalog prozor (pritisnite <F4> ili "Unos koordintata" simbol u grupi komandnih dugmadi). Drugi na�in je da se klikne na ta�ku u crta�em prozoru, ali samo na aktivnom sloju. U ovom slu�aju ru�ni unos koordinata nije neophodan.

Gornja statusna linija pokazuje tekst “Referentna ta�ka 2...". Donja statusna linija pokazuje “Ulazni ure�aj”. Sada, digitalizujte drugu referentnu ta�ku i podesite drugi par WinGIS koordinata kao što je objašnjeno gore. Kada se selektuje “Linearna transformacija”, nesta�e informacije u statusnoj liniji, pošto Linearna transformacija radi samo sa 2 referentne ta�ke. Kada se koristi Helmertova transformacija mogu� je unos dodatnih referentnih ta�aka. Pošto Helmertova transformacija prakti�no nema ograni�enja u broju referentnih ta�aka, unos se mora završiti ru�no. Ovo se može uraditi izborom "Digitalizacija-Referentne ta�ke-Nova”. Ovaj meni se markira kao aktivan dok je aktiviran proces digitalizacije referentnih ta�aka. Deaktiviranje ove funkcije �e uzrokovati da se ona demarkira u meniju. Digitalizacija grafi�kih objekata se može nastaviti.

Nema smisla odrediti stotine referentnih ta�aka. Najbolje je odrediti nekoliko referentnih ta�aka koje su udaljene jedna od druge i koje kompletno pokrivaju podru�je koje se digitalizuje. Vrijednosti koordinata bi se trebale razlikovati i u X i u Y smjeru.

Dok se digitalizuje, mogu�e je pozvati dijalog prozor hijerarhije slojeva, i pomjeriti željeni sloj na vrh. Ovaj metod omogu�ava digitalizaciju nekoliko objekata


Strana 87

na nekoliko slojeva u jednoj jedinici rada.

�esto je korisno kreirati dodatni sloj za referentne ta�ke. Kreirajte ovaj sloj i pozicionirajte referentne ta�ke koriste�i miš i tastaturu. Referentne ta�ke se specificiraju klikom na unaprijed definisane ta�ke.

Ponovno specificiranje referentnih ta�aka je neophodno u sljede�im situcijama :

� original se pomjerio za vrijeme procesa digitalizacije

� <RESET> taster se slu�ajno pritisnuo. Ovo je zbog toga što se odnos izme�u koordiantnih sistema razlikuje po poziciji i smjeru. Ako se koristi poseban sloj referentnih ta�aka, samo kliknite referentne ta�ke na mapi i ekranu, i nastavite raditi.

Sljede�a prednost posebnog sloja referentnih ta�aka je da je višestruko korištenje referentnih ta�aka ponekad neophodno kod digitalizacije velikih mapa gdje se dijelovi mape preklapaju.

Kada je originalna mapa u rasterskom formatu, referentne ta�ke se generišu korištenjem funkcije "Rukovanje-Generiši mreže". Ovdje, x- i y- udaljenosti se odre�uju unosom preko tastature. Mreža �e se generisati automatski. ��,��,��

Svaki digitalizovani objekat se smješta na aktivnom sloju. Razmotrite digitalizaciju razli�itih objekata (rijeke, putevi, energetske linije, itd.) na razli�itim slojevima.

Selektujte opciju "Digitalizacija-Ta�ka". Statusna linija pokazuje poruku "Digitalizujte ta�ke...". Sada

WinGIS 2003

Strana 88

po�nite digitalizaciju. Ovaj proces je skoro identi�an digitalizaciji referentnih ta�aka, ali bez potrebe da se specificiraju koordiante ta�aka. Selektovanjem ove opcije ponovo, ona se deaktivira.

Selektujte opciju "Digitalizacija-Linija". Statusna linija pokazuje poruku “Digitalizujte liniju…”. Ako je neophodno, pozovite hirearhiju slojeva i odredite ili kreirajte sloj na kome �ete digitalizirati. Svaki klik na dugme digitajzera ENTER/RETURN/CONFIRM �e postaviti odgovaraju�u gabaritnu ta�ku u WinGIS-u. Da bi se završila polilinija, samo pritisnite dugme <END> ili dugme "Button 2" na vezanom digitajzeru.

Izaberite opciju "Digitalizacija-Poligon”. Statusna linija pokazuje poruku “Digitalizujte poligone…”. Digitalizacija poligona radi na isti na�in kao i digitalizacija linija. Pritiksom na <END> ili "Button 2" na digitajzeru, zatvori�e se poligon. Sistem je sada spreman da digitalizuje sljede�i poligon.

Provjerite efekte podešenja u "Simboli" u Opcije-Digitalizacija meniju. Isto tako koristite zum funkciju da upravljate automatskim podešenjem simbola za vrijeme digitalizacije.

U slu�aju greške za vrijeme digitalizacije, pritisnite, <ESC> da izbrišete digitalizovani objekat. Jedino je mogu�e brisati objekte na ovaj na�in ako oni još nisu završeni (linije, polilinije i poligoni prije pritiska na <END> ili "Button 2"). Pritisak na dugme "Button 3" ili dugme <CE/c> na digitajzeru ima isti efekat.

Zadnji objekat koji se treba digitalizovati se automatski selektuje u WinGIS-u. Objekat se tako može konektovati na bazu bez prethodnog selektovanja, jednostavno pritiskom na tipku <F10>. Za dalju informaciju vidi poglavlje koje se zove “Baza podataka”.


Strana 89

Sljede�e WinGIS funkcije ostaju dostupne za vrijeme digitalizacije:

� Promjena opcija digitalizacije (meni "Opcije-Digitalizacija")

� Zum u / zum izvan � Pregled � Snimi/u�itaj poglede � Aktiviraj/deaktiviraj digitalizaciju � Promjena moda digitalizacije kod referentnih

ta�aka/ta�aka/linija/polilinija/poligona- Kreirajte/Brišite/Promijenite slojeve

� Nekoliko funkcija baze podataka � Aktivirajte/deaktivirajte snap � itd.

Pokušajte završiti opciju digitalizacije pomo�u ponovne selekcije markirane ta�ke menija iz menija "Digitalizacija". Selektovani meni �e se deselektovati. Korištenje snapa u procesu digitalizacije Snap ima važnu ulogu u procesu digitalizacije. Skoro je nemogu�e pogoditi istu ta�ku na originalnoj mapi dva puta, tako da koordinate budu u potpunosti iste. Funkcija “Automatski snap” ovdje pomaže. Ova �e funkcija biti objašnjena detaljnije kasnije u ovom priru�niku, ali vrijedi pomenuti da se neta�nost digitalizacije može na ovaj na�in eliminisati.

Za vrijeme digitalizacije ova se funkcija automatski uklju�uje. Razlog je da WinGIS snima snap-uslov svake digitalizovane ta�ke pošto se digitalizuje. Inicijalna (default) vrijednost je “Snap uklju�en” („Snap on").

Digitalizovane ta�ke sa uklju�enom snap-funkcijom mogu biti korigovane kasnije pomocu automatskog snapa. Ako se odlu�ite da greške otklonite kasnije, neophodno je da imate snap uklju�en za vrijeme

WinGIS 2003

Strana 90

digitalizacije. Ako ne želite automatski snap ta�ke nakon digitalizacije, isklju�ite snap, ali ne zaboravite da ga ponovo uklju�ite za sljede�e ta�ke. U suprotnom, ostali digitalizovani objekti ne�e biti obra�eni automatskim snapom. Još jedna dodatna osobina je obezbje�ena funkcijom "Digitalizacija-Linijski snap" (<F11>). Ako �ete koristiti ovu osobinu mora postojati sloj nazvan "Linijski snap". Ovaj sloj ne može biti aktivan sloj a mora biti uklju�en.

Na primjer:

Nekoliko poligona je digitalizovano na jednoj donjoj liniji. Zbog grešaka ovi poligoni se ne uklapaju sasvim ta�no na donju liniju. Nakon digitalizacije poligona, aktivirajte opciju “Linijski snap”. Sada digitalizujte liniju izme�u ta�aka [1] i [2]. Zatim isklju�ite opciju linijskog snapa. Linija od ta�ke [1] do [2] smještena je na sloju Linijski snap. Kada pokrenete automatski snap poslije digitalizacije, vodite ra�una da je opcija automatskog snapa “Linijski snap” podešena na "Ta�ka – na –liniju”. Snap sloj, sloj snapa linije, sloj snimanja i snap radius moraju tako�e biti definisani. Nakon klika na [O.K.], sve donje linije


Strana 91

poligona trebale bi biti ravna linija kako je to pokazano na donjoj slici.

WinGIS 2003

Strana 92

Funkcije editovanja

Strana 93

FFuunnkkcciijjee eeddiittoovvaannjjaa GGllaavvnnee ooppeerraacciijjee eeddiittoovvaannjjaa

Koristite komandnu dugmad iz grupe alata, komande iz Edit menija i komande iz menija koji se dobije desnim klikom kao što su Izreži, Kopiraj, Zalijepi i Izbriši grafi�ki objekat. Da biste mogli raditi na objektima operacije editovanja, oni se moraju prvo selektovati. #�� Možete selektovati objekte samo na aktivnom sloju. Za individualnu selekciju kliknite mišem na objekat. Ako želite selektovati više objekata, možete koristiti razli�ite komande: Selekcija svih objekata Edit – Selektuj sve na sloju ili <Ctrl+A> Svi objekti na aktivnom sloju �e biti selektovani. Na ovaj na�in možete odrediti da li neki sloj sadrži objekte. Selekcija jedne grupe objekata

Selektuj sa poligonom

Dodaj u selekciju

Selektuj sve što je unutra

Selektuj sa krugom

Selektuj presjecanjem

Reverzna selekcija

Selektuj sa pravougaonikom Transparenta

selekcija Oduzmi iz selekcije

WinGIS 2003

Strana 94

Deselekcija Da bi se deslektovali svi objekti na aktivnom sloju,

koristite alat , ili Edit-Deselektuj sve, ili <Ctrl+D>. ��

ili Meni Edit - Izreži ili <Ctrl - X> ili meni koji se dobije desnim klikom (desni klik podrazumijeva klik na desnu tipku miša). Da bi izrezali jedan ili više grafi�kih objekata iz projekta, oni se moraju prvo selektovati. Nakon što ste selektovali objekat ili objekte, izaberite ‘izreži’ i pokaziva� miša �e se promijeniti u mali krsti� sa oznakom "REF" ispod. Podesite referentnu ta�ku za funkciju izrezivanja. Pomjereni objekti i njihove koordinate u odnosu na referentnu ta�ku su snimljene u clipboard (buffer, memoriju). Objekti mogu biti uba�eni u ovaj ili neki drugi projekat.

U slu�aju još jednog izrezivanja, podaci u clipboard-u �e biti izbrisani bez prethodnog upozorenja.

Kada ukupna koli�ina selektovanih podataka pre�e 64 KB, pojavi�e se poruka o grešci, i funkcija se prekida. U tom slu�aju, izrezivanje se mora podijeliti u nekoliko odvojenih pojedina�nih koraka.

Kopirani podaci mogu biti uba�eni u druge aplikacije, npr. u CorelDraw kao slika. �1 ��

Funkcije editovanja

Strana 95

ili Meni Edit – Kopiraj ili <Ctrl - C> ili meni koji se dobije desnim klikom. Da bi se kopirao jedan ili više objekata, selektujte odgovaraju�e objekte i podesite referentnu ta�ku za funkciju kopiranja. Kopirani objekti i njihove koordinate u odnosu na referentnu ta�ku snimljeni su u clipboard-u. Oni mogu biti insertovani u ovaj ili neki drugi projekat.

U slu�aju još jednog kopiranja, podaci u clipboard-u bi�e izbrisani bez prethodnog upozorenja.

Kada ukupna koli�ina selektovanih podataka pre�e 64 KB, pojavi�e se poruka o grešci, i funkcija se prekida. U tom slu�aju, kopiranje se mora podijeliti u nekoliko odvojenih pojedina�nih koraka.

Kopirani podaci mogu biti uba�eni u druge aplikacije, npr. u CorelDraw kao slika. ��

Meni Edit – Zalijepi ili <Ctrl - V> ili meni koji se dobije desnim klikom. Objekti koji se snime u clipboard mogu biti umetnuti u teku�i projekat na sljede�i na�in:

Izaberite Edit – Zalijepi ili pritisnite CTRL-V. Standardni pokaziva� miša �e se zamijeniti križi�ima sa natpisom "REF" za referentnu ta�ku. Sada izaberite referentnu ta�ku za objekte koji �e se insertovati. Ova ta�ka može tako�e biti odre�ena snapom ili unosom koordinata. Objekti u clipboard-u se tada umetnu u projekat.

WinGIS 2003

Strana 96

Kopirani objekti ostaju u clipboard-u sa svojim koordinatama u odnosu na referentnu ta�ku. Oni mogu biti umetnuti u ovaj ili drugi projekat. Ako nema podataka u clipboard-u, prikaza�e se odgovaraju�a poruka.

Za razliku od slojevne funkcije kopiranja gdje se objekti samo dupliciraju, Kopiraj i Zalijepi kreiraju nove objekte koji mogu imati svoje vlastite zapise u bazi podataka.

Umetanje podataka iz druge aplikacije u WinGIS koriste�i funkciju ‘Zalijepi’ još nije implementirano u ovoj verziji! �-��

Meni Edit – Izbriši ili <DEL> ili meni koji se dobije desnim klikom.

Izaberite grafi�ke objekte koje treba brisati. Pritisnite tipku DEL – ili pozovite komandu Edit –Izbriši. Pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

Ako je jedan od objekata potpuno izbrisan, odgovaraju�I zapis u bazi podataka �e tako�e biti izbrisan.

Undo funkcija vra�a izbrisane objekte zajedno sa

Funkcije editovanja

Strana 97

zapisom u bazi podataka.

WinGIS 2003

Strana 98

RReeffeerreennttnnaa ttaa��kkaa

Referentna ta�ka se koristi kod funkcija izrezivanja i kopiranja. Kada se izaberu ove funkcije, pokaziva� miša se mijenja u križi� sa oznakom "REF" (za referentnu ta�ku) napisanom do križi�a.

Odredite referentnu ta�ku za funkcije izrezivanja ili kopiranja. Ova referentna ta�ka može biti odre�ena vrlo precizno koriste�i funkciju snapa ili unosa koordinata, ili jednostavno klikom na ta�ku na mapi. Selektovani objekti se kopiraju ili pomjeraju iz projekta, i prenose u Windows memoriju (clipboard) sa svojim koordinatama u odnosu na referentnu ta�ku. Objekti tada mogu biti uba�eni u ovaj ili drugi projekat. Nakon funkcije umetanja, pokaziva� �e ponovo postati križi� sa oznakom "REF". Nakon klika na ta�ku, objekat �e ponovo biti uba�en u projekat na poziciju u odnosu na referentu ta�ku.

Funkcije editovanja

Strana 99

KKooppiirraajj ii ppoommjjeerrii nnaa sslloojj �-�� Meni “Edit – Dupliciraj na sloj”

Kopirani objekti se pojavljuju na oba sloja A i B, ali postoje samo jednom. Oba sloja prikazuju iste objekte, ali kopirani objekat je samo veza prema originalnom objektu (i obrnuto).

Operacije kao što su automatski snap, pomjeranje objekata, itd., uti�u i na original i na kopiju. Operacije brisanja uti�u samo na izabrane kopije, dok ostale kopije ostaju nedirnute. Baza podataka je povezana sa svim kopijama! Da bi se kreirali duplikati objekata na drugi slojevima, izaberite objekte koje želite duplicirati i pozovite funkciju kopiranja sloja. Otvara se prozor za selekciju slojeva:

WinGIS 2003

Strana 100

Izaberite sloj na koji �ete kopirati selektovane objekte, i kliknite na OK. �.�/�� 0 �)�� Jedan primjer projekta može biti projekat u kojem treba prikazati vlasnike parcela. Jedan od na�ina da se ovo uradi je da se koristi jedna odre�ena boja za svakog vlasnika, ali bi ovo kasnije poremetilo slojevnu koncepciju. Bolji na�in je kreiranje kopija odgovaraju�ih objekata na druge slojeve sa odgovaraju�im bojama. Ova metoda obezbje�uje logi�ku strukturu unutar projekta (jedan sloj za jednu osobu/grupu itd.). �1 �� 2��3 Kada se ubacuju slike, importovani podaci �esto nisu na pravom sloju zbog definicije sloja u PXF podešenju, ili zbog toga što je pogrešan aktivni sloj. Kopiranje sloja razrešava ove greške veoma jednostavno: selektujte objekat kojeg treba pomjeriti, kopirajte ga na pravi sloj i izbrišite originalni objekat. Ali ovo možete riješiti još jednostavnije korištenjem komande "Move to Layer" (pomjeri na sloj).

Funkcije editovanja

Strana 101

�� Meni "Edit – Premjesti na sloj”

Premjestite selektovane objekte sa sloja A na sloj B. Premješteni objekat se pojavljuje na sloju B i izbrisan ja sa sloja A.

Veze sa bazom podataka �e biti zadržane! Da bi se premjestili objekti na ostale slojeve, izaberite objekte za pomjeranje i pozovite funkciju "Premjesti na sloj". Prozor za selekciju sloja �e se pojaviti:

Izaberite sloj na koji �ete premjestiti objekte, i kliknite na OK.

WinGIS 2003

Strana 102

OOppeerraacciijjee ssaa ttaa��kkoomm �( ��4�� Kod editovanja objekta (npr. poligona kao na sl.), preko menija Edit – Edituj objekat, ili duplim klikom lijevim dugmetom miša na objekat, objekat �e dobiti sljede�i izgled: i pojavi�e se dodatni meni kao na slici: � Meni Edit – Pomjeri ta�ku Kod funkcije za pomjeranje gabaritne ta�ke pojavljuje se sljede�i simbol do pokaziva�a miša.

Nakon selekcije jedne ta�ke, pokaziva� �e se promijeniti u kvadrat sa križi�em.

Funkcije editovanja

Strana 103

Ponovnim klikom, ta�ka �e biti pozicionirana na trenutnu poziciju miša. Može se koristiti i snap-funkcija.

Funkcija snapa u ovome ima važnu ulogu. Može biti neophodno imati dva poligona postavljena direktno jedan do drugoga, što zna�i da poligoni dijele gabaritne ta�ke. Kada je uklju�en snap možete ‘snapirati’ jednu gabaritnu ta�ku preko druge. Snap-sloj se odre�uje korištenjem Organizatora slojeva.

Pomjerite gabaritnu ta�ku poligona sa aktiviranim snap-om. Ovo je mogu�e samo ako postoji ta�ka prema kojoj WinGIS može uraditi snap. Koristite zum funkciju da olakšate ovaj proces. Sve promjene gabaritnih ta�aka uti�u na kopije sloja.

Kada je aktivni sloj zaklju�an (polje u koloni Zaklju�anost u hijerarhiji slojeva je ozna�eno), ova funkcija (kao i sve funkcije iz Edit menija) nije dostupna. Izuzetak �ini funkcija "Deselektuj" pošto ona ne uti�e na podatke.

Ponovite ovu funkciju onoliko puta koliko je to neophodno. Objekat ostaje selektovan. Da bi radili sa još jednim objektom, samo ga selektujte i uradite kako je gore opisano.

WinGIS 2003

Strana 104

��4�� Kliknite na alat Ubaci novu ta�ku u dodatnom meniju kao na slici: Ova je funkcija sli�na funkciji pomjeranja ta�aka. Simbol za “Umetni ta�ku” se pojavljuje do pokaziva�a miša kao na sl.:

Kliknite na ta�ku pored koje želite ubaciti novu, i pomjerite pokaziva� miša u smjeru strelica na objektu. Nakon što se odredi pozicija nove ta�ke, kliknite još jednom da završite. Ponovite ovu akciju onoliko puta koliko je neophodno da se ubaci nekoliko ta�aka.

Koristite snap funkciju na isti na�in kao u funkciji "Pomjeri ta�ku". �-��4�� Kliknite na alat Izbriši ta�ku objekta u dodatnom meniju: Simbol za "Izbriši ta�ku” se pojavljuje do pokaziva�a miša.

Kada kliknete na ta�ku ona nestane.

Funkcije editovanja

Strana 105

Mogu�e je brisati poliliniju do dvije ta�ke. Ove dvijeta�ke moraju ostati, pošto bi dalje brisanje izbrisalo cijeli objekat. Da bi se izbrisao cijeli objekat, koristite funkciju "Izbriši". (��Sve promjene na nekom objektu se mogu primijeniti i na susjedne objekte ako se istovremeno uz jedan od alata uklju�i i alat Primijeni na susjede. Pri tome se susjednim objektom smatra objekat �ija barem jedna ta�ka ima koordinate jedne od ta�aka aktuelnog objekta. Na slici je prikazana traka sa alatima kada su istovremeno uklju�ene funkcija za pomjeranje ta�ke i funkcija primjene na susjede. ( ��5� ��5�� Editujete objekat koji želite mijenjati, npr. poligon kao na sl.

WinGIS 2003

Strana 106

Izaberite komandu na meniju:

i objekat �e poprimiti sjede�i izgled: Ako želite promijeniti veli�inu objekta, postavite pokaziva� iznad jednog od kvadrati�a na okviru u koji je sada objekat smješten, kao na sl. Kliknite na lijevo dugme miša, i dok je dugme pritisnuto razvla�ite objekat na veli�inu koju želite, zatim otpustite dugme. Dva puta kliknite na objekat da završite promjenu. Ako želite rotirati objekat, postavite pokaziva� iznad jedog od krugova na okviru objekta, npr. iznad kruga u gornjem lijevom uglu okvira kao na sl.

Funkcije editovanja

Strana 107

Kliknite na lijevo dugme miša, i dok je dugme pritisnuto rotirajte objekat do ugla kojeg želite, zatim otpustite dugme. Dva puta kliknite na objekat da završite promjenu. Ako želite pomjeriti objekat, postavite pokaziva� na sredinu objekta da se pojavi simbol �Zatim kliknite lijevim dugmetom miša i dok je dugme pritisnuto, pomjerajte objekat: Kada ste objekat pozicionirali gdje želite, dva puta kliknite na objekat da završite promjenu.

WinGIS 2003

Strana 108

PPoommjjeerraannjjee ggrraaffii��kkiihh oobbjjeekkaattaa

Meni Edit – Pomjeri objekat Da bi se pomjerio jedan ili više grafi�kih objekata, izaberite objekte koje treba pomjeriti i uradite na sljede�e:

Pojavljuje se do pokaziva�a miša simbol pomjeranja (križi� sa strelicama na vrhovima). Kliknite na bilo koju ta�ku u crtaju�em prozoru (nema potrebe kliknuti unutar objekta).

Kada pomjerate miš, referentna linija se pojavljuje koja pokazuje dužinu i smjer pomjeranja. Ako trebate pomjeriti objekat do odre�ene ta�ke, kliknite unutar tog objekta i pomjerite ga do ta�ke koriste�i snap.

Ovaj metod pomjera sve selektovane grafi�ke objekte uklju�uju�I tekstove, simbole i slike.

Kada se uklju�i snap, objekti �e biti ‘snapirani’ ta�no na odgovaraju�u ta�ku.

Ako objekti koje treba pomjeriti postoje na više slojeva, tada se oni pomjeraju na svim slojevima.

Funkcije editovanja

Strana 109

Testirajte ovaj princip sami sa objektima na nekoliko slojeva. Dodajte nove slojeve, i odredite razli�it stil šrafure i boje.

Unos koordinata može biti kombinovan sa funkcijom pomjeranja. Po�etna ta�ka, krajnja ta�ka ili obje mogu biti unešene koriste�i Unos koordinata. Pritisnite F4 ili kliknite na Unos koordinata u pop-up meniju (koji se dobije desnim klikom) da biste pozvali Dijalog prozor za unos koordinata. Unesite željene koordinate i izaberite OK.

WinGIS 2003

Strana 110

OOssoobbiinnee oobbjjeekkttaa Meni Edit – Osobine objekta Po standardu, svaki novi kreirani objekat na sloju prima stil linije i šrafure kao i boje upravo tog sloja. Me�utim, ove osobine se mogu mijenjati za svaki objekat pojedina�no. Dijalog prozor "Osobine objekta” sadrži sljede�a �etiri taba (table) koje daju informacije o statusu objekta i omogu�avaju da promijenite njegove osobine: �� Ova standardna tabla pokazuje listu selektovanih objekata i njihove geo-osobine.

Ovi zapisi ne mogu biti izmjenjeni! �

Funkcije editovanja

Strana 111

�� Mijenja stil linije i boju linije selektovanog objekta. • Boja: Izaberite boju linije. • Boja sloja: podešava boju linije prema standardu

(ve� podešenom) sloja. • Boja ispune: Nepristupa�na za liniju. • Širina: Izaberite debljinu linije. Sloj podešava

debljinu na standard sloja. • Razmjera: Ovdje možete pove�ati ili smanjiti veli�inu

objekta. Sloj podešava razmjeru na standard sloja. • Nezavisno od razmjere: Kada se izabere ova

opcija, objekat �e ostati iste veli�ine bez obzira na razmjeru projekta. Zumiranje unutar ili izvan ne�e promijeniti veli�inu objekta na mapi.

�

WinGIS 2003

Strana 112

�� Ovdje možete promijeniti stil ispune selektovanog objekta. • Selektovanje šrafure: Izaberite stil šrafure za

objekat. Sloj podešava stil šrafure na standard sloja. Nema otklanja bilo koji stil šrafure.

• Boja šrafure: Selektuje boju linija u šrafuri. Boja sloja podešava boju linija na standard sloja.

• Boja pozadine: Bira se boja pozadine na uzorku šrafure. Sloj podešava boju pozadine na standard sloja.

• Razmjera: Pove�ava ili smanjuje veli�inu objekta. • Nezavisno od razmjere: Kada se izabere ova

opcija, objekat �e ostati iste veli�ine bez obzira na razmjeru projekta. Zumiranje unutar ili izvan ne�e promijeniti veli�inu objekta na mapi.

�

Funkcije editovanja

Strana 113

�� Ovdje možete promijeniti ispunu simbolom selektovanih objekata.

• : Sloj podešava ispunu simbolom na standard sloja. Regularna ispuna ispunjava objekat sa simbolom selektovanim u ovom prozoru. Nema otklanja bilo koju ispunu simbolom.

• Udaljenost: Podešava se udaljenost izme�u pojedinih simbola ispune. Sloj podešava udaljenost na standard sloja.

• Udaljenost linije: Podešava udaljenost izme�u linija simbola u simbolnoj ispuni. Sloj podešava udaljenost linije na standard sloja.

• Linijski razmak: Podešava koli�inu linija u simbolnoj ispuni. Sloj podešava linijski razmak na standard sloja.

• Nezavisno od razmjere: Kada se izabere udaljenost, linijska udaljenost i linijski razmak ostaju konstantni, bez obzira na razmjeru projekta.

• Ugao: Podešava se ugao za linje simbola u simbolnoj ispuni.

WinGIS 2003

Strana 114

• : klikom na dugme sa tri ta�ke (...) otvori�ete biblioteku simbola gdje �ete izabrati simbol ispune.

• Stil linije: podešava se stil linije za selektovani simbol.

• Stil ispune: podešava se stil ispune za selektovani simbol.

• Veli�ina: podešava se veli�ina simbola. Sloj podešava prema svom standardu.

• Nezavisno od razmjere: Kada se izabere ova opcija, simbol �e ostati iste veli�ine bez obzira na razmjeru projekta. Zumiranjem unutar ili izvan ne�e promijeniti veli�inu simbola u ispuni.

• Ugao: podešava ugao pri kojem �e simbol biti prikazan u ispuni simbolom. Sloj podešava ugao na standard sloja.

)�� Ta�ke objekta mogu biti korigovane, izbrisane ili dodane.

Funkcije editovanja

Strana 115

EEddiittoovvaannjjee tteekkssttaa

Meni Edit - Tekst Da editujete jedan ili više tekstova, izaberite tekstove za editovanje i selektujte Edit-Tekst. Pojavljuje se dijalog prozor Edit Tekst:

Ovaj prozor odgovara prozoru Standardni stil teksta, ali je proširen pretraživa�em selekcije, u kojem tekstovi koji se mijenjaju mogu biti odre�eni kao:

� svi selektovani tekstovi (ako je selektovan jedan ili više tekstova)

� svi tekstovi na odre�enom sloju � svi tekstovi u projektu

Selektovani tekstovi mogu tada biti editovani koriste�i izbore iz dijalog prozora "Edit Tekst".

Promjena uti�e na sve specificirane tekstove. �

WinGIS 2003

Strana 116

��*��5��

Tekst �ija se veli�ina mijenja ne bi trebao biti selektovan prije po�etka ove procedure!

1. Dva puta kliknite na tekst koji se treba mijenjati. Okvir za tekst se pojavljuje i pokaziva� miša �e se pojaviti u donjem desnom uglu okvira. Statusna linija prikazuje ugao i visinu teksta.

2. Pomjerite miš. Okvir za tekst �e promijeniti svoju veli�inu.

3. Kada okvir dostigne pravu veli�inu, kliknite na lijevo dugme miša još jednom.

Nakon promjene veli�ine teksta, WinGIS selektuje promijenjeni tekst. Prednost je da se pomjeranje ovog teksta može sada uraditi bez da se ponovo selektuje. �) ��

Tekst �ija se veli�ina mijenja ne bi trebao biti selektovan prije po�etka ove procedure!

1. Dva puta kliknite na tekst koji želite da zarotirate,

pa onda kliknite na DESNO dugme miša. 2. Okvir za tekst �e slijediti pokaziva� miša koji se

pomjera. Ugao teksta je prikazan u statusnoj liniji.

3. Kada je okvir teksta dostigao željeni ugao, samo

Funkcije editovanja

Strana 117

još jednom kliknite na desno dugme miša da vratite funkciju uve�anja/smanjenja ili pritisnite na lijevo dugme miša da završite ovu radnju.

Funkcije Promijeni veli�inu teksta, Rotiraj tekst i Pomjeri tekst implementiraju se na na�in koji vam omogu�ava da ih izvršite bez da selektujete i deselektujete tekst.

Desno dugme miša se koristi samo za funkcije rotacije i zumiranja. Sve druge operacije se izvršavaju korištenjem lijevog dugmeta miša! �( ��

1. Selektujte tekst. 2. Postavite pokaziva� miša unutar teksta kao da

biste ga selektovali, kliknite na lijevo dugme miša i držite ga pritisnuto. Pojavi�e se okvir za tekst.

3. Pomjerajte miš. 4. Kada se dugme miša otpusti, tekst �e se

pozicionirati na trenutnoj poziciji miša.

Ako je tekst kopiran na više slojeva, pomjeranje se odražava na sve kopije.

Pomjeranje teksta može isto tako biti kombinovano sa snap funkcijom.

WinGIS 2003

Strana 118

�� Selektujte tekst. Izaberite Edit-Napredni tekst ili kliknite desnim dugmetom miša da se pojavi pop-up meni iz kojeg birate Napredni tekst. Pojavi�e se prozor: Inicijalne postavke teksta su kao u gore prikazanom prozoru. Odabirom komande ‘Razmaknuta slova’ mogu�e je unijeti vrijednosti u polja ‘Podaci o slovima’. Za pristup poljima ‘Podaci o liniji’, odaberite komadnu ‘Iscrtan’. Preko komande ‘Odaberi liniju’ sistem �e vas vratiti u grafi�ki prozor da odaberete liniju prema kojoj �e se tekst poravnati. Poljima ‘Razmak’, i ‘Dodatni pomak’ se kontroliše detaljan odnos izme�u poravnatog teksta i linije.

Funkcije editovanja

Strana 119

EEddiittoorr lliinniijjaa Editoru se pristupa iz menija Prikaz – Organizator slojeva: Dupli klik na stil linije da se otvori prozor Stil linije – desni klik mišem na dio prozora sa ponu�enim stilovima – izaberite dodaj iz ponu�enog pop-up menija. U tabu Generalno, unesite ime za novi stil linije u polje Ime.

WinGIS 2003

Strana 120

U tabu Definicija kreirate novi stil linije koriste�i odgovaraju�e ponu�ene grafi�ke objekte sa vrha prozora.

Funkcije editovanja

Strana 121

EEddiittoovvaannjjee lleeggeennddii

Meni: prikaz – organizator legendi Osobine selektovane legende: Desnim klikom miša ponudi�e se meni sa izborom

Desnim klikom miša ponudi�e se meni za kreiranje nove, brisanje stare i uvid u osobine selektovane legende.

WinGIS 2003

Strana 122

komandi za dodavanje novog sloja u legendu, brisanje postoje�eg, promjenu imena, itd.

Funkcije editovanja

Strana 123

EEddiittoorr ssiimmbboollaa Editoru se pristupa iz biblioteke simbola (Meni: Prikaz – Biblioteka simbola). Desnim klikom miša na bilo koje polje simbola pojavi�e se pop-up (�itaj ’pop ap’) meni. Zatim se selektuje funkcija Novi ili Edituj. Za promjenu ili kreiranje simbola, dostupna je ve�ina grafi�kih funkcija iz WinGIS-a. Na slici je prikazan izgled ekrana kada se pozove Editor simbola: Editor �e ponuditi traku sa alatima:

WinGIS 2003

Strana 124

Referentna ta�ka je ta�ka na simbolu sa koje �e se o�itati koordinate simbola kada se ovaj ubaci u grafi�ki projekat. Inicijalno, ova ta�ka je na sredini jedini�ne linije. Odgovaraju�a komanda sa trake sa alatima omogu�ava da se ova ta�ka pomjeri. Simbol se kreira u odnosu na jedini�nu liniju. Preporu�ujemo da se simbol kreira tako da se bilo koja karakteristi�na dimenzija simbola (npr. širina) poklopi sa jedini�nom linijom. Dalje, iz menija Fajl je dostupna funkcija U�itaj sliku a iz menija Edit je dostupna funkcija Edituj objekat, koje se mogu koristiti prilikom kreiranje simbola. Grafi�ki objekti korišteni prilikom kreiranja simbola mogu se jednostavno pomjerati na vrh i dno simbola koriste�i odgovaraju�e funkcije iz trake sa alatima.

Referentna ta�ka

Jedini�na linija

Prenesi na vrh

Pošalji na dno

Snimi simbol

Napusti editor

Funkcije editovanja

Strana 125

UUmmeettaannjjee OOLLEE oobbjjeekkaattaa

Meni Edit - Ubaci OLE objekat Ova funkcija omogu�ava ubacivanje (eng. insert) i povezivanje dokumenata iz drugih programa (Microsoft Word, Macromedia Flash, Lotus Screencam Movie, itd.) u vaš WinGIS projekat. Nakon što ste selektovali Ubaci OLE – Objekat, morate ozna�iti površinu u vašem projektu gdje �e OLE objekat biti umetnut. Pozicionirajte prvu ta�ku jednim klikom na grafi�koj površini, povla�ite pokaziva� sve dok površina ne dostigne potrebnu veli�inu. Pojavi�e se sljede�i dijalog prozor: Generisanje objekta: • Novi: Za nove objekte. Izaberite tip objekta i kliknite

na 'Ok'. Program koji se odnosi na objekat (na primjer, MS Word) �e se pokrenuti i možete po�eti kreirati svoj objekat. Kada ste završili, jednostavno snimite objekat i iza�ite iz programa. Objekat �e se sada pojaviti u vašem WinGIS projektu.

• Iz fajla: Za objekte koji ve� postoje, izaberite opciju "Iz fajla" i pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

WinGIS 2003

Strana 126

• Ime fajla: Unesite putanju i ime fajla direktno. • Fajl…: Kliknite da na�ate fajl. • Linkuj (poveži) sa fajlom: Izaberite ovo ako �e se

kreirati veza sa originalom, u suprotnom ne.

Funkcije editovanja

Strana 127

PPrriilloozzii

Dokumenti se mogu priložiti u projekat na sljede�i na�in: Selektujte objekat. Odaberite u meniju Edit-Prilozi. Pojavi�e se prozor: Odabirom komande Dodaj, dodajete novi prilog na selektovani objekat. U alatima prikaza pojavi�e se nova komanda ’otvori priloženi dokumenat’. Ako je objekat na koji je priložen dokumenat, selektovan, komanda otvaranja �e biti dostupna (ina�e je zasivljena ako objekat nije selektovan).

WinGIS 2003

Strana 128

PPrriilloožžii nnaa Koristi se kada se tekst iz projekta treba povezati sa grafi�kim objektom iz istog projekta. Posebno je koristan kod katastarskih projekata gdje se tekstualni objekti vežu na poligone. Odaberite tekst koji želite povezati sa jednom objektom sa istog sloja. Kliknite na desno dugme miše i odaberite iz menija Priloži na ili iz menija Edit-Priloži na. Zatim selektujte objekat (npr. poligon) na koji se veže odabrani tekst. Pojavi�e se prozor sa upitom o potvrdi akcije: Mogu�a je i obrnuta operacija preko menija Edit-Oduzmi od ili preko desnog klika mišem. Odabere se tekst koji je ve� priložen na jedan objekat, selektuje se komanda oduzimanja �ime se poligon na koji je tekst bio priložen selektuje automatski. Akcija o prekidu veze se potvr�uje preko prozora:

Funkcije editovanja

Strana 129

EEddiittoovvaannjjee lliinnkkoovvaa

Putanja slika, OLE objekata i priloga se može kontrolisati preko prozora koji se poziva preko Edit-Linkovi.

Objekti se mogu brisati ili im se može promijeniti putanja.

WinGIS 2003

Strana 130

RRaazznnee mmoogguu��nnoossttii kkrreeiirraannjjaa )�� 1�� / �� Selektujte poliliniju, i odaberite iz menija Edit-Kreiraj-Krivu. Na istom sloju �e se kreirati zaobljena linija. Komanda iz menija Edit-Kreiraj-Liniju konvertuje kružni luk u poliliniju. Komanda iz menija Edit-Kreiraj-Površinu konvertuje kružnicu (koja se u WinGIS sistemu naziva krugom) u poliliniju. �

Funkcije editovanja

Strana 131

)�� *�� 2�� 1�� Selektujte objekte na �ijem presjeku želite kreirati dodatne ta�ke. Odaberite Edit-Kreiraj-Presje�ne ta�ke. Pojavi�e se prozor preko kojeg morate definisati na koji sloj �e se smjestiti ta�ke:

WinGIS 2003

Strana 132

$�� Odaberite objekat na �ije gabaritne ta�ke želite pozicionirati dodatne ta�ke. Odaberite Edit-Kreiraj-Gabaritne ta�ke u ta�ke. Pojavi�e se prozor preko kojeg morate definisati na koji sloj �e se smjestiti ta�ke. �$�� Odaberite objekat na �ije gabaritne ta�ke želite pozicionirati simbole. Odaberite Edit-Kreiraj-Gabaritne ta�ke u simbole. Pojavi�e se prozor preko kojeg morate definisati na koji sloj �e se smjestiti simboli. Nakon odabira sloja pojavi�e se prozor ‘Odaberi simbol’: Odabirom simbola i klikom na komadnu OK, simboli �e se ubaciti na pozicije gabaritnih ta�aka. ��

��

Funkcije editovanja

Strana 133

)�� Meni Edit – Kreiraj – Simbol Pomo�u ove funkcije možete kreirati simbol direktno iz mape. Jednostavno izaberite objekat u grafici klikom na njega i tada izaberite Simbol iz menija Edit – Kreiraj. Simbol �e biti dodat vašoj biblioteci simbola, i možete ga koristiti kao što biste koristili bilo koji drugi simbol. )�� 2�� 3�� *�� Meni Edit – Kreiraj – Paralelne linije/Poligone Ova vam funkcija omogu�ava da kreirate paralelne linije/ poligone linijama ili poligonima koji ve� postoje u vašem projektu. Selektujte objekat prema kome želite kreirati paralelne linije ili poligone. Selektujte Paralelne linije/Poligone iz menija Edit – Kreiraj i pojavi�e se sljede�i dijalog prozor:

WinGIS 2003

Strana 134

• Uglovi: Imate izbor oštrog ili zaobljenog ugla • Krajevi linije: Ista�kana linija simbolizira liniju

prema kojoj se kreira paralelna linija / poligon. Pune linije simboliziraju liniju ili linije koje �e biti kreirane.

Nakon što ste izabrali ugao i stil završetka linije i klkinuli na Ok, izaberite objekat za koji �e se iscrtati paralelna linija/poligon. Kada pomjerite vaš miš, vidje�ete ista�kanu liniju koja se povla�i okomito na izabrani objekat. Ova linija pokazuje udaljenost od originalne linije do paralelne linije koja treba biti iscrtana.

Kliknite ponovo i linija/poligon �e biti iscrtani.

Funkcije editovanja

Strana 135

�� Linijski objekti se mogu podijeliti. Time se formiraju dva objekta koje možete snimiti na drugom sloju razli�itom od trenutno aktivnog. Izaberite liniju koju želite podijeliti. Kliknite desnim dugmetom miša i pojavi�e se meni: Izaberite funkciju ‘podijeli liniju'. Pojavi�e se pomo�na linija. Pozicionirajte pomo�nu liniju na mjesto gdje želite presje�i izabranu liniju i kliknite lijevim dugmetom miša da završite operaciju. Pojavi�e se prozor sa upitom gdje želite snimiti nove formirane objekte

WinGIS 2003

Strana 136

Nakon što izaberete jedan od ponu�enih slojeva, ili formirate novi, kliknite na OK. �� Edit-Poravnaj simbole Odnosi se na simbole koji su prethodno kreirani funkcijom Edit-Kreiraj-Gabaritne ta�ke u simbole. Nakon šte se kreiraju simboli na ovaj na�in, selektuju se i odabere se funkcija poravnanja. Simboli �e se poravnati prema liniji na kojoj se nalaze.

Funkcije editovanja

Strana 137

DDoottjjeerriivvaannjjee Meni Edit – Dotjerivanje

Funkcija dotjerivanja (eng. trim) odsjeca ili produžava dvije linije prema njihovoj zamišljenoj ta�ki presjecanja. Za razliku od automatskog snapa, trim ne uti�e na nagib linije, samo na njegovu dužinu. Koristi se da se eliminišu pukotine (razmaci) izme�u linija a da se ne promijene njihovi me�usobni uglovi.

Elektri�ni vodovi (crvena) idu duž ulice (crna). Ulica se digitalizira kao jedna linija i ostaje u ovakvoj formi. El. vod generisan je direktno pomo�u GIS-a koriste�e funkciju Paralelne linije/poligoni:

Razmaci izme�u crvenih linija su o�igledni. Razmaci prema liniji ulice moraju ostati isti. Koriste�i funkciju “Dotjerivanje” zadržava se korektna udaljenost i eliminišu razmaci.

WinGIS 2003

Strana 138

Nakon dotjerivanja linija, razamci se eliminišu i linije se precizno me�usobno povezuju. ��

Samo prva na koju se klikne se odsjeca ili produžava prema drugoj, koja ostaje u originalnom stanju. � ��

Obje linije se odsjecaju ili produžavaju prema njihovoj ta�ki presjecanja. � �� 0��

Linija se odsjeca ili produžava prema ta�ki presjecanja sa vanjskom linijom neke površine.

Ostale funkcije za rukovanje objektima

Strana 139

OOssttaallee ffuunnkkcciijjee zzaa rruukkoovvaannjjee oobbjjeekkttiimmaa

PPrreegglleedd

+�� *�� Mnogi zadaci GIS-a/mapiranja zahtjevaju funkcije automatskog editovanja za odre�ene objekte, npr. kreiranje površina (poligona) od linija, konstrukcija ta�aka, eliminisanje razmaka, kreiranje kotnih linija, itd. Sve ove funkcije se nalaze u meniju Alati u WinGIS-u. Dostupne su sljede�e funkcije: • Automatski snap: Eliminiše greške u vektorskoj

grafici, npr. razmaci ili presjecanja uzrokovane neta�noš�u digitalizacije, itd.

• Konstrukcija: Funkcije korištene kod kreiranja ta�aka koje su zavisne od ve� postoje�ih geografi�kih podataka.

• Povezivanje: Povezuje linijske segmente na jednom sloju u polilinije ili poligone.

• Razbijanje: Razbija polilinije i poligone sa jednog ili više slojeva na njihove pojedina�ne linijske segmente koje smješta na jedan sloj.

• Generisanje objekata: Kreira nove objekte (površine, linije, grani�ne linije, itd.) od postoje�ih objekata.

• Generisanje mreže: Kreira mrežu u vašem projektu.

WinGIS 2003

Strana 140

AAuuttoommaattsskkii ssnnaapp Meni Alati – Automatski snap Poslovi digitalizacije �esto sadrže neta�ne grafi�ke objekte zbog greške digitajzera i/ili osobe koja vrši digitalizaciju. Takve mape �esto izgledaju kao na sljede�oj slici:

Ovakvi vektorski objekti se ne mogu koristiti u daljem radu. Korekcija ove slike je neophodna. Ova korekcija može biti ura�ena automatski sa automatskim snap-om. Ovaj alat editovanja zatvara razmake izme�u linija, automatski.


Strana 141

�#��

Radijus snap-a definiše maksimalnu udaljenost izme�u dvije ta�ke koje treba sastaviti zajedno. �#� �� Definiše se jedan ili više slojeva koji sadrže objekte na koje treba primijeniti ovu funkciju. �

WinGIS 2003

Strana 142

#� �� Definiše se jedan ili više slojeva koji sadrže dodatne pozicije (ovdje: crvene ta�ke) koje se moraju prora�unati za vrijeme izvršavanja ove funkcije.

Slojevi prora�una su jedan ili više dodatnih slojeva koji su uklju�eni u prora�un ta�aka snap-ovanja. Oni sadrže dodatne mjerne ta�ke (obi�no sa poznatim preciznim koordinatama).

Površine date iznad su snap-ovane zajedno bez korištenja crvenih i zelenih kontrolnih ta�aka na prora�unskim slojevima.


Strana 143

Za vrijeme snap-ovanja ovih površina korištene su zelene i crvene kontrolne ta�ke. Uporedite pozicije kontrolnih ta�aka na linijama! Crvena kontrolna ta�ka na dnu je ignorisana jer je bila izvan radijusa snap-a. �#��

Opcija automatskog snap-a vam omogu�ava da snap-ujete ne samo ta�ku prema ta�ki ve� ta�ke prema linijama, što je jedna korisna opcija pri dotjerivanju digitalizovanih podataka. Mogu�e su tri vrste Ta�ke prema liniji:

"Nema": Nijedna ta�ka ne�e biti snap-ovana prema liniji.

WinGIS 2003

Strana 144

"Ta�ka prema liniji": Ta�ke se snap-uju prema vanjskim linijama, ali ne uti�u na strukturu vanjske linije. "Umetni ta�ku": Ta�ke se snap-uju prema vanjskim linijama. Svuda gdje unutrašnja linija dodiruje vanjsku liniju, jedna dodatna ta�ka se ubacuje u vanjsku liniju.

Korisno je mjeriti udaljenosti izme�u pojedina�nih linija i definisati radijus snap-a malo ve�i od najve�e izmjerene udaljenosti.


Strana 145

KKoonnssttrruuiissaannjjee

Funkcije konstruisanja se koriste za kreiranje ta�aka koje su zavisne od ve� postoje�ih geografi�kih podataka, na primjer da odrede ta�nu poziciju kanalizacionih cijevi, elektri�nih vodova, telefonskih vodova, itd.

Kada se izabere komandno dugme za konstrukciju pojavi�e se prozor sa alatom za funkcije konstruisanja: �' � ��

WinGIS 2003

Strana 146

Konstrukcija duž linije na odre�enoj udaljenosti od po�etne ta�ke (opcionalno krajnje ta�ke) referentne linije. Crtanje linije od krajnje ta�ke referentne linije do konstruisane ta�ke je opcionalno. �+��*��

Konstruiše ta�ku na kraju zamišljene linije koja je pod pravim uglom na referentnu liniju i na odre�enoj udaljenosti od po�etne ta�ke (opcionalno završna ta�ka) referentne linije. Crtanje linije od završne ta�ke referentne linije do konstruisane ta�ke je opcionalno. ��*��


Strana 147

Konstruiše ta�ku na zamišljenoj ta�ki presjecanja dvije linije povu�ene iz dva ugla bazne linije.

��( �

Konstruiše ta�ku na zamišljenoj ta�ki presjecanja dva kruga radijusa r1 i r2, �iji su centri ta�ke p1 i p2 na baznoj liniji b. �+��

WinGIS 2003

Strana 148

Udaljenost u odnosu na ta�ku 2: udaljenosti unešene preko prozora za unos koordinata ra�unaju se od konstrukcijske druge bazne ta�ke a ne od prve. Generisanje Linije(a): omogu�ava/onemogu�ava generisanje linija uz ta�ku koja se konstruiše.


Strana 149

FFuunnkkcciijjee ppoovveezziivvaannjjaa Funkcija povezivanja (eng. combine) spaja nekoliko ivi�nih linija zajedno u poliliniju ili poligon. Ovo je korisno ako se zahtjeva spajanje odre�enih linija sa jednog sloja u polilinije ili poligone, što zna�i da �e biti obra�eni samo odre�eni objekti a ne cijeli sloj. Ova funkcija nije slojno odre�ena ve� objektno, i zahtjeva odluke korisnika. Po�inje se iz menija Alati – Povezivanje.

Sloj koji sadrži objekte koje treba vezati mora biti aktivni sloj!

Poveži u: Izaberite odgovaraju�u opciju za tip rezultiraju�eg objekta, polilinija ili poligon. Ciljni sloj: Definiše sloj na kome �e se rezultiraju�i objekti kreirati. Nakon klika na dugme "OK" , mapa se ponovo pojavljuje. Sada selektujte po�etnu liniju. Kliknite na nju:

WinGIS 2003

Strana 150

Polilinija se iscrtava automatski dok se �vor jedne ili više linija ne prona�e. Sada, korisnik treba da odlu�i kojim putem da ide. Ovo se izvršava klikom na odgovaraju�u crvenu liniju.

Nakon definisanja zadnjeg segmenta, dva puta kliknite na lijevo dugme miša. Rezultiraju�I objekat se automatski generiše na ciljnom sloju:


Strana 151

FFuunnkkcciijjee rraazzbbiijjaannjjaa

Meni Alati – Razbijanje Alat za razbijanje (eng. explode) dijeli polilinije i poligone u njihove pojedina�ne linijske segmente ili njihove grani�ne linije. Na originalne podatke ne uti�e ova funkcija pošto se rezultuju�i linijski segmenti generišu na razli�itom sloju. Funkcija rastavljanja je korisna kada su podaci polilinije ili površine, i pojedini dijelovi ovih linija se zahtjevaju za razli�ite operacije.

Razbijanje: Odredite da li �e se rastavljati samo polilinije, samo poligoni ili oboje. Izvorni sloj: Izaberite sloj koji sadrži objekte koji �e se rastavljati. Višestruka selekcija je mogu�a. Ciljni sloj: Ovdje unesite sloj na koji �e se smjestiti rezultat. Ovaj sloj sadrži pojedina�ne linije nakon funkcije rastavljanja.

WinGIS 2003

Strana 152

GGeenneerriissaannjjee oobbjjeekkaattaa

Meni Alati – Generisanje objekata… Nakon digitalizacije ili ubacivanja grafi�kih podataka, podaci obi�no nisu u iskoristivom stanju: ili su to samo grani�ne linije i simboli (možda na razli�itim slojevima), ili su to izmješane linije sa površinama. Ove podatke treba staviti u format u kojem pojedine površine mogu biti lako prepoznatljive. Alat Generisanje objekata automatski kreira tip selektovanog objekta. Uklju�eno je u ovaj prora�un onoliko slojeva koliko se zahtjeva.

Generisanje ku�a i parcela iz izvornih linija:


Strana 153

Izvorni sloj: Izaberite sloj koji sadrži izvorne objekte za generisanje objekta. Mogu�a je višestruka selekcija. Ciljni sloj: Ovdje unesite ciljni sloj. Ovaj sloj sadrži rezultuju�e objekte nakon što se završi operacija.

Kada se koristi funkcija Generisanje objekata primjenjuje se radijus snap-a koji je podešen za automatski snap.

Tip ciljnog objekta. Kontura: vanjska granica složenog seta objekata. Linije: ozna�ava jednu liniju. Poligoni: pretvara sve zatvorene polilinije u poligone. Povezivanje: sastavlja segmente poligona u poligone.

WinGIS 2003

Strana 154

Kreiraj sloj grešaka: Kreira sloj koji se zove "Sloj greške". Ovaj sloj sadrži kopije bilo kojeg objekta koji nije mogao biti obra�en funkcijom “Kreiraj objekat”. Kreiraj sloj presje�nih linija: Ako se pojavljuju u izvornom sloju linije koje se me�usobno sijeku, kopiraju se u "Sloj presje�nih linija" za dalju analizu. Kreiraj okvir: Ra�una minimalne i maksimalne koordinate izvornog sloja, postavlja �etverougao kroz ove koordinate, i on je uklju�en u izvorne podatke. Ovo pomaže kod zatvaranja površina od nekompletnih izvornih podataka (npr. od digitalnih katastarskih planova) koji nisu pogodni za ta�no mjerenje površine, ali su dobri za grafi�ke prezentacije, i sl. Prora�un presje�nih ta�aka: Ako u izvornim podacima postoje linije koje se me�usobno sijeku, ta�ke izrezivanja ovih linija se ra�unaju i ubacuju u rezulutju�i objekat.


Strana 155

GGeenneerriissaannjjee mmrreežžee Meni Alati – Generisanje mreže… Mreža se može koristiti za, npr. vizualizaciju pojedinih listova digitalnih katastarskih planova (direktna anotacija ili identifikacija lista preko baze podataka).

Vezivanje elemenata mreže sa bazom podataka koja sadrži demografske podatke (stopa kriminala, zaga�enje, itd.) je dobar na�in za vizualizaciju raspodjele bilo koje vrste statisti�kih podataka. Rešetka se sastoji od:

� �etverouglova � trouglova � centralnih ta�aka

�etverouglovi ili trouglovi ne mogu biti generisani zajedno, dok se centralne ta�ke mogu pojaviti same ili zajedno sa �etverouglovima, ili sa trouglovima. Poligoni i ta�ke mogu biti generisani na dva razli�ita sloja, ili na jednom zajedni�kom. Interval mreže definiše udaljenosti izme�u centralnih ta�aka.

WinGIS 2003

Strana 156

Generisanje: izaberite �etverougao ili trougao prema potrebi. Interval mreže: dimenzija elementa mreže (�etverougla ili trougla) u jedinicama projekta.

Smještanje: izbor opcija za kreiranje ta�aka i poligona. U ponu�enoj listi pored opcija, odredite slojeve na kojima �e se ta�ke i poligoni kreirati. �4�� (

Mreža se može sastojati od:

� �etverouglova � trouglova


Strana 157

� centralnih ta�aka Bilo koji od ovih objekata je opcionalan, ali morate odabrati izme�u generisanja �etverouglova ili trouglova (ta�ke mogu biti generisane same ili zajedno sa �etverouglovima ili trouglovima). Poligoni i ta�ke mogu biti generisani na dva razli�ita sloja, ili na jednom zajedni�kom. Interval mreže definiše udaljenosti izme�u centralnih ta�aka.

WinGIS 2003

Strana 158

BBiibblliiootteekkee Meni: Alati-Organizovanje biblioteka 1. Stil linije: U lijevom dijelu ekrana je biblioteka projekta koji je trenutno aktivan (ako je otvoreno istovremeno više projekata). Ako je trenutno aktivan tek otvoreni ‘novi projekat’, ova projekt-biblioteka je prazna. Komande ‘Kopiraj’, ‘Kopiraj sve’, ‘Pomjeri’ i ‘Pomjeri sve’ �e se aktivirati kada se u desnom dijelu ekrana otvori postoje�a ili kreira nova biblioteka. Tada se mogu kopirati stilovi linija iz lijevog dijela ekrana u desni, tj. iz jedne biblioteke linija u drugu. Na isti na�in se organizuju stilovi ispune i simboli.


Strana 159

2. Stil ispune 3. Simboli

WinGIS 2003

Strana 160

Kako poboljšati izgled mape

Strana 161

KKaakkoo ppoobboolljjššaattii iizzgglleedd mmaappee

OObbiilljjeežžaavvaannjjee oobbjjeekkaattaa

Meni Baza podataka – Nazna�i na objektu

Kreira tekst (eng. annotate) koga �ini zapis iz baze podataka. Tekst se pozicionira u težištu objekta. Boja, vrsta fonta i sloj se mogu direktno izabrati. Prvi na�in da se obilježe objekti je direktno iz same grafike. Ovaj na�in ima prednost ako je direktna selekcija objekata u grafici prakti�na, npr. ako sve objekte na sloju ili sve objekte unutar definisanog kruga treba obilježiti. Ova se operacija sastoji iz sljede�ih koraka:

� U�itajte bazu podataka, ako ve� nije u�itana. � Otvorite tabelu projekta, ako ve� nije otvorena. � Izaberite objekte u WinGIS-u koje treba obilježiti. � Izaberite meni "Baza podataka – Nazna�i na

objektu”. Pojavi�e se prozor za selekciju kolone. � Izaberite kolonu koja sadrži informacije i kliknite

na "OK". Dijalog prozor za ozna�avanje (anotiranje) �e se pojaviti.

� Izaberite sloj na kojem �e se kreirati oznaka.

WinGIS 2003

Strana 162

� Izaberite stil teksta i kliknite na "OK". Bilješke (anotacije) se kreiraju kao grafika.


Strana 163

DDiijjaaggrraammii

Kreira se poslovni dijagram korištenjem vrijednosti iz kolona baze podataka. Kolone trebaju sadržavati numeri�ke podatke. Bilješke na djagramima, boje i sloj mogu biti direktno selektovani i/ili aktivirani. )�� *� �� *�� Prvi na�in da se kreiraju dijagrami je direktno iz same grafike. Ovaj na�in ima prednost ako je direktna selekcija objekata u grafici prakti�na, npr. ako za sve objekte na sloju ili sve objekte unutar definisanog kruga treba kreirati dijagram. Ova se operacija sastoji iz sljede�ih koraka:

1. U�itajte bazu podataka, ako ve� nije u�itana. 2. Otvorite tabelu, ako nije otvorena. 3. Odaberite objekte u WinGIS-u za koje �e se

kreirati dijagram. 4. Odaberite meni "Baza podataka – Poslovni

dijagrami”. Pojavljuje se prozor za izbor kolone. 5. Izaberite kolone koje sadrže informaciju o

dijagramu i kliknite na "OK". Pojavljuje se prozor

WinGIS 2003

Strana 164

za dijagram. 6. Izaberite sloj na kojem �e se kreirati dijagram. 7. Izaberite tip dijagrama koji se treba kreirati. 8. Odredite dimenzije dijagrama. 9. Definišite da li bilješke trebaju biti dodane u

dijagram, zatim odredite stil teksta za bilješke (anotacije) i kliknite na "OK". Dijagrami se kreiraju kao grafika.


Strana 165

DDiimmeennzziioonniirraannjjee �

Mnoge aplikacije mogu zahtjevati kotne liije. WinGIS-ov alat za dimenzioniranje je jednostavan za automatsko mjerenje i ozna�avanje dimenzija izme�u objekata. Dimenzioniranje može biti izvršeno na 3 na�ina: �+��

Kotna linija i tekst mjere generišu se izme�u dvije odre�ene ta�ke (ili pomo�u miša ili unosom koordinata). Izaberite dugme iz grupe alata Dimenzioniranje – Od ta�ke do ta�ke. Kliknite na dvije ta�ke da izmjerite udaljenost i kreirate dimenziju. Udaljenost u metrima se ubacuje automatski. Dvije kratke linije s lijeva i desna ( - udaljenost - ) ukazuju na tekst kao mjerenu udaljenost.

Tekst koji ukazuje na udaljenost može biti obra�en kao bilo koji drugi tekst (rotiran, pomjeren, uve�an, editovan, izbrisan) i isto tako može biti vezan za zapis u bazi podataka. Alat za na�in dimenzioniranja ostaje aktivan sve dok se dugme za Selekciju ponovo ne izabere.

WinGIS 2003

Strana 166

�- ��

Kotna linija i mjerni tekst se generišu duž zamišljene linije od ta�ke 1 do ta�ke 2, završavaju�i na odre�enom objektu.

Poslije selekcije funkcije Dimenzioniranje – U pravcu, odredite pravac za kotnu liniju klikom na dvije ta�ke. Tada izaberite liniju, poliliniju ili poligon. WinGIS �e izvršiti dimenzioniranje od druge ta�ke zamišljene linije do ivice izabranog objekta, prate�i pravac dat ta�kama jedan i dva. Dvije kratke linije s lijeve i desne strane ( - udaljenost -) ukazuju na tekst kao mjerenu udaljenost. Ova funkcija je aktivna sve dok se ne klikne ponovo na dugme za “Selekciju”. �+��*��

Kotna linija i mjerni tekst se generišu okomito na zamišljenu liniju koja prolazi kroz ta�ke 1 i 2.


Strana 167

Nakon selekcije funkcije Dimenzioniranje – Ortogonalno, odredite pravac za zamišljenu liniju kroz ta�ke 1 i 2. Sada odredite tre�u ta�ku. Referentna linija u pravcu datom ta�kama 1 i 2 se crta sve dok se ne presje�e sa okomitom linijom iz ta�ke 3. Okomita linija iz ta�ke 3 je kotna linija. �+��

Ove opcije uti�u na oblik teksta za dimenzioniranje i strelice:

� Stil teksta: prikazuje trenutni stil teksta za obilježavanje dimenzioniranja.

� Font: odre�uje font teksta i stil teksta. � Veli�ina teksta: sadrži visinu teksta u trenutnim

WinGIS 2003

Strana 168

jedinicama projekta (metri). Ova vrijednost bi uvijek trebala odgovarati dimenzijama projekta, ina�e se može dobiti jako velika ili jako mala veli�ina teksta.

� Udaljenost: odre�uje udaljenost izme�u kotne linije i oznake dimenzije. Jedinica je trenutna projektna jedinica (metri).

� Dužina strelice: dužina strelica kotne linije.

Mogu�nosti geografi�ke analize

Strana 169

MMoogguu��nnoossttii ggeeooggrraaffii��kkee aannaalliizzee

PPrreegglleedd Glavni cilj vektorske analize je vizuelna informacija o odnosu izme�u postoje�ih geografi�kih objekata, npr. automatska selekcija susjeda, pretraživanje parcela presje�enih elektri�nim ili gasnim vodovima, mjerenje udaljenosti izme�u nekoliko ta�aka na mapi, ili ra�unanje površina parcela ugroženih poplavom ili prirodnim katastrofama.

WinGIS 2003

Strana 170

AAnnaalliizzaa pprreekklloopplljjeenniihh ppoolliiggoonnaa Meni Analiza – Preklapanje poligona Funkcija preklapanja poligona se koristi za ra�unanje zajedni�kih (ili razli�itih) površina izme�u dva objekta koji se preklapaju. �esto se koristi u konstrukciji instalacija, kablova ili ulica (za kompenzaciju vlasniku parcele ili planiranje rizika). Obi�no se ulice i kablovi planiraju bez velikog sigurnosnog pojasa, ali opasne instalacije (npr. naftovodi), se planiraju �esto sa odre�enom sigurnosnom udaljenoš�u.

Tako�e se koristi u konstrukciji projekata u gradovima, gdje je privatno vlasništvo ugroženo realizacijom projekta.

Prepoznavanje i osiguranje ugroženih površina oko naftovoda u slu�aju ošte�enja:


Strana 171

� �� Funkcija presjeka kreira jedan ili više poligona iz me�usobnog presjeka poligona na sloju A i B. Rezultuju�i poligoni su novi objekti sa novim identifikatorima (ID brojevima) i mogu biti dodati bazi podataka ako je potrebno.

Jedan presjek sloja A (bez šrafure) i sloja B (dijagonalna šrafura).

Rezultat presjeka: Sloj A + Sloj B = Sloj C Rezultat na sloju C se prikazuje crnom bojom.

WinGIS 2003

Strana 172

�,�� Funkcija razlike oduzima poligon na sloju 2 od poligona na sloju 1. U zavisnosti od broja poligona koji se preklapaju, izvršavanje ove funkcije može trajati odre�eno vrijeme. Kada se funkcija završi, rezultantni poligoni se pojavljuju na ekranu i preuzimaju stil linije, šrafuru, te boju selektovanog ciljnog sloja. Kada ciljni sloj nije na vrhu hijerarhije slojeva, objekti na drugim slojevima mogu pokriti neke rezultiraju�e poligone. Rezultat razlike: Sloj A -Sloj B = Sloj C Rezultat na sloju C se prikazuje u crnoj boji.

��5 ��*�� *��


Strana 173

Kada se izabere ova opcija, detektuju se svi nepravilni poligoni i prikažu se na sloju greške. Boja sloja greške je crvena. Sloj sa greškom tj. nepravilnim poligonima može biti provjeren. Obi�no su ovi poligoni tako digitalizirani da se jedna ugaona ta�ka procjenjuje dva puta. Ova opcija može dovesti do nepravilnih poligona koji nisu validni za preklapanje. Kada sloj sa greškama nije izbrisan odmah nakon preklapanja, naredni slojevi sa greškama se kreiraju koriste�i rastu�e brojeve. Primjer nepravilnog poligona:

WinGIS 2003

Strana 174

TTrraažžeennjjee ppoolliiggoonnaa Meni Analiza – Traženje poligona Traženje poligona obezbje�uje brz pristup grafi�kim objektima unutar ostalih objekata, npr. sve površine unutar kruga zaga�enja, ili sve površine u zoni poplave. Dalja primjena je u pronalaženju susjeda, npr. površine susjedne vojnim kampovima, ili pronalaženje parcela koje �e biti ugrožene izgradnjom novog puta.


Strana 175

Prona�i sve parcele preko kojih prolazi elektri�ni

vod:

� Postavite sloj Parcele kao aktivan.

� Pozovite "Traženje poligona" u meniju "Analiza". � Postavite tip objekta kojim se vrši selekcija na

"(Linija)” . � Izaberite u ponu�enom dijalogu “Selektuj

pomo�u…” opciju "postoje�eg objekta” i odredite sloj koji sadrži elektri�ne vodove.

� Izaberite u dijalogu “Selektuj objekte” opciju “presjecanjem”.

WinGIS 2003

Strana 176

TTrraažžeennjjee oobbjjeekkaattaa Meni Analiza – Traženje objekata U osnovi, traženje objekata radi na ist na�in kao i funkcija pretraživanja poligona. Glavna razlika izme�u pretraživanja objekata i pretraživanja poligona je tip ograni�enja kod pretraživanja poligona gdje pretraživanje poligona podržava objekte tipa poligona, dok pretraživanje objekata podržava objekte bilo kojeg tipa.

Objekti pomo�u kojih se pretražuje: Tip objekta koji se koristi da se prona�e zahtjevani objekat na aktivnom sloju. Zadnji tip (susjedni objekti) je dostupan samo u funkciji Traženja poligona.


Strana 177

Selektuj pomo�u: Objekat pomo�u koga se pretražuje može biti tek nacrtan za svaki upit ili selektovan me�u postoje�im objektima na drugim slojevima. Aktivni sloj treba da bude sloj koji sadrži objekat koji se traži, a sloj iz ovog izbornika (postoje�i objekat) treba da sadrži objekte pomo�u kojih se pretražuje. Selektuj objekte: Odre�uje da li objekti koji se traže treba da budu kompletno unutar odre�enog objekta pomo�u koga se pretražuje, ili �e se tražiti i objekti koji presijecaju ove objekte.

WinGIS 2003

Strana 178

Objekti za traženje: Odre�uje tip objekta koji se traži.


Strana 179

TTrraažžeennjjee tteekkssttaa Meni: Analiza-Traženje teksta Ova komanda traži tekst nazna�en u polju Predložak pretražuju�i ili ve� selektovane objekte teksta ili aktivni sloj ili cijeli projekat. Koja od zadnje tri opcije �e biti aktivna zavisi šta je odabrano u dijelu Pretraži.

WinGIS 2003

Strana 180

Meni: Analiza – Traženje i zamjena teksta


Strana 181

AAnnaalliizzaa ppoovvrrššiinnaa Meni Analiza – Analiza površina

Funkcija analize površina selektuje poligone bazirane na polilinijama, zatvorenim polilinijama, ta�kama, simbolima i tekstom koji je lociran unutar poligona. Funkcija radi na sljede�i na�in: Svi poligoni na slojevima selektovanim u Sloju poligona se provjeravaju da li sadrže objekte specificirane u Sloju objekata. Ako je objekat unutar poligona, poligon se selektuje. Inverzna analiza selektuje poligone koji nemaju odre�ene objekte. Ova operacija uvijek uti�e na cijeli sloj.

WinGIS 2003

Strana 182

Sloj "Parcele” sadrži op�inske parcele. Sve parcele preko kojih prolaze kanalizacione cijevi se trebaju selektovati. Uz to, postoji nekoliko slojeva koji sadrže simbole kanalizacije, i sl., a ostali slojevi sadrže polilinije koje predstavljaju elektri�ne vodove, gasovod, itd.

Da se uspješno pokrene ova funkcija, sugeriše se tematska podjela simbola na odgovaraju�e slojeve: sloj “elektri�ni vodovi” sadrže sve elektri�ne vodove i ništa drugo, sloj "hidranti" sadrži samo hidrante, i tako dalje.


Strana 183

DDiijjeelljjeennjjee ppoolliiggoonnaa Selektujte poligon koji želite podijeliti. Iz menija izaberite Analiza-Dijeljenje poligona. Pojavi�e se prozor: Izaberite metod dijeljenja: paralelno ili slobodno. Paralelno dijeljenje: Poligon se dijeli paralelno dijelu linije koja predstavlja obim poligona. Kliknite na komandu Ulaz. Prozor Dijeljenja nestaje sa ekrana. Pojavi�e se simbol

pored pokaziva�a. Funkcija snapa se automatski uklju�uje. Definišite liniju dijeljenja tako što �ete birati gabaritne ta�ke poligona (dovoljno je izabrati prvu i krajnu ta�ku polilinije). Kada ste definisali liniju kliknite na desno dugme miša. Pojavi�e se simbol

WinGIS 2003

Strana 184

pored pokaziva�a i pomo�na crtkana linija koja je kopija izabrane linije sa objekta, kao na sl. Lijevim klikom miša zatvori�e se nove dvije površine i pojavi�e se ponovo prozor dijeljenja. Klikom na OK, operacija �e se završiti. Slobodno dijeljenje: Izaberite komandu Ulaz. Prozor Dijeljenje �e nestati sa ekrana. Slobodno definišite liniju dijeljenja. Gabaritne ta�ke linije dijeljenja ne moraju ležati na obimu poligona. Dupli lijevi klik mišem završava


Strana 185

definisanje linije i vra�a Vas u prozor Dijeljenja. Operacija se završava klikom na OK.

WinGIS 2003

Strana 186

MMjjeerreennjjee uuddaalljjeennoossttii ��

Meni Analiza – Mjerenje udaljenosti Da bi se izvršilo mjerenje na grafi�koj površini, WinGIS podržava funkciju Mjerenje udaljenosti, koja koristi prirodne koordinate (jedinica udaljenosti je metar) za prikazivanje i X i Y razlike (ozna�eno kao DX i DY na statusnoj liniji) u vrijednosti udaljenosti izme�u dvije ta�ke (kao i ugaone ta�ke linija, polilinija ili poligona).

Otvorite iz menija Analiza – Mjerenje udaljenosti ili kliknite na komandno dugme iz grupe alata. Simbol mjerenja se pojavljuje do pokaziva�a miša. Sada kliknite na po�etnu ta�ku i pomjerite miš do krajnje ta�ke. Referentna linija slijedi pokaziva� miša. Kliknite na krajnju ta�ku. Statusna linija pokazuje dužinu referentne linije i udaljenost u X i Y smjeru od po�etne ta�ke do krajnje ta�ke. Kada se klikne na drugu ta�ku, DX i DY polja sadrže koordinatnu udaljenost izme�u prve i zadnje mjerne ta�ke. Polje dužine prikazuje ukupnu dužinu referentne linije. Koristite snap da biste imali ta�ne pozicije ta�aka. Koristite ovu funkciju za mjerenje puteva, rijeka, parcela, intalacija, itd. Uklju�ivanje i islkju�ivanje snapa za pojedine ta�ke je mogu�e. Da biste završili mjerenje dva puta kliknite. Tada možete zapo�eti drugo mjerenje. Da biste isklju�ili funkciju mjerenja, kliknite na dugme Selekcije.


Strana 187

Zumiranje u i izvan je mogu�e za vrijeme mjernog procesa za mjerenje sitnijih detalja. Zahtjevani slojevi za snap mogu biti promjenjeni za vrijeme mjerenja kao u bilo kojoj drugoj funkciji koja koristi snap.

WinGIS 2003

Strana 188

Rad sa slikama

Strana 189

RRaadd ssaa sslliikkaammaa PPrreegglleedd

Rasterske slike su aero snimci, skenirane putne karte, planovi gradova i sli�an materijal. Koriste se kao pozadina za vektorsku grafiku za vizualizaciju nekih veza, npr. orto-foto snimak poplave pod vektorskom mapom sa normalnim tokom rijeke.

( �� WinGIS 2000 može raditi sa sljede�im formatima slike: Format fajla Opis Tagged Image File (*.TIF) Bez kompresije PackBits Huffman CCITT Group 3 1D CCITT Group 3 2D

WinGIS 2003

Strana 190

Windows Bitmaps (*.BMP) RLE OS/2 Bitmaps (*.BMP) RLE JPEG (*.JPG) JFIF – Standard GEM/Ventura (*.IMG) Encapsulated PostScript (*.EPS)

Monohromatske

U boji Portable Network Graphics (*.PNG)

Interlaced

Non-interlaced Zoft PXC/DCX (*.PCX) Version 0 Version 2 �Da se otvori rasterska slika druga�ijeg formata, treba je prvo konvertovati u jedan od gore pomenutih formata. Ovo se može uraditi koriste�i jednostavan grafi�ki alat. ��

Rad sa slikama

Strana 191

UU��iittaavvaannjjee sslliikkaa

�� Da se otvori rasterska slika, izaberite: Fajl – U�itaj sliku

1. Izaberite tip fajla koij �e se otvoriti (npr. *.TIF, *.JPG) iz liste Tip fajla (eng. Files of type)

2. Izaberite odgovaraju�i direktorij i fajl, i kliknite na dugme Otvori (eng. Open).

Slika se sada otvara i pozicionira u sredinu crtaju�eg prozora.

Rasterska slika može biti selektovana/deselektovana kao poligon kada kliknete na nju. Mogu�e je tako�e vezati rastersku sliku za zapis u bazi podataka. Rasterske slike se mogu pomjerati, brisati, mijenjati veli�inu i kopirati na druge slojeve. (� ��

WinGIS 2003

Strana 192

Deselektujte rastersku sliku i dva puta kliknite na �etverougao rasterske slike. Edit-mod za rasterske slike je sada aktivan, što se može vidjeti na uglovima slike (pojavljuju se mali �etverouglovi na uglovima slike).

Promjena pozicije slike Da biste pomjerali rastersku sliku slijedite sljede�e korake:

� Kliknite lijevim dugmetom miša unutar slike i držite dugme pritisnuto.

� Pomjerite miš. (Mogu�e je pomjeriti granice slike!) Kada otpustite dugme, prvaougaonik ostaje na odabranoj poziciji. Duplim klikom lijevim dugmetom miša, rasterska slika �e sama biti pomjerena na novu poziciju, i edit mod je zatvoren.

Promjena veli�ine slike: Da biste promijenili veli�inu rasterske slike, dva puta kliknite na neselektovanu rastersku slike. Edit mod je aktiviran. U uglovima slike pojavi�e se mali �etverouglovi. Pozicioniranjem pokaziva�a miša unutar tog �etverougla, drže�i lijevo dugme miša pritisnuto, i pomjeranjem miša, veli�ina granice rasterske slike �e se promijeniti. Duplim klikom lijevim dugmetom miša, rasterska slika �e se ponovo iscrtati sa svojom novom definisanom granicom.

Koristite zum funkciju da biste posmatrali detalje rasterske slike. Generisanje novog pogleda �e biti sporije zbog rasterske slike. Zumiranjem veoma duboko u sliku,

Rad sa slikama

Strana 193

slika �e nestati, pošto �e jedan piksel slike ispuniti cijeli ekran. �)��

Postupak transformacije rastera, takav da svaka njegova �elija (piksel) do�e u odgovaraju�i prostorno referensiran položaj, naziva se georeferensiranje. Referensiranje preko linearne transformacije je dizajnirano da se omogu�i dodavanje geo-referensiranih slika sa stvarnim koordinatama u WinGIS. Rasterska slika se referensira (kodira) u vektorskoj grafici na sljede�i na�in:

� u�itajte sliku u WinGIS � smjestite sliku sa desnom i donjom granicom

izvan površine na koju bi se slika trebala georeferensirati. Ova operacija je neophodna pošto WinGIS može samo istovremeno razvu�i koordinate slike u dva smjera.

� Da se izvrši pogodno referensiranje, potrebne su dvije referentne ta�ke koje postoje u vektorskoj grafici i na slici. Što je ve�a udaljenost izme�u njih (u X i Y smjeru), to se može izvršiti preciznije referensiranje.

� Pozovite funkciju Alati – Transformacija rastera – Linearna.

� Izaberite sliku za referensiranje � Izaberite prvu referentnu ta�ku u vektorskoj

grafici i na slici � Izaberite drugu referentnu ta�ku u vektorskoj

WinGIS 2003

Strana 194

grafici i na slici Korak koji se izvršava pokazan je na statusnoj liniji. )�� *�� "�� Postupak transformacije zapo�inje izborom referentih ta�aka na rasteru (karti). Ovo mogu biti presjeci koordinatne mreže. Referentne ta�ke trebaju biti ravnomjerno raspore�ene preko cijelog rastera ili, za manji broj ta�aka (npr. �etiri) što više razmaknute u uglovima rastera. Ta�ke se iscrtaju na posebnom sloju (za ovo se preporu�uje alat za generisanje mreže). Iz menija Fajl se izabere U�itaj sliku. Da se aktivira Omega alat, izaberite u prozoru koji ste pozvali za u�itanje slike opciju ’U�itaj i transformiši’. U polju za ime fajla izaberite ime rastera (slike), koji želite u�itati i georeferensirati. U grafi�kom prozoru WinGIS-a pojavi�e se dodatna traka sa alatima i otvori�e se softverski alat Omega-Photo za WinGIS. Prozor ovog dodatnog softverskog alata se može kontrolisati preko komandi za minimizaciju, umanjenje i zatvaranje u gornjem desnom uglu. Komanda ‘modul za slike’ omogu�ava prelaz iz WinGIS grafi�kog prozora u prozor alata Omega.

Modul za slike

Dodaj

Pomjeri

Info/Alati

Otkaži

Izvrši/Iza�i

Rad sa slikama

Strana 195

Komada Dodaj omogu�ava dodavanje (definisanje položaja) kontrolnih ta�aka u referentnom sistemu. Koristite uklju�enu Snap funkciju. Kada kliknete na Dodaj alat, kliknite na odgovaraju�u ta�ku ve� iscrtane koordinatne mreže.

WinGIS 2003

Strana 196

Pre�ite u Omega alat. Lijevim dugmetom miša uhvatite zeleni križi� koji trep�e

i povucite ga do pozicije na rasteru koja odgovara poziciji dodate kontrolne ta�ke u WinGIS grafi�kom ekranu. Nakon što se pozicionirali ovaj križi�, na traci sa alatima ovaj križi� postaje crven. Za ta�nije pozicioniranje možete uklju�iti pove�alo

Kada se aktivira pove�alo, otvori�e se prozor Magnifier u kojem možete preciznije pozicionirati ta�ku. U Omega prozoru �ete vidjeti i koliko ste kontrolnih ta�aka unijeli.

Komandno dugme �e vas prebaciti iz Omega prozora u WinGIS. Ovaj postupak dodavanja se ponovi onoliko puta koliko kontrolnih ta�aka želite da unesete. Kada se završi unos kontrolnih ta�aka u meniju Transformation u Omega prozoru, izaberite model transformacije (Afina) i komandu Tranform <F9>. Prije nego što se tranformacija izvrši, pojavi�e se prozor sa statistikom transformacije.

Rad sa slikama

Strana 197

Pritiskom na kontrolu Continue nastavlja se procedura, a izborom Cancel, vra�ate se u postupak georeferensiranja. Nakon završetka transformacije pojavi�e se prozor o potvrdi, tj. da li želite ili ipak ne želite da u�itate sliku Ako potvrdite u�itanje slike, morate je snimiti u jednom od formata koje podržava WinGIS. �

WinGIS 2003

Strana 198

(� �� Opcije standardnog otvaranja uti�u samo na slike koje se tek otvaraju, stil ve� otorenih slika se mijenja iz prozora ‘Osobine objekta’. Selektujte sliku, kliknite na desno dugme miša i selektujte Osobine objekta… Mogu se podesiti sljede�e opcije:

� Lista za izbor slike: selektujte slike koje se mijenjaju.

� Prikaz granice: ovdje podesite ili otklonite okvir oko slike.

� Transparentnost: podesite transparentnost crnom i bijelom bojom.

�

Rad sa slikama

Strana 199

(��

U modu monitora od 256 boja, rasterske slike ne mogu uvijek izgledati kako bi trebale. Ovo je uzrokovano ograni�enim brojem boja. WinGIS nudi opciju Paletu boja slike za promjenu palete slike na standardnu paletu od 256 boja ili crno-bijelu paletu za prikaz slika. Obi�no je to stvar testiranja razli�itih podešenja da bi se pronašlo koja paleta najviše odgovara slici.

Kada se koristi WinGIS na 256 boja, prikaz više slika može uzrokovati loše rezultate zbog malog broja boja. WinGIS bi trebao bit vo�en video adapterom koji obezbje�uje barem 65,535 boja sa rezolucijom 800 X 600 piksela. �� Ako se otvara ve� georeferensirana slika, koordinate ove slike su obi�no poznate unaprijed.

WinGIS 2003

Strana 200

Da se ubaci ovakva slika direktno u projekat (npr. satelitska – ortofoto) može se koristiti za pozicioniranje slike na korektno mjesto fajl sa koordinatama �ija je ekstenzija TAB. Fajl *.TAB je me�unarodni standard za vezivanje slika za grafi�ke projekte. �67!+-��8 Definicija tabele: po�inje definicija tabele File: Ova klju�na rije� slijedi ime slikovnog fajla pod navodnicima “”. Koordinate se nabrajaju kao: (GeoX, GeoY) (SlikaX, SlikaY) Label "XXX"

� GeoX,GeoY: Koordinate u WinGIS projektu � SlikaX, SlikaY: odgovaraju�e koordiante na slici � Label "XXX": Definiše se anotacija ugaone

ta�ke. Units: definiše jedinice geografskih koordinata. Ovdje �e se pojaviti "m" za metre.

Ime TAB fajla mora biti isto kao i ime slikovnog fajla!

Primjer *.TAB fajla: Definicija tabele File "Vienna27.BMP" (-18000000,18000000) (0,0) Label "Point 1: left top" (19000000,-7500000) (800,600) Label "Point 2: right bottom"

Rad sa slikama

Strana 201

Units "m" Ime TAB fajla mora biti "Vienna27.TAB". �� Ove opcije uti�u na slike prvi put kad se otvore. Podešenja se snimaju u WinGIS.INI fajl i mijenjaju se u runtime-u (interaktivno) u dijalog prozoru Alati – Globalne postavke. Isto može biti ura�eno u Alati – Projektne postavke.

Mogu se postaviti sljede�e opcije:

• Prikaz slike: podešava se da li �e se otvorena slika prikazati u projektu ili ne.

• Prikaz okvira: podešava se da li �e se prikazati granica slike u projektu, �ak i ako sama slika nije prikazana.

• Minimalna veli�ina: slika mora imati jednu minimalnu veli�inu prije nego što se prikaže u projektu. Ovo je stvar predstavljanja. Slike koje se ne mogu vidjeti pošto su premalene pri trenutnom zumu, ne otvaraju se sve dok se ne mogu vidjeti. Sli�no generalizaciji.

WinGIS 2003

Strana 202

• Transparentnost: Bilo koja slika može imati svoj crni ili bijeli dio boje prikazan u odre�enom procentu providnosti. Ovo može dopustiti da se konture linijskog modela vide kroz satelitsku sliku. Samo crni ili bijeli dio slike može biti providan u jednom trenutku.

�(�� Opcija ‘Prikaz slike’ se koristi da zatvori i ponovo otvori slike u runtime-u (interaktivno). Pozicija slika se ne mijenja, samo se slika otkloni iz memorije. Ovo je korisno ako se sve slike projekta ne trebaju otvoriti u istom trenutku (višestruke slike koje se preklapaju).

Zatvorite i ponovno otvarite slike ispod sloja katastarskog plana.

Mogu�nosti eksporta i importa

Strana 203

MMoogguu��nnoossttii eekkssppoorrttaa ii iimmppoorrttaa

PPrreegglleedd WinGIS nudi ASC format fajla, koji se još zove PXF format (PROGIS Exchange Format), kao jedan interfejs za import/eksport podataka. Ovaj interfejs može imati i grafi�ke podatke i zapise u bazi podataka, i sasvim je jednostavan za �itanje. Da se osigura kompatibilnost sa ostalim GIS/CAD sistemima (ArcInfo, AutoCAD, MapInfo itd.), Progis obezbje�uje programe za konverziju za ve�inu ovih sistema. AutoCAD 13 konverter za DXF– eksport fajlova se isporu�uje sa svakim WinGIS-om. Možete primiti kompletnu listu dostupnih konverterskih programa od vašeg Progis-ovog partnera ili distributera.

Da bi importovali velike koli�ine podataka korisno je minimizirati grafi�ki prozor (ne cijeli grafi�ki editor). WinGIS ne�e pokazati importovane objekte neposredno nakon importovanja, pošto je crtaju�i prozor upravo prikazan kao simbol. Ovaj trik štedi vrijeme pri radu sa velikim koli�inama podataka (MB – veli�ina). Nakon što je importovanje uspješno završeno, ponovo otvorite grafi�ki prozor duplim klikom na njega.

WinGIS 2003

Strana 204

OOppiiss PPXXFF ffaajjllaa PXF interfejs je kreiran za importovanje i eksportovanje podataka u i iz WinGIS-a. I grafi�ki podaci i zapisi iz baze podataka mogu biti importovani i eksportovani. WinGIS koristi tri razli�ita fajla da izvrši ovaj zadatak, i oni su ovdje opisani. Kada se importuje fajl u ve� postoje�i projekat sa razli�itim stilovima slojeva (linije, šrafura, boja), mogu�e je zadržati stil sloja postoje�eg projekta ili podesiti stil sloja ASC Fajla.


Strana 205

OOppiiss AADDFF ffaajjllaa � �0�� ADF–fajl opisuje poziciju jedne kolone u ASC fajlu. ADF fajl se sastoji od dva dijela:

� Definicija kolona koje su potrebne za kreiranje grafi�kih objekata (X i Y pozicija itd.)

� Definicija kolona koje sadrže informaciju koja se treba ubaciti (importovati) u bazu podataka.

Ova dva dijela se moraju odvojiti praznom linijom. Prvi dio može imati samo predefinisana imena (vidi WinGIS.INI ), imena kolona u drugom dijelu mogu biti slobodno definisana. Ako se zapisi baze podataka eksportuju u ASC format, neophodno je kreirati ADF zapise za definiciju kolone baze podataka u ta�no onakvom redoslijedu kako se pojavljuju u bazi podataka. Na primjer: Altitude 150 155 n 4 “Altitude“ je ime kolone baze podataka, 150 do 155 ozna�ava poziciju u ASC–fajlu, “n“ ozna�ava “numeri�ko polje“, a 4 je stvarna veli�ina polja. �� Definicija kolone zahtjeva dvije linije:

� Prva linija sadrži ime kolone. Prazni karakteri na po�etku i na kraju imena se brišu. Nije važno da li se koriste velika slova ili ne.

� Druga linija sadrži po�etnu i krajnju poziciju kolone. Dvije veli�ine moraju biti odvojene (barem) jednim praznim karakterom ("space“). Vrijednosti mogu i�i od 001 do 999, maksimalna širina kolone je 255 karaktera. Neke kolone su opcionalne (vidi 7.3.2.1.2.1 "Column names“ -

WinGIS 2003

Strana 206

Imena kolona). Takve definicije kolona mogu biti izbrisane ili po�etna i krajnja pozicija može biti postavljena na 000.

�#�� 2�� 3 Ovo nije definicija kolone. Vrijednost u sljede�oj liniji se koristi kao faktor razmjere za simbole ako ParameterB (Parametar B) ne sadrži vrijednost. ��". �� X-pozicija ta�ke. Vrijednost mora biti izme�u -20.000.000,00 i +20.000.000,00. �9". �� Y-pozicija ta�ke. Vrijednost mora biti izme�u -20.000.000,00 i +20.000.000,00. �(��+�2#:�� 3�� Zna�enje zavisi od tipa objekta koji se ubacuje.

(��-�2#�� 3�� Zna�enje zavisi od tipa objekta koji se ubacuje. �(��.�2) �� +��3�� Zna�enje zavisi od tipa objekta koji se ubacuje. �%�:�� Sadrži ime sloja u koji �e objekat biti importovan. � ��:�� Tip objekta sadrži informaciju o vrsti objekta koji �e se kreirati.


Strana 207

� �� Odre�uje bilo koji objekat u ASC fajlu pomo�u jedinstvenog broja. Brojevi ne moraju biti neprekidni. �!�;��:��&� �� !��"�� Ova kolona može sadržavati ime sloja za grafi�ke tekstove. Ako ova definicija nedostaje ili sloj nije specificiran, ciljni sloj za grafi�ke tekstove zavisi od podešenja u dijalog prozoru za importovanje. �-� �� Trenutno nije u upotrebi, ali se ipak definicija može pojaviti. �(��-� ��#�� Trenutno nije u upotrebi. Ali se ipak definicija može pojaviti. �-��&� �� $��%��&�� Ova kolona sadrži ime bmp fajla. Može se preklopiti sa ostalim kolonama osim sa kolonama ObjectType (Tip objekta) i ObjectNr (Broj objekta). �$��4��'�%��Sadržaj ove kolone �e se smjestiti do grafi�kog objekta. Može se definisati više grafi�kih kolona. One se mogu pojaviti samo u drugom dijelu ADF fajla. Ako se tekstualni objekat pojavi, tekst se pojavljuje u zadnjoj grafi�koj koloni. Zbog ovoga, nijedan grafi�ki tekst ne�e biti kreiran za ovu kolonu. � ��&��(��"��)� U ovu kolonu �e se eksportovati grafi�ki identifikator objekta. Kolona se ignoriše kod importa. Defincija je opcionalna. Primjer: Jedan *.adf fajl

WinGIS 2003

Strana 208

SCALEFACTOR 1.0 X-COORDINATE 001 009 Y-COORDINATE 011 019 PARAMETERA 021 029 PARAMETERB 031 037 PARAMETERC 039 045 LAYERNAME 047 054 OBJECTTYPE 056 056 OBJECTNR 058 064 BITMAPFILENAME GRAPHIC 078 084 Informacija sadržana u ovoj koloni �e se importovati u grafiku kao tekst fajl. Sljede�i primjer pokazuje minimalni ADF fajl: X-COORDINATE 001 009 Y-COORDINATE 010 019 OBJECTTYPE 020 022 OBJECTNR 023 028

Ovaj ADF – fajl se može samo koristiti za import/eksport ta�aka, linija, polilinija, poligona i kvadratnih/kubi�nih zaobljenih linija.


Strana 209

!��

!�� Broj tipa objekta: 0 X-Coordinate: x - pozicija Y-Coordinate: y – pozicija

%�� Broj tipa objekta: 1 Linija 1 fajla X-Coordinate: prva ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: prva ta�ka, y - pozicija Linija 2 fajla X-Coordinate: druga ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: druga ta�ka, y - pozicija - > tre�a ta�ka, - > �etvrta ta�ka, itd. Objekat linije mora imati barem dvije ta�ke. Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije, grafi�ki tekstovi se generišu za svaku liniju.

( �� Broj tipa objekta: 2 Linija 1 X-Coordinate: prva ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: prva ta�ka, y - pozicija Linija 2 X-Coordinate: druga ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: druga ta�ka, y - pozicija - > tre�a ta�ka, - > �etvrta ta�ka, itd. Poligon (površina) mora imat barem tri ta�ke. One se automatski zatvaraju. Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije, grafi�ki tekstovi se generišu za svaku liniju.

#�� Broj tipa objekta: 3 X-Coordinate: ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: ta�ka, y - pozicija SymbolNr: broj simbola

WinGIS 2003

Strana 210

ScaleFactor: faktor razmjere = 0 AngleRotation: ugao rotacije = 0 Ako nema faktora razmjere ili je jednak 0, automatski se preuzima vrijednost iz kolone SymbolScale (Razmjera simbola).

�1��

Broj tipa objekta: 4 Linija 1 X-Coordinate: centar, x - pozicija Y-Coordinate: centar, y - pozicija SymbolNr: Dužina velike ose AngleRotation: ugao rotacije = 0 Linija 2 SymbolNr: dužina male ose Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije. U trenutnoj verziji, vrijednost manje ose �e se ignorisati. To mjesto se �uva za elipsu koja �e se implementirati u narednim verzijama.

%� �� Broj tipa objekta: 5 Linija 1 X-Coordinate: centar, x - pozicija Y-Coordinate: centar, y - pozicija SymbolNr: dužina ve�e ose ScaleFactor: po�etni ugao = 0 AngleRotation: ugao rotacije = 0 Linija 2 SymbolNr: dužina manje ose AngleRotation: završni ugao = 0 Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije. U trenutnoj verziji, vrijednost manje ose �e se ignorisati. To mjesto se �uva za implementaciju elipti�nih lukova u narednim verzijama WinGIS-a.


Strana 211

!�� Broj tipa objekta: 6 Linija 1 X-Coordinate: lijevo dole, x - pozicija Y-Coordinate: lijevo dole, y - pozicija ParameterA: Tekst ParameterB: veli�ina ParameterC: ugao rotacije Linija 2 X-Coordinate: desno dole, x - pozicija Y-Coordinate: desno dole, y - pozicija ParameterA: stil ParameterB: poravnanje ParameterC: font Ako su dvije ta�ke (lijeva i desna) jednake, desna donja ta�ka �e se izra�unati koriste�i font i informaciju o rotaciji. Ugao rotacije �e se ignorisati ako je data krajnja ta�ka. Sljede�e definicije tekst fajla se podržavaju za tip tekstualnog objekta: • Normal = N = bez definicije (normalno) • Bold = B = F (podebljano) • Italic = I = K (koso) • Underlined = U (podvu�eno) Ako se stilovi kombinuju, moraju se odvojiti zarezima. Tako�e su podržane sljede�e funkcije poravnanja: • left = L = bez definicije • centered = C (centrirano) • right = R (desno) Postoji jedna tabela za fontove. Može se promijeniti u dijalog prozoru za importovanje. Svaki stil teksta se može kombinovati jedan sa drugim, odvojen zarezom “,”.

1�� Broj tipa objekta: 7 Linija 1 X-Coordinate: prva bazna ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: prva bazna ta�ka, y - pozicija Linija 2

WinGIS 2003

Strana 212

X-Coordinate: prva ta�ka provjere, x - pozicija Y-Coordinate: prva ta�ka provjere, y - pozicija Linija 3 X-Coordinate: druga bazna ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: druga bazna ta�ka, y - pozicija - > ta�ka provjere, - > bazna ta�ka, itd. Kvadratne zaobljene linije se transformišu u kubne pomo�u WinGIS-a dupliciranjem ta�aka provjere. Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije, grafi�ki tekstovi se generišu za svaku liniju.

1�� Broj tipa objekta: 8 Linija 1 X-Coordinate: prva bazna ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: prva bazna ta�ka, y - pozicija Linija 2 X-Coordinate: prva ta�ka provjere, x – pozicija Y-Coordinate: prva ta�ka provjere, y - pozicija Linija 3 X-Coordinate: druga ta�ka provjere, x - pozicija Y-Coordinate: druga ta�ka provjere, y - pozicija Linija 4 X-Coordinate: druga bazna ta�ka, x - pozicija Y-Coordinate: druga bazna ta�ka, y - pozicija - > ta�ka provjere, - > ta�ka provjere, - > bazna ta�ka, itd. Zapisi baze podataka se uzimaju samo iz prve linije, grafi�ki tekstovi se generišu za svaku liniju.

+�� Broj tipa objekta: 9 Linija 1 X- Coordinate: x - pozicija za grafi�ki tekst Y- Coordinate: y - pozicija za grafi�ki tekst Atributna informacija se uzima iz zapisa baze podataka.

#� �� Broj tipa objekta: 10


Strana 213

Linija 1 SymbolNr: stil linije ScaleFactor: boja linije AngleRotation: ime sloja Linija 2 SymbolNr: stil šrafure ScaleFactor: boja šrafure Postoje dvije mogu�nosti za definiciju kolone: Kada se koristi 16 Windows standardnih boja, imena boja se mogu definisati u dijalog prozoru za import. Boje se mogu definisati kao RGB vrijednosti. Ovoj definiciji mora prethoditi $. Veli�ina mora biti definisana u heksadecimalnom obliku kao: $RRGGBB. Moraju se koristiti imena stila linije i stila šrafure, koji su definisani u import dijalog prozoru.

-��2-<(� Broj tipa objekta: 11 Linija 1 X-Coordinate: dole lijevo, x - pozicija Y-Coordinate: dole lijevo, y - pozicija SymbolNr: širina slike ScaleFactor: visina slike Linija 2 Bitmapfilename: ime BMP fajla �

��Broj tipa objekta: 12 %��= X-Coordinate: x - pozicija za grafi�ki tekst Y-Coordinate: y - pozicija za grafi�ki tekst SymbolNr: ime objekta koji se ubacuje. Dodaje se referensa objektu koji ve� postoji na drugom sloju. Objekat ve� mora biti pozvan, ina�e �e se pojaviti poruka greške.

1 �� Broj tipa objekta: 13

WinGIS 2003

Strana 214

Bilo koja druga kolona može imati bilo koji tekst. �ak ako nema potrebe za brojem objekta.

-� Broj tipa objekta: 14 X-Pozicija: Bazna ta�ka X - coordinate Y-Pozicija: Bazna ta�ka Y – coordinate ParameterA: Ime bloka ParameterB: Ime transparentnog sloja Zapo�inje definicija bloka. Svi objekti koji slijede pripadaju ovom bloku. Definicija bloka se završava sa EndBlock. Blok ne može sadržavati definiciju nekog drugog bloka.

��-� ��2'��0�� 3 Broj tipa objekta 15 X-Position: Bazna ta�ka X - koordinata Y-Position: Bazna ta�ka Y – koordinata ParameterA: Ime bloka Zaršava se definicija bloka.

�� Broj tipa objekta: 16 1. linija: X-Position: Ta�ka ubacivanja X - koordinata Y-Position: Ta�ka ubacivanja Y - koordinata ParameterA: Ime bloka ParameterB: Razmjera u X - smjeru ParameterC: Razmjera u Y – smjeru 2. linija: ParameterA: Ugao rotacije

$�� Broj tipa objekta: 17 1. linija: X-Coordinate: X-koordinata ta�ke gore lijevo


Strana 215

Y-Coordinate: Y-koordinata ta�ke gore lijevo ParameterA: Font ParameterB: Veli�ina fonta 2. linija: ParameterA: Bez stila ParameterB: Lijevo poravnanje Poravnanje i stil su isti kao u tekstu. Ime kolone i teksta se uzimaju iz zadnje grafi�ke kolone. Ime kolone i teksta se vežu „|“. Svaka linija grafi�kog teksta se pojavljuje u odvojenim linijama ASC fajla. Ako grafi�ki tekst ima više od dvije linije, odgovaraju�e linije sa imenom kolone / tekstualna kombinacija u zadnjoj grafi�koj koloni mora biti dodana. Primjer: 539.77 979.75 Modern 50.00 Layer1 17 11 EX1|2200 Normal Left 17 11 EX2|3000 17 11 EX3|5000 17 11 AREA|415621971 17 11 ID|1000001448 127.55 941.16 Modern 70.00 Layer1 17 12 AREA|0 Normal Left 17 12|

WinGIS 2003

Strana 216

OOppiiss AASSCC ffaajjllaa Ovo je fajl stvarnih podataka koji sadrži WinGIS podatke, i u/iz kojeg se podaci importuju/eksportuju. Format ovog fajla se mijenja u zavisnosti od ADF fajla. Zahvaljuju�i ovome, mnoge razli�ite vrste podataka se mogu pisati i �itati.


Strana 217

OOppiiss SSYYMM ffaajjllaa Fajl definicije simbola odre�uje koji broj simbola iz ASC fajla odgovara broju simbola iz WinGIS projekta. Kao standard, oba simbola imaju iste brojeve, što zna�i, simbol sa brojem 23 u ASD fajlu �e tako�e imati broj 23 u Biblioteci simbola WinGIS-ovog projekta, i bi�e importovan kao 23. Pošto se brojevi simbola ne mogu promijeniti u WinGIS-u, ponekad je neophodno promijeniti brojeve simbola za vrijeme importovanja. Da bi se izbjegla potreba da se ovo radi ru�no nakon importovanja, fajl simbola �ini ovo jednostavno i brzo. Jedina zahtjevana operacija je unošenje korektnog broja simbola za WinGIS u SYM fajl. Linijski format fajla definicije simbola izgleda kao: NNNNNNNNNNN MMMMMMMMMM gdje su N i M cifre. Oba broja simbola su širine 10 karaktera i moraju biti odvojeni praznim karakterima. Prvi broj je broj simbola u WinGIS-u, drugi broj je broj simbola u ASC fajlu. Brojevi simbola u WinGIS-ovoj biblioteci simbola zapo�inju na vrhu lijevo sa 1. Do njega, na desno, je 2, itd.

WinGIS 2003

Strana 218

IImmppoorrtt ffaajjllaa Meni: Fajl – Import – Ascii 2003, PXF

�

�

�

�

�

�

�

�

��*� � PXF Fajl: Fajl *.asc koji želite importovati � ADF Fajl: odgovaraju�i fajl ASCII definicije � Fajl simbola

Projekcija: Izaberite pomak koordinatnog sistema Baza podataka: Odredite koju �ete bazu podataka importovati sa grafi�kim podacima


Strana 219

Meni: Fajl – Import – Amp

Možete importovati nekoliko slojeva iz drugih WinGIS projekata i zajedno sa njima vezane tabele baze podataka.

WinGIS 2003

Strana 220

Meni: Fajl – Import – DXF (ACAD 13) Prema inicijalnom podešenju kao na sl., importovanje dxf fajlova može biti ura�eno automatski a može biti ura�eno selektivno, korak po korak (objekti, anotacija, simboli, i sl.)


Strana 221

EEkkssppoorrtt ffaajjllaa Meni: Fajl – Eksport ��

Izvorni projekat: Inicijalno je podešeno da eksportujete cijeli projekat. Ako želite eksportovati pojedine slojeve, odaberite opciju ‘Eksportuj samo odabrane slojeve’. Odredišni projekat: Birate projekat u koji želite importovati

WinGIS 2003

Strana 222

Meni: Fajl – Eksport – AMP Možete eksportovati kompletan projekat, nekoliko slojeva ili selektovane objekte u neki drugi WinGIS projekat.


Strana 223

Meni: Fajl – Eksport – DXF (ACAD 14)

WinGIS 2003

Strana 224

Podešenje sistema

Strana 225

PPooddeeššeennjjee ssiisstteemmaa PPrreegglleedd

WinGIS-ove postavke sistema upravljaju stilom prikaza slike, vezama sa bazom podataka, standardnim tekstovima, digitajzerima, parametrima selekcije, parametrima automatskog snapa, itd. Postoje dvije vrste podešavanja sistema:

� Globalne postavke � Projektne postavke

WinGIS 2003

Strana 226

GGlloobbaallnnee ppoossttaavvkkee ��(�� 4�� Globalna podešenja u WinGIS-u su nezavisna od projekta. Ona važe za sam WinGIS i pokrivaju sljede�a podešenja:

� Generalna podešenja kao što su auto-snimanje, backup fajlovi, programski jezici i vezani digitajzer.

� Opcije selekcije kao što su stilovi linije i ispune, podešenja transparentne selekcije, i opcije za selekciju baze podataka.

� 16 i 32 bit-ne veze za bazom podataka. � Standardni prikaz slike i transparentnost. � Ostala podešenja, kao što je veli�ina zuma i

ru�no podešenje radijusa snapa. �$� �� "�$�� Alati – Globalne postavke

Podešenje sistema

Strana 227

Snimi:

� Kreiraj backup- fajl: Kreira backup fajl svaki put kada se projekat snimi.

� Auto-snimanje: Aktivira funkciju automatskog snimanja. WinGIS snima projekat u vremenskom intervalu unešenom u prozor "minuta".

Digitalizacija: � Digitajzer: Sadrži listu svih instaliranih drajvera

digitajzera. Selektujte svoj digitajzer iz liste. � Podešavanje: poziva dijalog prozor za

podešenje digitalizacije. �$� �� "�#�� Alati – Globalne postavke

WinGIS 2003

Strana 228

Prikaz objekta:

� Stil linije / Stil ispune: Mijenja stil linije i stil ispune selektovanih objekata da se optimizira njihova vizualizacija.

Selektovanje baze podataka: Kada se objekat selektuje iz baze podataka, ova podešenja odre�uju da li se objekti selektuju na radnom sloju ili na svim slojevima. Transparentna selekcija:

� Selektovanje samo jednog objekta: u jednom trenutku samo jedan objekat može biti selektovan.

� Selekcija samo na jednom sloju: u jednom trenutku može biti selektovan na jednom sloju samo jedan objekat (kopije se ne�e selektovati).

� Selektovanje svih kopija objekta: selektuju se sve kopije objekta.

Podešenje sistema

Strana 229

�$� �� "� �� Alati – Globalne postavke

Prikaži:

� Veli�ina zuma: Margina oko zumirane površine. � Prikaži gabaritne ta�ke: Prikazuje ugaone

ta�ke kod linija i poligona. Korisno kod digitalizacije!

Povezivanje: � Radijus traženja: Podešava radijus kod funkcije

Povezivanja. Ovaj radijus odre�uje maksimalnu udaljenost izme�u dvije ugaone ta�ke koje se trebaju sastaviti.

Snap mod: � Snap radijus: Maksimalna udaljenost izme�u

dvije ta�ke koje treba snapirati pomo�u manuelne snap funkcije.

� Traži najbližu ta�ku: Pretraživanje najbliže

WinGIS 2003

Strana 230

ta�ke kod ru�nog snapiranja. Po�etne postavke:

� Prikaži prozor dobrodošlice: Uklju�uje/isklju�uje pojavljivanje prozora dobrodošlice pri pokretanju WinGIS-a

� Prikaži prozor sa savjetima: Uklju�uje/isklju�uje pojavljivanje prozora sa savjetima pri pokretanju WinGIS-a

�$� �� "�-�� Alati – Globalne postavke

Omogu�ava uklju�ivanje UNDO/REDO funkcionalnosti i podešavanje broja UNDO koraka. Upravlja aplikacijom baze podataka vezane za WinGIS. Kliknite na kvadrati� da aktivirate aplikaciju. Kliknite na “Aktiviraj AX interfejs” da upravljate aplikacijom pomo�u WinGIS-a, ina�e �e WinGIS biti upravljan aplikacijom.

Podešenje sistema

Strana 231

$� �� "�#�� Alati – Globalne postavke

Prikaz:

� Slike: Prikaz same slike. � Okvira: Prikaz okvira oko slike. � Minimalna veli�ina: Prije nego što se slika

prikaže, mora imati minimalnu veli�inu. Ova opcija spašava vrijeme pokretanja projekta u kojem ima veliki broj slika.

Transparentnost: � Vrijednost: Odnos transparentnosti crnog ili

bijelog dijela slike. � Crno / Bijelo: Bira se boja koja �e biti

transparentna.

WinGIS 2003

Strana 232

$� �� &�#�� Alati – Globalne postavke

Dijalog prozor standardnog stila teksta. Odre�uje se standardni stil teksta koji �e se koristiti u WinGIS-u za tek kreirani tekst. Na tekst koji ve� postoji ova podešenja ne�e uticati.

� Font: Podešava WinGIS-ov standardni font koji se bira iz liste instaliranih fontova. Ako nema fonta koji se selektuje, �etverougao se prikazuje svaki put kada se tekst insertuje u projekat

� Stil: Odnosi se na prikaz stila fonta. Sljede�i stilovi su dostupni: Podebljano, Italic (Kosi), Underlined (Podvu�eno) ili bilo koja kombinacija ova tri. Možete tako�e izabrati da li želite da okvir teksta bude transparentan ili ne.

� Poravnanje: Odre�uje poravnanje teksta unutar okvira teksta. Okvir teksta je zamišljeni

Podešenje sistema

Strana 233

�etverougao oko teksta. Podešenje "Poravnanja” može samo imati uticaj ako je okvir teksta širi od teksta.

� Veli�ina (u trenutnim jedinicama projekta): Podešava veli�inu u jedinicama WinGIS-ovog projekta (= metri).

� Fiksirana veli�ina: Izborom ove opcije visina teksta ne�e pre�i specificiranu visinu.

�

WinGIS 2003

Strana 234

PPrroojjeekkttnnee ppoossttaavvkkee (�� 4�� Projektne postavke u WinGIS-u zavise od projekta. Ona važe za trenutni projekat i pokrivaju sljede�a podešenja:

� Generalna podešenja kao što su auto-snimanje, backup fajlovi i vezani digitajzer..

� Opcije selekcije kao što su stilovi linije i ispune, podešenja transparentne selekcije, i opcije za selekciju baze podataka.

� 16 i 32 bit-ne veze za bazom podataka. � Standardni prikaz slike i transparentnost. � Ostala podešenja, kao što je veli�ina zuma i

ru�no podešenje radijusa snapa.

Podešenje sistema

Strana 235

(� �� "�$�� Alati – Projektne postavke

Snimi i Digitalizacija se podešavaju u Globalnim postavkama. Prikaz:

� Jedinice: Korištene jedinice � Razmjera: Razmjera u kojoj bi projekat trebao

biti prikazan Možete mjenjati koordinatni sistem i geodetski datum pritiskom na dugme dole desno (sa tri ta�ke).

WinGIS 2003

Strana 236

Koordinatni sistem

� Geodetski: "X osa – prema sjeveru": Opisuje tzv. Geodetski koordinatni sistem. U ovom koordinatnom sistemu, vertikalna osa je predstavljena X veli�inom ta�ke, dok je horizontalna osa predstavljena pomo�uY veli�ine. U stvari, Geodetski koordinatni sistem je matemati�ki koordinatni sistem u ogledalu X=Y osa.

� Kartezijski: "Y osa – prema sjeveru": Opisuje tzv. Matemati�ki koordinatni sistem. Ovo je

Podešenje sistema

Strana 237

standardni koordinatni sistem. Vertikalna osa se predstavlja Y veli�inom ta�ke, dok se horizontalna osa predstavlja X veli�inom.

Transformacija digitalizacije � Linearna: Linearna transformacija prora�unava

pomjeranje u X i Y smjerovima, i faktor razmjere u X i Y smjerovima..

� Helmertova: Helmertova transformacija prora�unava X i Y pomjeranje, rotaciju i faktor razmjere. Uglovi ostaju isti, tako da desni ugao u originalnom koordinatnom sistemu ostaje desni ugao u transformisanom koordinatnom sistemu.

� Afina: Afina transformacija prora�unava X i Y pomjeranje, X i Y razmjeru, i nezavisnu rotaciju X i Y osa.

�(� �� "�#�� Alati – Projektne postavke

WinGIS 2003

Strana 238

Prikaz objekta: � Stil linije / Stil ispune: Mijenja stil linije i stil

ispune selektovanih objekata da se optimizira njihova vizualizacija.

Selektovanje baze podataka: Kada se objekat selektuje iz baze podataka, ova podešenja odre�uju da li se objekti selektuju na radnom sloju ili na svim slojevima. Transparentna selekcija:

� Selektovanje samo jednog objekta: u jednom trenutku samo jedan objekat može biti selektovan.

� Selektovanje samo na jednom sloju: u jednom trenutku može biti selektovan na jednom sloju samo jedan objekat (kopije se ne�e selektovati).

� Selektovanje svih kopija objekta: selektuju se sve kopije objekta.

�(� �� "� �� Alati – Projektne postavke

Podešenje sistema

Strana 239

Koristite ovaj prozor da podesite dodatne funkcije za vaš projekat. Veli�ina zuma: Odre�ujete faktor zuma. Povezivanje: Funkcija povezivanja veže nekoliko grani�nih linija zajedno u poliliniju ili poligon. Odre�uje radijus pretraživanja. Snap mod: Odre�uje radijus snap-a za vaš projekat.

WinGIS 2003

Strana 240

(� �� "�-�� Alati – Projektne postavke

Upravlja aplikacijom baze podataka vezane za WinGIS. Kliknite na kvadrati� da aktivirate aplikaciju. Kliknite na “Aktiviraj AX interfejs” da upravljate aplikacijom pomo�u WinGIS-a, ina�e �e WinGIS biti upravljan aplikacijom. Aktivira interbu bazu podataka.

Podešenje sistema

Strana 241

(� �� "�#�� Alati – Projektne postavke

Ovo su standardne opcije za bitmap sliku kada se prvi put otvori. Prikaz: izaberite da li slika, okvir slike, ili oboje trebaju biti prikazani. Minimalna veli�ina podešava veli�inu slike koju slika mora imati prije nego što se prikaže. Ovo je stavka prezentacije. Ako mnogo slika ima jako malu veli�inu da bi se jasno vidjele (zbog veli�ine slike ili veli�ine zuma) možete izabrati da se slike ne otvaraju dok one ne dostignu odre�enu veli�inu. Ovo �e ubrzati projekat. Transparentnost: Bilo koja slika može imati crnu ili bijelu boju prikazanu transparentno u odre�enom procentu, npr. dopustiti da se konturni linijski model vidi kroz satelitsku sliku. Samo crni ili bijeli dio slike mogu biti podešeni da budu transparentni.

WinGIS 2003

Strana 242

(� �� &�#�� Alati – Projektne postavke

Dijalog prozor standardnog stila teksta. Odre�uje se standardni stil teksta koji �e se koristiti u WinGIS-u za tek kreirani tekst. Na tekst koji ve� postoji ova podešenja ne�e uticati.

� Font: Podešava WinGIS-ov standardni font koji se bira iz liste instaliranih fontova. Ako nema fonta koji se selektuje, �etverougao se prikazuje svaki put kada se tekst insertuje u projekat

� Stil: Odnosi se na prikaz stila fonta. Sljede�i stilovi su dostupni: Podebljano, Italic (Kosi), Underlined (Podvu�eno) ili bilo koja kombinacija ova tri. Možete tako�e izabrati da li želite da okvir teksta bude transparentan ili ne.

� Poravnanje: Odre�uje poravnanje teksta unutar okvira teksta. Okvir teksta je zamišljeni

Podešenje sistema

Strana 243

�etverougao oko teksta. Podešenje "Poravnanja” može samo imati uticaj ako je okvir teksta širi od teksta.

� Veli�ina (u trenutnim jedinicama projekta): Podešava veli�inu u jedinicama WinGIS-ovog projekta (= metri).

� Fiksirana veli�ina: Izborom ove opcije visina teksta ne�e pre�i specificiranu visinu.

WinGIS 2003

Strana 244

Štampanje i plotanje

Strana 245

ŠŠttaammppaannjjee ii pplloottaannjjee PPrreegglleedd

WinGIS 2003 nudi širok opseg podešenja štapme za nekoliko razli�itih zahtjeva. Podešenja za štampu uklju�uju definicije štampa�a, podešenje stranice, definicije predloške, podešenje višestrani�ne štampe i definicije kona�nog izgleda.

WinGIS 2003

Strana 246

PPooddeeššeennjjee ššttaammppaa��aa ii ppllootteerraa

Podešenja štampa�a:

� Ime: Lista koja sadrži sistemu dosupne štampa�e.

� Status: Pokazuje status trenutnog štampa�a. � Tip: Pokazuje tip trenutnog štampa�a. � Lokacija: Port na koji je štampa� vezan. � Štampaj u fajl: Preusmjerava štampu na fajl. � Osobine: Pristup osobinama štampa�a

(štampa� i drajver) Kopije:

� Kopije: Broj kopija koje treba štampati. � Sortiranje kopija: omogu�ava vam da sortirate

kopije višestrani�nih dokumenata, ili da štampate kopije stranicu po stranicu.


Strana 247

PPrreeddlloošškkee

Predloške su predefinisani uzorci strane za štampu projekta. One mogu uklju�iti projekte, slike i legende.

WinGIS 2003

Strana 248

RRaadd ssaa pprreeddlloošškkaammaa

Predloške za štampu se koriste da standardizuju na�in na koji se vaš projekat ili projekti štampaju. Predloške mogu sadržavati slike, legende i, naravno, WinGIS projekte. �-�� /��/� ��

Dugme za Selekciju se koristi za selekciju i premještanje objekata.

Dugme Umetanje slike otvara slike u vašem predlošku. Možete ubaciti onoliko slika koliko se zahtjeva, i rasterskih (npr. *.bmp) i vektorskih (npr. *.wmf) formata.


Strana 249

Dugme Mjesto za legendu definiše površinu gdje �e se smjestiti legenda WinGIS-ovog projekta pri štampi.

Dugme Prenesi na vrh pomjera selektovani objekat na vrh.

Dugme Postavi ispred pomjera selektovani objekat jedan sloj iznad.

Dugme Postavi iza pomjera selektovani objekat jedan sloj ispod.

Dugme Pošalji nazad šalje selektovani objekat na zadnji sloj.

WinGIS 2003

Strana 250

PPooddeeššaavvaannjjee ssttrraanniiccee

Podešavanje stranice uti�e na podešenja kao što su format papira, orjentacija i margine. ��

� Format: Izaberite format papira. Format papira bi trebao odgovarati formatu podešenom u Osobinama štampa�a.

� Uspravan/položen: Mijenja orjentaciju papira. �6�* �� Odre�uje margine strane trenutnog dokumenta.


Strana 251

VViiššeessttrruukkee ssttrraanniiccee

�4 /�� Ako površina koju štampate prelazi jednu stranu, možete izabrati opciju višestrani�ne štampe.

� Ru�no: podesite sami broj stranica. � Auto-numeracija: WinGIS 2003 podešava za

vas broj strana. Ova opcija ima prednosti ako se trebaju štampati projekti �ija je veli�ina ve�a od veli�ine dostupnog papira. ��/�� * �� Odredite margine izme�u pojedina�nih strana višestrani�ne štampe. �� Veli�ina površine mape koja se preklapa na stranama dokumenta kod višestrani�ne štampe.

WinGIS 2003

Strana 252

7� �� Izaberite redoslijed kojim �e se stranice brojati. Dijagram sa lijeve strane ponu�enih opcija pokazuje redoslijed štampe.


Strana 253

PPooddeeššaavvaannjjee kkoonnaa��nnoogg iizzgglleeddaa

,�* ��

� Cijeli projekat: Štampa cijeli projekat � Snimljeni pogled: Štampa prethodno snimljeni

pogled � Trenutni pogled: Štampa trenutno snimljeni

pogled � Region: Omogu�ava korisniku da odredi koji

region �e se štampati. �4��

� Razmjera: Štampa projekat u odre�enoj razmjeri.

� Uklopi u format: Podešava veli�inu projekta prema veli�ine trenutne strane.

� Širina / Visina: Odre�uje dimenzije projekta u in�ima.

WinGIS 2003

Strana 254

�� Lijevo / Gore: Odre�uje poziciju projekta u

in�ima od lijeve i gornje margine dokumenta. � Centar slike: Centrira sliku na papiru.

�'�*�� Ako imate više legendi u vašem projektu, možete izabrati koju legendu �ete štampati.

IDB

Strana 255

IIDDBB WWiinnGGIISS IIDDBB

Interna baza podataka (IDB) je bazirana na MS Access DB mehanizmu. Da bi onemogu�ili korisnicima da “slu�ajno” pristupaju i naruše integritet interne baze podataka fajlovi uvijek nose naziv imeprojekta.wgi. Objektno orijentisana arhitektura WinGIS-a pretpostavlja tematsko grupisanje u slojevima. Na isti na�in tematski atributi se �uvaju u tabelama. Ovo rezultira DB arhitekturi pristupa�noj za korisnika: svaki sloj ima svoju tabelu, pri �emu su nazivi sloja i korespondiraju�e tabele isti. Svaka tabela ima “interna polja” uklju�uju�i ProgisID za objekte i polja definisana od strane korisnika. Da bi atributi objekata bili vidljivi korisnik može otvoriti tabelu sa podacima kroz koju može slobodno navigirati ili može koristiti info prozor za pregled atributa selektovanog objekta. WinGIS IDB je uklju�ena u WinGIS Professional verziju i može biti opcionalno isporu�ena uz WinGIS Standard i WinMAP. IDB je zamjenila WinMONITOR, koji je bio pokretan putem AXWinGIS-a i korišten za kreiranje tematskih karata i dijagrama. Atributni podaci se mogu unositi u tabele interaktivno (tastaturom) ili mogu biti importovani iz postoje�ih baza odataka i tabli�nih kalkulatora. IDB koristi interne WinGIS-API funkcije i zbog toga za ve�e projekte ima zna�ajno bolje performanse u brzini od postoje�ih metoda. AMP projektni fajl i IDB fajl moraju biti smješteni u istom direktoriju. Glavne funkcionalnosti IDB-a su:

- pregledanje objekata i pripadaju�ih atributa - kreiranje tematskih karata - anotiranje objekata sa povezanim tekstom

WinGIS 2003

Strana 256

- generisanje dijagrama vezanih za objekat - preklapanje poligona sa automatskim

generisanjem tabele sa podacima (klasificirane ili proporcionalne vrijednosti se kreiraju)

Sve funkcije su su podržane ili za cijeli sloj ili za selektovane objekte. Prikaz IDB tabele je podesiv. Za dalje podešavanje korisni�kog interfejsa i punu integraciju WinGIS-a u aplikacijama baza podataka može se koristiti AXWinGIS komponenta koja je zna�ajno proširena.

Kako koristiti IDB Jednostavno uklju�ite IDB korisni�ki interfejs u postavkama za osobine projekta i odaberite koja atributna polja želite prikazati. Možete odabrati da unosite atribute za svaki kreirani objekat ili da ih kreitate po potrebi. Primjer 1: Pretpostavimo da imate sloj sa linijama koje predstavljaju puteve i želita da njihove kategorije opišete u bazi podataka.

IDB

Strana 257

1. uklju�ite IDB za vaš projekat 2. aktivirajte sloj sa putevima 3. kliknite na IDB dugme i kreirajte strukturu

podataka 4. dodajte novo polje “Kategorija” sa vrijednostima

za format: text i dužinom stringa od 20 znakova 5. pre�ite na grafi�ki prikaz i selektujte željeni put 6. pre�ite u IDB interfejs i selektujte (dvoklikom)

�eliju u koju želite upisati vrijednost kategorije 7. unesite vrijednost kategorije (lokalni, regionalni,

magistralni put) 8. pre�ite na grafi�ki prikaz i deselktujte put i

nastavite sa unosom za slijede�i putni pravac Primjer 2: Pretpostavimo da imate MS Excel ili Access tabelu sa atributnim informacijama o gradovima. Klju� u ovoj tabeli može biti poštanski broj. Pretpostavimo tako�e da imate AutoCAD DXF fajl gdje su kreirane linije granica gradova i opisao ih tekstom (poštanski broj) koji je smješten unutar linija (granica) gradova.

1. Imortujte dxf fajl u WinGIS 2. kreirajte poligone od importovanih linija u

WinGIS-u na novi sloj “Gradovi” 3. povežite poligone na sloju “Gradovi” sa tekstom

(poštanski broj) 4. pre�ite u IDB interfejs i promjenite strukturu

tabele za korištenje internog tekstualnog polja 5. IDB �e kreirati unose za svaki objekat (grad)

prikazuju�i poštanski broj u tekstualnom polju 6. Podesite strukturu tabele za prikaz svih

potrebnih polja Dobili ste integrisani GIS projekat sa objektima gradova koji su povezani sa opisnim podacima �ime je omogu�ena dalja prostorna analiza.

WinGIS 2003

Strana 258

Dodatak

Strana 259

DDooddaattaakk

WWiinnGGIISS ..IINNII FFiillee ��Preporu�uje se uvijek �uvati backup INI fajla da bi se lako otklonio pogrešan unos. Ovo je tako�e važno u slu�aju da trebate ponovo instalirati WinGIS, pošto programi podešenja mogu promijeniti podešenje WinGIS sistema bez upozorenja. Možete koristiti brojeve 0 i 1 ili Boolean vrijednosti FALSE i TRUE. �� 8�7��-94�:9�;�<�� 5 = Lista drajvera za ulazne ure�aje i standardni parametri komunikacije. Format svakog linijskog zapisa: Devicename=Driverfile, Interface: Transfer rate, Parity, Databits, Stopbits �� Jedinsteno ime ure�aja, jer �e se

pojaviti u listi �� Ime fajla drajvera –DLL �� COM1, COM2, ... !�� Brzina prenosa (Baud) (1200, 2400,

4800 ...) (��: Podešenje provjere pariteta

(N=nijedan, O=neparan, E=paran...) �� Broj bita podataka po transmisiji (5,

6, 7, 8) #� �� Broj stop bita (1, 2)

Primjer: [INPUTDEVICES] Polarplanimeter=AM_XPLAN.DLL,COM2:1200,N,8,2

WinGIS 2003

Strana 260

Genitizer-Graphictablet=AM_GENI.DLL,COM2:9600,n,8,1 Kurta-Graphictablet=AM_KURTA.DLL,COM2:9600,n,8,1 Numonics-Graphictablet=AM_NUM.DLL,COM1:9600,N,8,1 �� 8�9��7��;�<��/��= Ova sekcija definiše radne opcije WinGIS-a, standardni zapisi se podese u postavkama (setup), i promjene se kontrolišu WinGIS dijalog prozorima. Promjena podešenja preko normalnog tekstualnog editora može uzrokavati da WinGIS instalacija postane nestabilna i samo iskusni korisnici bi je trebali koristiti. (Standardi su podvu�eni). Ovi zapisi se implementiraju u slu�aju da DDEML-Sekcija nije definisana. Za odre�ene primjene ova podešenja se definišu u njihovoj sekciji. +�� Faktor razmjere za prora�un

površine u statusnoj liniji. Možete samo koristiti cijeli broj:

� 1 100 10000

m² a ha itd.

+�>�� Podešenje da se potvrdi zatvaranje WinGIS-a po prijemu [CLO] komande iz baze podataka.

� 0 1

Zatvaranje bez potvrde Zahtjev potvr�en

+�� -��)��

Primarno za WinMAP LT – aplikacije. Podešenje da se defniše kako se bmp fajlovi smještaju u memoriji.

� 0 Uvijek u glavnoj memoriji

Dodatak

Strana 261

� 1 Samo slike vidljive na ekranu i uba�ene u memoriju. Bitmap fajlovi (slike) na sloju za pregled ostaju uvijek u memoriji.

� 2 Smješta se do 6 slika u memoriju. Selekcija je najbliža centru ekrana. Slike na sloju za pregled ostaju uvijek u memoriji.

� 3 Isto kao za 1, ali slike na sloju za pregled se automatski otvaraju i zatvaraju.

-��% ��+��(�;��

Podešenje da se definiše unos piksela za trenutni nivo zuma. Može biti kombinovano sa podešenjem BitmapLoadWholeArea.

� 0 Unosi samo vidljive piksle (Prednost: Manje zahtjevna memorija. Nedostatak: sa bilo kojom promjenom nivoa zuma, neophodna rekalkulacija piksela i ponovni unos slikovnih fajlova.)

� 1 Unesi sve piksele (Prednost: Slika se samo unosi jedan put. Nedostatak: Mogu�e memorijsko prenatrpavanje sa velikim slikama.)

-��% ��?4 ��+��

Podešavanje da se definiše unos piksela trenutno prikazanih. Može biti kombinovano sa podešenjem BitmapLoadAllPixels.

� 0 Unesi samo vidljive piksele (Prednost: Manje zahtjevna memorija. Nedostatak: Za bilo koju promjenu zuma neophodno je prera�unavanje

WinGIS 2003

Strana 262

piksela i mogu�i ponovni unos slika.)

� 1 Unos svih piksela (Prednost: Slika se samo unosi jednom. Nedostatak: Mogu�e memorijsko prenatrpavanje sa velikim slikama.)

-�� Podešavanje za definisanje Opcije Bitmap-a kod po�etnog otvaranja.

0 Slika se krije, okvir se ne pokazuje

1 Slika se krije, okvir se pokazuje

2 Slika se pokazuje bez okvira 3 Slika se pokazuje sa okvirom -��#4 @#�� Minimalna veli�ina slike u mm.

Ra�una se kra�a grani�na linija. (Standard: 0)

-��!��:

Podešenje u % za transparentost slike. (Standard: 0)

-��!��:!:��

Podešenje za transparentnost slike.

� 1 2

Crni transparent Bijeli transparent

�-+�� Ime standardne aplikacije baze podataka kako je definisana u Sekciji [DBApplications]. WinGIS �e pokazati poruku greške ako nema imena baze podataka.

�-+�� Podešenje za poziv DDE komande [EIN] po stvaranju novih objekata. Primjenjivo za ta�ke, linije, poligone, ostrvske (višestruke)

Dodatak

Strana 263

objekte, krugove, lukove, simbole, zaobljene linije i slike.

� TRUE FALSE

Auto Insert aktiviran Auto Insert nije aktiviran

�-%�:�� Odre�uje da li �e ili ne prilikom komunikacije WinGIS-a sa bazom podataka biti poslata informacija o sloju, tj. da li �e informacija na koju sloj veže DDE komandu, biti poslata kao LayerName (Ime sloja) ili kao LayerIndex (Index sloja). Tako�e, ovdje je unešena vrijednost standardnog podešenja za parametre sa istim imenom evanutalne DDEML veze.

� None Text Index

Nema prenosa LayerInfo-a Sloj prenosa kao ime Sloj prenosa kao index

�-#�� Podešenje za Opcije selekcije kod baze podataka

� Top Layer All Layers

Selekcija na aktivnom sloju Selekcija na svim slojevima

�-#��

Odre�uje, koji format stringa se primjenjuje za komunikaciju WinGIS-a sa bazom podataka, koja se veže uz pomo� DDE protokola. Tako�e, ovdje je unešena vrijednost standardnog podešenja za parametre sa istim imenom evanutalne DDEML veze.

� Wingis Desma

WinGIS- format stringa Desma- format

WinGIS 2003

Strana 264

stringa .�� WinGIS se pokre�e u Canvas

modu ili ne. 0 Pokretanje WinGIS-a u

Normalnom modu (Standard) 1 Pokretanje WinGIS-a u

Canvas modu . ��)�� Podešava se radijus funkcije

povezivanja. %�� Koristi se za podešenje fajla za

jezik kojim su ispisane komande i poruke sistema. Ako ovaj fajl ne postoji tada se uzima standard WinGIS.lng. (standard: LanguageFile = WinGIS.lng). Npr. Wingis.exe Language=049 LanguageFile=WinGIS.044 1.) Fajl WinGIS.049 postoji: Sistem se pokre�e na njema�kom (Kod jezika 049) 2.) Fajl WinGIS.049 ne postoji ali fajl WinGIS.044 postoji: Sistem se pokre�e na engleskom (Kod jezika 044) 3.) Ne postoji WinGIS.049, niti WinGIS.044: Sistem se pokre�e sa WinGIS.lng (Ako ni ovaj fajl ne postoji tada se pojavljuje poruka greške.)

%�� Traži fajl jezika sa ekstenzijom koda zemlje (koda jezika), koja se podesi ovdje. Ako nema fajla sa izvršnim imenom fajla i ovom ekstenzijom, tada se koristi unos u LanguageFile. (Npr.: Jezik =

Dodatak

Strana 265

044 � English) /�� Podešava WinGIS HelpFile.

(Npr.: WinGIS2000_044.chm za English Help file)

��#��#�� ASCII-karakter za separator u DDE komunikaciji. Unos može biti dat ili kao karakter (Npr. $) ili kao ASCII kod (npr. #36, što je tako�e $ karakter). ASCII kod #0 se rezerviše za kraj stringa karaktera i zbog toga nije dozvoljen. (Standard: ‘,’ = #44)

��;%�:�� Šifra da se promijeni fiksiranje slojeva.

��#�� Podešenje da se definiše selekcija objekata držanjem pritisnutog lijevog dugmeta miša:

� TRUE FALSE

Selekcija omogu�ena Selekcija onemogu�ena

$��4��)��:<��

Podešenje da se informiše baza podataka da je kraj osvježenja ekrana.

� 0 1

Nije poslata informacija u DB aplikaciju Informacija poslata u DB aplikaciju

$��4��)��:<��+��A��@

Podešenje da se informiše baza podataka o kraju osvježenja ekrana nakon novog pogleda.

� 0 1

Informacija nije poslata u DB aplikaciju Informacija poslata u DB aplikaciju

�� Ime ulaznog ure�aja kao što je

WinGIS 2003

Strana 266

napisano u Sekciji [INPUTDEVICES]

%�:��<��

Podešenje da se definiše automatsko slanje [LQ1] komande o zatvaranju organizatora slojeva sa OK.

� TRUE FALSE

LayerInfo se šalje LayerInfo se ne šalje

% ��%�:�� Ime sloja na kojem �e se tekstualni objekti koristiti za funkciju ponovnog otvaranja. (Standard: ‘Projectlayer’)

% �� Podešenje da se zapiše log file DDE komunikacije. Postoje�i log fajl �e se dodati.

� TRUE FALSE

Piše u log fajl Nema log fajla

<��?�� @)��:<��

Podešenje da se informiše baza podataka o kraju osvježenja glavnog WinGIS-ovog prozora. DB aplikacija sada može informisati o svom podešenju ekrana, tako da je WinGIS prozor ponovo pozicioniran i promjenjene veli�ine. Zatim DB aplikacija inicira otvaranje projektog fajla.

� 0 1

Informacija nije poslata u DB aplikaciju Informacija poslata u DB aplikaciju

<�;' � Podešenje maksimalnog zum faktora. Minimalna vrijednost je 1. Što je ve�a ova vrijednost to je manja mogu�nost ‘zuma u’. (Standard: 1)

<<+�� (��: Podešenje za upravljanje Multimedijalnim objektima.

� TRUE Automatsko

Dodatak

Strana 267

FALSE

pokretanje Nije automatsko pokretanje

<<�� : Opcionalan unos da se podesi standardno ime direktorija za Multimedijalne fajlove. U slu�aju ru�ne promjene direktorija MM fajlova, unos njihove nove lokacije �e omogu�iti da se projekat pokrene bez upozorenja korisniku o podešavanju nove putanje. Samo se podržava jedan unos. U slu�aju da nisu svi MM fajlovi u jednom direktoriju koristite MMDrive parametar. Primjer: Originalna putanja: d:\WinGIS\mm\video1.avi INI unos: MMDirectory=e:\project\videos Prvi direktorij na startu: e:\project\videos\video1.avi

<<�� Opcionalan unos da se podesi standardni identifikator drajva i korjenski direktorij za MM fajlove. Struktura direktorija originalnih referensi u MM fajlovima ostaje nepromjenjena. Primjer1: (Samo identifikator drajva) Originalna putanja: d:\WinGIS\videos\video1.avi INI unos: MMDrive=e:\ Prvi direktorij na startu: e:\ WinGIS\videos\video1.avi Primjer2: (Drajv i korjenski direktorij) Originalna putanja: d:\WinGIS\videos\video1.avi

WinGIS 2003

Strana 268

INI unos: MMDrive=e:\projects Prvi direktorij na startu: e:\projects\WinGIS\videos\video1.avi

�#�� Podešenje za upravljanje selekcijom objekata.

� TRUE Samo se jedan objekat selektuje, objekti ve� selektovani se prvo deselektuju. [MON] komanda se šalje u bazu podataka. Opcija FrameSelect bi trebala biti setovana na FALSE zbog postojanosti.

� FALSE Nekoliko objekata može biti selektovano.

(�� :

Opcionalan unos da se podesi ime direktorija za bmp fajlove. U slu�aju da su bmp fajlovi ru�no premješteni, unos njihove nove lokacije �e omogu�iti da se projekat pokrene bez upozorenja korisniku o podešavanju nove putanje. Samo se podržava jedan unos. U slu�aju da nisu svi bmp fajlovi u jednom direktoriju koristite parametar PictureDrive. Primjer: Originalna putanja: d:\WinGIS\mm\picture1.bmp INI unos: MMDirectory=e:\project\bmp Prvi direktorij na startu: e:\project\bmp\picture1.bmp

(�� Opcionalan unos da se podesi standardni identifikator drajva i korjenski direktorij za bmp fajlove.

Dodatak

Strana 269

Struktura direktorija originalnih referensi u bmp fajlovima ostaje nepromijenjena. Primjer 1: (Samo identifikator drajva) Originalna putanja: d:\WinGIS\bmp\picture1.bmp INI unos: PictureDrive=e:\ Prvi direktorij na startu: e:\ WinGIS\bmp\picture1.bmp Primjer 2: (Drajv i korjenski direktorij) Originalna putanja: d:\WinGIS\bmp\picture1.bmp INI unos: MMDrive=e:\projects Prvi direktorij na startu: e:\projects\WinGIS\bmp\picture1.bmp

#��+��#��4� Ime pogleda za automatsko snimanje :

� 0 1

Ne snimaj aktivni pogled Snimi aktivni pogled

#��%�:��<��

Da se omogu�i ponovno povezivanje izvornog pogleda na promjenu organizacije slojeva. Mora biti pra�eno definisanjem parametra za autosnimanje ovog pogleda.

� 0 1

Ne snimajte aktivni pogled Snimajte pogled

#��. � � Boja za selektovane linije (Standard: $000000FF = red)

#��%��!:��

Stil linije za selektovane linije (Standard: 0 = dotted)

#��%��?��4

Širina linije za selektovane linije (Standard: 0)

#��(�� Uzorak za selektovane poligone i krugove (Standatd: 7 = no pattern)

WinGIS 2003

Strana 270

#��(��. � �

Boja uzorka za selektovane poligone i krugove (Standard: $00000000 = black)

#��-�� . � �

Boja pozadine za selektovane poligone i krugove (Standard: $000000FF).

#��!��:

Transparentnost za selektovane poligone i krugove

� TRUE FALSE

Transparentno Nije transparentno

#�� ! �-

Podešenje da se definiše informacija za slanje u bazu podataka kada se projekat otvori ili promijeni: Parametri: SendInfoToDB=SendPRO,SendPRS,SendPSA,SendPRN (Standard: SendInfoToDB= 0,0,0,0)

� SendPRO 1 &ldots; Kada se otvori projekat šalje se [PRO] komanda 0 &ldots; Šalje se [PRW] komanda (Standard)

� SendPRS 1 &ldots; Kada se 'Snima' projekat šalje se [PRS] komanda 0 &ldots; Ne šalje se komanda (Standard)

� SendPSA 1 &ldots; Kad se projekat 'Snima kao' šalje se [PSA] komanda 0 &ldots; Šalje se [PRW] komanda

Dodatak

Strana 271

(Standard) � SendPRN 1 &ldots; Kada se

kreira 'Novi' projekat šalje se [PRN] komanda 0 &ldots; Šalje se [PRW] komanda (Standard)

#4 @+�#+ Podešenje da se definiše status WinGIS prozora nakon prijema [DSA] komande– ‘deselektuj sve’, iz baze podataka.

� 0 1

WinGIS prozor ostaje ispred WinGIS prozor se šalje u pozadinu

#4 @( �:( ��

Podešenje da se prikažu ta�ke digitalizacije za linije i poligone

� TRUE FALSE

Ta�ke se pokazuju Ta�ke se ne pokazuju

!��#�� Podešenje za na�in transparente selekcije. Selekcija sloja i objekta.

All Layers, All Objects All Objects, Top Object

Selekcija svih kopija objekata

Top Layer, Top Object

Selekcija na samo jednom sloju

Top Object, Top Object

Selekcija samo jednog objekta

' �� Podešenje zum faktora. Vrijednost je mnogostruka veli�ina objekta unutar površine selekcije. (Standard: 0)

' ��!:��

Podešava se tip jedinice zum faktora. 0 u % (standard) (ako je

WinGIS 2003

Strana 272

ZoomFact=0.5, zum faktor je 50%) 1 u mm (ako je ZoomFact = 0.5 zum faktor je 0.5 mm)

�� 8->?�� ; Uklju�uje zapise DB aplikacije koji komuniciraju sa WinGIS-om pomo�u DDE orjentiranog dijaloga. Format za svaku liniju je: Name = putanja i ime DB aplikacije, parametar veze, usluga (Name of Service), naslov (Topic Name), DBsent, strFormat, LayerInfo. Ova sekcija bi uvijek trebala uklju�iti jedan unos bez podešenja parametara. (npr. NO DB=…). Parametar veze bi trebao biti 1. Service and Topic Name moraju odgovarati definicijama u aplikaciji baze podataka. Sljede�i parametri su opcionalni: �-#�� TRUE

FALSE

WinGIS �e slati komande u bazu podataka WinGIS ne�e slati komande u bazu podataka

(može se promijeniti dok se izvršava) #��

Wingis Desma

Wingis string format Desma string format

%�:��

None Text Index

WinGIS ne�e slati informaciju o sloju u bazu podataka WinGIS šalje ime sloja WinGIS šalje Index sloja

Primjer: WinGIS DB = C:\WINGIS\DATABASE\WINGISDB\WINGISDB.EXE,1, Austromap-Datenbank, AMAP, TRUE, Wingis, NONE.

Dodatak

Strana 273

�� 8--96'�� *�; Podešenje za komunikaciju sa WinGIS-om preko DDEML-a. Format svake linije: Name = putanja i ime exe fajla, Menu, Service, Topic, Connect, Send, StrFormat, LayerInfo (Standard: WinGISDDEServer=WinGIS, System, Topic (mora postojati kao prvi unos)). Ako je Name = Section, bilo gdje u ini fajlu mora se definisati ogovaraju�a sekcija. [DDEMLName] &ldots; �� --96'�� Za svaku instaliranu vezu, mora postojati unos NAME = Section, u sekciji [DDEMLSettings], i odgovaraju�a sekcija sa sljede�im parametrima. +�� Putanja i ime aplikacije. �-+�� Vidi sekciju [SETTINGS] �-%�:�� Vidi sekciju [SETTINGS] �-#�� Vidi sekciju [SETTINGS] �-#�� Vidi sekciju [SETTINGS] ��<%. �� Odre�uje standardno

podešenje za unose DDEML-konekcija, za vezivanje sa aplikacijom:

FALSE TRUE

Nemoj konektovati aplikaciju Konektuj aplikaciju

��<%#�� Odre�uje standardno podešenje za unose DDEML-konekcije, za slanje DDE- komandi konektovanjem na aplikaciju.

WinGIS 2003

Strana 274

FALSE TRUE

Nemoj odrediti aplikaciju Odredi aplikaciju

��#��#�� Vidi sekciju [SETTINGS] $��4��)��:<��

Vidi sekciju [SETTINGS]

$��4��)��:<��+��A��@


�� DDE-Stavka (WinGIS podržava samo xtyp_izvršne-komande, jer veli�ina za stavku nije primjenjljiva).

%�:��<��


<��?�� @)��:<��


�#�� Vidi sekciju [SETTINGS] #�� (� ��.4��

Odre�uje da li promjenom projekta, poslata [PRW]-komanda u bazu podataka sadrži samo ime projekta ili ime sa putanjom. Ovo podešenje može bti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE – komandom [CIF].

0 1

Šalje samo ime projekta Šalje ime projekta i putanju

#�� (� ��.� ��

Odre�uje da li zatvaranjem projekta, poslata [PCL]-komanda u bazu podataka sadrži samo ime projekta ili ime sa putanjom. Ovo podešenje može biti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE –

Dodatak

Strana 275

komandom [CIF]. 0

1 Šalje samo ime projekta Šalje se ime projekta i putanja

#�� (� ��@

Odre�uje kojom se komandom šalje informacija u aplikaciju da je kreiran novi projekat. Ako se ova informacija šalje sa [PRN] komadnom, tada komanda sadrži ime projekta i putanju. Ako se šalje [PRW]-komandom, ona sadrži samo ime projekta koje se šalje kao string od 8 karaktera. Ovo podešenje može biti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE – komandom [CIF].

0 1

Koristi [PRW]-komandu Koristi [PRN]-komandu

#�� (� ��

Odre�uje kojom komandom WinGIS obavještava aplikaciju da je projekat otvoren. Ako se ova informacija prenosi [PRO] komandom, tada komanda sadrži ime projekta i putanju. Ako se šalje [PRW]-komandom samo se šalje ime projekta kao string od 8 karaktera. Ovo podešenje može biti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE – komandom [CIF].

0 1

Koristi [PRW]-komadnu Koristi [PRO]-komandu

#�� (� ��#��

Odre�uje da li �e baza podataka biti obavještena

WinGIS 2003

Strana 276

[PRS] komandom da je projekat spašen u grafici. Ovo podešenje može biti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE – komandom [CIF].

0 1

Baza se ne informiše Baza se informiše

#�� (� ��#��+�

Odre�uje kojom komandom WnGIS obavještava aplikaciju da se projekat u grafici snimio pod drugim imenom. Ako se ova informacija prenosi sa [PSA] komandom, tada komanda sadrži ime projekta i putanju. Ako se šalje [PRW]-komandom, samo �e se poslati ime projekta kao string od 8-karaktera. Ovo podešenje može biti promjenjeno za vrijeme rada aplikacije sa DDE – komandom [CIF].

0 1

Koristite [PRW]-komandu Koristite [PSA]-komandu

#�� DDE-Usluga #4 @+�#+ Vidi sekciju [SETTINGS] #��(�� Parametri, koji bi se trebali uz

pomo� DDEML-a poslati u aplikaciju iz grafike po njenom startu, ako je aplikacija startana iz grafike automatski.

! �� DDE-Topic �� 8?�:�� ;�Opis kolone i atributa za ASCII Import. Samo iskusni korisnici mogu mijenjati standardna podešenja.

Dodatak

Strana 277

. ��B Referentni brojevi u standardnim ADF kolonama i njihova imena. Mogu�e je dodijeliti više imena svakoj koloni. Primjer: Column2=2,X-Koordinate,X-Coordinate,X-Position,X-Pos

. ��%��4 Dužina kolona podataka definisanih sa "Column#"

. � �B Kodovi boja za eks/import i njihov opis. Dozovoljeni su višestruki opisi. Primjer: Color0=Rot,Red,Rouge

. � �� Standardna boja za objekte bez dodjeljene boje

. � �%��4 Broj definisanih boja +��B Definicija validnih atributa

poravnanja (lijevo poravnanje, desno poravnanje, centrirano) i njihovi opisi. Dozvoljeni su višestruku opisi. Primjer: Align1=Zentriert,Centered,C,Z

+�� Standardno poravnanje za objekte bez definicije

+��%��4 Broj definisanih atributa poravnanja

#�:��B Stilovi teksta i njihov opis. Dozvoljeni su višestruku opisi. Primjer: Style1=8,F,Fett,Bold,B

#�:�� Standardni stil teksta za objekte bez definicije.

#�:��%��4 Broj definisanih stilova teksta %��B Stilovi linije i njihov opis.

Dozvoljeni su višestruku opisi Primjer: Line2=2,Punktiert,Dotted

%�� Standardni stil linije za objekte bez definicije.

WinGIS 2003

Strana 278

%��%��4 Broj definisanih stilova linije. (��B Stilovi teksture i njihov opis.

Dozvoljeni su višestruku opisi. Primjer: Pattern5=5,Waagrecht,Horizontal

(�� Standardni stil teksture za objekte bez definicije

(��%��4 Broj definisanih stilova teksture �-!:��C Tip importa baze podataka

"numerical" DBType0=0,Numerical,Num,N

�-!:��= Tipa importa baze podataka "character" DBType1=1,Character,Char,C

�-!:��%��4 Broj definisanih tipova importa baze podataka

� �B Stilovi fonta i njihov opis. Dozvoljeni su višestruki opisi Primjer: Font0=Courier New, TXT

� �� Standardni stil fonta za objekte bez definicije

� �%��4 Broj definisanih stilova fonta �� 8�� ;�Podešenja kojim se definišu opcije za podatke primljene iz GPS jedinica. #4 @?�� #��

Ako želite da vidite ‘pozdravni’ ekran izaberite (TRUE) a ako ne (FALSE)

��: 1000 Default

Koliko se dugo vidi ekran bez da se klikne na ‘OK’

!�� Direktorij gdje se nalaze naslovi (standardno: Tips=c:\programme\progis\wingis2000\tips)

Dodatak

Strana 279

<�� Direktorij i fajl pokretnog globusa. (Standardno: Media=c:\programme\progis\wingis2000\tips\globe.avi)

! �,�%�� Gdje �e se prikazati pozdravni ekran (Standardno: Top=40 Left=40)

?��4 Širina pozdravnog ekrana (Standardno: Width=400)

/��4� Visina pozdravnog ekrana (Standardno: Height=200)

(�� Slika koju pozdravni ekran ima u pozadini. Ne mora biti podešeno. (Standardno c:\programme\progis\wingis2000\tips\<no current>

�� 8-�?�+��+7�; Podešenja za �uvanje zadnjih korištenih parametara za generisanje poslovnih dijagrama iz baze podataka. ��!:�� Tip dijagrama (Standardno : 0) ?��4 Širina prvougaonika

(Standardno: 100) /��4� Visina pravougaonika po 100

jedinica u metrima (Standardno: 100)

�� Dijametar kružnih dijagrama (Standardno: 150)

.�+��)�� Kružni dijagram: absolutni ili relativni (Standardno: 1)

+ �� Imenuj / ne imenuj dijagram (Standardno: 0)

+ �+��)�� Dodijeli absolutno ili relativno (Standardno: 1)

WinGIS 2003

Strana 280

�� 8�7?�;�Podešenje parametara funkcije ru�nog snapa. Unosi se podešavaju iz WinGIS dijalog prozora. #��)�� Radijus snapa u jedinicama

podešenim u SnapRadiusType (Standardno: 500.00)

#��)��!:�� Da se podesi jedinica. 0 mm (Standardno) 1 Px 2 Du #��4�� FALSE/TRUE

�� 8�,9�9,97:9�; <��?�� @#�� 0 Koristi podešenja u ovoj

sekciji 1 Koristi Width i Height

podešenja u ovoj sekciji. Pozicija prozora se podešava iz Windows-a.

2 Koristi Fullscreenmode <��?�� @%�� Pozicija lijeve ivice GIS

prozora <��?�� @! � Pozicija gornje ivice GIS

prozora <��?�� @?��4 Širina WinGIS prozora <��?�� @/��4� Visina WinGIS prozora

�� 8%-6��; Unosi se podešavaju iz dijaloga registracije u WinGIS-u. Ne mijenjajte unos iz tekstualnog editora, pošto vaša WinGIS instalacija može postati nestabilna. < ��(��4 Putanja 3D modula bez

poddirektorija podešenih u ModuleFile. (Npr.: c:\program

Dodatak

Strana 281

files\Progis\wingis2000\) < �� Ime fajla 3DModule.

\3d\bin\aviator3d.exe �� Putanja i Ime fajla podataka

(*.xyz). (Standardno: c:\program files\progis\wingis2000\3d\odata\origdata.xyz)

)��(��4 Gdje se smješta rezultat. (Standardno: c:\program files\progis\wingis2000\3d\data)

�� Ovdje možete podesiti ime fajla slike (Standardno: create.img)

- ��:��

Standardno: create3d.bnd

(��

Standardno: create3d.pts

?��-� @�� Putanja imena fajla vašeg internet pretraživa�a. Ne mora biti podešeno. (Npr.: c:\program files\mircosoft internet\iexplore.exe)

/��#��(�� Po�etna strana help-a (standardno: \help\start.htm)

�� 86+-�'9�; Unosi se podešavaju iz dijaloga registracije u WinGIS-u. Ne mijenjajte unos iz tekstualnog editora, pošto vaša WinGIS instalacija može postati nestabilna. $(#"< �� Nije instalirano ) ��(�� Nije instalirano !�� )�� Nije instalirano

WinGIS 2003

Strana 282

�� 8:��; Unosi se podešavaju preko WinGIS dijaloga. %�<�� D�

FALSE

%�.��%�� FALSE ��<�� D�

FALSE

��.��%�� FALSE �� 849,��+7; Referentna informacija za WinGIS.ini file: (� �� Ime proizvoda. (Standardno:

Product=WinGIS) (� ��A�� Verzija WinGIS-a. (Npr.:

ProductVersion=4.0.3) -�� Nadogradnja WinGIS-a. (Npr.:

Build=111) )��!:�� Pokazuje koji tip registracije se

koristi. Ako nema ovog unosa koristi se standardna registracija.(Ovo je standardno). Za odre�ene tipove registracije kontaktiraje PROGIS Support.

�� Datum ini fajla (Npr.: 18.04.00) �� 8�?49+��+7�; Unosi se podešavaju u meniju opcije / osobine. -�� Kreiranje BAK fajla

(TRUE/FALSE) +�� #�� Aktiviranje funkcije

AutoSave (AutoSnimanje) (TRUE/FALSE)

+�� #�� Interval za auto snimanje u

Dodatak

Strana 283

minutama. (Standardno: AutoSaveInterval=5)

+�� E��/�� :F�E#��F�EA��@F�E��@��F�E#:�� F�E#:�� ) �� F�EA��@<��) ��F�EA��@<��) �� F�E%��<��) ��F�E%��<��) �� F�E%�:��<��) �� F�E#:�� =F�EA��@<��) �� =F�E#:�� ) �� =F�E��F�E!4��< ��F�E#�� F�

Svi unosi u ovim sekcijama su podešeni WinGIS-om. Ne mijenjajte ih a da ne znate šta radite.

WinGIS 2003

Strana 284

-��/�� 8�9��7��;�� " � �� <4�%"&= $��A��@%�:�� Ime sloja na kojem leži

pregled slika. (Standardno: GeneralView)

$A%.4��< �� Odre�uje da li se sloj pregleda može promijeniti za vrijeme izvršavanja programa u zavisnosti od pogleda.

TRUE FALSE

Sloj pregleda ne može biti izmjenjen Sloj pregleda može biti izmjenjen

< ��' � Odre�uje da li se može zumirati desnim dugmetom miša.

TRUE FALSE

Zumiranje je mogu�e Zumiranje nije mogu�e

#4 @#�� Odre�uje koje poruke �e se pojaviti u stausnoj traci. Sve se poruke mogu isklju�iti, ili mogu biti prikazane samo odabrane. Ako se izabere 1 nema poruka u statusnoj traci. Dodatne opcije::

011 111 101 111

Nema koordinata pokaziva�a Nema imena sloja

Dodatak

Strana 285

110 111 111011 111101 111110

Nema širine isjecanja projekta Nema selekcije napomena Nema XY-veli�ina na razmještenom mjerenju Nema dužine na razmještenom mjerenju

#��#�� Odre�uje koje �e informacije, koje se normalno pojavljuju u statusnoj traci, biti poslate u bazu podataka u window-rješenju. Vrijednost ovog parametra se sastoji od kombinacije mogu�ih jednstrukih veli�ina. Da se prenesu, na primjer, [GSA]- i [GSP]-komande u bazu podatata, veli�ina za SendStatusInfo=101000000 (a isto tako i 101)

000000000 100000000 010000000 001000

Ne šalju se komande Šalju se [GSA]-komande Šalju se[GSL]-komande Šalju se [GSP]-

WinGIS 2003

Strana 286

000 000100000 000010000 000001000 000000100 000000010 000000001

komande Šalju se [GSS]-komande Šalju se [GSU]-komande Šalju se [GSV]-komande Šalju se [GSW]-komande Šalju se [GSX]-komande Šalju se [GSY]-komande

! �� Ovo podešenje odre�uje, da li �e grupa alata biti imenovana za vrijeme izvršenja programa.

01

Ne imenuj grupu alata Imenuj grupu alata

.�� Oznaka za CD drajv. Vrijednost mora imati kompletnu drajv specifikaciju (Primjer: C:\).

%!(� �� Kodirano ime projekta, pri kojem bi se WinMAP LT trebao pokrenuti automatski.

%!(@� Kodirana šifra projekta, pri kojoj bi se WinMAP LT trebao pokrenuti automatski.

Strana 287

��;�

. .AMP.................................................................................................25 .HSD..................................................................................................25 .HSP ..................................................................................................25 .SSP...................................................................................................25

A ADF fajl ..........................................................................................209 Afina ...............................................................................................238 Analiza površina..............................................................................185 ASC fajl...........................................................................................220 Automatski snap..............................................................................144

B Baza podataka .................................................................................230 Brisanje objekata .............................................................................100

C Crypto High Performance .................................................................26

D Data Viewer ......................................................................................26 Definisanje predloške za štampu .....................................................252 Digitalizacija ta�aka, linija, poligona ................................................91 Digitalizacija-Hardver za podršku.....................................................83 Digitalizacija-Linija ..........................................................................83 Digitalizacija-Poligon........................................................................83 Digitalizacija-Ta�ka ..........................................................................83 Dijagrami ........................................................................................167 Dimenzioniranje..............................................................................169 Dimenzioniranje u zadatom pravcu.................................................170 Distribucija projekata standardne sigurnosti......................................27

WinGIS 2003

Strana 288

Dodatak................................................................................... 259, 263 Dotjerivanje .................................................................................... 141 Dupliciraj na sloj............................................................................. 103

E Edit tekst ......................................................................................... 119 Eksport fajla.................................................................................... 225 Eksport i import .............................................................................. 207

F formati slike .................................................................................... 193 Funkcije editovanja........................................................................... 97 Funkcije povezivanja ...................................................................... 153

G generalizacija .................................................................................... 45 Generalizacija ............................................................................. 41, 57 Generalno................................................................................ 114, 230 Generisanje mreže .................................................................. 159, 162 Generisanje objekata....................................................................... 156 Globalne postavke .................................................................. 229, 230 Globalne postavke Baza podataka .................................................. 230 Grafi�ki objekti........................................................................... 70, 72 grupni sloj ......................................................................................... 46

H Helmertova transformacija.............................................................. 238

I Import fajla ..................................................................................... 222 Interval mreže ......................................................................... 159, 162 Ispuna simbolom............................................................................. 117 Izrezivanje objekata .......................................................................... 98

K Kartezijski....................................................................................... 238

Strana 289

Konstruisanje...................................................................................149 Koordinatni sistem ..........................................................................238 Kopiraj i pomjeri na sloj..................................................................103 Kopiranje objekata ............................................................................98 Korištenje snapa u procesu digitalizacije ....................................93 Kreiraj okvir ....................................................................................156 Kreiraj sloj greške ...........................................................................156 Kreiraj sloj presje�nih linija ............................................................156 Kreiranje HSP ...................................................................................34 Kreiranje paralelnih linija/poligona.................................................137 Kreiranje projekata............................................................................30 Kreiranje simbola ............................................................................137

L legende ..............................................................................................48 Linijska ta�ka ..................................................................................149

M Mjerenje ..........................................................................................238 Mjerenje udaljenosti........................................................................190 Mogu�nosti crtanja............................................................................69 Mogu�nosti geografi�ke analize......................................................173 Mogu�nosti prikaza

Pregled ..........................................................................................41 Mreže ......................................................................................159, 162

N Nazna�i na objektu ..........................................................................165

O Obilježavanje objekata ....................................................................165 Objekti.............................................................................................112

Pomjeranje ..................................................................................112 Od ta�ke do ta�ke ............................................................................169 OLE umetanje .................................................................................129 OLE-Objekat ...................................................................................129 Opcije konstruisanja........................................................................151 Opcije za dimenzioniranje...............................................................171

WinGIS 2003

Strana 290

Operacije sa ta�kom........................................................................ 106 Organizator pogleda.................................................................... 59, 65 Organizator slojeva..........................................................45, 46, 48, 57 Ortogonalno ............................................................................ 150, 170 Osobine objekta .............................................................................. 114 Ostalo.............................................................................................. 230

P Paleta boja slike .............................................................................. 203 Parametri za transformaciju .............................................................. 87 Plotter setup ........................................................................................ 1 Podešavanje krajnjeg izgleda.......................................................... 257 Podešavanje stranice ....................................................................... 254 Podešavanje štampa�a....................................................................... 26 Podešenje

Transparentna selekcija .............................................................. 238 Podešenje plotera ............................................................................ 250 Podešenje sistema ........................................................................... 229 Podešenje štampa�a ........................................................................ 250 Pomjeranje ...................................................................................... 112 Pomjeranje objekata........................................................................ 112 Pomjeranje teksta.................................................................... 121, 122 Poravnanje ...................................................................................... 238 Predloške ........................................................................................ 251 Pregled............................... 41, 173, 174, 178, 180, 183, 185, 187, 190

Mogu�nosti prikaza ...................................................................... 41 Pregled ostalih funkcija za rukovanje objektima ............................ 143 Pregled predloške............................................................................ 252 Preklapanje poligona....................................................................... 174 Premjesti na sloj.............................................................................. 105 Presjek ............................................................................................ 175 Presjek dužina................................................................................. 151 Presjek uglova................................................................................. 150 Prikaz slike ..................................................................................... 206 Printer Setup ....................................................................................... 1 Printing Overview............................................................................... 1 Projekat standardne sigurnosti .......................................................... 26 Projekti standardne sigurnosti........................................................... 27 Projekti visoke sigurnosti.................................................................. 34 Projektne postavke.......................................................................... 238 Promjena stila slike......................................................................... 202 Promjena veli�ine slike i pozicija ................................................... 195

Strana 291

Prona�i neregularne poligone..........................................................176 Prora�un presje�nih ta�aka ..............................................................156 PXF fajl ...........................................................................................208

R Rad sa pogledima ........................................................................59, 65 Rad sa slikama.................................................................................193 Razbijanje........................................................................................155 Razlika ............................................................................................176 Referensiranje preko linearne transformacije ..................................197 Referentna ta�ka..............................................................................102 Referentne ta�ke................................................................................88 Rotacija teksta .................................................................................120

S Selekcija ..........................................................................................230 Selekcija Projektne postavke...........................................................238 Slike ................................................................................................230 Slike bez koordinata ........................................................................195

U�itavanje ...................................................................................195 Sloj prora�una .................................................................................146 Sloj za snap .....................................................................................145 Smanjenje teksta..............................................................................120 Snap na liniju...................................................................................147 Snap radijus.............................................................................145, 238 Standardne opcije u�itanja...............................................................195 Stil ispune........................................................................................116 Stil linije..........................................................................................115 Stil objekta ...................................................................... 114, 123, 125 SYM fajl..........................................................................................221

Š Štampanje Pregled...........................................................................249

T Tab generalizacija .............................................................................45 Tab grupe ..........................................................................................46 Tab legende .......................................................................................48

WinGIS 2003

Strana 292

tekst .................................................................................................. 79 Transparentna selekcija................................................................... 238 Transparentnost............................................................................... 195 Traženje objekata............................................................................ 180 Traženje poligona ........................................................................... 178

U U�itavanje....................................................................................... 195

Slike bez koordinata ................................................................... 195 U�itavanje slika .............................................................................. 195 U�itavanje slika sa fajlom koordinata ............................................. 195 Umetanje objekata ............................................................................ 99 Umetanje OLE objekata.................................................................. 129 Unos koordinata................................................................................ 81 Unos teksta ....................................................................................... 79 Uve�anje teksta............................................................................... 120

V Višestrani�ni dokumenat................................................................. 255 Vrste mreža............................................................................. 159, 162 Vrste objekata ............................................................................. 70, 72

W WinGIS .INI File .................................................................... 259, 263

Z Zumiranje.......................................................................................... 54

WinGIS2003

Documents

Transcript of WinGIS2003