Wielokulturowa masala

Scenariusz powstał w ramach projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Weź kurs na wielokulturowość. Edukacja na temat praw człowieka i wielokulturowości kluczem do budowania otwartego społeczeństwa przyjmującego obywateli państw trzecich. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treści umieszczone w scenariuszu. Copyright © Helsińska Fundacja Praw Człowieka 2013

Program warsztatów „Wielokulturowa masala”

Oprac. Anna Huk

Warszawa, 2013

„Wielokulturowa masala” – kultura i religie cudzoziemców pochodzących z różnych kręgów kulturowych.

Celem przekazywanych treści jest zapoznanie osób uczestniczących w warsztatach z dwoma głównymi czynnikami różnicującymi osoby

pochodzące z innych kręgów kulturowych (teoria) oraz wpływem tych elementów na kontakt funkcjonariusza/pracownika z cudzoziemcem

(praktyka):

a. religia (hinduizm, buddyzm, islam, sikhizm) – normy, etyka, tabu, atrybuty, symbole;

b. język – językowy obraz świata a sposób myślenia i komunikacji, kwestia imion i nazwisk cudzoziemców pochodzących z Subkontynentu

Indyjskiego.

CELE OPERACYJNE:

Po zakończeniu szkolenia osoba uczestnicząca:

zna podstawowe zasady, normy, symbole, tabu występujące w hinduizmie, buddyzmie, islamie i sikhizmie;

wie, w jaki sposób nadaje się imiona i jak używa się nazwisk, przydomków, tytułów w Indiach, Pakistanie i Bangladeszu;

rozumie różnice w sposobie i stylu komunikacji osób pochodzących z różnych kręgów kulturowych i wpływie języka na sposób myślenia

i przedstawiania zdarzeń.


GRUPA DOCELOWA:

Szkolenie jest przeznaczone dla funkcjonariuszy Straży Granicznej przeprowadzających dochodzenia z udziałem cudzoziemców (Wydział do

Spraw Cudzoziemców, Wydział Operacyjno-Śledczy) oraz dla pracowników urzędów wojewódzkich przeprowadzających wywiady dotyczące

małżeństw obywateli polskich z cudzoziemcami.

UWAGI DOTYCZĄCE REALIZACJI ZAJĘĆ:

Liczba godzin – 8, w tym 30 minut przerwy obiadowej oraz 2 przerwy kawowe po 15 minut i 10 minut oraz krótka przerwa 5 minut.

Materiały pomocnicze: prezentacje PowerPoint, słuchowisko na płycie CD, handouty i inne materiały (ulotki, menu, albumy, książki)

przygotowane przez osobę prowadzącą.

Wykorzystane w prezentacjach materiały pochodzą z zasobów commons.wikimedia.org, gdzie są udostępniane na licencji Creative Commons

albo prawa autorskie wygasły i znajdują się w domenie publicznej. Kilka zdjęć pochodzi z prywatnych zbiorów autorki scenariusza. Osoby

biorące udział w nagraniu słuchowiska wyraziły na to pisemną zgodę.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

prezentacje w PowerPoint, handouty dla osób uczestniczących: religie, imiona, języki, materiały do pracy w ćwiczeniu dieta quiz, formularz

podania o azyl, książki, ulotki zapisane w różnych językach (dostarczone przez osobę prowadzącą na szkolenie), słuchowisko na płycie CD.

POJĘCIA:

khanda, ik oankar, gurudwara, langar, dastar, 5 k, hilal, szahada, salat, azan, saum, zakat, hadżdż, haram, halal, szariat, om, swastyka, pudża, japa

mala, ahinsa, czakra, mala. Pojęcia zostaną wyjaśnione i omówione w prezentacji „Hinduizm, Buddyzm, Islam, Sikhizm – podstawowe

założenia, etyka, tabu, symbole.”

OP – osoba/y prowadząca/e

OU – osoba/y uczestnicząca/e


Przebieg/treści programowe (opis szczegółowy) Czas Metody Niezbędne materiały

Wprowadzenie:

powitanie osób uczestniczących (OU);

przedstawienie się osoby prowadzącej (OP);

przedstawienie celu szkolenia;

przedstawienie się OU – OP prosi OU o powiedzenie o sobie kilku zdań

zawierających takie dane jak: imię, nazwisko, miejsce pracy i zawód,

miejscowość, ewentualnie zainteresowania. OU zapisują swoje imię na

taśmie malarskiej i umieszczają w widocznym miejscu jako identyfikator.

„Nasze oczekiwania i obawy” – zebranie oczekiwań grupy

Opis ćwiczenia: OP rysuje na jednym arkuszu balon z koszem i balastem.

Następnie rozdaje OU po 2 karteczki i prosi o wypisanie oczekiwań związanych

z warsztatami („to, co będzie unosić i prowadzić do celu”). Po 2 minutach prosi

o naklejenie ich na balonie. Odczytanie, omówienie pod kątem celów

i przebiegu warsztatów.

Potem OP prosi o wypisanie obaw związanych z warsztatami i nalepienie ich w

miejsce balastu („to, co będzie nas zatrzymywać i utrudniać pracę”).

Odczytanie, omówienie.

Kontrakt

OP zapisuje hasło „kontrakt” na arkuszu papieru i prosi OU, aby zastanowiły

się nad tym, jakie reguły pomogą efektywnie pracować w miłej atmosferze. OP

moderuje dyskusję, zapisuje poszczególne punkty na flipcharcie. Na koniec

60 min.

praca na forum

grupy,

praca

indywidualna,

burza mózgów,

Energizery.

taśma malarska,

markery,

papier flipchart,

kolorowe

samoprzylepne

karteczki,

długopisy.


prosi o autografy pod kontraktem. Wiesza kontrakt w widocznym miejscu na

sali.

Ćwiczenie „Kto tak, jak ja” (energizer)

OU siedzą w półokręgu na krzesłach. OP tłumaczy, na czym polega ćwiczenie,

staje w środku kręgu i inicjuje je: Gdy powiem: „kto tak jak ja był w meczecie”,

osoby, które spełniają to kryterium wstają z miejsc i szukają innego miejsca

siedzącego. Należy przemieszczać się szybko i nie wolno usiąść na swoim

poprzednim miejscu. Osoba, która nie znajdzie miejsca podaje kolejne

kryterium typu „Kto tak ja…”. W miarę możliwości niech pytania będą

związane z tematyką wielokulturowości, sposobami spędzania wolnego czasu,

umiejętnościami, hobby.

Moduł I. Religie

OP prosi OU o podzielenie się swoimi doświadczeniami zawodowymi

i prywatnymi związanymi z tematem: Z wyznawcami jakich religii OU miały,

bądź mają kontakt w swojej pracy zawodowej lub życiu prywatnym?

Przedstawicieli jakich religii można spotkać w Polsce?

OP spisuje wypowiedzi na flipcharcie. Na końcu podkreśla te religie/ nazwy

wyznawców, które będą tematem warsztatów.

OP przedstawia prezentację na temat hinduizmu, buddyzmu, islamu, sikhizmu –

podstawowych założeń, etyki, tabu, symboliki. Przed rozpoczęciem prezentacji

90 min.

dyskusja,

burza mózgów

wykład połączony

z prezentacją

papier flipchart,

markery,

prezentacja

PowerPoint,

komputer,

rzutnik,

handouty z prezentacji

dla OU (Zał. 1).


OP rozdaje materiały pomocnicze (handouty), zachęca OU do robienia notatek,

bo ta wiedza będzie wykorzystywana podczas całych warsztatów.

Przerwa 15 min.

Ćwiczenie „Dieta – quiz”

OP dzieli OU na 5 grup, w taki sposób, że każda osoba losuje karteczkę z

symbolem określonej religii (półksiężyc, om, swastyka, czakra, khanda).

Polecenie: Dobierzcie się w grupy bez słów. Poszukajcie osób z takim samym

symbolem i wybierzcie sobie miejsce, w którym będziecie pracować. Nic nie

mówimy!.

Następnie każda grupa dostaje pakiety materiałów do pracy (każda z OU ma

swój komplet):

informacje o zasadach i tabu żywieniowym wśród wyznawców danej

religii; Zadanie 1: Zapoznajcie się z informacją dotyczącą dozwolonych i

niedozwolonych produktów w religii, której symbol posiadacie.

zadanie do wykonania – rola; Zadanie 2: Następnie wczujcie się w waszą

rolę. Spiszcie wasze obserwacje, refleksje i emocje, które towarzyszyły wam

w tym zadaniu (flipchart + karteczki).

zadanie do wykonania – praktyczne działanie. Zadanie 3: Zastosujcie

waszą wiedzę w praktycznym działaniu (flipchart).

Grupy mają kilka minut na zapoznanie się z otrzymanym materiałem. Następnie

każda grupa otrzymuje także zadanie do wykonania (ma określoną rolę –

rodzina muzułmańska, rodzina wyznająca hinduizm, ortodoksyjni bramini,

buddyści wegetarianie, sikhijscy studenci). OP przekazuje polecenie: Wczujcie

się w waszą rolę. Spiszcie na flipcharcie wasze obserwacje, refleksje i emocje,

60 min.

quiz,

odgrywanie ról,

praca w grupach,

gra – symulacja.

komplety informacji

i instrukcji oraz menu

do pracy dla 5 grup

(Zał. 2),

papier flipchart,

kolorowe karteczki

samoprzylepne,

markery,

długopisy,

taśma malarska,

karteczki

z symbolami.


które towarzyszyły wam w tym zadaniu.

Po wykonaniu zadania w grupach OP moderuje rozmowę na forum dotyczącą

refleksji, emocji, skali trudności wykonania zadania (czy było łatwo i dlaczego,

co OU sądzą o tabu żywieniowym związanym z różnymi religiami?).

Potem OP proponuje: Ustawmy się w kole, chwyćmy się za ręce, stajemy na

jednej nodze, zamykamy oczy, dwa głębokie oddechy i wyrzucamy rolę…!

Przedstawiamy się: Ania,…, co ma na celu wyprowadzenie OU z przyjętych

w ćwiczeniu ról.

Następnie grupy wracają na swoje miejsca, a OP daje im do wykonania kolejne

zadanie: Wiemy, jakie tabu żywieniowe obowiązuje w danej grupie religijnej,

znamy trudności i problemy osób stosujących się do tego tabu, teraz

przechodzimy do działania praktycznego. Ułóżcie menu dla waszej grupy.

Efekty pracy zapiszcie na flipcharcie.

Po zakończeniu pracy każda grupa przedstawia ułożony przez siebie jadłospis

pod kątem religii i przydzielonego zadania.

Religia Tabu żywieniowe Przykładowy jadłospis

Hinduizm

Islam

Buddyzm

Sikhizm

OP w podsumowaniu uzupełnia wspólnie z OU przygotowaną tabelkę.


Przerwa obiadowa 30 min.

Moduł 2 – Imiona

1. Historia twojego imienia

OP prosi OU o dobranie się w dwójki – OU tworzą parę z sąsiadem/sąsiadką

siedzącym po swojej lewej stronie. OU opowiadają sobie wzajemnie historię

swojego imienia, następnie przedstawiają usłyszaną historię na forum grupy.

W podsumowaniu ćwiczenia OP podkreśla różnorodność motywów nadawania

imion oraz obligatoryjności nazwisk w Polsce – jest to most do dalszej części

warsztatów, gdzie będzie mowa o fakultatywności nazwisk w innych krajach

oraz interpretacji imion.

2. Prezentacja połączona z mini-wykładem dotyczącym sposobu nadawania

imion i funkcjonowania nazwisk w Indiach, Pakistanie i Bangladeszu (OP

rozdaje handout, zał. 3).

3. Zaszyfrowane imiona

OP dzieli OU na 4 grupy (np. rozdaje cukierki w 4 różnych smakach, 4 spinacze

w różnych kolorach). Następnie rozdaje materiały do pracy (zał. 4) i podaje

instrukcję do wykonania zadania: Każda z grup ma za zadanie ustalić, który

człon jest imieniem, nazwiskiem, z jakiego kręgu kulturowego, kraju może

wywodzić się dana osoba, jakiej jest płci, jakiego może być wyznania.

Po zakończeniu pracy grupy kolejno przedstawiają wykonane zadanie, dzielą

się refleksjami dotyczącymi pracy nad rozszyfrowaniem imion oraz

doświadczeniem ze swojej pracy. W podsumowaniu rozmawiamy na temat: czy

wiedza, którą zdobyliśmy dzięki temu ćwiczeniu pomoże nam i jak w codziennej

105 min.

praca w parach,

praca na forum

grupy,

wykład,

prezentacja,

dyskusja.

prezentacja

PowerPoint,

materiały

z informacjami

z mini-wykładu dla

OU (handout; zał. 3.),

cukierki/spinacze,

papier flipchart,

markery,

długopisy,

kartki A4,

materiał z opisem

zadania

do wykonania.


pracy?

Przerwa 10 min.

Moduł 3 – Językowy obraz świata

1. Podanie o azyl

UWAGA: Przydatna pomoc asystenta/asystentki, jeśli jest to możliwe. Jeśli nie,

jego/jej rolę odgrywa OP.

Pierwszą część ćwiczenia powinna poprowadzić osoba nieznana OU, najlepiej

mówiąca w raczej niezrozumiałym języku (mało znanym w Polsce).

OP/asystent(ka) rozdaje OU formularze oraz długopisy. Nic przy tym nie mówi.

Gdy rozda, podaje krótką rzeczową instrukcję, nie uśmiecha się: Macie

Państwo 5 minut na wypełnienie formularzy. Gdy padają dodatkowe pytania,

OP/asystent(ka) odpowiada już w innym, nieznanym OU języku, nie podchodzi

do OU, siedzi na swoim miejscu. Obserwuje sytuacją i po 5 minutach zbiera

formularze. Jeśli ktoś nie wypełnił jakiejś rubryki prosi go do siebie i mówi, już

po polsku: Nie wypełnił/wypełniła Pan/Pani rubryki nr 3. Nie można przyznać

azylu. Scenariusz ten powtarza kilka razy.

UWAGA: OP/asystent(ka) po polsku mówi tylko, co zostało wyżej zacytowane.

Całą resztę: dodatkowe informacje, odpowiedzi na pytania grupy, komentarze –

w zależności od przebiegu ćwiczenia wypowiada w innym języku.

W drugiej części ćwiczenia, w przypadku, gdy jest asystent(ka), wkracza OP,

przedstawia tę osobę, dziękuje jej za udział i następnie prowadzi krótkie

„odczarowanie” – wyjście z roli – prosi OU o powiedzenie po kolei zdania:

95 min.

symulacja,

praca

samodzielna,

dyskusja,

wykład połączony

z prezentacją

i słuchowiskiem.

formularz podania

(pochodzi z: Pawlęga M.

(red.), „Przeciwdziałanie

dyskryminacji. Pakiet

edukacyjny dla trenerów

i trenerek", wyd. Lambda,

Warszawa 2005, s. 128),

długopisy,

książki, ulotki, kartki

zapisane różnym

rodzajem pisma,

prezentacja

PowerPoint,

nagrane słuchowisko,

odtwarzacz CD,

głośniki.


„Nie staram się o azyl. Mam na imię…”

OP zaprasza grupę do dyskusji na forum: Podzielcie się, proszę, swoimi

emocjami. Co czuliście/czułyście wypełniając niezrozumiały formularz? Czy

byliście/byłyście kiedyś w podobnej sytuacji? Jakie uczucia towarzyszą takiej

sytuacji i dlaczego? Jak myślicie, jak czują się cudzoziemcy w sytuacji, kiedy

nie znają lub słabo znają język? Co pomaga w sytuacjach komunikacji, czego

zabrakło? Jak urzędnik może pomóc, pomimo nieznajomości języka? Jakie

macie pomysły na usprawnienie komunikacji międzykulturowej w ramach

waszej pracy? Czy komunikacja to tylko język?

W momencie, gdy dyskusja dotrze do miejsca, w którym będzie mowa o innych

czynnikach wpływających na komunikację tj. gesty, życzliwa postawa, mimika,

OP zaprasza do dalszej części warsztatów.

(Źródło: Pawlęga M. (red.), „Przeciwdziałanie dyskryminacji. Pakiet edukacyjny dla trenerów i

trenerek", wyd. Lambda, Warszawa 2005, s. 127-128)

2. Prezentacja dotycząca języków świata i językowego obrazu świata

W trakcie wykładu OP puszcza przygotowane słuchowisko pt. „Wielojęzykowa

masala” (autorskie słuchowisko przygotowane przez autorkę warsztatów A.

Huk).

OP prosi OU o wysłuchanie nagrania. Rozdaje kartki i długopisy. Uprzedza OU

o tym, żeby w trakcie słuchowiska zapisywały istotne cechy danego języka

(barwa, ton, tempo) oraz swoje skojarzenia z danym językiem. Zachęca do

spróbowania odgadnięcia, skąd pochodzi i jaki to język.

Po zakończeniu słuchowiska następuje omówienie – OP moderuje dyskusję nad


wysłuchanymi wypowiedziami cudzoziemców:

Jak myślicie, jakimi językami posługiwały się osoby ze słuchowiska?

Z jakich krajów, kręgów kulturowych mogli/mogły pochodzić?

Jak je scharakteryzujecie (ton, tempo, nasilenie dźwięku)?

Czy sposób mówienia może wynikać z kultury i czy ten sposób mówienia

ma jakiś i jaki wpływ na odbiorców komunikatu?

Czy język, którym mówi cudzoziemiec/cudzoziemka ma wpływ na postawę

i wyobrażenie o osobie słuchającego go/jej urzędnika/urzędniczki?

Jak odbieramy osobę, która mówi głośno i dużo, a jak tę, która mówi mało

i cicho? Czy wiążemy to z danym językiem, czy z indywidualnym

charakterem danej osoby?

Po dyskusji następuje wspólna próba dopasowania także różnych rodzajów

pisma do określonych języków. Na zakończenie OP rozdaje krótkie informacje

dotyczące wysłuchanych języków (zał. 5).

Przerwa 5 min.

Zakończenie, ewaluacja

Runda opinii. Jak się czujesz, z czego jesteś zadowolony/a, co chciałbyś/abyś

zmienić?

Podsumowanie szkolenia przez OP, podziękowanie OU.

Rozdanie ankiet ewaluacyjnych.

30 min.

rundka

Łączny czas: 8 h


LITERATURA:

Dla OP:

Przeciwdziałanie dyskryminacji. Pakiet edukacyjny dla trenerów i trenerek, M. Pawlęga (red.), Warszawa 2005,

Warsztaty kompetencji międzykulturowych – podręcznik dla trenerów. M. Lipińska (red.), Warszawa 2008.

Dla OU:

Religie:

Basham A.L., Indie, Warszawa 2000,

Brockington J. L., Święta nić hinduizmu, Warszawa 1990,

Igielski Z., Sikhizm, Warszawa 2008,

Zwoliński A., Wielkie religie wschodu, Kraków 2008.

Imiona:

www. en.wikipedia.org/Wiki/list_of_most_common_surnames_in_Asia

www. babynames.org.uk

www. babycenter.in/pregnacy/naming

Języki:

Austin P.K., 1000 języków, Olszanica 2009,

Huntington S.P., Zderzenie cywilizacji, Warszawa 2008,

Hofstede G., Hofstede G.J., Kultury i organizacje, Warszawa 2007,

Reynolds S., Valentine D., Komunikacja międzykulturowa, Warszawa 2009.


Zał. 1. Religie – handout

BUDDYZM

1. CZAS POWSTANIA: VI w. p. n.e.

2. ZAŁOŻYCIEL: BUDDA – SIDDARTHA GAUTAMA

3. CZAKRA

4. 4 SZLACHETNE PRAWDY:

dukha

tanha

nirvana

szlachetna ośmioraka ścieżka

5. ŚCIEŻKA ŚRODKA

6. ETYKA

SIKHIZM

1. CZAS POWSTANIA: XV w.

2. ZAŁOŻYCIEL: Guru Nanak

3. IK OANKAR

4. KHANDA

5. NAUKA

6. SRI GURU GRANTH SAHIB

7. GURUDWARA

8. DASTAR

9. 5 K:

KESH


KANGHA

KIRPAN

KACH

KARA

HINDUIZM

1. CZAS POWSTANIA: początki (okres wedyjski) od 1500 r.p.n.e.

2. SANTANA DHARMA

3. WEDY:

Rygweda

Samaweda

Jadżurweda

Artharwaweda

4. Om

5. SWASTYKA

6. PUDŻA I ARCZA

7. JAPA MALA

8. 4 OKRESY ŻYCIA:

brahmaczarnin

grihastha

wanaprastha

sannjasin

9. 3 CELE ŻYCIA:

dharma


artha

kama

10. 4 WARNY:

bramini

kszatrijowie

wajśjowie

śudrowie

poza warnami: niedotykalni, dalitowie, haridżanie

11. KARMAN

12. MOKSZA

13. AHINSA

14. TRIMURTI

ISLAM

1. CZAS POWSTANIA: VII w. n.e.

2. ZAŁOŻYCIEL: Mahomet

3. HILAL

4. 5 DOGMATÓW WIARY:

jeden Bóg

aniołowie

święte księgi

wysłannicy i prorocy

dzień Sądu Ostatecznego


5. 5 FILARÓW WIARY:

szahada

salat

saum

zakat

hadżdż

6. HALAL/HARAM

7. TABU

8. 2 GŁÓWNE ODŁAMY:

szyici

sunnici


Zał. 2. Ćwiczenie dieta – quiz

(oprac. Anna Kuk)

ISLAM

Muzułmanie jedzą to, co jest halal („to, co jest nakazane”). Przeciwieństwem posiłków halal są produkty haram („to, co jest zabronione”).

A zabronione jest spożywanie:

- krwi;

- wieprzowiny i jej pochodnych (żelatyna wieprzowa!);

- padliny;

- alkoholu.

Muzułmanie mogą spożywać inne rodzaje mięsa, jednak ważne jest to, aby zwierzę, z którego pochodzi to mięso, zostało ubite rytualnie (wtedy

mięso to posiada certyfikat halal i jest dozwolone). Muzułmanie mogą odmówić jedzenia mięsa dozwolonego (np. drobiu, wołowiny) gdy nie

mają pewności, że ubój był przeprowadzony rytualnie. Jednak zdarza się, ze muzułmanie znając warunki panujące w danym kraju, regionie (brak

odpowiednich ubojni) decydują się na jedzenie mięsa, które nie zostało ubite rytualnie.

ZADANIE 1 – ROLA

Jesteście muzułmańska rodziną i chcecie zjeść obiad złożony z dwóch dań. Wybierzcie potrawy z załączonego menu.

Co sprawiło wam największy kłopot? Czy było łatwo wybrać potrawy? Jakie refleksje i emocje Wam towarzyszyły? Zapiszcie je na kolorowych

karteczkach i przylepcie na flipchart.

ZADANIE 2 – PRAKTYKA

Znacie już zasady żywieniowe i domyślacie się na jakie trudności można napotkać w naszym kraju w żywieniu zbiorowym oraz restauracjach.

Teraz działajcie!

Adam ma 10 lat, jest muzułmaninem. Znalazł się w szpitalu, bo zachorował na zapalenie płuc. Nie jest alergikiem. Co podacie mu na śniadanie?

Zapiszcie na flipcharcie.


HINDUIZM

Wyznawcy tej religii kierują się zasadą ahimsy („niekrzywdzenia innych”), dlatego też większość z nich jest wegetarianami (w zależności od

szkoły, sekty oraz kasty z której pochodzą, a także indywidualnych wyborów hinduiści mogą praktykować różne formy wegetarianizmu, aż po

weganizm – nie jedzą niczego co pochodzi od zwierząt).

Najczęstszą forma jest ten typ wegetarianizmu, gdzie nie spożywa się mięsa, ani ryb. Jaja i produkty mleczne są dozwolone.

Niektórzy hinduiści jedzą mięso, jednak wołowina jest zabroniona (kult krowy jako matki żywicielki)!

Bramini (zgodnie z tradycyjnym podziałem społeczeństwa indyjskiego na warny i kasty bramini należą do najwyższej warny – warny kapłanów)

nie jedzą żadnego mięsa, ryb i jaj (w jaju kiełkuje życie – zarodek). Dozwolone jest mleko i jego produkty.

ZADANIE 1 – ROLA

Jesteście rodziną, która wyznaje hinduizm. Przychodzicie do polskiej restauracji, aby zjeść obiad. Wybierzcie potrawy z załączonego menu.





Teraz działajcie!

Państwo Pathak pochodzą z Indii i są wyznawcami hinduizmu. Mieszkają w Europie od 15 lat, znacie się z nimi, gdyż pracujecie w jednej firmie.

Wiecie, że czasami jędzą mięso. Dzisiaj przychodzą do Was na kolację, co zaproponujecie? Zapiszcie na flipcharcie.

HINDUIZM

Wyznawcy tej religii kierują się zasadą ahimsy („niekrzywdzenia innych”), dlatego też większość z nich jest wegetarianami (w zależności od

szkoły, sekty oraz kasty z której pochodzą, a także indywidualnych wyborów hinduiści mogą praktykować różne formy wegetarianizmu, aż po

weganizm – nie jedzą niczego co pochodzi od zwierząt).

Najczęstszą forma jest ten typ wegetarianizmu, gdzie nie spożywa się mięsa, ani ryb. Jaja i produkty mleczne są dozwolone.


Niektórzy hinduiści jedzą mięso, jednak wołowina jest zabroniona (kult krowy jako matki żywicielki)!

Bramini (zgodnie z tradycyjnym podziałem społeczeństwa indyjskiego na warny i kasty bramini należą do najwyższej warny – warny kapłanów)

nie jedzą żadnego mięsa, ryb i jaj (w jaju kiełkuje życie – zarodek). Dozwolone jest mleko i jego produkty.

ZADANIE 1 – ROLA

Jesteście grupą ortodoksyjnych braminów, którzy przyjechali do Polski na konferencję naukową. Przychodzicie do polskiej restauracji, aby zjeść

kolację. Wybierzcie potrawy z załączonego menu.





Teraz działajcie! Grupa ortodoksyjnych braminów uciekła przed prześladowaniem ze swojego kraju. Zostali jednak zatrzymani w Polsce przez

Policję i umieszczeni w areszcie, gdyż nie mieli żadnych dokumentów. Co podacie im na śniadanie? Zapiszcie na flipcharcie.

BUDDYZM

Buddyści mogą być wegetarianami, rezygnują z jedzenia produktów pochodzenia zwierzęcego powołując się na zasadę ahimsy („niekrzywdzenia

innych”). Dieta buddystów różni się w zależności od odłamu, do którego należą wierni. Wegetarianizm nie jest obowiązkiem buddystów,

a jedynie możliwością.

ZADANIE 1 – ROLA

Jesteście grupą młodzieży. Jesteście buddystami i wegetarianami. Dziś wieczorem wychodzicie do klubu, ale przedtem idziecie zjeść coś taniego

i szybkiego. Wybierzcie potrawy z załączonego menu.

Co sprawiło Wam największy kłopot? Czy było łatwo wybrać potrawy? Jakie refleksje i emocje wam towarzyszyły? Zapiszcie je na kolorowych





Teraz działajcie!

Jesteście wychowawcami klas, do których uczęszczają również buddyści. Wiecie, że są wegetarianami. Dziś jedziecie na wycieczkę, po której

planowane jest ognisko. Jaki prowiant przygotujecie? Zapiszcie na flipcharcie.

SIKHIZM

Sikhowie nie mogą pić alkoholu, palić papierosów ani używać narkotyków. Sikhowie nie mogą spożywać mięsa pochodzącego z rytualnego

uboju (mięso halal, koszerne). W gurudwarach podaje się jedzenie wegetariańskie. Wegetarianizm nie jest obowiązkowy dla sikha, ale wielu

z nich przestrzega diety bezmięsnej.

ZADANIE 1

Jesteście grupą młodzieży sikhijskiej, która studiuje w Polsce. Dziś wieczorem wychodzicie do klubu z kolegami ze studiów, ale przedtem

idziecie zjeść coś taniego i szybkiego. Wybierzcie potrawy z załączonego menu.

Co sprawiło Wam największy kłopot? Czy było łatwo wybrać potrawy? Jakie refleksje i emocje wam towarzyszyły? Zapiszcie je na kolorowych




Teraz działajcie!

Dzisiaj gościcie u siebie na kolacji rodzinę sikhijską. Wiecie, że nie jedzą mięsa i stosują się do zasad swojej religii. Mieszkają w Polsce od 10

lat, znacie się z nimi, gdyż pracujecie w jednej firmie. Jakie potrawy i napoje przygotujecie na wieczór? Zapiszcie na flipcharcie.


Zał. 3. Nadawanie imion w Indiach, Pakistanie i Bangladeszu (handout) (oprac. Anna Huk)

INDIE

1. Z imienia można wyczytać religię danej osoby:

- hinduista – jego imię wywodzi się najczęściej z sanskrytu, występuje w literaturze wedyjskiej i jest związane z mitologią indyjską

(Rama – jedno z wcieleń boga Wisznu, bohater eposu indyjskiego Mahabharata), Sita (wzór wiernej żony – małżonka Ramy), Radha – żona boga

Kriszny, Arjun – syn boga Indry);

- muzułmanin – jego imię językowo pochodzi z języka arabskiego bądź perskiego i związane jest z islamem, najczęściej jest to imię

pojawiające się w Koranie (Mohammad – imię Proroka, Fatima – córka proroka) lub jeden z 99 atrybutów Allaha (Aziz – „wszechmocny”,

Karim – „hojny”);

- sikh – imiona sikhijskie są najczęściej złożone z dwóch elementów. Dominują prefiksy har-, bal-, man-, oraz sufiksy –inder, -deep, -pal,

- jit/jeet , np. Hargun, Harjit, Balwinder, Manjit, Mandeep, Deepinder, Mandeep, Prempal, Sundarjeet, Kamaljit. Często imiona męskie i żeńskie

mają jednakową formę. Dlatego mężczyźni do swego imienia dodają Singh, a kobiety Kaur. Według świętej księgi sikhów każdy mężczyzna

sikh to singh (lew), a kobieta kaur (księżniczka). Przykłady: Bhupinder (imię) Singh (przydomek, drugie imię) Hooda (nazwisko); Jagit (imię)

Singh (nazwisko); Snatam Kaur

- chrześcijanin – jego imię ma rodowód biblijny, np. Agatha Sangma, Robin Uthappa, Francisco Sardinndha.

2. Na północy Indii większość ludzi ma imię (rozumiane jako given name) oraz nazwisko (rozumiane jako family name), pisane w stylu

zachodnim, tj. najpierw imię, potem nazwisko, czasami występuje imię środkowe (middle name), które najczęściej jest drugim imieniem,

przydomkiem lub tytułem i związane jest z daną grupą etniczną, kastą, klanem.

Przykłady: Manohar (imię) Joshi (nazwisko); Yash (imię) Chopra (nazwisko); Abhijeet Gupta; Vijay (imię) Kumar (przydomek) Malhotra

(nazwisko).

3. Indie Południowe

Większość ludzi nie ma nazwiska rozumianego w zachodnim stylu. Oprócz imienia mężczyźni używają imienia ojca, bądź też nazwy

miejscowości, z której pochodzą. Zapisują to inicjałami prze imieniem, np.


K.R. Gurumurthy, gdzie Gurumurthy – imię, K – Kamudari – nazwa wioski, R – Ranganthan – imię ojca. Często nazwa wioski jest pomijana, np.

S. Sriram (imię ojca Sampath, imię własne Sriram)

Kobiety po ślubie jako nazwiska używają imienia swego męża (przed ślubem używa się imienia ojca) i zapisują je jako inicjał przed swoim

imieniem, np. S. Ranjana (Ranjana córka Sanjeeva) po ślubie z K.R. Gurumurthy nazywa się Ranjana Gurumurthy i podpisuje się G.Ranjana.

W południowych Indiach można spotkać nietypowe jak na Indie imiona i nazwiska, np.:

- nazwiska portugalskie (po portugalskich przodkach): Fernandes, Rodriguez

- imiona i nazwiska oryginalne, np. M.K. Stalin (Muthuvel Karunanidhi Stalin), Napoleon Einstein

4. W Indiach można spotkać anglojęzyczne nazwiska, związane z profesją danej osoby, np. Rajesh Pilot

5. Popularne imiona środkowe, przydomki (które czasami występują jako nazwisko):

Chandra – „księżyc” – piękny jak księżyc, np. Ishwar Chandra Gupta

Dasa – „sługa”,np. Kalidasa

Kumar – „młody chłopak”, „młodzieniec”, „książę”

Szeroko stosowane imię, nazwisko, tytuł nobilitujący osoby wywodzące się z kasty kszatrijów, popularne w mediach, np. Akshay Kumar.

W ostatnich czasach stosowane przez osoby, które chcą być neutralne kastowo, jako nazwisko.

Lal – „ukochany”, np. Madan Lal Mehta

Chowdhury, chaudhary, chaudhry – „właściciel czterech” – tytuł posiadaczy ziemskich, dziś nazwisko tytuł osób pochodzących z rodzin, które

posiadały bądź też posiadają ziemię, z ogólnie szanowanych rodzin (Indie, Pakistan, Bangladesz). Bywa pisane w skrócie przed nazwiskiem

(Ch.)

Sarita Choudhury

Ajit Ch.Singh

Chaudhury Muhammad Ali

Popularne nazwiska w Indiach: Agarwal, Amin, Desai, Dutt, Gupta, Iyer, Jain, Kumar, Mukherjee, Nair, Patel, Sharma, Singh, Shah.


PAKISTAN

Imię pochodzi najczęściej z arabskiego, tureckiego, pasztu lub urdu.

Pierwszy człon to imię nadane - człon obligatoryjny. Drugi człon to najczęściej imię ojca, bądź nazwisko rodowe.

Przed imieniem nadanym może wystąpić tytuł, tytuł rodowy, nazwa plemienia, klanu, oznaczająca przynależność do danej grupy lub klanu.

Najczęstsze tytuły: Khan, Malik, Shaikh, Khawaja, Mirza. Przykłady: Amir (imię) Khan (tytuł/nazwisko); Muhammad (imię) Bashir (nazwisko);

Tytuły mogą występować w funkcji nazwiska.

Kobiety po ślubie przyjmują imię męża jako swoje nazwisko. Kobiety mogą używać tytułu Begum w przed imieniem lub po imieniu, jest to

częsty tytuł honoryfikujący kobiety w krajach muzułmańskich. W Pakistanie kobiety używają również tytułu Bibi po imieniu. Przykłady: Fatima

(imię) Begum (tytuł/nazwisko); Chand (imię) Bibi (tytuł/nazwisko).

Popularne nazwiska w Pakistanie: Ahmed, Akhter, Hussain, Butt, Bibi, Chaudhury, Farooq, Khan, Mir, Rehamni, Shah, Usmani.

BANGLADESZ

Większość imion ma rodowód arabski, związane jest to z dominującą religią w Bangladeszu – islamem.

Obligatoryjne jest imię, czasami dwa imiona. Dosyć często nie posiadają nazwisk. Przed imieniem mogą wystąpić prefiksy, które nie są ani

imionami, ani nazwiskami, a jedynie są nawiązaniem do islamu, którego wyznawcą jest osoba nosząca ten tytuł, najczęściej:

Muhammad, Mohammad (Md, MD),

Gazi, Kazi/Quazi, Khan, Shah

Przykłady: Md. (prefiks) Kamruzamman (imię); Mohammad (imię) Khan (tytuł/nazwisko).

Popularne nazwiska w Bangladeszu: Ahmed, Alam, Begum, Hossain, Khan, Miah, Muhammad, Potwary, Roy.


Zał. 4. Zaszyfrowane imiona

GRUPA I

MD Jakir Hussain

Begum Khalida Zia

Mohammad Kaif

Malik Meraj Khalid

Surjit Kumar

Jasbir Kaur

GRUPA II

Md Suzan Miah

Margaret Alva

Taswar Hussain

Abdul Farooq

Rajinder Singh

Amarjit Kaur

GRUPA III

Md Suzan Miah

Frieda Pinto

Muhammad Iqbal

Padma Desai

Lakhwinder Singh

Shafquat Bibi

GRUPA IV

Reema Khan

Md Golam Sarwar

Imran Muhammad

Anna Chandy

Baljit Kaur

Jappy


Zał. 5. Języki (słuchowisko) – podstawowe informacje

Język rosyjski – największy i sięgający najdalej na wschód język słowiański. Piąty pod względem liczby użytkowników język świata

(277 milionów użytkowników). Język ten ma bogatą fleksję . Zapisywany jest cyrylicą.

Język wietnamski – język urzędowy Wietnamu. Poza tym jego użytkownicy zamieszkują głównie w Kambodży, Laosie i Tajlandii oraz

w Chinach (prowincja Kuangsi – mniejszość Jing). Ogólnie ma 78 milionów użytkowników. Pierwotnie tradycyjne pismo wietnamskie zawierało

znaki chińskie. Dopiero za francuskiego panowania kolonialnego zastąpiono je pismem opartym na alfabecie łacińskim, stworzonym przez

francuskiego jezuitę Aleandre’a de Rhodesa. Wietnamski to język tonalny, tony zapisuje się za pomocą znaków diakrytycznych. Ton, a także

szyk zdania decydują o znaczeniu komunikatu.

Język urdu – język używany w głównie w Pakistanie, Indiach, a także w Bangladeszu i Nepalu. W Pakistanie jest językiem ogólnopaństwowym

i powszechnie używanym w literaturze, mediach i urzędach. Około 60,5 milionów użytkowników. Zapisywany w alfabecie persko-arabskim.

Język czeczeński – używany przez Czeczenów, głównie w autonomicznej republice Czeczenii. Około 950 tys. – 1.300 tys. użytkowników.

Zapisywany w zmodyfikowanej cyrylicy lub alfabecie łacińskim. Posiada rozbudowany system wokaliczny (samogłoski długie, krótkie,

dyftongi, tryftongi, nosowe) oraz skomplikowany system spółgłoskowy.

Język pendżabski – posługuje się nim połowa mieszkańców Pakistanu oraz większość mieszkańców stanu Pendżab w Indiach, gdzie jest

językiem urzędowym. Posiada około 93 miliony użytkowników. Do zapisu używa się alfabetu gurmukhi (Indie) oraz pisma persko-arabskiego

(Pakistan). Jest językiem tonalnym. Wysokość tonu wpływa na znaczenie wyrazu.

Język perski – urzędowy język współczesnego Iranu, zbliżony do dari (Afganistan) i tadżyckiego (Tadżykistan, Uzbekistan). Posiada około

60 milionów użytkowników. Zawiera wiele zapożyczeń z języka arabskiego, turkijskich, mongolskiego oraz europejskich. Szyk zdania –

podmiot, dopełnienie, orzeczenie. Brak kategorii rodzaju. Zapisywany w zmodyfikowanym alfabecie arabskim.

Język somali – język urzędowy Somalii, używany również w części Dżibuti, Etiopii i Kenii. Posiada około 10-15 milionów użytkowników.

Zapis w alfabecie łacińskim, wiele zapożyczeń z arabskiego, jak również z angielskiego i włoskiego (pod wpływem kolonializmu). Zaliczany do

języków tonalnych. Szyk zdania – podmiot, dopełnienie, orzeczenie.


Język suahili – główny język Afryki Wschodniej (Tanzania, Kenia – język urzędowy) oraz niektórych części Somalii, Ugandy, Rwandy,

Burundi, Demokratycznej Republiki Konga oraz Mozambiku. Posiada około 5 milionów użytkowników języka. Zawiera wiele zapożyczeń

arabskiego i angielskiego.

Język madinka – główny język Gambii, używany również w części Senagalu. Głownie występuje w formie mówionej, może być również

zapisywany 3 rodzajami pisma: pismo oparte na alfabecie arabskim, pismo łacińskie, lokalny system alfabetyczny zapisywany od prawej do

lewej, ze znakami diakrytycznymi. Język madinka wraz z językiem bambara, maninka i diola tworzy grupę dialektów o nazwie madingo (łączna

ilość użytkowników: 5 milionów).

Język polski – około 40 milionów użytkowników.

Języki światowe (pod względem ilości użytkowników):

1. Chiński mandaryński – 1055 milionów

2. Angielski – 760 milionów

3. Hindi – 490 milionów

4. Hiszpański – 417 milionów

5. Rosyjski – 277 milionów

6. Bengalski – 230 milionów

7. Arabski – 205 milionów

8. Portugalski – 191 milionów

9. Francuski – 175 milionów

10. Niemiecki – 128 milionów

Wielokulturowa masala

Documents

Transcript of Wielokulturowa masala