Wie is de cliënt? - VNG...Het portret schetst het beeld van de problemen en beperkingen waarmee...

Wie is de cliënt?Veranderingen in de AWBZ

CIZ werkt meeDe toegang tot zorg in Nederland

verandert. Het CIZ zet zich in om

gemeenten en zorgverzekeraars te

ondersteunen bij hun nieuwe taken op

dit gebied. Daarbij maken wij gebruik

van onze kennis over de cliëntgroepen,

delen wij onze ervaringen als poort-

wachter en stellen wij actuele infor-

matie beschikbaar. Ook ontwikkelen

wij slimme tools en IT-systemen waar

andere partijen in de zorg gebruik

van kunnen maken. Wij doen dit

met de inzet van onze betrokken zorg-

professionals.

Maart 2013

Wie is de cliënt?Veranderingen in de AWBZ

Voorwoord 3

Wie is de cliënt? 5

Cliëntgroep 1 Kinderen van 0 tot 18 jaar 7

Cliëntgroep 2 Volwassenen van 18 tot 50 jaar 12

Cliëntgroep 3 Volwassenen tussen 50 en 65 jaar 21

Cliëntgroep 4 Ouderen vanaf 65 jaar (drie categoriën) 25

Bijlage 1 De AWBZ in cijfers 30

Bijlage 2 Extramuralisering en decentralisering van de zorg 32

Bijlage 3 Aanspraak op AWBZ-zorg in 2013 34

Bijlage 4 Verklaring afkortingen 36

Inhoud

3 Wie is de cliënt? Veranderingen in de AWBZ

Voor u ligt alweer de tweede uitgave van de rapportage Wie is de cliënt? Ik ben trots op deze tweede editie. Met de eerste uitgave hebben we gemeenten, maar ook andere belanghebbenden, een duidelijk en toegankelijk inzicht gegeven in de zorgbehoefte van cliënten die gebruik maken van de functie Begeleiding vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Dit wordt door u gewaardeerd, zo hebben we ervaren.

Ook voor de komende jaren staan er veel veranderingen op stapel in de AWBZ. De aanspraak op extramurale zorg zoals Persoonlijke Verzorging, Verpleging, Begeleiding en Kortdurend Verblijf wordt gefaseerd vanuit de AWBZ overgeheveld naar gemeenten en zorgverzekeraars. Deze nieuwe uitgave van de rapportage Wie is de cliënt? is daarom breder dan zijn voorganger, waarin alleen de verande-ringen in Begeleiding zijn opgenomen. Wat niet is veranderd, zijn de cliëntportretten zelf. Nog steeds gaat het hier om cliënten en omstandigheden, gebaseerd op de dagelijkse praktijk.

Met deze vernieuwde uitgave sluiten we verder aan bij de groeiende vraag om informatie waar gemeenten mee te maken krijgen. Ik wil hierbij aangeven dat deze rapportage slechts één van de manieren is waarop wij gemeenten ondersteunen in het beantwoorden van de informatievragen die op hen afkomen. Er zijn meerdere rapportages met dit doel beschikbaar die u kunt raadplegen via ciz.databank.nl. Daarnaast wil ik u graag uitnodigen om met ons in gesprek te gaan én te blijven over hoe wij u het beste kunnen ondersteunen bij de komende veranderingen rondom de huidige AWBZ. U kunt als gemeente hierover uw gedachten met ons delen via [email protected]. Ook kunt u natuurlijk telefonisch terecht bij het CIZ, via 0900-1404.

Wij zien uw reactie graag tegemoet!

Daan HoefsmitVoorzitter Raad van Bestuur

Voorwoord


Het kabinet heeft besloten om grote delen van de zorg die nu vanuit de AWBZ worden gefinancierd, over te hevelen naar de gemeenten en de zorgverzekeraars.Omdat de overheveling niet in één keer wordt doorgevoerd hebben gemeenten en zorgverzekeraars de tijd om zich goed voor te bereiden op deze nieuwe taak.

Met de publicatie Wie is de cliënt? wil het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) de betrokken organisa-ties inzicht geven in de problemen waarmee mensen te maken hebben en die nu aanleiding zijn voor een AWBZ-indicatie. Met die kennis kunnen gemeenten en zorgverzekeraars hun beleid voor deze men-sen in de komende jaren vaststellen.Het is zeker niet de bedoeling om gemeenten hiermee aan te geven op welke zorg de cliënten recht hebben. Bij de overheveling naar de gemeentelijke Wmo en de zorgverzekeringswet zullen andere richtlijnen gaan gelden en zal binnen die richtlijnen opnieuw een beoordeling van de zorgbehoefte van cliënten noodzakelijk zijn.

Een cliëntportret is een korte omschrijving van het leven van een persoon of een gezin. Het zou uw buurvrouw of opa kunnen zijn of het kindje van uw beste vrienden. Mensen uit uw eigen omgeving. Het portret schetst het beeld van de problemen en beperkingen waarmee mensen dagelijks worden geconfronteerd. Er zijn twintig portretten gemaakt. Dat is slechts een kleine greep uit de grote variatie van cliënten die het CIZ kent. De beschreven portretten omvatten zeker niet alle combinaties van zorg waarop nu een beroep wordt gedaan. Elke situatie is weer anders en maakt een individuele afweging noodzakelijk.In de beschrijving van de portretten is uitgegaan van de zorg waarvoor mensen in 2012 een AWBZ- indicatie hebben gekregen. Ook de hulp vanuit de Wmo, de gemeentelijke voorzieningen en de zorg-verzekering is meegenomen voor zover deze informatie bij ons bekend is.We hebben ervoor gekozen om de cliëntportretten in te delen op grond van leeftijd. Hierdoor wordt duidelijk dat binnen een leeftijdsgroep de zorgbehoeften van verschillende personen heel erg uiteen kunnen lopen en dat niet zonder meer kan worden uitgegaan van een allesomvattend zorgaanbod voor een bepaalde leeftijdsgroep. Bijna altijd is de sociale omgeving van de cliënt bepalend voor de zorg die professioneel moet worden ingezet. Zo zien we dat bijna alle kinderen met een verstandelijke handicap thuis wonen, maar dat zij als ze ouder worden bijna allemaal in een zorginstelling gaan wonen. Per leeftijdsgroep worden de belangrijkste kenmerken van die groep weergegeven. Daarna volgen de cliëntportretten. Meer informatie over het aantal personen dat gebruikt maakt van de AWBZ op 01-01-2013 en de manier waarop u voor uw eigen gemeente of werkgebied deze informatie kunt verza-melen vindt u in de bijlagen. Hier wordt ook een uitleg gegeven over de grondslagen die nu binnen de AWBZ worden gehanteerd.

Tot slotDe cliëntportretten zijn niet tot individuele personen te herleiden. Elke overeenkomst berust op toevalligheid. In het kader van privacy is bij de samenstelling van een portret uitgegaan van een grote groep personen met vergelijkbare problematiek, grondslag en indicatie. Aan de beschreven cliëntsituaties en de daarbij afgegeven AWBZ-indicaties kunnen geen rechten wor-den ontleend. De portretten zijn summier beschreven en het is mogelijk dat niet genoemde factoren aanleiding zijn voor de omvang van de desbetreffende indicatie. Omdat in 2010 uiteindelijk enkel de Begeleiding bij participatie in de samenleving is overgeheveld, is de vorige publicatie Wie is de cliënt? uit 2010 nog steeds actueel.

Wie is de cliënt?

In 2012 waren er bijna 50.000 kinderen met een indicatie voor zorg uit de AWBZ. Ongeveer 6% van alle personen die in Nederland een indicatie hebben voor AWBZ-zorg is jonger dan 18 jaar. Bijna 80% van deze kinderen woont bij de ouders thuis.

De grootste groep (ruim 82%) bestaat uit kinde-ren die worden geboren met een verstandelijke handicap. Zorg die deze kinderen nodig hebben is gevarieerd en afhankelijk van de beperkingen die de kinderen ondervinden door hun handi-cap. Bijna al deze kinderen gaan al op jonge leeftijd naar de kinderdagbehandeling groep of de kinderdagbesteding. Een deel van hen gaat op 5- of 6-jarige leeftijd naar het speciaal onderwijs. Anderen blijven op de dagbehande-ling- of besteding tot zij 20 jaar zijn. Daarna volgt voor hen de dagbesteding voor volwassenen, begeleid werken of werken binnen de sociale werk voorziening. Deze kinderen hebben meestal hulp en onder-steuning nodig bij de persoonlijke verzorging. Persoonlijke verzorging is een taak die alle ouders voor hun kinderen op zich nemen. Daarom kunnen kinderen hiervoor alleen een indicatie krijgen als de benodigde zorg veel groter is dan bij leeftijdsgenootjes gebruikelijk is.

De tweede groep (ongeveer 13%) wordt gevormd door kinderen met een aangeboren ziekte of stoornis. Bij deze groep bestaat de belangrijkste zorg uit de functie Verpleging. Deze kinderen worden geregeld langdurig opgenomen in het ziekenhuis. In goede perioden bezoeken zij het basisonderwijs of voortgezet onderwijs. Bij kinderen met een lichamelijk handicap is vooral verpleging nodig naast begeleiding om het kind te stimuleren zoveel mogelijk zelf de beperkingen die hij in zijn leven tegenkomt op te lossen. Ook deze kinderen kunnen meestal het gewone basisonderwijs en vervolgonderwijs volgen als er op de school aanpassingen zijn. Voor extra verzorging op school kunnen zij een

beroep doen op het leerlinggebonden budget. De indicatie hiervoor wordt afgegeven door het Regionaal Expertise Centrum.

Naast deze beide groepen zijn er kinderen met een visuele en/of auditieve handicap voor wie behandeling nodig is. Ook het speciaal onderwijs voor blinde en dove kinderen heeft een belang-rijke taak in het leren omgaan met de beperkin-gen en het leren gebruiken van hulpmiddelen. Zorg vanuit de AWBZ is voor deze kinderen vooral aanvullend. Begeleiders en verzorgers moeten de speciale problemen waarmee deze kinderen te maken hebben in het dagelijks leven goed kennen. Zo moet bijvoorbeeld een begelei-der van een doof kind de handgebaren kennen om contact met het kind te kunnen maken en om ook thuis de leerdoelen van het onderwijs zo goed mogelijk te ondersteunen.

Een speciale groep vormen de zorgintensieve kinderen (ZIK). Deze groep kinderen heeft door de aard van hun ziekte buitengewoon veel zorg en ondersteuning nodig. Deze zorg kan alleen worden gegeven door speciaal hiervoor opge-leide professionals.

De kinderen met psychiatrische problematiek worden in deze portretten niet meegenomen. De AWBZ-indicatiestelling voor deze kinderen is opgedragen aan de Bureaus Jeugdzorg. Als een kind zowel een psychiatrische stoornis als een andere handicap/ziekte heeft moeten Bureau Jeugdzorg en CIZ samen de benodigde zorg voor dit kind vaststellen.

Bij een aangeboren afwijking en/of syndroom kunnen de bijkomende symptomen, en daar-mee de beperkingen, per kind heel verschillend zijn. De hieronder beschreven cliëntportretten geven een beeld van individuele kinderen. De beschrijving kan niet als een standaard worden gehanteerd voor andere kinderen met dezelfde grondslag.

Cliëntgroep 1 Kinderen van 0 tot 18 jaar



Jasper

Jasper is een jongetje van bijna 3 jaar. Jasper heeft het Syndroom van Down en een ernstige hart-afwijking. Jasper ondervindt veel hinder van zijn lichamelijke aandoening. Als gevolg van zijn hart-afwijking heeft hij al heel wat keren in het ziekenhuis gelegen en is hij meerdere keren geopereerd. Deze ervaringen hebben hem bang gemaakt voor onbekende mensen en onbekende ruimtes. Vorig jaar is vrij plotseling besloten de hartoperatie uit te voeren die in principe voor zijn 4e levensjaar gepland stond. Zijn gezondheid verslechterde namelijk opeens snel. Hij liep continu blauw aan en ging conditioneel hard achteruit. Na de operatie kwam de ontwikkeling van Jasper weer op gang. Vijf maanden na deze hartoperatie is zijn borstbeen losgeraakt waardoor hij weer met spoed geopereerd moest worden. Beide borstbenen zijn weer aan elkaar gezet maar de beide delen groeien niet recht aan elkaar; Jasper heeft daardoor een puntige borstkas. Bovenstaande ervaringen zijn kenmerkend voor Jaspers leven: het hangt van ziektes en medische tegenvallers aan elkaar. Door de hartafwijking en de medische ingrepen is er tot nu toe weinig aandacht geweest voor de verstandelijke ontwikkeling van Jasper.Omdat Jasper hartpatiënt is, moet worden voorkomen dat hij schrikt door bijvoorbeeld onverwachte geluiden. Ook schrikreacties van zijn lichaam, die bijvoorbeeld plaatsvinden als hij plotseling vanuit een warme kamer naar buiten gaat, moeten worden vermeden. De ouders van Jasper moeten voort-durend op hem letten en kunnen de dagelijkse zorg niet gemakkelijk aan een ander uitbesteden. Ook ’s nachts heeft Jasper zorg en toezicht nodig.Jasper kan nu nog niet naar het kinderdagverblijf. De hoeveelheid prikkels die er zijn door de aan-wezigheid van andere kinderen kan hij niet verwerken. Hij raakt dan in paniek wat voor zijn hart erg slecht is. Daarnaast kost het hem te veel energie. Om dezelfde reden kunnen zijn ouders hem niet meenemen als zij vrienden of familie willen bezoeken en is bezoek thuis ontvangen ook maar beperkt mogelijk. Jasper en zijn ouders worden hierdoor erg beperkt in hun contacten buiten het gezin.

Sinds kort heeft Jasper een AWBZ-indicatie waarmee hij één weekeind in de maand gaat logeren in een instelling voor kinderen. Dit geeft zijn ouders de gelegenheid om bij te komen en om even aandacht aan elkaar en familie en vrienden te geven. Voor Jasper is het goed om zijn horizon te verbreden op een veilige plek waar goed voor hem gezorgd wordt.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Verblijf tijdelijk, Klasse 1 = 1 etmaal per week Begeleiding groep, Klasse 2 = 2 dagdelen per weekWmo -Gemeente -Zorgverzekering Behandeling Mantelzorg De ouders verzorgen Jasper met hulp van de grootouders

Grondslag AWBZ Verstandelijke handicap en somatische aandoening


Bas

Bas is een ondernemende jongen van 6 jaar. Zijn zusje is nu 5 jaar. Samen met hun ouders wonen ze in een rijtjeswoning met tuin aan de rand van een dorp. Al gauw na zijn geboorte werd duidelijk dat Bas volledig doof is. Later blijkt dat er meer met hem aan de hand is. Bas heeft een stofwisselingsziekte, zijn evenwicht is niet goed, hij heeft last van epileptische aanvallen, hij wil niet eten, is niet zindelijk en in zijn gedrag en reacties is hij onvoorspelbaar.

Bas wil graag alles zelf doen. Zo wil hij zich zelf aankleden, maar dat kan hij niet en daar wordt hij ontzettend boos van. Op zo’n moment is het haast onmogelijk om hem aan te kleden, omdat hij op alle mogelijke manieren tegenwerkt. Het is nauwelijks mogelijk om hem te corrigeren, omdat hij nog maar heel weinig gebaren kent en ook niets begrijpt van gezichtsuitdrukkingen. Hij heeft geen aandacht voor andere mensen en lijkt dwars door je heen te kijken. Bas heeft nog geen idee van wat wel en wat niet mag. Voortdurend haalt hij alles overhoop en maakt hij dingen kapot. Samenspe-len met andere kinderen kan hij niet. Hij pakt speelgoed af dat hij wil hebben en duwt het kind dat ermee speelde daarna hardhandig weg. Op dit moment is het niet duidelijk of zijn gedrag komt door de ontwikkelingsachterstand die hij heeft door zijn doofheid, of dat er daarnaast sprake is van een verstandelijke beperking of een gedragsstoornis. Binnenkort wil de behandelend arts dit verder gaan onderzoeken.

Door de stofwisselingsziekte moet Bas heel geregeld eten. Er moet steeds nauwkeurig worden be-paald welke voedingsstoffen hij krijgt. Omdat hij vast voedsel weigert te eten wordt hij gevoed met behulp van een sonde. Als de voeding niet goed is afgemeten dan krijgt Bas een aanval en heeft hij direct hulp nodig. Hierdoor is voortdurende zorg en aandacht noodzakelijk.

Bas gaat elke dag naar het speciaal onderwijs voor doven. ’s Morgens vroeg wordt hij door de taxi op-gehaald. Voor die tijd moet hij zijn gewassen en aangekleed en moet de eerste voeding zijn gegeven. Als Bas niet meewerkt is het voor de verzorgers een hele toer om op tijd klaar te zijn.Na schooltijd moet er voortdurend iemand in de directe omgeving van Bas zijn om toezicht te houden. Bas leeft in zijn eigen wereldje. Het is nog niet echt gelukt om hem inzicht te laten krijgen in de wereld waarin hij leeft. Bas moet voortdurend worden begeleid en verzorgd. De begeleiding richt zich op het stimuleren van Bas, op het vergroten van zijn wereld en op het voorkomen van ongelukjes. De behoefte aan begeleiding en zorg is bij Bas veel groter dan bij een gezond kind van zijn leeftijd.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Persoonlijke verzorging, klasse 3 Verpleging, controle op de voeding, klasse 1 Begeleiding individueel, klasse 2 toezicht en stimuleren en activeren Behandeling, voor het trainen van sociale vaardigheden en voor het leren van gebarentaal aan zijn oudersOnderwijs Indicatie speciaal onderwijsWmo -Gemeente LeerlingenvervoerZorgverzekering Specialistische behandeling Mantelzorg De ouders nemen het grootste deel de verzorging op zich met behulp van de thuiszorg

Grondslag AWBZ Zintuiglijke handicap en somatische aandoening


Berath

Berath is 7 jaar en woont sinds vier jaar met zijn ouders in Nederland. Zij hebben een verblijfsvergun-ning en wonen in een rijtjeshuis. Het gezin heeft een zware periode achter de rug. De moeder van Berath is hierdoor psychisch helemaal in de war geraakt en is meerdere keren opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Nu is zij weer thuis maar ze mag niet alleen zijn met haar zoon. De vader van Berath probeert zoveel mogelijk tijd aan zijn inburgering in Nederland te besteden. Door de zorg die Berath en zijn moeder nodig hebben, komt hij daar geregeld niet aan toe. Het gezin leeft geïsoleerd. Zij hebben geen kennissen of vrienden in de buurt en spreken ook nog niet erg goed Nederlands. Berath is geboren met een erfelijke ziekte. Door deze ziekte heeft hij veel verschillende klachten die zijn leven en dat van zijn ouders fors beïnvloeden. Zijn verstandelijke ontwikkeling loopt erg achter bij die van leeftijdgenoten. Dat komt door zijn ziekte, maar ook zijn beperkte begrip van het Nederlands vormt een behoorlijk obstakel in zijn ontwikkeling. Een groot probleem is dat hij door spasticiteit weinig kracht heeft in zijn benen. Hij kan niet lopen en rijdt meestal in een rolstoel. Buiten gebruikt hij soms een driewielfiets. Berath ziet geen gevaar. Alles om hem heen lijkt een uitdaging voor hem te zijn om op onderzoek uit te gaan. Als hij de kans krijgt, haalt hij alles wat hij tegenkomt uit elkaar, hij experimenteert met elek-trische snoeren en wordt vreselijk boos als dat wordt verboden. Hij kan geen moment alleen gelaten worden.

Berath moet twee keer per dag geholpen worden met douchen, het verzorgen van zijn huid en met aankleden. Hij is zindelijk maar kan niet alleen naar het toilet. De huid van Berath is over het hele li-chaam rood en gezwollen. Hij heeft veel last van jeuk en als er dan niet snel een verzachtende zalf op de jeukende plek wordt gesmeerd krabt hij zijn huid helemaal kapot. Hij kan de zalf niet zelf smeren en de jeuk komt gedurende de hele dag en nacht plotseling opzetten. ’s Nachts slaapt hij met een ademmasker omdat zijn ademhaling geregeld stopt. Voortdurend moet worden gecontroleerd of het masker nog goed zit. Omdat de zorg voor Berath dag en nacht doorgaat raakte zijn vader ernstig overbelast en kon hij een tijdlang zijn verzorgende taken voor zijn zoon en vrouw niet meer aan. Nu komt er vijf nachten per week een verpleegkundige die het toezicht en de zorg van Beraths vader overneemt. Een niet onderbroken nacht geeft hem weer energie.

Overdag gaat Berath naar een school voor speciaal onderwijs. Hij wordt met een rolstoelbusje opge-haald en weer thuisgebracht. De zorg en begeleiding bij aan- en uitkleden, het naar de wc gaan en het verzorgen van zijn huid vallen gedeeltelijk binnen zijn indicatie voor dit onderwijs. Voor de extra uren is zorg geïndiceerd vanuit de AWBZ.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Verpleging, klasse 7 + 10 extra uren Persoonlijke verzorging, klasse 2 Begeleiding individueel klasse 1Bureau Jeugdzorg OpvoedingsondersteuningOnderwijs Indicatie speciaal onderwijs met extra uren persoonlijke verzorging en verpleging uit de AWBZWmo Woningaanpassing Elektrische rolstoelGemeente Leerlingenvervoer met rolstoelbusZorgverzekering Behandeling en controle door specialisten Mantelzorg De vader zorgt voor Berath en zijn moeder

Grondslag AWBZ Somatische aandoening en verstandelijke beperking Zorgintensief kind (ZIK)


Norah

Norah woont samen met haar ouders en broertje in een gezellig huis in een nieuwbouwwijk. Zij is een vrolijke meid van 8 jaar, maar toch heeft ze in haar leventje al heel wat meegemaakt. Norah is geboren met een ernstige groeiafwijking; achondroplasie. Ze zal naar verwachting niet groter worden dan 1.20 m. Door deze afwijking kan ze moeilijk lopen en daarom maakt ze gebruik van een elektrische rolstoel. Hiermee kan ze zich prima redden. Ze gaat ook met de rolstoel naar de basis-school in de buurt. Op school heeft zij haar eigen stoel en tafel, aangepaste leer- en hulpmiddelen en er is een verzorgster aanwezig op de momenten dat zij hulp nodig heeft bij toiletbezoek en aan- en uitkleden voor de gymnastiek. Norah doet het goed op school. Ze heeft veel vriendjes en vriendinnetjes die altijd bereid zijn haar te helpen als ze bijvoorbeeld haar potloden laat vallen. De leerkrachten betrekken haar actief bij alle activiteiten. Ondanks haar beperkingen is Norah bepaald geen muurbloempje.Thuis zijn inmiddels de eerste woningaanpassingen gerealiseerd, zoals een aangepast toilet en wasta-fel. Norah kan zich door haar korte ledematen (nog) niet zelfstandig aan- en uitkleden en heeft hulp nodig bij wassen en douchen. Ook bij praktische zaken heeft zij hulp nodig. Alles en iedereen is er op gericht om Norah zo zelfstandig mogelijk te maken zodat zij zich ook later zoveel mogelijk zelf zal kun-nen redden.

Heel vervelend voor Norah is dat zij door haar afwijking een vernauwing heeft in haar luchtpijp waardoor zij niet goed kan ademen. Overdag geeft dat geen problemen maar ’s nachts stopt haar ademhaling geregeld. Ze moet daarom ’s nachts een ademmasker dragen. De druk in het masker zorgt ervoor dat haar luchtpijp niet dicht kan klappen. Als het masker niet goed zit, gaat er een alarm af en moet er direct iemand bij haar zijn die het masker weer goed op zijn plaats zet. Norah merkt daar zelf niet veel van maar voor haar ouders was het een te grote belasting om zeker 15 keer per nacht in te moeten grijpen. Nu is er drie nachten per week een verpleegkundige bij haar.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Verpleging, 24 uur per week Persoonlijke verzorging, klasse 5 Begeleiding individueel, klasse 1Onderwijs Rugzakje, leerlinggebonden budgetWmo Woningaanpassing Elektrische rolstoelGemeente -Zorgverzekering Controle bij de kinderarts Mantelzorg De ouders helpen en begeleiden Norah als er geen professionele zorg aanwezig is

Grondslag AWBZ Lichamelijke handicap en somatische aandoening Zorgintensief kind (ZIK)


Mark

Mark is een lieve jongen van 9 jaar. Hij woont samen met zijn ouders en oudere broer en zus in een aangepaste woning. Mark is te vroeg geboren en heeft bij de bevalling zuurstoftekort gehad. Hier-door is een ernstige hersenbeschadiging ontstaan. Mark functioneert op het niveau van een dreumes (leeftijd 1 á 2 jaar). Hij is blind, gedeeltelijk verlamd en kan zich niet zelfstandig verplaatsen. Bij alle activiteiten zoals het uit bed komen, wassen, aankleden, verschonen, eten en drinken heeft hij vol-ledige verzorging nodig. Door spierspanning en verkramping heeft hij geregeld veel pijn in zijn heupen en benen. Omdat hij regelmatig een epileptische aanval krijgt, moet er voortdurend iemand bij hem zijn om op zo’n moment in te kunnen grijpen.

Geluiden zijn voor hem de belangrijkste contactpunten. Hij praat en zingt veel maar de woorden hebben weinig betekenis voor hem. Klanken herkent hij wel, zo kan hij “woorden” invullen als de be-geleidster tijdens het zingen van een bekend liedje midden in een zin stopt. Hij heeft graag speelgoed dat geluiden maakt. Hij weet al snel waar de knopjes zitten waarop hij moet drukken. Ander speel-goed gooit hij direct weg zodat het alsnog geluid maakt als het op de grond valt. Voor Mark is het belangrijk dat hij naast geluiden ook mensen en vormen leert herkennen door te voelen. Hij moet hier voortdurend in worden gestimuleerd. Op dit moment verkent hij voorwerpen alleen met zijn handen als hij verwacht dat ze geluid gaan maken.

Vier dagen in de week gaat Mark naar de Tyltylschool. Op school wordt veel aandacht gegeven aan het stimuleren van de ontwikkeling in taal en voelen, het bewegen en voorkomen van extra spierspan-ning in zijn benen en heupen.

De verzorging van Mark wordt steeds zwaarder nu hij ouder wordt. Hij werkt niet mee bij het optillen, in zijn stoel zetten of op de verschoningstafel leggen. Thuis zijn er nu hulpmiddelen waardoor het til-len van Mark gemakkelijker is geworden voor zijn verzorgers.Eén keer in de maand gaat Mark een lang weekend logeren in het logeerhuis zodat zijn ouders even worden ontlast van de voortdurende zorg voor hun kind.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Persoonlijke verzorging, klasse 7 Begeleiding Individueel, klasse 1 Begeleiding groep, klasse 4 Kortdurend Verblijf, 1 etmaal per weekOnderwijs Clusterindicatie voor Tyltylschool, school voor meervoudig gehandicapte kinderen, fysiotherapie en logopedieWmo Woningaanpassing Aangepaste rolstoel en tilhulpmiddelenGemeente LeerlingenvervoerZorgverzekering Revalidatiearts, ergotherapie Mantelzorg De ouders geven alle zorg en toezicht op de momenten dat er geen professionele hulp aanwezig is

Grondslag AWBZ Meervoudig gehandicapt, verstandelijk gehandicapt

Bij volwassenen is een verstandelijke handicap of een psychiatrische stoornis de belangrijkste reden waarom mensen een beroep doen op zorg en ondersteuning vanuit de AWBZ.Bij ruim 46% van de zorgvragers is sprake van een verstandelijke handicap; 41% van de zorg-vragers lijdt aan een psychiatrische stoornis.

Volwassenen met een verstandelijke handicap hebben vooral begeleiding nodig bij het wonen en werken. Veel van hen bezoeken de dagbeste-ding voor volwassenen, anderen werken bij de sociale werkvoorziening. Naarmate deze mensen ouder worden valt de zorg die ouders hen geven weg.Van deze leeftijdsgroep woont 37% zelfstandig of bij de ouders.

Op het moment dat iemand met een psychia-trische stoornis volwassen wordt, vervalt de indicatiestelling en zorgverlening door Bureau Jeugdzorg. Vanaf dan kan deze persoon bij het CIZ een indicatie aanvragen. 65% van de perso-nen met een psychiatrische stoornis ontvangt de zorg extramuraal.

Cliëntgroep 2 Volwassenen van 18 tot 50 jaar



Janneke

Janneke is een jonge vrouw van 21 jaar. Ze heeft een zeer bewogen jeugd achter de rug. Al op jonge leeftijd gingen haar ouders uit elkaar en werd Janneke voor het grootste deel van de tijd aan haar lot overgelaten. Een tijdlang woonde zij afwisselend bij haar vader of moeder. Ze besloot altijd zelf wanneer ze weer vertrok. Omdat haar ouders helemaal geen contact meer met elkaar hadden, kon Janneke, als het bij de ene ouder “niet leuk” meer was vluchten naar de ander. Soms was ze ook een periode onvindbaar en vertelde niet waar ze was geweest. Op die manier onttrok zij zich voortdurend aan de weinige regels die aan haar werden gesteld. Toen Janneke 14 jaar was zijn beide ouders uit de ouderlijke macht ontzet en is zij door Bureau Jeugd-zorg in een internaat geplaatst. Na een eerste periode van rust is zij ook hier weggelopen. Vervolgens heeft ze in diverse pleeggezinnen gewoond waar ze het maar korte tijd uithield.Janneke is in haar jeugd wel naar school geweest maar door de frequente wisselingen van woonplaats en vanwege haar vele spijbelen heeft ze daar weinig opgestoken. Zij heeft de school verlaten zonder diploma’s.Janneke heeft al jong geleerd dat zij anderen niet kan vertrouwen en van hen ook niets te verwachten heeft. Ze is helemaal op zichzelf aangewezen. Ze heeft niet geleerd om te gaan met emoties. Verdriet en angst verdringt ze. “Als ik ze niet toelaat dan zijn ze er ook niet.” Hiermee heeft zij een gevoels-arme muur om zichzelf heen opgetrokken. Het verschil tussen goed en kwaad wordt door haar enkel gemaakt op grond van wat goed of kwaad is voor haarzelf. Haar geweten volgt daarbij geheel andere normen dan in de maatschappij worden gehanteerd. Als iemand te dicht bij haar persoontje komt, kan ze agressief reageren en hardhandig van zich af slaan. Maar haar belangrijkste wapen is nog steeds vluchten als het haar te heet onder de voeten wordt.Toen Janneke 18 jaar werd, wilde zij niets meer te maken hebben met Jeugdzorg en andere instanties: zij kon zichzelf wel redden. Door geldproblemen werd zij dakloos en na een periode te hebben rondge-zworven is Janneke opgenomen in de Maatschappelijke Opvang. Van daaruit woont ze nu in een huis voor jongeren die worden ondersteund bij het leren zelfstandig te gaan wonen.Janneke ziet wel dat het nu allemaal niet optimaal gaat in haar leven. Ze is er echter van overtuigd dat dit wordt veroorzaakt door anderen. Het is de schuld van haar jeugd, de school, de Jeugdzorg, de instanties en zogenaamde vrienden dat zij verkeerde dingen doet. Zij neemt hierin geen enkele eigen verantwoordelijkheid. In de periode bij de Maatschappelijke Opvang is door een ambulant behandelaar vastgesteld dat Janneke een persoonlijkheidsstoornis heeft waarvan de kenmerken nog eens zijn versterkt door alle negatieve ervaringen in haar jeugd.In het huis voor begeleid zelfstandig wonen krijgt Janneke meerdere keren per week begeleiding. Deze begeleiding richt zich op het opbouwen van een vertrouwensrelatie, het aanleren van praktische vaardigheden, het stabiliseren van haar situatie, het stimuleren dat Janneke weer naar school gaat of een baan zoekt en voorkomen dat zij weer op de vlucht slaat.Als dat lukt, is de volgende stap om Janneke te laten inzien dat zij ook zelf verantwoordelijkheden heeft en dat zij niet altijd de schuld voor wat haar overkomt bij anderen kan leggen. De verwachting is dat Janneke op enig moment bereid zal zijn een behandeling binnen de GGZ te vol-gen. Op dit moment is dat nog onmogelijk omdat er volgens haarzelf “met haar niets mis is”.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Begeleiding Individueel klasse 2Wmo Wonen in de Maatschappelijke OpvangGemeente -Zorgverzekering Behandeling van de psychiatrische problemen is nu niet mogelijk Mantelzorg Contact met de ouders is niet wenselijk

Grondslag AWBZ Psychiatrische aandoening, maatschappelijke opvang


Emma

Emma is een jonge vrouw van 25 jaar met een lichte verstandelijke beperking. Zij woont nog bij haar ouders thuis. Het is een warm gezin. Toen haar broer en zus het huis uitgingen om te gaan studeren kwam ook bij Emma de wens boven om “zelfstandig” te gaan wonen. In haar jeugd heeft zij het speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs voor zeer moeilijk le-rende kinderen bezocht. Na haar schoolperiode is ze gaan werken in de sociale werkvoorziening. Hier is Emma helemaal op haar plaats. Ze is praktisch ingesteld en kan taken die haar zijn aangeleerd rede-lijk zelfstandig uitvoeren. Ze geniet van het samenzijn met collega’s en is altijd bereid om iedereen te helpen. Wel heeft zij geregeld de bevestiging nodig dat wat zij doet echt goed is. Daarna gaat ze weer met inzet aan de slag. Door stress of werkdruk wordt ze onzeker, raakt ze het overzicht kwijt en gaat ze fouten maken.Sinds enkele jaren krijgt Emma wekelijks begeleiding vanuit een zorginstelling in de buurt. De bege-leiding is gericht op het vergroten van haar zelfredzaamheid. Bij deze zorginstelling horen ook een aantal kleinschalige woonvormen waarin bewoners een eigen appartementje hebben. Daarnaast is er een gezamenlijke ruimte waarin bewoners elkaar kunnen ontmoeten en waar begeleiding aanwezig is. Voor Emma is dit een ideale omgeving om te gaan wonen. Zij is prima in staat om voor zichzelf en haar woning te zorgen als er geregeld iemand langskomt om haar te stimuleren. Bij contacten met of-ficiële instanties heeft ze hulp nodig. De brieven die ze krijgt, begrijpt ze niet. Op dit moment gaat één van haar ouders met haar mee naar bijvoorbeeld de gemeente. De dagelijkse begeleiding is voor haar noodzakelijk voor het goed kunnen opvangen van onverwachte gebeurtenissen, en voor Emma is elke verstoring van de dagelijkse structuur een “onverwachte ge-beurtenis”. Daarnaast is zij kwetsbaar in sociale contacten buiten haar directe kring. Ze vertrouwt iedereen blin-delings en is daardoor erg beïnvloedbaar.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Nu: Begeleiding Individueel, klasse 2 Wacht op een intramurale plaatsing voor ZZP-VG-2Wmo -Gemeente Sociale werkvoorzieningZorgverzekering - Mantelzorg De ouders ondersteunen haar in het dagelijks leven en in contacten met officiële instanties

Grondslag AWBZ Verstandelijke handicap


Gerrie

Gerrie is een jonge vrouw van 25 jaar. Zij woont samen met haar ouders in een buitenwijk van een gro-te stad. Hier heeft zij een eigen groep kennissen en ook de familie is nauw betrokken bij haar welzijn. Gerrie is vanaf haar geboorte doof. Ondanks de liefdevolle omgeving van haar ouders, broers en zus vertoonde zij als peuter heel ander gedrag dan andere dove jonge kinderen.Na onderzoek en observatie werd vastgesteld dat Gerrie lijdt aan autisme.De combinatie van doofheid en autisme heeft een grote invloed gehad op haar ontwikkeling.Door de doofheid kon ze niet met woorden worden aangesproken en door het autisme begrijpt zij weinig van sociale en emotionele uitingen van mensen in haar omgeving. Hierdoor bleef zij als kind vastzitten in een eigen belevingswereld, maakte ze verkeerde inschattingen, begreep ze niet wat anderen wilden en raakte ze snel gefrustreerd en boos. Ze heeft maar een beperkte woordenschat opgebouwd en is niet in staat die op een verstaanbare ma-nier te gebruiken. Zij communiceert met gebarentaal en het heeft lang geduurd voordat zij begreep dat de meeste mensen die taal niet kennen.Pas de laatste jaren krijgt zij zelf inzicht in haar handicaps en de gevolgen daarvan voor haar leven. Ze doet haar best om praktische zaken zoveel mogelijk zelfstandig te doen. Dat lukt haar als zij samen met een begeleider zo’n taak vele keren heeft geoefend. Zo kan ze nu zelfstandig reizen op bekende trajecten, bijvoorbeeld van huis naar de dagbesteding. In het begin ontstonden er problemen als de situatie niet precies overeen kwam met de situatie die zij had geoefend; bijvoorbeeld als er sprake was van een bus met vertraging of bij een trein die op een ander spoor aankwam. Zij kan dan niet zelf andere mensen inschakelen om haar te helpen. Door steeds opnieuw te oefenen leert zij nu ook om met dit soort onverwachte veranderingen om te gaan zonder direct in een driftbui uit te barsten.

Vorig jaar is Gerrie gestart met een intensieve zelfstandigheidtraining. Praktische taken in het huis-houden en in de zorg voor zichzelf kan zij nu bijna zelfstandig uitvoeren. Met deze training hopen Gerrie en haar familie te bereiken dat zij ooit in staat zal zijn om begeleid zelfstandig te gaan wonen. Zoals het er nu naar uitziet zal het haar zeker lukken wat de praktische zaken betreft. Veel moeilijker zal het voor Gerrie zijn om een eigen sociaal leven op te bouwen. Door het autisme blijft het voor Gerrie bijna onmogelijk om gevoelens en reacties van mensen op de juiste manier in te schatten. In combinatie met haar doofheid is het voor haar erg moeilijk om contacten te onderhouden met ande-ren. Hierdoor blijft zij erg kwetsbaar in relatie tot vreemden. Begeleiding en toezicht door een persoon die de Nederlandse gebarentaal kent zullen voor Gerrie altijd nodig zijn.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Begeleiding individueel, klasse 2 Begeleiding groep, klasse 9 Behandeling, aanleren, oefenen en trainen van vaardighedenWmo -Gemeente -Zorgverzekering - Mantelzorg Hulp bij praktische zaken, formulieren en instanties, ondersteuning bij contacten in de sociale omgeving

Grondslag AWBZ Zintuiglijke handicap, auditief-communicatieve beperkingen, psychiatrische stoornis


Floortje

Floortje is een vrouw van 30 jaar. Ze heeft altijd al een wat sombere kijk op het leven gehad, afgewis-seld met hele goede periodes. Geregelde gesprekken met een vrijgevestigde psychiater zorgden ervoor dat zij haar weg in het leven gevonden leek te hebben. Na haar opleiding ging ze aan het werk in de kinderopvang. Ze leerde haar vriend kennen en ging met hem samenwonen. Vorig jaar werd deze positieve ontwikkeling volledig verstoord.Floortje raakte haar baan kwijt en daarmee de regelmaat, het houvast en de contacten. Het lukte haar niet ander werk te krijgen. Ze werd daardoor steeds onzekerder, voelde zich nutteloos en was er van overtuigd dat zij eigenlijk een waardeloos mens is. Ze raakte steeds verder in een crisis. Uitein-delijk werd ze vanwege ernstige depressie en gevaar voor zelfdoding met een IBS (in bewaringstel-ling) opgenomen op de gesloten afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis. Dat is nu tien maanden geleden. De behandelend psychiater heeft vastgesteld dat Floortje een manisch-depressieve stoornis heeft die moeilijk kan worden behandeld met medicijnen. Tijdens de opname is de behandeling daarom vooral gericht op het krijgen van inzicht. Ze leert waardoor haar depressie actief is geworden, maar ook waardoor de stemmingswisselingen komen en wat zij nodig heeft om hier zoveel mogelijk zelf grip op te kunnen houden. Inmiddels is haar stemming steeds beter onder controle en kan ze binnenkort met ontslag naar huis. Zij gaat nu de weekenden met proefverlof en dat lukt meestal heel aardig. Ze heeft een baan gevonden in het vrijwilligerswerk waarmee ze kan starten zodra ze weer thuis is. Floortje kijkt er naar uit om weer naar huis te gaan, maar zij ziet er ook tegen op om weer helemaal zelf haar leven op te moeten pakken. Overdag is haar vriend aan het werk.Daarom is het nodig dat zij, zeker in de eerste periode, thuis begeleiding krijgt. Zij heeft iemand nodig die haar ondersteunt bij het opbouwen en vasthouden van structuur, het onderhouden van contacten en het tijdig signaleren en aanpakken van factoren in haar omgeving die een negatieve invloed heb-ben op haar functioneren. Iemand die haar stimuleert bij het weer oppakken van de dagelijkse taken en die zo nu en dan Floortje een spiegel kan voorhouden als haar stemming met haar op de loop dreigt te gaan.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Begeleiding Individueel, klasse 2Wmo -Gemeente -Zorgverzekering Ambulante behandeling, 1 x per maand een gesprekMantelzorg Haar vriend ondersteunt haar in het dagelijks leven en in het weer opbouwen en onderhouden van sociale contacten

Grondslag AWBZ Psychiatrische aandoening


Hennie

Hennie heeft het syndroom van Down. Ze is een opgewekte en vrolijke jonge vrouw van 34 jaar. Hennie woont in een woonzorgcentrum in een eigen appartementje. Zij is trots op haar eigen appartement. Ze ontvangt er bezoek, zoals haar ouders. Als zij een rustmo-ment nodig heeft trekt zij zich hier terug. Dan luistert zij naar muziek, kijkt tv of maakt een kleurplaat. Zodra er gezamenlijke activiteiten zijn in de huiskamer is ze weer van de partij, want ze geniet van contacten met mensen.Hennie kent niet veel woorden en spreekt in onafgemaakte zinnen. Ze laat zich er niet door van de wijs brengen dat ze niet alles begrijpt wat er gezegd wordt. Zij vindt alles goed zolang de toon en de gezichtsuitdrukking van de ander maar vriendelijk is. Dan kan ze hele “gesprekken” voeren. Hennie is niet opgewassen tegen de eisen van de maatschappij en begrijpt weinig van sociale om-gangsvormen. Samen met het gebrek aan taalbegrip komt ze gemakkelijk in de problemen in het contact met vreemden. Ook kan zij een gemakkelijke prooi zijn voor iemand die het niet goed met haar voorheeft. In contacten met onbekenden heeft zij altijd begeleiding nodig, zowel voor correctie van haar gedrag als ter bescherming van haarzelf. Hennie kan niet zelfstandig naar buiten. Ze heeft geen richtinggevoel, verdwaalt direct en let niet op het verkeer.

Hennie werkt de hele week in de dagbesteding, het liefst in de keuken bij het klaarmaken van de maaltijden. Zij kan heerlijke salades maken als de begeleiding elk stapje daarvan aangeeft. De totale opdracht: “ga maar salade maken” is voor haar te groot en niet te overzien. Ze blijft dan vriendelijk lachend met de krop sla in haar handen staan. Hierbij is voortdurend toezicht nodig omdat ze graag aan de gasknoppen draait en niet veilig kan omgaan met grote messen.

Hennie houdt van lekker eten en kan daarin zelf geen maat houden. Het gevolg is dat zij te zwaar is. Tijdens het eten moet er op worden toegezien dat zij gezond eet en niet te veel naar binnen werkt. Ze heeft een hekel aan wandelen en fietsen. Omdat ze die beweging wel nodig heeft wordt ze gestimu-leerd om mee te gaan als de anderen er op uittrekken.

Hennie is een gelukkige en tevreden vrouw. Ze geniet van het leven en heeft veel plezier met de men-sen om haar heen en met de wekelijkse activiteiten als knutselen, zwemmen, boodschappen doen en bezoek ontvangen.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ ZZP VG-3, inclusief dagbestedingWmo -Gemeente -Zorgverzekering - Mantelzorg De ouders zijn intensief betrokken bij hun dochter en regelen praktische zaken



Paul

Paul is 36 jaar. Acht jaar geleden heeft hij een ongeluk gehad in de timmerwerkplaats waar hij toen werkte. Door het ongeluk is zijn halsslagader lange tijd bekneld geweest. Al tijdens de revalidatie werd duidelijk dat hierdoor ernstig hersenletsel is ontstaan. Paul heeft grote problemen met zijn concentratie en met het aanleren van nieuwe activiteiten. Zowel zijn korte termijn geheugen als het geheugen op langere termijn is aangetast. Hij weet ’s middags niet meer met wie hij ’s ochtends heeft gesproken of wat hij heeft gedaan. Het kan ook zo maar gebeuren dat hij de volgorde van activiteiten bij bijvoorbeeld het opstaan, wassen en aankleden is vergeten. Hij komt dan met natte kleren, som-mige achterstevoren aangetrokken, aan de ontbijttafel. Ook het gebruik van zijn linkerhand en -been is door de beschadiging moeilijk voor hem. Sinds twee jaar woont Paul in een instelling voor mensen met een lichamelijke handicap.Hij krijgt dagelijks begeleiding bij de zorg voor zichzelf. Elke ochtend bespreekt de begeleider samen met hem wat hij die dag allemaal zal gaan doen. De activiteitenkaartjes worden op een speciale dagkalender opgehangen. Op die manier kan Paul het ritme van de dag redelijk vasthouden. Als hij problemen tegenkomt vraagt hij de begeleider om raad. Deze helpt hem ook bij het regelen van zaken bij officiële instanties. Er is in de woonvorm 24 uur per dag begeleiding aanwezig waar hij op terug kan vallen.Voor Paul is het moeilijk om contacten met anderen te onderhouden. Door zijn geheugenprobleem lijkt elke ontmoeting de eerste te zijn. Dat geeft veel wrijving en irritatie bij personen die hem niet goed kennen. Pauls kring van vrienden en bekenden is daardoor erg klein geworden. Paul ziet en spreekt nu hoofdzakelijk mensen die ook in de instelling wonen en de mensen waarmee hij overdag werkt op de dagbesteding.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ ZZP LG-2, inclusief dagbestedingWmo -Gemeente -Zorgverzekering -Mantelzorg Er is nauwelijks contact met familie en vroegere vrienden

Grondslag AWBZ Lichamelijke handicap


Lianne

Lianne is 39 jaar. Drie jaar geleden is zij in het ziekenhuis onderzocht vanwege ernstige vermoeidheids-klachten en omdat zij plotseling slecht ging zien. Tijdens het onderzoek werd vastgesteld dat Lianne een hersentumor heeft, die door de locatie in de hersenen niet operatief kan worden verwijderd. Zij is behandeld met chemotherapie en bestralingen. Even leek het beter te gaan, maar al snel bleek dat de behandeling niet heeft geholpen. De verwachtingen zijn somber. Na de behandelingen kon Lianne niet meer aan het werk.Lianne is gescheiden en heeft een zoon van 11 jaar en een dochter van 6 jaar. Ze zorgde samen met haar ex-man voor de kinderen. Elke week woonden zij vier dagen bij hun moeder en drie dagen bij hun vader. Lianne is altijd een energieke vrouw geweest. Ze had een leuke baan als bibliothecaresse en was betrokken bij de activiteiten op de school van haar kinderen. In de periode na de behandelingen wil Lianne vooral voor haar kinderen zolang mogelijk actief blijven. Zij heeft een alleenstaande vriendin die vlak in de buurt woont en die haar steunt en helpt waar dat maar kan. Zij gaat met Lianne mee naar de bezoeken aan de specialisten, helpt haar met boodschap-pen doen en springt bij als de zorg voor de kinderen even te zwaar wordt. Op die manier lukt het Lianne om zelfstandig te blijven, haar huishouden te doen en de kinderen elke week een paar dagen thuis te hebben. Wel wordt het beroep dat zij op haar vriendin moet doen steeds groter.

Kort geleden is Lianne opnieuw opgenomen in het ziekenhuis, omdat zij heel vaak valt en het korte termijn geheugen erg snel achteruit is gegaan. Ook heeft zij geregeld koorts en neemt haar energie snel af. Uit het onderzoek is gebleken dat de tumor zich de laatste weken agressief heeft ontwikkeld en dat die ontwikkeling niet tot staan kan worden gebracht. Er is voor haar geen behandeling meer mogelijk. Bij het laatste gesprek met de behandelend arts hoort Lianne dat zij niet lang meer zal leven; de verwachting is dat zij binnen drie maanden zal overlijden. Ze mag weer naar huis zodra er voldoende zorg en begeleiding voor haar is geregeld. Lianne heeft nu een indicatie voor palliatief terminale zorg. Met deze indicatie kan de zorg die zij nodig heeft in deze laatste weken steeds worden aangepast aan wat er nodig is zonder dat elke keer opnieuw een indicatie hoeft te worden aangevraagd. De huisarts komt dagelijks langs en zorgt voor pijnbestrijding. Haar vriendin is tijdelijk bij Lianne ingetrokken zodat er altijd iemand direct in de buurt is. De kinderen wonen nu volledig bij hun vader maar komen als het maar even kan hun moeder elke dag bezoeken. Lianne vindt het moeilijk om afscheid te moeten nemen van het leven. Vooral omdat haar kinderen straks zonder haar zullen opgroeien. Het is voor haar heel erg belangrijk dat zij haar leven kan afslui-ten in haar eigen huis, samen met de mensen die haar dierbaar zijn.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Palliatief terminale zorg: Persoonlijke verzorging, klasse 8 Verpleging, klasse 3 Begeleiding individueel, klasse 8 + 31 uur extra, voor toezicht ’s nachts, 7 dagen per week Wmo Huishoudelijke hulpGemeente -Zorgverzekering Dagelijks bezoek van de huisarts i.v.m. pijnbestrijdingMantelzorg Een vriendin levert de zorg en toezicht op de momenten dat professionele zorg niet aanwezig is

Grondslag AWBZ Somatische aandoening


Peter

Peter is een man van 40 jaar. Hij heeft gestudeerd en niets leek een succesvolle carrière in de weg te staan. Nadat Peter diverse malen is opgenomen in het psychiatrisch ziekenhuis vanwege psychotische periodes, is 15 jaar geleden vastgesteld dat hij chronische schizofrenie heeft. De laatste paar jaar gaat het redelijk goed met hem en woont hij in een klein huisje in het centrum van de stad. Belangrijk is dat hij hulp accepteert, zijn medicatie inneemt en de band met de werkelijkheid kan behouden. Als dat niet lukt, gaat hij vreemde dingen doen: hij zwalkt dan in zijn pyjama over straat, roept overal dat de onderwereld het NU gaat overnemen en ziet in iedereen een potentiële vijand. Op zo’n moment moet hij opnieuw worden opgenomen in het psychiatrische ziekenhuis. De laatste opname is nu twee jaar geleden. Hij is toen door de politie opgepakt voor geweld tegen zijn bovenburen.Zijn omgeving vindt hem maar vreemd en men is eigenlijk een beetje bang voor hem. Hij heeft dan ook nauwelijks contacten in de buurt. De enige mensen die hij geregeld ziet zijn zijn ouders en de vaste begeleider.

Peter heeft moeite met overzicht en het nemen van initiatieven. Hierdoor komt hij niet altijd tot da-gelijkse activiteiten. Hij is van slag als er iets gebeurt wat niet gepland is. Het is belangrijk dat Peter geen stress en spanning heeft, omdat dat het risico op een psychose vergroot. Inmiddels heeft hij een redelijk vast dagen weekschema, wat hem houvast en rust geeft. Hij kan halve dagen gebruik maken van dagbesteding maar dat wil hij niet: Ik ben een geleerde en heb het veel te druk met studie. Ik heb wereldwijd contacten met andere wetenschappers en ik moet ook tijd hebben om te kunnen publice-ren (volgens eigen zeggen). Zijn begeleider komt twee keer per week om te kijken hoe het met hem gaat, om te helpen bij prak-tische zaken in huis en huishouden en om in de gaten te houden of hij zijn medicatie inneemt. Als er onverwachte dingen gebeuren, raakt Peter in paniek en belt hij met zijn begeleider, die zo nodig een keer extra langskomt.Peter heeft één keer per maand een afspraak met zijn psychiater, die door middel van gesprekken Peters stemming in de gaten houdt en die de medicatie voorschrijft.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Begeleiding individueel, klasse 2 Begeleiding groep 5 dagdelen per week. Peter maakt geen gebruik van deze zorgWmo -Gemeente -Zorgverzekering Behandeling door de psychiaterMantelzorg Hulp bij onderhoud van huis en tuin door zijn ouders

Grondslag AWBZ Psychiatrische aandoening

Naarmate mensen ouder worden, verschuift de reden waarom zij zorg nodig hebben.Somatische en psychogeriatrische problematiek gaan een grotere rol spelen.De groep personen met een somatische grond-slag omvat 27% van de zorgvragers in deze leeftijdsgroep. Het grootste deel van hen (84%) ontvangt de zorg in de eigen woonomgeving.In deze leeftijdsgroep zien we ook de eerste jong dementerenden (3%).

De groep verstandelijk gehandicapten vormt nog 26% van de zorgvragers in deze leeftijdsgroep. Ruim 70% van deze mensen heeft een intramu-rale indicatie aangevuld met dagbesteding.

31% van de personen heeft een psychiatrische aandoening. Ondersteuning en zorg wordt bij 65% van deze groep extramuraal geleverd.

Cliëntgroep 3 Volwassenen tussen 50 en 65 jaar



Hendry

Hendry is 50 jaar en woont alleen. Hij heeft geen contact met de mensen in zijn omgeving. Zij vinden hem een zonderlinge man. Als hij door de buurt loopt, zien ze dat hij steeds in zijn handen klapt. Bij bepaalde bomen blijft hij staan. Dan maakt hij een soort buiging en raakt daarna de boom een paar keer aan. Dan sloft hij handenklappend weer verder.Hendry’s gedrag wordt veroorzaakt door een psychiatrische stoornis. Hij heeft last van dwanggedach-ten die hem er toe dwingen om bepaalde handelingen steeds weer uit te voeren. Als hij dat niet doet, raakt hij in paniek. Door zijn stoornis heeft hij zijn werk verloren en is hij in de loop van de tijd ook alle contacten met familie en kennissen kwijtgeraakt. Hij is voor zijn stoornis behandeld bij de GGZ. Dat heeft wel enige verbetering gegeven maar geen volledig herstel.Een paar maanden geleden is Hendry in huis van de trap gevallen. Hij heeft daarbij zijn heup en verschillende botten in zijn been gebroken. Het lukte hem niet om zelf overeind te komen en het heeft bijna een week geduurd voordat hij gemist werd. Hij werd uiteindelijk in een sterk verwaarloosde toe-stand gevonden door de postbode en opgenomen in het ziekenhuis. De chaos in zijn huis maakte dui-delijk dat de dwanghandelingen hem al lange tijd zo in beslag namen dat hij niet meer voor zichzelf en zijn huis zorgde. Door de GGD is het hele huis leeggehaald en schoongemaakt. Familie van Hendry heeft er daarna voor gezorgd dat het huis opnieuw werd ingericht. Hierdoor is een eerste contact met de familie in elk geval weer gelegd.In het ziekenhuis werden de heupen botbreuken behandeld en werd duidelijk dat hij aan een depres-sie leed. De angst en de dwanghandelingen hadden zo’n invloed op zijn leven dat hij het niet meer zag zitten. Hiervoor werd behandeling met medicijnen gestart. Ook de psychiater die Hendry eerder had behandeld werd ingeschakeld.Na de ziekenhuisopname heeft Hendry zes weken in het revalidatiecentrum doorgebracht. In het revalidatiecentrum heeft de maatschappelijk werker een begeleidingsplan opgesteld. Hendry is nu terug in zijn eigen huis en een herhaling van dit drama kan met de ingezette hulp in de toekomst worden voorkomen.

Hendry houdt de neiging om zichzelf en zijn omgeving te verwaarlozen. Hij heeft dagelijks hulp nodig bij zijn persoonlijke verzorging. Zelf komt hij niet tot enige activiteit. Dat geldt ook voor de verzorging van zijn huis.Het is belangrijk dat het voorzichtige contact met de familie wordt uitgebouwd; dat Hendry weer aan-sluiting krijgt bij zijn omgeving, een dagstructuur opbouwt en activiteiten gaat ondernemen waarbij hij ook anderen ontmoet. Zijn begeleider komt nu dagelijks langs. Samen maken zij een planning voor de dag, bespreken ze wat Hendry die dag zal gaan doen en de begeleider zorgt ervoor dat Hendry de gemaakte afspraken nakomt. In het ziekenhuis en revalidatiecentrum heeft Hendry zelf ervaren dat het contact met mensen ook ple-zierig kan zijn. Door de structuur en de afleiding heeft hij in die tijd veel minder last gehad van sombere gedachten en dwanghandelingen. Nu hij weer alleen thuis is, weet hij dit niet vast te houden.Hij heeft de neiging zich bij een negatieve reactie van anderen direct weer terug te trekken. Daarom is het belangrijk dat Hendry beter inzicht krijgt in de reacties die zijn gedrag oproept en daar mee leert omgaan. Het is noodzakelijk dat de begeleider van Hendry vanuit zijn professie weet hoe hij moet omgaan met mensen met een psychiatrische stoornis.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Begeleiding individueel, klasse 2 Persoonlijke verzorging, klasse 2Wmo Huishoudelijke hulp Bemoeizorg (OGGZ)Gemeente Maatschappelijk werk: ondersteuning bij financiën en administratiebeheer van het huishoudgeld wegwerken van schuldenZorgverzekering RevalidatieMantelzorg Het contact met de familie wordt voorzichtig weer opgebouwd

Grondslag AWBZ Psychiatrische en somatische aandoening


Johan

Johan is 56 jaar. Hij woont in een zorginstelling in een provinciestad. Overdag werkt hij bij de sociale werkvoorziening.Johans wereld is erg klein door zijn verstandelijke beperkingen. Zolang hij in een vertrouwde omge-ving is met mensen die hij kent, en die hem kennen, gaat het goed met hem. In een vreemde omgeving is hij angstig, probeert zich te “verbergen” en als dat niet lukt wordt hij boos en agressief. Hij uit zijn frustratie en onvermogen in een driftbui en het kan er dan even hardhan-dig aan toegaan. Hetzelfde kan ook thuis of op zijn werk gebeuren als hij een vraag of opmerking niet begrijpt. Op zo’n moment moet de begeleider direct aanwezig zijn om de agressie te doorbreken.Johan kan niet alleen reizen, ook niet over een korte afstand, hij raakt direct de weg kwijt. Ook de onvoorspelbaarheid van zijn gedrag maakt het onmogelijk dat hij alleen op stap gaat. Naar zijn werk wordt hij gehaald en gebracht door het bedrijfsvervoer. Zijn sociale contacten zijn beperkt tot de mensen waarmee hij samenwoont in de instelling en de col-lega’s op het werk. Hij heeft geen familie of vrienden in de buurt wonen. Johan is niet in staat om keuzes te maken of besluiten te nemen. Zelf neemt hij geen enkel initiatief. Door korte zinnen te gebruiken, probeert de begeleiding hem zoveel mogelijk te betrekken bij eenvou-dige beslissingen. Ze moeten dan wel altijd checken of hij werkelijk heeft begrepen wat er verteld is. De structuur van zijn dagen (opstaan, aankleden, eten, naar het werk gaan) kan hij niet zelf vasthou-den. Er moet steeds iemand zijn die hem stimuleert om de volgende stap te zetten. Ook als het gaat om activiteiten in zijn vrije tijd onderneemt hij zelf niets en is hij helemaal afhankelijk van de begeleiding.

Johan heeft vaste structuren nodig waarin geen onverwachte veranderingen optreden. Zolang alles een vaste tijd en vaste plaats heeft, kan hij zich daarbinnen redelijk redden.De begeleiding is 24 uur per dag aanwezig en is gericht op het structureren van taken en activiteiten, het voorkomen van onverwachte verstoringen in zijn omgeving en het zo nodig opvangen en weer tot rust brengen als Johan een driftbui krijgt.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ ZZP-VG-02Wmo -Gemeente Sociale werkvoorziening en vervoer naar het werkZorgverzekering -Mantelzorg Er wonen geen familieleden in de omgeving en hij heeft geen kennissen buiten de instelling



Rachida

Rachida is een vrouw van 59 jaar. Zij is getrouwd geweest en is moeder van een zoon en een dochter. Rachida is geboren in Marokko. Ongeveer 30 jaar geleden is zij in verband met gezinshereniging naar Nederland gekomen. Ze heeft in die jaren een geïsoleerd leven geleid, ze spreekt nauwelijks Neder-lands en begrijpt weinig van de Nederlandse samenleving. Nu woont zij alleen. Haar dochter helpt haar waar maar mogelijk is. Met haar ex-man en zoon heeft zij geen contact meer. Zij heeft alleen af en toe contact met landgenoten. In de omgeving waarin Rachida is opgevoed is men gewend om problemen binnen de eigen familie op te lossen. Hulp van anderen wordt niet snel gevraagd. Daardoor kon het gebeuren dat de gezond-heidsproblemen van Rachida lange tijd niet opgemerkt werden.Rachida ging steeds slechter zien. Bij onderzoek bleek dat dit werd veroorzaakt door een verwaarloos-de suikerziekte. Nu is zij volledig blind. Haar toch al kleine wereldje is nu beperkt tot haar huis. De enige persoon die regelmatig langskomt is haar dochter.Het Blindeninstituut is destijds niet ingeschakeld voor training en begeleiding. De dochter van Rachida zegt dat haar moeder dat beslist niet wilde. Rachida heeft dan ook niet geleerd om met hulp-middelen om te gaan.In de persoonlijke verzorging kan Rachida zich alleen redden als er iemand aanwezig is die haar kleren klaarlegt en de handdoek en tandenborstel aanreikt. In haar huishouden kan ze eigenlijk niets zelf. Het klaarmaken van de maaltijden wordt nog eens extra bemoeilijkt omdat zij alleen voedsel eet dat is klaargemaakt volgens de voorschriften van haar geloof. Drie keer per dag moeten de bloedsuikers geprikt worden door een verpleegkundige en krijgt zij medi-cijnen.Rachida is niet zelfredzaam. Ze heeft bij alles wat er moet gebeuren hulp nodig. Het is niet helemaal duidelijk of dit enkel komt doordat zij de Nederlandse taal niet beheerst, of dat er bij haar ook sprake is van een verstandelijke beperking. Het heeft veel moeite gekost om Rachida duidelijk te maken dat haar dochter de zorg niet langer alleen op zich kon nemen. Tegen wil en dank heeft zij moeten accepteren dat “vreemde mensen” voor haar zorgen. Vier dagdelen per week gaat zij naar de dagopvang voor Marokkaanse vrouwen. Zij vindt het heerlijk dat ze hier haar eigen taal kan spreken met mensen die ook haar cultuur begrijpen.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Verpleging, klasse 2 Persoonlijke verzorging, klasse 3 Begeleiding individueel, klasse 2 Begeleiding groep 4 dagdelenWmo Huishoudelijke hulpGemeente -Zorgverzekering -Mantelzorg De dochter zorgt voor het bereiden van de maaltijden, boodschappen doen, wandelen, Moskeebezoek

Grondslag AWBZ Zintuiglijke handicap, visuele beperkingen, somatische aandoening

Ouderen boven de 65 jaar delen we nu in drie categoriën in: ouderen tussen 65 en 75 jaar, ouderen van 75 tot 85 jaar en 85 jaar en ouder.In deze leeftijdsgroepen zien we het aandeel somatische ziekten en psychogeriatrische proble-matiek stijgen.Daar tegenover daalt het aantal personen met een psychiatrische stoornis of een verstandelijke handicap tot beneden de 1% van de zorgvragers.

Van de personen die ouder zijn dan 85 jaar met een AWBZ-indicatie heeft 59% een intramurale indicatie (ZZP of indicatie met verblijf). Bij perso-nen met een psychogeriatrische aandoening is dat 90% en bij personen met een verstandelijke handicap is dat zelfs 95%.

Cliëntgroep 4 Ouderen vanaf 65 jaar

Dominante grondslag Leeftijdscategorie - percentages leeftijd 65-74 leeftijd 75-84 leeftijd 85 >

SOM 57,5% 67,1% 69,1% PG 11,7% 22,1% 25,2%PSY/PS 11,2% 3,0% 0,9%VG 8,3% 1,4% 0,2%



Mevrouw Van de Wetering

Mevrouw Van de Wetering is 74 jaar. Ze is getrouwd en woont samen met haar man in een appar-tement. Sinds 5 jaar heeft mevrouw de ziekte van Alzheimer. Haar situatie wordt heel langzaam slechter. Inmiddels verliest zij steeds meer het contact met de dagelijkse werkelijkheid en kan ze niet meer voor zichzelf zorgen. Zelf is zij van mening dat zij dat nog prima kan. Voor haar gevoel van eigenwaarde is het belangrijk dat activiteiten niet zomaar van haar worden overgenomen maar dat zij zoveel mogelijk zelf erbij betrokken blijft.Als haar dochter aankondigt dat ze thee gaat zetten, reageert mevrouw fel: het is mijn keuken, dat kan ik echt nog wel zelf. Daarna pakt ze de elektrische waterkoker, vult hem met melk en zet hem op het gas. Waarna ze haar dochter triomfantelijk aankijkt: zie je wel? Op dat moment vraagt het veel geduld en tact om ongelukjes te voorkomen zonder dat mevrouw boos het huis uit wil lopen.Mevrouw Van de Wetering kan geen moment alleen gelaten worden. Voortdurend moet er iemand letten op wat zij doet. Opstaan, douchen en aankleden lukt haar niet meer zelfstandig. Maar ook bij eten en drinken heeft zij hulp nodig.De meeste zorg en begeleiding krijgt zij van haar echtgenoot. Met engelengeduld weet hij elke keer opnieuw zijn vrouw te betrekken bij de huiselijke bezigheden en haar af te leiden als zij dwars is of hem niet begrijpt. Zijn dochter woont ver weg en heeft een eigen gezin. Het is voor haar onmogelijk om geregeld aanwezig te zijn.De heer Van de Wetering is bijna 80 jaar. De voortdurende zorg voor zijn vrouw is hem dit najaar alle-maal te veel geworden; een verkoudheid ontaardde in een longontsteking en de heer Van de Wetering moest worden opgenomen in het ziekenhuis. Mevrouw is toen voor een crisisopname in het verpleeg-huis geplaatst.Nu de heer Van de Wetering is opgeknapt wil hij graag weer zelf voor zijn vrouw zorgen. Samen met hem wordt gekeken welke zorg hij zelf kan geven aan zijn vrouw en welke zorg door ande-ren moet worden overgenomen. Zodra er overdag plaats is voor mevrouw op de zorgboerderij kan zij weer thuis komen wonen.

Geïndiceerde zorgAWBZ Begeleiding groep, klasse 8 Persoonlijke verzorging, klasse 3Wmo Huishoudelijke hulpGemeente TaxivergoedingZorgverzekering -Mantelzorg De echtgenoot zorgt voor toezicht en begeleiding op de uren dat mevrouw geen professionele zorg ontvangt

Grondslag AWBZ Psychogeriatrie


Willem

Willem is een alleenwonende 83-jarige man. Zijn vrouw en zijn zoon zijn overleden.Tot twee jaar geleden wist Willem zich in zijn huis prima te redden. De laatste jaren begint het voor zichzelf zorgen en het alleen wonen hem steeds zwaarder te vallen. Dat komt vooral doordat hij lang-zaamaan steeds meer last krijgt van zijn gewrichten, benauwdheid en “open benen” (wondjes aan de benen die niet vanzelf genezen maar zonder goede zorg gaan zweren). Willem loopt moeilijk en heeft een stok nodig. Zijn activiteiten buitenshuis zijn daardoor geminimali-seerd. Ook in de zorg voor zichzelf en zijn huishouden laat hij het steeds meer afweten.Hij overziet de dag niet meer, heeft moeite met het plannen van de klussen die hij allemaal moet doen. Eten koken, vroeger één van zijn liefhebberijen, is nu een zware opdracht voor hem die hij dan ook geregeld maar gewoon “vergeet”.Af en toe vliegt het hem aan en dan grijpt hij wel eens naar de alcohol. Willem wil graag naar het verzorgingshuis, daar heeft de dag een begin en een eind en spreekt hij nog eens iemand. En in het verzorgingshuis is hij af van “al dat geregel” dat hij nu zelf moet doen.Voor het verzorgingshuis komt Willem niet in aanmerking. Hij kan zijn zaken nog zelf regelen en hij kan ook zonder gevaar thuis wonen. Als er iets met hem gebeurt, is hij prima in staat om iemand te bellen.Samen met Willem is er een plan gemaakt om het thuis wonen weer prettiger voor hem te maken.Dagelijks komt nu de thuiszorg langs om hem te helpen bij het opstarten van de dag. Samen bespre-ken ze dan wat Willem die dag zal gaan doen. Eén keer per week heeft hij een hulp in de huishouding voor het zware werk. Nu de grote klussen worden aangepakt heeft Willem er ook weer plezier in om het huis de andere dagen gezellig te houden.Drie keer per week wordt Willem met een busje opgehaald om naar de dagverzorging te gaan. Hier krijgt hij ook een warme maaltijd. De andere dagen komt “Tafeltje Dekje” langs. Nu hij niet meer zelf voor de warme maaltijd hoeft te zorgen, wordt het boodschappen doen weer een stuk gemakkelijker voor hem. Op dit moment heeft hij weer een vervelend wondje aan zijn been. Dagelijks komt de verpleegkundige langs om de wond te verzorgen.Willem vindt het wel jammer dat hij niet naar het verzorgingshuis kan. Maar met de hulp die hij nu krijgt, is hij erg tevreden en het heeft hem ook weer wat levensmoed gegeven.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Persoonlijke verzorging, klasse 2 Begeleiding Individueel, klasse 3 Begeleiding Groep, klasse 3Wmo Huishoudelijke hulpGemeente Ouderzorg, MaaltijdvoorzieningZorgverzekering VerplegingMantelzorg Er zijn weinig contacten met mensen in zijn directe omgeving



Anneke

Anneke is een vrouw van 91 jaar. Ze woont zelfstandig. Haar man is overleden en ze heeft twee dochters waarvan er eentje in de buurt woont. De andere dochter woont een behoorlijk eind bij haar vandaan. Anneke merkt dat ze lichamelijk wat ongemakken krijgt en dat haar leeftijd haar dwingt om haar tempo wat aan te passen. Ze is blij dat ze ondanks haar hoge leeftijd nog zo gezond is en ze accepteert dat ze steeds meer moet inleveren.Anneke heeft last van een hoge bloeddruk en ze heeft twee jaar geleden een hersenbloeding gehad, waarvan ze redelijk goed is hersteld. Verder gaan haar gehoor en haar ogen behoorlijk achteruit en gaat het lopen ook al een tijdje moeilijker, omdat ze veel last heeft van pijnlijke gewrichten en stijf-heid. Anneke loopt nu met een rollator. Tot voor kort fietste ze nog, maar na een aantal valincidenten vindt ze het verstandiger om de fiets te laten staan. Ze merkt dat ze ook wat vergeetachtig wordt. Dingen die pas zijn gebeurd weet ze niet altijd meer zo goed. Als ze in bed ligt, staat ze soms weer op omdat ze zich niet meer kan herinneren of ze de deur wel op slot heeft gedaan. Door de vergeetachtigheid is het leven wel een stuk onrustiger voor haar geworden. Anneke is de laatste tijd ook al een paar keer in huis gevallen. Zij durft daarom niet meer alleen onder de douche. Als ze zich aan de wastafel wast kan ze niet overal goed bij. Een paar keer per week wat hulp hierbij zou ze wel fijn vinden. Anneke voelt zich niet altijd meer veilig thuis. Omdat ze regelma-tig valt, vindt ze het een angstig idee dat het kan gebeuren dat ze een halve dag ergens in huis ligt zonder dat iemand het in de gaten heeft. Ze merkt dat met de jaren haar draagkracht is afgenomen en ze voelt zich momenteel wat kwetsbaar. Anneke denkt dat dit gezien haar hoge leeftijd in de toekomst niet zal verminderen maar eerder erger zal worden. Haar dochter die in de buurt woont komt regel-matig bij haar kijken en belt vaak. Maar zij heeft ook haar eigen gezin en werk. Elke dag even langs-gaan bij haar moeder is voor haar niet mogelijk.Anneke heeft geen behoefte aan dagbesteding. Ze houdt van rust en geniet ervan in haar eigen huis alles in haar eigen tempo te kunnen doen. Bovendien komen de kleinkinderen ook geregeld even aanwippen en kijkt ze graag tv of luistert naar muziek. Ze hoopt wel dat haar ogen en oren niet verder achteruitgaan anders kan ze ook dat niet meer. Maar gelukkig is dat nu nog niet aan de orde.Anneke krijgt een indicatie voor drie keer per week hulp bij het douchen. Huishoudelijke hulp had ze al en ze heeft, hoewel ze er een hekel aan heeft voortdurend aan een “touwtje te lopen”, toch maar een personenalarm aangevraagd.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ Persoonlijke verzorging, klasse 1Wmo Huishoudelijke hulp PersonenalarmeringGemeente -Zorgverzekering -Mantelzorg De dochters en kleinkinderen komen vaak op bezoek, gaan mee winkelen en nemen moeder mee uit voor een wandeling of bezoek. De schoonzoon verzorgt de administratie



Mevrouw Dijkstra

Mevrouw Dijkstra woont sinds 14 jaar in een inleunwoning bij het verzorgingshuis. Dat gaf haar de mogelijkheid om zelfstandig te wonen en toch gemakkelijk gebruik te kunnen maken van de voor-zieningen en de zorg die in het verzorgingshuis wordt gegeven. Destijds was dat een mooie oplossing. Ondertussen is mevrouw Dijkstra 94 jaar geworden. Met het klimmen van de jaren is haar gezondheid hard achteruit gegaan. Zij heeft nog nauwelijks energie, en vooral bewegen is voor haar een groot probleem. Mevrouw loopt met een rollator maar ook dan valt zij geregeld. Als gevolg van vervelende botbreuken heeft zij al een paar keer in het ziekenhuis gelegen. Het kost daarna elke keer weer heel wat moeite om terug te kunnen gaan naar haar eigen huisje.Mevrouw Dijkstra heeft geen contacten meer in haar omgeving. Familie en vrienden van vroeger zijn overleden. Omdat mevrouw erg hardhorend is, verliest zij steeds meer het contact met haar omgeving en maakt zij ook nauwelijks contact met nieuwe mensen. Door de hele situatie is mevrouw van een actieve vrouw veranderd in een initiatiefloos en timide persoon. In haar woning zit ze in haar stoel en laat ze alles over zich heen komen. Ze wordt bij alle dagelijkse activiteiten zoals opstaan, aankleden en naar het toilet gaan geholpen. Vier dagen per week gaat mevrouw Dijkstra nu naar de dagverzorging in het verzorgingshuis. Soms doet ze mee met de activiteiten, maar ook hier zit ze meestal in een hoekje.Op de dagverzorging krijgt ze haar warme maaltijd. De andere dagen moet ze naar het restaurant lopen. Het komt geregeld voor dat zij dit niet doet omdat het haar aan de energie ontbreekt om die afstand af te leggen.

Geïndiceerde zorg en ingezette zorgAWBZ PV, Klasse 3 BG-GRP, Klasse 8 Wmo Huishoudelijke hulp RollatorGemeente -Zorgverzekering -Mantelzorg Er is geen mantelzorg aanwezig


Bijlage 1 De AWBZ in cijfers

De AWBZ is aan veel verandering onderhevig. Door de geplande transitie van delen van de AWBZ naar onder meer de Wmo en de Zvw hebben organisaties zoals zorgaanbieders, zorgkantoren en gemeen-ten behoefte aan informatie over de geïndiceerde AWBZ-zorg. Om te voorzien in deze informatiebe-hoefte, brengt het CIZ een aantal rapportages uit met daarin steeds actuele gegevens.

De CIZ Basisrapportage AWBZ biedt informatie over aantallen inwoners met een indicatie voor AWBZ-zorg op verschillende momenten in de tijd.In de rapportage Begeleiding in Beeld staat informatie over het aantal cliënten met recht op Begelei-ding gecombineerd met verschillende kenmerken zoals leeftijd, dominante grondslag en zorgomvang.Aanspraak op AWBZ-zorg biedt inzicht in de totale aanspraak op AWBZ-zorg geïndiceerd door het CIZ op een bepaald moment. Er staat informatie over extramurale en intramurale aanspraak, extramuraal uitgesplitst naar functies en klassen en cliëntgroep intramuraal naar sector en ZZP.

De aantallen cliënten zijn afgerond op vijftallen. Het kan zijn dat door afrondingsverschillen de cellen niet optellen tot het totaal.

Deze rapportages worden ieder halfjaar ververst. Momenteel bevatten ze de cijfers tot en met 1 januari 2013. De informatie kan op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau geraadpleegd worden via de website van het CIZ. De gegevens van Bureaus Jeugdzorg vallen buiten de rapportages.

U vindt de rapportages op www.ciz.nl bij ‘Voor professionals’ > ‘Cijfers en feiten’.

Extramurale functies en omvang per 1 januari 2013 Aantal cliënten Gemiddeld Aantal cliënten GemiddeldCliëntgroep met PV aantal uren PV met VP aantal uren VP SOM 0-64 jaar 25.875 6,5 3.030 3,9 SOM65-74 jaar 34.125 5,3 3.175 3,2 SOM 75 jaar en ouder 147.970 5,2 9.760 2,5 PG 65 jaar en ouder 12.310 6,7 600 2,8 PSY 18 jaar en ouder 8.190 4,0 640 2,3 VG 0-17 jaar 9.225 6,9 230 3,1 VG 18 jaar en ouder 6.460 6,2 575 2,7 ZG 1.935 5,7 230 3,0LG 23.875 9,4 3.625 4,7Totaal 269.965 5,8 21.865 3,2

Extramurale functies en omvang per 1 januari 2013 Aantal cliënten Gemiddeld Aantal cliënten GemiddeldCliëntgroep met BGI aantal uren BGI met BGG aantal uren BGG SOM 0-64 jaar 6.860 9,5 3.855 19,5 SOM 65-74 jaar 3.030 16,7 3.455 19,4 SOM 75 jaar en ouder 6.475 18,9 11.860 19,3 PG 65 jaar en ouder 5.540 2,6 12.595 22,4 PSY 18 jaar en ouder 67.190 2,9 26.100 18,3 VG 0-17 jaar 16.580 3,5 17.705 12,0 VG 18 jaar en ouder 37.040 3,8 12.735 28,7 ZG 3.440 2,7 1.810 15,3LG 12.890 3,4 11.570 19,4Totaal 159.050 4,4 101.680 19,3

Wie is de cliënt? Veranderingen in de AWBZ30

Extramurale functies en omvang per 1 januari 2013 Aantal cliënen Gemiddeld aantal Aantal cliënten Cliëntgroep met KVB etmalen KVB met BHA/BHI/BHG SOM 0-64 jaar 410 1,3 920SOM 65-74 jaar 130 1,5 685SOM 75 jaar en ouder 150 1,6 1.185PG 65 jaar en ouder 235 1,5 1.630PSY 18 jaar en ouder 350 1,3 135VG 0-17 jaar 8.075 1,1 10.390VG 18 jaar en ouder 2.810 1,1 2.620ZG 190 1,2 350LG 1.445 1,3 1.625Totaal 13.795 1,2 19.530

Intramurale zorg per 1 januari 2013ZZP-categorie aantal cliëntenVV01 en VV02 24.870VV03 en VV04 59.900 Overige VV-indicaties 115.255VG01 en VG02 9.565VG03 en VG04 31.020Overige VG-indicaties 42.770LVG01 en LVG02 1.840LVG03 en LVG04 5.470Overige LVG-indicaties 535SGLVG01 565LG01enLG02 2.645LG03enLG04 6.815Overige LG-indicaties 8.245ZGVIS/AUD01en02 1.150ZGVIS/AUD03en04 1.670OverigeZGVIS-indicaties 495GGZ01B-en GGZ02B-indicaties 245GGZ03B-en GGZ04B-indicaties 2.630Overige GGZB-indicaties 6.970GGZ02C-en GGZ02C-indicaties 6.095GGZ03C-en GGZ04C-indicaties 24.495Overige GGZC-indicaties 5.580Totaal 358.830



Bijlage 2 Extramuralisering en decentralisering van de zorg

De afgelopen jaren is er vanuit de landelijke politiek een start gemaakt met het decentraliseren van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De eerste stap daarin werd in 2007 gezet toen de huishoudelijke verzorging werd overgedragen aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) die door de gemeenten wordt uitgevoerd. In 2009 volgde een deel van de functie Begeleiding die tot dan toe vanuit de AWBZ werd gefinancierd. Het gaat dan om begeleiding die zich richt op het ondersteunen van mensen in hun participatie in de samenleving. Andere vormen van begeleiding, zoals u die in deze cliëntportretten tegenkomt, zullen in 2015 aan de gemeenten worden overgedragen. Op 1 januari 2013 is de extramuralisering in gang gezet. Het kabinet vindt dat mensen, ook als zij zorg nodig hebben, zo lang mogelijk in hun eigen omgeving moeten kunnen blijven wonen. Vanaf 01-01-2013 kan een persoon met een indicatie voor de Zorgzwaartepakketten1 1 en 2 (voor Verpleging en Verzorging, Geestelijke Gezondheidszorg en Gehandicaptenzorg) niet meer in een zorginstelling wonen. De nodige zorg zal extramuraal in de eigen woonomgeving worden geleverd.

In het regeerakkoord “Bruggen Bouwen” heeft het kabinet Rutte II aangekondigd dat het de AWBZ gaat omvormen tot een nieuwe landelijke voorziening waarin de intramurale ouderen- en gehandicapten zorg (vanaf ZZP 5) wordt ondergebracht. Ook personen met een indicatie voor ZZP 3 en 4 komen dan niet meer in aanmerking voor het wonen in een zorginstelling.Per 1 januari 2015 worden de huidige extramurale AWBZ-functies Begeleiding (individueel en in groepsverband), Kortdurend Verblijf (logeren in een instelling) en Persoonlijke Verzorging gedecentra-liseerd naar de gemeenten.De extramurale AWBZ-functies Verpleging en Behandeling worden ondergebracht bij de zorg-verzekeringswet.

Dit heeft grote gevolgen voor burgers met een zorgvraag maar ook voor de gemeenten en zorg-verzekeraars die beiden een deel van de taken van de huidige AWBZ zullen gaan uitvoeren.

1 Zie voor een beschrijving van de ZZP’s de bijlage van de Indicatiewijzer 6.0

op de internetsite van het CIZ: www.ciz.nl


Maatregelen uit het Regeerakkoord en al eerder vastgestelde maatregelen per jaar van invoering voor zover bekend op 1 maart 2013 Jaar Maatregelen2013 • Extramuraliseren ZZP 1 t/m 2 (m.u.v. Jeugd tot 23 jaar en de ZZP's LG en ZG 1 en 2); • Aanspraak verpleegkundig toezicht bij thuisbeademing voor kinderen en volwassenen gelijkgesteld; • Overheveling geriatrische revalidatie naar Zvw (ZZP 9a) V&V; • Pgb alleen bij zorgbehoefte langer dan 1 jaar; • Indicatiestelling buitenland, personen zonder adres in Nederland; • Uitbreiding face-to-face contacten, spreekuur en huisbezoek; • Invoering Wet Zorg & Dwang; • Experimenten regelarme instellingen.

2014 • Schrappen dagbesteding (BG-groep) voor nieuwe cliënten; • Schrappen PV < 6 maanden; • Verhogen norm Gebruikelijke zorg; • Schrappen Wtcg; • Extramuraliseren ZZP V&V 3 voor nieuwe cliënten.

2015 • Extramurale BG, KVB en PV naar Wmo; • Extramurale VP naar Zvw; • Intramurale GGZ naar Zvw; • Overheveling Jeugdzorg naar gemeenten; • Extramuraliseren ZZP VG 3 voor nieuwe cliënten.

2016 • Extramuraliseren ZZP V&V 4 en GHZ 4.

2017 • Centrale uitvoering (inkoop en indicatiestelling) intramurale kern-AWBZ (vanaf ZZP5); • Risicodragende uitvoering door zorgverzekeraars.

Bijlage 3 Aanspraak op AWBZ-zorg in 2013

Iemand kan alleen aanspraak maken op AWBZ-zorg, als voor hem of haar een grondslag kan worden vastgesteld. Een grondslag is een aandoening, beperking of handicap waardoor de verzekerde kan zijn aangewezen op zorg. Er zijn zes grondslagen:• Somatische aandoening/beperking (SOM);• Psychogeriatrische aandoening/beperking (PG);• Psychiatrische aandoening/beperking (PSY);• Lichamelijke handicap (LG);• Verstandelijke handicap (VG);• Zintuiglijke handicap (ZG).

Bij de zorgvorm wordt onderscheid gemaakt in extramurale zorg (zonder verblijf) en intramurale zorg (met verblijf). We spreken van extramurale zorg als de cliënt minimaal vier etmalen per week thuis is. Verblijft hij meer dan drie etmalen per week in een zorginstelling, dan spreken we van intramurale zorg. Extramurale zorg wordt geïndiceerd in functies en klassen, intramurale zorg in zorgzwaarte-pakketten.

Extramurale zorgDe extramurale AWBZ-zorg is ingedeeld in zorgfuncties, te weten:• Persoonlijke Verzorging (PV);• Verpleging (VP);• Begeleiding (BG);• Behandeling (BH); • Kortdurend Verblijf (KVB).

De functies Begeleiding en Behandeling kennen twee vormen: Individueel en Groep. Dit leidt tot de functies Behandeling Individueel (BHI) en Behandeling Groep (BHG), Begeleiding Individueel (BGI) en Begeleiding Groep (BGG).

De functie Kortdurend Verblijf is van kracht sinds 1 januari 2011. Tot die datum werden indicaties afgegeven voor de functie Verblijf Tijdelijk (VBT). Indicaties voor VBT met een looptijd tot na 1 januari 2011, behielden hun geldigheid. Nieuwe indicaties worden gesteld met Kortdurend Verblijf.

In een indicatiebesluit wordt niet alleen aangegeven welke functie(s) een cliënt geïndiceert krijgt, maar ook op hoeveel zorg binnen elke functie. Dit heet de zorgomvang, die per functie wordt weer-gegeven in klassen. De klassen lopen op van klasse 0 tot en met maximaal klasse 9. De minimum- en maximumklasse verschilt per functie. Afhankelijk van de functie, worden de klassen gedefinieerd in bandbreedtes in uren, dagdelen of etmalen per week.

34 Wie is de clënt? Veranderingen in de AWBZ

Overzicht van de minimum- en maximumklassen van zorgomvang van de extramurale functies. Cliëntgroep Minimumklasse Maximumklasse Persoonlijke Klasse 1 0–1,9 uur Klasse 8 20–24,9uurverzorging (PV) per week uur per week

Verpleging (VP) Klasse 0 0–0,9 uur Klasse7 16–19,9 uur per week

Begeleiding Klasse1 0–1,9 uur Klasse 8 20–24,9 uurIndividueel (BGI) per week per week

Begeleiding Groep Klasse1 Eén dagdeel Klasse9 Negen dagdelen (BGG) per week per week

Behandeling (BH) en Behandeling Individueel (BHI) Het CIZ indiceert geen omvang voor de functies BH en BHI.

Behandeling Groep Klasse 1 Eén dagdeel Klasse9 Negen dagdelen(BHG) per week per week

Kortdurend Verblijf Klasse 1 Eén etmaal Klasse3 Drie etmalen (KVB) per week per week

Als in uitzonderingsgevallen de zorgbehoefte van de cliënt uitgaat boven de hoogste klasse, kan addi-tionele zorg in uren en/of dagdelen gemotiveerd worden geïndiceerd. Dit betreft bijvoorbeeld cliënten met een indicatie voor palliatief terminale zorg, die additionele uren Begeleiding Individueel krijgen. Voor alle extramurale functies (behalve Behandeling Individueel) kunnen additionele uren worden geïndiceerd.

Intramurale zorgIntramurale indicaties zijn geformuleerd in zorgzwaartepakketten (ZZP’s). Intramurale zorg wordt geïndiceerd als de zorgvraag noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een beschermende woonomgeving, therapeutisch leefklimaat of permanent toezicht.

Intramurale besluiten kunnen worden onderverdeeld in drie sectoren:• Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ);• Gehandicaptenzorg (GZ);• Verpleging en Verzorging (V&V).

Uitgebreide informatie over de AWBZ kunt u vinden in de Beleidsregels van het ministerie van VWS en de CIZ-Indicatiewijzer. U kunt deze downloaden via de internetsite www.ciz.nl.

35 Wie is de clënt? Veranderingen in de AWBZ

Bijlage 4 Verklaring afkortingen

AWBZ Algemene Wet Bijzondere ZiektekostenBG Begeleiding (overkoepelende functiegroep)BGG Begeleiding Groep (d.w.z. in groepsverband)BGI Begeleiding IndividueelBH Behandeling (overkoepelende functiegroep)BHG Behandeling Groep (m.i.v. 1 januari 2011)BHI Behandeling Individueel (m.i.v. 1 januari 2011)GGZ Geestelijke gezondheidszorg GHZ GehandicaptenzorgKVB Kortdurend Verblijf (m.i.v. 1 januari 2011)LG Lichamelijke handicap (grondslag)PG Psychogeriatrische aandoening/ziekte (grondslag)Pgb Persoonsgebonden budgetPSY Psychiatrische aandoening/ziekte (grondslag)PV Persoonlijke Verzorging (functie)SOM Somatische aandoening/ziekte (grondslag)VB Verblijf (overkoepelende functiegroep)VBT Verblijf Tijdelijk (functie, tot 1 januari 2011)VG Verstandelijke handicap (grondslag)VP Verpleging (functie)Wmo Wet maatschappelijke ondersteuningWtcg Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten ZG Zintuiglijke handicap (grondslag)ZIK Zorgintensief kindZIN Zorg in naturaZvw ZorgverzekeringswetZZP Zorgzwaartepakket


Wie is de cliënt?Versie: maart 2013

Colofon

Dit is een uitgave van het Centrum indicatiestelling zorg

VormgevingCarta communicatie & grafisch ontwerp

Foto omslagMike Bink

DrukBorrias, Kampen

CIZ HoofdkantoorPostbus 2323970 AE DriebergenT 088 – 789 67 00www.ciz.nl

De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie berust bij het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ). Het gebruik van cijfers en/of teksten uit deze publicatie, alsmede de naam van de publicatie als toelichting of onder-steuning of benaming in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Het CIZ aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden.Voortschrijdend inzicht en informatiewensen vanuit het ministerie van VWS en de AWBZ-ketenpartners kunnen leiden tot aanpassing van de vorm en inhoud van deze publicatie.

Princenhof Park 3

3972 NG Driebergen

Postbus 232

3970 AE Driebergen

T 088 - 789 67 00

F 088 - 789 67 01

E [email protected]

www.ciz.nl

Wie is de cliënt? - VNG...Het portret schetst het beeld van de problemen en beperkingen waarmee...

Documents

Transcript of Wie is de cliënt? - VNG...Het portret schetst het beeld van de problemen en beperkingen waarmee...