manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web...
Transcript of manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web...
![Page 1: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/1.jpg)
พฤตกรรมทางสงคมของสตว (Social Behavior)
มการสอสารในหลายรปแบบดงน1.การสอสารดวยทาทาง ( Visual Signal ) เปนทาทางทสตวแสดงออกมาอาจจะเปนแบบงายๆ หรออาจมหลายขนตอนทสมพนธกน เชน - การแยกเขยวของแมว - การเปลยนสของปลากดขณะตอสกน- สนขหางตกเมอตอสแพและวงหน- นกยงตวผร ำาแพนหางขณะเกยวพาราส นกยงตวเมย- การเตนระบำาของผงเพอบอกแหลงและปรมาณของอาหาร ถาแหลงอาหารอยใกล จะเตนเปนรปวงกลม แตถาแหลงอาหารอยไกล จะเตนคลายรปเลขแปด และมการสายกนไปมาดวย โดยถาสายกนเรว แสดงวาปรมาณอาหารมมาก
ภาพ นกยงตวผรำาแพนเพอหาค
![Page 2: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/2.jpg)
ภาพการเกยวพาราสของง
![Page 3: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/3.jpg)
ภาพ การเตนระบำาของผงเพอบอกแหลงและปรมาณของอาหาร
![Page 4: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/4.jpg)
2. การสอสารดวยเสยง ( Sound Signal) เสยงของสตวทเปลงออกมาในแตละครงจะแสดงถงการตอบสนองสงเราตางๆ และสอความหมายทแตกตางกน เชน- เสยงททำาใหเกดการรวมกลม เชน เสยงของนกรอง ไก แกะ และกระรอก- เสยงเรยกคเพอผสมพนธ เชน เสยงรองของกบและคางคก เสยงขยบปกของยงตวเมยเพอเรยกยงตวผ- เสยงเตอนภย เชน เสยงรองของเปด นก และเสยงเหาของสนข- เสยงแสดงความโกรธ เชน เสยงรองของแมว สนข และชาง
![Page 5: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/5.jpg)
ทารกรองไหเพอสอสารกบแมหรอผดแล
3. การสอสารดวยการสมผส ( Physical Contract ) เปนการสอสารโดยใชอวยวะสวนใดสวนหนงสมผสกบสตวพวกเดยวกนหรอตางพวกกน เพอนกระตนใหเกดพฤตกรรมโตตอบกน การสมผสเปนการสอสารทสำาคญอยางหนงของสตว โดยเฉพาะอยางยงในสตวเลยงลกดวยนม การสมผสจะเปนการถายทอดความรก และมสวนสำาคญตอการพฒนาของลกออน ทำาใหลกเกดความรสกอบอนและปลอดภยตวอยางสตวทมการสอสารดวยวธน ไดแก - สนขเขาไปเลยปากสนขตวทเหนอกวา เพอบงบอกถงความเปนมตรหรอออนนอมดวย- ลงชมแพนซยนมอใหลงตวทมอำานาจเหนอกวาจบในลกษณะหงายมอใหจบ- ลกนกนางนวลบางชนดใชจะงอยปากจกทจะงอยปากของแมนกเพอขออาหาร
![Page 6: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/6.jpg)
4. การสอสารดวยสารเคม ( Chemical Signal ) สตวหลายชนดใชสารเคมทเรยกวา ฟโรโมน ( Pheromone ) ซงเปนสารเคมทสตวสรางขน เมอหลงออกมาภายนอกรางกายจะมผลตอสตวอนทเปนชนดเดยวกน ทำาใหเกดพฤตกรรมตางๆได เชน - ดงดดเพศตรงขาม เชน การทผเสอกลางคนตวเมยหลงสารเคมออกมา เพอใหดงดดผเสอกลางคนตวผทอยหางหลายกโลเมตรใหบนมาหาได หรอการทชะมดหลงสารเคมทดงดดเพศตรงขามได
![Page 7: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/7.jpg)
- บอกอาณาเขต เชน กวางบางชนดจะแตะสารเคมกบตนไมเพอบอกอาณาเขต และการทเสอดาวหรอสนขถายปสสาวะไวในทตางๆ เพอบอกอาณาเขต- นำาทาง เชน การหาอาหารของมด มดจะใชปลายทองแตะทพนแลวปลอยสารเคมออกมาเปนระยะๆทำาใหมดตวอนๆ ตดตามไปยงแหลงอาหารไดถก
ภาพ เสอดาวแสดงอาณาเขตโดยการปสสาวะ
พฤตกรรมตางๆ ของสตวมอะไรบางและมกลไกการเกดพฤตกรรมอยางไร
10.1 กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว
![Page 8: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/8.jpg)
การตอบสนองตอสงเปลยนแปลงทเกดขนในสภาพแวดลอมทงภายในและภาบนอก สงมชวตนน อาจเกดขนทนททนใดหรออาจเกดขนชาๆ ทำาใหสงมชวตแสดง พฤตกรรม ( Behaviors) ซงเปนกลไกอยางหนงของการรกษาดลยภาพของรางกาย
การศกษาพฤตกรรม เปนการศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมและสงแวดลอม ตลอดจนพนฐานทางสรรวทยาทมผลตอการแสดงพฤตกรรมของสตว การศกษาพฤตกรรมของสตวทำาได 2 วธ คอ
1. วธทางสรรวทยา (physiological approach) มจดมงหมายเพออธบายพฤตกรรมในรปของกลไกการทำางานของระบบประสาท
2. วธทางจตวทยา ( psychological approach) เปนการศกษาผลของปจจยตางๆอตวและปจจยภายในรางกายทมการพฒนาและ แสดงออกถงพฤตกรรมทแสดงออกอยางเหนไดชดเจน
ปจจบนยงไมสามารถอธบายพฤตกรรมขอสตวไดทกดานอยางไรกดกลไกททำา ใหสตวแสดงพฤตกรรมออกมาไดนน อาจสรปไดดงภาพ 10-1
![Page 9: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/9.jpg)
ภาพท 10-1 แผนภาพกลไกการเกดพฤตกรรมของสตว
พฤตกรรมจะสลบซบซอนเพยงใดขนอยกบความเจรญของสวนตางๆ ของระบบประสาท ทงหนวยรบความรสกระบบประสาทสวนกลางและหนวยปฏบตงาน
![Page 10: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/10.jpg)
10.2 ประเภทพฤตกรรมของสตว
พฤตกรมของสตวเปนผลจากการทำางานรวมกนระหวางพนธกรรมและสภาพแวดลอม โดยทหนวยพนธกรรมจะควบคมระดบการเจรญของสวนตางๆของสตว เชน ระบบประสาท ฮอรโมน กลามเนอและอนๆ ทเปนปจจยสำาคญกอใหเกดพฤตกรรมขณะทสภาพแวดลอมหรอประสบการณท สตวไดรบในภายหลงทำาใหพฤตกรรมเปลยนแปลงไปไดบางนอยมาก เปนการยากทจะตดสนวาพนธกรรมหรอสภาพแวดลอมมผลตออทธพลมากกวา กน อทธพลของพนธกรรมจะเหนไดชดในสตวชนตำามากกวาสตวชนสง ดวยเหตนนกวทยาศาสตรทตองการศกษาพนฐานทางธรรมชาตทแทจรงของ พฤตกรรมจงนยมศกษาในสตวชนตำา
โดยทวไปแลวการแสดงพฤตกรรมของสตวในธรรมชาตมกจะเกดขนเพอประโยชน ในการอยรอด ตลอดจนเพอรกษาเผาพนธของตนเอง พฤตกรรมทถกจดวามแบบแผนทงายทสดและทำาใหสตวอยรอดไดคอการ หลกเลยงทจะถกฆา ดงนนพฤตกรรมทเกยวของกบการหลบหนศตรจงแสดงออกไดอยางรวด เรว อยางไรกดเพองายแกการศกษาและทำาความเขาใจ ในทนจะแบงประเภทของพฤตกรรมออกเปน 2 แบบ คอ พฤตกรรมทมมาแตกำาเนด (inherited behavior) และ พฤตกรรมการเรยนร (learned behavior)
10.2.1 พฤตกรรมทมมาแตกำาเนด
เปนพฤตกรรมแบบงายๆ และถอเปนลกษณะเฉพาะตวทใชในการตอบสนองตอสงเราชนดใดชนดหนง เชน แสง เสยง แรงโนมถวงของ
![Page 11: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/11.jpg)
โลก สารเคม หรอเหตการณทเกดขนเปนชวงเวลาทสมำาเสมอ เชน กลางวน กลางคน นำาขนนำาลง ตลอดจนการเปลยนแปลงทางฤดกาลจะตอบสนองโดยการเคลอนไหวเพอปรบตำาแหนง ใหอยในสภาพทเหมาะสม หรอหลกเลยงสภาพทไมเหมาะสม ความสามารถในการแสดงพฤตกรรมนไดมาจากพนธกรรมเทานน โดยไมจำาเปนตองเรยนรมากอน จงมกมแบบแผนทแนนอนเฉพาะตวเปลยนแปลงไมได สงมชวตชนดเดยวกนจะแสดงพฤตกรรมเหมอนกนหมด พฤตกรรมทมมาแตกำาเนดไดแก พฤตกรรมแบบรเฟลกซ และ พฤตกรรมแบบรเฟลกซแบบตอเนอง (chain of reflexes)
รเฟลกซ
ทกคนคงเคยเดนเหยยบหนาม หรอของมคม พฤตกรรมทแสดงออกมา คอ ยกเทาหนทนท หรอเมอมสงของเขามาใกลๆ ตากจะกะพรบ เราตองคดกอนหรอไม การแสดงกรยาดงกลาวเปนปฏกรยารเฟลกซซงเคยกลาวมาแลวในระบบ ประสาท ปฏกรยานทำาใหสงมชวตแสดงอาการตอบสนองตอสงเราไดทนท พฤตกรรมทแสดงออกมาดวยการทสวนใดสวนหนงของรางกายตอบสนองตอสง เราทมากระตนไดอยางรวดเรวเรยกวา พฤตกรรมแบบรเฟลกซ ซงจะไดศกษาพฤตกรรมแบบรเฟลกซของสงมชวตเซลลเดยว ดงกจกรรมตอไปน
กจกรรมท 10.1 พฤตกรรมของพารามเซยม
วสดอปการณ
1. พารามเซยม
![Page 12: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/12.jpg)
2. สารละลายโซเดยมคลอไรดความเขมขน 0.5 %
3. หลอดหยด
4. นำากลน
5. สไลดและกระจกปดสไลด
6. เขมเขย
วธการทดลอง
1. หยดนำาทมพารามเซยมลงบนสไลด 1 หยด
2.หยดสารละลายโซเดยมคลอไรดความเขม ขน 0.5 % ลงบนบรเวณใกลหยดนำาทมพารามเซยมบนสไลดในขอ 1 ใชเขมเขยลากเสนใหหยดของสารละลายโซเดยมคลอไรด และหยดนำาทมพารามเซยมแตะกนดงภาพ แลวนำาไปสองดวยกลองจลทรรศน สงเกตพฤตกรรมของพารามเซยม
![Page 13: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/13.jpg)
สงมชวตเซลลเดยวและสตวชนตำา ระบบประสาทยงไมเจรญดหรอในโพรทสตซงไมมระบบประสาท สามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงในสภาพแวดลอมโดยแสดงพฤตกรรมแบบรเฟลกซ กลาวคอ เปนไปในลกษณะกระตนและตอบสนองนนเอง เชน พฤตกรรมทเรยกวา โอเรยนเตชน (orientation) ซงพฤตกรรมทสตวตอบสนองตอปจจยทางกายภาพทำาใหเกดการวางตวทเหมาะสมกบการดำารงชวต เชน ปลาวายนำาในลกษณะทตงฉากกบแสงอาทตยทำาใหศตรทอยในระดบตำากวา มองไมเหนนนจงเปนการหลกเลยงศตรวธหนง นอกจากนพฤตกรรมแบบโอเรยนเตชนยงจะทำาใหเกดการรวมกลมของสตวใน บรเวณทเหมาะสมกบการดำารงชวตของสตวชนดนนๆ อกดวย ทำาใหเราสามารถพบสตวตางชนดในตางบรเวณ
จากกจกรรมท 10.1 จะเหนวาพารามเซยมจะเคลอนออกจากสารละลายโซเดยมคลอไรดซงเปนอนตราย ตอเซลล แตพบวาพารามเซยมจะเคลอนทบรเวณทมฤทธเปนกรดออนๆ เนองจากในธรรมชาตบรเวณดงกลาวมแบคทเรยซงเปนอาหารของพารามเซยม พฤตกรรมดงกลาวมแบคทเรยซงเปนอาหารของพารามเซยมพฤตกรรมดงกลาวจะ เหนวามผลตอการอยรอดของพารามเซยม
![Page 14: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/14.jpg)
ยงมการศกษาพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราอนๆ ของพารามเซยมอก คอ การทดลองปลอยแกสคารบอนไดออกไซดไปในนำาบนสไลดทมพารามเซยม พบวาพารามเซยมจะถอยหางจากแกสคารบอนไดออกไซด โดยเบยงดานทายของลำาตวไปเลกนอยแลวจงคอยเคลอนทตอไปอกขาง หนา ถาพบฟองแกสคารบอนไดออกไซดอก พารามเซยมกจะถอยหนในลกษณะเดมอก เปนเชนนไปเรอยๆ จนกวาจะพนฟองแกสคารบอนไดออกไซด ปจจยทางธรรมชาตททำาใหพารามเซยมแสดงพฤตกรรมตอบสนองอกปจจยหนง คอ อณหภม ถาพารามเซยมเคลอนทไปในบรเวณทมอณหภมสงมนจะถอยหลงกลบโดยอาจ ขยบสวนทายของเซลลไปจากตำาเหนงเดมเลกนอย แลวเคลอนทไปขางหนาในทศทางทเปลยนไป มนจะทำาเชนนซำาจนกวาจะไปพบตำาเหนงทอณหภมเหมาะสมดงภาพท 10-2 จะเหนวาทศทางทพารามเซยมเคลอนทไปแตละครงเพอหลบจากสวเรา ออกมานน มไดสมพนธกบทศทางของสงเราเลย จงจดวามทศทางไมแนนอนเรยกพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราดวยการ เคลอนททไมสมพนธ กบสงเราวา ไคนซส (Kinesis) ซงเปนรปแบบหนงของโอเรยนเตชน พฤตกรรมนมกพบในโพรโตซวของสตวไมมกระดกสนหลงชนตำาทระบบประสาท ไมเจรญด หนวยรบความรบความรสกดงกลาวไมมประสทธภาพเพยงพอทจะตอบสนองตอ สงเราทอยไกลๆจะมการตอบสนองโดยเคลอนเขาหาหรอออกจากสงเราท อยใกลๆ เทานน
![Page 15: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/15.jpg)
ภาพท 10-2 การตอบสนองตออณหภมของพารามเซยม
พฤตกรรมไคนซสทพบในสตวชนตำาเชน แมลงสาบ ถาเราเคยสงเกตการณเคลอนทของแมลงสาบ จะพบวาเมออยในทโลง มนจะวงไปมาอยางรวดเรว ทำาใหผวของรางกายไมสมผสกบของแขง แตเมอเคลอนทไปโดนหรอสมผสกบของแขง เชน ขอบตแมลงสาบจะอยนงๆ
ลกษณะการเคลอนทของแมลงสาบในทโลงไมสมผสกบของแขง หรอการเคลอนทของพารามเซยมทตอบสนองตออณหภมลวนเปนตวอยาง พฤตกรรมการเคลอนทแบบมทศทางไมแนนอน หรอทศทางการเคลอนทไมสมพนธกบทศทางของสงเรา
ลองพจารณาพฤตกรรมการเคลอนทของจงหรดตอไปน
![Page 16: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/16.jpg)
ภาพท 10-3 การตอบสนองของจงหรดเพศเมยตอเสยงรองของจงหรดเพศผ
เมอนำาครอบแกวใสทขงจงหรดเพศผมาตงใหหางในระยะทจงหรด เพศเมยสามารถมองเหนแตไมไดยนเสยง จงหรดเพศเมยจะไมเคลอนทเขาหาจงหรดเพศผ แตเมอเปดเทปใหมเสยงจงหรดเพศผออกมาทางลำาโพง ปรากฏวาจงหรดเพศเมยจะเคลอนทเขาหาแหลงกำาเนดเสยง
จาก การทดลองกบผเสอกลางคนทศทางการเคลอนทของผเสอกลางคนจะทำามม 80 องศา กบลำาแสงของเทยนไขตลอดเวลาทำาใหตวมนบนใกลเปลวเทยนจนถกไฟไหม ดงภาพท 10-4
![Page 17: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/17.jpg)
ภาพท 10-4 การตอบสนองตอแสงของผเสอกลางคน
จากกรณตวอยางเราจะเหนไดวาลกษณะการเคลอนทของจงหรดและ ผเสอกลางคนจะสมพนธกบทศทางของสงเรา เรยกพฤตกรรมการเคลอนทแบบนวา แทกซส (taxis) ซงมกจะเกดกบสงมชวตทมความรสกเจรญด สามารถรบรสงเราทอยไกลจากตวไดทำาใหสตวเหลานมการรวมกลม ไดอยางมประสทธภาพ
รเฟลกซตอเนอง
นกเรยนลองพจารณาการดดนำานมของเดกออนทเรมตงแตการกระตนจาก สงเราคอ ความหวเมอปากไดสมผสกบหวนม เปนการกระตนใหเดกดดนม และจะกระตนใหเกดการกลนทเปนปฏกรยารเฟลกซ เมอเดกยงไมอมกจะกระตนใหดดนมตอไปอกเดกจงแสดงพฤตกรรมการดด นมตอไปจนอมจงจะหยดพฤตกรรมนนกเรยนจะเหนวา การดดนมของเดกประกอบดวยพฤตกรรมยอยๆ ซงเปนปฏกรยารเฟลกซแบบตอเนองกน เรยกพฤตกรรมเหลานวา รเฟลกซตอเนอง
![Page 18: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/18.jpg)
การสรางรงของนกกเชนเดยวกนประกอบดวยพฤตกรรมยอยๆหลายพฤตกรรม เชน การบนออกไปหาวสดมาสรางรง เมอพบแลวจะจกขนมาตรวจสอบวาเปนวสดทตองการหรอไม จากนนจะนำาวสดมาทรง และพยายามนพวสดดงกลาวประกอบเปนรงเสรจแลวกจะบนออกไปหาวสดชน ใหมตอไป วงจรนจะเกดอยางตอเนองจนกวาจะไดรงทสมบรณ ตวอยางอนๆ ของพฤตกรรมแบบน เชน การชกใยของแมงมม การฟกไขและกาเลยงลกออนของไก
ภาพท 10-5 นกนำาเศษหญามาสรางรง
(ทมา : Advanced Thailand Geographic ปท 3 ฉบบท 33 กนยายน-ตลาคม 2541)</b>
พฤตกรรมแบบรเฟลกซ และรเฟลกซตอเนองเปนพฤตกรรมทมมาแตกำาเนด เปนลกษณะเฉพาะของสงมชวตแตละชนด ซงสามารถแสดงไดโดยไมจำาเปนตองเรยนรมากอน กระตนใหเกดขนไดงายดวยสงเราทพบในสภาพ
![Page 19: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/19.jpg)
แวดลอมทสตวอาศย อย เชน ปจจยทางกายภาพ อยางไรกตามพฤตกรรมบางอยางจะแสดงออกกตอเมอมความพรอมทางรางกายเสย กอน เชนการบนของนก นกแรกเกดไมสามารถบนได จนกสาเตบโตแขงแรง จงพรอมจะบนได เปนตน
พฤตกรรมบางอยาง สตวตองมประสบการณจงจะแสดงพฤตกรรมออกมา ตวอยางเชน เมอนำาแมลงปอมาแขวนไวดานหนาของคางคก คางคกจะใชลนตวดจบแมลงปอกนเปนอาหาร ตอมาผทดลองไดนำาแมลงชนดหนงเรยกวา รอบเบอร ซงมลกษณะคลายผงมาแควนไว คางคกจะกนแมลงรอบเบอร ผทดลองจงนำาผงมาแขวนแทน คางคกกกน แตถกผงตอย ตอมาผทดลองนำาแมลงรอบเบอรและผงมาแขวน ปรากฏวาคางคกไมกนแมลงรอบเบอรหรอผงอกเลย ดงภาพท 10-6 ขณะท นำาแมลงปอมาแขวน คางคกจะจบแมลงปอกน
ภาพท 10-6 กาทดลองพฤตกรรมการเรยนรของคางคก
การทคางคกใชลนตวดจบแมลงกนเปนอาหาร เปนพฤตกรรมทมมาแตกำาเนดออสวนคางคกทไมกนผงหรอแมลงทลกษณะ คลายผงเนองจาก
![Page 20: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/20.jpg)
ประสบการณทไดรบ พฤตกรรมทอาศยประสบการณนเรยกวา พฤตกรรมการเรยนร
10.2.2 พฤตกรรมการเรยนร
เปนพฤตกรรมของสตวทอาศยประสบการณ หรอการเรยนรสวนใหญพบในสตวชนสงทมการเจรญด สตวมสวฒนาการของระบบประสาทสงสามารถมพฤตกรรมการเรยนรไดมากขน พฤตกรรมการเรยนรแบงเปนพฤตกรรมแบบตางๆดงน
แฮบบชเอชน
ถาเราทดลองนำาหอยทากมาไตบนแผนกระจก แลวเคาะทกระจก หอยทากจะหยดการเคลอนท และหลบซอนเขาไปในเปลอก สกครจะโผลออกมาแลวไตตามแผนกระจกตอไปเมอเคาะอก กจะหลบเขาไปอก แตถาเคาะกระจกบอยๆครงจะพบวาระยะทหอยทากหลบไปในเปลอกจะสนลง ในทสดจะไตแผนกระจกไปเรอยๆโดยไมสนใจเสยงเคาะกระจกอกตอไป
ในธรรมชาตกเชนเดยวกน ลกสตวทกชนดจะกลวและหนสงแปลกใหม เชน ลกนกแรกเกดจะตกใจกลวนกทกชนดทบนผานมาเหนอรง หรอแมแตใบไมทหลนลงมา เมอเกดขนบอยๆครงลกนกจะเกดการเรยนรทำาใหลกนกลดพฤตกรรมนลง ไป เรยกพฤตกรรมดงกลาวนวา พฤตกรรมการเรยนรแบบแฮบบชเอชน (Habituation) เปนพฤตกรรมทสตวลดการตอบสนองตอสงเรา แมจะยงไดรบการกระตนอย เนองจากสตวเรยนรแลววาสงเรานนๆ ไมมผลตอการดำารงชวต
การฝงใจ
![Page 21: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/21.jpg)
พ.ศ. 2478 ดร.คอนราด ลอเรนซ (Konad Lorenz) สงเกตวาในธรรมชาต ลกอาจจะเดนตามแมทนทเมอฟกออกจากไขแตถาฟกไขในหองปฏบตการ เมอลกหานพบเขาเปนสงแรก มนจะตดตามเขาไปทกหนทกแหง ดงภาพท 10-7
ภาพท 10-7 ลกหานตามลอเรนซไปทกแหงหน
เมอเขาใชวตถอนแทนตวเขา เชน กลองสเหลยมทมลอเลอนหรอหนเปดทมลอเลอนรปหานทฟกจาก ไขเมอเหนวตถดงกลาวกจะเดนตามเชนเดยวกน เรยกพฤตกรรมของสตวทตดตามวตถทเคลอนทและทำาเสยงทเหนในครง แรกหลงจากฟกจากไขวา พฤตกรรมการเรยนรแบบฝงใจ (imprinting) พฤตกรรมแบบนจะเกดขนในชวงเวลาสนมากคอ ระยะเวลา 36 ชวโมงหลงจากฟกออกจากไขของหาน ในธรรมชาตนนวตถเคลอนทได ทำาเสยงไดของลกหานคอแมนนเองททำาใหเกดความผกพนกบแม
![Page 22: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/22.jpg)
การมเงอนไข
จงศกษาการทดลองของ อวาน พาฟลอฟ (Ivan Pavlov) ซงเปนนกจตวยา ชาวรสเซย ประมาณป พ.ศ. 2400 เขาไดทำาการทดลอง ดงภาพท 10-8
ภาพท 10-8 การฝกสนขใหมการเรยนรแบบมเงอนไข ( ลกศรแสดงทศทางการเคลอนทของกระแสประสาท)
ก. เมอเหนอาหาร สนขนำาลายไหล
ข. เมอสนกระดงและใหอาหาร สนขนำาลายไหล
ค. เมอสนกระดงแตไมใหอาหาร สนขนำาลายไหล
![Page 23: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/23.jpg)
พาฟลอฟพบวา ถาสนกระดงพรอมกบการใหอาหารทกครงสนขทหวเมอเหนอาหารหรอ ไดกลนจะหลงนำาลาย หลงจากการฝกเชนนมานาน เสยงกระดงเพยงอยางเดยวสามารถทำาใหสนขหลงนำาลายได การทดลองนสงเราคออาหารทเปนสงเราทแทจรง หรอ สงเราทไมมเงอนไข (unconditioned stimulus) สวนเสยงกระดงเปนสงเราไมแทจรงหรอสงเรามเงอนไข (conditioned stimulus) ดงภาพท 10-9
ภาพท 10-9 แผนภาพสงเราทไมมเงอนไขและสงเราทมเงอนไข
การทสตวแสดงพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราทไมแทจรงแมวาจะไมม สงเราทแทจรงอยดวย ลำาพงสงเราทไมแทจรงเพยงอยางเดยวกสามารถกระตนใหสตวนนตอบ สนองไดเชนเดยวกบกรณทมแตสงเราแทจรงอยางเดยว พาฟลอฟเรยกพฤตกรรมนวาการเรยนรแบบมเงอนไข (conditioning)
![Page 24: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/24.jpg)
นกพฤตกรรมพบวา พฤตกรรมแบบมเงอนไขสามารถพบไดในสตวไมมกระดกสนหลงและมกระดกสนหลง
ลองผดลองถก
ม การศกษาพฤตกรรมของสตวชนตำาบางชนด เชน ไสเดอนดนเพอดวามพฤตกรรมอยางไร เมอนำาไปใสกลองพลาสตกรปตว T ทดานหนงมอและชนอกดานหนงโปรงและมกระแสไฟฟาออนๆ ดงภาพท 10-10 ปรากฏวาเมอทำาการทดลองซำาๆกนไมตำากวา 200 ครง ไสเดอนดนทผานการฝกมาแลวจะเลอกทางไดถก คอ การเคลอนทไปทางทมดและชนประมาณรอยละ 90 แตในระยะกอนฝกโอกาสไสเดอนดนจะเลอกทางถกหรอผดรอยละ 50 เทานน
![Page 25: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/25.jpg)
ภาพท 10-10 การทดลองพฤตกรรมลองผดลองถกของไสเดอนดน
-นกเรยนคดวาระหวาง สตวทมระบบประสาทเจรญดกบสตวทมระบบประสาทยงไมเจรญด กลมใดจะเรยนรแบบลองผดลองถกไดเรวกวา
นกเรยนจะเหนไดวา การลองผดลองถก (trial and error) เปนพฤตกรรมทเกดจากการทดลองซำาๆจนมประสบการณวาการกระทำาแบบใดจะเกด ผลด แบบใดจะเกดผลเสย แลวเลอกกระทำาแตสงทจะเกดผลด หรอใหประโยชน และพยายามสงทใหโทษ
การใชเหตผล
ชมแปนซเปนสตวทดลองทดสำาหรบแสดงความสามารถในการแกปญหา เชน การหยบของทอยสงหรออยไกล เมอนำากลวยไปไวบนเพดานชมแปนซเออมไมถง ชมแปนซสามารถแกปญหาไดโดยนำาลงไมมาซอนกนจนสงพอ แลวปนขนไปหยบกลวย ดงภาพท 10-11
![Page 26: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/26.jpg)
ภาพท 10-11 พฤตกรรมการใชเหตผลของชมแปนซโดยใชกลองวางซอนกนเพอปนขนไปหยบกลวย
หากนำาผลไมไปวางไวหางจากกรง ชมแปนซจะนำาไมมาตอกนเปนเครองมอเพอใชเขยของทอยจากกรง ดงภาพท 10-12
![Page 27: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/27.jpg)
ภาพท 10-12 การแกปญหาของชมแปนซ
พฤตกรรมการใชเหตผล (reasoning) พบในสตวชนดทมสมองเซรบรมพฒนาด เพราะความสามารถในการใชเหตผลขนอยกบการเรยนรและจดจำา ตลอดจนนำาเอาประสบการณมาผสมผสานกน หรอประยกตรวมกนเพอใชในการแกปญหา อาจกลาววาการใชเหตผลเปนพฤตกรรมทพฒนามาจากการลองผดลองถก การใชเหตผลเปนการเรยนรขนสงสด นกเรยนลองพจารณาดวาในชวตประจำาวนมการใชพฤตกรรมการใชเหตผลมาก นอยเพยงใด
![Page 28: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/28.jpg)
10.3 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมกบพฒนาการของระบบประสาท
จา การศกษาตงอยางพฤตกรรมแบบตางๆ พบวาพฤตกรรมแบบหนงๆ ไมไดพบในสงมชวตทกชนด สงมชวตตางชนดกนอาจตอบสนองตอสงแวดลอมหรอสงเราอยางเดยวกน ดวยพฤตกรรมทแตกตางกน เชน สตวเลยงลกดวยนำานมชนสง มพฤตกรรมการใชเหตผล และพฤตกรรมทละเอยดออนประณตมากกวาสตวอนซงเปนผลจากการพฒนาการ ของระบบประสาท ดงตารางทนกเรยนจะไดศกษาตอไปน
ตารางท 10.1 แสดงความสมพนธระหวางระบบประสาทกบพฤตกรรมของสตว
ชนดของสงมชวต
ระบบประสาทพฤตกรรมท
สำาคญ
มนษย - สมองสวนหนาเจรญด- การใชเหตผลทซบซอน
สตวเลยงลกดวยนม
- สมองสวนหนาเจรญด
- สมองสวนสวนกลางขนาดลดลง
- การใชเหตผลทซบซอน
- การใชเหตผลบาง
สตวมกระดกสนหลงชนตำา
- สมองสวนหนายงไมพฒนาเมอ เทยบกบสมองสวนกลาง
- กาเรยนรแบบงาย
สตวไมม - ไมมสองทแทจรง - พฤตกรรมท
![Page 29: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/29.jpg)
กระดกสนหลง - ระบบประสาทไมซบซอน มปม ประสาทอยบางและเซลลประสาทตอกนเปนรางแห
มมาแตกำาเนด
- รเฟลกซตอเนอง
โพรทสตเซลลเดยว
- ไมมระบบประสาท
- แทกซน
- ไคนซส
- รเฟลกซ
จากตารางท 10.1 จะเหนวาสงมชวตทมระบบประสาทพฒนามากขน จะมพฤตกรรมทซบซอนมากขน ถานำาพฤตกรรมตางๆทพบในสงมชวตชนตำา ไปจนถงชนสงมาเปรยบเทยบกนในรปของกราฟ จะไดกราฟ ดงภาพท 10-13
![Page 30: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/30.jpg)
ภาพท 10-13 เปรยบเทยบพฤตกรรมทพบในสงมชวตชนดตางๆ
![Page 31: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/31.jpg)
10.4 การสอสารระหวางสตว
การสอสาร เปนพฤตกรรมทางสงคมของสตว เพราะมการสงสญญาณทำาใหสตวซงไดรบสญญาณ มพฤตกรรมเปลยนแปลงไป สตวทกชนดตองมการสอสารอยางนอยในชวงใดชวงหนงของชวตโดยเฉพาะ ชวงทมการสบพนธ การศกษาวจยเกยวกบการสอสารจงมกจะกระทำากบสตวทมพฤตกรรมทาง สงคมซบซอน เชน ผง ปลวก มดและสตวเลยงลกดวยนำานม ทงนเพราะ เมอสตวเหลานมาอยรวมกนมากจะมการแบงหนาทกนทำางาน จงตองมการสอสารกนตลอดเวลา <b>นกเรยนคดวาการสอสารมรปแบบอยางไรบาง</b>
10.4.1 การสอสารดวยเสยง
การสอสารดวยเสยง จดเปนวธการทคนคนเคยมาก เพราะคนใชเสยงในการสอความหมายมากทสด สตวหลายชนดกใชเสยงในการสอสารไดเชนเดยวกน แตยงไมมสตวชนดใดใชภาษาพดแบบคน
นไก ทนเบอรเกน (Niko Tinbergen) ไดทำาการทดลองกบแมไกและลกไกดงภาพท 10-14
![Page 32: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/32.jpg)
ภาพท 10-14 พฤตกรรมของแมไก
ก. ขณะทลกไกอยในครอบแกว
ข. ขณะทลกไกอยนอกครอบแกวแตมฉากมาบง
ภาพท 10-14 ก. ลกไกอยในครอบแกวและสงเสยงรองแมไกทอยขางนอกไมไดยนเสยงจง ไมแสดงพฤตกรรมใดๆ เมอเปลยนการทดลองนเปนดงภาพท 10-14 ข. แมไกแสดงพฤตกรรมตอบสนองตอเสยงรองของลกไก แมจะไมเหนลกไก
การใชเสยงทำาใหเกดการสอสารไดหลายลกษณะ เชน การใชเสยงเพอตดตอกนของสงโตทะเล แกะใชเสยงเรยกเพอเตอนภยใหรวามศตรเขามา กระรอกและนกใชเสยงเตอนภยเมอเกดไฟปา หรอแผนดนไหว สตวหลายชนดใชเสยงเรยกคเพอใหมาผสมพนธ เชน เสยงการสปกของจงหรดเพศผ เสยงขยบปกของยงเพศเมย เสยงรองของกบเพศผ เสยงรองโหยหวนของชะนเพศเมย เสยงเหลานเปนสงเราใหเพศตรงขามไดยน และเกดพฤตกรรมการสบพนธ นอกากนสงมชวตหลายชนดอาจใชเสยงเพอแสดงความโกรธ ความกลว การข การแสดงความเปนเจาของของอาณาบรเวณทอยอาศย
นกวทยาศาสตรทำาการการวจยเกยวกบวาฬพบวามหลายชนด ทำาเสยงได เนองจากเสยงสามารถถายทอดไปไดไกลในนำา และเยงทำาหนาทสอสารระหวางพวกเดยวกนได
![Page 33: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/33.jpg)
ภาพท 10-15 การใชลกษณะทาทางในการสอสารของสนข
การสอสารดวยภาพหรอทาทาง เปน วธการสอสารทใชอยางกวางขวางในสตวนบตงแตแมลงถงคน เชน คนหหนวกจะใชทาทางการเคลอนไหวของนวมอ และรมฝปากประกอบกน
การสอสารดวยทาทางจะไดผลดมาก ถาโครงสรางทใชประกอบทาทางเหนไดเดนชด เชน ครบ ขน และแผงคอ พฤตกรรมทเปลยนไปเปนการสอสาร เรยกวา การแสดงแกโดยการเคลอนไหว ซงววฒนาการเพอทำาหนาทเกยวของกบพฤตกรรมทางสงคม
การสอสารอาจประกอบดวยกจกรรมหลายขนตอน เชนรำาแพนของนกยง การเกยวพาราสของปลากด ซงมขนตอนดงภาพท 10-16
![Page 34: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/34.jpg)
1. ปลากดทจบคกนจะวายนำามาอยใตหวอดโบกพดหางไปมาและเมอไดจงหวะ เพศผและเพศเมยจะหนหวและหางง สลบทศทางกน
2. เพศผคอยๆ งอตวเขาโอบรดเพศเมย และโอบรดแนนขนเรอยๆ จนมลกษณะเปนวงแหวน เปนการกระตนใหเพศเมยร วาเพศผพรอมทจะปลอยนำาเชอผสมกบไข
![Page 35: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/35.jpg)
3. เมอเพศผคลายการโอบรด เพศเมยจะตะแคงตวลอยรผวนำา ทำาใหไขทตดอยตามทอง ครบอกและครบทองหลดรวมสกนบอ
ภาพท 10-16 การเกยวพาราสของปลากด
10.4.3 การสอสารดวยเคม
นกเรยนไดเรยนมาแลววา สตวหลายชนดสามารถสรางสารทมอทธพลตอสรระและพฤตกรรมของสตวชนดเดยวกน เรยกวา ฟโรโมน ซงจดเปนการสอสารดวยสารเคม
สตวไดรบฟโรโมน 3 ทางดวยกน ไดแก การดมกลน การกน และการดดซม การไดรบฟโรโมนทางกลนสวนมากเพอการดงดดเพศตรงขาม ซงผลตไดทงเพศผและเพศเมยขนอยกบชนดของสตว เชน การปลอยฟโรโมนของผเสอไหมเพศเมย หรอเพอการบอกใหรวาอยทไหน เชน การปลอยฟโรโมนของมดนอกจากนฟโรโมนยงใชเตอนภยได เชน ผงทอยปากรงจะ
![Page 36: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/36.jpg)
คอย ระวงอนตรายเมอมศตร แปลกปลอมเขามาจะปลอยฟโรโมนเตอนภยใหพวกร และบนอกมารมตอยศตรทนท อยางไรกดสตวเลยงลกดวยนม เชน ชะมดทมกลนตวแรง กลนนสรางจากตอมใกลอวยวะสบพนธทปลอยออกมาทงเพศผและเพศ เมย มนษยสามารถสกดจากตอมของสตวพวกนมาทำาเปนนำาหอมได
การรบฟโรโมนโดยการกน เชน ผงราชนผลตสารเคมชนดหนงทตอมบรเวณยางคปาก เมอผงงานซงเปนเพศเมยกนเขาไป สารนจะไปยบยงการเจรญและผลตไขและทำาใหผงงานเปนหมน
การรบฟโรโมนโดยการดดซม พบในสตวไมมกระดกสนหลงเชน แมลงสาบและแมงมมบางชนด เพศเมยจะปลอยฟโรโมนทงไวเมอเพศผมาสมผสเขา สารนจะซมผานเขาไปกระตนใหเพศผเกดความตองการทางเพศ และตดตามเพศเมยไปเพอผสมพนธ ในตกแตนเพศผ จะปลอยฟโรโมนทงไวหลงการผสมพนธ เมอตวออนของตกแตนมาสมผสเขากจะกระตนใหตวออนเตบโตและสบ พนธได
- ฟโรโมนเหมอนหรอแตกตางจากฮอรโมนอยางไรในแงการกระตนใหเกดพฤตกรรม
10.4.4 การสอสารดวยการสมผส
![Page 37: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/37.jpg)
โดยธรรมชาตแลวการสอสารโดยสมผสนจะใชไดผลในระ ใกลเทานน ในสตวไมมกระดกสนหลง การสมผสจะเกยวของอยางใกลชดกบการรบรสารเคมของอวยวะทใชในการสมผสแบบพเศษ เชน หนวดของแมลงสาบ จะใชในการตรวจสอบสภาพแวดลอมรอบๆ เทานน อยางไรกตามการสอสารโดยการสมผสยงมบทบาทสำาคญโดยสตวเลยงลกดวย นม เชน สนขจะเขาไปเลยปากตวทเหนอกวา หรอชมแปนซจะยนมอใหชมแปนซทมอำานาจเหนอกวาจบในลกษณะหงายมอจบ
ภาพท 10-17 ลกลงไปซกหนทมผานมหม
แฮรร เอฟ ฮารโลว (Harry F. Harlow) ได ศกษาพฤตกรรมของลงรซส โดยสรางหนแมลงขน 2 ตว ซงทำาดวยไมและโซตาขาย หนตว
![Page 38: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/38.jpg)
หนงมหนาหมหอไว สวนอกตวหนงไมมผาหอหม หนแตละตวมขวดนมวางไวตรงบรเวณอก จากการทดลองพบวา ลกลงชอบเขาไปซบและคลกคลกบหนตวทมผาหนาหมหออยซงมความออน นม และใหความรสกอบอนกวา ดงภาพท 10-17 และพบวา ลกลงไมไดรบการเลยงดจากแมลงหรอหนแมลงททำาดวยผาจะไมสามารถ ปรบตว หรอผกมตรกบลงตวอนๆได และมกตกใจกลว เมอนำาลกลงตวอนไปใสไวในกรงเดยวกน
การสอสารโดยการสมผสมความจำาเปนสำาหรบทารกมากในสมยสงครามโลกครงท 2 สถานเลยงเดกกำาพราแหงหนง มเดกเสยชวตจำานวนมาก โดยไมไดเปนโรคหรอขาดสารอาหาร แตพบวาพเลยงไมเพยงพอตอการดแล เดกทไมไดรบการโอบอมจงเสยชวตไดงาย นกวทยาศาสตรกรสมผสโดยการโอบกอดทารกจะทำาใหรางกายของทารกมการสบฉด เลอดในหลอดเลอดฝอยใตผวหนงเพมมากขน ทำาใหเซลลรบออกซเจนไดดและมภมตานทานโรคเพมมากขน
พฤตกรรมของสงมชวตทไดกลาวมาแลว เปนพฤตกรรมทสงมชวตปรบตวใหเขากบสงแวดลอม เพอจดมงหมายใหชวตอยรอดไดและดำารงเผาพนธไว พฤตกรรมบางพฤตกรรมจะถกถายทอดทางพนธกรรมและเกยวของโดยตรงกบสงแวด ลอม พฤตกรรมของสงมชวตจงเปนการปรบสดสวนระหวางพฤตกรรมและสงแวด ลอมอยางเหมาะสม พฤตกรรมบางพฤตกรรมในสงมชวตยงไมไดศกษาคนควาและความมหศจรรยของ การแสดงออกของพฤตกรรมยงเปนสงททาทายใหนกวทยาศาสตรศกษาคนควา เพอหาคำาตอบตอไป
![Page 39: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/39.jpg)
กลไกการเกดพฤตกรรม4.1 กลไกการเกดพฤตกรรม
การเกดพฤตกรรมของสงมชวตจะตองมสงมากระตน ( stimulus) แลวสงมชวตนนตอบสนอง (respond) ตอสงกระตนซงจะออกมาในรปแบบตางๆ เชน การวง การรองไห การกนอาหาร การสบพนธ เปนตน สงเราททำาใหเกดพฤตกรรม แบงออกเปน 2 แบบคอ
1. สงเราภายนอก (external stimuli) คอ สงเราทอยนอกตวผแสดงพฤตกรรม เชน อาหาร แสงสวาง ความรอน นำา สารเคม เสยง แรงดงดดของโลก
2. สงเราภายใน (internal stimuli) เปนสงเราทอยภายในตว ของผทแสดงพฤตกรรมเอง เชน ความกระหาย ความหว ความตองการทางเพศ สงเราเหลาน เปนผลการทำางานของระบบประสาทและระบบตอมไรทอ
ระบบประสาท และระบบกลามเนอ เปนตวสำาคญททำาใหเกดพฤตกรรมโดยทระบบประสาททำาหนาทในการรบความรสก จากหนวยรบความรสก แลว
![Page 40: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/40.jpg)
สงกระแสประสาทไปยงสมองหรอไขสนหลงเพอตอบสนองตอไป เขยนเปนไดอะแกรม ดงน
ภาพท 4-1 พฤตกรรมสตวในหองทดลอง
![Page 41: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/41.jpg)
ภาพท 4-2 พฤตกรรมในการทำางานของระบบประสาทของพวกซเลนเทอเรต
พวกซเลนเทอเรต ระบบประสาทเร มพฒนาแตกไมมาก โดยระบบประสาทเปนแบบขายใยประสาท (nerve net) ทศทางการเคลอนทของกระแสประสาท จงไมมทศทางแนนอน พฤตกรรมเปนแบบงายๆ เชนเดยวกบพวกโพรทสต สวนในสงมชวตขนสง มระบบประสาททพฒนาไปมาก ทงในสวนของอวยวะรบความรสกและอวยวะตอบสนอง ดงนน พฤตกรรมจงมความสลบซบซอนกวาพวกแรกมาก สตวชนดเดยวกนหรอตางกน เมอไดรบสงกระตนอยางเดยวกน อาจแสดงพฤตกรรมเหมอนกนหรอตางกนกได ซงขนอยกบสภาวะของสตวในขณะนนๆ เชน อาย เพศ ความเจรญของระบบประสาทและกลามเนอรวมไปถงมลเหตจงใจดวย วามากนอยขนาดไหน อวยวะรบความรสกแบงออกไดเปน 3 กลม คอ
1.รบความรสกจากภายนอก ( exteroceptor ) โดยรบการกระตนจากสงเราภายนอก เชน
ตารบแสง หรบเสยง จมกรบกลน ผวหนงรบอณหภม เปนตน
![Page 42: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/42.jpg)
2.รบความรสกจากภายใน ( interoceptor ) โดยรบการกระตนจากสงเราภายใน เชน
ความรสกกระหายนำา ความรสกหว ความรสกตองการทางเพศ
3.รบการกระตนทงภายในและภายนอก ( propioceptor ) พวกนชวยทำาใหเราทราบ
ตำาแหนงของรางกายวาอยอยางไร ไดแก อวยวะททำาหนาททรงตวในห รวมทง ตวรบความรสกทอยในกลามเนอ เอน ขอตอดวย
สำาหรบหนวยตอบสนองเปนหนวยทแสดงออกของพฤตกรรม ระดบความเจรญและพฒนาของระบบตอบสนองจะสมพนธกบหนวยรบความรสกและระบบประสาทสวนกลาง กลามเนอเปนหนวยตอบสนองในสตวทวๆไป สวนในพวกโพรทสต ไมมกลามเนอ อาศยอวยวะอน ทำาหนาทแทน เชน ซเลย แฟลเจลลา หรอการไหลเวยนของโพรโทพลาซมในพวกอะมบา (amoeboid movement ) การตอบสนองมกเกยวของกบการเคลอนไหวและการเคลอนทเสมอ
การแสดงพฤตกรรมของสตวตองมสงเรามากระตน สตวจะแสดงพฤตกรรมเมอ มเหตจงใจ มเหตจงใจ ( motivation ) ใหแสดงพฤตกรรมนนๆ เหตจงใจ คอ ความพรอมภายในรางกายของสตว เชน ความหว ความกระหาย ความตองการทางเพศ เหตจงใจจะทำางานรวมกบปจจยภายในรางกายของสตวอกหลายประการ เชน สขภาพ ระดบฮอรโมน ระบบประสาท ระบบกลามเนอ หรอประสบการณตางๆ ทสตวไดรบเหตจงใจตามปกตตองสงพอประมาณ เชน รางกายขาดนำาเนองจากเสยเหงอมาก จะมผลไปกระตนสมองสวนไฮโพทาลามส (hypothalamus ) ใหเกดการกระหายนำา ขณะเดยวกนสมองสงการไปหนวยปฏบตการ (effector ) ใหเดนหานำาและเมอพบนำากจะ
![Page 43: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/43.jpg)
ดมไดทนท ตวกระตนทเหมาะสมคอ น ำา และความพรอมของรางกายสตว ทำาใหสตวปลดปลอยพฤตกรรมออกมาได คอ พฤตกรรมการดมนำาเรยกตวกระตนนวา ตวกระตนปลดปลอย (releasing stimulus) สวนกระแสประสาททไวตอตวกระตนปลดปลอยนำาน เรยกวา กลไกการปลดปลอยพฤตกรรม (releasing mechanism) โดยทวไปเหตจงใจและตวกระตนปลดปลอยจะเปนปฏภาคผกผนกน คอ ถามเหตจงใจสง สตวจะแสดงพฤตกรรมได โดยตวกระตนปลดปลอย ไมตองสงมากนก ในทางตรงกนขามถาเหตจงใจตำาตวกระตนปลดปลอยตองสงมาก ถงแสดงพฤตกรรมได เชน
สตวอม (เหตจงใจตำา) เมอนำาอาหารธรรมดา (ตวกระตนปลดปลอยตำา) มาใหสตวกนสตวไมแสดงพฤตกรรมกนอาหาร แตถาเปนอาหารชนดพเศษ (ตวกระตนปลดปลอยสง) สตวแสดงพฤตกรรมการกนอาหารได สตวหว (เหตจงใจสง) เมอนำาอาหารธรรมดา (ตวกระตนปลดปลอยตำา) มาใหสตวกนสตวกสามารถแสดงพฤตกรรมการกนอาหารได
![Page 44: manage.brr.ac.thmanage.brr.ac.th/biology/bio30253/work/ppt2C501G1.docx · Web viewกลไกการเก ดพฤต กรรมของส ตว การตอบสนองต](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041608/5e35a6aab27fc62ea97d5e92/html5/thumbnails/44.jpg)
บรรณานกรม http://watchawan.blogspot.com/2010/05/blog-post_5844.htmlhttp://www.nana-bio.com/e-learning/Behavior/social%20behavior.htmhttp://www.vcharkarn.com/lesson/view.php?id=1258