รปแบบการดำาเนนงานของกลมสจจะออมทรพยตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

กรณศกษาธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกOperation procedure of Sajja saving group according to Sufficiency Economy principle

A case study Sajja saving Bank of Ban Srikai Aok รนทรลภส ชยหรญกตต1

nruchani@hotmail.comดร. ปวณา คำาพกกะ2

It_rains@hotmail.comบทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก ซงไดนอมนำาเอาหลกการพงตนเองตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางในการดำาเนนงานในชมชน เปนการวจยและพฒนาทใชระเบยบวธวจยแบบบรณาการ โดยใชเทคนคการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมซงศกษาประชากรทงหมด ประกอบดวยคณะกรรมการ 9 คน และสมาชก 162 ครวเรอน เครองมอวจยประกอบดวย แบบสมภาษณเจาะลก แบบสอบถาม แบบสงเกต กระบวนการวเคราะหกลมและ การประชมกลมยอย ผลการวจยพบวารปแบบการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยประกอบไปดวย 5 องคประกอบคอ 1) การกอตง 2) สมาชก 3) คณะกรรมการ 4) การบรหารงาน 5) ระบบการดำาเนนงาน โดยไดนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางในการทำางานในแตละดานโดยเฉพาะแนวคดการพงพาตนเองในการรเรมกอตง คำาสำาคญ : ธนาคารสจจะออมทรพย เศรษฐกจพอเพยงAbstrace

This research aimed to investigate the operation of Sajja Savings Bank of Ban Srikai Aok based on a self-1 อาจารยประจำา,สาขาการบญช คณะบรหารศาสตร,มหาวทยาลยอบลราชธาน2 อาจารยประจำา,สาขาการจดการ คณะบรหารศาสตร,มหาวทยาลยอบลราชธาน

2

reliance method according to sufficiency economy principles. The methodology employed was participatory action research. The participants in the study were nine members of the bank’s committees and 162 household members. The research tools included in-depth interviews, questionnaires, observations, Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats (SWOT) analysis, and focus groups. The results of the research showed that the operations of the bank consisted of 5 elements: 1) establishment, 2) members, 3) committees, 4) administration, and 5) operational system. Sufficiency economy philosophy was applied to the operations of the bank, especially the practice of self-reliance in early establishment.Keywords:  Sajja Savings Bank: Sufficiency Economy

บทนำา จากความลมเหลวของการพฒนาทผานมา สงผลใหประชาชนประสบกบภาวะความยากจน และมหนสนมากมาย ถงแมรฐบาลจะมนโยบายตางๆ ออกมามากมายแตกยงไมสามารถแกปญหาใหหมดสนไปได แตดวยพระบารมขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทไดทรงพระราชทานหลกการและแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง เพอใหพสกนกรชาวไทยใชเปนแนวทางในการดำาเนนชวต มาตงแต

ป 2517 และทรงไดเนนยำาในคราวประเทศประสบกบภาวะวกฤตเศรษฐกจ เมอป 2540 จนกระทงตอมารฐบาลไดนำาหลกการดงกลาวไปบรรจเปนแผนพฒนาประเทศ ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 8 เปนตนมา (สศช.,2555)จากแนวทางดงกลาว ทเนนในเรองของการพงตนเองตงแตระดบบคคลและชมชน หนวยงานภาครฐจงไดสนบสนนใหประชาชนไดนอมนำาแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไปใชใหเกดเปน

3

รปธรรม เชน การพงตนเองดานอาหาร การสนบสนนจดตงกลมอาชพ การสรางรายได รวมทงใหความสำาคญกบการลดรายจายเพอใหเกดการออม ทงนมความคาดหวงวาเมอประชาชนไดนอมนำาไปปฏบตจะสามารถแกไขปญหาความยากจนและปญหาหนสนของตนเองจนกระทงสามารถแกไขปญหาของประเทศได การออม (Savings) ถอไดวาเปนเครองมอสำาคญอยางหนงทจะชวยในการแกไขปญหาหนสนของชาวบานการออมเปนเหมอนเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลทจะตองเรมจากตวบคคลจากนนการรวมกนของบคคลจะนำามาซงการออมระดบชมชนและพฒนาเปนระดบประเทศไดตอไป ซงสอดคลองกบการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงนในดานของชมชนซงมองวาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนำาไปประยกตใชไดใน 3 ระดบ คอ 1) ระดบจตสำานก เกดขนจากการทสมาชกในชมชนแตละคนตระหนกถงความสขและความพอใจในการใช

ชวตอยางพอด ดำาเนนชวตอยางสมถะ 2) ระดบปฏบต คอไดนำาเศรษฐกจพอเพยงลงสการปฏบตใน 4 ขนคอ (1) พงตนเองได (2) อยไดอยางพอเพยง (3) อยรวมกนอยางเอออาทร และ (4) อยดยงขนดวยการเรยนร และระดบท3) ระดบปฏเวธ คอสมาชกในแตละชมชนไดพฒนาชวตของตนเองใหดขนโดยเรมจากการพฒนาจตใจ ใหเกดความพอเพยงในทกระดบของการดำาเนนชวต ทงในระดบครอบครว ชมชน และขยายไปถงในระดบสงคม(คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง,2547; อาร เชอเมองพานและธเนศ ศรวชยลำาพนธ ,2544 (

จากแนวทางดงกลาว จงจดไดวาการออมเปนกลไกลอยางหนงของการประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงทสามารถสรางขนไดอยางเปนรปธรรม ปจจบนมหมบานจำานวนมากทนำาแนวคดการออมมาปรบใชในชวตประจำาวน ดงจะเหนไดจากการจดตงกลมออมทรพยขนภายในหมบานหรอชมชน ซงการออมนจะทำาใหชมชนมแหลงเงนทนทสามารถ

4

พงพากนเองในชมชนได โดย ไมตองเผชญกบการกยมเงนนอกระบบทมอตราดอกเบยทสงและชาวบานถกเอารดเอาเปรยบจากนายทน นอกจากนแลวยงกอใหเกดสวสดการตาง ๆ ทดตามมา สมาชกชมชนเกดความเอออาทรตอกนสงผลใหเกดความสมครสมานสามคคของคนในชมชน เกดอาชพทเขมแขง อนจะนำาไปสความเขมแขงดานเศรษฐกจของประเทศตอไป อยางไรกตาม จากรายงานการวจยหลายฉบบ พบวาการจดตงกลมออมทรพยของชาวบานมหลายรปแบบทงทกอตงอยางเปนทางการและไมเปนทางการและมหนวยงานหลายแหงทสนบสนนในการจดตงเชน สำานกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ เปนตน จากการดำาเนนงานทผานมามทงประสบความสำาเรจและลมเหลว ทงนอาจจะเนองมาจากเปาหมายและวตถประสงคทตางกน หรอแมกระทงความไมพรอมในการจดตง เปนการจดตงขนตามคำาสงของ

หนวยงานภายนอก โดยทชาวบานไมเหนความสำาคญ การขาดผบรหารทมความรความสามารถและการขาดความสามคคของคนในชมชน การบรหารทบงคบใชกฎระเบยบทเครงครดเกนไป(อรวรรณ สทธพทกษ,2548; มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย,2545; ศภางคนนตาและคณะ,2547; สนนทา แกวจนทร,2547; นพนธ หนแปน,2547) ปจจยดงกลาวจงเปนความสอดคลองทชมชนจะตองใหความสำาคญอนจะนำาไปสความสำาเรจดงเชนท บาว นาคร (2553)กลาววา ธนาคารชมชนและกลมออมทรพยทประสบความสำาเรจจะเกดจากแนวคดของประชาชนทตองการออมเงนและตอยอดดวยการเสรมสรางสวสดการภายในชมชนทำาใหประชาชนไดรสกถงความเปนเจาของธนาคารตนเอง เกดการสรางวนยการออมดวยตวเองและทสำาคญทำาใหกลมมความเขมแขงและยงยน

จากแนวทางการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกพบวา เปนธนาคารทไดรบการ

5

คดเลอกจากกรมการพฒนาชมชนใหเปนธนาคารตนแบบในการพฒนาไปสการเปนสถาบนการจดการเงนทนชมชน เนองจากเปนธนาคารทสามารถบรหารจดการเงนทนไดอยางยงยนและเปนรปแบบของการบรหารเงนทนอน ๆ ทกระจดกระจายอยในหมบานใหมาเปนหนงเดยว จงกอใหเกดความสะดวกสบายในการบรหาร ชมชนเกดกระบวนการเรยนรรวมกน เกดพลงในการตอรอง ดงเชน การรวมกลมกนเพอตอรองในการซอปย เมลดพนธขาวในราคาทถกลงโดยมธนาคารสจจะออมทรพยเปนแกนหลกในการจดซอและเมอสามารถลดรายจายไดจงเรมทำาการเพมรายได เชน การจดตงกลมทำาอาชพเสรมนอกเหนอจากการทำานา การปลกพชหมนเวยนตางๆ เพอบรโภคและขาย เมอสามารถเพมรายไดและลดรายจายทไมจำาเปนทำาใหมเงนเหลอเปนเงนออมทำาใหเกดการออมเงนขนในหมบานตามวตถประสงคของการจดตงธนาคารสจจะออมทรพยทตองการใหคนในชมชนสามารถนำาเงนมาฝากและกยม

ไปเปนทนในการประกอบอาชพทำาใหประชาชนมรายไดมากขนแกไขปญหาความยากจนไดและเปนผลใหปญหาหนสนและปญหาอนๆ ทเคยเกดขนเรมลดลงประชาชนสามารถอยไดโดยการพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง คนมความสข เกดความรกและสมครสมานสามคคของคนในชมชน และจากความสำาเรจในการดำาเนนงาน ดงกลาว ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาถงกระบวนการจดการอนนำาไปสความสำาเรจของธนาคารทสงผลตอความเขมแขงและยงยนของชมชน เพอจะไดนำาไปเปนตนแบบและขยายผลใหกบหมบานและชมชนอน ๆ ตอไปวตถประสงคการวจย เพอศกษารปแบบการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกโดยการพงตนเองตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงทฤษฏทเกยวของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนบเปนแนวทางปฏบตเพอใหชวตดำาเนนไปในทางสายกลางทเหมาะสม

6

สอดคลองกบวถความเปนอยอนเรยบงายของคนไทย ซงสามารถนำามาประยกตใชใหเหมาะสมกบประชาชนทกระดบ ทงระดบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรและระดบประเทศได โดยมคณลกษณะทสำาคญ คอ 1) ความพอประมาณ หมายถง ความพอดตอความจำาเปนและเหมาะสมกบฐานะของตนเอง สงคม สงแวดลอม รวมทงวฒนธรรมในแตละทองถน ไมมากเกนไป ไมนอยเกนไป และตองไมเบยดเบยนตนเองและผอน 2) ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจดำาเนนการเรองตางๆ อยางมเหตผลตามหลกวชาการ หลกกฎหมาย หลกศลธรรม จรยธรรมและวฒนธรรมทดงาม คดถงปจจยทเกยวของอยางถวนถ โดยคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทำานนๆ อยางรอบคอบ 3) ภมคมกนทดในตว หมายถงการเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมเพอใหสามารถปรบตวและรบมอไดอยาง

ทนทวงท เงอนไขสำาคญเพอใหเกดความพอเพยงการตดสนใจและดำาเนนกจกรรมตางๆ ตองอาศยทงเงอนไขคณธรรม หลกวชา และเงอนไขชวตเปนพนฐาน เงอนไขคณธรรม เสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหมความซอสตยสจรต ร รก สามคค ไมโลภ ไมตระหน และรจกแบงปนใหผอน เงอนไขหลกวชา อาศยความรอบร รอบคอบและระมดระวงอยางยง ในการนำาวชาการตาง ๆ มาใชวางแผนและดำาเนนการทกขนตอน เงอนไขชวต ดำาเนนชวตดวยความอดทน มความเพยร มสต และปญญา บรหารจดการการใชชวตโดยใชหลกวชาและคณธรรมเปนแนวทางพนฐาน(สศช.,2550 )ในการนอมนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบต ทกคนสามารถนำามาเปนหลกปฏบตในการดำาเนนชวตได โดยตอง “ระเบดจากขางใน” คอการเกดจตสำานก มความศรทธาเชอมน เหนคณคาและนำาไปปฏบตดวยตนเอง แลวจงขยายไปสครอบครวชมชน สงคมและประเทศชาตตอไป และใน

7

ดานของชมชนไดมองวาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนำาไปประยกตใชไดใน 3 ระดบ คอ 1) ระดบจตสำานก เกดขนจากการทสมาชกในชมชนแตละคนตระหนกถงความสขและความพอใจในการใชชวตอยางพอด ดำาเนนชวต”อยางสมถะ” ประกอบสมมาอาชพหาเลยงตนเองไดอยางถกตอง ไมใหอดอยาก หรอโลภแลวตกตวงหรอเบยดเบยนผอนจนเกนความจำาเปน มการแบงปนไปยงสมาชกคนอนๆ ในชมชน อยางไรกตามแมวาระดบความพอเพยงของสมาชกแตละคนจะไมเทาเทยมกน แตสมาชกทกคนทดำาเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเหนสอดคลองกนในการยดมนหลก 3 ประการ คอ(1) การใชชวตบนพนฐานของการรจกตนเอง รจกพฒนาตนเองดวยการพยายามทำาจตใจใหผองใส (2) การคดพงพาตนเองและพงพาซงกนและกนในการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ มการชวยเหลอซงกนและกนในชมชน (3) การใชชวตอยางพอเพยง รจกลดกเลสและลดความตองการของตนเองลงเพอให

เหลอแรงและเวลาในการพฒนาคณภาพชวต ตลอดจนทำาประโยชนใหแกสวนรวมไดมากขน 2)ระดบปฏบต คอไดนำาเศรษฐกจพอเพยงลงสการปฏบตใน 4 ขนคอ (1) พงตนเองได (2) อยไดอยางพอเพยง (3) อยรวมกนอยางเอออาทร และ (4) อยดยงขนดวยการเรยนร และขนท 3) ระดบปฏเวธ (ผลทเกดจากการปฏบต) คอ สมาชกในแตละชมชนไดพฒนาชวตของตนเองใหดขนโดยเรมจากการพฒนาจตใจ ใหเกดความพอเพยงในทกระดบของการดำาเนนชวต ทงในระดบครอบครว ชมชน และขยายไปถงในระดบสงคม คอ (1) ความพอเพยงระดบครอบครวคอ การทสมาชกในครอบครวมความเปนอยในลกษณะทพงพาตนเองไดอยางมความสข ทงทางกายและทางใจ สามารถดำาเนนชวต ไดโดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน รวมทงไมเปนหนหรอมภาระดานหนสนของตนเองและครอบครว แตสามารถหาปจจย 4 มาเลยงตนเองไดโดยทยงมเหลอเปนสวนออมของครอบครวดวย(2)

8

ความพอเพยงในระดบชมชน เกดขนจากการทสมาชกแตละครอบครวมความพอเพยงในระดบครอบครวแลวจงรจกรวมกลมกนทำาประโยชนเพอสวนรวม (3) ความพอเพยงในระดบสงคมเกดขนจากการรวมกลมของชมชนหลายๆแหงทมความพอเพยงมารวมกนแลกเปลยนความร สบทอดภมปญญาและรวมกนพฒนาตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเพอสรางเปนเครอขายเชอมโยงระหวางชมชน ใหเกดเปนสงคมแหงความพอเพยง (คณะอนกรรมการการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง,2547)วธดำาเนนการวจย1. ขอบเขตการวจย เปนงานวจยเชงบรณาการ ระหวางงานวจยเชงปรมาณและคณภาพ ทใชเทคนคการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) เปนกระบวนการขบเคลอน โดยมงเนนศกษาเฉพาะธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก หม 4 ตำาบลเมองศรไค อำาเภอวารนชำาราบ จงหวดอบลราชธาน

2. ประชากรและกลมตวอยาง เปนการศกษาทงหมดของประชากร โดยแบงเปน 2 กลมคอ1) คณะกรรมการของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก จำานวน 9 คน และ 2) สมาชกของธนาคารสจจะออมทรพยบ านศร ไคออก จำานวน 162 ครวเรอน 3.เครองมอและการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 1) แบบสอบถาม (Questionnaires) ขอมลพนฐาน ความคดเหนตอการดำาเนนงานของสมาชกและคณะกรรมการเพอนำาไปสการวเคราะหเพอเปนฐานขอมลสำาหรบการตรวจสอบและการวเคราะห2) การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) เ ป น ก า รสมภาษณคณะกรรมการและสมาชก เก ยวก บขอม ลด านบรบทช มชน กระบวนการกอตง ผลการดำาเนนงาน ตลอดทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ 3) กระบวนการวเคราะหกลมโดยใชเครองมอ SWOT

9

Analysis รวมกบคณะกรรมการและสมาชกเพอใหทราบถงศกยภาพ จดแขง และปญหาของกลมทำาใหผวจยไดทราบถงขอมลเกยวกบปญหา อปสรรคการดำาเนนงานอนจะนำาไปสการพฒนา 4) แบบสงเกต (Observation) เปนการสงเกตพฤตกรรมของคณะกรรมการและสมาชก ทงแบบมสวนรวมและแบบไมมสวนรวม5) การประช มกล มยอย (Focus Group) เพอตรวจสอบและยนยนขอมล อนนำาไปสการตความ การสรป และแนวทางการพฒนา 4. การวเคราะหขอมลและสถตทใช การวเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยโปรแกรมสำาเรจรป คาสถตทนำาเสนอ ได แก รอยละ(Percentage) คาเฉลย (Mean) ส ำาหรบขอมลเชงคณภาพ วเคราะหสงเคราะหดวยการตความและนำาเสนอขอมลดวยสถตเ ช ง พ ร ร ณ น า (Descriptive Statistics) ผลการศกษา ธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก ตงอยทบานศรไคออก หมท 4 ตำาบลเมองศรไค

อำาเภอวารนชำาราบ จงหวดอบลราชธาน ซงอยตดกบมหาวทยาลยอบลราชธานดานทศใต นบเปนอกหมบานหนงทไดนอมนำาหลกปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง มาประยกตใชกบชมชน พรอมไดมการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตขน โดยเนนการออมเงนในรปสจจะออมทรพยซงนบเปนความตองการของคนในชมชนทตองการออมเงนเปนของตนเอง มการรวมกลมครงแรกเมอ 2 เมษายน ภายใตชอวา 2546 “กลมสจจะออมทรพยบานศรไคออก” ตอมาเปลยนชอเปน “ธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก” ปจจบนมสมาชกกวา 500 คน สมาชกในชมชนใหความรวมมอเปนอยางด มการฝากเงนอยางตอเนอง สำาหรบการบรหารงานพบวาบรหารงานในรปแบบของคณะกรรมการ จากผลการดำาเนนงานพบวาสมาชกมความพงพอใจมากตอการบรหารงานของคณะกรรมการ ชมชนไดรบประโยชนอยางทวถง ไมมความขดแยง จนกระทงไดรบการยอมรบจากคนภายในชมชน จากหนวยงานนอกชมชน และหนวยงานราชการตางๆ จนกระทงมคนมาศกษาดงานดานการบรหารจดการอยางตอเนอง ทง

การดำาเนนงานของธนาคาร

สจจะออมทรพยบานศร

ไคออกตามแนวทาง

เศรษฐกจพอเพยง

สมาชก

คณะกรรมก

าร

การบรหารงาน

ระบบการ

ดำาเนนงาน

การกอตง

10

หนวยงานภายในจงหวดและนอกจงหวดมากมาย จากความสำาเรจดงกลาว ผวจยและชมชนจงมความเหนพองกนวา ปจจยหรอรปแบบทสงผลใหการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกประสบความสำาเรจนนประกอบดวย 5 องคประกอบ คอ 1) การกอตง 2) สมาชก 3) คณะกรรมการ 4) การบรหารงาน 5) ระบบการดำาเนนงาน ดงภาพท1 ซงในแตละองคประกอบพบวามขนตอนและรายละเอยดดงน

1) การกอตง เปนจดเรมตนทมความสำาคญทสด ซงจะตองเกดขนจากความตองการของคนในชมชนสำาหรบการพงพาตนเองและพงพากนเอง และการมผนำาทเขมแขง ซงมความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจะสามารถสรางความมนใจและความนาเชอถอของคนในหมบานได จากนนจงคอยๆ รเรมนำาแนวคดการออม ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในชมชนใหเหนเปนรปธรรม และคอยๆ กาวไปทละขน เพอชใหเพอน

สมาชกไดเหนถงความสำาคญ และทราบถงปญหาเกยวกบการกยมเงนจากกองทนเงนลานของรฐบาลทนำาลงมาใหเปนทนประเดมในครงแรก ซงเงนทนดงกลาวเปนของรฐบาล และมเงอนไขททกคนจะตองปฏบตตาม โดยทชมชน และกลมไมมอสรภาพในการกยม อกทงไมมสทธในการแสดงความคดเหนแถมยง จะตองปฏบตตามระเบยบของทางราชการทกประการ และสกวนหนง

หากภาครฐเอาเงนคน หรอไมมเงนใหกยมชมชนจะทำาอยางไร จากประเดนดงกลาวทผนำาชมชนไดจดประกายแนวความคดใหกบสมาชกของกองทนเพอใหเกดแรงบนดาลใจในการทจะลกขนมาเพอหาทางออกใหกบชมชนของตน โดยจะตองใหหมบานมแหลงเงนทนทเปนของคนในหมบาน ซงจะสามารถมอสระในการบรหารตามวถชวตของชมชน

ภาพท 1 รปแบบการดำาเนนงานของธนาคาร สจจะออมทรพยบานศรไคออก

11

อยบนฐานของความไวเนอเชอใจกน ชาวบานสามารถแสดงความคดเหนและมสวนรวมในธนาคารทรวมกนจดตงขน ในขนตอนนนบวาผนำาชมชนหรอผรเรมกอตงธนาคารจะตองเปนคนทคนสวนใหญใหการยอมรบ หรอทเรยกวา “มบารม” การกอตงธนาคารจงจะประสบความสำาเรจ ตลอดทงพยายามในการปลกฝงแนวคดการออมใหกบคนในชมชนอยางตอเนอง ชใหเหนถงขอดของการออมและใหชาวบานไมรสกวาเงนทฝากทกเดอนไมเปนภาระมากเกนไป อกทงการมธนาคารของตนเองจะทำาใหเกดความสะดวกในการไปใชบรการ สามารถกยมไดงาย มผลตอบแทนทงในรปเงนปนผลและสวสดการตาง ๆ เมอชาวบานเขาใจและเหนถงผลดทำาใหหมบานสามารถจดตงธนาคารสจจะออมทรพยขนมาได ดงขอคดเหนของสมาชกทมตอการจดตงกลมตางมความเหนวาเปนความคดทดททำาใหชมชนเขมแขง สามารถพงพากนเองไดภายในชมชน ดงคำากลาวของนางสมพร ศรมาบตร หนงในสมาชกของ

ชมชนทมความเหนวา “…การตงธนาคารสจจะออมทรพยขนในชมชน ทำาใหตนมความรสกวาเกดความอบอนเหมอนกบมเงนทนอยใกลๆ ซงจะทำาใหตนเองมความสะดวกสบายขน...” นอกจากนน สมาชกสวนใหญยงไดมความเหนเพมเตมวาในการจดตงธนาคารขนในชมชนนน นบเปนการสงเสรมการออมขนในชมชนซงจะสามารถพงตนเองไดในอนาคต จากการศกษาพบวาสมาชกมความพงพอใจในระดบ(มาก(4.01 กบการกอตงธนาคารสจจะออมทรพยขนในชมชนของตนเอง 2) สมาชก นบเปนหวใจสำาคญของธนาคาร เพราะการทธนาคารจะอยรอดไดจะตองมสมาชกทด มความซอสตย จากการศกษาพบวา วธการไดมาของสมาชกของธนาคารมหลายวธ ไดแก การเดนพบปะชาวบานในแตละครวเรอนเพออธบายขอดของการออมเงน การประชาสมพนธผานหอกระจายเสยงในหมบาน การรณรงคการออมในวนสำาคญตางๆ ทงในวดและโรงเรยนการใชวธปากตอปากใหสมาชกบอกตอถง

12

ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกธนาคาร การใชระบบเครอญาตในการชกจงเปนสมาชก จากวธตาง ๆ เหลานแสดงใหเหนวาคณะกรรมการมแนวคดในการทำางานเชงรก ใชความคนเคย ความเชอถอซงกนและกน ตลอดทงเจตนาดทตองการใหคนในชมชนสามารถพงพากนเองได ในสวนของชาวบานตางกมความตระหนกในเรองของการออม และเหนวาเปนธนาคารของชมชนเปนสงทตองรวมกนรกษาไว นอกจากนยงสรางความสะดวกในการเดนทางมาใชบรการเนองจากอยภายในหมบานและสามารถพงพาไดเมอมความเดอดรอนจงสนใจสมครเปนสมาชกดงจะเหนไดวาเมอสมครเปนสมาชกแลวจะไมมการลาออก และจากการศกษาขอมลในเชงปรมาณยงพบวา

เหตผลในการเขาเปนสมาชกของธนาคาร มทงหมด 13 เหตผล และเหตผลทสมาชกสวนใหญเลอกคออยใกลบาน รองลงมาไดแก ตองการมเงนเกบออม และไดรบเงนปนผล คดเปนรอยละ 69.60 56.5 และ 54.70 ตามลำาดบ ดงตารางท 1นอกจากนนยงพบวาหลกเกณฑของการเปนสมาชกธนาคารจะรบสมครสมาชกทกเพศ ทกวยแตตองฝากเงนออมอยางสมำาเสมอและยอมรบพรอมทงปฏบตตามกฎระเบยบตาง ๆ ทธนาคารกำาหนดไว รวมทงตองมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในกจกรรมตางๆ ของธนาคาร ทงนสามารถสรปองคประกอบของการเปนสมาชกไดดงภาพท 2

ตารางท 1 2 จำานวนและรอยละของเหตผลการสมครเปนสมาชกของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก

เหตผลในการตดสนใจเขารวมเปนสมาชกของธนาคาร

จำานวน(คน)

รอยละ

1. สะดวกใกลบาน 112 69.62. ตองการมเงนเกบออม 91 56.53. ไดรบเงนปนผล 88 54.74. ไววางใจคณะกรรมการ 73 45.3

สมาชก

ระบบเครอญาต การ

ประชาสมพน

ธตระหน

กในเรองการออม

ความเปน

เจาของรวมกน

มสวนรวมใน

การแสดง

ความคดเหน

13

5. บรการเปนกนเอง 69 42.96. กยมไดงาย 67 41.67. เพราะเปนธนาคารของหมบานตองการสนบสนน

54 33.5

8. มสวสดการทด 37 239. ธนาคารมความมนคง 34 21.110. ดอกเบยเงนกตำา 30 18.611. ตองการกยมเงน 21 1312. เพอนหรอญาตทเปนสมาชกเดมชกจง 13 8.113. เหนคนสวนใหญในหมบานเขาเปนสมาชก 13 8.1

3) คณะกรรมการ การบรหารงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไ ค อ อ ก จ ะ อ ย ใ น ร ป ข อ ง ค ณ ะกรรมการ จ ำานวน 9 คน ซ งได มาจากการเสนอชอของคนในหมบาน สวนใหญเปนคนทมจตอาสา มเวลาทำางานเพอสวนรวมและทำางานรวมกบผอนไดเมอไดรายชอผทเหมาะสมแลว จงนำารายชอดงกลาวเสนอตอทประชมประชาคมหมบานเพอรบรอง

นบเปนวธการทโดดเดนทมความแตกตางจากชมชนอนทสวนใหญมกจะใชวธการเลอกตง (ดงตารางท2) ซงบางครงคนทถกเลอกจะไมคอยมเวลาใหกบการทำางานกลม หรอสวนรวม เพราะการทำางานใหกบหมบานถอวาเปนคนทมจตใจทด มจตอาสา และจะตองอทศเวลาเพอสวนรวมโดยไม เห นแ ก ค า จ าง หร อ ม ค าตอบแทน ส ำาหรบวาระการด ำารงต ำาแหน งของคณะกรรมการจะก ำาหนดคราวละ 4 ป เพ อ ให เก ดความตอเนองในการทำางานและเปนทเชอใจของสมาชก ถงแมทผานมาธนาคารเคยกำาหนดวาระการดำารงตำาแหนงคราวละ 2 ป และเมอหมดวาระมการเสนอชอเขามาใหมกพบวาคณะกรรมการยงเปนคนกลมเดมแสดงใหเหนวาสมาชกใหความไว

ภาพท 2 องคประกอบของการ

14

วางใจกบกรรมการเนองจากคณะกรรมการทำางานด มความซอสตย เสยสละเพอสวนรวมและจากการวจยทใชเครองมอทหลากหลายไมวาจะเป นขอมลเชงปรมาณทได จากแบบสอบถามการสมภาษณ และการสนทนากล มยอยพบวา ขอม ลม ความสอดคลองกนจงนบไดวาดานคณะกรรมการถอเปนจดแขงของธนาคารแหงน สวนเร องของการกำาหนดบทบาทหนาทของกรรมการ

แต ล ะคนจะพจ ารณาจาก คว ามสามารถสวนตวและเวลาในการทจะสามารถรบภาระหนาทในแตละดาน ถงแมทกคนจะมตำาแหนงหนาทตางก น แ ต เ ม อ ม ก า ร ป ร ะ ช ม ค ณ ะกรรมการทกคนจะมส ทธ ในการแสดงความคดเหนอยางเสมอภาคซงถอไดวาเปนหวใจสำาคญอยางหนงในการทำางานรวมกน ทงนสามารถสรปองคประกอบของคณะกรรมการได ดงภาพท 3

ตารางท 2 ความคดเหนสมาชกตอการไดมาของคณะกรรมการ

การสรรหาคณะกรรมการจำานวน (คน) รอยละ

1. มาจากการเสนอชอและใหสมาชกทงหมดรบรอง 110 67.92. มาจากการเลอกตงสมาชกบางสวนและแตงตงจาก ผทรงคณวฒบางสวน 48 29.63. อนๆ 4 2.5

รวม 162 100จำานวนของคณะกรรมการ x = 10 S.D.=

6.14จำานวนปในการดำารงตำาแหนง x = 4 S.D.=

6.09

15

4) การบรหารงาน ธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกมการแบงโครงสรางการบรหารงานประกอบดวย ประธาน รองประธาน ฝายเลขานการ ฝายตรวจสอบ ฝายเหรญญก ฝายประชาสมพนธ ฝายการเงน และฝายสนเชอ ซงการแบงฝายบรหารมมากขนจากเดมเนองจากมจำานวนสมาชกเพมขนและกจกรรมตางๆ ของธนาคารมมากขนโดยผปฏบตงานแตละฝายจะตองไดรบการพฒนาตนเอง เชนเขารวมอบรมกบหนวยงานตาง ๆ เพอนำาความรมาใชในการพฒนาปรบปรงการทำางานขององคกร เมอมการจดตงขนสงสำาคญทจะทำาใหองคกรสามารถบรหารงานไดบรรลเปาหมายยอมตองมการตงกฎ ระเบยบตางๆ เพอเปนเครองมอทชวยในการ

บรหาร สำาหรบธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกกเชนเดยวกนไดมการกำาหนดระเบยบของธนาคารซงวธการกำาหนดกฎ ระเบยบตาง ๆจะใชการนำาแนวทางปฏบตททำาอยเดมมากำาหนดขนเปนระเบยบ จาก

นนจงนำาไปใหสมาชกแสดงความเหน ซงการทำาเชนนจะทำาใหไมเกดปญหาในการไมยอมรบและไมปฏบตตามกฎระเบยบเนองจากเปนสงทสมาชกเคยรบรและปฏบตมาแตเดมอยแลว ทงนคณะกรรมการมองวาองคกรท

คณะกรรมการ

ผมจตอาสา

ทำางานเพ อสวน

รวมได จากการ

เสนอชอชาวบานเหน

ชอบ

กำาหนดบทบาทหนาท

ตามความสามารถสวน

ตว

มอสระและความเสมอภาคในการแสดงความ

คดเหน

ภาพท 3 องคประกอบของคณะกรรมการธนาคาร

การบรหารงาน

โครงสรางองคกรทชดเจน

การพฒนาตนเองของผบรหาร

การกำาหนด

กฎระเบยบท

เขากบบรบทชมชน

การรบฟงความคดเหนจาก

ประชาคม

ภาพท 4 องคประกอบของการ

16

ตงขนใหมไมควรกำาหนดกฎระเบยบใหมากจนเกนไปเนองจากทำาใหสมาชกและคณะกรรมการมความลำาบากในการปฏบตงานแตควรใชวธคอยเปนคอยไปใหเกดการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง และเมอทกคนเรมปฏบตจนเคยชนจงคอยนำามาเขยนเปนกฎระเบยบและประกาศใชจะทำาใหสมาชกไมรสกวาเกดความยงยาก นอกจากนในการกำาหนดกฎระเบยบควรมการเขยนใหอำานาจกรรมการสามารถตดสนใจเรองเรงดวนไดโดยใชมตกรรมการเพราะบางครงอาจเกดเหตการณทจำาเปนเรงดวนหากตองเรยกประชมสมาชกจะทำาใหไมทนกาลซงอาจสงผลเสยตอธนาคารไดจงควรเปดชองใหกรรมการสามารถมมตเปนทสนสด แตอยางไรกตามตองนำาเรองแจงใหสมาชกทราบในภายหลงและควรเปดโอกาสใหสมาชกสามารถยนชอรวมขอแกไขระเบยบไดหากเหนวากฎระเบยบขอใดไมเหมาะสม อยางไรกตามจากขอมลเชงปรมาณยงพบวาขอคดเหนของสมาชกตอการดำาเนนงานของธนาคารนน สมาชกมความ

เหนวาในกระบวนการมสวนรวม คณะกรรมการเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมเกอบทกเรองโดยเฉพาะในเรองของการจดทำาระเบยบ ซงพบวา สมาชกสวนใหญกวารอยละ 70 เหนดวยกบการทคณะกรรมการจะจดทำาและยกรางระเบยบแลวนำาเสนอใหสมาชกแสดงความเหน ดงตารางท 3 นอกจากนนยงพบวา ตลอดระยะเวลาตงแตกอตงธนาคารมาจนถงปจจบนนธนาคารยงคงสามารถบรหารงานไดตามวตถประสงคทตงไวทกประการ อกทงยงสามารถทำาประโยชนใหกบคนในชมชนไดเปนอยางด และจากการศกษาสมาชกไดแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนทไดรบจากธนาคารนน สมาชกสวนใหญมความเหนวาตนเองสามารถมเงนออมไดทกเดอน คดเปนรอยละ 88.9 และการมแหลงเงนกรอยละ 51.9 การไดรบผลตอบแทนทสงรอยละ 48.1 ตามลำาดบดงตารางท 4 และสามารถสรปองคประกอบของการบรหารงานได ดงภาพท 4

17

5) ระบบการดำาเนนงาน ธนาคารมความตองการทจะพฒนาใหเปนธนาคารทไดมาตรฐาน จงไดแบงระบบการดำาเนนงานเปน 5 ดาน คอ 1) การฝากถอน 2) การกยม 3) การสมครสมาชก 4) การบญชและควบคมภายใน 5) การจายปนผล โดยไดนำาโปรแกรมสำาเรจรปเขามาชวยในการทำางานแตละระบบควบคกบการจดทำาดวยมอ รวมทงมการจดทำาเอกสาร หลกฐาน ตาง ๆ เชนใบสำาคญรบเงน สญญากยมเงน สญญาคำาประกน อกทงการจดทำาสมดบญชทสามารถทราบยอดคงเหลอตาง ๆ ไดทนทพรอมทงมการจดทำาสมดเงนฝากใหแกสมาชกทเปนมาตรฐานเชนเดยวกบธนาคารพาณชยทวไป โดยทระบบตาง ๆ นไดจดทำาขนภายใตการควบคมภายในทดเพอสรางความเชอถอใหแกสมาชก ประกอบดวย 1)กา

รฝากถอน ธนาคารจะมเจาหนาทการเงน ทำาหนาทรบฝากถอน โดยในแตละวนจะมสมาชกมาใชบรการฝากถอน ประมาณ 25 – 40 ราย ปจจบนธนาคารมยอดเงนฝากของสมาชกอยประมาณ 4 ลานบาท ในการฝากถอนสมาชกจะตองเขยนใบรายการฝากหรอถอนยนคกบสมดคฝากจากนนพนกงานจะทำาการบนทกลงในระบบรบฝากเมอสนวนจะทำาการออกรายงานสรปรบฝากจากระบบ จะทำาใหทราบยอดคงเหลอของสมาชกแตละราย 2) การกยม ธนาคารจะทำาการปลอยกใหกบสมาชกโดยมเจาหนาทสนเชอทำาหนาทในการใหบรการโดยจะทำาการปลอยกไดสงสดไมเกน 10 เทาของเงนฝากหรอหากตองการกจำานวนมากสามารถขอยนกไดแตตองมหลกทรพยคำาประกนทงนจะพจาณา

18

การปลอยกจาก ฐานเงนฝาก ระยะเวลาการเปนสมาชก ประวตการชำาระหนทผานมา ปจจบนธนาคารไดอนมตเงนกไปแลว 89 ราย รวมเปน

เงน 2,500,000 บาท สำาหรบเหตผลการกสวนใหญเพอนำาไปใชในการหมนเวยนทำาการเกษตรและคาขาย และมบางสวนไปใชในการ

ตารางท3 ความคดเหนของสมาชกตอการจดทำากฎระเบยบของธนาคารสจจะออมทรพย

จำานวน (คน)

รอยละ

1. คณะกรรมการจดทำาแลวนำาเสนอใหสมาชกแสดงความเหน

116 71.6

2. สมาชกรวมจดทำาตงแตตนแลวใหคณะกรรมการนำาไปสรป

26 16.0

3. มอบหมายใหเปนอำานาจของคณะกรรมการจดทำา

18 11.1

4. อนๆ 2 1.2รวม 162 100

ตารางท 4 ประโยชนของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกทสมาชกทไดรบ

ประโยชนทไดรบ จำานวน (คน)

รอยละ

1. สามารถมเงนออมไดทกเดอน 144 88.92. มแหลงเงนกทสะดวกไมยงยาก 84 51.93. ไดรบเงนปนผลตอบแทนสง 78 48.14. ไดรบสวสดการกซอปย 58 35.85. ไดรบสวสดการรกษาพยาบาล 41 25.36. เสยดอกเบยในอตราทตำา 39 24.17. ไดรบสวสดการฌาปนกจศพ 30 18.5

19

ศกษาบตร ตลอดระยะเวลาทผานมาการปลอยกยงไมเผชญกบปญหาหนเสย ทงนเนองจากมการใชระบบบคคลคำาประกนเงนก โดยธนาคารกำาหนดวาหากผกไมชำาระหนผคำาจะถกหกเงนจากยอดเงนฝากจงทำาใหผคำาจะไปตดตามใหผกมาชำาระหนเองซงเปนวธการทไดผลดมาก สวนปญหาการสงชำาระหนชาจะใชระบบตดตามโดยคณะกรรมการ และมการคดคาปรบทำาใหลดปญหาการชำาระหนเกนเวลาได ปจจบน ธนาคารมสภาพคลองทดในการดำาเนนงาน เนองจากธนาคารมยอดเงนฝากจำานวนมากทำาใหไมมปญหาในเรองไมมเงนใหสมาชกกยม ในขนตอนการกยมสมาชกจะตองกรอกแบบฟอรมการขอกเพอยนใหกบคณะกรรมการอนมตเมอผานการอนมตจะนดสมาชกมาทำาสญญาเงนกและสญญาคำาประกน โดยเจาหนาทจะทำาการบนทกขอมลการกในระบบและมการเรยกเกบคาธรรมเนยมการก สำาหรบขนตอนของการชำาระเงนตนและดอกเบยเมอสมาชกมาชำาระจะทำาการบนทกในระบบรบชำาระหน

และจดพมพใบเสรจเปนหลกฐานใหกบสมาชกในตอนสนวนเจาหนาทจะทำาการออกรายงานสรปยอดหนทไดรบชำาระและยอดหนคงเหลอจากระบบ 3) การสมครสมาชก ธนาคารกำาหนดใหบคคลทจะสมครเปนสมาชกจะตองมชออยในทะเบยนบานของหมบานโดยสมาชกจะตองฝากสจจะออมทรพยอยางนอยเดอนละ 10 บาท ตอมาในป 2552 มตของทประชมใหญประจำาป ไดกำาหนดใหสามารถเปดรบสมาชกจากกลม องคกรตาง ๆ จากภายนอกหมบานได และในป 2554 ไดเปดโอกาสใหบคคลทวไปจากหมบานอน ๆ เขามาสมครเปนสมาชกของธนาคารได ในขนตอนการรบสมครสมาชกผสมครจะกรอกแบบฟอรมการสมครสมาชกและแนบเอกสารทใชในการสมครรวมถงเงนสำาหรบชำาระคาธรรมเนยมสมดเงนฝาก จากนนเจาหนาทจะบนทกขอมลลงในระบบการรบสมครสมาชกและออกใบเสรจรบเงนคาธรรมเนยมสมดเงนฝากสมาชกจะไดรบสมดเงนฝากเพอนำามาใชในการฝากเงนครงตอไป 4)

ระบบการ

ด ำาเน น

งาน

การฝากถอนเง น การก

ย มเง น

การสมครสมาช

ก

การบญ ช และ

ควบค ม

ภายใน

การจาย

ป นผล

20

การบญชและการควบคมภายใน ธนาคารมการจดทำางบการเงนคองบกำาไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงน นอกจากนยงมการวางระบบควบคมภายในเกยวกบสนทรพย โดยเหรญญกจะมหนาทในการจดทำางบการเงนดงกลาว ซงการจดทำาบญชยงคงทำาทงในสมดบญชและทดลองใชโปรแกรมสำาเรจรปโดยสมดบญชทใชในการบนทกบญช

ประกอบดวย สมดเงนรบฝาก, สมดบนทกการถอนเงน, สมดเงนใหกและสมดรบชำาระหน สมดบนทกรบจายประจำาวน,สมดทะเบยนคมสนทรพย โดยขนตอนของการจดทำางบการเงนรายการทบนทกในสมดเลมตาง ๆ จะถกผานไปบญชแยกประเภทและจดทำางบ

การเงน 5) การจายปนผลเมอธนาคารจดทำางบการเงนเรยบรอยคณะกรรมการจะนำางบกำาไรขาดทนมาประชมเพอกนสำารองและกำาหนดอตราการจายเงนปนผลซงคำานวณจากกำาไรสทธหารดวยยอดเงนฝากรวมคณดวยหนงรอย จากนนจงแจงใหสมาชกทราบถงเงนปนผลทแตละรายไดรบเพอตรวจสอบแลวจงทำาการโอนเงนเขาในบญชของสมาชกแตละราย จากขนตอนการดำาเนนงานทงหมดสามารถสรปองคประกอบของระบบการดำาเนนงานไดดงภาพท5สรปและอภปรายผลการวจยน มวตถประสงค เพอศกษารปแบบการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกโดยการพงตนเองตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เปนการวจยและพฒนาทใชระเบยบวธวจยแบบบรณาการระหวางการวจยเชงปรมาณ และเชงคณภาพ โดยใชเทคนคการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเปนกลไกลในการขบเคลอนกจกรรม

ภาพท 5 องคประกอบของระบบ

21

เปนการศกษาทงหมดของประชากรประกอบดวยคณะกรรมการ 9 คน และ สมาชกของธนาคารสจจะออมทรพย162 ครวเรอนเครองมอวจยประกอบดวยแบบสอบถาม แบบสมภาษณเจาะลก แบบสงเกต และการประชมกลมยอย จากการวจย พบวาชมชนบานศรไคออกเปนชมชนทอาศยอยเปนระบบเครอญาต คนในหมบานรจกมกคนกนเปนอยางด และมความสมครสมานสามคค รจกเกบออมทำาใหเศรษฐกจของหมบานอยในระดบทด สามารถสรางความมนคงใหกบชมชนจนกระทงจดตงธนาคารสจจะออมทรพยของชมชนขนเพอเปนทพงใหกบคนในชมชน นบไดวาเปนการนอมนำาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชอยางเปนรปธรรม และจากความสำาเรจดงกลาว จงสามารถสรปเปนรปแบบของการดำาเนนงานของธนาคารสจจะออมทรพย ไดเปน 5 องคประกอบ ดงน

1. การกอตง หรอกระบวนการกอเกด จะตองเกดจากความตองการของคนในชมชนอยาง

แทจรง ทจะตองการใหชมชนพงพากนเองได

2. สมาชก สำาหรบการไดมาซงสมาชกมวธการไดมาทหลากหลาย ไดแก การเดนพบปะชาวบานในแตละครวเรอนเพออธบายขอดของการออมเงน การประชาสมพนธผานหอกระจายเสยงในหมบาน การรณรงคการออมในวนสำาคญตางๆ ทงในวดและโรงเรยน การใชวธบอกตอปากตอปากโดยใหสมาชกบอกตอถงประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชก การใชระบบเครอญาตในการชกจงมาเปนสมาชก

3. คณะกรรมการ การบรหารงานของธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออก เปนการบรหารงานในรปแบบของคณะกรรมการ จำานวน 9 คน ซงลวนแตเปนผมจตอาสา

4. การบรหารงาน ธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกมการแบงโครงสรางการบรหารงานออกเปนฝาย ประกอบดวย ประธาน รองประธาน ฝายเลขานการ ฝายตรวจสอบ ฝายเหรญญก ฝายประชาสมพนธ ฝายการเงน และฝายสนเชอ โดยแตละฝายจะตองไดรบการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

5. ระบบการดำาเนนงาน เพอเปนการยกระดบและพฒนาธนาคาร

22

ใหไดมาตรฐาน จงแบงระบบการดำาเนนงานหลกออกเปน 5 ดาน คอ 1) การฝากถอน 2) การกยม 3) การสมครสมาชก 4) การบญชและการควบคมภายใน และ 5) การจายปนผล

จากผลการวจยจะเหนไดวาธนาคารสามารถนำาแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบตไดอยางเปนรปธรรม กลาวคอ สมาชกของธนาคารไดเกดความตระหนกรในการทจะพงพาตนเองและพงพากนเองภายในชมชน โดยการสรางนสยการออม เพอใหรจกประหยดใชโดยเฉพาะเดกๆ และเยาวชนของหมบาน สมาชกไดเรยนรรวมกนสรางกจกรรมภายในหมบานเปนกลมออมทรพยขนและรวมกนทำางาน พฒนาและแกไขปญหาจนสามารถเปนธนาคารสจจะออมทรพยทเปนแหลงพงพงใหกบคนทงหมบาน ชวยใหมเงนทนหมนเวยนในการประกอบอาชพ สรางงานใหกบคนในชมชน จนกระทงสามารถสรางสวสดการดานตางๆ ใหกบคนในชมชนและทสำาคญคนในชมชนเกดความสามคครจกหวงแหนสมบต

ของตน ซงสอดคลองกบแนวคดของคณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง(2547) ทกลาววาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนำาไปประยกตใชไดใน 3 ระดบ คอ 1 ระดบจตสำานก 2 ระดบปฏบต 3 ระดบปฏเวธ จงนบไดวาเปนการพฒนารปแบบของการพงตนเองและพงพากนเองอนจะนำาไปสการสรางภมคมกนทด มความยงยน ซงสอดคลองกบอาร เชอเมองพานและธเนศ ศรวชยลำาพนธ (2544) ทกลาววาแนวคดกลมออมทรพยประกอบดวย 1) การใหคนในชมชนรวมตวกนเพอชวยเหลอซงกนและกน 2) สนบสนนดานเงนทนแกคนดอยโอกาสทางเศรษฐกจ 3) ฝกฝนทำาใหเกดการทำางานอยางชาญฉลาดและ 4) ฝกใหครวเรอนรจกการดำารงชวตอยางมคณภาพ นอกจากนแลวศภางคนนตาและคณะ (2547) เหนวาปจจย ดานทมาของกลมททำาใหกลมประสบความสำาเรจหากการกอตงกลมทเกดจากความสนใจและความตองการของชมชนหรอการเรยนรจากกลมอนแลวนำามา

23

จดตงกลมเพอพฒนาชมชนตนเองมกมความเขมแขงมากกวากลมทจดตงเพอรองรบนโยบายจากภาครฐ สำาหรบสงทเดนชดในแนวคดการจดตงธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกคอการเนนปลกฝงความคดการออมใหกบคนในชมชนโดยเฉพาะเดก ๆ และเยาวชนของหมบาน มากกวาการใหกยม การทธนาคารสจจะออมทรพยสามารถบรหารงานมาจนประสบความสำาเรจจนถงทกวนนปจจยสำาคญคอคณะกรรมการซงกรรมการทมาทำางานใหกบธนาคารสจจะออมทรพยจะมาจากการเสนอชอคนในหมบานทมจตอาสา มเวลาทำางานเพอสวนรวมและรวมงานกบผอนไดเมอไดผเหมาะสมจะนำาเสนอเขาทประชมประชาคมหมบานเพอรบรองซงตางจากการไดมาของคณะกรรมการกลมออมทรพยของสำานกงานพฒนาชมชนและกลมออมทรพยตำาบลคลองเป ยะ(มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย,2545)ทใชวธการเลอกตง การไดมาซงคณะกรรมการของธนาคารสจจะออมทรพยจะมขอดคอทำาใหคนทเลอกเขา

มาทำางานสามารถทำางานรวมกบคณะกรรมการเดมได ขอเสยคออาจเกดการผกขาดการทำางานในทมคณะกรรมการเนองจากกรรมการเดมคดเลอกเขามาเอง อยางไรกตามคณะกรรมการหรอผนำาของธนาคารสจจะออมทรพยถอไดเปนบคคลทไววางใจจากชาวบาน อทศตนใหกบการทำางานของชมชน ซงถอเปนคณลกษณะสำาคญของผนำากลมสอดคลองกบอรวรรณ สทธพทกษ (2548) กลาววาประธานกลม หรอกรรมการจะตองรจกการทำางานเปนทม มความเสยสละในการทำางาน และสรางความเชอมนใหกบสมาชก การทมคณะกรรมการเปนทไววางใจทำาใหปจจบนธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกมสมาชกกวา 500 คนโดยททกครวเรอนในหมบานเปนสมาชกของธนาคารสจจะออมทรพยซงยอมแสดงใหเหนวาธนาคารมวธการทนาสนใจในการเชญชวนสมาชกหรอการระดมเงนฝากนอกจากการสรางความไววางใจในคณะกรรมการ มการเปดโอกาสใหสมาชกซกถามขอสงสยในการ

24

บรหารงานไดตลอดเวลาแลวอกเหตผลสำาคญคอการทมการวางพนฐานแนวคดการออมไวใหกบคนในหมบานจงทำาใหสามารถเชญชวนคนมาเปนสมาชกไดงายนอกจากนเปนเพราะบรบทของชมชนทคนในชมชนเปนเครอญาตกนจงทำาใหเกดการชกจง ปากตอปากระหวางกนในเครอญาตถงขอดของการเปนสมาชกธนาคาร สำาหรบสมาชกของธนาคารสจจะออมทรพยจะใหความสำาคญกบการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของกลมโดยไมไดหวงวาการเขามาเปนสมาชกเพอทจะตองการกยมเพยงอยางเดยว อยางทกลาววาสมาชกธนาคารสจจะออมทรพยมความเชอมนในการบรหารงานของคณะกรรมการซงการบรหารงานดงกลาวมการแบงโครงสรางงานทใชบคลากรจำานวน 9 คนซงถอวานอยเมอเทยบกบกลมออมทรพยอน ๆ ทมจำานวนกรรมการประมาณ 14 คน ในการกำาหนดกฎระเบยบของธนาคารสจจะออมทรพยจะใชประเพณปฏบตเดมมากำาหนดเปนกฎระเบยบแลวนำาไปแจงใหสมาชก

ทราบและแสดงความเหน โดยในครงแรกจะไมกำาหนดกฎระเบยบใหยงยากเพราะจะเปนอปสรรคกบการทำางาน ซงตางจาก การกำาหนดกฎระเบยบของกลมออมทรพยตำาบลคลองเป ยะ (มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย,2545)พบวากฎระเบยบของกลมไดจากการเปดโอกาสใหสมาชกเขามามสวนรวมโดยใหคณะกรรมการรวบรวมปญหาของสมาชกแลวนำาเขาสทประชมเมอผานความเหนของคณะกรรมการและรางเปนระเบยบแลวจะไมนำาไปปฏบตทนทแตกรรมการจะนำารางไปชแจงกบสมาชก ประชาสมพนธใหสมาชกทราบและรบฟงความคดเหนจากสมาชกเพอปรบปรงแกไขตอไปจากนนจงประกาศใชซงจะทำาใหกฎระเบยบไมมการคดคานจากสมาชกเมอบงคบใช จากแนวทางทงสองทำาใหเหนวาการกำาหนดกฎระเบยบจากวธใดกตามขนอยกบบรบทของชมชน สำาหรบธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกเนองจากเปนการบรหารงานทมจำานวนสมาชกไมมากและเปนการภายในหมบาน

25

ทำาใหการกำาหนดกฎระเบยบสามารถทำาไดงายโดยยดตามวถชวตประเพณปฏบตของคนในหมบาน และไมเนนการบงคบใชเครงครดมากในชวงแรกกอตง แตสำาหรบกลมออมทรพยตำาบลคลองเป ยะ เนองจากเปนกลมทจดตงมานานและมสมาชกจำานวนมากทงตำาบลจงจำาเปนตองกำาหนดกฎระเบยบใหทกคนไดรวมแสดงความเหนกอนประกาศเปนกฎระเบยบเพอใหงายในการบงคบใชจกไดไมมผคดคาน อยางไรกตามไมวาจะมวธการไดมาซงกฎระเบยบอยางไรสงสำาคญคอการบงคบใช ดงเชนในชวงแรกของธนาคารสจจะออมทรพยทจะไมเครงครดมากเกนไปเพราะจะทำาใหการไดมาซงสมาชก การบรหารงานมความยากลำาบาก เนองจากเกรงกลวเรองการทำาผดกฎระเบยบ อกทงหากกำาหนดกฎระเบยบไวเครงครดแลวไมสามารถปฏบตตามไดจะสงผลเสยตอความเชอถอในคณะกรรมการดงเชน สนนทา แกวจนทร (2547) พบวาการบงคบใชกฎระเบยบเครงครดจนเกนไปทำาใหเปน

ปญหาในการบรหารงานของกลมออมทรพยเพอการผลตบานสาม ขณะท นพนธ หนแปน (2547)พบวาการตงกฎระเบยบทเครงครดทำาใหคณะกรรมการมความเกรงใจไมกลาปฏบตตามกฎระเบยบทำาใหกฎระเบยบไมมผลในการบงคบใชและไมมผลในการปฏบตไดอยางชดเจนสงผลกระทบถงการดำาเนนงานในระยะยาว การบรหารงานของธนาคารสจจะออมทรพยซงทำาใหสมาชกเกดความเชอมนทงนเนองจากมกระบวนการทำางานทโปรงใส ตรวจสอบได โดยอาศยเครองมอสำาคญคอการจดบนทกบญชตาง ๆ สำาหรบธนาคารสจจะออมทรพยไดมการบนทกรายการรบฝากถอน กยม ตางๆ โดยทำาการเปดสมดขนเปนเลมเฉพาะ ควบคไปกบการบนทกในระบบและสามารถมระบบควบคมภายในทดทำาใหสามารถตรวจสอบยอดรายการตาง ๆ ในสมดบญชได มการนำาเทคโนโลยมาชวยในการดำาเนนงาน อกทงสามารถจดทำางบกำาไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนไดทกสนปและมขนตอน

26

การจายปนผลทเปนระบบ ในขณะทกลมออมทรพยอกหลายแหงยงประสบปญหาการบนทกบญชและการควบคมภายใน

ขอเสนอแนะรปแบบการดำาเนนงานของ

ธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกนสามารถนำาไปประยกตใชกบธนาคารชมชน สหกรณออมทรพย ตาง ๆ หรอธรกจอนทดำาเนนงานในลกษณะเยยงธนาคาร แตอยางไรกตามจะตองคำานงถงบรบทชมชน ความพรอมของบคลากร ดงนนสงสำาคญคอการสรางแนวคดทสำาคญไมวาจะเปนแนวคดตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แนวคดการออม การพงพาตนเอง ใหกบคนในชมชนซงหากคนในชมชนมแนวคดดงกลาวเกดขนแลวจะทำาใหสามารถนำารปแบบการดำาเนนงานบานศรไคออกไปใชไดเหนผลเชนเดยวกนกตตกรรมประกาศ

คณะผวจยใครขอขอบคณสำานกบรหารโครงการวจยในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาตสำานกคณะกรรมการการ

อดมศกษาและมหาวทยาลยอบลราชธานทใหการสนบสนนทนวจย รวมถงคณะกรรมการธนาคารสจจะออมทรพยบานศรไคออกทไดใหขอมลตาง ๆ ในการทำาวจยครงน

27

บรรณานกรม

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. (2547). การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง. สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. กรงเทพมหานคร.นพนธ หนแปน.(2547). การพฒนาการมสวนรวมในการดำาเนนงานของกลมออมทรพยเพอการผลตอำาเภอ เมองสราษฎรธาน.วทยานพนธศศ.ม.,มหาวทยาลยราชภฎสราษฏรธาน,สราษฎรธาน.บาว นาคร. (2553). การยกระดบกองทนหมบานสธนาคารชมชน.สบคนเมอ 25 กรกฏาคม 2553,จาก http//:www.thaihealth.or.th/node/7441.มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย.(2545). โครงการพลงแผนดน : กรณศกษาดานธรกจชมชน. สบคนเมอ 18 มถนายน 2554, จาก http://pattanathai.nesdb.go.th.ศภางค นนตาและคณะ.(2547).กระบวนทศนใหมในการสอสารเพอพฒนากลมออมทรพย จงหวดสรนทร.รายงานการวจย.สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย.สบคนเมอ 21 พฤษภาคม 2555,จาก http://www.research.or.th/handle/123456789/130101/search สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.(2555).แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 11.สบคนเมอ 13 พฤศจกายน 2555,จาก http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=395.

28

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.(2550) .ปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยง.กรงเทพมหานคร:โรงพมพ 21 เซนจร.สนนทา แกวจนทร.(2547).การมสวนรวมของสมาชกในการดำาเนนงานกลมออมทรพยเพอการผลต: กลมออมทรพยเพอการผลตบานสาม ตำาบลพงยาง อำาเภอระโนด จงหวดสงขลา. วทยานพนธ ศศ.ม.,มหาวทยาลยรามคำาแหง,กรงเทพฯ.อาร เชอเมองพานและธเนศ ศรวชยลำาพนธ.(2544). การพฒนากลมสะสมทนเพอพฒนา เศรษฐกจชมชนในเขตพนทภาคเหนอตอนบน.รายงานการวจย. สำานกงานกองทนสนบสนนการ วจย.สบคนเมอ 25 กรกฏาคม 2554,จาก http://vijai.trf.or.th/re_detail.asp?Topicid=15.อรวรรณ สทธพทกษ.(2548). ปจจยทมผลตอความสำาเรจในการบรหารจดการเชงกลยทธ ของกลมสจจะออมทรพยในจงหวดสงขลาและจงหวดนครศรธรรมราช.

รายงานการวจย. มหาวทยาลยธรกจบณฑต.สบคนเมอ 21 ธนวาคม 2554,จาก

http://dcms.thailis.or.th.